Training Vergunninghouders Interlandelijke adoptie Evidence base voor praktisch werken in en met de driehoek Dr. Anneke J.G. Vinke Drs. Lucile A.C. van Tuyll Drs.Gera ter Meulen www.adoptionresearch.nl
Dagdeel 4/Avond 2 1. Communicatie - theorie 2. Gespreksvaardigheden • Informatie verzamelen zonder sturen • Informatie verzamelen en sturen: persoon als instrument & speciale technieken 3. Bijzondere situaties • Confrontatie / Slecht Nieuws gesprek
Deel 2 Communicatie
Communicatie Praten... of .... niet??
14
maandag 21 juni 2010
Communicatie
Nonverbale communicatie
betrekkingsniveau Nonverbale +Verbale communicatie
Verbale communicatie
ontvanger
Boodschap
Zender
Decoderen -- Interpreteren n.a.v. referentiekaders van de ontvanger
Coderen n.a.v. referentiekaders van de zender
16
Voorbeeld miscommunicatie Non-verbaal: zo vriendelijk mogelijk, anders komt het zo hard aan
intaker Referentiekader:
Expert ten opzichte van hulpvrager Verbale communicatie
Bemiddeling wordt moeilijk voor jullie, omdat jullie rapport niet zo goed overkomt in het zendende land
onbemiddelbaar
Ontvangst non-verbaal: Hier wordt geen nare boodschap overgebracht
Asp ad ouder Referentiekader: Ze zeggen dat het rapport bemiddelbaar is!
17
Communicatie ten dienste van inhoud 1. Houding -- Respect en Bescheidenheid 2. Kennis -- inhoud, actualiteit, zelf-kennis 3. Technieken -- bewust inzetten 4. Aandacht voor verbale en non verbale aspecten (denk aan kleding, oogcontact, lichaamstaal, mimiek, gebaren, plaatsname in gesprek) 5. Aandacht voor inhoud en betrekkingsniveau 6. Gebruik Meta-communicatie
14
Non verbaal communiceren: VB
youtube.com/nonverbaal
18
maandag 21 juni 2010
Non Verbaal afstemmen: hoe doe je dat • lichaamshouding in overeenstemming met gesprekpartner (vertragen/ versnellen)
• Volg de bewegingen van je gesprekspartner • Volg de gebaren • Stem af op toon, tempo en spreekritme --> ook om rust in te bouwen of te de-escaleren als er veel spanning komt
• Ga mee in het ademhalingstempo en ritme (voor gevorderden ;-) )
20
COMMUNICATIE
15
Betrekkingsniveau 1. Expressief aspect -> manier van uitdrukken (leek vs. expert;ervaringsdeskundige vs professional; betrouwbaar? Vriendelijk? Onrustig? Haastig? Arrogant? Beleefd 2. Relationeel aspect -> hoe ziet de medewerker de relatie en de verhoudingen tot de aspirant adoptief ouders? Belangstellend? Gelijkwaardig of niet? Hoe schat je de intelligentie in van de ander? Waarderend of geringschattend 3. Appellerend aspect -> inhoud van de boodschap in vorm van een vraag of verzoek of smeekbede of bevel of informatie 19
Metacommunicatie Communiceren over de communicatie Het gaat • niet om de inhoud van de boodschap • wel om de achterliggende betekenis • wel om de relationele kant Vb: Bij jullie zal de procedure wel makkelijker gegaan zijn. 21
maandag 21 juni 2010
Metacommunicatie Belangrijk om de angel uit een gesprek te halen --> maar pas op, vraag evt. toestemming in de vorm van: kunnen we even een uitstapje maken naar hoe het gesprek gaat?
Inhoudsniveau • Ik heb het idee dat er nog meer is dat u wilt vertellen, klopt dat? • Klopt het dat u niet zo goed de woorden hiervoor kunt vinden? • Zal ik de procedure nog een keer toelichten? •........ (aanvullen met eigen voorbeelden) 22
Metacommunicatie Betrekkingsniveau • Zie ik het goed dat u dit een lastig onderwerp vindt? • Ik zie dat dit u raakt ... (stilte!) • Ik heb het gevoel dat we elkaar niet goed begrijpen, klopt dat? • Ik zie wat anders op uw gezicht dan u mij vertelt ... • Kan het zijn dat u heel zenuwachtig bent? • Is er iets anders dat u nu eerst kwijt wilt? • Het is best spannend, he, zo’n eerste kennismaking.
22
RUIS Factoren die de communicatie kunnen verstoren •Voorbeelden
23
Gesprekstechnieken Aandacht geven en actief luisteren Open en gesloten vragen Stiltes Socratische vragen Technieken tot verandering/motivatie Non verbale signalen Cultuurspecifieke invulling 25
maandag 21 juni 2010
Aandacht geven & Actief luisteren Onverdeeld aandacht geven •volgen •respecteren •accepteren Actief luisteren •tussen de regels door •gebruik ook non verbale info 217
© 2010 AV
Oefeningen zie handout
© 2010 AV
18 4
Hulpmiddelen • lichaamshouding • positionering • aanmoedigingen gebruiken • tempo ouders volgen!! • doorvragen • geef terug wat u ziet en hoort
© 2010 AV
19 3
Socratische vragen •Kritische vragen stellen - laten ontdekken - proces faciliteren •Uitgangspunt is een stelling •Bevraag de stellingname • Denk aan ‘wij kunnen alles aan, elke SN’ • Is er ook een uitzondering denkbaar op ‘alles’? • Nuanceer vervolgens de stelling zodat de uitzondering erin past
•Herhaal •Doel: prikkelen tot nadenken 30
maandag 21 juni 2010
Professionele intuïtie Persoon als instrument
Persoon als instrument: projectie en overdracht • Projectie van eigen ervaringen • Overdracht van patronen met doel verandering • Tegenoverdracht reactie op de overdracht Vaak zijn dit onbewuste processen! © AV
Professionele intuïtie
22
(Munro,2002)
• Formele kennis: Evidence Base • Praktijkkennis: Practice Base • Waarden en normen: Value Base • Emotionele wijsheid • Redeneervaardigheden Vaardigheid om in te schatten Je ‘onderbuikgevoel’ © AV
23
Genoeg info? Als.... • het besluit transparant is • Er inzicht is in de genomen stappen en besluiten • Er onderbouwing van genomen stappen is • Als overwegingen vastgelegd zijn • Als het vervolg duidelijk is • Als er helderheid is over het gebruik van professionele intuïtie (emoties en verstand) © AV
maandag 21 juni 2010
24
Emoties en professioneel handelen (Tegen)overdrachtsreacties Emoties die het handelen kunnen sturen: • Overmatige betrokkenheid • Grote distantie • Gemengde gevoelens: teleurstelling, boosheid, angst, machteloosheid, geruststelling, wegmaken van signalen, uitvergroten Zie een professional komt en gaat, zorgen om de hulpverlening op www.sietske-dijkstra.nl © AV
25
Intuïtie alleen is niet genoeg! Je mag niet alleen op je gevoel varen, je moet heen en weer bewegen tussen analyse en intuïtie = tussen wat je feitelijk, expliciet weet en wat je impliciet voelt
© AV
26
Discussie: emotionele wijsheid? Voorbeelden van emoties die je handelen kunnen beïnvloeden? Hoe ben je hiermee om gegaan?
© AV
27
Emotionele wijsheid • Impact van je werk op jezelf en de ander • Je eigen bewuste instrument zijn • (h)erkennen eigen en andermans emoties • Kunnen omgaan met de impact van deze emotionele dimensie aan het werk © AV
maandag 21 juni 2010
28
Situaties waarin je intuïtie een grote rol speelt Beoordelen sociale wenselijkheid Achterhalen van ‘geheimen’ Opsporen bijzonderheden Vb.
29
Sociale wenselijkheid Vaak functioneel en veel voorkomend Hoe herken je het? ‘saint or fraud’ Hoe pak je het aan? Ruimte geven voor niet-sociaal wenselijk ‘ik kan me voorstellen…’ •Doorvragen: wat zou het voor u betekenen als… •Kunt u zich het tegenovergestelde ook voorstellen? •............ (suggesties, eigen voorbeelden)
26
Geheimen achterhalen Als mensen echt iets verborgen willen houden – kom je er niet achter Als mensen zich iets laten ontvallen, doorvragen kunt u iets meer vertellen (STILTE ) Directe vragen over punten waarover vaak gezwegen wordt (bv medicatie) Alert op non-verbale communicatie Gebruik dit, benoem dit. Ik kan het mis hebben, maar ik heb het gevoel dat u misschien nog iets anders wilt vertellen… (STILTE)
27
Technieken MI Gebruik weerstand om bij motivatie te komen Hoe? Door basisprincipes van Motivational Interviewing (MI) in te zetten --> ZAAI TWIJFEL (AMBIVALENTIE)
Open vragen stellen
Reflectief luisteren Bevestigen en ondersteunen Samenvatten Zelfmotiverende uitspraken ontlokken
32
maandag 21 juni 2010
Technieken tot verandering/ MI Fasen van gedragsverandering
taken van de begeleider
Voorbeschouwing
Werk aan de ambivalentie,zaai twijfel, vergroot het gevoel van de ouders dat hun wens hen in de problemen zal brengen
Overpeinzing
Richt je op de nadelen en risico’s van een te zware special needs: zorg dat de balans doorslaat naar een reëlere doelstelling, zorg dat de redenen om te veranderen uitvergroot worden
Besluitvorming
Bepaal samen met de ouders wat voor hen wel goede opties zijn
Actieve verandering
Help de ouders om hun mogelijkheden en capaciteiten gezien de reëlere SN helder te krijgen: maar laat het hen zelf doen!!
Consolidatie
Bevestiging van de aangegeven Special needs voor de officiële papieren voor bemiddeling
Definitieve verandering
Passend voorstel OF
Terugval
Maak met de ouders een ‘eerste hulp bij ongelukken plan’ dat nodig is wanneer er problemen rond de SN zouden zijn: geef aan welke mogelijkheden voor begeleiding er bestaan (Nazorg, WAN, specialisten) Bij weigering van voorstel: kijken of bemiddeling mogelijk is. 30
Praktijk:Ouders willen SN, waarbij VH denkt dat het te zwaar is Gebruik je reguliere technieken --> soms wil je ouders ergens anders naartoe brengen - dan gebruik je motivational interviewing (zie www.motivationalinterviewing.org) Veranderen begint bij willing, ready + able • Voorbeschouwing • Overpeinzing • Besluitvorming • Actieve verandering • Consolidatie • Terugval
29
Deel 3 Confrontatiegesprek
Confrontatiegesprek Doel: boodschap brengen zonder relatie in gevaar te brengen Confrontatiegesprek
•Deel de klap uit •Help met verwerken •Help bij het zoeken naar oplossingen •Maak afspraken 19
maandag 21 juni 2010
30
Opbouw Confrontatiegesprek 1. Bereid het gesprek goed voor 2. Val met de deur in huis 3. Geef hooguit twee onweerlegbare argumenten --> ga niet in discussie 4. Laat de ander stoom afblazen 5. Toon medeleven 6. Herhaal argumenten en vat samen 7. Bespreek vervolgacties en oplossingen denk aan bellen, check opvang, check hoe mensen thuis komen. 33
Oefening Rollenspel Confrontatie gesprek
Viertallen
20
Nabespreken Wat levert het zo erover nadenken je op? Wat kan je er wel of niet mee doen?
35
Afsluiting Wat neem je mee wat laat je liggen?
Evaluatie
+
_
?
!
Reflectieverslag & Tentamen 42
maandag 21 juni 2010
Tot slot Vragen:
[email protected]
Handouts www.adoptiepraktijk.nl/VH2010
© 2010 AV
maandag 21 juni 2010
41 9
