Arbowet, -beleid en arbeidsomstandigheden Alle procedures op een rij!
Inhoud Hoofdstuk 1: Arbodienstverlening
5
1.1 Liberalisering verplichte arbocontractering
6
1.2 Maatwerk en eigen regie
6
Hoofdstuk 2 Arbodienstverlening: maatwerk
9
2.1 Externe deskundigen inschakelen
9
2.2 Model: Wie betaalt bepaalt
9
Hoofdstuk 3 Arbodienstverlening: verzekeraars en brancheorganisaties
11
3.1 Speelveld arbodienstverlening
11
3.2 Polis verzuim-/WIA-verzekering checken
12
3.3 Arbocontract poortwachterproof
12
Hoofdstuk 4 Werkgeversaansprakelijkheid, zorgplicht en verhaalrecht
13
4.1 Werkgeversaansprakelijkheid
13
4.2 Zorgplicht
14
4.3 Artikel 3 Arbowet
15
4.4 Verhaalrecht
17
Hoofdstuk 5 Aansprakelijkheid voor schade die een werknemer lijdt
19
5.1 Schade en aansprakelijkheid: het wettelijke systeem in de praktijk
19
5.2 Regeling asbestslachtoffers per 1 april 2014
25
Hoofdstuk 6 Arbowet
27
6.1 Arbeidsomstandighedenwet
27
6.2 Verantwoordelijkheden werkgever
30
6.3 Verantwoordelijkheden werknemer
33
Hoofdstuk 7 Arbowet: doelvoorschriften, arbocatalogi en branchebrochures
35
7.1 Complexiteit Arbowet
35
7.2 Arbocatalogi
36
7.3 Arbocatalogus niet verplicht, wel verstandig
37
7.4 Arbo-informatiebladen
39
7.5 Overzicht arboregels
39
Hoofdstuk 8 Arbowet: naleving, handhaving en boetenormbedragen
41
8.1 Bestuursrechtelijke handhaving
42
8.2 Strafrechtelijke handhaving
42
8.3 Civielrechtelijke handhaving
42
8.4 Beleidsregel boeteoplegging Arbowet 1998
43
8.5 Beleidsregel boeteoplegging arbeidsomstandighedenwetgeving
43
2
8.6 Schema boetenormbedragen Arbeidstijdenwet Hoofdstuk 9 Arboverplichtingen werkgevers en werknemers
45 46
9.1 Arboplicht werkgevers
46
9.2 Intentieverklaring
48
9.3 Arbobeleid toetsen en aanpassen
49
9.4 Aanvullende voorschriften Arbowet
49
9.5 Verantwoordelijkheden werknemers
50
9.6 Voorbeeld intentieverklaring
51
Hoofdstuk 10 Arbozorg: opzetten en invoeren
52
Hoofdstuk 11 Tips voor een veilige werkplek
61
11.1 Gevaar loert bij MKB
61
11.2 Aansprakelijkheid werkgever reikt ver
62
Hoofdstuk 12 Gesprek in de spreekkamer
64
12.1 Bedrijfsarts
64
12.2 Doel gesprek bedrijfsarts
65
12.3 Richtlijnen en regels bedrijfsarts
65
12.4 Bedrijfsarts en tuchtrecht
67
12.5 Randvoorwaarden bedrijfsarts
69
Hoofdstuk 13 Preventiemedewerker
71
13.1 Taken preventiemedewerker
71
13.2 Deskundige bijstand en preventiemedewerker
72
13.3 Preventiemedewerker en OR
73
13.4 Passend takenpakket voor uw organisatie
74
13.5 Regels rond deskundigheid preventiemedewerker
74
13.6 Inventarisatie opleidingsbehoefte preventiemedewerker
75
13.7 Model Voorbeeld functiebeschrijving preventiemedewerker(s)
76
Hoofdstuk 14 Bedrijfshulpverlening: bedrijfsnoodplan en ondersteuning
77
14.1 Aantal bedrijfshulpverleners
77
14.2 Aanwijzingen opzetten bedrijfsnoodplan
79
14.3 Model bedrijfsnoodplan voor kleine bedrijven
80
14.4 Model Model Risico-inventarisatie en evaluatie BHV-organisatie
81
Hoofdstuk 15 Alcohol- en drugsbeleid
82
15.1 Instructiebevoegdheid werkgever
82
15.2 Instemmingsrecht ondernemingsraad
83
15.3 Inhoud alcohol- en/of drugsbeleid
84
15.4 Wet bescherming persoonsgegevens
85
15.5 Intentieverklaring alcohol- en drugsbeleid
86
15.6 Bewerkersovereenkomst
87
3
Hoofdstuk 16 Psychosociale arbeidsbelasting
88
16.1 Stress door werk
88
16.2 Werkdruk
88
16.3 Model Aanpak ongewenst gedrag
92
Hoofdstuk 17 Arbeidstijdenwet en Arbeidstijdenbesluit
93
17.1 Regels Arbeidstijdenwet
93
17.2 Definities rusttijd en arbeidstijd
95
Relevante modellen Model Inkoop arbodienstverlening Model arbocontract 'poortwachterproof' Voorbeeld intentieverklaring Model Jaarlijkse evaluatie plan van aanpak Model Voorbeeld functiebeschrijving preventiemedewerker(s) Model bedrijfsnoodplan voor kleine bedrijven Model Risico Inventarisatie en Evaluatie BHV-organisatie Bewerkersovereenkomst Model Aanpak ongewenst gedrag
4
Hoofdstuk 1: Arbodienstverlening Bij arbozorg moet u in principe rekening houden met een veelheid aan wetten en regels. Toch is de wetgeving rond arbozorg niet compleet dichtgespijkerd, de Arbowet is vooral doelstellend. Er is voor werkgevers veel ruimte de verbetering van veiligheid, gezondheid en welzijn op een eigen manier in te vullen. De overheid stelt de kaders vast in (het publieke domein):
de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet);
het Arbeidsomstandighedenbesluit (Arbobesluit); en
de Arbeidsomstandighedenregeling (Arboregeling).
Sociale partners (werkgevers en werknemers) hebben de kans gekregen samen mogelijkheden te bedenken en te beschrijven om aan deze uitgangspunten te voldoen. De arbocatalogus ‘versterkt geluid’ is hier een goed voorbeeld van. De Arbowet geeft u als werkgever een bepaalde mate van keuzevrijheid om uw begeleiding van ziekteverzuim en preventie van ziekteverzuim zelf in te vullen en in te richten. Hoe vrij bent u daarbij? Maatwerk en vangnet Op grond van de Arbowet hebt u de plicht u deskundig te laten ondersteunen bij het arbo- en verzuimbeleid. Hebt u een vorm van medezeggenschap, zoals een OR of PVT of overeenstemming in uw cao, dan hebt u allereerst de mogelijkheid de arbodienstverlening te organiseren in maatwerk en moet u zich laten ondersteunen door een arbodeskundige. U kunt dan de arbozorg aanpassen en invullen aan de eisen, wensen en mogelijkheden van de eigen organisatie. Als het niet lukt overeenstemming te bereiken met de medezeggenschap kunt u vervolgens met een eigen interne arbodienst of met een externe gecertificeerde arbodienst/bedrijfsarts werken (vangnetregeling). Maatwerk De prioriteit ligt bij maatwerk voor organisaties met een OR/PVT. Bedrijven zonder een vorm van medezeggenschap zijn wel aangewezen op een gecertificeerde arbodienst/bedrijfsarts; dit noemen we de vangnetconstructie.
Spelers arbomarkt Door de mogelijkheid van maatwerk zijn er meer aanbieders (spelers) op de markt gekomen dan alleen de (grote) gecertificeerde arbodiensten. De aanbieder van arbodienstverlening moest zich voorheen 'in hoofdzaak' bezighouden met ondersteuning van werkgevers bij arbo en verzuim, gericht op veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu (VGWM) zo stond in de ‘oude’ Arbowet. Nu hoeft die arbo-aanbieder niet langer alleen 'arbo' als kerntaak te hebben. Daardoor zijn re-integratiebedrijven en zorg- en inkomensverzekeraars nog actiever geworden op deze markt. Arbodiensten hebben hun dienstenaanbod uitgebreid van puur arbo-adviseur naar een bredere organisatie-/HR-adviseur. Ook zijn er maatschappen van
5
