l
,;'" "_""
"
PEMBANGUNAN PANGKALAN DATA RUANGAN BAGI
PENGURUSAN DAN PENGAWALAN PENYAKIT DEMAM DENGGI DAN DEMAM DENGGI BERDARAH
AZIZ BIN SHAFIE JABATAN GEOGRAFI FAKULTI SAINS SOSIAL DAN KEMANUSIAAN
KOD PENYELIDIKAN: 08-06-63-05
NOVEMBER 2006
':
PENGHARGAAN
bersyukur kerana dapat menyiapkan penyelidikan ini tanpa sebarang halangan.
Saya
amat
Setinggi-tinggi penghargaan diberikan kepada pihak Universiti Pendidikan Sultan Idris, Tanjong Malim kerana meluluskan peruntukan bagi saya dan menjalankan penyelidikan ini. Penghargaan juga ditujukan kepada Dekan Universiti Timbalan Dekan, Fakulti Sains Sosial dan Kemanusiaan, untuk kemudahan dan memberi kerana kesempatan Pendidikan Sultan Idris saya menjalankan penyelidikan ini. Juga penghargaan ditujukan kepada
Geografi, Fakulti Sains Sosial dan Kemanusiaan serta rakan rakan di jabatan atas sokongan, dorongan dan bantuan yang diberikan sepanjang saya berada di jabatan ini. Ketua Jabatan
kepada Pejabat Kesihatan Daerah Satang Daerah Padang, Jabatan Ukur dan Pemetaan Negeri Perak dan Majlis ini. Tanjong Malim atas bantuan yang diberikan untuk menjalankan kajian untuk dan kajian-kajian diteruskan diera�an lagi Diharap kerjasama ini dapat seterusnya. yang Terima
kasih
juga
diberikan
.
Sekian.
151 KANDUNGAN
HALAMAN
PERKARA
PENGHARGAAN
lSI KANDUNGAN
II
SENARAI JADUAL
Iv
SENARAI RAJAH
v
ABSTRAK
vii
1.0
2.0
PENGENALAN 1.1
Latar
belakang
1
1.2
Pemyataan Masalah
4
1.3
Matlamat dan
9
1.4
Skop Kajian
10
1.5
Kepentingan Kajian
11
1.6
Kawasan Kajian
12
Objektif Kajian
ULASAN UTERATUR 2.1
Penyakit Demam Denggi dan Demam Denggi 15
Serdarah
Nyamuk Aedes dan Penularan Penyakit
20
2.2
Pembiakan
2.3
Kaedah Kawalan dan
2.4
Sistem Maklumat Geografi
2.5
Pangkalan Data GIS
44
2.6
Integrasi GIS Dalam Penyakit DD dan DDS
45
Pencegahan Penyakit
(GIS)
ii
26
33
3.0
4.0
METODOLOGI KAJIAN 3.1
Pengenalan
53
3.2
Rangka Konsep Kajian
53
3.3
Metodologi
59
3.4
Kesimpulan
70
PEMBANGUNAN DAN APLIKASI PANGKALAN DATA 4.1
Pengenalan
4.2
Pembangunan Pangkalan
4.3
Proses
4.4
5.0
71 Data
71
Penjanaan Data Ruangan Bagi Pembentukan Pangkalan Data
76
Aplikasi Pangkalan Data
90
KESIMPULAN 5.1
94
Kesimpulan
LAMPIRAN
97
BIBLIOGRAFI
18
iii
SENARAI JADUAL
HALAMAN
JADUAL
1.1
Keutamaan dan Ciri-ciri Kawasan Untuk Melaksanakan Aktiviti
Pencegahan dan Pengawalan Penyakit
5
3.1
Keperluan Data Dalam Kajian
65
3.2
Keutamaan dan Nilai Pemberat
3.3
Nilai Pemberat Keseluruhan
3.4
Senarai Data Yang
4.1
Jumlah Skor Pemberat Keseluruhan
Bagi Setiap
Variabel
69
Bagi Setiap Variabel
Digunakan Dalam Pangkalan
lV
67
Data
77 91
SENARAI RAJAH
HALAMAN
RAJAH
14
1.1
Kawasan
2.1
Kawasan yang berisiko tinggi untuk DO dan DDB pada tahun 2001
2.2
Kajian
dijangkiti penyakit 15
DO dan DDB di Pad a Tahun 1973-1998
Kejadian Kes Penyakit
Malaysia 19 21
2.3
Kitaran
2.4
Kitaran Transmisi Virus
2.5
Kaedah
2.6
Aktiviti
2.7
Perwakilan Dunia Sebenar Melalui Peta di Dalam GIS
Hidup Nyamuk Aedes
Pengawalan
Pencegahan
23
Denggi
dan
Pencegahan Penyakit
Pengawalan Penyakit di Malaysia
dan
Konsep
27 32
Tindanan
36 38
2.8
Fungsi Asas GIS
2.9
Konsep Asas Tindanan
2.10
Kawasan
3.1
Rangka Konsep Kajian
54
3.2
Metodologi kajian
61
4.1
Proses Penghasilan Peta Guanatanah
74
4.2
Gunatanah kawasan
75
4.3
Buffer kawasan institusi agama
78
4.4
Buffer kawasan
banjir
79
4.5
Buffer kawasan
perdagangan
80
4.6
Buffer kawasan industri
4.7
Buffer kawasan institusi
40
Peta
Kejirinan Bagi Titik, Garisan
kajian
dan
Poligon
42
81
kerajaan
v
82
83
4.8
Buffer kawasan institusi kesihatan
4.9
Buffer kawasan
4.10
Bufferkawasanlapang
85
4.11
Buffer kawasan kemudahan masyarakat
86
4.12
Buffer kawasan pembinaan
87
4.13
Buffer kawasan institusi pendidikan
88
4.14
Buffer kawasan utiliti
89
4.15
Jumlah Skor Pemberat
84
perkuburan
awam
Bagi Setiap
VI
Kawasan
92
ABSTRAK
oemam oenggi (�O) dan oOB (OoB) merupakan antara penyakit berjangkit yang terus mendatangkan ancaman kepada tahap kesihatan awam di negara int Walaupun pelbagai usaha pencegahan dan pengawalan telah dilaksanakan oleh pihak berkuasa kesihatan, kejadian kes penyakit DO dan DDS sejak kebelakangan ini dilaporkan semakin bertambah. Kejadian kes DO dan DDB disebabkan olen pelbagai faktor fizikal, alam sekitar, sosioekonomi, demografi dan juga perundangan dan kesemua faktor ini berbeza-beza antara satu kawasan dengan kawasan yang lain dan juga sering berubah-ubah mengikut masa. Berdasarkan kepada amalan semasa, aktiviti pencegahan dan pengawalan penyakit akan dijalankan apabila bertakunya kejadian kes penyakit. Semasa ketiadaan kes penyakit, aktiviti pencegahan dan
pengawalan penyakit bergantung kepada petunjuk kepadatan nyamuk. Petunjuk kepadatan nyamuk memertukan data, peralatan, masa dan tenaga kerja yang banyak. Kajian ini telah menggunakan elemen gunatanah sebagai asas untuk membina pangkalan data ruangan bagi menilai tahap risiko sesuatu untuk bertakunya kejadian kes penyakit DO dan DDB. Oengan menggunakan analisis-analisis ruangan dan kaedah Model Indeks yang terdapat dalam Sistem Maklumat Geografi (GIS), tahap risiko sesuatu kawasan untuk bertakunya kejadian kes penyakit DO dan DoB dapat dikenal pasti. Hasil kajian mendapati tahap risiko yang tinggi -untuk berlakunya kejadian kes penyakit terletak di kawasan penempatan utama di kawasan kajian. oengan itu, kajian ini dapat membantu pihak berkuasa kesihatan dan PST untuk membuat keputusan bagi merancang dan melaksanakan aktiviti pencegahan dan pengawalan penyakit DO dan oDB tanpa bergantung kepada petunjuk kepadatan nyamuk atau menunggu sehingga bertakunya kejadian kes penyakit.
vii
1.0 PENGENALAN
LA TAR BELAKANG
1.1
Penyakit Demam merupakan
antara
Denggi (�O)
dan
Oenggi Serdarah (��S)
Oemam
penyakit berjangkit dan disebabkan oleh jangkitan virus
jenis Flavivirus yang dibawa oleh nyamuk Aedes aegypti albopictus.
Aedes
aegypti dan
di dalam rumah dan
juga
terbuka di bandar dan
juga di
denggi
berlaku
Aedes
di sekitar kawasan kawasan
ketika
menghisap
(KMM, 1986; Pang,
Penyakit
DO
perkembangan
pertanian
et
boleh
didapati
dan hutan. Transmisi virus di dalam badan
nyamuk
nyamuk tersebut menggigit manusia
darah. Selain itu melalui
menunjukkan monyet juga terlibat di
Aedes
rumah, kawasan hijau dan
apabila virus denggi yang terdapat
dipindahkan kepada manusia untuk
albopictus kebiasaannya
dan
kajian yang dijalankan
di
dalam kitaran transmisi virus
Malaysia
denggi
ini
aI., 1988).
mempunyai tamadun
sejarah
man usia.
yang
panjang
Kebanyakan
selaras
pengkaji
dengan
berpendapat
bahawa virus denggi ini berasal daripada benua Afrika dan disebarkan di dunia
seluruh
perdagangan di ke
18
melalui
perkembangan
pesat
antara negara-negara di
Eropah,
(Gubler, 1997). Nyamuk
simpanan
air di dalam
mengekalkan
kitaran
pada
menjadikan
habitat untuk membiak dan
transmisinya walaupun
di dalam
dan
perkapalan
Asia dan Afrika
Aedes aegypti telah
kapal sebagai
Apabila kapal berkenaan
industri
abad
bekas
berjaya
pelayaran yang lama.
berlabuh, nyamuk tersebut tersebar di kawasan
1
dan
pelabuhan Manakala
seterusnya
pertama kali
untuk
Oemam
penyakit
di
ke
kawasan
Oenggi
Filipina pada
pendalaman
8erdarah
(Gubler,
2002).
(008) mula dikesan terjadi
tahun 1953 dan
penyakit ini selalunya
menyerang kanak-kanak yang berumur 4 hingga 6 tahun (KKM, 1986; PAHO,
1994; WHO, 1997; Gubler, 1997 dan Kuno, 1997).
Sejak
akhir-akhir ini, kejadian kes
penyakit
ketara di seluruh dunia,
peningkatan yang
DO dan 008 telah
khususnya
menunjukkan
di Asia dan Amerika
Selatan. Penularan penyakit ini dikaitkan dengan perubahan sosial demografi dan sosial yang berlaku di seluruh dunia
(Gubler,
1997 dan 2002; Halstead,
1997). Perkembangan proses perbandaran, terutamanya proses perbandaran yang tidak terkawal telah banyak menyumbang kes
penyakit DO
1994;
WHO,
pengangkutan
penyakit
dan 008
Kesihatan
(Kementerian
1997
dan
Kuno,
moden
juga
faktor utama
kepada peningkatan kejadian
1997).
Malaysia, 1986; PAHO,
Kemajuan
di
dalam
sistem
kepada peningkatan kejadian
DO dan DDS di seluruh dunia
(Kuno,
1997 dan
kes
Gubler, 2002).
Sistem pengangkutan moden, khususnya pengangkutan udara dan darat membolehkan
nyamuk dan manusia yang menjadi pembawa kepada virus
denggi bergerak dan menyebarkan penyakit berkenaan
merentasi negara dan
benua dengan cepat.
Walaupun pelbagai
penyakit
ini masih
usaha
kawalan
lagi merupakan
di seluruh dunia. WHO telah
pengawalan
secara
dan
pencegahan telah dijalankan,
satu masalah kesihatan awam yang serius
memperkenalkan kaedah pencegahan
dan
menyeluruh yang telah terbukti berkesan untuk mengawal
2
dan mengurus wabak
penyakit
(WHO, 1997). Secara
ini
pencegahan dan pengawalan penyakit
pengawalan vektor, pengurusan kaedah penguatkuasaan
alarn
secara
menyeluruh
ini
umum,
kaedah
meliputi kaedah
sekitar, kaedah biologi dan kimia serta
undang-undang yang
berkaitan
(WHO, 1997; PAHO,
1994; KMM, 1986; Reiter dan Gubler, 1997; Rupp, 1995 serta Muhar dan Dale, 1998).
Kaedah
ini
memerlukan
berlainan. WHO telah
(GIS) sebagai
salah
kombinasi
pelbagai
kaedah
dan
aktiviti
yang
mengenal pasti potensi Sistem Maklumat Geografi satu
teknologi
baru
yang
berkesan
bagi tujuan
pemantauan, pengurusan dan pengawalan penyakit berjangkit dengan lebih
cekap
dan berkesan
(Gatrell,
et
aI., 1998; Wilkinson, 1998 dan Rushton,
1998).
GIS merupakan satu sistem maklumat berasaskan komputer yang boleh
digunakan untuk mengumpul, memaparkan
mengurus, memodelkan, menganalisis serta
semula data dan boleh
digunakan
alat untuk membantu proses
perancangan dan perlaksanaan aktiviti pengawalan dan pencegahan vektor dan
penyakit (Guthe, 1993; Kitron,
et
Sweeney. 1998; Tan
dan
Teknologi GIS boleh
di guna dan
Song,
aI., 1994; Daw Su dan Tai Chang, 1994;
1999 dan Thomson dan Connor.
2000).
dikembangkan bagi tujuan membantu
proses mengawal penyebaran penyakit yang merupakan elemen utama dalam pengurusan
penyakit berjangkil
3
1.2
PERNYATAAN MASALAH
Seperti
masalah
menghadapi
Serangga
Pembawa
parlimen pada
Malaysia juga
dengan negara-negara tropika yang lain,
mana
penyakit DO dan DDS. Akta Pemusnah
ancaman
Penyakit
(APSPP-1975) telah diluluskan
1975
tahun 1975 dalam usaha untuk
oleh
mengawal penyakit ini dan juga
penyakit-penyakit berjangkit yang lain. Menjelang tahun 1983, pengawasan dan
pencegahan penyakit DO dan DDS sepenuhnya terletak di bawah
tanggungjawab (RKPSV),
Rancangan
Penyakit-Penyakit Sawaan Vektor
Kawalan
Kementerian Kesihatan
Malaysia (KKM, 1999).
Pada tahun 1974, KMM telah mengeluarkan garis panduan pelan tindakan
kepada pihak berkuasa
kesihatan dan Pihak Serkuasa serta
menangani kes dan wabak penyakit aktiviti
pencegahan dan pengawalan
panduan ini,
keutamaan
sesebuah
Tempatan (PST) bagi melaksanakan
panduan untuk
penyakit
kawasan
berkenaan. untuk
Melalui
dilaksanakan
garis aktiviti
Garis pencegahan dan pengawalan penyakit akan dapat dikenal pasti.
panduan pelan tindakan pencegahan
pengawalan penyakit DO dan DDS
dan
tetah disemak dan diubah suai pada tahun 1976,
mengikut keperluan
Pad a tahun
semasa
(KMM, 1986).
1997, garis panduan untuk mengenal pasti dan
bagi metaksanakan aktiviti pencegahan DDS
tetah
1978, 1982 dan 1986
diubah
suai
sosioekonomi serta trend
sekali
kejadian
lagi dan
4
kawasan keutamaan
pengawalan penyakit DO dan
selaras
dengan
penularan penyakit
pembangunan semasa
(Tham,
2001). Garis panduan baru ini tetah menyenaraikan tiga kawasan
keutamaan
untuk metaksanakan aktiviti pencegahan dan pengawalan penyakit DO dan DDS
berbanding empat kawasan keutamaan sebeJum ini (JaduaJ1.1).
Jadual 1.1
:
Keutamaan dan Ciri-ciri Kawasan Untuk Melaksanakan
Aktiviti Pencegahan dan
1.
Keutamaan I
Pengawalan Penyakit Denggi
wabak
penyakit.
•
Pemah
•
Mempunyai banyak kawasan perumahan.
•
terjadi
Mempunyai kepadatan nyamuk
Aedes yang
tinggi. •
Kawasan bandar yang kes
2.
Keutamaan II
•
pemah terjadi
satu
penyakit.
Kawasan
ban dar
mempunyai
yang
kepadatan nyamuk Aedes yang tinggi. •
Kawasan
hospital, •
tumpuan
orang
sekolah dan kawasan
Kawasan luar bandar atau
Keutamaan III
tinggi seperti
kawasan lain-lain.
Tham
pinggir
kawasan tanah
dan terbiar, kawasan
:
kilang. bandar
tetapi mempunyai kepadatan nyamuk Aedes yang
Sumber
seperti
kejadian kes penyakit
yang tidak bertaku 3.
ramai
(2001)
5
perkuburan,
kosong
pembuangan sampah, taman
permainan
dan
Oleh
kerana
perubahan trend
mempengaruhi penyakit
fizikal,
alam
penularan penyakit
DD dan DDS
sekitar, dan
dan
sosial
pembiakan nyamuk Aedes,
merupakan penyakit yang mudah merebak sukar untuk
dikawal memandangkan keadaan fizikal, alam sekitar, sosial dan sesuatu
ubah
berbeza-beza
tempat
mengikut
demografi
masa.
dengan tempat yang lain
pencegahan dan pengawalan penyakit
semasa
dipertingkatkan lagi keberkesanannya (Tham,
sering
di
berubah
pelaksanaan aktiviti-aktiviti
kaedah
Dengan itu,
serta
demografi
ketiadaan kes
penyakit perlu
2001 dan Satwan
Singh, 2001).
Menurut Zahari (2001), berdasarkan kepada proses melaksanakan aktiviti
pencegahan masa
dan
pengawalan penyakit DD dan DDS yang diguna pakai pada
ini, pihak RKPSV telah mengenal pasti beberapa masalah yang wujud.
Masalah-masalah tersebut ialah:
i.
Kaedah
perlaksanaan
aktiviti
pencegahan
dan
pengawalan
penyakit. ii.
Petunjuk yang digunakan dan
untuk melaksanakan aktiviti
pencegahan
pengawalan penyakit.
iii.
Data-data lain yang berkaitan.
iv,
Anggota, peralatan dan kepakaran untukrnetaksanakan aktiviti
pencegahan
dan
pengawalan penyakit.
Aktiviti pencegahan dan pengawalan penyakit di negara ini
dijalankan
secara
menyeluruh apabila te�adi
sesuatu kawasan. Manakala semasa tiada kes
6
kes atau wabak
hanya
akan
penyakit
di
penyakit dilaporkan, aktiviti-
aktiviti pencegahan dan kawalan dan berdasarkan kebiasaan
penyakit hanya
dilaporkan
secara
rutin
pihak berkuasa kesihatan tempatan sahaja.
Sedangkan aktiviti pencegahan
penyakit
dilaksanakan
dan
pengawalan
dilaksanakan
sepatutnya
menyeluruh bagi mengurangkan risiko berlaku
semasa
secara
ketiadaan
lebih
kes atau wabak
kes
teliti
dan
penyakit
DO
dan ��S.
Semasa
ketiadaan
sebarang
kes
penyakit dilaporkan,
melaksanakan aktiviti pencegahan dan kawasan Antara
petunjuk bagi
pengawalan penyakit di
sesuatu
bergantung sepenuhnya kepada petunjuk kepadatan nyamuk. selalu
petunjuk kepadatan nyamuk yang
digunakan di negara
ini ialah
Indeks Sreteau, Indeks Aedes dan Indeks Premis.
Untuk
mendapatkan
memerlukan
masa
nilai atau bacaan
petunjuk kepadatan nyamuk, ianya
yang lama dan memerlukan
peralatan yang banyak
tenaga kerja yang ramai. Data-data juga perlu di cerap untuk
mendapatkan petunjuk yang
lebih tepat.
Ini
secara
serta
berterusan
menyebabkan aktiviti
pencegahan dan pengawalan penyakit sukar untuk dilaksanakan pada
masa
dan lokasi yang tepat.
Pembiakan nyamuk Aedes dan penularan penyakit DO dan DDS juga
mempunyai perkaitan yang
amat
rapat dengan faktor guna tanah. Perubahan
gunatanah yang ketara telah menyebabkan pola kejadian penyakit pada tahun-tahun
kebelakangan ini juga
malah telah merebak ke kawasan
tidak
hanya berlaku di kawasan bandar,
pinggir
7
bandar dan luar bandar yang
mempunyai kepadatan penduduk yang tinggi seperti
kawasan taman-taman
perumahan (Zahari, 2001). Peningkatan keluasan kawasan tanggungjawab
pihak
berkuasa
tempatan, faktor kekurangan tenaga kerja, kos yang banyak
serta
perfu dilaksanakan
berterusan menyebabkan aktiviti pencegahan
secara
dan pengawalan tidak dapat dijalankan di keseluruhan kawasan. Elemen masa
dan lokasi yang tepat untuk melaksanakan aktiviti
pengawalan penyakit
akan
menjadi
pencegahan dan
kunci keberkesanan aktiviti
pencegahan
dan pengawalan tersebut.
Untuk
mendapatkan
lokasi dan
mas a
yang tepat untuk melaksanakan aktiviti
pencegahan dan pengawalan penyakit DO dan OOB, faktor-aktor ruangan yang berkaitan
dengan pembiakan nyamuk
dan
penularan penyakit penu
diintegrasikan sepenuhnya dengan elemen-etemen yang tetah diambil kira dalam aktiviti dilakukan
pencegahan dan pengawalan sebelum ini. Integrasi ini boleh
sepenuhnya melalui pembentukan
berkaitan dengan
pembiakan
sebuah sistem
vektor dan penularan
pangkalan
penyakit
data
serta elemen
masa.
Dengan adanya perkembangan teknotogi komunikasi dan akan
khususnya GIS,
dapat mengintegrasikan
sistem
maklumat,
komputer,
sistem
pangkalan data yang dibangunkan
elemen-elemen
yang
berkaitan
dengan
pembiakan nyamuk dan penularan penyakit dan seterusnya menggunakan data berkenaan
berpotensi
bagi tujuan meramal bila
untuk mencetuskan
keupayaan yang terdapat
kejadian
dalam GIS
8
dan di
mana
atau wabak
sesuatu kawasan itu
penyakit.
Keupayaan
berupaya untuk membantu proses
membuat keputusan
penyakit DO
bagi melaksanakan aktiviti pengawalan
dan DOB
semasa
kejadian
kes
penyakit
tidak
dan
pencegahan
dilaporkan.
Aktiviti
pengawalan dan pencegahan akan dapat dilaksanakan dengan cepat dan
tepat pad a masanya tanpa perlu
sesuatu kes atau wabak
penyakit berlaku
terlebih dahulu.
1.3 MATLAMAT DAN OBJEKTIF KAJIAN
Berdasarkan
pencegahan
kepada permasalahan kajian dan
dan
pengawalan penyakit berjangkit,
potensi GIS dalam aspek termasuk
penyakit DO dan
DOB, matlamat kajian ini ialah untuk mempertingkatkan lagi penggunaan data ruangan
bagi
membantu proses membuat
melaksanakan aktiviti matlamat tersebut,
i.
objektif yang
Menentukan
dan
pencegahan
keputusan pengawalan
lebih khusus
faktor-faktor
untuk merancang dan Berdasarkan
bagi kajian ini ialah
ruangan
yang
pembiakan nyamuk dan penularan penyakit DO ii.
Membentuk dan
membangunkan
satu
kepada
:
berkaitan
dengan
dan oOB.
pangkalan
data GIS untuk
diguna pakai bagi merancang aktiviti-aktiviti pencegahan
pengawalan penyakit iii.
dan
DO dan ooB.
Menggunakan pangkalan data
yang
dibangunkan untuk membuat
beberapa analisis ruangan yang berkaitan dengan pencegahan dan pengawalan penyakit 00
dan OoB.
9
SKOP KAJIAN
1.4
Fokus dan
kajian ini ialah untuk meningkatkan keberkesanan aktiviti pencegahan
pengawalan penyakit khususnya
00 dan DOS
dilaporkan
semasa
tiada
sebarang
melalui pembentukan model ruangan.
kes
penyakit
Aspek-aspek
yang akan membataskan kajian ini ialah:
i.
ini
Kajian
kira
mengambil
pembiakan nyamuk
dan
faktor-faktor
berkaitan
penularan penyakit sebagai
dengan
asas
kepada
keperluan data untuk membentuk pangkalan data. ii.
Pangkalan faktor
data yang
gunatanah
dibangunkan hanya memfokuskan kepada
semasa
dengan mengambil kira
elemen
jarak
bagi membantu melaksanakan aktiviti-aktiviti pencegahan dan pengawalan
penyakit
semasa
tiada
sebarang
kes
penyakit
dilaporkan. iii.
Pangkalan kawasan
data yang
dibangunkan hanyalah mempertimbangkan
kajian sahaja
iaitu di
sebahagian
Mukim Ulu Semam
Timur di oaerah Satang Padang.
Kajian
ini akan
perisian Jabatan
menggunakan peralatan komputer, perisian GIS, lain-lain
serta kemudahan
Geografi,
Fakulti
sokongan lain yang terdapat di Makmal GIS, Sains
Sosial
Pendidikan Sultan Idris.
10
dan
Kemanusiaan,
Universiti
KEPENTINGAN KAJIAN
1.6
Berdasarkan
penyakit
kepada amalan
kawalan
DO dan ooB di negara ini akan dilaksanakan
apabila berlakunya semasa
aktiviti
semasa,
tiada
dan
pencegahan
secara
menyeluruh
kes atau wabak penyakit di sesuatu kawasan. Manakala
sebarang
kes
aktiviti
penyakit dilaporkan,
pencegahan
keberkesanan aktiviti-aktiviti ini boleh
pengawalan juga dilaksanakan tetapi
dan kemahiran
dipertingkatkan lagi. Kekurangan data, peralatan, kakitangan faktor
antara
merupakan
dan
pencegahan
pengawalan
dilaporkan.
Malah proses
berkaitan
juga
penyakit
mengumpul
memerlukan
semasa
1.
ini
diharapkan
satu
pembiakan nyamuk
dan
menggunakan
pembentukan
perbelanjaan
tinggi.
yang
da�
penularan penyakit dengan dan
kaedah
analisis
satu
berikut
:
mempengaruhi elemen
ruangan
masa
bagi
keperluan data yang boleh digunakan untuk
pihak yang berkepentingan, khususnya
Kesihatan Daerah
batang Padang
dan ooB
semasa
dilaporkan.
11
psr dan
untuk membuat
merancang dan melaksanakan aktiviti
penyakit DO
oengan
kaedah analisis statistik,
antara faktor-faktor
integrasi
GIS
kes
model.
Membangunkan membantu
sebarang
dapat menghasilkan perkara-perkara
oapat memaparkan
dengan
2.
akan
tiada
aktiviti
data dan mengemas kini data yang
mempertimbangkan keupayaan-keupayaan GIS
kajian
keberkesanan
membataskan
yang
dan
pencegahan
ketiadaan kes
Pejabat
keputusan bagi dan
pengawalan
penyakit berkenaan
3.
Melaksanakan
data
pangkalan
analisis
proses
dibangunkan
yang
kawasan yang berisiko
Dengan akan
4.
itu aktiviti
Pangkalan asas
pencegahan dan pengawalan penyakit DO dan DDS pada
masa
dan lokasi yang lebih tepat.
dan
pengawalan penyakit-penyakit berjangkit yang Jain di
kawasan yang lain dan seterusnya akan
hidup penduduk secara 5.
Sebagai
usaha
satu
dijalankan dapat dijadikan
meningkatkan lagi keberkesanan aktiviti
membantu dan
pencegahan
dari
mengenal pasti lokasi
untuk
data dan analisis ruangan yang
bagi
data
tinggi untuk mencetuskan kejadian penyakit.
dilaksanakan
dapat
berdasarkan
ruangan
dapat meningkatkan kualiti
keseluruhan. untuk
menerokai
dan
memperluaskan lagi
penggunaan GIS di negara ini di dalam peJbagai bidang khususnya di dalam bidang kajian penyakit
lagi berada
di
berjangkit yang
mana
negara ini masih
peringkat permulaan perkembangan dan penggunaan
GIS dan teknologi maklumat yang lain.
1.7
KAWASAN KAJIAN
Kawasan
kajian
terdiri
tenetak dalam Daerah
sebanyak Malim,
Mukim Ulu Semam Timur, yang
Satang Padang. Kawasan kajian mempunyai keluasan
693.73 hektar. Kawasan
dan
kawasan
daripada sebahagian
kajian meliputi
kawasan bandar
Tanjong
menganjur ke sempadan sebelah utara, iaitu sehinggakan
Sehrang
2020 dan
ke
juga merangkumi sebahagian kawasan Proton
City. Kawasan kajian merupakan
kawasan yang
12
sedang pesat dibangunkan,
khususnya dengan aktiviti berat di
kawasan
peru mahan, perindustrian
tradisional
Tapah.
Tanjung Malim, di
utama
kegiatan perniagaan kawasan bandar
Selain itu kawasan
Proton City.
kawasan tepu bina di bandar
Daerah
Kawasan
dan
perindustrian
kajian juga meliputi
yang merupakan pusat aktiviti
Satang Padang
kajian juga merangkumi
baru dan
Melayu, kampung
ringan
selain
kawasan
daripada kampung
penempatan-penempatan yang
tidak
teraneang yang wujud di sepanjang jalan utama ke Ipoh dan Rawang.
Selain itu kawasan kajian juga merupakan kawasan pertanian khususnya kawasan penanaman
kelapa sawit
dan dusun buah-buahan. Namun
begitu,
banyak kawasan penanaman kelapa sawit dan dusun buah-buahan sedang aktiviti
dibangunkan dengan yang lain.
Peta kawasan
gunatanah
di kawasan
perumahan, perdagangan dan perkhidmatan
kajian ditunjukkan dalam rajah 1.1, manakala
kajian
secara
keseluruhan akan
dibineangkan
di bab
yang seterusnya.
Kawasan kajian kes
demam
sebanyak
denggi
59 kes
kes
dan demam
penyakit denggi
Pada tahun 2002,
sebanyak
antara kawasan yang
juga merupakan
173 kes
bilangan dengan
merupakan
berlakunya kejadia kes
Pada tahun
denggi
di Daerah
daerah ini. Ini
antara
dan wabak
kawasan
penyakit
13
2001,
dilaporkan di Daerah Satang Padang.
batang Padang
satu kematian. Pada tahun
penyakit denggi di laporkan di
Padang juga
denggi berdarah.
telah
kes
mempunyai laporan
2003, sebanyak 137
menunjukan
yang
ialah
Daerah
menghadapi
DO dan DDS.
Satang aeaman
r::::
.� 'i? :::s:::
.. ...
...
r:::: ra II) ra
�
ra
E
:::s:::
0
:s::
"'""
I()
"'""
..r:::: ra .....
ra
0::
2.0
2.1
2.1.1
ULASAN LlTERATUR
PENYAKIT DEMAM DENGGI DAN DEMAM DENGGI BERDARAH
Demam
Kejadian
Denggi
Dari
Perspektif
kes DD dan DDB telah
dianggarkan
lebih 2.5 bilion
Global
dilaporkan di lebih
penduduk
di kawasan bandar, separa bandar dan
juga penduduk luar bandar
di kawasan
untuk
ini
dijangkiti
kira-kira 2,500
oleh
penyakit
(WHO, 1997). Pada
DD dan DDB
_ Sumber
:
WHO
tropika dan subtropika berpotensi
hingga 3,000 juta penduduk tinggal
tinggi untuk dijangkiti penyakit
100 buah negara dan
tahun 2001,
dianggarkan
di kawasan yang berisiko
(Rajah 2.1).
Kawasan berisiko
)
(2003)
Rajah 2.1: Kawasan yang berisiko tinggi untuk dijangkiti penyakit DD dan DDB pad a tahun 2001
15
Menurut
kawasan
WHO,
Selatan
dan
Tenggara
Asia
benua
telah
menunjukkan peningkatan jumlah kes DO dan DDS sejak 15 tahun yang
lampau. Sepanjang tempoh 1996-1998, dan
trend kematian
akibat
penyakit DO
DDS telah meningkat di India, Maldives, Myanmar, Malaysia, Kemboja,
Singapura, China, Laos, Indonesia, Filipina, Sri Langka, Myanmar, Viethnam dan negara-negara di
kepulauan Pasifik.
Oi Amerika
Selatan juga menunjukkan peningkatan yang dan DDS
(PAHO,
berlaku di kawasan
1994 dan
sarna
Tengah
dalam
dan Amerika
kejadian
kes DO
WHO, 1999). DO dan DDS juga dilaporkan
tropika Afrika,
utara Afrika dan kawasan Mediterinean di
Eropah. Pada kebelakangan ini, penyakit ini juga dilaporkan di kawasan Florida, Amerika Sya ri kat dan kawasan utara Australia (WHO, Penularan
penyakit ini khususnya di kawasan-kawasan yang baru merupakan
satu ancaman baru
2.1.2
Sejarah
yang berkaitan
Dinasti
terhadap
Penularan
Menurut catatan
di China
Sung
Penyakit
dengan
DO telah
qi seluruh dunia.
DD dan DDS
sejarah, laporan klinikal dijumpai dan
dan
diagnosis pertama penyakit
semasa
pada
pemerintahan Oinasti Chin
tahun 992 semasa
di Utara China. Pada tahun 1653, wabak
berlaku di French West Indies, di Panama
Mesir dan di Indonesia
Syarikat,
taraf kesihatan awam
pada tahun 265-420 SM
dilaporkan
1997).
pemerintahan
penyakit DO
pada
tahun
telah
1696,
di
pada tahun 1799 dan di Pennsylvania, Amerika
India dan kawasan negara-negara Arab dan Teluk Parsi
1780.
16
pada
tahun
