ARCHITECTUUR LOKAAL jaarverslag 2000

ARCHITECTUUR LOKAAL jaarverslag 2000

De stichting Architectuur Lokaal werd in 1993 opgericht naar aanleiding van de architectuurnota Ruimte voor Architectuur (1992-1996). Architectuur Lokaal werd in het jaar 2000 opgenomen in de architectuurnota Ontwerpen aan Nederland (2001-2004) en in de cultuurnota Cultuur als Confrontatie (2001-2004). Architectuur Lokaal is het onafhankelijke landelijke kennis- en informatiecentrum voor cultureel opdrachtgeverschap in Nederland, onder voorzitterschap van Margreeth de Boer. Zowel gemeenten als particuliere opdrachtgevers kunnen gebruik maken van de voorbeelden van beleid die Architectuur Lokaal heeft verzameld van architectuur, stedenbouw, landschapsarchitectuur, infrastructuur en inrichting van de openbare ruimte. Architectuur Lokaal is een vraagbaak voor alle opdrachtgevers en fungeert als bruggenbouwer tussen de verschillende partijen die bij het bouwproces betrokken zijn. Daarbij hoort ook het overbruggen van de kloof tussen de culturele wereld en die van 'de markt'. Hierdoor onderhoudt Architectuur Lokaal nauwe contacten met uiteenlopende organisaties en initiatieven in Nederland en daarbuiten. De bibliotheek bevat een uitgebreid documentatiebestand over architectuurbeleid, opdrachtgeverschap en ontwerpwedstrijden. Elk kwartaal wordt een krant uitgebracht waarin ontwikkelingen op alle relevante beleidsterreinen aan de orde komen. Verder is er de uitgebreide website: www.arch-lokaal.nl Stimuleringsprogramma's De stimuleringsprogramma's die Architectuur Lokaal organiseert zijn bedoeld om de deskundigheid op het gebied van het architectuurbeleid te bevorderen en daardoor de kwaliteit van de gebouwde omgeving te verbeteren. Bij de organisatie van de programma's wordt zoveel mogelijk samengewerkt met verwante instellingen en partijen. Architectuur Lokaal stelde onder meer het Handboek Architectuur en Beleid, Niet Grijs! samen en bereidt nu zowel een algemene publicatie voor cultureel opdrachtgeverschap voor, als een wegwijzer voor individuele opdrachtgevers. Sinds enkele jaren wordt op verzoek de cursusreeks ABEL (architectuur en beleid) gegeven. De programma's worden op maat samengesteld. Er werden inmiddels cursussen en studiereizen georganiseerd voor het Bouwfonds, voor de Rijksgebouwendienst en voor diverse gemeenten. Ook worden door Architectuur Lokaal beleidsopdrachten uitgevoerd. Een voorbeeld daarvan is het onderzoek Welstand op een Nieuwe Leest. Overleg Lokale Architectuurcentra Architectuur Lokaal coördineert het Overleg Lokale Architectuurcentra van Nederland. In 1993 waren er vier architectuurcentra, nu zijn het er bijna veertig. In de Nederlands/Engelse uitgave POKON (1999) werden 28 centra geportretteerd. Eenmaal per jaar wordt een buitenlandse studiereis ten behoeve van de lokale architectuurcentra georganiseerd. Daarbij worden telkens ook vertegenwoordigers van verwante organisaties als deelnemer uitgenodigd. Architectuur Lokaal coördineert het OLA vanwege het belang van de zogeheten bottum-up gedachte voor de architectuur. Steunpunt Ontwerpwedstrijden Sinds 1997 is het landelijke Steunpunt Ontwerpwedstrijden gehuisvest bij Architectuur Lokaal. Het Steunpunt maakt deel uit van het Convenant Ontwerpwedstrijden dat door de Rijksoverheid is geslo-

ten met betrokken publieke en private partijen, met het doel de wedstrijdcultuur in Nederland te verbeteren. Het Steunpunt heeft tot taak uitschrijvers van wedstrijden behulpzaam te zijn bij de programmering aan de hand van de handleiding Kompas bij prijsvragen en meervoudige opdrachten. In opdracht van de Rijksbouwmeester heeft Architectuur Lokaal meegewerkt aan een tweede Kompas ten behoeve van de werving en selectie van projectontwikkelaars, Kompas bij Ontwikkelingscompetities. Bureau Het bureau en de bibliotheek van Architectuur Lokaal zijn op weekdagen openbaar toegankelijk; bij voorkeur op afspraak. Architectuur Lokaal Tussen de Bogen 18 1013 JB Amsterdam tel. 020-5304000 fax 020-5304004 e-mail: [email protected] http://www.arch-lokaal.nl Steunpunt Ontwerpwedstrijden e-mail: [email protected] http://www.ontwerpwedstrijden.nl

Inhoud Het jaar 2000 Activiteiten Vaste activiteiten Variabele activiteiten Internationale activiteiten Steunpunt Ontwerpwedstrijden Prijsvragen en meervoudige opdrachten Evaluatie Convenant Ontwikkelingscompetities Lokale architectuurcentra Overleg Lokale Architectuurcentra Activiteiten Deelnemers Publicaties Eigen publicaties

2

Meest gestelde vragen Beleid en beleidsinstrumenten Opdrachtgeverschap Selectie van ontwerpers Lokale architectuurcentra Ontwerpwedstrijden Specifieke opgaven Overige vragen Organisatie Bureau Bestuur Vertegenwoordigingen Financiën Exploitatie Toelichting inkomsten Het jaar 2000 De beleidsontwikkeling van Architectuur Lokaal in het jaar 2000 kan gekarakteriseerd worden door twee trefwoorden: continuïteit en vernieuwing. De continuïteit werd vooral vertegenwoordigd door de vaste activiteiten, zoals het beschikbaar stellen van informatie en documentatie op het terrein van het architectuur- en ruimtelijke ordeningsbeleid, het organiseren van cursussen, studiedagen en excursies, het (doen) uitgeven van publicaties waaronder de krant van Architectuur Lokaal -, het voeren van het secretariaat van het Overleg Lokale Architectuurcentra, het toetsen van prijsvraagprogramma’s aan Kompas in het kader van het Steunpunt Ontwerpwedstrijden en het leveren van commentaar op conceptbeleidsnota’s van de overheid. Deze activiteiten hebben in de afgelopen jaren hun waarde ondubbelzinnig bewezen. Zij kunnen gezien worden als een pakket van beproefde acties die dienstbaar is aan het streven de kwaliteit van de gebouwde omgeving in de ruimste zin des woords – de statutaire doelstelling van Architectuur Lokaal – te bevorderen. Vooral de informatie- en documentatiewerkzaamheden spelen zich in betrekkelijke ‘onzichtbaarheid’ af. Qua karakter zijn ze enigszins te vergelijken met het collectiebeheer door museale instellingen. Er zullen slechts weinige mensen te vinden zijn die het culturele belang van dergelijke essentiële taken zullen betwisten. Ook Architectuur Lokaal hecht onveranderd grote waarde aan dit ‘onzichtbare’ werk, dat gekwalificeerd kan worden als het onderhouden van het architectuurbeleid. Het is in dit verband van essentieel belang te beseffen dat onderwerpen en activiteiten die voor een selecte groep van insiders in de architectuur op een gegeven moment misschien gesneden koek zijn, voor andere doelgroepen volkomen nieuwe gezichtpunten kunnen vertegenwoordigen. Het architectuurbeleid kent in zijn uitvoering nu eenmaal ‘verschillende snelheden’. De vernieuwing van het beleid van Architectuur Lokaal is in beginsel een permanent proces. De effectiviteit van de activiteiten van Architectuur Lokaal en de relevantie ten opzichte van de vakmatige en maatschappelijke ontwikkelingen is altijd een punt van speciale aandacht. De evaluatie van het

3

bestaande beleid en de oriëntatie op mogelijk nieuwe taken culmineert echter bij het opstellen van het vierjaarlijkse beleidsplan. Aan het eind van 1999 heeft dit geleid tot Trait-d’Union, het beleidsplan van Architectuur Lokaal voor de jaren 2001-2004. De belangrijkste wijzigingen ten opzichte van het bestaande beleid waren in het kort: - het verruimen van het werkterrein van architectuur en stedenbouw tot landschapsarchitectuur, het ontwerpen van infrastructurele voorzieningen en de ruimtelijke ordening - meer aandacht voor de cultuurhistorie (Belvedere) - het verder uitbouwen van de aandacht voor het particulier opdrachtgeverschap - naast het bestendigen van de informerende, adviserende en de educatieve functie het ontwikkelen van een opiniërende rol in het architectuurdebat - het uitbouwen van een internationaal netwerk architectuurbeleid ‘van onderop’ - het verder ontwikkelen van het cultureel ondernemen - meer aandacht voor de openbare ruimte en omgevingsarchitectuur Voor het nieuwe beleid was een verhoging van het budget en het aantrekken van extra medewerkers met specifieke vakkennis noodzakelijk. In mei 2000 adviseerde de Raad voor Cultuur positief over de plannen van Architectuur Lokaal. De Raad schreef onder meer: ‘Architectuur Lokaal heeft zich sinds zijn start op voortvarende wijze ontplooid en heeft door zijn enthousiasmerende en deskundige inzet veel teweeg weten te brengen. De instelling vervult een centrale functie voor het architectuurbeleid op lokaal niveau, en daarmee voor het gehele architectuurbeleid en -klimaat. Omgekeerd weerspiegelt de bloei van gemeentelijke activiteiten op het gebied van architectuur en stedenbouw zich in de groei van deze instelling. De Raad constateert dat Architectuur Lokaal op vele terreinen de pioniersfase voorbij is en inmiddels een positie heeft weten te verwerven in de (culturele) infrastructuur van meer gevestigde instellingen’. (Raad voor Cultuur, Van de schaarste ende overvloed, Advies cultuurnota 2001-2004, Den Haag, mei 2000, deel 3, p. 14.) Na deze instemmende woorden van de Raad preludeerde Architectuur Lokaal nog in het lopende jaar op de aangekondigde nieuwe beleidsinitiatieven. Zo werd in het kader van het stimuleren van het particulier opdrachtgeverschap gewerkt aan het voorbereiden van een Wegwijzer, werd er een Belvedere-plan voor Twente ontwikkeld en waren er intensieve contacten met verwante instellingen in onder meer Engeland, Schotland, Frankrijk, Denemarken en Duitsland. Tijdens Prinsjesdag werd de nota Cultuur als Confrontatie uitgebracht. In het kader van het cultuurbeleid kreeg Architectuur Lokaal een functie toebedeeld voor de cultuurplanperiode 2001-2004. Vervolgens trad het Kabinet op 5 oktober naar buiten met de architectuurnota Ontwerpen aan Nederland. Niet alleen nam de regering de advisering door de Raad voor Cultuur integraal over, ook sloten de twee hoofdthema’s van de architectuurnota – ‘ontwerpen aan Nederland’ en ‘architectuur is een zaak voor iedereen’ – in belangrijke mate aan bij het beleidsterrein van Architectuur Lokaal. Bovendien kende de nota onze stichting op het terrein van het culturele en individuele opdrachtgeverschap, de inrichting van de openbare ruimte en het internationaal architectuurbeleid nog - nader te bepalen - extra taken toe. Gelijk met het uitbrengen van de architectuurnota ontving Architectuur Lokaal de subsidiebeschikking voor de jaren 2001-2004. Het resultaat was dat de financiële wensen van Architectuur Lokaal geheel werden gehonoreerd. Naast de bijdrage van de huidige subsidiënten OCenW en VROM was er ook een jaarlijkse structurele subsidie toegezegd van de ‘nieuwe’ ministeries van LNV en V&W. Architectuur Lokaal had een beroep gedaan op deze ministeries omdat de uitbreiding van het werkterrein het beleid van de laatstgenoemde departementen betrof. Architec-

4

tuur Lokaal bevindt zich dus nu in de gunstige situatie dat alle ministeries die betrokken zijn bij de ‘inrichting van Nederland’ het beleid van onze stichting ondersteunen. Geconstateerd kan worden dat de situatie waarin Architectuur Lokaal zich eind 2000 bevond zonder meer goed genoemd kan worden. De zekerheid van een degelijke basissubsidiëring voor de komende vier jaar biedt namelijk perspectieven om de plannen op een volwassen manier ten uitvoer te brengen en de grote uitdagingen, die besloten liggen in het streven van de overheid de burger meer zeggenschap te geven over de inrichting van de eigen leefomgeving, aan te gaan. Architectuur Lokaal werd in mei 1993 opgericht met een minimaal budget en één medewerker, toen ‘coördinator’ genoemd. Nu is Architectuur Lokaal een professionele organisatie met elf medewerkers. Acht jaar van opbouw liggen dus achter ons. Onze stichting gaat een nieuwe fase in. Met meer kansen en mogelijkheden, maar ook ontegenzeggelijk met meer verplichtingen. Activiteiten In het jaar 2000 zijn weer de nodige activiteiten gerealiseerd waarin als vanouds de uitgangspunten van het werk van Architectuur Lokaal tot uitdrukking komen: de taak te fungeren als kennis- en informatiecentrum voor cultureel opdrachtgeverschap ten behoeve van zowel publieke als private partijen. In dit hoofdstuk worden de vaste, de variabele en de internationale activiteiten toegelicht. Activiteiten, gerealiseerd ten behoeve van het Steunpunt Ontwerpwedstrijden en van het Overleg Lokale Architectuurcentra, zijn opgenomen in de hierop volgende hoofdstukken. Vaste activiteiten Documentatie Het databestand van de bibliotheek is uitgegroeid tot ruim 3300 titels, gerubriceerd in 250 trefwoorden, die gaan van´aanbesteding´ tot ´woningmarkt´. Het knipselarchief bevat 120 rubrieken en is volgens dezelfde rubricering en systematiek in het geautomatiseerde databestand opgenomen. De bibliotheek is gespecialiseerd in publicaties die voorbeelden laten zien van architectuurbeleid en de resultaten daarvan. De bibliotheek wordt hoofdzakelijk intern gebruikt en is een belangrijke bron van kennis en informatie voor beantwoording van de meest gestelde vragen. Doordat er vragen worden gesteld vanuit het hele land, wordt van de openbare functie van de bibliotheek beperkt gebruik gemaakt door opdrachtgevers: de informatie kan immers via moderne media worden verstrekt zonder dat daarvoor een fysiek bezoek nodig is (zie: meest gestelde vragen). Studenten en onderzoekers maken wel geregeld gebruik van de bibliotheek. Naast een groeiende bibliotheek, wordt de omvang van het archief van het Steunpunt Ontwerpwedstrijden steeds groter. Dit archief bevat wedstrijdprogramma's, juryrapporten en catalogi van afgeronde wedstrijden en is ook in het geautomatiseerde databestand opgenomen. Informatie De afdeling informatiebeheer beheert de website http://www.arch-lokaal.nl die driemaal per week wordt geactualiseerd. Overeenkomstig het toenemend aantal aanbieders en gebruikers van het internet neemt ook het aantal links toe. Er wordt veel gebruik gemaakt van de mogelijkheid om publicaties van Architectuur Lokaal via internet te bestellen. In 2000 is een begin gemaakt met de vernieuwing van de website die in 2001 zal worden gerealiseerd.

5

De website bevat de rubrieken Openingsberichten / Kalender van Nederland / Architectuur Lokaal / Krant / Projecten / Handboek / Ontwerpwedstrijden / Lokale architectuurcentra / Klein Architectuur Adressenboek / Springplank / Publicaties / Links. Op de pagina's Kalender van Nederland zijn alle tentoonstellingen, lezingen, symposia, manifestaties, evenementen en prijsuitreikingen in Nederland opgenomen aangezien er nergens anders een volledige agenda werd gepubliceerd. Het doel van de Kalender is onder meer om verdubbeling van activiteiten tegen te gaan. Nu ArchiNed zich heeft ontwikkeld tot de architectuursite van Nederland ligt het voor de hand dat de Kalender van de site van Architectuur Lokaal over zal gaan naar ArchiNed. Dit is in het najaar dan ook afgesproken met ArchiNed. De aparte pagina's voor het Steunpunt Ontwerpwedstrijden zijn uitgebreid en worden in toenemende mate geraadpleegd door zowel potentiële uitschrijvers als deelnemers aan de uitgeschreven wedstrijden. De wedstrijdmodellen en de toelichtingen daarop kunnen worden gedownload, hetgeen voor uitschrijvers een belangrijke verbetering blijkt te zijn. Opvallend is ook dat steeds meer wedstrijden via het internet worden uitgeschreven. In 2000 zijn de voorbereidingen getroffen voor een nieuwe, zelfstandige website www.ontwerpwedstrijden.nl. Deze site zal medio 2001 openbaar toegankelijk zijn. De website staat op het internet én op het GemNet, het besloten netwerk van de Nederlandse gemeenten. Het GemNet is door alle gemeenteambtenaren te raadplegen. Zij zijn vaak niet direct op het internet aangesloten. Daardoor is het van belang dat Architectuur Lokaal goed doorverwijst naar instellingen die door gemeenten zonder internetverbinding niet rechtstreeks bereikt kunnen worden. De website van Architectuur Lokaal heeft een omvang van 9 MB. De site bestaat uit 14 hoofdgroepen die weer onderverdeeld zijn in talloze subgroepen en pagina’s. Het aantal bezoekers is in 2000 gestegen tot bijna 300 per week. Het aantal opgevraagde pagina’s is gestegen tot 15.000 per maand. Er is een internetnieuwsbrief geïntroduceerd die gelijktijdig met de krant verschijnt. Deze nieuwsbrief bevat informatie over specifieke websites en wordt verspreid via de e-mail adressen van 400 belangstellenden die zich daarvoor aanmeldden. Krant In 2000 werden wederom 4 uitgaven van de krant Architectuur Lokaal uitgegeven (nrs. 27 t/m 30). Deze kranten verschenen in april, juli en oktober 2000, en in de eerste week van januari 2001. De oplage was 2500. Aan de orde kwamen onder meer de ervaringen van gemeenten, die reeds een paar jaar op basis van een vastgesteld architectuurbeleid werken, architectuurbeleid buiten Nederland, ontwerpwedstrijden, stedelijke vernieuwing, plattelandsontwikkeling, opdrachtgeverschap, welstandsbeleid en architectuurcentra. Voorlopig is de internetnieuwsbrief nog in gedrukte versie in de krant opgenomen. De krant wordt in eigen beheer uitgegeven en wordt kosteloos verspreid onder de Nederlandse gemeenten. Daarnaast waren er in 2000 250 betalende abonnees. Variabele activiteiten ABEL cursussen architectuur en beleid algemeen Architectuur Lokaal organiseerde al eerder de bijeenkomsten Niet Grijs! en ORG, op het gebied van architectuur, architectuurbeleid en architectuurgeschiedenis. Deze bijeenkomsten waren gericht op

6

de deskundigheidsbevordering van betrokkenen bij het opdrachtgeverschap. Behalve kennisvergroting speelde ook het bevorderen van het plezier in architectuur een belangrijke rol. Overheden, bedrijven en instellingen kunnen Architectuur Lokaal verzoeken om uit het programma ABEL een gericht cursuspakket samen te stellen voor hun medewerkers. ABEL bestaat uit een aantal programmaonderdelen. Het aanbod bevat in de eerste opzet de modulen algemene architectuurgeschiedenis, geschiedenis van de ruimtelijke ordening en stedenbouw, juridische kaders, gemeentelijk architectuurbeleid, ontwerp- en bouwproces, selectie van ontwerpers en ontwerpwedstrijden, nieuw en oud in stad en ommeland, openbare ruimte en actuele opgaven. De cursus wordt gegeven door deskundigen op het gebied van de specifieke onderdelen en bevat een of meerdere excursies, nauw gerelateerd aan de colleges. In 2000 organiseerde Architectuur Lokaal twee ABEL programma's voor de Rijksgebouwendienst, een studiereis voor de gemeente Haarlemmermeer en een excursie voor de Woningstichting Leusden. ABEL, Kennis van stedenbouw, monumenten, architectuur en kunst Mede op verzoek van de Rijksbouwmeester is in 1998 een begin gemaakt met de opzet van een cursusprogramma onder de noemer ABEL (architectuur en beleid). In opdracht van de Rijksbouwmeester ontwikkelde Architectuur Lokaal in 1999 de tweede ABEL cursus ten behoeve van de regiodirecties van het ministerie van VROM (Arnhem, Den Haag, Groningen en Schiedam) en het projectbureau Rijksbouwmeester. De cursus was gericht op de deskundigheidsbevordering met betrekking tot stedenbouw, monumentenzorg, architectuur en beeldende kunst. De cursus ging van start op 4 november 1999 en duurde tot 3 maart 2000. Aan de cursus namen vier groepen deel, van in totaal 37 medewerkers van de RGD. Voor elke groep werden drie collegereeksen samengesteld; hierna werden er vier excursies gepland. De cursus werd afgesloten met een gezamenlijk slotdebat. De eerste twee reeksen colleges vonden plaats in 1999. De eerste reeks bevatte de thema's stedenbouwkundige staalkaart, inrichting en gebruik van de openbare ruimte en landschapsarchitectuur. De tweede reeks betrof algemene architectuurgeschiedenis, hedendaagse architectuur en duurzaam bouwen en duurzame stedenbouw. In 2000 werd de laatste collegereeks gegeven. De thema's van deze reeks waren: monumentenzorg (M. de Boer, Amsterdam Monumenten Fonds AMF) en beeldende kunst in de openbare ruimte (T. van Gestel, Stichting Kunst en Openbare Ruimte SKOR). De colleges vonden plaats op:  13 januari, Huis voor de Schoone Kunsten Apeldoorn, ontwerp Rudy Uytenhaak  20 januari, hoofdkantoor Interpolis Tilburg, ontwerp Abe Bonnema  27 januari, Alliance Française Rotterdam, ontwerp OMA en Atelier Joep van Lieshout  3 februari, bedrijfspand Lumiance Haarlem, ontwerp Mart van Schijndel. Na deze laatste collegereeks volgden vier excursies, die plaatsvonden buiten de werkgebieden van de cursisten:  4 februari, excursie Almere onder leiding van J. Berg (CASLA)  11 februari, excursie Groningen onder leiding van G. ter Haar (GRAS)  18 februari, excursie Almelo, Hengelo en Enschede onder leiding van M. IJspeerd (gemeente Almelo)  25 februari, excursie Tilburg onder leiding van C. Edens (CAST). De cursus werd afgesloten met een debat:

7



3 maart, Alterra Wageningen (ontwerp Behnisch en Behnisch Architecten). Het thema van het debat was 'op welke wijze kan het S(tedenbouw) M(onumenten) A(rchitectuur) en K(unst)-beleid in de dagelijkse praktijk van de Rijksgebouwendienst worden geïmplementeerd?'. Voorzitter van het debat was Rijksbouwmeester W. Patijn; sprekers waren J. Wolff (muziekcentrum De IJsbreker, Amsterdam), F. Felder, (Woningbouwvereniging Het Oosten, Amsterdam) en W. Vos (adviseur Raad van Bestuur Universiteit Wageningen). Na afloop van de cursus werd er een reader samengesteld voor de cursisten waarin de verslagen van de colleges en het verslag van het slotdebat zijn opgenomen. ABEL, Kennis van stedenbouw, monumenten, architectuur en kunst 2 Begin 2000 vroeg de Rijksbouwmeester Architectuur Lokaal om de cursus voor een tweede keer te organiseren. Ditmaal werd de cursus voor twee groepen geprogrammeerd: voor medewerkers van de Rijksgebouwendienst, directie Den Haag, en voor accountmanagers van de Rijksgebouwendienst en hun klanten (medewerkers van verschillende ministeries en overheidsinstellingen). De eerste collegereeks vond plaats op:  10 februari, de hobBIT Den Haag (transformatie van voormalig PTT-telefooncentrale tot bedrijfsverzamelgebouw), ontwerp Hans Kuiper  17 februari, Zwembad de Regentes Den Haag (transformatie van voormalig zwembad tot theater- en conferentiefaciliteit) ontwerp Atelier PRO. De colleges waren gericht op de stedenbouwkundige staalkaart (M. Martin, universitair docent architectuur en stedenbouw), inrichting en gebruik van de openbare ruimte (I. Nio, sociaalgeograaf) en duurzame stedenbouw (P. Vollaard, architect). De tweede collegereeks vond plaats op:  24 februari en 2 maart, Centre for Human Drug Research Leiden, ontwerp Cepezed. De colleges waren gericht op algemene architectuurgeschiedenis en hedendaagse architectuur (H. Ibelings, architectuurcriticus) en landschapsarchitectuur (P. van Beek, landschapsarchitect);  9 en 16 maart, Alliance Française Rotterdam, ontwerp OMA en Atelier Joep van Lieshout. In de colleges kwamen de thema's monumentenzorg (M. de Boer, Amsterdams Monumenten Fonds AMF), interieur en inrichting (H. Reineke en J. Broekman, Hollandse Nieuwe) en beeldende kunst in de openbare ruimte (T. van Gestel, Stichting Kunst en Openbare Ruimte SKOR) aan de orde. Aansluitend vonden twee excursies plaats:  24 maart, excursie Groningen plaats onder leiding van G. ter Haar (GRAS)  31 maart, excursie Tilburg onder leiding van C. Edens (CAST). De cursus werd afgesloten met een debat:  7 april, Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag (renovatie en nieuwbouw, ontwerp Piet Grouls, Van Mourik Vermeulen Architecten). De vraag luidde, net als in de eerste serie cursussen: 'op welke wijze kan het S(tedenbouw) M(onumenten) A(rchitectuur) en K(unst)beleid in de dagelijkse praktijk van de Rijksgebouwendienst worden geïmplementeerd?'. Voorzitter van het debat was H. Meindersma (Het Oversticht, Welstand, Monumenten en Landschap in Overijssel); sprekers waren J. Wolff (muziekcentrum De IJsbreker, Amsterdam), A. Ravestein (Woningbouwvereniging Het Oosten, Amsterdam) en E. Bergmans (Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, Den Haag). De cursisten ontvingen na afloop van de cursus een reader met de verslagen van de colleges en het verslag van het slotdebat.

8

De Reus naar Berlijn In opdracht van de gemeente Haarlemmermeer organiseerde Architectuur Lokaal een excursie naar Berlijn. Aan deze excursie namen wethouders, raadsleden, fractievoorzitters en ambtenaren van de gemeente deel. Een belangrijk onderdeel van de excursie was het bezoeken van de Internationale Bouwtentoonstellingen (IBA's) die in Berlijn zijn georganiseerd in1957 en in 1984. De intentie hierbij was om te bezien of een dergelijke manifestatie een interessante stimulans zou kunnen zijn voor de gedachtebepaling wat betreft de toekomstige Haarlemmermeer. Naast de IBA'57 en de IBA'84 werden verscheidene andere projecten bezocht, waaronder nieuwbouwprojecten in het kader van de Expo 2000, het Lehrter Bahnhof-gebied in uitvoering (het grootste stationsknooppunt van Europa) en de grote bouwprojecten in Berlin Mitte, Potsdamer Platz. De excursie vond plaats van 14 tot 18 september en werd begeleid door D. van Ooij, journalist en deskundige op het gebied van Berlijnse architectuur en stedenbouw in Berlijn. ABEL in Leusden De Woningstichting Leusden bood de gemeente een studiedag aan in het kader van de publicatie van de ontwikkelingsvisie voor Leusden, en naar aanleiding van de ondertekening van een samenwerkingsovereenkomst tussen gemeente en de Woningstichting. De Woningstichting vroeg Architectuur Lokaal om voor deze dag een excursie te organiseren. Doel was de deelnemers te inspireren en te stimuleren om in Leusden stedenbouwkundige en architectonische projecten van een goede kwaliteit te realiseren. De vraag was tevens aandacht te besteden aan het totstandkomingsproces van dergelijke projecten. In Deventer werd een geschikt excursiedoel gevonden. Ondanks het verschil in schaal, historie en cultuur bleek Deventer qua problematiek goed vergelijkbaar met Leusden: veel aandacht voor kwaliteitsverbetering in bestaande woonwijken (stadsvernieuwing, kwaliteitszorg voor oudere wijken en inbreiding), aandacht voor verbetering en aanleg van bedrijventerreinen en aandacht voor het verkeers- en vervoersbeleid. Daarnaast lag de nadruk op natuurontwikkeling en recreatievoorziening, structuurverbetering van de binnenstad en de verbetering van de groenstructuur. De excursie vond plaats op18 oktober 2000. Tijdens de excursie bezochten de deelnemers het Grachtengordelproject, toegelicht door W. Mensink (projectleider Grachtengordel), de projecten Prinseplaats en Sijzenbaan in de binnenstad, die toegelicht werden door J. Stadhouder (senior projectleider De Vijfhoek) en de VINEX-locatie De Vijfhoek. De dag werd afgesloten met een discussie in de raadzaal van het gemeentehuis van Deventer. De dagvoorzitter, stedenbouwkundige J. van der Meijden, verzorgde de terugkoppeling van de bekeken projecten naar de situatie in Leusden. In aansluiting op deze excursie organiseerde de gemeente een gesprek met de Woningstichting Leusden, J. Stadhouder en Architectuur Lokaal over het ontwikkelen van een kwaliteitsbeleid voor de gemeente Leusden. Belvedere in Zuid Twente In 1999 verscheen de nota Belvedere. In deze nota werd Architectuur Lokaal uitgenodigd een bijdrage te leveren aan de implementatie van het Belvedere-gedachtegoed. De nota werd door de Tweede Kamer behandeld in december 1999. In januari 2000 stelde Architectuur Lokaal samen met M. Kooiman (Beek en Kooiman Cultuurhistorie) een plan op met als doel het opstellen van een voorbeeldige aanpak van Belvedere gebieden. Naast het komen tot een werkbare methode voor het betrekken van cultuurhistorisch waardevolle elementen in de ruimtelijke ontwikkelingen, stond in dit plan ook de betrokkenheid van partijen op lokaal en regionaal niveau centraal. Het project zou moeten leiden tot concrete ontwerpopgaven.

9

Na overleg met de provincie Overijssel gaf de provincie Architectuur Lokaal de opdracht dit plan toe te spitsen op Zuid Twente. Voorgesteld werd de aanwezige cultuurhistorische waarden in het betreffende gebied op kaart te zetten, waarna de meest urgente ontwerpopgaven werden geselecteerd. Deze selectie vond plaats in overleg en discussie met provincie, gemeenten en andere betrokkenen. Naar verwacht zullen onder meer de reconstructie van de varkenshouderij, dorpsuitbreiding, recreatiedruk, aanpassing van wegen en waterlopen en eventueel plaatsing van windmolens onder de aandacht gebracht worden. Uitwerking van de achtereenvolgende ontwerpopgaven kan resulteren in een voorbeeldenboek voor uitwerkingen. De specifieke cultuurhistorische aanknopingspunten van het gebied blijven telkens het uitgangspunt. Gedurende het project werden tussentijdse discussies met zoveel mogelijk partijen uit het gebied gevoerd. Het voorbeeldenboek zal wat betreft de werkwijze ook bruikbaar moeten zijn voor andere (Belvedere)gebieden. Afhankelijk van door de provincie gevraagde bijdragen aan het Bureau Belvedere en aan het Stimuleringsfonds voor Architectuur zal het project in 2001 van start gaan. Het project zal worden gecoördineerd door Architectuur Lokaal en gerealiseerd in samenwerking met de provincie, met M. Kooiman en met Het Oversticht. Wegwijzer voor opdrachtgevers in de bouw Architectuur Lokaal heeft zich, mede als gevolg van de taakuitbreiding in de richting van particuliere opdrachtgevers (amendement Duivesteijn/Versnel1997), nader georiënteerd op uitbreiding van haar doelgroep met de categorie particuliere opdrachtgevers. Dit resulteerde in een aantal aangrijpingspunten voor specifieke stimuleringsprogramma's voor deze, voor het aanzien van Nederland zo belangrijke, groep opdrachtgevers. Naast onder andere het aanbieden van de ABEL-cursussen architectuur en beleid werd in1998 besloten een onderzoek te doen naar de wijze waarop aan opdrachtgevers een handreiking kon worden geboden wat betreft het culturele aspect bij het formuleren van een bouwopdracht. Dit onderzoek resulteerde in een rapportage op basis waarvan een zogenaamd 'opdrachtgeversboek' kon worden ontwikkeld. In opdracht van Architectuur Lokaal en onder begeleiding van een breed samengestelde commissie, heeft S@M Stedebouw en Architectuur Management een onderzoek uitgevoerd dat resulteerde in de Wegwijzer voor opdrachtgevers. Het boek wil een wegwijzer zijn voor iedereen, die zich voor een concrete bouwopgave gesteld ziet, hetzij incidenteel, hetzij professioneel. Deze Wegwijzer geeft vooral aandacht aan de culturele aspecten van de bouwopgave en legt daarbij een verbinding tussen de architectonische en stedenbouwkundige kwaliteiten enerzijds en het ontwerp- en bouwproces anderzijds. De publicatie is bedoeld om de belangstelling voor architectuur en stedenbouw in het algemeen en die voor het opdrachtgeverschap in de bouw in het bijzonder te verbreden, ter ondersteuning van de professionalisering van het particuliere opdrachtgeverschap, ter stimulering van de culturele aspecten van het opdrachtgeverschap en ter informatie van en kennisuitwisseling met verwante organisaties. De begeleidingscommissie van het onderzoek bestond uit T. Idsinga (Architectuur Lokaal, voorzitter commissie), P. Bot (Bot Bouw), J. van Campen (Welstandszorg Noord-Holland), H. Meindersma (Het Oversticht), J. Peereboom Voller (de Architecten Cie), C. de Reus (Johan Matser projectontwikkeling), A. van der Veen (ERA Bouw) en L. Weismann (Aedes). Met het Stimuleringsfonds voor Architectuur is overleg gaande over de uitgave van deze publicatie. Dit overleg wordt naar verwachting medio 2001 afgerond.

10

Nieuwspoort De stichting Internationaal Perscentrum Nieuwspoort heeft in1999 een prijsvraag uitgeschreven onder jonge interieurarchitecten met als doel het verkrijgen van goede ideeën voor de vernieuwing van het interieur van de sociëteit Nieuwspoort. Aan Architectuur Lokaal is gevraagd deze prijsvraag inhoudelijk en organisatorisch te ondersteunen. Met deze vraag werd voor de eerste keer invulling gegeven aan het voornemen van Architectuur Lokaal om bij te dragen aan het concreet opstellen van een wedstrijdprogramma en het behulpzaam zijn bij de organisatie van een wedstrijd. De wedstrijd ging in december 1999 van start. 33 van de 98 inschrijvers dienden een plan in. De jury bestond uit J. van Nieuwenhoven (voorzitter jury en voorzitter Tweede Kamer), P. Nouwen (vm hoofddirecteur ANWB en adviseur in het bedrijfsleven), W. Patijn (Rijksbouwmeester), M. van Severen (interieurarchitect), K. Spanjers (voorzitter BNI) en M. van Weezel (journalist Vrij Nederland); secretaris was T. Idsinga (Architectuur Lokaal). De opening van de tentoonstelling van de inzendingen vond plaats op16 mei in Nieuwspoort. De leden van de sociëteit konden hun voorkeur voor de inzendingen uitspreken. Op 30 mei werd de prijs van de wedstrijd uitgereikt, werd het juryrapport gepresenteerd en de publieksprijs bekendgemaakt. Het bestuur van Nieuwspoort heeft besloten de inzending van één van de prijswinnaars, Mars Interieurarchitecten uit Rotterdam, uit te laten werken en te realiseren. De verbouwing is voorzien in de zomer van 2001. Snelweghuis Het Ministerie van Verkeer en Waterstaat is in 2000 gestart met de organisatie van een openbare ideeënprijsvraag voor architecten, stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten, woonachtig in de Europese Unie. Het doel van de prijsvraag is een bijdrage te leveren aan kennisontwikkeling en het stimuleren van innovatief denken, het ombuigen van het negatieve imago van de infrastructuur, het bijdragen aan verbetering van de architectonische kwaliteit van een geïntegreerde infrastructuur en het denken over bouwen - met name woningbouw - op plaatsen waar men dat in de huidige omstandigheden niet vanzelfsprekend acht. Met de prijsvraag wordt ook beoogd te tonen dat de snelweg een meerwaarde kan bieden voor bebouwing. Daarnaast vindt men het belangrijk, dat er belangstelling gewekt wordt voor het wonen, werken en recreëren in directe relatie tot de snelweg en dat er een publieke discussie hierover op gang komt. De verwachting is dat de snelweg in de komende decennia zijn aantrekkingskracht zal hebben op een specifieke groep mensen die boven, onder of langs de snelweg willen wonen en werken - zeker wanneer de nadelige aspecten ervan, zoals het negatieve imago van auto's, geluids- en stankhinder door technologische vernieuwingen zullen afnemen. Aan de deelnemers aan de wedstrijd www.snelweghuis.nl worden ideeën gevraagd voor een ensemble met multifunctionele gebruiksmogelijkheden en verblijfsruimtes in de onmiddellijke nabijheid van een snelweg. De prijsvraag wordt uitgeschreven in het kader van het innovatieprogramma Wegen naar de Toekomst van het Ministerie van V&W. Dit programma heeft tot doel vernieuwende thema's voor mobiliteitsvraagstukken in Nederland te verkennen en in ontwikkeling te brengen. Architectuur Lokaal heeft in opdracht van het Ministerie van V&W bijgedragen aan de opstelling van het wedstrijdprogramma, dat in 2000 tot stand is gekomen. De wedstrijd wordt in 2001 uitgeschreven. Architectuur Lokaal zal gedurende het wedstrijdproces als adviseur van dit project werkzaam blijven. Publiek domein Op verzoek van het ministerie van OCenW is al in het verleden contact gezocht met de Mondriaan-

11

stichting (i.c. het Praktijkburo Beeldende Kunstopdrachten) en het Vormgevingsinstituut, om ideeën uit te wisselen over de inrichting van de openbare ruimte. Zowel Architectuur Lokaal als deze beide instellingen waren in hun takstelling betrokken bij de beleidsontwikkeling dan wel de concrete inrichting van de openbare ruimte. Er is overleg geweest over de verschillende invalshoeken, overeenkomsten en aanvullingen op elkaars werkveld, om te zien of en op welke wijze samenwerking tussen de instellingen in de toekomst wenselijk zou kunnen zijn. In 1999 zijn er echter, die erin resulteerden dat aan dit overleg een einde kwam. In 2000 waren er weer nieuwe ontwikkelingen binnen deze organisaties: het Praktijkburo is in 2000 opgegaan in de Stichting Kunst en Openbare Ruimte SKOR en het Vormgevingsinstituut is opgeheven. Architectuur Lokaal heeft het overleg voortgezet met de nieuwe directie van SKOR. Een en ander zal, wellicht mede in relatie tot het grote project Revisie van de openbare ruimte uit de nota Ontwerpen aan Nederland, nadere invulling krijgen. Vooruitlopend daarop zijn met de SKOR in eerste instantie afspraken gemaakt over het uitwisselen van informatie. Zo zullen bijvoorbeeld de reguliere publicaties van SKOR in de krant van Architectuur Lokaal worden vermeld. Het SKOR heeft een inhoudelijke bijdrage geleverd aan de ABEL-programma´s. Internationale activiteiten Algemeen In 1999 is een begin gemaakt met het internationaal Architectuur Adressenboek op de website. Dit bestand is in 2000 regelmatig aangevuld en geactualiseerd en is nog steeds succesvol. Het biedt voor zover bekend - het eerste overzicht van lokale, regionale en nationale architectuurinstellingen in de wereld. Het is een belangrijke bron gebleken bij de uitbouw van internationale contact. Deze contacten blijken van belang bij het uitdragen van de eigen ervaringen naar het buitenland en vice versa. De contacten die met verwante buitenlandse organisaties worden opgebouwd zijn immers van belang voor het verkrijgen van voor Nederland bruikbare kennis uit het buitenland. De tweetalige uitgave POKON (Nederlands/Engels) geeft een overzicht van alle in Nederland bestaande architectuurcentra en bevat tevens een korte introductie op Architectuur Lokaal. Hiernaast verschenen in de kwartaalkrant van Architectuur Lokaal in 2000 artikelen over architectuurbeleid in Denemarken en Schotland en werd er geschreven over het bouwproces in o.a. Amerikaanse steden, Istanbul en China. Elders in dit verslag worden de buitenlandse studiereizen naar Berlijn (gemeente Haarlemmermeer) en Vlaanderen (OLA) toegelicht. Internationale contacten Met verschillende Europese landen worden contacten opgebouwd of geïntensiveerd. Uit de gesprekken blijkt dat, ondanks de vele verschillen, er nadrukkelijk sprake is van overeenkomsten - op zijn minst vanwege de Europese regelgeving. Engeland Op verzoek van het interdepartementale Engelse Government Foresight programma Future best practice for effective planning decisions and project implementation, organiseerde Architectuur Lokaal in 2000 een bijeenkomst en een excursie in Amsterdam. Belangrijke gespreksonderwerpen voor de Engelse delegatie bleken de nota Ontwerpen aan Nederland en doel en werkwijze van Architectuur Lokaal. Aan de bijeenkomst namen behalve architecten en stedenbouwkundigen, vertegenwoordigers van verschillende Engelse publieke en private organisaties deel, o.a. R. Felden (CABE), R. Rafferty (Central Railways), M. Edwards (Bartlett School of Planning Universiteit Londen), S. Hill

12

(House Builders Federation), J. Stainton (Council for Protection of Rural England), L. Musgrave, H. Morishima (Architectural Foundation). Inleidingen werden gehouden door Architectuur Lokaal en door Chr. de Veer (Ministerie Verkeer en Waterstaat) over vraagstukken aangaande de infrastructuur en planningsprocessen. M. Kloos (ARCAM) begeleidde de excursie per boot door het Westelijk Havengebied van Amsterdam. Als vervolg op deze bijeenkomst bezochten J. Rouse en B. Sawyers (CABE) Architectuur Lokaal. CABE, Commission for Architecture and the Built Environment is een enigszins met Architectuur Lokaal vergelijkbare organisatie, zij het dat CABE als semi-overheidsorganisatie verbonden is met het Ministerie van Cultuur. CABE hecht, evenals Architectuur Lokaal, veel waarde aan het onderhouden van onderling contact en het uitwisselen van informatie. Afgesproken is te bekijken of er samen in de komende periode een bijeenkomst op Europees niveau kan worden georganiseerd. Hiernaast worden regulier contacten onderhouden met RIBA Gallery (A. Pivaro, R. Prince) en Architectural Dialogue (A. Thornton). Over de bijeenkomsten en contacten in Engeland is overleg geweest met D. Thissen (Nederlandse Ambassade in Londen). Duitsland Met de Nederlandse Ambassade in Berlijn worden al langer contacten onderhouden. Ook dit jaar is er overleg geweest met M. Ruhe en C. Haff. Dit heeft geleid tot het verzoek van de Ambassade om in 2001 een discussie te organiseren in Duitsland over het Nederlandse en Duitse architectuurbeleid. Deze discussie zal plaatsvinden in het kader van het Internationaal Cultuurbeleid ICB Meerjarenbeleid van de ambassade. In opdracht van de gemeente Haarlemmermeer is er een excursie naar Berlijn georganiseerd (zie Variabele Activiteiten). Frankrijk Frankrijk was in 2000 vooral geïnteresseerd in de ontwikkelingen rond ontwerpwedstrijden in Nederland; met name in de 'Kompassen' en het Steunpunt. Voor Architectuur Lokaal is dat, gezien vanuit het Steunpunt, uiteraard belangwekkend. In eerste instantie is meegewerkt aan de Franse enquête over openbare aanbestedingsprocedures in Europa. In vervolg hierop vond overleg plaats bij Architectuur Lokaal met de projectleider van de nationale Mission interministérielle pour la qualité des constructions publiques, S. Weil (projectleider Mission) en met V. Biau (architect/stedenbouwkundige en onderzoeker). Bij dit overleg werden de Nederlandse en Franse afspraken over het wedstrijdproces - in beide landen in ontwikkeling - aan de orde gesteld. Voor de Fransen bleek het Kompas bij Ontwikkelingscompetities interessant; Architectuur Lokaal liet weten geïnteresseerd te zijn in het Franse onderzoek naar de omgang met aanbestedingsprocedures volgens de laatste Richtlijn Diensten. België De contacten met Vlaamse organisaties zijn voortgezet. Architectuur Lokaal nam deel aan de workshop Overheidsopdrachten, georganiseerd door het Vlaamse Ministerie van Cultuur en de Katholieke Universiteit Leuven in samenwerking met B. van Reeth (Bouwmeester Vlaanderen). Ten behoeve van de lokale architectuurcentra is een excursie naar Vlaanderen georganiseerd (zie Variabele activiteiten). Er is zoveel mogelijk samengewerkt met verwante Vlaamse instellingen in Gent, Antwerpen en Kortrijk en met Vlaamse architecten.

13

Denemarken, Schotland en Oostenrijk De contacten met de Ministeries van Cultuur van Denemarken (K. Martinussen) en Schotland (J. Mitchell) hebben vooral betrekking gehad op het architectuurbeleid in bredere zin. Over het beleid in beide landen werd gepubliceerd in de kranten van Architectuur Lokaal. Ook Denemarken bleek behoefte te hebben aan een Europese bijeenkomst van min of meer vergelijkbare initiatieven. In het kader van Habitat 2000+ is contact met Architectuur Lokaal gezocht vanuit Oostenrijk. Dit betrof met name de omgang met ontwerpwedstrijden en aanbestedingen. Hongarijë In samenspraak met het Ministerie van OCenW werden ten behoeve van het Hongaarse Metropolitan Research Institute (E. Beleznay) kennismakingsbijeenkomsten met architectuurinstellingen in Nederland gerealiseerd. Het Ministerie van OCenW leverde hiervoor een financiële bijdrage. Van Hongaarse zijde werd eveneens de behoefte aan strategische allianties op Europees niveau uitgesproken. Steunpunt Ontwerpwedstrijden Prijsvragen en meervoudige opdrachten Het Steunpunt Ontwerpwedstrijden is ondergebracht bij Architectuur Lokaal door de ondertekenaars van het Convenant wedstrijden op het gebied van architectuur, stedenbouw, landschapsarchitectuur en interieurarchitectuur: Aedes, AVBB, BNA, BNI, bnSP, NVTL, ONRI, Neprom, VNG en de Ministeries van VROM en OCenW. Het Steunpunt functioneert op basis van Kompas, handleiding en voorbeeldmodellen bij het uitschrijven van prijsvragen en meervoudige opdrachten op het gebied van architectuur, stedebouw en landschapsarchitectuur. De Convenantpartijen spraken af hun leden voortaan op te roepen om alle wedstrijden die betrekking hebben op de bovengenoemde gebieden te melden bij het Steunpunt. Deze melding is vrijwillig en levert gegevens op voor onderzoek en evaluatie in het kader van het Convenant. Het regulier overleg dat Architectuur Lokaal voert overleg met de 'bestuurlijke commissie' - het door de Rijksbouwmeester georganiseerde overleg met Convenantpartijen - is in 2000 voortgezet. Ten behoeve van dit overleg werd in een derde rapportage over de periode 1 april 1998 - 1 april 1999 opgesteld, onder de titel Het derde jaar. De rapportage diende als verslag. Het Steunpunt werd in 2000 geraadpleegd over Kompas. Er werden gesprekken gevoerd met opdrachtgevers die overwogen een wedstrijd uit te schrijven. Een aantal uitschrijvers besloot, naar aanleiding van zo'n oriënterend gesprek met het Steunpunt, een andere selectiemethode te kiezen. In totaal werden er 32 ontwerpwedstrijden aangemeld bij het Steunpunt. Het ging om 16 prijsvragen, 14 meervoudige opdrachten en 2 ontwikkelingscompetities. Het Steunpunt reageerde op 27 concept wedstrijdprogramma's. Het publiciteitsplan heeft geleid tot de afspraak een algemene informatiebrochure te laten produceren door Architectuur Lokaal, in 2001. Dit moment is gekozen om het nieuwe Kompas bij Ontwikkelingscompetities (zie verder) direct in de publiciteit mee te kunnen nemen. De reguliere berichtgeving, over lopende en afgesloten wedstrijden, in de krant van Architectuur Lokaal en op de website is voortgezet. Met ArchiNed is overleg geweest over afstemming van de berichtgeving.

14

Evaluatie Convenant De bestuurlijke commissie heeft Architectuur Lokaal gevraagd, de in het Convenant voorgenomen evaluatie van de werking van Kompas en Convenant uit te voeren. Aangezien ook de evaluatie van het Steunpunt deel van het Convenant uitmaakt, heeft Architectuur Lokaal, ter garantie van de onafhankelijkheid hiervan, het Erasmuscentrum voor Kunst- en Cultuurwetenschappen EKCW opdracht verstrekt tot dit onderzoek. Een enquête is gehouden onder een representatief aantal ontwerpers, juryleden en uitschrijvers van wedstrijden met het doel te zien of er sprake is van een verbetering van de wedstrijdcultuur in Nederland - het hoofddoel van het Convenant. Architectuur Lokaal hield ter ondersteuning telefonische enquêtes onder uitschrijvers van wedstrijden waarbij gedetailleerd gevraagd werd naar de werking van Kompas en de modellen, en de ervaringen met het uitschrijven van wedstrijden. Ook werden gesprekken gevoerd met de vertegenwoordigers van de Convenantpartijen. De belangrijkste conclusies uit het onderzoek zijn dat Convenant, Kompas en Steunpunt goed functioneren. Wel is er behoefte aan betere publiciteit, meer informatie over Europese regelgeving en meer aandacht voor meervoudige opdrachten. Ook bleek er behoefte te zijn aan een toegankelijker vormgeving van Kompas. Wat betreft een goedkeuringspredikaat voor wedstrijdprogramma´s lagen de meningen nog ver uiteen. De resultaten van het onderzoek zijn tussentijds besproken met de bestuurlijke werkgroep. De resultaten waren dusdanig dat partijen besloten het Convenant in 2001 met vier jaar te verlengen en uit te breiden met afspraken over ontwikkelingscompetities. De besluitvorming aangaande de goedkeuring van wedstrijdprogramma´s is vooralsnog aangehouden. De publicatie van de evaluatie door het EKCW zal in 2001 verschijnen en worden gepresenteerd bij de ondertekening van het nieuwe Convenant. Het Ministerie van OCenW leverde aan de evaluatie een bijdrage in de vorm van een incidentele subsidie. Ook de Convenantpartijen leverden een financiële bijdrage. Ontwikkelingscompetities In 2000 is het project afgerond, dat gericht was op het ontwikkelen van een model voor het wedstrijdprogramma van een ontwikkelaar/ontwerperwedstrijd. Het werd uitgevoerd in opdracht van de Rijksbouwmeester en de ondertekenaars van het Convenant. Architectuur Lokaal coördineerde het project en trad op als penvoerder. De begeleidingscommissie van het onderzoek stond onder voorzitterschap van Tj. Dijkstra. Leden waren M. Bom (Croonen Adviseurs), J. van Campen (vh. Architectuur Lokaal), W. Crouwel (Benthem Crouwel), T. Hartman (gemeente Breda), M. Heitman (Ballast Nedam Woningbouw), A. Hutschemakers (gemeente Utrecht), A. Marcelis (Marcelis Wolak Landschapsarchitectuur), H. Michel (de Principaal), Th. Sijmons (Blauwhoed Ontwikkelingsgroep bv), H. Werner (Volker Stevin Ontwikkelingsmaatschappij bv) en G. Enning (waarnemer ministerie VROM/RGD). Na goedkeuring van de resultaten van het onderzoek door de bestuurlijke werkgroep is Architectuur Lokaal gevraagd de publicatie Kompas bij Ontwikkelingscompetities te produceren en uit te geven. In dit Kompas worden drie typen ontwikkelingscompetities geïntroduceerd: de meervoudige visieopdracht, de meervoudige offerteaanvraag en de meervoudige ontwikkel/ontwerpopdracht. Van een meervoudige adviesopdracht is sprake wanneer in een vroeg stadium van het planproces, voorafgaand aan de haalbaarheidsfase, een opdracht wordt verstrekt aan meerdere projectontwikkelaars om een ontwikkelingsvisie op te stellen. Gezien het conceptuele karakter hiervan, kan er nog geen sprake zijn van binding met betrekking tot de de uitvoering. Er worden geen financiële aanbiedingen gevraagd en geen ontwerpvoorstellen. De beoordeling is gericht op de kwalitatieve aspecten

15

van de inzendingen. Na afloop van de competitie wordt de haalbaarheidsfase doorlopen en worden afspraken gemaakt over het vervolg. Bij een meervoudige offerte-aanvraag heeft de uitschrijver een masterplan opgesteld en een programma van eisen. Op basis daarvan worden meerdere projectontwikkelaars gevraagd een bindend voorstel te doen voor de realisering van een bepaald project. Er wordt een financiële aanbieding gevraagd, maar geen ontwerpvoorstellen. Bij deze competitie is er sprake van concurrentie op basis van de prijs. Na afloop van de competitie wordt een ontwikkelingsovereenkomst gesloten voor de realisatie van het project op basis van de inzending. Bij de meervoudige ontwikkel/ontwerpopdracht wordt, op basis van een uitgewerkt en politiek vastgesteld programma van eisen en een daarop gebaseerd financieel kader met een vaste grondprijs, aan meerdere projectontwikkelaars een bindend voorstel gevraagd voor de realisering van een project op basis van een (in samenwerking met een ontwerper) opgesteld ontwerp. De competitie is gericht op maximale ontwerpkwaliteit binnen de financiële uitgangspunten. Bij deze competitie is er sprake van concurrentie op basis van plankwaliteit. Er kan ook sprake zijn van een bandbreedte voor de grondprijs, waardoor ruimte ontstaat voor een bieding op de grond, maar die speelt bij de eindafweging een ondergeschikte rol. Na afloop van de competitie wordt een ontwikkelingsovereenkomst gesloten voor de realisering van het project op basis van de inzending. Het Kompas zal in 2001 worden uitgebracht en gepresenteerd ter gelegenheid van de ondertekening van het nieuwe Convenant. Lokale architectuurcentra Overleg lokale architectuurcentra Architectuur Lokaal heeft de coördinatie van het Overleg Lokale Architectuurcentra in 2000 voortgezet. De reguliere bijeenkomsten OLA 37 tot en met 40 vonden plaats op 26 januari in Hilversum, 29 maart in Nijmegen, 27 september in Leiden en 29 november in Amsterdam. Verder vond op 14 juni in Amsterdam een studiedag over de financiële aspecten van de lokale architectuurcentra plaats en op 6 september in Hoofddorp een dag over omgevingseducatie. Van 19 tot en met 21 mei organiseerde Architectuur Lokaal een studiereis voor het OLA naar Vlaanderen. Het OLA heeft geen statuut en geen formele structuur. J. van Pinxteren (ARCAM) en M. van den Wildenberg (BAI) traden bij de OLA bijeenkomsten op als voorzitter. De ontvangende instellingen verzorgden telkens een excursie. Op de agenda stonden onder meer de volgende onderwerpen: - de organisatie van de instellingen - professionalisering - financieel/organisatorische aspecten lokale architectuurcentra - excursie OLA Vlaanderen - buitenlandse excursies in de toekomst - mogelijkheden van subsidiëring OLA studiereis - studiereis OLA naar Bordeaux, Orléans en Parijs - de dienstverlening van Architectuur Lokaal aan de architectuurcentra - (re)organisatie van het OLA - nieuwe deelnemers aan het OLA - architectuurbeleid 2001-2004

16

- Dag van de Architectuur - omgevingseducatie/CKV - Heilige Huisjes, samenwerkingsproject van het NAi en de lokale architectuurcentra - de mogelijkheden van een nationale Prix de P - project Groepsportretten, samenwerkingsproject van het Stimuleringsfonds voor Architectuur en de lokale architectuurcentra Activiteiten Excursie OLA Vlaanderen Van 19 tot en met 21 mei vond de vierde internationale OLA excursie plaats. Het reisdoel was Vlaanderen. Deze excursie werd geprogrammeerd en georganiseerd door Architectuur Lokaal. Bij de voorbereiding van en ook tijdens de excursie werd veelvuldig samengewerkt met vertegenwoordigers van Vlaamse architectuurcentra. Op de eerste dag werden onder leiding van W. de Ley (Antwerpen Averechts) de nieuwe ontwikkelingen in het commerciële centrum en de haven van Antwerpen bekeken. De tweede dag voerde langs projecten in Mechelen, Kortrijk en Oostende. Als gidsen traden A. Verdonck (ANNO 02), M. Dubois (architectuurcriticus) en N. Deboutte (META architectuurbureau) op. Op de laatste dag werden Machelen aan de Leie (Raveelmuseum) en Gent aangedaan. Na een inleiding over het architectuur- en stedenbouwbeleid in het SMAK in Gent door E. Vanzieleghem (Architectuur als Buur) en een bezoek aan de buitenwijken, werd de excursie afgesloten met een wandeling door de historische binnenstad waar tevens het kunstparcours On the Edges (SMAK) werd bekeken. Aan de excursie namen 38 vertegenwoordigers deel van de Nederlandse architectuurcentra, het Stimuleringsfonds voor Architectuur, het Fonds voor beeldende kunsten, vormgeving en bouwkunst, het Nederlands Architectuurinstituut, het SKOR, Welstandszorg Noord-Holland en het ministerie VROM (bureau Rijksbouwmeester). Aan de deelnemers werd een reader verstrekt. Culturele en Kunstzinnige Vorming: CKV in het Studiehuis In 1999 stelde het Stimuleringsfonds voor Architectuur aan de orde, dat er slechts incidenteel initiatieven zijn waarbij scholieren in contact worden gebracht met de architectuur in hun stad of dorp. Omgevingseducatie is een onderwerp dat nog nauwelijks wordt aangeboden en dat niet is ingebed in het reguliere onderwijs. Het nieuwe vak Culturele en Kunstzinnige Vorming past goed binnen de algemene doelstelling van de architectuurcentra: het vergroten van de publieke belangstelling voor de gebouwde omgeving. Het Stimuleringsfonds verzocht de architectuurcentra een voorstel te doen voor structurele activiteiten, die het onderdeel omgevingseducatie binnen CKV zouden kunnen invullen. Uit het OLA werd een werkgroep samengesteld, die in 2000 een voorstel neerlegde bij het Stimuleringsfonds. M. de Bakker (RAP) zal dit voorstel in 2001 uitwerken tot een concreet project, waarna een aantal architectuurcentra het voorstel zal realiseren als pilotproject. Studiemiddag financiële aspecten De architectuurcentra worden, analoog aan de verdergaande professionalisering, in toenemende mate geconfronteerd met de financiële aspecten van bedrijfsvoering. In 2000 namen Architectuur Lokaal en ARCAM het initiatief tot een bijeenkomst over de financiële aspecten van lokale architectuurcentra. Vier architectuurcentra gaven een toelichting op de financiële opbouw van hun organisatie. E. Happe (VSB-fonds) reageerde als coreferent op de gepresenteerde toelichtingen en ging ver-

17

der in op mogelijkheden van financiering door middel van sponsoring, fondsenwerving, giften en donaties. Deelnemers OLA Alkmaar, A.I.A. Almere, CASLa Amersfoort, centrum voor moderne kunst en architectuur Amsterdam, ARCAM Apeldoorn, Het Bouwhuis Arnhem, Architectuurcafé Arnhem Boxmeer/Land van Cuijk, Beeld.Ruimte Breda, Gebouw F Delft, Delft Design Den Haag, Wils & Co Deventer, Galerie Rondeel Diepenheim, Kunstvereniging Eindhoven, ACE Grave, Projectenwinkel Groningen, Platform GRAS Haarlem, ABC Heerlen, Vitruvianum Helmond, Architectuurcafé ‘s-Hertogenbosch, BAI Hilversum, Dudok Centrum Hoorn, ACH Houten, Makeblijde Kennemerland, Gebouw & Omgeving Leeuwarden, Bouw/Kunst Maastricht, Topos Nagele, Museum Nagele Nijmegen, ACN Rijnland, RAP Rotterdam, Stichting AIR Rotterdam, VVV/ArchiCenter Tilburg, CAST Twente, ACT Utrecht, AORTA Venlo, APVEO Zeeland, Het Zeeuws Gezicht Zwolle, ZAP Bij de bijeenkomsten van het OLA werden ook vertegenwoordigers van het ministerie OCenW, het ministerie van VROM, het Nederlands Architectuurinstituut, het Stimuleringsfonds voor Architectuur en het Fonds voor beeldende kunsten, vormgeving en bouwkunst uitgenodigd. Incidenteel aanwezig waren SKOR, Prix de P en de BNA.

18

Publicaties Onderstaande publicaties verschenen in 2000 en zijn uitgegeven in eigen beheer. Krant Architectuur Lokaal Kwartaalkrant architectuurbeleid, nrs. 27 (april), 28 (juli), 29 (oktober), 30 (januari) 2000/2001, kosteloos voor Nederlandse gemeenten, voor anderen verkrijgbaar op jaarabonnement f. 50,00, losse exemplaren f. 12,50 ISSN 1385-0482, oplage 2500. Het jaar 1999 Jaarverslag Architectuur Lokaal 1999, maart 2000, 60 pagina's, kosteloos verkrijgbaar, oplage 3000. Trait-d'Union, beleidsplan Architectuur Lokaal 2001-2004 Beleidsplan stichting Architectuur Lokaal 2001-2004, opgesteld in het kader van de Cultuurnota 2001-2004 en de Werknotitie Derde Nota Architectuurbeleid. Met bijlage over maatschappelijke trends in de komende jaren. 10 december 1999, 41 pagina’s, ringband, kosteloos verkrijgbaar. ABEL - Kennis van architectuur, stedenbouw, monumenten en kunst Verslag van de eerste ABEL cursus voor de Regiodirecties Rijksgebouwendienst, 67 pagina's, ringband, f. 25,00. excl. verzendkosten. ABEL - Kennis van architectuur, stedenbouw, monumenten en kunst Reader bij de tweede ABEL cursus voor de Regiodirecties Rijksgebouwendienst, 163 pagina's, ringband, f. 35,00 excl. verzendkosten. ABEL - Kennis van architectuur, stedenbouw, monumenten en kunst Verslag bij de tweede ABEL cursus voor de Regiodirecties Rijksgebouwendienst, 52 pagina's, ringband, f. 25,00 excl. verzendkosten. Excursiegids Almere Reader bij de excursie Almere in het kader van de eerste ABEL cursus voor de Regiodirecties Rijksgebouwendienst, 197 pagina's, ringband, f. 35,00 excl. verzendkosten. Excursiegidsen Groningen Reader bij de excursie Groningen in het kader van de eerste ABEL cursus voor de Regiodirecties Rijksgebouwendienst, 237 pagina's, ringband, f. 35,00 excl. verzendkosten. Reader bij de excursie Groningen bij de tweede ABEL cursus voor de Regiodirecties Rijksgebouwendienst, 187 pagina's, ringband, f. 35,00 excl. verzendkosten. Excursiegids Almelo, Hengelo, Enschede Reader bij de excursie Almelo, Hengelo en Enschede bij de eerste ABEL cursus voor de Regiodirecties Rijksgebouwendienst, 191 pagina's, ringband, f. 35,00 excl. verzendkosten. Excursiegidsen Tilburg Reader bij de excursie Tilburg bij de eerste ABEL cursus voor de Regiodirecties Rijksgebouwendienst, 197 pagina's, ringband, f. 35,00 excl. verzendkosten.

19

Reader bij de excursie Tilburg bij de tweede ABEL cursus voor de Regiodirecties Rijksgebouwendienst, 139 pagina's, ringband, f. 35,00 excl. verzendkosten. De Reus naar Berlijn Excursiegids studiereis gemeente Haarlemmermeer naar Berlijn, 125 pagina´s, ringband, f. 20,00 excl. verzendkosten. ABEL in Leusden Reader cursus architectuur en beleid aan de hand van voorbeeldprojecten in Deventer in opdracht van de Woningstichting Leusden,193 pagina´s, ringband, f. 35,00 excl. verzendkosten. Het derde jaar Rapportage van het Steunpunt Ontwerpwedstrijden, 1 april 1999 - 1 april 1000, juni 2000, 20 pagina’s, ringband, f. 15,00 excl. verzendkosten. OLA Vlaanderen Reader bij de gelijknamige excursie t.b.v. lokale architectuurcentra, West-Vlaanderen (Antwerpen, Gent, Kortrijk en Oostende), mei 2000, 113 pagina's, ringband, f. 30,00 excl. verzendkosten. Standplaats Grave Uitgave ter gelegenheid van het afscheid van de voorzitter van Architectuur Lokaal, tevens burgemeester gemeente Grave, P. Zelissen, documentatie van 11 nieuw (te bouwen) projecten. Beperkte oplage. ISBN 90-802364-4-6 Meest gestelde vragen Eén van de belangrijkste structurele taken van Architectuur Lokaal is de functie van kennis- en informatiecentrum. In het afgelopen jaar zijn er vooral weer veel vragen bij het Steunpunt Ontwerpwedstrijden binnengekomen. Gezien de actuele discussie over de modernisering van de welstand, werden ook over dit onderwerp veel vragen gesteld. Verder valt op dat er steeds meer informatie wordt gevraagd vanuit het buitenland. Engelstalige informatie is, met uitzondering van POKON, nog niet voorhanden. Beleid en beleidsinstrumenten - informatie over gemeentelijk architectuurbeleid - informatie over rol supervisor - informatie over gemeenten die welstandsbeleid voeren - onderzoeksrapport Welstand op een nieuwe leest - conferentie welstand - informatie over gemeentelijke welstandnota's - mogelijkheden over advisering bij welstandsnota - opstellen welstandsnota - opstellen beeldkwaliteitplan - beeldkwaliteitplannen i.v.m. cultuurhistorie en buitengebied - onderzoeksbureau´s voor beeldkwaliteitplan voor bedrijventerreinen - checklist/handboek voor het opstellen van een beeldkwaliteitplan - subsidiemogelijkheden bij het opstellen van een beeldkwaliteitplan

20

- procedure bij afwijking van welstandsadvies door B&W - afwijkingen van welstand in de vrije sectorbouw - welstand en beschermd stadsgezicht - beeldende kunst in de openbare ruimte - strategieën voor probleemwijken - bestemmingsplan voor historische binnenstad - mogelijkheden van supervisie - welstand en hoge havensilo’s - reclamebeleid - reclamebeleid en cultureel erfgoed - laatste stand van zaken wijziging woningwet - kwaliteitsbevordering van bedrijventerreinen - mogelijkheden grensoverschrijdende subsidiering i.v.m. Belvedere - informatie over voorbeelden van kleinschalige herontwikkeling van centra met historische bebouwing - voorbeelden van herinrichtingen van dorpskernen - gemeenten die ervaring hebben met particulier opdrachtgeverschap op vrije kavels - gemeenten met een handboek openbare ruimte - ervaringen van gemeenten met een stadsarchitect Opdrachtgeverschap - particulier opdrachtgeverschap - individueel opdrachtgeverschap - criteria voor goed opdrachtgeverschap - informatie over individueel opdrachtgeverschap op Borneo Sporenburg - interesseren van kaveleigenaars voor architectonische kwaliteit - gronduitgifte - eigendomsverhoudingen - uitgifte van bedrijventerrein - ontwikkeling van werkmilieus - uitdragen van ‘wilde wonen’ gedachte - informatie over ABEL cursussen - cursus deskundigheidsbevordering projectmanagers - kandidaten voor opdrachtgeversprijs - projecten over individueel opdrachtgeverschap - kwaliteitsbevordering individueel opdrachtgeverschap door gemeente - informatie over opdrachtgevers - informatie over ontwerpopdrachten Selectie van ontwerpers - documentatie over architecten - informatie over architectenselectie - advies bij architectenkeuze - het verstrekken van een opdracht aan een architect - het verstrekken van een opdracht aan een stedenbouwkundige - architectenlijstjes

21

-

documentatie over jonge architecten selectieprocedure voor ontwerper gemeentehuis architectenkeuze bij vrije sectorbouw ontwerpers voor een voetbalkooi stedenbouwkundige voor een programma voor kinderspeelplaatsen landschapsarchitect voor een lokaal kunstenfonds advies over toetsingscriteria informatie over Spingplank vragen naar namen van architecten door gemeenten

Lokale architectuurcentra - oprichting architectuurcentrum - haalbaarheid architectuurcentrum - statuten architectuurcentra - rechtspositieregeling voor architectuurcentra - adressen lokale architectuurcentra - programma excursie Vlaanderen - reader excursie Vlaanderen - verzelfstandigen van een gemeentelijk architectuurcentrum - verhouding tussen gemeente en architectuurcentrum - buitenlandse vragen over architectuurcentra - CKV programma’s - informatie over het boek POKON - informatie over het Architectuur Adressenboek - reacties uit het buitenland op het Architectuur Adressenboek - vragen over de lokale architectuurcentra vanuit verschillende landen - uitwisseling tussen architectuurcentra - reizende tentoonstellingen - Dag van de Architectuur - suggesties voor sprekers bij programma’s - subsidiemogelijkheden voor activiteiten - voorbeelden van architectuurgidsen voor een stad - architectuurinstelling voor jongeren - architectuurcentrum in Londen - excursies bij architectuurcentrum in Groningen - sprekers voor uiteenlopende programma's en discussies - gemeente zoekt voorbeelden voor een nieuwe landgoed - informatie over het opzetten van een architectuurprijs - programmering architectuurdag voor B&W en raadslieden - medewerking architectuurcentra bij diverse manifestaties of tentoonstellingen Ontwerpwedstrijden - Steunpunt - informatie over (deelname aan) prijsvragen - informatie over (deelname aan) meervoudige opdrachten - informatie over (het opstellen van) wedstrijdprogramma's

22

-

informatie over ontwikkelaar/ontwerperwedstrijden model voor ontwikkelaar/ontwerperwedstrijden meldingen prijsvragen meldingen meervoudige opdrachten bestellingen Kompas vragen over Kompas publiciteit Kompas vragen over de website van het Steunpunt inschrijftermijn wedstrijden hulp bij het uitschrijven van een wedstrijd het organiseren van een wedstrijd logistiek van de wedstrijdorganisatie begroting voor een wedstrijd goedkeuringspredikaat ontwerpwedstrijd Europese aanbesteding klachten over wedstrijden overzicht lopende wedstrijden hoe om te gaan met meer inzendingen dan verwacht hoe om te gaan met minder inzendingen dan verwacht hoe om te gaan met minder goede inzendingen dan verwacht hoe om te gaan met inzendingen van slechte kwaliteit deelname van niet-geregistreerde ontwerpers suggesties voor verspreiding juryrapport organisatie van de communicatie bij een visiepresentatie publiciteit over wedstrijden ideeën voor een prijsuitreiking publicatie over een prijsuitreiking vragen over vergelijkbare prijsvragen informatie over juryrapporten suggesties voor jury, organisatie en secretariaat begeleidingscommissie ontwikkelingscompetities voorbeelden van selectiecriteria voorbeelden van gunningcriteria deelname van buitenlandse ontwerpers aan Nederlandse wedstrijden onderzoek anonimiteit bij prijsvragen in Frankrijk Engelstalige versie van Kompas informatie aan buitenlanders over Nederlandse wedstrijden wedstrijden in het buitenland bruikbaarheid van Kompas in België informatie over prijsuitreiking en tentoonstelling probleem met de BTW van een prijswinnaar hoe komt een Italiaans ontwerpbureau aan informatie over wedstrijden opzetten van een architectuurprijs voorbeelden van wedstrijden die wel en niet goed verlopen met en zonder Kompas RIBA reglement subsidie voor een prijsvraag

23

-

aanmelden diverse prijsvragen de uitslag van prijsvragen is er bezwaar tegen bekendmaken van de landen waar de deelnemers vandaan komen, voordat het juryrapport bekend is komt het voorkomt dat inschrijvers het inschrijfgeld terugvragen als ze zich terugtrekken van deelname. voorbeelden van essays als bijlage voor een prijsvraag problemen bij een meervoudige opdracht informatie over Europese aanbesteding bestellingen van KOMPAS klacht over STIR enquete in het kader van de evaluatie Convenant grote aanbestedingen het opzetten van een prijsvraag voor het ontwerpen van een uitvaartkist voorbeelden van wedstrijden waarbij bewoners werden betrokken,als jurylid of als deelnemer de wedstrijd Snelweghuis voorbeelden van ontwikkelingscompetities voorbeelden van opdrachten tussen consument/architect en consument/ontwikkelaar uiteindelijke opdracht is veel kleiner dan de opgave uit de wedstrijd honoraria bij vervolgopdrachten actuele prijsvragen gezocht voor studenten

Specifieke opgaven - informatie over futuristische architectuur - trends in architectuur - bedrijventerreinen - belichtingsplan - meervoudig ruimtegebruik - bedrijfshal - opslagloods - kleur in de architectuur - invalsweg - informatie over naoorlogse wijken - informatie over badplaatsen - beeldende kunst op Stork-terrein Amsterdam - informatie over honorering en pensioen van architecten - activiteitenplan Architectuur Lokaal als voorbeeld voor eigen plan - Engelse contacten gevraagd lokaal architectuurbeleid - voorbeelden van onorthodoxe vormen van stedelijke vernieuwing - herstructurering binnensteden - masterplan herstructureringsgebied - bedrijventerreinen - jonge bouwkunst - wederopbouwwijken - naoorlogse industriële architectuur - uitbreidingslocaties

24

- hoogbouw - waterwoningen - schoolgebouwen - inrichting stedelijk ruimte in binnen- en buitenland - snelwegarchitectuur - geluidswallen - windmolens - zonnecollectoren - badplaatsen - landelijk gebied - duurzaam bouwen - ondergronds bouwen en meervoudige ruimtegebruik - voorbeelden van binnenstadsontwikkeling Overige vragen - adressen van organisaties - adressen voor mailingen - bestellingen publicaties - suggesties sprekers voor een lekenpubliek - suggesties sprekers over welstand - suggesties sprekers over lokaal architectuurbeleid - suggesties sprekers over beschermd stadsgezicht - suggesties sprekers over private vs. publieke ruimte - suggesties sprekers over bedrijventerreinen - suggesties sprekers over buitengebied - suggesties sprekers voor Vinex debat - uitnodigingen tot het houden van spreekbeurten - website Architectuur Lokaal - activiteiten Architectuur Lokaal - publicaties Architectuur Lokaal - internet nieuwsbrief Architectuur Lokaal - het spel Landlust - hulp bij de organisatie van een congres - illustraties gevraagd voor publicaties - omgevingsarchitectuurprijs - afstudeeronderzoek architectuurbeleid - scriptie over de kwaliteit van Vinex-locaties - stage bij een welstandsorganisatie - stageadressen bij Nederlandse bureaus voor buitenlandse studenten - excursie naar Tilburg en Helmond voor ontwikkelaar - informatie over buitenlandse excursies - organisatie van een excursie naar Glasgow voor een bouwbedrijf - organisatie van een excursie naar Istanbul voor een gemeente - samenwerking bij studiereizen - internationale architectuurinstellingen - betrekken eigenaar-bewoners bij vrije sectorbouw

25

-

subsidiemogelijkheden voor projecten informatie over natuurontwikkeling het voorkomen van boerderettes actualisering handboek cultuurbeleid onderzoeksrapport Jonge Bouwkunst in de 21e eeuw ervaringen met bewoners in nieuwbouwwijken informatie over architectuurstromingen inrichting en meubilair Architectuur Lokaal integratie van architectuur in het basisonderwijs subsidiemogelijkheden voor buitenlandse reizende tentoonstellingen wereldtentoonstelling Hannover tekstschrijvers organisatie van een excursie voorstellen voor samenwerking met landschapsarchitecten interview met journalist architectenlijstjes voor artikel Vrij Nederland informatie voor een boekje over landschapsarchitectuur medewerking voor excursie Portugal informatie voor artikel over bedrijventerreinen informatie over de Kalender van Nederland een uitgever voor een uit te geven boekje offerte voor te organiseren excursie met klein congres congres welstand voorbeelden van projecten naoorlogse wijken voorbeelden van het documenteren van projecten in naoorlogse wijken informatie over het architectuurbeleid in Nederland is er een welstandscommissie voor landschappelijke projecten contactpersonen bij de excursie IBA-Emscher informatie over Architectuur Lokaal voor een scriptie arbeidsmarktoriëntatie namen en adressen van architectenbureau's wat is het thema van de Dag van de Architectuur aanmeldingen internet nieuwsbrief informatie over uitvaartcultuur als ontwerpopgave interview over industrieel erfgoed

Organisatie Bureau Directie Beleidsadvies Projecten Informatiebeheer Secretariaat

2000 1.0 0.4 3.5 1.6 1.0

1999 1.0 0.4 3.0 1.6 1.0

1998 1.0 0.4 3.0 1.5 1.0

Totaal gemiddeld*

7.3

7.0

6.9

26

* inclusief uitzendkrachten, gedetacheerde en freelance medewerkers, stagiaires Architectuur Lokaal volgt de rechtspositieregeling van het Nederlands Architectuurinstituut. Medewerkers in dienst in 2000, gedurende het hele jaar of een gedeelte daarvan: directeur Cilly Jansen algemeen beleidsadviseur Ton Idsinga projectmedewerkers Astrid Aarsen Hélène de Bruine Paul van Eijkel Marieke Hillen Jolie Kalmijn Mieketrien Kemps Francoise Vos Jurgen van der Wal secretariaat Astrid Toorop Minke Mulder huishoudelijke dienst Unger Beerends Bestuur Op 1 maart 2000 werd het voorzitterschap van P. Zelissen na twee termijnen van drie jaar overgedragen aan M. de Boer, vm. Minister van VROM en lid van de Tweede Kamer. M. de Boer was reeds enkele maanden bestuurslid. L.Tuijnman, burgemeester van Papendrecht, vervult sinds 1 maart de ontstane vacature. Op 30 juni werd in Grave afscheid genomen van P. Zelissen als voorzitter van Architectuur Lokaal. voorzitter dr. P.G.J. Zelissen (tot 1 maart 2000) M. de Boer (bestuurslid tot 1 maart, voorzitter vanaf 1 maart 2000) secretaris, bestuurslid uit kringen van markt en financiële wereld drs A. Wolting penningmeester, bestuurslid uit kringen van markt en financiële wereld ir C.E.C. de Reus bestuurslid namens de Federatie Welstandstoezicht H. Meindersma bestuurslid namens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten mr. S. Pijpstra bestuurslid uit kringen van openbaar bestuur L. Tuijnman (vanaf 1 maart 2001) bestuurslid uit kringen van lokale architectuurcentra ir M. Kloos

27

In 2000 heeft het bestuur vijf maal vergaderd: op 7 februari, 10 april, 19 juni, 25 september en 27 november. Vertegenwoordigingen bestuur en bureau In 2000 hielden bestuurders en medewerkers van Architectuur Lokaal inleidingen bij uiteenlopende gelegenheden, waaronder DTI Task Force; Stichting Denken voor Doen, Edam; Particulier opdrachtgeverschap gemeente Rozendaal, Gelderland; Rijnlands Architectuur Platform RAP, Leiden; Boerderijenstichting; Reanimatie Industrieel Erfgoed Hengelo. Ook waren zij vertegenwoordigd in commissies en raden, waaronder de Bestuurlijke Werkgroep Ontwikkelaar/Ontwerperwedstrijden, ministerie VROM, Adviesgroep en Selectiecommissie Voorbeeldprojecten Intensief Ruimtegebruik. Financiën

Baten Instellingssubsidie Overige baten

1999

1998

750.000 418.501 1.168.501

725.000 206.749 931.749

Lasten Personeelskosten Huisvestingskosten Bureaukosten Reis/verblijf/representatie Kwartaalkranten Excursies Profess. Opdrachtgevers Afschrijvingen Overige kosten

Exploitatieresultaat Financieël resultaat Netto resultaat

562.810 81.123 145.772 14.412 56.834 209.079 45.825 19.891 163.030 1.298.776

451.334 101.459 109.664 14.596 43.980 22.686 14.642 18.642 52.897 906.367

-130.275 566 - 129.709

25.382 - 614 25.768

Toelichting inkomsten In het kader van de regeringsnota’s De architectuur van de ruimte (architectuurnota) en Pantser of ruggengraat (cultuurnota) werd van de ministeries VROM en OCenW een instellingssubsidie van resp. f. 600.000 en f. 175.000 subsidie ontvangen, naast f. 22.000 overige subsidies en bijdragen. De ABEL cursussen werden gerealiseerd in opdracht van het Bureau Rijksbouwmeester, de gemeente Haarlemmermeer en Woningstichting Leusden. De ondersteuning bij de ideeënprijsvraag Herinrichting Sociëteit Nieuwspoort geschiedde in opdracht van de stichting Nieuwspoort. Voor de excursies OLA Vlaanderen werd van de deelnemers een bijdrage ontvangen. De werkzaamheden ten behoeve van de wedstrijd www.snelweghuis.nl werden uitgevoerd in opdracht van de Bouwdienst Rijkswaterstaat, Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Voor het evaluatie onderzoek ten behoeve van het Convenant

28

Ontwerpwedstrijden werd van het Ministerie van OCenW een bijdrage ontvangen, evenals van de ondertekenaars van het Convenant: Aedes, AVBB, BNA, BNI, bnSP, NVTL, NEPROM, ONRI, en VNG. Tenslotte zijn inkomsten verworven uit de verkoop van publicaties en abonnementen op de kwartaalkrant. Het onderzoeksproject Professionalisering gemeentelijk opdrachtgeverschap werd afgerond in 1999 en heeft derhalve geen betrekking meer op het onderhavige verslagjaar. Colofon Uitgave: stichting Architectuur Lokaal, april 2001 Fotografie: Architectuur Lokaal Vormgeving: Els Scholtes, Amsterdam Druk: Rob Stolk bv Amsterdam Architectuur Lokaal Tussen de Bogen 18 1013 JB Amsterdam tel. 020-5304000 fax 020-5304004 e-mail: [email protected] http://www.arch-lokaal.nl (GemNet en internet)

29