Autisme in de levensfase van 16-25 jaar
Marijke Gottmer GZ-Psycholoog Altrecht 11 december 2012
Programma •
Voorstellen
• Inleiding • Problemen • Intake/Diagnose • Analyse
• Behandeling
16-25 jaar moeilijke leeftijd waarom • Grote veranderingen op alle levensterreinen • Opleiding/werk • Wonen • Relaties
• Zelfstandigheid / steun nodig hebben • Eigen identiteit/eigen levensvisie • Ouders: Loslaten
Bij ASS nog moeilijker
- Moeite met grote veranderingen - Zelfstandigheid is niet voldoende ontwikkeld - Eigen identiteit is niet voldoende ontwikkeld (geen houvast) - Ouders weten dat ze niet los kunnen laten
Voorbeelden van problemen
Bij de jong-volwassenen • Extreem terugtrekgedrag/intensief computergebruik • Veel buiten de deur en gevaar van verslaving/criminaliteit • Gevaar van misbruik (seksueel/financieel) • Totaal geen zelfstandigheid
Voorbeelden van problemen
Bij de ouders: • Grote zorg over hun kind • Geconfronteerd met beperkte zelfstandigheid • Geconfronteerd met beperkter toekomstperspectief • Onmacht t.a.v agressief/dwingend gedrag
• Relatieproblemen
Intake Autismeteam • Jongvolwassene alleen • Ouders • In kaart brengen • • • • •
Hulpvraag van wie (client/ouders) Klachten Hulpverleningsgeschiedenis Functioneren op diverse leefgebieden Diagnostiek want……
Prevalentie, hoe vaak komt het voor? • 30 jaar geleden: 4 op de 10.000 • Nu: 1 op de 100
Verklaringen: • Spectrum • Betere herkenning • Meer bekendheid • Toevoeging van subgroepen • Hogere eisen? • Meer voorzieningen
Overdiagnose?
• Voorzieningen • Diagnose op basis van gedrag
Autisme: problemen met sociale interactie De aanleg: • Vertraagde ontwikkeling • Niet aanvoelen/bewustzijn ander • Sociale situaties analyseren/beredeneren (compensatie vanuit intelligentie) • Alleen empathie als de situatie zelf is meegemaakt, of als hij beredeneert kan worden
Autisme: problemen met sociale interactie Het leren: • Geen doen alsof spel • Niet leren samen spelen • Geen ervaring in vormen van vriendschappen • Geen referentiekader van wat normaal is • Geen ervaring/leeftijdsadequate informatie over intimiteit en seksualiteit • Wel vaak gepest zijn • Wel sociale angst opgebouwd hebben
Gevolg
•
Terugtrekken
•
Vriendschap kopen/instumentele benadering
•
Elke toenadering zien als vriendschap (waardoor makkelijk slachtoffer)
•
Sociaal contact zoeken in de computerspellen
•
Nieuwe situaties/veranderingen zijn moeilijk
Jong volwassenheid: Grote veranderingen • Wonen • Studentenhuishouden
• Administratie/financieen • Zelfstandig contacten onderhouden • Werk/opleiding
Grote veranderingen Opleiding Middelbare school • Bekende omgeving • Bekende mensen
• Ouders vervullen grote rol in de uitvoering van executieve functies • Ondersteuning van ouders wordt geaccepteerd
Vervolgonderwijs • Nieuwe omgeving met zeer onduidelijke communicatie • Geen bekende mensen, ook geen informatie via de sociale omgeving • Groot beroep op zelfstandigheid, ouders overzien ook niet wat er moet gebeuren • Ondersteuning van ouders wordt niet meer geaccepteerd
Jong volwassenheid: Identiteitsontwikkeling/zelfbeeld •
Besef anders zijn (van verbazing naar verbijstering)
•
Talenten hebben geen waarde meer (cognitief/creatief)
•
Goed zelfbeeld versus accepteren beperking? (zwart/wit denken)
•
Eenzaamheid dringt diep door
•
Wat is het perspectief?
•
Depressie: grip op je dip?
De ouders • Burn out • Veel ondersteuning gegeven, nu moet het kind het zelf doen • Wil hij niet of kan hij niet? (ongelijke ontwikkeling) • Ontwrichting in het gezin (bescherming van andere gezinsleden) • Relatieproblemen
Hoge EE • Hoge expressed emotions • Uit de behandeling van mensen met schizofrenie • Kritiek, vijandigheid en/of emotionele overbetrokkenheid • Houdt beperking in stand en verergerd
Hoge EE bij Autisme • Doordat je weet dat het bij jouw kind anders gaat • Opvoedingsinterventies sluiten niet aan • Door veel somberheid/suicidale uitingen • Geen grenzen kunnen stellen aan agressief en dwangmatig gedrag • Relatieproblemen (verschil man/vrouw-vader/moeder)
Uitgangspunten behandeling Autismeteam volwassenen • Aansluiten bij de leefsituatie van het gezin
• Geen grote veranderingen • Geen snelle veranderingen (geduld) • Ouders hebben het niet verkeerd gedaan • Het kind is geen rotkind
Wijze van benadering jong volwassene • Neem de tijd, het is een belangrijke periode • Eerst contact leggen/zonodig out-reachend • Proberen aan te sluiten bij de belevingswereld jongvolwassene/zijn haar motivatie/hem-haar proberen te begrijpen • Op zoek naar de positieve eigenschappen
• Erkenning van teleurstellingen/tegenslagen • In contact met leeftijdsgenoten (later)
Wijze van benadering ouders • Neem de tijd, het is een belangrijke periode • Contact leggen ouders • Ouders vertellen wat ze goed hebben gedaan • Ouders in contact brengen met andere ouders (ze zijn niet alleen) • Ouders stimuleren de opvoeding weer samen ter hand te nemen • Bewust maken van verwennende aspecten in de opvoeding
Rol als hulpverlener • Geen wondermiddel • Jij bent niet deskundig, dat zijn de client en ouders • Ondersteunend naar alle betrokkenen • Neem initiatief, wacht niet op de hulpvraag • Zeurfunctie ouders overnemen
• Ontwikkeling op gang brengen • Onderlinge verhoudingen herstellen
Vorm behandeling • outreachende hulp/initiatief nemen niet afwachten • Praktische ondersteuning, samen doen, mee gaan • Psychologische behandeling (vaak pas later) • Ervaringen uitwisselen (ouders, later jongvolwassene) • Het hele systeem • Woonbegeleiding/beschermd wonen
Dank voor uw aandacht
Vragen??
