augustus 2008 Wholesale Banking streeft naar toppositie Klantgericht in Polen 2e kwartaal: goede commerciële groei De eeuw van Azië

03 augustus 2008

Wholesale Banking streeft naar toppositie Klantgericht in Polen 2e kwartaal: goede commerciële groei

De eeuw van Azië

Beste lezer,

China staat momenteel wereldwijd in het middelpunt van de belangstelling dankzij de Olympische Spelen die in Beijing worden gehouden. Aziatische landen hebben laten zien dat zij zich kunnen meten met de beste ter wereld, met name waar het gaat om sportprestaties of het organiseren van evenementen met internationale allure. En het zou wel eens niet zo lang meer kunnen duren alvorens zij dat ook op economisch en zakelijk vlak gaan doen. In een artikel over Azië stelt een vooraanstaand academicus dat Azië spoedig een van de aanjagers zal zijn, tezamen met het Westen, van de wereldwijde politiek, economie en het zakenleven. De regio wordt ook gezien als symbool van economische hoop nu Europa en de VS aanhoudende problemen ondervinden door de kredietcrisis. Wereldwijd opererende financiële instellingen worden nog steeds hard getroffen. De problemen hebben ook ING niet ongemoeid gelaten, maar de invloed bleef relatief beperkt dankzij ons gedegen risicobeheer en mix van activiteiten. Zoals de resultaten over het tweede kwartaal van 2008 laten zien, hebben ING’s onderliggende activiteiten qua omzet en waarde van de nieuwe productie solide gepresteerd. En dit ondanks de turbulentie op de markt. De afboekingen bleven beperkt.

Ondanks de sombere tijden voor banken wereldwijd, rapporteren we in dit nummer over twee succesvolle bancaire onderdelen van ING. Zo is ING Bank Śląski een uitstekend voorbeeld van de wijze waarop ING haar strategie voor retailbankieren in de praktijk brengt. In een vrij korte tijd is de bank uitgegroeid tot de op twee na grootste bank van Polen. De succesformule van de bank houdt een sterke focus in op uitvoering, uitstekende dienstverlening aan de klant en aantrekkelijke, toegankelijke producten. Ons tweede artikel gaat over Wholesale Banking, dat ongeveer een vijfde van ING’s winst voor belastingen bijdraagt. Deze divisie speelt een belangrijke rol: het genereert hoogwaardige activa voor de Groep en positioneert zichzelf, na een herstructurering enige jaren geleden, thans als dé zakenbank in de Benelux. We gaan in op de plannen om dat te bereiken. Ten slotte kijken we in de rubriek ING Gallery naar een opvallend nieuw beeld in ING House, het hoofdkantoor van ING in Amsterdam. Dit beeld geeft een zeer eigentijdse interpretatie van een zeer klassiek thema.

De redactie

Dit tijdschrift is een kwartaaluitgave van ING Groep bestemd voor aandeelhouders en andere in ING geïnteresseerden. Aanvragen ING Shareholder Fax (0411) 65 2125 of per post Postbus 258, 5280 AG Boxtel www.ing.com Redactie ING Groep, Corporate Communications Afdeling Investor Relations Postbus 810, 1000 AV Amsterdam Tel. (020) 541 5460 Fax (020) 541 5454 [email protected] ISSN 1874–0472 Vormgeving VisualSpace Fotografie Voorpaginafoto door Laif/Hollandse Hoogte (promenade met skyline van Pudong, Shanghai, China). Overige foto’s: Marco Sweering, Getty Images, Alexander Ivanov, Piotr Waniorek en Ad Bogaard.

Drukwerk Thieme Amsterdam © 2008 ING Groep N.V. Alle rechten voorbehouden.

Hoewel bij de samenstelling van deze uitgave alle mogelijke zorgvuldigheid is betracht, kunnen wij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele onjuistheden.

2

ING Shareholder 03 – augustus 2008


Uit de business

4

Klantgerichtheid in Polen ING Bank Śląski is uitgegroeid tot de nummer drie in Polen. Dit succes is te danken aan een strategie waarbij de klant op de eerste plaats komt. Toegankelijke producten, transparantie en goede communicatie zijn daarin belangrijke elementen.

Inhoud

Strategie & Resultaten

Banking streeft naar 11 Wholesale toppositie ING Wholesale Banking is volop in beweging en streeft ernaar dé zakenbank te worden in haar thuismarkt, de Benelux.

Tevens ... 7 ING Bank in Oekraïne 22 Stagflatie zal niet doorzetten 23 ING Gallery - een nieuw beeld met een vleugje oudheid

Opinie & Analyse

14 Resultaten over het tweede kwartaal 2008

18 De Aziatische eeuw

Twee vooraanstaande academici geven hun ideeën over Azië’s rijzende ster in de wereldeconomie en de reden waarom internationale ondernemingen innovatiever moeten worden en meer verbeeldingskracht moeten hebben om in te kunnen spelen op het groeipotentieel van de regio.


3

4


Uit de business

Brunon Bartkiewicz

Solide groei dankzij klantgerichtheid

Toen de pioniers van ING in 1989 in Polen van start gingen, konden ze niet weten dat hun inspanningen de basis zouden vormen voor wat nog geen 20 jaar later de op twee na grootste bank van het land is.

et een groei van meer dan 6% lag volgens de OESO de afgelopen twee jaar de economische ontwikkeling van Polen op het hoogste niveau sinds eind jaren negentig. Net zo indrukwekkend is het feit dat dit land gedurende die periode van alle OESO-landen de op een na best presterende economie had. En juist deze stabiele economische groei trekt buitenlandse bedrĳven aan. Maar toen begin jaren negentig de markt open ging, had NMB Bank, een van de voorgangers van ING en een van de eerste westerse banken die in het land actief werden, te maken met grote onzekerheden.

M

en hypotheken) richtte de bank zich meer op selectieve groei. “In de afgelopen vier jaar hebben we vrĳwel elk onderdeel van de bank aangepakt: producten, processen, de mensen, het besturingsmodel, onze organisatie, zelfs de manier waarop de medewerkers met elkaar omgaan. We hebben aangetoond dat we in zeer korte tĳd veranderingen kunnen doorvoeren. Ons doel was om een voorkeursbank in de markt te worden. Als mensen nadenken over wat ze met hun geld moeten doen, moet ING Bank Śląski als eerste bĳ ze opkomen”, aldus Bartkiewicz.

Momenteel is Polen een van de belangrĳkste markten voor ING in Centraal- en Oost-Europa. Het land biedt aanzienlĳke groeimogelĳkheden. ING Bank Śląski is een belangrĳke marktpartĳ, met een groeiend marktaandeel in sparen en hypotheken. Ondanks het succes denkt de voorzitter van ING Bank Śląski, Brunon Bartkiewicz, dat er nog veel meer in het vat zit. “We hebben een stevige basis gelegd voor een snelgroeiende bank, maar ik ben ervan overtuigd dat het echte succes nog moet komen.”

Aantrekkelijke spaarrekening

Niet altĳd makkelĳk Zoals bĳ veel groeiende bedrĳven ging ook hier de ontwikkeling gepaard met ups en downs. Het huidige succes van ING Bank Śląski is mede te danken aan een belangrĳke reorganisatie die vier jaar geleden werd doorgevoerd toen het bedrĳf te kampen had met grote economische tegenslag. ING Bank Śląski introduceerde in 2004 een nieuwe, prestatiegerichte organisatiestructuur. Er werd een programma gestart waarbĳ de productportefeuille werd opgeschoond, nieuwe producten werden geïntroduceerd en een reclamecampagne werd gestart om het marktprofiel en de marktpositie te verbeteren. Het bedrĳf wilde groeien, met name in deposito’s, spaargelden en beleggingsfondsen. Aan de activakant (leningen

De strategie van de bank was eenvoudig: klanten werven met een aantrekkelĳke spaarrekening en met elektronisch bankieren. De tarieven, voorwaarden en de transparantie van de Open Savings Account werden in 2004 aangepast en er werd een relatief hoge rente geboden. Nu, in 2008, boekt het bedrĳf groot succes met deze strategie. In de vier jaar na de introductie is het aantal particuliere klanten met 36% gegroeid tot 2,34 miljoen eind maart 2008. De toevertrouwde middelen zĳn met 111% gestegen tot EUR 10,85 miljard. Medio 2008 heeft ING Bank Śląski 430 bankkantoren, waarvan 250 zelfbedieningskantoren. Gedurende de afgelopen vier jaar heeft de bank haar marktpositie in particuliere tegoeden aanzienlĳk verbeterd: het marktaandeel is nu 9,42% tegen 6,12% in 2004. Volgens Bartkiewicz is de groeistrategie van de bank een succes omdat die helder is gecommuniceerd naar medewerkers en klanten. “We hebben duidelĳk gemaakt dat we met een spaarproduct allereerst meer klanten wilden aantrekken. We hebben een zeer aantrekkelĳk spaarproduct op de markt gebracht waarmee we tevens onze waarden tot uitdrukking konden brengen. Geen kleine lettertjes, geen verborgen kosten. We wilden dat de bank bekend stond om haar openheid en transparantie. Het was voor ons verreweg het beste product om een relatie met


5

Uit de business

de klant op te bouwen. Vervolgens konden we deze klanten ook andere producten en diensten aanbieden.” In 2005 kreeg de acquisitie een extra impuls met een grote campagne om klanten aan te trekken voor internetbankieren en creditcards. Juist in die periode nam de belangstelling voor thuisbankieren aanzienlĳk toe. Op dat moment deed slechts 9% van de klanten aan onlinebankieren. Nu is dat bĳna 40%. ING Bank Śląski heeft zich daarnaast gericht op uitbreiding en modernisering van haar kantorennetwerk. In 2007 werden self’bank-kantoren geopend, waar klanten hun dagelĳkse banktransacties konden verrichten. Dit model is gebaseerd op de Self’Bank van ING België en is met succes geïntroduceerd in Roemenië. Het zĳn kantoren zonder kasfunctie die simpele producten aanbieden.

ING Groep in Polen ING heeft in Polen met verschillende divisies een uitstekende marktpositie. Naast bankieren is ING actief met pensioenen, verzekeringen en beleggen. ING Pensions heeft 2,6 miljoen klanten en is met een marktaandeel van meer dan 20% nummer twee in de tweede pĳler (verplicht pensioen via de werkgever). ING Verzekeringen

is de nummer vĳf in de levensverzekeringsmarkt en gemeten naar beheerd vermogen is ING Investment Management de op drie na grootste vermogensbeheerder in het land. Daarnaast is ING ook actief in vastgoed met ING Real Estate Development en ING Real Estate Investment Management. Beide zĳn marktleider in Polen.

Felle concurrentie

Toekomstplannen

De concurrentie in de Poolse bankensector is hevig. Steeds meer nieuwkomers worden aangetrokken door de omvang, stabiliteit en groeiende economie van Polen. De druk om de concurrentie voor te blĳven is dus groot. Bartkiewicz denkt dit te kunnen realiseren door uitstekende dienstverlening en door bankdiensten aan te bieden via verschillende distributiekanalen.

ING Bank Śląski wil klanten blĳven trekken met een aantrekkelĳke spaarrekening en elektronisch bankieren, maar ook met selfbanking. “We willen het aantal spaarrekeningen met 250.000 per jaar laten groeien. Bĳ een dergelĳk groei ben je beter in staat ook andere producten te verkopen.”

Bartkiewicz’s ambitie is om alle kantoren van ING Bank Śląski te voorzien van terminals die toegang geven tot internet en van telefoons met verbinding naar de callcenters. Ook moeten er financieel adviseurs komen die mensen kunnen helpen met ingewikkelde beleggingsproducten. En verder geldautomaten en afstortautomaten. Snelle en kwalitatief hoogwaardige service zĳn cruciaal. Om de rĳen en wachttĳden terug te brengen heeft de bank in verschillende kantoren speciaal voor het mkb dat contant geld wil storten afstortautomaten ingevoerd. “Er gaat in Polen ontzettend veel contant geld om. We proberen kleine bedrĳven aan te trekken als klant en juist zĳ hebben behoefte aan dergelĳke afstortautomaten.” Volgens Bartkiewicz is het een groot concurrentievoordeel als je het beste aanbod kunt bieden in internetbankieren. ING werkt daar hard aan. Klanten van de bank kunnen nu al online een lening afsluiten zonder dat zĳ daarvoor naar een kantoor toe hoeven. In januari werd het Direct Account geïntroduceerd: een rekening-courant die online kan worden geopend met toegang tot internet en geldautomaten, met de mogelĳkheid tot het afstorten van contanten en betaalpassen. “Met deze nieuwe rekening willen we de meest internetgeoriënteerde bank van Polen zĳn. ING is niet alleen een grote bank met een volledig assortiment producten en diensten, maar ook een innovatief bedrĳf dat zich prima kan meten met banken die alleen via het internet werken”, aldus Bartkiewicz. Met haar klantgerichte aanpak heeft ING Bank Śląski de aandacht getrokken van de media. Zowel bĳ Forbes-magazine in Polen, de Poolse versie van Newsweek, als het dagblad Gazeta Wybrocza is de bank in de prĳzen gevallen voor dienstverlening en promotie. “Het is natuurlĳk een eer om deze onderscheidingen te krĳgen, maar het schept ook verwachtingen. Klanten eisen nu standaard topkwaliteit.”

6


Volgens Bartkiewicz geeft de verkoop van particuliere beleggingsproducten, zoals beleggingsfondsen en gestructureerde beleggingsproducten, de beste groeimogelĳkheden. ING Bank Śląski kan hierbĳ steunen op de wereldwĳde marktpositie van ING als financieel dienstverlener. “ING is in Polen op vele fronten actief. We zĳn de op twee na grootste marktpartĳ in pensioenen en de op drie na grootste vermogensbeheerder. ING heeft de grootste beurshandelaar in handen en ons leasebedrĳf is een van de grootste in het land. Als je het goed bekĳkt, zĳn we vrĳ uniek: we kunnen alles bieden, vaak ook nog via hetzelfde distributiekanaal. Met onze schaalgrootte zĳn we in elke productcategorie een belangrĳke speler.” Volgens hem speelt het ING-merk een belangrĳke rol aangezien naamsbekendheid en financiële kracht op de Poolse markt van groot belang zĳn. “Voor de klanten waar wĳ ons op richten, de welgestelde particulieren, is vertrouwen in een merk een buitengewoon krachtig instrument en ING Bank Śląski is de op een na bekendste merknaam onder de Poolse banken.” Hoewel ING Bank Śląski bekend staat om haar activiteiten op de particuliere markt, is de zakelĳke markt ook zeer belangrĳk. Bĳna 40% van de winst van de bank is afkomstig uit activiteiten op de zakelĳke markt. En daar zitten volgens Bartkiewicz ook andere voordelen aan. Het is een voortdurende bron waaruit nieuwe particuliere klanten kunnen worden geworven, vooral bĳ middelgrote bedrĳven en familiebedrĳven. “We hebben een top vĳf-positie in de wholesalebankingmarkt in Polen en zĳn van plan om die nog aanzienlĳk uit te breiden.” Bartkiewicz’s formule voor succes in Polen is duidelĳk. “We moeten op alle terreinen goed presteren, een consistente boodschap uitdragen naar de markt en zorgen voor vlekkeloze dienstverlening.”

Business Uit de & business Markets

Eli Leenaars (rechts) met Leonid Kravchuk, de eerste president van het onafhankelijke Oekraïne, tijdens de opening van de eerste ING Bankvestiging in Kiev.

Van start in Oekraïne Met de opening in juni van het eerste bankkantoor in Kiev zijn de bancaire activiteiten voor particulieren in Oekraïne formeel van start gegaan. Oekraïne is een van de snelstgroeiende economieën in de regio. Met de introductie van het self’bank-concept krijgen klanten naast een snelle service, toegang tot heldere producten en diensten.

D

e start van de retailactiviteiten in Oekraïne laat zien hoe ING investeert in groei. Eli Leenaars, lid van de Raad van Bestuur van ING Groep en verantwoordelijk voor Retail Banking: “We hebben de ontwikkelingen in Oekraïne nauwlettend gevolgd. Ons besluit om in dit land een retailorganisatie op te zetten toont aan dat wij vertrouwen hebben in de aanhoudende groei en ontwikkeling van de Oekraïense economie.” Oekraïne is het grootste en dichtstbevolkte land in Centraal- en Oost-Europa met meer dan 46 miljoen inwoners. De middenklasse groeit gestaag en het verwachte reële bbp in 2008 is 6,2% (2007: 7,5%). De nieuwe activiteiten borduren voort op het eerder in Roemenië succesvol geïntroduceerde self’bankmodel. Sinds de introductie in 2004 zijn er al meer dan een half miljoen klanten geworven. Klanten in Oekraïne krijgen een betaalrekening waarop 8% rente wordt geboden. Hiermee wordt het rendement van een spaarrekening gecombineerd met het gemak van een betaalrekening. Kenmerk van het self’bank-model zijn de lage kosten van de kantoren, geen balies waar geld kan worden opgenomen of afgestort, beheer door onafhankelijke franchisenemers en volledig geautomatiseerde onlineverwerking van transacties. “Hiermee zetten we echt een nieuwe standaard in de markt”, aldus Jef Van In, directeur Retail Banking van ING Bank Oekraïne. “Dit innovatieve concept combineert internetbankieren met volledig geautomatiseerde kantoren zonder kasmedewerkers.

Maar persoonlijk advies is ook mogelijk. In de toekomst willen we ons productassortiment uitbreiden met hypotheken, persoonlijke leningen, termijndeposito’s en creditcardfaciliteiten. Onze onafhankelijke partners, die de vestigingen beheren, is er veel aan gelegen om onze klanten een uitstekende service te bieden.” ING streeft binnen vijf jaar naar een top vijf-positie. Er zijn plannen voor snelle uitbreiding met 250 bankkantoren in de grootste vijf steden van Oekraïne: Charkov, Dnjepropetrovsk, Odessa, Donetsk en Lviv. Hiertoe zullen meer dan 500 medewerkers worden aangetrokken. “Onze plannen in Oekraïne”, vertelt Leenaars, “zijn geheel in lijn met onze strategie voor retailbankieren in landen waar substantiële groei valt te behalen, zoals in Polen, Roemenië en Turkije, waar we onlangs Oyak Bank hebben overgenomen.” De retailbankingactiviteiten vormen een aanvulling op de reeds bestaande activiteiten van ING in Oekraïne. ING is daar als een van de eerste westerse banken in 1994 gestart door in de hoofdstad Kiev een kantoor voor de zakelijke markt op te zetten. In januari 2008 is ING Lease in dit land begonnen en in juli volgde de vergunning voor het starten van levensverzekeringsactiviteiten. Naar verwachting zal hiermee in het eerste halfjaar van 2009 een aanvang worden gemaakt. “We zijn ervan overtuigd dat we, voortbouwend op onze ervaringen met het Roemeense self’bank-model, snel zullen slagen in de Oekraïense groeimarkt”, besluit Leenaars.


7

Businessnieuws

Entrée op Turkse pensioenmarkt ING heeft met de Oyak Groep een akkoord bereikt over de overname van het vrijwillig pensioenfonds Oyak Emeklilik. Deze overeenkomst volgt op de overname van Oyak Bank in december 2007. De naam Oyak Bank is in de maand juli omgedoopt tot ING Bank Turkije. Volgens Jacques de Vaucleroy, lid van de Raad van Bestuur van ING Groep, biedt de overname een geweldige kans voor ING om vaste voet aan de grond te krijgen op de snelgroeiende Turkse pensioenmarkt. “De overname past binnen de aangescherpte strategie van ING, waarmee we ons richten op bankieren, beleggen, levensverzekeringen en pensioenen.” ING betaalt EUR 110 miljoen voor Oyak Emeklilik en financiert dit

geheel uit eigen middelen. “Oyak Emeklilik wordt goed bestuurd en haar distributiekanalen zijn al goed geïntegreerd binnen de organisatie van ING Bank Turkije”, aldus Tom Kliphuis, directeur van Insurance Central Europe. “Door onze kennis van levensverzekeringen en pensioenen te combineren met de sterke distributiekanalen en kennis van Oyak Emeklilik kunnen we op de Turkse markt voor pensioensparen snel een leidinggevende positie verwerven.” Oyak Emeklilik is opgericht in 2003 en is het eerste en enige particuliere fonds voor vrijwillige pensioenregelingen in Turkije. Het fonds heeft ruim 150.000 deelnemers en 140 medewerkers. De producten worden aan-

Hoofdkantoor van ING Bank Turkije (voorheen Oyak Bank) in Istanboel.

geboden via een netwerk van onafhankelijke adviseurs en het kantorennetwerk van ING Bank Turkije.

ING Direct en Interhyp: een goede combinatie ING Direct heeft een meerderheidsbelang verworven in Interhyp, Duitslands grootste onafhankelijke aanbieder van woonhuishypotheken. Met de transactie is een bedrag van EUR 416 miljoen gemoeid. De hypotheekportefeuille van Interhyp bedraagt EUR 5,7 miljard, goed voor een marktaandeel van 3,1%. Sinds haar start in 1999 verkoopt Interhyp woonhuishypotheken van meer dan 70 banken, bouwfondsen en verzekeringsmaatschappijen, vooral via het directe kanaal. Zo combineert Interhyp de voordelen van het internet

8

met de deskundigheid van meer dan 250 hypotheekadviseurs. “Deze acquisitie past binnen onze strategie om ons assortiment van eenvoudige producten op het gebied van sparen, hypotheken, betaalrekeningen en beleggingen uit te breiden”, zegt Dick Harryvan, lid van de Raad van Bestuur van ING Groep en CEO van ING Direct. “Volgens ons biedt het bedrijfsmodel van Interhyp en haar geavanceerde technologie uitstekende kansen om onze distributiekanalen


in Europa uit te breiden. De acquisitie van Interhyp zal ook onze positie in de Duitse hypotheekmarkt versterken. De provisie-inkomsten zijn een extra bron van winst voor onze hypothecaire activiteiten. Kortom, een belangrijke volgende stap op weg naar onze missie: de most preferred consumentenbank ter wereld worden.” Het in München gevestigde Interhyp blijft volledig onafhankelijk, met een eigen merk en een zelfstandig bestuur. Interhyp werkt nauw samen met ING-DiBa.

Businessnieuws

Nieuw hoofd Investor Relations ING heeft Dorothy Hillenius benoemd tot hoofd Investor Relations van ING Groep. Mevrouw Hillenius is Canadese en begon in 1997 als communicatiemedewerker bij ING Barings. In 1999 verliet ze de onderneming om als financieel journalist te gaan werken bij Bloomberg News, waar ze zich vooral bezig hield met de Nederlandse financiële dienstverleningssector. In 2003 keerde ze terug naar ING als mediawoordvoerster, waar ze de financiële communicatie met de pers voor haar rekening nam. In 2007 volgde de benoeming tot

senior manager bij de afdeling Investor Relations. Dorothy Hillenius volgt Jonathan Atack op, die is benoemd tot chief financial & risk officer bij ING Investment Management Europe. Michel Tilmant, bestuursvoorzitter van ING Groep, over de vier jaar die de heer Atack werkzaam was als hoofd Investor Relations: “Onder Jonathan’s leiding is er veel verbeterd binnen de Investor Relations-functie. Hij heeft veel bereikt; zo is ING’s financiële berichtgeving versterkt en de relatie met analisten, beleggers en ratingbureaus verbeterd.”

Dorothy Hillenius

Overname Citistreet pensioenregelingen op basis van beschikbare premie. Bij deze regelingen wordt de pensioenuitkering grotendeels gebaseerd op het bedrag dat de deelnemer aan het pensioenfonds bijdraagt.

Met de recente overname van CitiStreet heeft ING haar toonaangevende positie op de Amerikaanse pensioenmarkt versterkt. Gemeten naar totaal beheerd vermogen en vermogen in administratie van ongeveer EUR 191 miljard is ING nu de op twee na grootste verzekeraar in de VS voor pensioenregelingen op basis van beschikbare premie.

Gemeten naar het aantal deelnemers is ING zelfs de grootste. ING financiert de EUR 578 miljoen voor de overname van Citistreet volledig uit eigen middelen. Citistreet is in de VS een van de belangrijkste aanbieders van employee benefits, pensioenregelingen en pensioenadministratie voor

Tom McInerney, lid van de Raad van Bestuur van ING en CEO van Insurance Americas: “Met deze acquisitie kunnen we onze positie op het gebied van de pensioenen in de VS aanzienlijk uitbreiden. Daarnaast draagt de overname bij aan de groei voor de lange termijn op de Amerikaanse pensioenmarkt.” De transactie is in lijn met de aangescherpte strategie van ING die is gericht op sterke autonome groei met strategische

aankopen die goed passen bij de groeiactiviteiten van ING: bankieren, beleggen, verzekeren en pensioenen. Bij elkaar hebben de pensioenen lijfrenteactiviteiten van ING in de VS en Citistreet meer dan EUR 259 miljard aan beheerd vermogen en vermogen in administratie, en meer dan 16 miljoen deelnemers.


9

10



Eric Boyer (links) en Ralph Hamers

Wholesale Banking streeft naar toppositie in de Benelux ING Wholesale Banking heeft een goed moment gekozen voor haar ambitie om uit te groeien tot de belangrijkste zakenbank in Nederland en België.

O

ntstaan uit enkele grote fusies in Nederland en verder uitgegroeid na de overname van de Belgische Bank Brussel Lambert (BBL) is ING al jaren de tweede zakenbank in de belangrijke thuismarkten: achter ABN AMRO in Nederland en achter Fortis in België. ABN AMRO is eind 2007 overgenomen door een consortium van drie banken, waaronder Fortis. Die zijn nu vooral bezig met het opsplitsen van de Nederlandse bank en het soepel laten verlopen van de integratie. Dit biedt ING een unieke kans om marktaandeel te winnen en nieuwe klanten en getalenteerde medewerkers binnen te halen. “Een historische kans. Hoe vaak maak je nu mee dat het speelveld zo drastisch verandert?”, aldus Eric Boyer, sinds 2004 lid van de Raad van Bestuur en verantwoordelijk voor Wholesale Banking. “Wij zagen meteen dat hier iets belangrijks gebeurde en dat we hier op moésten inspelen.” De nieuwe strategie is enkele maanden van kracht en Wholesale Banking kan nu al de eerste resultaten op de Nederlandse markt melden. Zoals nieuwe klanten, grote transacties en 40 nieuwe senior bankiers. Hoe geruchtmakend die veranderingen in Nederland ook zijn, ook in andere landen in de wereld werkt Wholesale Banking hard aan het verwerven van leidende posities in de markt.

En nu doorpakken Na jaren van verbeterde kapitaalefficiëntie, solide winstgroei en kostenbesparingen heeft Wholesale Banking nu de strategie voor 2008-2010 ingezet. Onder het motto Fitter, Focused, Further wil de divisie uitgroeien tot marktleider in een aantal belangrijke markten en producten. “In deze sector kun je nu

eenmaal niet alles voor iedereen betekenen”, merkt Boyer op. “Na eerst goed de bezem door eigen huis te hebben gehaald, kunnen wij ons nu gaan richten op die terreinen waarin wij ons van de concurrentie onderscheiden.” Door op belangrijke terreinen duurzaam leiderschap te realiseren denkt Wholesale Banking goede rendementen te kunnen behalen in aanvulling op het toch al aanzienlijke vermogen, kennis en winst die de divisie aan de Groep bijdraagt. De divisie is fitter dan ooit en heeft zich ontwikkeld tot belangrijke winstpijler van de Groep. De afgelopen vier jaar is de winst voor belastingen van Wholesale Banking op jaarbasis gegroeid met gemiddeld 11% – circa 20% van de winst van de Groep – en is het economisch kapitaal tegelijkertijd met circa EUR 2,7 miljard teruggebracht. Wholesale Banking heeft het goed gedaan in moeilijke tijden met aanzienlijke turbulentie op de financiële markten. Verder heeft Wholesale Banking diverse bedrijfsonderdelen binnen ING ondersteund met het signaleren van de inherente risico’s in producten als derivaten en gespecialiseerde financieringen. “Er heeft een hele omslag plaatsgevonden en het nettoresultaat is goed gegroeid”, aldus Boyer. “Nu is het moment om de groei naar een hoger plan te tillen.” `Focused’ betekent dat Wholesale Banking marktleider wil worden in de Benelux, en in Centraal- en Oost-Europa in de top vijf wil komen. Verder wil het internationaal marktleider worden op een aantal belangrijke internationale productgebieden, onder andere in Real Estate (waar ING al op nummer één staat) en Structured Finance, en regionaal marktleider in Financial Markets, Payments & Cash Management (PCM) en Lease.


11


Wholesale Banking binnen ING Groep Wholesale Banking speelt een belangrijke rol binnen ING Groep. De kern van de activiteiten van ING is het aantrekken van deposito’s van consumenten en deze weer uit te zetten als beleggingen in de economie. Wholesale Banking vult zijn rol op drie manieren in: het genereert winst en hoogwaardige activa

en is een belangrijke bron van expertise. Met veel activiteiten en producten van topniveau genereert Wholesale Banking vermogen dat elders efficiënt in de Groep kan worden ingezet bij bedrijfsonderdelen met een hoge groei, of dat aan de aandeelhouders kan worden teruggegeven. Wholesale Banking tekende in 2007 voor de hoogste onderliggende winst voor belastingen van alle zes divisies, in totaal zo’n

`Further’ slaat op versnelling van de groei, terwijl tegelijkertijd de efficiëntie wordt verbeterd en kapitaal in productgebieden en regio’s wordt geïnvesteerd waar de beste rendementen kunnen worden behaald. Uiteindelijk wil Wholesale Banking in 2010 de economische winst hebben verdubbeld. Ralph Hamers, lid van het managementteam van Wholesale Banking en verantwoordelijk voor de coördinatie van de Wholesale Banking-strategie in 40 landen, merkt op dat de diverse bedrijfsonderdelen zich met deze strategie kunnen richten op die activiteiten waarin ze uitblinken. “Wij hebben terreinen gekozen waar wij al een voorsprong hadden op de concurrentie en waar wij denken ons sneller te kunnen ontwikkelen”, aldus Hamers. “Op bepaalde gebieden waar nog verdere groei in zit, hebben we deskundigheid op wereldniveau.” Wholesale Banking wil wereldwijd alleen maar concurreren als een positie in de top 10 haalbaar is, op regioniveau als het bij de top vijf kan gaan behoren, en in een lokale markt als er een positie in de top drie in zit. Hamers: “We moesten duidelijke ambities formuleren, want uiteindelijk gaat het om schaalgrootte. Je wilt bij de besten horen, anders ben je op termijn domweg niet concurrerend genoeg.”

Nederland Wholesale Banking wil in Nederland nummer één worden. Daarom zijn verschillende campagnes gestart om de werving en selectie op te schroeven en de zichtbaarheid te vergroten. Begin dit jaar is er een grote wervingscampagne gelanceerd om nieuw toptalent binnen te halen en ING’s groeiambities te ondersteunen. Ook is een advertentiecampagne gestart die ING

12


25% van de winst van de Groep. Wholesale Banking genereert daarnaast ook kwalitatief hoogwaardige activa waarin ING spaargeld van particulieren kan investeren. Deze rol is door de huidige economische crisis alleen maar belangrijker geworden. De ontwikkelingen van de afgelopen maanden hebben ING gesterkt in de overtuiging dat het voor een sterk profiel van de onderneming

essentieel is om een flink deel van de eigen activa in eigen huis te kunnen genereren. De Groep profiteert verder van veel relevante expertise van Wholesale Banking op financiële markten, in derivaten, risico en gespecialiseerde financieringen, alsook van de wereldwijde toegang tot financiële markten.

als toonaangevende bank in de markt voor Nederlandse grote ondernemingen neerzette. Foto’s van ING’s senior managers stonden prominent op billboards om hun zichtbaarheid onder de grootste bedrijven van Nederland te vergroten. Deze ‘rechterhand van corporate Nederland’-campagne heeft Wholesale Banking op de kaart gezet als de meest gewilde bank. “Die zichtbare campagne is niet zo gebruikelijk in de zakelijke markt”, zegt Hamers. “Maar het was wel spraakmakend – iedereen had het erover. Als de grote ondernemingen van Nederland nu overnames of financieringen, adviestaken of PCM-mandaten overwegen, dan staan wij boven aan de lijst.” Het is nog te vroeg om te kunnen zeggen hoe succesvol de campagne is geweest, maar de eerste resultaten zijn onder andere de werving van 40 senior bankiers en meer dan 20 nieuwe klanten, waaronder Hoogwegt Groep (zuivel) en sleepbedrijf Smit Internationale. Wholesale Banking is bij ruim 20 klanten ‘gepromoveerd’ van core bank naar lead bank, onder andere bij Akzo Nobel en Randstad/Vedior. En er was uitgebreide mediaaandacht voor de nieuwe strategie. De afgelopen maanden was er een aantal interessante transacties: een obligatietransactie bij Wolters Kluwer (EUR 645 miljoen), financiering voor Unit 4 Agresso (EUR 230 miljoen). Hamers: “De aanwezigheid en de erkenning in de zakelijke markt is er nu. Verder hebben wij veel kwaliteit aan ons team toegevoegd. Dat helpt uiteindelijk ook bij ons doel om nummer één te worden. En ik zie dat een dergelijk succes ook in België mogelijk is.”

Centraal- en Oost-Europa Nog een belangrijke markt is Centraal- en Oost-Europa. Wholesale Banking zette hier begin jaren negentig haar eerste stappen. Wholesale Banking is op dit moment de vierde bank


in Polen – de economische motor van de regio – en de nummer zeven in Roemenië. Het streven is om gemiddeld in de regio uit te groeien tot een vooraanstaande full-service bank in de top vijf. Verder zijn er plannen om in de toekomst uit te breiden in Rusland en Oekraïne. Overigens werkt ook ING Retail Banking aan versterking in de regio. Dit biedt goede mogelijkheden voor samenwerking en de inzet van de vaardigheden en deskundigheid van Wholesale Banking voor de hele Groep. Waar Retail Banking vooral spaargelden van klanten aantrekt, speelt Wholesale Banking een belangrijke rol in het genereren van hoogwaardige activa waar met die inleg van particuliere klanten interessante rendementen kunnen worden behaald. “De volgende stap in onze geografische expansie is verder groeien in Centraal- en Oost-Europa. Onze uitgangspositie is daar al sterk, maar door de samenwerking met Retail moeten we nog sneller kunnen groeien”, aldus Hamers. “Onze activiteiten gaan hand in hand. Onze groeistrategie in Centraal- en OostEuropa is sterk afgestemd op de strategie van Retail.”

Kernproducten Buiten deze geografische gerichtheid zijn er kernproducten waarin Wholesale Banking zichzelf internationaal tot de top van de markt rekent. Ook deze activiteiten zullen verder worden uitgebreid. Zo is ING Real Estate, dat onder Wholesale Banking valt, nu al de grootste vastgoedvermogensbeheerder ter wereld, met een portefeuille van meer dan EUR 100 miljard. ING wil deze positie internationaal consolideren.

Wholesale Banking in het kort ING Wholesale Banking levert internationale bankdiensten aan grote zakelijke klanten, variërend van grote ondernemingen tot vooraanstaande multinationals, en aan overheden en financiële instellingen. Wholesale Banking levert daarnaast ook een aantal diensten aan middelgrote bedrijven, een klantsegment dat onder

ING Retail Banking valt. De primaire focus van Wholesale Banking ligt op Nederland, België, Polen en Roemenië. Hier levert zij een volledig scala aan producten aan bedrijven en andere financiele instellingen. Wholesale Banking heeft zes productonderdelen: General Lending en Payments & Cash Management, Structured Finance, Leasing & Factoring, Financial Markets, ING Real Estate en Overige Wholesaleproducten.

Nog een belangrijk bedrijfsonderdeel is Structured Finance, dat ondernemingen met allerlei producten helpt bij het financieren van grote investeringen en risicoallocatie. Belangrijke specialisaties zijn grondstoffen, telecommunicatie, media, financiële instellingen en nutsbedrijven. Wholesale Banking behoort op dit gebied tot de internationale top twintig en wil doorstoten tot de top tien. In Financial Markets wil ING in de Benelux in de top drie komen (nu nummer vier) en in de top vijf in bepaalde opkomende markten (nu nummer acht tot tien). Payments & Cash Management (PCM) is sinds de invoering eerder dit jaar van SEPA (Single Euro Payments Area) echt internationaal geworden. Met SEPA is het onderscheid tussen nationale en Europese grensoverschrijdende betalingen verdwenen. “Gezien onze nu al sterke positie in PCM willen wij SEPA benutten om onze positie te consolideren”, zegt Hamers. ING wil doordringen tot de top vijf van Europa (nu nummer zeven). ING Lease (nu nummer zeven in Europa) wil voortbouwen op de positie van marktleider in Nederland en uitbreiden in Italië, het Verenigd Koninkrijk en Centraal- en Oost-Europa om daar tot de top vijf te gaan behoren. “Kiezen waar je wilt meespelen, daar gaat het om. Dit is een zwaar concurrerende business en je kunt nu eenmaal niet overal tegelijk zijn”, merkt Boyer op. “Dus kies je op basis van je positie en natuurlijke expertise die terreinen waar je optimaal op kunt presteren.”

Voor andere landen geldt een meer selectieve benadering ten aanzien van klanten en producten. En verder maakt ING Real Estate, gemeten naar beheerd vermogen de grootste vastgoedvermogensbeheerder ter wereld, deel uit van de divisie.

focus met succes aangescherpt en de kapitaalefficiëntie en rendementen verbeterd. Het ontplooit nu nieuwe groeiinitiatieven gericht op de Benelux en Centraal- en Oost-Europa, en op internationale speerpunten als structured finance en vastgoed.

Alles bij elkaar werken er bij Wholesale Banking zo’n 18.000 mensen in 40 landen. Wholesale Banking heeft de strategische


13

Financial figures 2nd quarter 2006

Resultaten 2e kwartaal 2008 ING realiseert een onderliggende nettowinst van EUR 1,9 miljard Op woensdag 13 augustus heeft ING haar resultaten over het 2e kwartaal 2008 bekendgemaakt. ING rapporteerde een onderliggende nettowinst van EUR 1.946 miljoen, een daling van 28,8% ten opzichte van het 2e kwartaal vorig jaar door lagere beleggingsopbrengsten. ING-voorzitter Michel Tilmant: “ING houdt zich goed staande ondanks de onrust op de kredietmarkt en de waardeverminderingen van onder druk staande vermogenscategorieën bleven in het 2e kwartaal beperkt. Maar we zijn niet immuun voor de problemen om ons heen en de aanhoudend zwakke financiële markten zetten onze winst onder druk. We hebben in april kunnen profiteren van een korte opleving in de markt en onze aandelenpositie teruggebracht. Niettemin was de verkoopwinst op aandelen exclusief waardeverminderingen aanzienlijk lager dan de uitzonderlijke niveaus van vorig jaar. De lagere beleggingsresultaten in combinatie met de lagere waardering van vastgoed en private equity waren voor het overgrote deel verantwoordelijk voor de winstdaling. De rentebaten van het bankbedrijf stegen sterk ondanks de concurrentie om de spaargelden. De risicokosten namen toe, maar bleven binnen de norm. In de volwassen markten bleven de kosten onder controle, terwijl we zijn blijven investeren in groei.” “ING heeft ondanks de moeilijke marktomstandigheden de commerciële groei weten te handhaven. De netto-instroom aan klantensaldi was dit kwartaal EUR 29,6 miljard, waarmee het totaal uitkwam op EUR 1.482 miljard. Deze groei was toe te schrijven aan de sterk gestegen kredietverlening, met name bij Wholesale Banking. Bij Retail Banking en ING Direct bleven de spaargelden groeien ondanks de sterke concurrentie. De verkoop van levensverzekeringen steeg exclusief valuta-invloeden met 8,8% doordat productinnovatie en grotere distributiekracht de verminderde vraag naar beleggingsproducten konden compenseren.” “Alle kapitaal- en leverageratio’s bleven ruim binnen de doelstelling. De Groep heeft na afronding van het aandelenterugkoopprogramma van EUR 5 miljard en de uitkering in het 2e kwartaal

14


Kerncijfers ING Groep In EUR miljoen

Kwartaalresultaten 2e kw. 2008

2e kw. 2007

mutatie

Onderliggende winst voor belastingen1 Insurance Europe

397

679

-41,5%

Insurance Americas

374

593

-36,9%

Insurance Asia/Pacific

124

153

-19,0%

Overig verzekeringsbedrijf

250

531

Onderliggende verzekeringswinst voor belastingen

1.145

1.956

-41,5%

Wholesale Banking

365

604

-39,6%

Retail Banking

558

619

-9,9%

ING Direct

179

171

4,7%

-2

-65

Onderliggende bancaire winst voor belastingen

1.101

1.329

Onderliggende winst voor belastingen

2.246

3.285

-31,6%

324

472

-31,4%

1.922

2.813

-31,7%

-23

77

1.946

2.735

Overig bankbedrijf

Belastingen Winst voor minderheidsdeelnemingen Minderheidsdeelnemingen Onderliggende nettowinst Nettowinst/-verlies op desinvesteringen

Nettowinst (uitkeerbaar aan aandeelhouders) Winst per aandeel (in EUR) Nettorendement op het eigen vermogen2

-28,8%

2

Nettowinst uit desinvesteringen Bijzondere posten na belastingen

-17,2%

12 -28

-188

1.920

2.559

-25,0%

0,94

1,18

-20,3%

19,0%

23,9%

Beheerd vermogen (ultimo periode)

614.100

636.700

-3,5%

Personeel (aantal fte’s, ultimo)

130.988

119.097

10,0%

1 Onderliggende winst voor belastingen en onderliggende nettowinst zijn non-GAAP-maatstaven, exclusief desinvesteringen en bijzondere posten. 2 Vanaf begin dit jaar.

van het slotdividend over 2007 een vrije leverage van EUR 3,9 miljard. Conform ons beleid om een interimdividend te betalen dat de helft is van het totale dividend over het voorgaande jaar, bedraagt ons interimdividend EUR 0,74 per aandeel, dat geheel in contanten zal worden uitgekeerd.” “Financiële dienstverleners hebben te maken met ongekende marktvolatiliteit, beperkte liquiditeit en intensieve concurrentie om de spaargelden. We verwachten dat dit nog tot in 2009 zal voortduren. Onder deze moeilijke omstandigheden geven we uitvoering aan onze strategie

door ons te richten op groei van de klantensaldi, waarbij we tegelijkertijd de marges en de kosten goed in de gaten houden. We blijven ons productaanbod aanpassen om tegemoet te komen aan de veranderende behoefte van de klant en in de groeimarkten blijven we investeren in vergroting van onze distributiekracht. In de volwassen markten verloopt de reorganisatie van onze retailbankingactiviteiten in de Benelux volgens plan en worden de kostenbesparingen bij onze Nederlandse verzekeringsactiviteiten nu duidelijk zichtbaar. Aangezien de markt volatiel blijft, zullen we risico’s en kapitaalpositie nauwlettend in de gaten houden. Hoewel de

FinancialResultaten figures 2nd quarter2008 2006 2e kwartaal

huidige financiële markten de resultaten op de korte termijn naar verwachting onder druk zullen blijven zetten, vertrouwen we erop dat ING door de omvang van activiteiten en kracht van onze bedrijven winstgevende groei voor de lange termijn zal kunnen blijven realiseren voor onze aandeelhouders.”

Verdeling onderliggende winst voor belastingen per divisie 2e kwartaal* ING Direct 9%

Insurance Europe 20%

Retail Banking 28%

Winstanalyse: tweede kwartaal ING heeft wederom solide commerciële groei kunnen laten zien, waarbij de aanhoudende onrust op de financiële markten van invloed was op de beleggingsopbrengsten. De directe invloed van de krediet- en liquiditeitscrisis bleef dit kwartaal beperkt. Het verlies op investeringen in vermogenscategorieën die onder druk staan bleef beperkt tot EUR 44 miljoen na belastingen (EUR 60 miljoen voor belastingen). Hieruit blijkt dat de kredietbescherming op effecten in ING’s subprime- en Alt-A RMBS-portefeuilles structureel hoog is. Door de aanhoudend zwakke financiële markten bleven de beleggingsopbrengsten op vastgoed en aandelen onder druk staan. In het tweede kwartaal bedroeg de verkoopwinst op aandelen EUR 727 miljoen na belastingen, met name bij het verzekeringsbedrijf waar we in april konden profiteren van een korte opleving van de markt en onze aandelenpositie konden terugbrengen. Dit werd echter gedeeltelijk tenietgedaan door EUR 291 miljoen aan waardevermindering op aandelen doordat de markten bleven dalen. Per saldo bedroegen de verkoopwinsten exclusief waardevermindering EUR 436 miljoen na belastingen. Dit is een daling ten opzichte van EUR 849 miljoen over het tweede kwartaal 2007, waarin een verkoopwinst van EUR 573 miljoen op een deel van het belang van ING in ABN Amro was meegenomen. Negatieve herwaarderingen op vastgoed bedroegen dit kwartaal EUR 180 miljoen na belastingen (EUR 285 miljoen voor belastingen). Dit had vooral betrekking op Canada waar in het tweede kwartaal een externe beoordeling van de Summit-portefeuille werd afgerond. In hetzelfde kwartaal vorig jaar was sprake van positieve herwaarderingen van EUR 117 miljoen na belastingen. Het rendement op private equity en alternatieve activa daalde vergeleken met vorig jaar met EUR 128 miljoen (EUR 138 miljoen voor belastingen). Valutakoersfluctuaties hadden een

Insurance Americas 19% Wholesale Banking 18%

Insurance Asia/Pacific 6%

*exclusief Overig

negatieve invloed van EUR 67 miljoen. Dit werd gecompenseerd door een positief resultaat op valutahedges van EUR 139 miljoen. Vergeleken met het tweede kwartaal vorig jaar daalde door de verslechterde markt het resultaat met in totaal EUR 754 miljoen na belastingen (EUR 977 miljoen voor belastingen). Hierdoor daalde de onderliggende nettowinst met 28,8%. De commerciële groei bleef solide, met een netto-instroom aan klantensaldi van EUR 29,6 miljard, waarmee het totaal uitkwam op EUR 1.482 miljard. Bancaire kredietverlening steeg exclusief valuta-invloeden met EUR 22,3 miljard, met name door zakelijke kredietverlening en hypotheken, doordat ING gebruik maakte van haar sterke balans en goede liquiditeitspositie. De particuliere tegoeden van het bankbedrijf stegen exclusief valuta-invloeden met EUR 7,0 miljard. Dit ondanks de toegenomen concurrentie om spaargelden, waarbij de aanhoudende liquiditeitscrisis de financieringskosten op de zakelijke markten opdreef. Het levensverzekeringsbedrijf genereerde een nettoproductie van EUR 3,1 miljard. De omzet van levensverzekeringen steeg met 8,8% en de waarde van de nieuwe productie steeg exclusief valuta-invloeden met 39,8% tot EUR 267 miljoen. De bedrijfslasten waren onder controle, waarbij de lasten van de volwassen bedrijven met slechts 0,9% toenamen ten opzichte van een jaar geleden, en de lasten voor uitbreiding van de groeiactiviteiten met 14,4% toenamen.

De effectieve belastingdruk van 14,4% in het tweede kwartaal was gelijk aan het tarief over hetzelfde kwartaal vorig jaar, door belastingvrije verkoopwinsten op aandelen en belastingvrijval. Naar verwachting zal voor heel 2008 de effectieve belastingdruk voor de Groep uitkomen op ongeveer 20%. De nettowinst daalde met 25,0% naar EUR 1.920 miljoen. Dit is inclusief EUR 2 miljoen valutaresultaat in verband met de verkoop van NRG en EUR 28 miljoen reorganisatiekosten voor de Nederlandse retailbank. De nettowinst per aandeel daalde met 20,3% naar EUR 0,94. De daling van de nettowinst werd deels gecompenseerd door de invloed van het aandelenterugkoopprogramma van EUR 5 miljard dat in mei werd afgerond. Het totaal aantal uitstaande aandelen daalde ten opzichte van een jaar eerder met 8,9% naar 2.026 miljoen.

Verzekeringsbedrijf De totale onderliggende winst voor belastingen van het verzekeringsbedrijf daalde met 41,5% door de invloed van de volatiele aandelen-, vastgoed- en private-equitymarkten. Door de moeilijke omstandigheden op de beleggings- en kredietmarkt is de winst alsmede de verkoop van beleggingsproducten in het tweede kwartaal steeds meer onder druk komen te staan. De sterke instroom bij US Wealth Management en de pensioenfondsen in Centraal- en Overig Europa heeft bijgedragen aan de groei. Door de


15

Financial figures 2nd quarter 2006

Resultaten 2e kwartaal 2008

instabiele aandelenmarkten nam de interesse voor beleggingsproducten in een aantal markten af. In antwoord daarop maakt ING gebruik van haar productkennis en wordt het productaanbod aangepast om tegemoet te komen aan de behoefte van de klant naar gegarandeerde en kapitaalbeschermingsproducten.

verliezen (exclusief hedging en afschrijving van acquisitiekosten) en EUR 22 miljoen lagere beleggingsopbrengsten uit alternatieve activa in de VS. In Canada daalde de winst exclusief valutainvloeden met 10,7% door hogere schadeclaims in verband met het zeer actieve stormseizoen en lagere beleggingsopbrengsten.

De winst van Insurance Europe daalde met 41,5%, vooral door de daling in Nederland met 49,8% die is toe te schrijven aan lagere beleggingsopbrengsten uit private equity en vastgoed en een kapitaalverschuiving van EUR 5,0 miljard vorig jaar uit het Nederlandse verzekeringsbedrijf. De winst uit Centraal- en Overig Europa daalde met 3,3% door hogere investeringen in nieuwe activiteiten, vooral in pensioenfondsen in de tweede en derde pijler in Roemenië.

In Azië/Pacific daalde de onderliggende winst voor belastingen met 19,0%, maar tegen constante wisselkoersen bleef deze gelijk. De hogere resultaten in Japan werden grotendeels tenietgedaan door Australië/Nieuw-Zeeland waar door de neergaande markt de waarde van de activa en de provisiebaten daalden. In ZuidKorea werd de winst negatief beïnvloed door lagere beleggingsopbrengsten en ongunstige schadeafhandeling.

De winst voor belastingen van Insurance Americas daalde met 36,9%, of 28,8% exclusief valuta-invloeden, door een stijging met EUR 107 miljoen van rente- en kredietgerelateerde

De corporate line (Overig) van het verzekeringsbedrijf rapporteerde een winst voor belastingen van EUR 250 miljoen, vanwege EUR 473 miljoen aan gerealiseerde verkoopwinsten exclusief waardeverminderingen en EUR 99 miljoen door wijzigingen in de marktwaarde van derivaten. Ten opzichte van vorig jaar daalde het resultaat door lagere verkoopwinsten op aandelen alsmede hogere rente op hybride kapitaal en kernschuld.

Recente dividendbetalingen Dividend per aandeel (in EUR) 1,48 1,32 1,18

Het totale bruto premie-inkomen van het verzekeringsbedrijf steeg exclusief valuta-invloeden met 6,7%, door goede verkoop in de VS en Centraal-Europa.

1,07

0,49

0,54

0,59

0,66

0,74

2004

2005

2006

2007

1e hj 2008

Dividend In lijn met het beleid van ING om een interimdividend uit te keren dat de helft is van het totale dividend van het voorgaande jaar, zal ING een interimdividend uitkeren van EUR 0,74 per (certificaat van een) gewoon aandeel. De aandelen ING zullen vanaf 14 augustus 2008 ex-dividend noteren en het dividend zal op 21 augustus worden betaald in Europa en op 28 augustus in de VS.

16


De bedrijfslasten stegen exclusief valuta-invloeden met 4,2%, door groei van de activiteiten, investeringen in nieuwe activiteiten en acquisities in groeimarkten. Bij de Nederlandse verzekeringsonderdelen daalden de lasten met 4,1%. De nieuwe levenproductie (gemeten naar genormaliseerde nieuwe premieproductie op jaarbasis) nam exclusief valuta-invloeden met 8,8% toe, door de toegenomen distributiecapaciteit en productkennis van ING. Deze stijging deed zich voor in Europa en Noord- en LatijnsAmerika. In Azië/Pacific was sprake van een daling met 10,9%, vooral door lagere verkoop van beleggingsproducten. De waarde van de nieuwe productie steeg exclusief valuta-invloeden met 39,8% tot EUR 267 miljoen, vooral in de VS, Latijns-Amerika en Centraal- en Overig Europa. Beleidswijzigingen ten aanzien van de

kostenallocatie en het oversluiten van collectieve levensverzekeringscontracten hadden een positieve invloed van EUR 31 miljoen. De marges verbeterden, waarbij het interne rendement steeg van 12,8% naar 15,2%.

Bankbedrijf De onderliggende winst voor belastingen daalde met 17,2% naar EUR 1.101 miljoen, vooral door de negatieve herwaardering van vastgoed en een stijging van de risicokosten. De rentemarge verbeterde tot 1,05%, door daling van de kortlopende rente in de VS en Canada, waar ING Direct van kon profiteren. De onderliggende winst voor belastingen van Wholesale Banking daalde met 39,6%, vooral door de negatieve herwaardering van vastgoed en hogere risicokosten. Dit werd deels gecompenseerd doordat Financial Markets dit kwartaal voor de tweede keer op rij een recordwinst kon rapporteren. De onderliggende winst voor belastingen van Retail Banking daalde met 9,9%, door lagere provisiebaten op het beheerd vermogen en toegenomen concurrentie om spaargelden, met name in de Benelux. De baten namen met 4,4% toe, met name door de toevoeging van ING Bank Turkije en de sterke groei van het bedrijfsvolume in Polen. De winst voor belastingen van ING Direct steeg met 4,7% ten opzichte van vorig jaar en met 15,5% ten opzichte van het 1e kwartaal 2008. Dit was toe te schrijven aan het verbeterde renteklimaat in de VS en Canada. In het VK namen de verliezen af tot EUR 21 miljoen. De totale onderliggende baten van het bankbedrijf stegen met 2,5% tot EUR 3.765 miljoen, door groei van het bedrijfsvolume en een verbeterd renteresultaat. De rentemarge steeg met 10 basispunten ten opzichte van hetzelfde kwartaal vorig jaar, vooral door een hogere marge bij ING Direct en de toevoeging van ING Bank Turkije. Provisiebaten stegen met 1,6%; lagere provisies uit het effectenbedrijf en vermogensbeheer werden meer dan gecompenseerd door hogere bemiddelings- en adviesprovisies en provisies voor betalingsverkeer. De beleggingsopbrengsten daalden van EUR 265 miljoen positief in het 2e kwartaal van 2007 naar EUR 185 miljoen negatief in het 2e

FinancialResultaten figures 2nd quarter2008 2006 2e kwartaal

kwartaal van 2008, door lagere gerealiseerde resultaten op obligaties en aandelen en negatieve wijzigingen in de marktwaarde van vastgoed. De onderliggende bedrijfslasten namen met 4,8% toe door toevoeging van ING Bank Turkije en investeringen in de groei van de activiteiten bij ING Direct, ING Real Estate en de retailbankingactiviteiten in opkomende markten. De onrust op de kredietmarkten en de verdere groei bij kredietverlening hebben geresulteerd in een stijging van de netto risicokosten. ING Bank heeft EUR 234 miljoen toegevoegd aan de voorziening voor debiteurenverliezen, een stijging ten opzichte van EUR 25 miljoen een jaar eerder en EUR 98 miljoen in het eerste kwartaal 2008. De netto toevoegingen waren 36 basispunten van de gemiddelde naar kredietrisico gewogen activa op jaarbasis en ontwikkelen zich derhalve naar een genormaliseerd niveau van 40-45 basispunten. Het onderliggende naar risico gewogen rendement op kapitaal (RAROC) na belastingen daalde van 26,2% vorig jaar naar 15,7%, door lagere herwaarderingen op vastgoed, hogere belastingdruk en een sterke toename van het economisch kapitaal. Gemiddeld steeg het economisch kapitaal door de acquisitie van Oyak Bank, de toegenomen waarde van het belang van ING in Bank of Beijing, door groei van de activiteiten en modelaanpassingen.

Beheerd vermogen Ondanks de voortdurende onzekerheid op de financiële markten heeft ING in het tweede kwartaal een netto-instroom van het beheerd vermogen gerealiseerd van EUR 3,6 miljard. Het totaal aan beheerd vermogen daalde echter met EUR 6,7 miljard; lagere koersen hadden een negatieve invloed van EUR 6,0 miljard en de valutakoersen zorgden voor een daling van EUR 2,5 miljard. Acquisities en desinvesteringen hadden een negatieve invloed van netto EUR 1,7 miljard.

Risicobeheer 8 De directe invloed op de winst-en-verliesrekening van de voortdurende krediet- en liquiditeitscrisis is beperkt gebleven tot een verlies voor belastingen van EUR 60 miljoen (EUR 44 miljoen na belastingen). Negatieve herwaarderingen in het tweede kwartaal van EUR 398 miljoen voor belastingen (EUR 260 miljoen na belastingen) worden verantwoord in het eigen vermogen. 8 Op de subprime RMBS-portefeuille van Insurance Americas is een waardevermindering van EUR 7 miljoen geboekt. Aan het eind van het tweede kwartaal werd de subprime RMBS-portefeuille gewaardeerd op EUR 2,2 miljard, of 79,7% van de geamortiseerde kostprijs, een daling ten opzichte van 81,4% ultimo maart. Deze daling heeft geresulteerd in een herwaardering voor belastingen van EUR -32 miljoen over dit kwartaal, waardoor de totale herwaardering op EUR -560 miljoen komt. Het bedrag wordt na belastingen verantwoord in het eigen vermogen. 8 Er waren geen waardeverminderingen op de Alt-A RMBS-portefeuille van ING Direct. De marktwaarde is afgenomen van EUR 22,8 miljard ultimo maart tot EUR 22,0 miljard aan het eind van het 2e kwartaal. Van de daling met EUR 0,8 miljard is EUR 341 miljoen toe te schrijven aan negatieve herwaardering en het overige aan (vervroegde) aflossingen. De negatieve herwaardering is vooral toe te schrijven aan hogere rente. 8 ING’s netto positie in CDO/CLO is toegenomen van EUR 2,1 miljard ultimo maart 2008 tot EUR 4,3 miljard aan het eind van het 2e

de uitkering van het slotdividend aan aandeelhouders en de afronding van het aandelenterugkoopprogramma van EUR 5 miljard.

Kapitaalbeheer Alle kapitaal- en leverageratio’s van ING bleven ruim binnen de doelstelling. Gecorrigeerd vermogen nam in het tweede kwartaal toe door de uitgifte van hybride kapitaal, winst die gedurende het kwartaal werd gegenereerd en een lichte verbetering van de marktomstandigheden sinds maart. Dit is meer dan tenietgedaan door

De vrije leverage van ING daalde van EUR 6,2 miljard aan het eind van het 1e kwartaal naar EUR 3,9 miljard aan het eind van het 2e kwartaal door het terugkoopprogramma en het dividend aan aandeelhouders alsmede de inzet van kapitaal voor de groei van het bankbedrijf. De verhouding schuld/eigen vermogen van ING

kwartaal. Vanaf 30 juni 2008 is een waardevermindering van EUR 183 miljoen geboekt op de Alt-A RMBS-portefeuille van ING. Voorts werd op 8 augustus 2008 EUR 1,4 miljard afgewaardeerd door ratingbureaus. Van fondsen met een waarde van EUR 4,6 miljard wordt de kredietwaardigheid bekeken, de zogenoemde credit watch list. Wholesale Banking heeft haar positie met EUR 0,9 miljard uitgebreid. Insurance Americas heeft een kredietbeschermingsverzekering afgesloten op EUR 1,5 miljard aan super senior tranches van indices van kwalitatief hoogwaardige bedrijfsobligaties en op maat gesneden bedrijfsobligatieportefeuilles. 8 De CDO/CLO-portefeuille van ING werd op 30 juni 2008 gewaardeerd op 94,6%. ING heeft in het tweede kwartaal een verlies van EUR 12 miljoen genomen op haar CDO/CLO-positie: bij Insurance Asia/Pacific een verlies van een marktwaarde van EUR 4 miljoen, bij Insurance Americas EUR 2 miljoen en bij Wholesale Banking EUR 6 miljoen aan waardeverminderingen. 8 De rechtstreekse positie van ING in monolineverzekeraars is te verwaarlozen. ING heeft een indirecte positie doordat ING EUR 2,9 miljard aan activa heeft verzekerd bij monoline-verzekeraars, dan wel door middel van financiële garanties (wraps) of kredietderivaten. De positie in monoline-verzekeraars resulteerde in het tweede kwartaal in een verlies van EUR 5 miljoen voor belastingen, doordat Wholesale Banking de waarde van kredietderivaten, die waren gekocht van een monoline-verzekeraar waarvan de rating naar beneden was bijgesteld, had afgeschreven.

Groep verbeterde van 9,7% naar 9,5%; voor het verzekeringsbedrijf verbeterde deze verhouding schuld/eigen vermogen van 12,3% tot 9,2%. De Tier 1-ratio van ING Bank daalde licht van 8,3% naar 8,2% door een sterke groei van de naar risico gewogen activa van EUR 309 miljard tot EUR 323 miljard. De BIS-ratio verbeterde van 11,5% tot 11,9% doordat ING Bank in het tweede kwartaal ongeveer EUR 2 miljard aan lower Tier 2-kapitaal heeft uitgegeven.


17

Opinie & Analyse

Seoel, Zuid-Korea

De eeuw van Azië Nu de economische groei in de VS en Europa achterblijft, verschuift de aandacht in toenemende mate naar Azië. In dit artikel geven twee vooraanstaande academici hun visie op de enorme mogelijkheden van deze regio en hoe daarvan gebruik gemaakt kan worden.

Azië staat op dit moment aan het begin van een gouden economische renaissance, aldus professor Kishore Mahbubani. Hij legt uit waarom het Westen spoedig niet langer een dominante rol in de economische wereld zal spelen, maar ook waarom het niets te vrezen heeft. Wat bedoelt als u zegt dat we op dit moment een van de grootste machtsverschuivingen in de geschiedenis beleven? Allereerst zou ik willen zeggen dat het einde van het tijdperk van de westerse overheersing van de wereldgeschiedenis nadert. Dat betekent niet meteen het einde van het Westen. Dat blijft

18


ook deze eeuw, of langer, de sterkste macht ter wereld. Maar wat anders zal zijn, en dit is meteen mijn tweede punt, is dat we de terugkeer van Azië zullen beleven. Ik noem dat zo omdat volgens de Britse historicus Angus Maddison, China en India tot 1820 de twee grootste economische machten ter wereld waren. In de 21e eeuw zien we een terugkeer naar de norm. Volgens voorspellingen van Goldman Sachs voor de BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China) zullen China, India, de VS en Japan in 2050 de vier grootste economieën ter wereld zijn. Wat hierbij opvalt, is dat er geen enkel Europees land in de top vier staat. Dat betekent dus een enorme verschuiving ten opzichte van de afgelopen 200 jaar wereldgeschiedenis.

Professor Mahbubani tijdens de conferentie voor ING’s topmanagement, mei 2008.

Als China en India inderdaad zo lang aan de top stonden, waarom heeft het dan tot nu geduurd om daar naartoe terug te keren? De simpelste uitleg is dat de Aziatische landen eindelijk hebben begrepen wat er nodig is voor een stabiele economische groei op lange termijn. Ze hebben de zeven pijlers van westerse wijsheid doorgrond en die in hun eigen maatschappij geïntegreerd. Dat is de reden van de huidige spectaculaire transformatie van Azië.

(Macau) kunnen veroveren en koloniseren. En nu zie je dat die kennis steeds meer in handen komt van Azië, een opmerkelijke verschuiving waarvan veel mensen nog steeds niet doordrongen zijn. Tijdens het onderzoek voor mijn boek The New Asian Hemisphere stootte ik in het weekblad Time op een artikel van de inmiddels overleden Nobelprijswinnaar Richard Smalley: ‘Asia’s Great Science Experiment’. Hierin staat dat in 2010 90% van alle gepromoveerden aan technische universiteiten Aziaten zijn. Wat is het belang van een meritocratie?

Welke zeven pijlers zijn dat? Een succesvolle maatschappij is volgens mij een maatschappij die het principe van de vrijemarkteconomie omarmt, voorop loopt in wetenschap en technologie, een meritocratie nastreeft (maatschappij waarin talent en verdienste centraal staan), pragmatisch is, een vredescultuur nastreeft, zonder angst of gunst wetten handhaaft en veel aandacht schenkt aan onderwijs. Welke is volgens u de belangrijkste? De eerste, en de belangrijkste pijler, is een vrijemarkteconomie en het beste voorbeeld is China. Het is opmerkelijk dat China sinds de overgang naar een vrijemarkteconomie 30 jaar geleden de snelstgroeiende economie ter wereld is. Het is net alsof je het dikste jongetje van de klas een sprint over 100 meter ziet winnen. Eigenlijk kan het niet, maar het gebeurt wel. Allemaal dankzij de vrijemarkteconomie. Kunt u voorbeelden geven uit de geschiedenis waaruit blijkt dat wetenschap en technologie zo belangrijk zijn? Het Westen heeft de wereld kunnen overheersen dankzij wetenschap en technologie. Kijk maar eens naar Portugal. Dankzij wetenschap en technologie heeft dit kleine land met slechts vier miljoen inwoners een deel van Latijns-Amerika (Brazilië), Angola, Mozambique, een stukje India (Goa) en een stukje China

Deze vraag kan ik het beste beantwoorden aan de hand van het voorbeeld van het Braziliaanse voetbal. Waarom is Brazilië al zo lang een supermacht op het gebied van voetbal, maar nog geen economische supermacht? Heel eenvoudig, omdat het voor voetbaltalent echt overal scout, bij de hogere klasse, de middenklasse, de lagere klasse en in de krottenwijken. En als ze een jong talent vinden, zeggen ze: ‘Kom maar voor Brazilië spelen’. Zij zoeken dus in alle lagen van de bevolking. Maar als het op economisch talent aankomt, kijken ze niet veel verder dan de hogere en de middenklasse. Als je in een kleine vijver vist, vang je natuurlijk minder dan in een grote vijver. De verklaring voor het succes van Azië is heel simpel: de aanwezigheid van het grootste potentieel aan talent, werkelijk honderden miljoenen breinen. Maar twee eeuwen lang is niet in die vijver gevist. Nu wel en dat heeft een enorm effect op de groei. In welke zin zijn Aziatische landen pragmatisch? De beste definitie van pragmatisme komt van de voormalige Chinese leider Deng Xiaoping. Hij zei ooit dat het er niet toe doet of een kat zwart of wit is, als ze maar muizen vangt. Dat is een schitterende definitie. Nu was Deng Xiaoping zeker niet de eerste pragmatist in Azië. Dat waren de Japanners. Zij hadden gezien hoe India werd gekoloniseerd en hoe China tijdens de opiumoorlogen werd vernederd. Ze waren vastbesloten dat niet te laten gebeuren met hun eigen land. Daarom trok tijdens de


19

Opinie & Analyse

Meiji-restauratie in de jaren 60 van de negentiende eeuw een groep jonge Japanse mannen de wereld rond om best practices in andere landen te bestuderen. Zij deden hun voordeel met hun kennis van de Amerikaanse economie, het Duitse leger, het Franse rechtsstelsel, enzovoort. Dat is een belangrijk punt. Het kopiëren van best practices door de Japanners zo’n 150 jaar geleden is nu gemeengoed in grote delen van Azië. Het succes van het ene Aziatische land leidt tot het succes van het andere. Dat begon in Japan. Na de Tweede Wereldoorlog volgden eerst de vier ‘tijgers’ Korea, Taiwan, Hongkong en Singapore, en daarna achtereenvolgens het Zuidoosten van Azië, China en India. Het proces van van elkaar leren is dus een drijvende kracht achter deze veranderingen.

zeven universiteiten. En toen er in de stad zelf geen ruimte meer was, ging men op zoek naar een satellietcampus. Toen ik die campus buiten Guangzhou bezocht, verwachtte ik zo’n 30.000 studenten, maar het bleken er 150.000 te zijn! Dat is het soort honger naar onderwijs dat je overal in Azië ziet. Honderden miljoenen mensen krijgen daar nieuwe kansen. Sterker nog: je vindt er de meest optimistische generatie jonge mensen. Dat optimisme is een van de grote motoren achter het succes van Azië.

Wat bedoelt u met een vredescultuur?

Ik wil benadrukken dat de nieuwe Aziatische machten het Westen helemaal niet willen overheersen. Ze willen het Westen kopiëren. Hun toekomstdroom, en je ziet dat bij jonge mensen, is eenzelfde soort aangename middenklassemaatschappij als in het Westen. Ze dromen van een mooi huis, een mooie auto, onderwijs voor de kinderen, een stabiel gezin. De nieuwe Aziatische staten willen moderniseren en zich transformeren.

Veel mensen vrezen dat de opkomst van Azië zal leiden tot overheersing van het Westen. Hoe kijkt u hier tegenaan?

Europa heeft de hoogste vorm van beschaving bereikt. Er zijn niet alleen geen oorlogen meer, er is ook geen enkel risico meer op oorlog. Dat noem ik nou een echte vredescultuur. Dat is een enorme prestatie. Azië heeft dat punt nog niet bereikt. Wat wel opvalt, is dat de kanonnen in Oost-Azië tot zwijgen zijn gebracht, juist in een regio waar de grootste oorlogen sinds de Tweede Wereldoorlog hebben gewoed: de Koreaanse oorlog, de Vietnamoorlog en Chinees-Vietnamese oorlog. Dat is geen toeval, maar het resultaat van leiders die besluiten zich volledig op de ontwikkeling van hun land te concentreren.

Staat de modernisering in Azië volgens u gelijk aan verwesterlijking? Zodra je de term ‘modernisering’ gebruikt, vertalen westerlingen dat meteen in ‘verwesterlijking’. Maar het zijn twee heel verschillende concepten. Aziatische landen willen wel moderniseren maar niet verwesterlijken. Ik vind dit prachtig om te mogen meemaken. Aziaten beleven dezelfde fenomenale renaissance als de mensen in het Westen in de 16e en 17e eeuw, toen maatschappijen hun relatie met de Griekse en Romeinse beschaving herontdekten en er iets magisch gebeurde in hun hoofden waar-

Wat duidt er volgens u op dat onderwijs een belangrijke factor is voor de veranderingen in Azië? Onderwijs is heel belangrijk voor Aziaten. En dat verklaart ook meteen het succes van Azië. Die diepgewortelde honger naar onderwijs is er altijd geweest. In een stad als Guangzhou zijn

Aziatische economieën klaar voor koppositie

bbp (x USD miljard)

Bevolking (in miljoenen) 591

20.341

Europa

Europa

0,5%

19.847

17.198

VS

4%

0,4%

580

315

VS 13.841

1%

301

Grootste economie in 2012

Grootste aantal consumenten

21.990

Azië

11% 0

10.000

3.753

Azië 12.840

20.000

0

30.000 2007

Bron: Economist Intelligence Unit

20


1% 1.000

2012 (prognose)

2.000

3.000

3.571

4.000

5.000

Opinie & Analyse

door ze uiteindelijk zoveel succes en welvaart kregen. De relatie die de Aziaten met hun verleden hadden en die was afgesneden door 200 jaar westerse overheersing, wordt nu plotseling weer hersteld. Je zult in Azië een soort culturele uitbundigheid gaan zien die zijn weerga niet kent. Doordat Aziatische landen slagen, meer welvaart krijgen en meer handel drijven, krijgt het Westen meer vrede, meer stabiliteit en meer klanten. Dat is dus mijn positieve kijk op de toekomst van Azië. We leven in een cruciale fase in de wereldgeschiedenis. Wij maken iets mee wat we in geen 200 jaar of langer hebben gezien.

i

Kishore Mahbubani is decaan en professor Practice of Public Policy aan de Nationale Universiteit van Singapore. Hij is een van de meest vooraanstaande intellectuelen in Azië en heeft zich ook onderscheiden als diplomaat en schrijver. Van 1971 tot 2004 werkte hij voor de buitenlandse dienst van Singapore in Cambodja, Maleisië, Washington DC en New York, waar hij twee keer, in januari 2001 en mei 2002, namens Singapore ambassadeur bij de Verenigde Naties en voorzitter van de Veiligheidsraad was. Zijn nieuwste boek is het eerder dit jaar verschenen The New Asian Hemisphere. Hierin beschrijft hij dat het Westen zijn positie als wereldleider aan het verliezen is en dat het Azië op economisch, politiek en cultureel vlak naast zich zal moeten dulden.

Inspelen op het echte potentieel Om waarde te creëren in opkomende markten zoals Azië/Pacific is innovatie en verbeeldingskracht nodig. Professor Prahalad, een toonaangevende managementstrateeg, betoogde dit tijdens de in mei gehouden conferentie voor het topmanagement van ING. Multinationals moeten hun denkwijze veranderen willen zij met succes kunnen inspelen op de vele mogelijkheden die de opkomende markten bieden.

Er is wereldwijd een enorme groep van vier miljard straatarme mensen, die zich helemaal onderaan de economische piramide bevinden en merendeels moeten overleven met minder dan twee dollar per dag. De meeste Westerse bedrijven vinden het vaak te moeilijk en te weinig winstgevend om deze mensen te benaderen. Professor Prahalad is echter van mening dat als bedrijven tegemoetkomen aan de vraag van deze groep naar goederen en diensten, zij belangrijke winstgevende groeimogelijkheden kunnen aanboren en waarde voor het bedrijf kunnen genereren. “Juist die moeilijke leefomstandigheden geven bedrijven de kans voor baanbrekende innovaties. We moeten anders over zaken gaan denken. Maar je moet wel je verbeelding laten spreken; met alleen analyseren kom je er niet.” Volgens hem is zakelijk vernuft nodig om deze groep te bereiken. Winst is mogelijk door tegen zeer lage kosten hoogwaardige diensten te verlenen aan grote bevolkingsgroepen, vaak met nieuwe technologieën. Volgens Prahalad zal hieruit – en niet alleen uit Silicon Valley of andere rijke regio’s – een aantal van de interessantste bedrijven van de toekomst ontstaan. Hij geeft als voorbeeld een ziekenhuis in India, wereldwijd toonaangevend in staaroperaties, waar per jaar 250.000 mensen worden geope-

reerd (meer dan in enig ziekenhuis ter wereld) tegen een fractie van de kosten voor een vergelijkbare operatie in de VS. Het ziekenhuis behaalt een rendement op het vermogen van meer dan 100%. Bedrijven moeten volgens hem meer denken in termen van kosten, en niet alleen in termen van tarieven. Om met succes deze enorme onderontwikkelde markt te kunnen aanboren moet de traditionele bedrijfsformule van ‘kosten plus winst is tarief’ worden veranderd in ‘tarief minus winst is kosten’. Omdat aanzienlijke kostenvermindering cruciaal is, moeten bedrijven op een andere manier gaan nadenken over hoe zij hun huidige bedrijfsmodel kunnen aanpassen. Innovatie en toegang tot klanten, met name tot de miljoenen klanten die nu als onbereikbaar worden beschouwd, zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, aldus Prahalad. “Bedrijven hoeven misschien helemaal niet zoveel te doen om het aantal klanten in Azië/Pacific te verdubbelen. Alleen al door de status quo te handhaven is sprake van sterke groei. Maar als zij 500 miljoen nieuwe klanten willen, dan moeten ze misschien wat denkwerk verrichten.” “Ongeveer 50% van de mensheid, 3 miljard mensen, woont in Azië. Niemand in Azië denkt daarom aan een groei van 3%. Als je slechts 20% groei realiseert, doe je iets niet goed. Kijk naar de miljarden mensen die behoefte hebben aan wat jullie bieden”, zo hield hij zijn gehoor voor. “Als je die niet kunt bereiken omdat je niet innovatief bent, heb je een probleem! Met alleen maar analyseren bereik je niets. Je moet je fantasie gebruiken. Je moet erin geloven, vol passie, moed, veel bescheidenheid, medemenselijkheid…en een beetje intelligentie. Verbeeldingskracht is belangrijker dan kennis.”

Volgens Prahalad zijn de meeste internationale ondernemingen niet in staat die enorme markt van zeer arme mensen aan te boren vanwege hun kostenstructuur. De vraag die hij stelt is: zijn ondernemingen bereid hun werkwijze te veranderen zodat zij deze markt, met voor biljoenen dollars aan kansen, kunnen aanboren of blijven ze er verre van vanwege hun huidige manier van werken en hun kostenstructuur? De zeer armen leven in de dure, inefficiënte ‘ongeorganiseerde sector’, aldus Prahalad. Zij zitten in wat hij noemt een armoedeval, aangezien zij voor de meeste diensten relatief veel betalen. Een voorbeeld hiervan zijn lokale geldschieters die een rente berekenen die ver boven het niveau van de lokale bank ligt. Volgens professor Prahalad hebben multinationals veel te bieden met hun georganiseerde systemen, nationale en wereldwijde concurrentie, eersteklas kwaliteit, betaalbare tarieven, toegang tot informatie, geavanceerde technologie en nieuwe bedrijfsmodellen. “Wanneer internationale ondernemingen met succes een aanzienlijk aantal mensen uit de ‘ongeorganiseerde sector’ kunnen overbrengen naar de ‘georganiseerde sector’, heeft dat niet alleen een gigantische invloed op het aantal mensen dat zij bedienen, maar verandert dat ook hun toekomstperspectieven. Wat is beter: het systeem veranderen, of deze kans aan je voorbij laten gaan?”

i

Professor C.K. Prahalad is hoogleraar Strategie aan de Ross School of Business van de universiteit van Michigan (VS). In 2007 kwalificeerde het Londense tijdschrift Times hem als “meest invloedrijke managementgoeroe ter wereld” en BusinessWeek noemde hem “de meest invloedrijke denker over hedendaagse ondernemingsstrategie”.


21

Opinie & Analyse

Column Waarom stagflatie niet doorzet Mark Cliffe, hoofdeconoom van ING Groep, geeft zeven redenen waarom stagflatie, de schadelijke mix van een hoge inflatie en een zwakke economische groei, zeer waarschijnlijk niet doorzet. In de afgelopen maanden is de discussie over ‘stagflatie’ weer opgelaaid, een onaangenaam woord voor de onaangename combinatie van een hoge inflatie en een zwakke (of zelfs negatieve) economische groei. Voor de effectenmarkten is stagflatie een ongewenste mix. Een hoge inflatie leidt tot opwaartse druk op de lange rente. Dit verergert weer de gevolgen die de zwakke economische groei al heeft op aandelen en andere beleggingen. Centrale banken staan dan voor een dilemma: verhogen we de rente om de inflatie tegen te gaan of verlagen we de rente om de groei te stimuleren? Helaas wijst alles erop dat ze met dit vraagstuk nog zeker een aantal maanden zullen worstelen. Er zijn echter een paar redenen waarom het stagflatieprobleem op de langere termijn waarschijnlijk niet doorzet: 1. De olie- en grondstoffenprijzen, die grotendeels, zo niet geheel, de reden waren voor de gestegen inflatie wereldwijd, zullen waarschijnlijk niet in hetzelfde tempo blijven stijgen. Het is nog te vroeg om te zeggen of de recente sterke daling het einde van de piek in grondstofprijzen betekent. Zo lang de grondstoffenprijzen minder snel stijgen, neemt de feitelijke druk op de inflatie, en dus ook op de koopkract van de consument, af. 2. De kerninflatie, dus exclusief voedingsmiddelen en energie, is goed onder controle gehouden en dit blijft waarschijnlijk zo. Een belangrijke reden hiervoor is dat de arbeidskosten, ondanks het sterke aantrekken van de feitelijke inflatie, niet zijn gestegen. Naarmate de werkloosheid toeneemt, met de VS als koploper, wordt het lastiger voor werknemers om looneisen te stellen. 3. De Amerikaanse huizenmarkt en ook die in een toenemend aantal andere landen houden de inflatie in de hand. Huisvesting neemt in de ontwikkelde landen het grootste aandeel van consumentenbestedingen voor haar rekening. Dalende huisvestingskosten zullen dan ook een steeds groter tegenwicht vormen voor de

22


Mark Cliffe

huidige, door de gestegen grondstoffenprijzen veroorzaakte inflatie. 4. De gevolgen van de kredietschaarste op de reële economie, in de VS en in Europa, zijn nog steeds niet volledig uitgewerkt. De daaruit voortvloeiende kredietbeperking heeft een onlosmakelijk deflatoir karakter. Bestedingen en beleggingen van consumenten worden in toenemende mate beperkt doordat banken zich terughoudend opstellen in de kredietverlening. Voor zover de neerwaartse druk op de vermogensprijzen aanhoudt, leidt dit tot meer afboekingen door de banken, waardoor hun bereidheid om leningen te verstrekken verder zal afnemen. 5. Centrale banken komen hun verplichtingen om de inflatie te beperken goeddeels na. In sommige gevallen was dit tot dusverre in grote mate retorisch, maar de Europese Centrale Bank en een aantal andere banken hebben hun rentepercentages al verhoogd, ondanks de zorgen over de aanhoudende kredietschaarste. 6. De neergaande tendens in de wereldwijde groei zal naar alle waarschijnlijkheid niet erg diep zijn, zelfs als deze door de kredietschaarste dreigt te worden verlengd. Dit geldt waarschijnlijk voor China en andere opkomende economieën, waar men een economische opleving beleeft. Hier was de inflatie eerder een symptoom van oververhitting van de economie dan van stagflatie. In feite laten zelfs de VS, ondanks de doemscenario’s vanwege de problemen in de bouwen financiële sector, tot dusver een relatief gematigde

neergaande tendens zien. 7. Beleidsmakers zullen waarschijnlijk de fouten die de stagflatie van de jaren zeventig hebben verergerd, niet nogmaals maken. Deze fouten bleven niet beperkt tot het monetaire beleid: het fiscale beleid was ook uitzonderlijk ruim, en pogingen om lonen en prijzen centraal te beheersen mislukten grotendeels. De lessen uit die tijd zijn meegenomen in het beleid in zowel ontwikkelde landen als opkomende markten. Dat gezegd hebbende, kan de stagflatie van de jaren zeventig niet simpelweg worden toegeschreven aan mislukkingen op het gebied van economisch beleid. De oorzaken van stagflatie liggen in marktimperfecties die het aanbod beperken - een klassiek voorbeeld hiervan is het olie-embargo van de OPEC in de jaren zeventig - waardoor tegelijkertijd prijzen stijgen en de productie daalt. Gebleken is dat aanbodbeperkingen slechts de oorzaak waren van een deel van de meest recente grondstoffenprijsstijging. Dit betekent echter niet dat ze niet opnieuw een bedreiging kunnen vormen voor de wereldeconomie. Op dit moment is verdere escalatie van het conflict in het Midden-Oosten het meest voor de hand liggende en ingrijpendste risico, waarbij de olieprijs tot wel USD 200 per vat kan oplopen. Meer waarschijnlijk is dat we ons met het oog op 2009 minder zorgen maken om stagflatie dan om een rechttoe rechtaan wereldwijde economische neergang.

ING Gallery

Manolo Valdés (1942), Ariadne (2007) Brons 142 x 130 x 128 cm ING Collectie

Masker, Nieuw-Ierland, noordelijk deel van het eiland Tabar. Hout, schelp (opercula), © studio R. Asselberghs – Frédéric Dehaen Brussel

Ariadne in ING House

Kunst uit Oceanië

Op dit moment staat een eigentijdse interpretatie van een persoon uit de klassieke oudheid in de entreehal van ING House in Amsterdam. Het recent aangekochte kunstwerk van de Spaanse kunstenaar Manolo Valdés verbeeldt de mythische figuur Ariadne. Zij ‘begroet’ een ieder die het gebouw binnenkomt. Het bronzen beeld uit 2007 stelt een sereen uitziend vrouwenhoofd voor met een ‘krans’ van omhoog kringelend en uitwaaierend metalen draadwerk. Dit beeld maakt deel uit van een uitgebreide serie vrouwenhoofden van Valdés, waarvan hij meerdere varianten heeft gemaakt. De sculptuur roept associaties op met de Griekse mythe van het Labyrint van de Minotauros. Het draadwerk refereert aan de draad waarmee Ariadne haar held Theseus hielp ontsnappen uit het doolhof nadat hij de Minotauros, het mensetende monster, had gedood.

Manolo Valdés, een wereldberoemd kunstenaar, werd in 1942 geboren in het Spaanse Valencia. Op 15-jarige leeftijd ging hij naar de kunstacademie, om die na twee jaar weer te verlaten en zich geheel op schilderen toe te leggen. Enige jaren daarna richtte hij samen met twee vrienden de groep Equipo Cronica op, die na twee jaar uiteenviel. Hun kunstwerken vertoonden grote overeenkomsten met ‘Pop Art’ en bevat elementen van verhulde sociale kritiek. Valdés is een veelzijdig artiest. Zo is hij is een van de weinige moderne kunstenaars die zich met succes meerdere disciplines – tekenen, schilderen, beeldhouwen en grafische kunst – eigen heeft gemaakt. Inmiddels hebben wereldwijd 250 tentoonstellingen van zijn werk plaatsgevonden. Valdés ontving verscheidene internationale prijzen.

Voor het eerst vindt in België een tentoonstelling plaats van zo’n 200 unieke kunstwerken uit Oceanië. Deze indrukwekkende expositie is door ING België samengesteld uit voornamelijk Belgische privécollecties, en geeft een helder en fascinerend beeld van de verre en minder bekende culturen in de Stille Oceaan. De tentoonstelling Oceanië, Tekens van riten, symbolen van gezag bestaat uit drie delen, die elk één van de cultuurgebieden Melanesië, Polynesië en Micronesië vertegenwoordigen. De tentoonstelling is opgezet als een denkbeeldige reis waarbij de bezoeker kennis kan maken met de ongekende rijkdom aan beelden, gebruiksvoorwerpen, wapens en sieraden. Samen geven zij een levendig beeld van de verschillende eeuwenoude culturen van Oceanië. Oceanië bestaat uit talloze stukjes land, meestal vulkanische eilanden

en koraaleilanden in de Stille Oceaan, waar maar weinig mensen wonen. Eeuwenlang hebben kunstenaars uit Oceanië rituele objecten en gezagssymbolen gemaakt, waarmee ze aan elk van de tientallen culturen in de regio een eigen identiteit gaven. Op de Melanesische eilanden werden panelen en maskers gemaakt voor de malagan, een ritueel om de doden te herdenken. Van de Polynesische eilanden, inclusief de Fiji-eilanden en Paaseiland, zijn er elegante, verfijnde beeldhouwwerken en rituele gebruiksvoorwerpen. Micronesië wordt vertegenwoordigd door een klein aantal gebruiksvoorwerpen van uitzonderlijk hoge kwaliteit, zoals schalen, ornamenten en maskers. De tentoonstelling vindt plaats van 23 oktober tot 15 maart 2009 in het ING-Cultureelcentrum, Koningsplein 6 te Brussel, België.


23

Kerncijfers en data

Herbeleggingsindex

Belangrijke data in 2008 en 2009

250

Donderdag 21 augustus 2008 Betaalbaarstelling interimdividend 2008 (NYSE Euronext)

200

Donderdag 28 augustus 2008 Betaalbaarstelling interimdividend 2008 (NYSE)

150

Vrijdag 19 september 2008 ING Investor Day

100

50

Woensdag 12 november 2008 Publicatie resultaten 3e kwartaal 2008

0

Woensdag 18 februari 2009 Publicatie resultaten 4e kwartaal 2008

2004

2005

2006

2007

2008

30-06-2008

Certificaten ING MSCI World Insurance MSCI World Banks Bron: Thomson Financial Datastream

Maandag 27 april 2009 Jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders (Data zijn onder voorbehoud.)

Top 20 wereldwijde financiële instellingen (beurswaarde in miljarden euro’s) 115,0

1

HSBC Holdings

2

JPM Chase

74,8

3

Banco Santander

71,0

4

Mitsubishi UFJ Financial

62,3

5

Bank of America Corp

60,8

6

Citigroup Inc

54,3

7

BNP Paribas

52,0

8

Wells Fargo

50,2

9

Allianz

50,0

10 Unicredito

48,8

11 ING

45,3

12 BBVA

44,9

13 Amer Intl Group

44,0

14 Intesa Sanpaolo

43,5

15 Goldman Sachs

42,8

16 Royal Bank Scotland

40,7

17 Axa

38,2

18 Sumitomo Mitsui Financial

36,9

19 Royal Bank of Canada

36,8

20 UBS

36,3 Bron: MSCI, Bloomberg, 8 juli 2008

Fortune Global 500

ING opnieuw in FTSE4Good Index

1 Wal-Mart Stores 2 Exxon Mobil 3 Royal Dutch Shell 4 British Petroleum 5 Toyota Motor 6 Chevron 7 ING 8 Total 9 General Motors 10 ConocoPhillips

ING is opnieuw opgenomen in de FTSE4Good Index als een van de 900 bedrijven uit totaal 2400 die het beste presteren op het gebied van duurzaamheid. ING maakt sinds 2001, het jaar waarin deze index werd samengesteld, deel uit van de FTSE4Good.

i

24

11 Daimler 12 General Electric 13 Ford Motor 14 Fortis 15 AXA 16 Sinopec 17 Citigroup 18 Volkswagen 19 Dexia Group 20 HSBC Holdings

Bron: Fortune, juli 2008 - http://money.cnn.com/ magazines/fortune/global500/2008/full_list/ (Op basis van verschillende parameters, waaronder inkomsten, nettowinst, aandeelhouderswaarde en aantal medewerkers.)


In deze index zijn bedrijven opgenomen die werken aan duurzaamheid, het opbouwen van vruchtbare betrekkingen met stakeholders en universele mensenrechten respecteren en ondersteunen.

Disclaimer De jaarrekening van ING Groep wordt opgesteld volgens de International Financial Reporting Standards, zoals goedgekeurd door de Europese Unie (‘IFRS-EU’). Bij het opstellen van deze financiële informatie zijn dezelfde waarderingsgrondslagen toegepast als voor de jaarrekening van ING Groep over 2007. De cijfers in dit document zijn niet door de accountant gecontroleerd. In de tabellen zijn kleine afrondingsverschillen mogelijk. In deze publicatie zijn verwachtingen over toekomstige gebeurtenissen opgenomen. Deze verwachtingen zijn gebaseerd op de huidige inzichten en veronderstellingen van het management met betrekking tot bekende en onbekende risico’s en onzekerheden. De feitelijke resultaten, prestaties of andere omstandigheden kunnen in meer dan geringe mate afwijken van de uitgesproken verwachtingen als gevolg van wijzigingen in onder meer (i) de algemene economische omstandigheden, vooral in voor ING belangrijke markten, (ii) veranderingen in de beschikbaarheid van, en kosten verbonden aan, liquiditeitsbronnen zoals interbancaire kredietverlening, alsmede de omstandigheden op de kredietmarkten in het algemeen, waaronder veranderingen in de kredietwaardigheid van kredietnemers en andere tegenpartijen, (iii) de frequentie en ernst van verzekerde schadegevallen, (iv) de sterfte-, invaliditeits- en ziektecijfers en ontwikkelingen hierin, (v) het verval in portefeuilles, (vi) het rentepeil, (vii) valutakoersen, (viii) concurrentieverhoudingen, (ix) wijzigingen in weten regelgeving en (x) het beleid van overheden en/of regelgevende toezichthouders. ING acht zich niet verplicht de in dit document opgenomen toekomstverwachtingen op enig moment te actualiseren.

augustus 2008 Wholesale Banking streeft naar toppositie Klantgericht in Polen 2e kwartaal: goede commerciële groei De eeuw van Azië

Recommend Documents