Arbo RI&E

8 februari 2015

08-01-2015

Arbo RI&E

8 februari 2015

1

8 februari 2015

1 Rapportgegevens Vereniging Doel van de vereniging Plaats Voorzitter Telefoon E-mail Contactpersoon Telefoon Penning Meester Secretaris Aantal vaste werknemers

: : : : : : : : : : :

H.V.v.o. Aquarius Beoefenen van de onderwatersport Helmond Eric de Greef 06 – 53344092 [email protected] Alex Strijbosch, Edwin van Gestel 06 – 20396890 Marloes Mennen Chris Dekker Er zijn geen vaste werknemers in dienst van de vereniging

Auteur

:

Hans Aarts

Doel van deze rapportage

:

De veiligheid bewaken en vergroten in het kader van de Arbo en RI&E

Definitieve versie Datum laatste wijziging

: :

6 december 2014 8 februari 2015

Aantal pagina’s

:

107

N.B.: Het is geoorloofd dit rapport openbaar te maken, mits in zijn geheel zonder enige toevoegingen of weglatingen. Voor afwijkingen van deze voorwaarde of voor publicatie in vertaling is schriftelijk toestemming vereist van Duikvereniging Aquarius te Helmond. Onafhankelijk van de inhoud van dit rapport aanvaardt voornoemd vereniging geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van de uitvoering ervan.

2

8 februari 2015

Inhoudsopgave Pagina

1 2 3 4 5

Rapportgegevens .............................................................................................................. 2 Bestuur, vrijwilligers en Commissies .................................................................................. 5 Cheklist verbeterpunten in het kader van Arbo& RI&E ....................................................... 8 Arbo en RI&E toepassingen en wetten binnen de vereniging ............................................. 9 Richtlijnen veilig duiken.................................................................................................... 11 Duiken is een veilige sport ................................................................................................ 11 Duikongevallen Statistiek en Analyse ..................................................................................... 11 Algemene gegevens ......................................................................................................... 12 6 Noodplan en voorbereiding Check de Stek ...................................................................... 22 Duikjournaal ...................................................................................................................... 22 Noodplan Check de Stek .................................................................................................. 24 7 Check de Stek, Risico Inventarisatie ................................................................................ 26 8 Duiklocatie’s zeeland ....................................................................................................... 27 9 Arbo en Duiken ................................................................................................................ 30 Arbo en Europese normen bij sportduikinstructie .............................................................. 31 10 Risico-inventarisatie en –evaluatie ................................................................................... 34 11 Wat staat je te wachten na een duikongeval .................................................................... 36 12 NOB Licentieregeling ....................................................................................................... 38 Begripsomschrijving ...................................................................................................... 38 Artikel 1. NOB-licenties .................................................................................................. 38 Artikel 2. Voorwaarden verstrekking licentie .................................................................. 38 Voorwaarden verstrekking Instructeurslicentie ............................................................... 38 I. Voorwaarden verstrekking IT-licentie .................................................................. 39 II. Voorwaarden verstrekking docentlicentie ............................................................ 39 12.1.1 Artikel 3. Verkrijgen van de licentie ..................................................................... 39 12.1.2 Artikel 4. Geldigheid licentie ................................................................................ 39 12.1.3 Artikel 5. Geldigheidsduur licentie ....................................................................... 39 12.1.4 Artikel 6. Opnieuw activeren van een verlopen licentie........................................ 40 I. Opnieuw activeren instructeurslicentie ................................................................ 40 II. Opnieuw activeren van de IT-licentie .................................................................. 40 III. Opnieuw activeren van de docentlicentie ............................................................ 40 12.1.5 Artikel 7. Uitvoeringsregeling verplichte bijscholing instructeurs .......................... 40 12.1.6 Artikel 8. Slotbepalingen ..................................................................................... 40 13 Aansprakelijkheid & verzekering Sportverenigingen ........................................................ 41 Bestuurders en toezichthouders........................................................................................ 41 14 Laco, Noodplan zwembad de Wissen ............................................................................ 44 15 Het belang van het schoonhouden van je duikapparatuur............................................... 87 De reiniging van duikapparatuur ........................................................................................... 87 Introductie ......................................................................................................................... 87 Reinigen ........................................................................................................................... 87 Afspoelen.......................................................................................................................... 89 Drogen .............................................................................................................................. 89 Opslag .............................................................................................................................. 89 Desinfectiemiddelen.......................................................................................................... 90 Spoelen na desinfectie ...................................................................................................... 90 Frequentie van periodieke desinfectie ............................................................................... 91 Informatie van fabrikanten................................................................................................. 91 Meer informatie ................................................................................................................. 91 16 Advies voor duikverenigingen inzake vervoer en opslag van flessen onder druk ............. 93 17 Advies brandweer compressorruimte ............................................................................... 95 3

8 februari 2015

18 Instructie O2 koffer van Aquarius...................................................................................... 96 19 Inhoud EHBO uitrusting Aquarius .................................................................................... 98 20 Bediening en bevoegdheden Compressor ....................................................................... 99 Advies voor duikverenigingen inzake vulinstallaties NOB.................................................. 99 21 Compressor Aquarius ................................................................................................... 102 Verkorte onderhoudsrichtlijnen volgens de fabrikant ....................................................... 102 Opstellingsruimte van de compressor ............................................................................. 103 22 Richtlijnen tijdens het vullen ........................................................................................... 105 23 Hantering en opslag....................................................................................................... 106 24 Vulprocedure ................................................................................................................. 107

4

8 februari 2015

2 Bestuur, vrijwilligers en Commissies Bestuur Eric de Greef (Voorzitter) Eric de Greef (Penningmeester) Chris Dekker (Secretaris) Kas controle commissie Lenie Klaasen Wilfred Roefs Raad van Beroep Edwin van Gestel Kees Dings Activiteiten commissie Hans van Alphen Manolito van Bussel Mark van de Heuvel Theo Meulendijks Media commissie website & forum Edwin van Gestel Manolito van Bussel Facebook Alex Strijbosch Edwin van Gestel Opleidings en trainings commissie Alex Strijbosch (2*instructeur) Arie Aarts (2*instructeur) Ben van Lochem (2* instructeur) Chris Dekker (1*instructeur) Edwin van Gestel (Instructeur Trainer) Leon van Lierop (2*instructeur) Peter van Mourik (2*instructeur)

5

8 februari 2015

Materiaal en vul commissie Instructie bevoegdheid, vullers ten behoeve van voldoende onderricht persoon Vop Alex Strijbosch Arie Aarts Edwin van Gestel Hans Aarts Henry van der Meeren Leon van Lierop

VOP= voldoende onderricht persoon om de compressor te bedienen.

Jaarlijks

VOP

Chris Dekker

ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja

Didier Peeters Eric de Greef Hans Aarts Hans van Alphen Jos Schwirts Manolito van Bussel Mark van de Heuvel Peter van mourik Theo Meulendijks

datum laatste instructie 1-1-2015 1-1-2015 1-1-2015 1-1-2015 1-1-2015 1-1-2015 1-1-2015 1-1-2015 1-1-2015 1-1-2015

Instructie voor datum 1-1-2016 1-1-2016 1-1-2016 1-1-2016 1-1-2016 1-1-2016 1-1-2016 1-1-2016 1-1-2016 1-1-2016

Het onderhoud aan de compressor wordt volgens de installatie en bedieningsvoorschriften uitgevoerd door Henry van der Meeren en Leon van Lierop. Deze mensen zijn bevoegd om werkzaamheden aan de compressor uit te voeren. De deskundige voor de O2 fles (keuringen vullingen e.d.) vallen onder de verantwoording van Alex Strijbosch. Voor de duikflessen De Materialen en vulcommissie

6

8 februari 2015

Flessen keuringen Inhoud fles

Nummer

Datum laatste keuring

10 liter set 1 Automaat set 1

n.v.t.

Trimvest 1

n.v.t.


n.v.t.

Trimvest 2

n.v.t.


n.v.t.

Trimvest 3

n.v.t.


n.v.t.

Trimvest 4

n.v.t.


n.v.t.

Trimvest 5

n.v.t.

50 liter (1) 50 liter (2) 50 liter (3) O2 fles

In keuring 18-10-2014

O2 fles

Gevuld op 18-10-2014

Brandblusser in beheer Zwembad de Wissen contact persoon Eric de Greef Controle brandblusser 6 liter schuim A+B branden april 2014 Geldig tot april 2015

7

8 februari 2015

3 Cheklist verbeterpunten in het kader van Arbo& RI&E Afwijking Een deugdelijke instructie van de vulprocedure bij de compressor hangen voorbeeld blz. 105 Flessekeuringen bijhouden op een beschikbare lijst (ook O2) EHBO koffer completeren

Ventilatie verbetering compressorruimte vanwege te hoge temperatuur bij gesloten deur. Zie hoofdstuk 18

oplossing Geplastificeerde instructie maken en bij de compressor hangen Materialencommisie een inventarisatie maken zie blz.4 Overjarige en gebruikte artikelen vervangen c.q. aanvullen Een extra luchttoevoerrooster onder in de toegangsdeur plaatsen.

8

akkoord bestuur Ja

opgelost ja/nee Nee

Ja Ja

Nee 3x 50 liter Nee

Ja

Nee

Datum

8 februari 2015

4 Arbo en RI&E toepassingen en wetten binnen de vereniging Arbowet De Arbowet (Arbeidsomstandighedenwet) geldt voor iedere werkgever en werknemer in Nederland. Voor deze wet is ook een sportvereniging een werkgever. De Arbo wet hanteert namelijk een hele ruime omschrijving van het begrip werkgever. Iedereen die een ander werk voor zich laat verrichten is werkgever. Deze omschrijving is zo ruim, dat u zelfs al werkgever bent als uw buurman u helpt een schutting om uw tuin te bouwen. Daarom vallen ook organisaties die met vrijwilligers werken onder de Arbo wet. Het bestuur van een vrijwilligersorganisatie moet dan ook oog hebben voor de gezondheid en het welzijn van de voor de vereniging zo belangrijke vrijwilligers. Aan dat werkgeversschap worden ook enkele wettelijke eisen gesteld, onder meer de verplichting om een risicoinventarisatie en -evaluatie uit te voeren. Dit is een onderzoek, ook wel Arbo check geheten, dat de gevaren op het gebied van veiligheid, gezondheid en welzijn binnen de organisatie in kaart brengt. De Arbo check heeft betrekking op zaken als: de veiligheid van gebouwen en terreinen, EHBO-voorzieningen, werktijden, lichamelijke belasting, voorkomen van ongewenst gedrag (agressie, geweld, discriminatie en seksuele intimidatie), werken met gevaarlijke materialen of stoffen, enz. Op basis van dit onderzoek worden actiepunten opgesteld en wordt aangegeven wanneer en door wie de verbeteringen worden uitgevoerd. Bij de Arbo check hoort dus ook een plan van aanpak. De Arbo check kan door de vereniging zelf worden uitgevoerd. Om u daarbij te helpen is onlangs door TNOarbeid een speciale checklist voor sportverenigingen ontwikkeld. Deze checklist kan via www.vrijwilligersplein.nl (zoeken onder het kopje 'publicaties') gedownload worden. Normaal gesproken moeten bedrijven en instellingen deze risico-inventarisatie en - evaluatie laten toetsen door een Arbodienst. Vrijwilligersorganisaties die hoogstens 40 uur per week betaalde arbeid laten verrichten zijn hiervan echter voorlopig vrijgesteld. In sommige gevallen is het toch aan te bevelen de deskundige hulp van een Arbodienst in te schakelen, bijvoorbeeld in het geval er met gevaarlijke materialen en/of stoffen worden gewerkt. Daarbij moet bedacht worden, dat een bestuur niet alleen verantwoordelijk is voor de gezondheid en het welzijn van de vrijwilligers, maar ook van de sporters en eventuele toeschouwers. De arbeidsinspectie kan controleren of een vereniging een risico-inventarisatie en -evaluatie heeft uitgevoerd en een plan van aanpak heeft opgesteld. Verenigingen die niet aan deze verplichting voldaan hebben, lopen het risico een boete te krijgen. Nu kunt u dit zien als de zoveelste papieren verplichting waar uw vereniging aan moet voldoen. Een bestuur dat hier serieus werk van maakt en maatregelen treft om de risico's te beperken, loopt echter aanzienlijk minder kans aansprakelijk gesteld te worden indien zich onverhoopt een ongeval of ander ernstig incident voordoet. Blijft een bestuur in gebreke, dat zijn de gevolgen niet te overzien. Nieuwe regelgeving per 15 maart 2006 Vanaf 15 maart 2006 hoeven verenigingen waar uitsluitend vrijwilligers werken niet meer aan alle verplichtingen van de Arbowet te voldoen. Het gaat dan onder meer om de artikelen over de risico inventarisatie en -evaluatie (RIE) en het arbeidsgezondheidskundig onderzoek en het gehele Arbo-besluit. Er zijn echter enkele uitzonderingen. Zo geldt dat bij werkzaamheden die zeer ernstige risico's met zich meebrengen, de verplichtingen van de Arbowet van toepassing blijven. Te denken valt hierbij bijvoorbeeld aan situaties waarbij sprake is van valgevaar bij bijv. verbouwingswerkzaamheden aan het clubhuis. Ook het werken met gevaarlijke stoffen is daarvan een voorbeeld. Verenigingen die louter met vrijwilligers werken hoeven ook geen preventiemedewerker of bedrijfshulpverlener meer aan te stellen. Voor jonge vrijwilligers tot 18 jaar en vrijwilligers die zwanger zijn, blijven aanvullende bepalingen van kracht.

9

8 februari 2015

Heeft de vereniging betaalde werknemers in loondienst dan is de vrijstelling niet van toepassing, dan moet worden voldaan aan de Arbowet en dat betekent in ieder geval een RIE. Verenigingen waarbij minder dan 40 uur per week betaalde arbeid wordt verricht, moeten wel een RIE laten plaatsvinden, maar hoeven deze niet te laten toetsen door een Arbodienst. Deze 40 uur is geen gemiddelde, als er een week meer dan 40 uur betaalde arbeid wordt verricht is de vrijstelling niet van toepassing. U kunt ook een RIE die speciaal voor sportverenigingen is opgesteld downloaden van de site www.werkenindesport.nl onder de button 'werkgeverswijzers'. Wijziging risico-inventarisatie in de maak Voor de sportverenigingen die werknemers in dienst hebben geldt vanaf 1 januari 2011 dat de Risicoinventarisatie en Evaluatie (RIE) niet langer getoetst hoeft te worden door een arbodeskundige. Minister Donner heeft hiertoe een wetsvoorstel ingediend. Op dit moment geldt dat sportverenigingen die één of meerdere werknemers in dienst hebben, verplicht zijn een RIE uit te voeren en te laten toetsen door een arbodeskundige. Maken sportverenigingen gebruik van de RIE voor sportverenigingen, dan kan toetsing achterwege blijven als de werknemers gezamenlijk minder dan 40 uur per week werkzaamheden verrichten. Heeft de sportvereniging minder dan 25 werknemer in dienst, maar werken zij gezamenlijk meer dan 40 uur per week, dan is een lichte toets van de RIE verplicht. Dit houdt, kort gezegd, in dat de arbodeskundige een papieren toets houdt. Voor de enkele vereniging die meer dan 25 medewerkers in dienst heeft geldt dat volledige toetsing verplicht is. Vanaf 1 januari 2010 hoeven verenigingen die gebruik maken van de RIE voor sportverenigingen en minder dan 25 werknemer in dienst hebben, de RIE niet meer te laten toetsen. Dit geldt dus niet voor verenigingen die een eigen RIE uitvoeren. Ook hebben werknemers vanaf 1 januari 2011 het recht om de RIE in te zien.

10

8 februari 2015

5 Richtlijnen veilig duiken Duiken is een veilige sport

Duikongevallen Statistiek en Analyse Duiken is een veilige sport: in vergelijking met andere sporten is het aantal ongevallen minimaal. Toch is het goed om na te gaan op welke manieren de veiligheid nog verder vergroot kan worden. Dat kan bijvoorbeeld door verbetering van duikmaterialen en een goed onderhoud daarvan, maar ook door in de tijd bij te houden wat er in Nederland aan duikincidenten en duikongevallen plaatsvindt. Op basis van deze statistieken kan worden geanalyseerd wat er (nog) beter kan. 5.1.1.1.1 Samenwerkingsverband Daarmee zijn we terechtgekomen bij de DOSA, Duikongevallen Statistiek en Analyse. De DOSA is ontstaan op initiatief van de Werkgroep Ongevallen Registratie (WOR) van de Nederlandse Onderwatersport Bond. De DOSA maakt gebruik van faciliteiten geboden door de NOB en is een samenwerkingsverband van vele duikorganisaties die in Nederland actief zijn. Alle deelnemers onderschrijven het belang van een centraal registratiepunt in Nederland voor alle duikincidenten en -ongevallen. 5.1.1.1.2 Het doel van de DOSA Het doel van de DOSA is het registreren, onderzoeken en analyseren van alle incidenten en ongevallen met sportduikers in Nederland, maar ook Nederlanders in het buitenland. Sportduikers van alle organisaties en opleidingssystemen kunnen met hun melding terecht bij de DOSA. De DOSA verwerkt deze gegevens in geanonimiseerde vorm in een jaarverslag dat ter beschikking wordt gesteld aan alle deelnemende organisaties. De bevindingen uit het jaarverslag kunnen dan worden gebruikt om de duikveiligheid nog verder te verhogen. 5.1.1.1.3 Wat betekent dit voor jou als sportduiker? De gegevens die zijn opgenomen in de DOSA-registratie vinden hun weg terug naar de duiksport. Heb je je wel eens afgevraagd waarom een bepaalde oefening uit het lesprogramma is verdwenen, waarom er andere tabellen ingevoerd worden, waarom een test van het onderhoud van ademautomaten werd uitgevoerd of waarom apparatuur wordt teruggeroepen door een fabrikant voor aanpassing? Dat is indirect het gevolg van een goede ongevallenstatistiek en -analyse! 5.1.1.1.4 Wat kan de DOSA betekenen bij een duikongeval? De DOSA bestaat uit ervaren duikers die door het vakgebied waarop zij werkzaam zijn goede onderzoekers zijn voor alle belanghebbenden. Zij kunnen daardoor de ongevallen op een goede manier registreren en analyseren. Daarnaast blijkt steeds vaker dat slachtoffers van en/of betrokkenen bij een duikongeval behoefte hebben aan een gesprek over de gebeurtenissen. Het zijn vaak traumatische ervaringen en soms blijven zaken onduidelijk. De DOSA laat de betrokkenen dan niet in de kou staan en helpt met raad en daad. Dat kan zijn door een gesprek over de gebeurtenissen, maar ook via een doorverwijzing naar andere deskundigen. Nazorg is geen directe taak van de DOSA, maar waar nodig wordt doorverwezen naar professionele hulpverleningsinstanties. 5.1.1.1.5 Privacyreglement De DOSA garandeert dat alle meldingen vertrouwelijk worden behandeld conform het privacyreglement dat is gedeponeerd bij het College Bescherming Persoonsgegevens. Alle gegevens worden anoniem geregistreerd in de database. Omdat tenminste één van de DOSA-medewerkers arts is, wordt bovendien ook het medisch geheim gewaarborgd. 5.1.1.1.6 Hoe kan ik een duikongeval melden? Iedereen kan in principe een duikincident of -ongeval melden, al geeft de DOSA de voorkeur aan een melding van het slachtoffer zelf, zijn/haar buddy, de instructeur of de duikleider. Je kunt het meldingsformulier hiernaast downloaden of aanvragen via [email protected]. Natuurlijk kun je voor dit formulier ook terecht bij je eigen duikorganisatie. Het ingevulde meldingsformulier kan worden geretourneerd aan [email protected] of aan DOSA, Postbus 326, 3900 AH te Veenendaal. Vermeld op de 11

8 februari 2015

envelop “vertrouwelijk”. Iedere melder krijgt een schriftelijke bevestiging van ontvangst met een korte samenvatting van het incident of ongeval. Draag je steentje bij aan de veiligheid van de duiksport! Meld ieder ongeval of incident, hoe onbelangrijk het ook lijkt, en laat anderen leren van jouw ervaringen. 

NOB | Landjuweel 62, 3905 PH Veenendaal | T 0318-559347 | E [email protected]



Algemene gegevens

Veilig duiken doe je zo! Dit is een lijst, in alfabetische volgorde, met richtlijnen voor veilig duiken zoals deze door de Nederlandse Onderwatersport Bond worden aanbevolen voor het duiken in Nederlandse wateren. Duiken is een avontuurlijke sport. Zoals bij veel van dit soort sporten het geval is, zijn er verschillende niveaus om de sport te beoefenen. Aan de ene kant is er het recreatief genieten van het natuurschoon onder de waterspiegel, aan de andere kant is er de uitdaging van nieuwe verkenningen van grote diepten, wrakken en grotten waarvoor andere technieken en apparatuur nodig zijn. Wat veilig duiken voor de één is, kan voor een ander wel gevaarlijk duiken zijn. Daarom geen strakke regels, maar aanbevelingen om veiliger te kunnen duiken. Naleving van deze richtlijnen is een verantwoordelijkheid van de duiker zelf. Zoals bij alle richtlijnen, kan er ook van worden afgeweken. Dat dient dan wel een bewuste keuze te zijn, waarbij het doel moet zijn risico‟s te verkleinen of veiligheid te vergroten. Het nemen van onaanvaardbare risico‟s of het zich begeven in situaties die niet goed te overzien zijn, leidt tot onveilig duiken. In de Richtlijnen worden de onderwerpen slechts in het kort besproken. Voor uitgebreidere informatie wordt verwezen naar de instructieboeken van de Nederlandse Onderwatersport Bond c.q. van andere sportduikorganisaties. Deze richtlijnen zijn conform de ISO-normen die relevant zijn voor de duiksport. Afgesloten ruimten Dit soort duiken, waarbij de weg naar de oppervlakte niet direct mogelijk is, zoals grotduiken, ijsduiken, wrakpenetratie en ook decompressieduiken, omdat daarbij sprake is van een virtueel plafond, vereist specifieke kennis en vaardigheden. De training en voorgeschreven uitrusting voor dergelijke duiken behoren niet tot het standaardpakket van de reguliere duikopleidingen, maar zijn ondergebracht in specialisaties. In noodsituaties wil een duiker altijd zo snel mogelijk naar de oppervlakte. Bij dit soort duiken is dat niet zonder meer mogelijk. Daarom dienen extra maatregelen genomen te worden om de veiligheid van de duiker ook in deze situaties te kunnen waarborgen. Alternatieve luchtvoorziening (ALV) De Nederlandse Onderwatersport Bond raadt alle duikers aan te duiken met een alternatieve luchtvoorziening, voor het geval dat tijdens een duik een buddy van lucht moet worden voorzien. De alternatieve luchtvoorziening stelt de buddy in staat om in dat geval de duik af te breken en op een veilige manier te beëindigen. Als de luchtvoorziening uit de eigen ademautomaat verstoord raakt, kan worden overgestapt op de eigen alternatieve luchtvoorziening of die van de buddy. Storingen aan de eigen luchtvoorziening kunnen ook van invloed zijn op de eigen alternatieve van het gebruikte systeem. Voorbeelden van alternatieve luchtvoorziening zijn een octopusautomaat, een tweede automaat, pony-bottle e.d. Indien er sprake is van begeleiding of een lessituatie is een ALV door de normen voorgeschreven.

Apparatuur Elke duiker moet voldoende kennis hebben over de apparatuur die hij zélf gebruikt en tevens van de apparatuur die zijn buddy gebruikt. Daarnaast dient een duiker goed getraind te zijn in het gebruik van zijn eigen apparatuur, behalve als het gaat om opleidingsduiken ten behoeve van die apparatuur. Specifieke apparatuurkennis kan veelal via specialisaties of speciale opleidingen worden opgedaan.

12

8 februari 2015

Begeleide duik Hiervan is sprake wanneer een duiker in opleiding voor een brevet of specialisatie geen specifieke vaardigheden meer hoeft aan te leren, maar wel ervaring hiermee moet opdoen. Een begeleide duik van een leerling mag alleen na autorisatie van een daartoe bevoegd instructeur worden uitgevoerd door een NOB 3*-duiker (of gelijkwaardig). Bij het begeleiden van een duiker bij een specialisatie, moet de NOB 3*-duiker (of gelijkwaardig) in het bezit zijn van de desbetreffende specialisatie. Bergmeren Het duiken in hoger gelegen gebieden (zoals bergmeren) brengt een veranderd risico voor decompressieziekte met zich mee. Duikorganisaties die deze specifieke opleidingen aanbieden, hebben de correctiemethodes verwerkt in de desbetreffende opleidingen. Bubble check De buddy‟s voeren bij aanvang van de duik een controle uit op lekkage van elkaars uitrusting. Door dit net onder het wateroppervlak te doen, hoeft men daarvoor uitsluitend op belletjes te controleren. Buddy kwijt-procedure De buddy‟s spreken tijdens de buddycheck af wat de procedure is als men elkaar onverhoopt kwijt raakt. Buddycheck Bij een buddycheck controleren de beide buddy‟s van een buddypaar elkaars uitrusting op aanwezigheid van alle benodigde uitrustingsstukken en stellen zich op de hoogte van de werking daarvan. Tevens worden de noodprocedures doorgenomen. Het is altijd goed dat ook iemand anders even naar de uitrusting kijkt of niets vergeten is. Dit is ook het moment om je buddy uit te leggen hoe afwijkende uitrustingstukken werken of extra handsignalen af te spreken. Buddylijn Bij slecht zicht onder water kan gebruik worden gemaakt van een buddylijn om met de buddy in contact te blijven. Direct contact d.m.v. hand-in-hand duiken is niet altijd nodig. Toch kan het in sommige slechtzichtsituaties gewenst zijn contact te houden. Bij die gelegenheden is het gebruik van een buddylijn een optie indien beide buddies ermee instemmen op die wijze de duik voort te zetten. Vraag jezelf af of je met slecht zicht (voor aanvang van de duik) wel op deze duikstek moet gaan duiken of dat een andere duikstek niet beter is. Een belangrijk onderdeel van de veiligheid bij het duiken vormt het duiken in buddyparen. Een buddypaar is een eenheid, waarbij twee duikers verantwoordelijk zijn voor de veiligheid van elkaar, hierbij rekening houdend met de brevetdoelstellingen van de laagst gebrevetteerde duiker. Van elk buddypaar wordt één duiker, meestal de meest ervaren en/of hoogst gebrevetteerde duiker, aangezien als leidende duiker. In heel veel gevallen hoeft een incident niet tot een dodelijk ongeval te leiden als er een buddy aanwezig is om de in problemen geraakte duiker naar de oppervlakte te brengen. Daarentegen blijkt dat het duiken met méér dan twee personen de risico’s alleen maar doet toenemen. Houd daar ook in lessituaties rekening mee. Niet alleen de brevetdoelstellingen leggen beperkingen op aan een duik: beide buddy’s dienen zoveel mogelijk rekening te houden met de wensen van elkaar aangaande diepte, duur van de duik etc. Check de stek De “Check de stek” is een handreiking waarmee de duiker kan bepalen of er mogelijke risico‟s zijn bij het duiken op een bepaalde duikstek. Indien de geïdentificeerde risico‟s niet weggenomen kunnen worden, verdient het aanbeveling een andere stek te zoeken of de duik niet te beginnen.

Compressor In verband met ARBO-wetgeving is het vereist dat alleen daartoe geïnstrueerde mensen een compressor bedienen. Conditie Zorg dat de mentale en fysieke conditie is opgewassen tegen de omstandigheden van de voorgenomen duik.

13

8 februari 2015

Coördinator Zie Oppervlaktecoördinator Decompressie Iedere duik is in principe een decompressieduik. Voor decompressie maken we gebruik van sportduiktabellen en/of duikcomputers. We onderscheiden nultijdduiken, waarbij een veiligheidsstop tijdens de opstijging voldoende is, en decompressieduiken, waarbij stops gemaakt worden tijdens de opstijging. Zowel duikcomputers als sportduiktabellen zijn niet in staat automatisch alle correcties aan te brengen voor factoren die de gevoeligheid voor decompressieziekte kunnen beïnvloeden. Zij zijn slechts de uitlezing van een standaard decompressiemodel. In zo'n algemeen model worden verzwarende omstandigheden, zoals leeftijd, gezondheid, inspanning, zwaarlijvigheid en verwondingen niet meegenomen. Duikers moeten zich bewust zijn van deze omstandigheden en hier het gebruik van de tabel en/of duikcomputer op aanpassen. Wees vooral voorzichtig met herhalingsduiken en het maken van meerdere (oefen)opstijgingen of herhaald wisselen van dieptes tijdens een duik. Tijdens de decompressie wordt de stikstofoverdruk uit het lichaam afgevoerd. De waarde van de stikstofoverdruk waarmee aan de oppervlakte kan worden gekomen, is voor een goede fysieke conditie bepaald in tabellen en computers. De afwijking van deze goede fysieke conditie betekent ook een afwijking in het gehanteerde rekenmodel. Toch blijft ook bij juist gebruik van tabellen of computers nog een geringe kans bestaan op een decompressieongeval. Decompressieboei De decompressieboei wordt gebruikt als in open water een decompressiestop wordt gemaakt. De kleur van deze boei heeft een functie en is bij voorkeur opvallend oranje Hij kan in geval van nood gebruikt worden om vroegtijdig een signaal aan de oppervlakte te kunnen geven bij bijvoorbeeld afdrijven en daarmee de plaats van de duiker(s) te markeren. In die gevallen kan gebruik worden gemaakt van een decompressieboei, die vanaf diepte kan worden opgelaten. Dit vereist enige oefening. Een decompressiestop maken, vrij zwevend, is lastig en onnauwkeurig. Een decompressieboei is een uitstekend middel om een vaste diepte te kunnen aanhouden. Een tweede gunstig effect is de waarschuwing naar de oppervlakte. Indien niet direct aan de oppervlakte gekomen kan worden, worden de oppervlaktecoördinator en schipper toch al attent gemaakt op de positie van een buddypaar. Decompressieduiken Het maken van decompressieduiken vereist een zorgvuldige voorbereiding en planning. De kennis en vaardigheid kunnen in een specialisatie worden aangeleerd. Net als bij duiken in afgesloten ruimten kan niet direct naar de oppervlakte worden teruggekeerd in geval van problemen. Diepte Per brevetniveau gelden dieptelimieten. Bij de duikorganisaties staan dieptelimieten per brevet opgenomen in de opleidingsprogramma‟s. Dieptestop (Pyle stop) Na een diepe duik kunnen extra stops op diepte de kans op decompressieverschijnselen verminderen.

Droogpak Het drijfvermogen van een droogpak aan de oppervlakte is in noodsituaties niet voldoende veilig omdat de lucht te gemakkelijk kan ontsnappen. Daarom wordt het gebruik van minimaal een reddingsvest voor extra drijfvermogen aan de oppervlakte aangeraden. Zie de NOB-specialisatie Droogpakduiken (of gelijkwaardig) voor de wijze van gebruik. De lucht in een droogpak is niet plaatsgebonden. In verband met keereigenschappen is het gewenst dat de duiker over een voorziening beschikt, waardoor hij met het hoofd boven water komt te drijven. Duikcomputer Houd er rekening mee dat er factoren zijn die de gevoeligheid voor decompressieziekte beïnvloeden, die noch door de duikcomputer noch door de sportduiktabel worden verwerkt. Daarom wordt aangeraden bij het gebruik van duikcomputers niet tot het uiterste te gaan. Het advies voor veilig duiken bij de tabellen geldt ook voor het duiken met een duikcomputer.

14

8 februari 2015

Duiken op zee en ruime binnenwateren Het duiken vanaf vaartuigen in zee en ruime binnenwateren vereist specifieke kennis, vaardigheden en materialen. Bij het duiken vanaf een vaartuig zijn extra veiligheidsmaatregelen nodig. Deze kennis kan bij de NOB-specialisatie Wrakduiken (of gelijkwaardig) worden opgedaan. Duiken vanaf een schip In verband met de specifieke omstandigheden is hier de aanwezigheid van een oppervlaktecoördinator gewenst. Aan boord van een schip heeft de schipper de leiding. Hij neemt de beslissingen waarbij hij rekening houdt met goed zeemanschap. Binnenvaart Politie Reglement) en de veiligheid van personen aan boord en in het water. Duikflessen/tanks Duikflessen (tanks) dienen voorzien te zijn van een geldig keurmerk. Het vullen van duikflessen tot meer dan de toegestane werkdruk is levensgevaarlijk. Ook voor duikflessen gelden door de overheid opgelegde voorschriften. Deze hebben niet alleen betrekking op keuring, kleur en aanduidingen op de duikfles, maar regelen ook het transport van duikflessen Door warmte kan de druk tijdelijk enigszins hoger zijn dan de werkdruk. Duikflessen dienen bij opslag en transport gezekerd te zijn. Duikvlag De internationale seinvlag “A” (van onbuigzaam materiaal) moet en mag alleen worden gevoerd als er duikers te water zijn. Voor het gebruik en de uitvoering gelden de wettelijke voorschriften zoals deze beschreven staan in het Binnenvaart Politie Reglement. Er zijn internationaal ook andere seinvlaggen in gebruik. Geassisteerde opstijgingen De NOB adviseert het gebruik van een primaire of alternatieve luchtvoorziening (ALV) om een geassisteerde (nood)opstijging te maken. In deze lijn is ook het advies aan alle duikers om een ALV bij zich te hebben. In de toelichting bij Alternatieve luchtvoorziening wordt een aantal van deze uitrustingsstukken genoemd. Een geassisteerde (nood)opstijging is een noodprocedure waarbij een duiker lucht krijgt van een andere duiker. De luchtvoorraad van de luchtgevende duiker wordt in zo’n geval veel meer aangesproken dan voorzien is. Daarom moet de duik zo snel mogelijk beëindigd worden. Getijdenwater Het duiken in getijdenwateren vereist extra kennis en vaardigheden. Alleen met deze kennis is het duiken in getijdenwateren veilig uit te voeren. Duiken in getijdenwateren kan zijn met stroming duiken of duiken tijdens een stromingsloze periode. Voor het duiken met stroming bestaat bij de NOB de specialisatie Driftduiken. Grotduiken Zie Afgesloten ruimten Handsignalen Iedere duiker wordt geacht op de internationaal aanvaarde handsignalen, inclusief de signalen met de lamp en oppervlaktesignalen adequaat te reageren. Ook in situaties waar niet met de stem gecommuniceerd kan worden, kan het nodig zijn elkaar van zaken op de hoogte te brengen. De zeer beperkte hoeveelheid signalen is inmiddels over de gehele wereld min of meer gelijk. De buddycheck is het moment om extra signalen af te spreken. Herhalingsduik Een herhalingsduik is iedere duik waarbij de resterende stikstof na een voorgaande duik nog niet volledig is uitgewasemd. Bij de meeste duiktabellen zijn dat duiken die aanvangen binnen een periode van 15 minuten tot 18 uur na beëindiging van de voorgaande duik. Er is sprake van een herhalingsduik als er bij die duik rekening moet worden gehouden met extra stikstof ten gevolge van voorgaande duiken. De meeste sportduiktabellen kunnen slechts tot 18 uur na een duik rekening houden met reststikstof. Wanneer echter meer dagen achtereen, meerdere malen per dag gedoken wordt, is 18 uur ontgassingstijd te kort. De betrouwbaarheid van ieder decompressiemodel loopt in zo’n geval sterk terug. De NOB adviseert om bij meerdere duiken op opeenvolgende dagen voorzichtiger met het gepresenteerde decompressieadvies om te gaan en regelmatig rustdagen in te lassen. 15

8 februari 2015

Hoogte Duiken op hoogte of reizen naar een hoogte (inclusief vliegen) na het duiken, betekent dat de duiker wordt blootgesteld aan een lagere omgevingsdruk. In dat geval moet er rekening mee worden gehouden dat zowel de decompressieprocedure als de gevoeligheid voor decompressieziekte beïnvloed wordt. Sommige sportduiktabellen zijn zo ontworpen dat de desbetreffende delen van de tabellen eenvoudig gecorrigeerd kunnen worden. Deze tabellen moeten altijd gebruikt worden voor duiken op hoogte en om te beoordelen of een duik(reis) op hoogte uitvoerbaar is. Kijk in de handleiding van je sportduiktabel of en hoe de correctiemethodes beschreven worden. Zie ook Bergmeren. IJsduiken Zie Afgesloten ruimten Instructie/Opleidingsduik Een instructie / opleidingsduik valt onder de verantwoordelijkheid van de uitvoerende en daartoe bevoegde instructeur (bij zwembadinstructie: NOB 1*-instructeur (of gelijkwaardig); bij buitenwaterinstructie: NOB 2*instructeur (of gelijkwaardig)) Bij het uitvoeren van een instructie / opleidingsduik is deze instructeur verantwoordelijk voor de aanwezigheid c.q. het juiste gebruik van 1. het lesplan voor deze duik 2. informatie van de deelnemers waarin onder meer zijn opgenomen de NAW-gegevens, geboortedatum , brevettering en medische keuring van de deelnemers* 3. een Check de Stek (taak/risico-inventarisatie) van de duikplaats met daarin opgenomen een noodplan voor de duikplaats* 4. een duikplanning voor het ademgas bij de uit te voeren duik (onderdeel van het Duikjournaal) 5. geschikte uitrusting van hem en de leerling voor de uit te voeren duik 6. oppervlakte-ondersteuning voor het inroepen van hulp.* De instructeur die de verantwoordelijkheid draagt tijdens de instructie / opleidingsduik moet toegang hebben tot 1. een zuurstofset die ten minste 15 liter zuurstof per minuut gedurende een periode van 20 minuten kan leveren* 2. een EHBO-uitrusting geschikt voor de voorgenomen activiteit* 3. een mobiele telefoon of marifoon.* Bij het uitvoeren van de instructie / opleidingsduik moet de instructeur 1. in het bezit zijn van een geldige medische keuring 2. erop toezien dat de duik niet dieper gaat dan 50 meter 3. erop toezien dat de duik een maximale decompressietijd van 20 minuten kent 4. erop toezien dat een maximale pO2 van 1,4 bar niet wordt overschreden 5. lichamelijk en geestelijk fit zijn 6. in staat zijn gedurende de duik gevaren te herkennen en zo mogelijk te voorkomen. *Bij het uitvoeren van een instructieduik tijdens een door de vereniging georganiseerde duik kan de vereniging faciliterend zijn.

Lijnen Het gebruik van een seinlijn tijdens het duiken, als verbinding tussen duiker en de wal, dient als communicatie en als veiligheidsmiddel. Bij de Nederlandse Onderwatersport Bond vormen lijnsignalen voor duiken aan een lijn een onderdeel van de specialisaties Redden, IJsduiken en Zoeken & Bergen Lijnsignalen Iedere duiker wordt geacht op de lijnsignalen, inclusief buddylijnsignalen adequaat te reageren. Ook in situaties waar niet met de stem gecommuniceerd kan worden, kan het nodig zijn elkaar van zaken op de hoogte te brengen.

16

8 februari 2015

Loodballast Loodballast dient onder alle omstandigheden afwerpbaar te zijn, al dan niet in delen. Het aanleren van het afwerpen van de loodballast wordt om veiligheidsredenen meestal alleen aan de oppervlakte uitgevoerd. Het afwerpen van de loodballast onder water kan tot een ongecontroleerde opstijging leiden. Het afwerpen van de loodgordel is het laatste redmiddel om aan de oppervlakte te komen. Zorg voor een correcte uitloding (basistrim). Met een leeg trimvest en bijna lege duikfles dient de duikbril boven water uit te komen als je je longen vult met lucht (ogen boven water, automaat onder water). Lucht delen Wanneer de beschikbare lucht van een duiker moet worden gedeeld met een andere duiker kan worden overgegaan op een alternatieve luchtvoorziening. Wanneer slechts één ademautomaat hiervoor beschikbaar is, zal deze ademautomaat tussen de buddies moeten wisselen (buddybreathing). In alle gevallen geldt dat de duik moet worden afgebroken door middel van een correcte, bij het duikprofiel passende opstijging. Het gebruik van de alternatieve luchtvoorziening is een reddingstechniek voor noodsituaties. Materiaal Duikmateriaal maakt nog steeds een stormachtige ontwikkeling door en daarom moeten duikers zich goed realiseren dat de elementaire procedures voor zelfhulp en hulpverlening mee ontwikkelen. Indien een duiker niet vertrouwd is met de duikuitrusting en de bijbehorende procedures van zijn buddy, wordt afgeraden met hem te gaan duiken. Zie ook Rebreathers. Medicijnen Medicijngebruik en duiken gaan over het algemeen niet samen. Bij medicijngebruik wordt geadviseerd vooraf met de keuringsarts (arts met kennis van duiken en duikziekten) de mogelijkheid van duiken met de desbetreffende medicijnen te bespreken. Veel medicijnen kunnen onvoorspelbaar werken in combinatie met het duiken. Medische keuring De Nederlandse Onderwatersport Bond schrijft voor dat duikers medisch moeten zijn goedgekeurd voor het beoefenen van de onderwatersport. Tot de leeftijd van 50 jaar dient deze keuring elke drie jaar herhaald te worden. Daarna dient de keuring elk jaar herhaald te worden. Bij belangrijke veranderingen in de gezondheidstoestand, zoals ernstige ziekte, ongevallen of medicijngebruik, moet een duiker opnieuw worden gekeurd voordat weer gedoken mag worden. Tabellen en duikcomputers gaan uit van een goede fysieke conditie. Om veilig te kunnen duiken, moet worden gekeken of de fysieke conditie daarvoor geschikt is. Nachtduiken Het maken van nachtduiken vereist extra kennis en vaardigheden. De meeste duikorganisaties hebben hiervoor specifieke opleidingen. Navigatie zowel boven als onder water is in het donker moeilijker dan overdag. In de opleiding NOB 2*-duiker en in de NOB-specialisatie Onderwaternavigatie worden deze kennis en vaardigheid aangeboden. Netten Netten leveren een gevaar op voor de duiker. Blijf daarom uit de buurt van netten. Tijdens “Check de stek“ lokaliseer je eventuele netten en pas je je duikplanning hierop aan. Via www.onderwatersport.org kun je nadere informatie vinden over de verschillende soorten netten. Nitrox en andere menggassen Ademgassen met een andere samenstelling en andere componenten dan normale perslucht mogen alleen door daarvoor gebrevetteerde duikers gebruikt worden. Verandering in de samenstelling van het ademgas is van directe invloed op de decompressie. Voor het duiken met nitrox, zowel nultijdduiken als decompressieduiken, zijn aparte opleidingen beschikbaar. Bij de NOB zijn dat de specialisaties Nitrox en Gevorderd Nitrox.

17

8 februari 2015

Noodplan Het noodplan is onderdeel van “Check de stek” (taak/risico-analyse) en bevat alle noodzakelijke gegevens voor een melding van een duikongeval, zoals naam en plaats van de duiklocatie en alle belangrijke telefoonnummers, zoals omschreven in de NOB-specialisatie Redden (of gelijkwaardig). Noodprocedures Onder noodprocedures verstaan we de handelingen die in noodsituaties verricht moeten worden. Aanbevolen wordt ten minste deze handelingen voor de duik met de buddy samen door te nemen of af te spreken, omdat bij de verschillende opleidingssystemen geringe verschillen in uitvoering bestaan. Deze noodprocedures zijn: 1. Handsignalen 2. Buddy kwijt-procedure 3. Gebruik alternatieve luchtvoorziening 4. Reddingsgrepen 5. Afwerpen loodballast Oefenopstijgingen Het maken van meerdere (oefen)opstijgingen tijdens één duik (jojo-duiken) geeft een verhoogd risico op decompressieziekte. Aanbevolen wordt het aantal opstijgingen beperkt te houden en daarbij tijdens de laatste opstijging een veiligheidsstop in te lassen. Het effect van jojo-duiken op de decompressie is niet volledig onderzocht. Wel is bekend dat het maken van jojo-duiken, dus ook veelvuldige opstijgingen tijdens een duik, het risico van decompressieziekte enorm doet toenemen. De Medische Commissie van de NOB heeft in 2002 een richtlijn gegeven voor het maken van meerdere achtereenvolgende oefenopstijgingen. Deze komt er in het kort op neer dat aangeraden wordt maximaal 4 opstijgingen vanaf 15 of 20 meter te maken of maximaal 6 opstijgingen vanaf 10 meter, liefst met een stop op 3 meter. Onbeperkt duiken tijdens vakanties Zie herhalingsduik. Oneven aantal De Nederlandse Onderwatersport Bond raadt af om in Nederlandse wateren in drietallen te duiken, zeker als een buddylijn gebruikt wordt. Het duiken in drietallen is in veel gevallen de aanleiding tot incidenten of ongevallen. Houd daar ook in lessituaties rekening mee. Ongecontroleerde opstijging Indien een duiker zijn opstijging met een te hoge stijgsnelheid maakt, dient hij zijn duik direct te beëindigen. Aan de oppervlakte moet hij dan zorgvuldig bewaakt worden, liefst onder bereik van 100% zuurstof. Indien een duiker de opstijging met een veel te hoge stijgsnelheid maakt of zelfs een decompressiestop mist, moet de duiker direct zijn duik beëindigen en zo snel mogelijk 100% zuurstof toegediend krijgen. Daarnaast dient dan contact te worden gezocht met een behandelcentrum voor decompressieongevallen. Houd de duiker comfortabel en geef vocht. Ongevallen / Incidenten Iedere sportduiker die betrokken is bij een duikongeval of incident wordt dringend geadviseerd daarvan melding te maken bij de DOSA (DuikOngevallen Statistiek & Analyse). Via internet (www.duikongevallen.nl) of telefonisch +31 (0)318-559347 kan een meldingsformulier worden gevraagd, dat zo compleet mogelijk moet worden ingevuld en teruggestuurd. De ingevulde gegevens worden strikt vertrouwelijk behandeld en dienen alleen voor statistische doeleinden om de veiligheid in beeld te brengen en te vergroten. Van ongevallen moeten we leren. Deze richtlijnen zijn voor een belangrijk deel opgesteld dankzij de informatie verkregen uit de diverse meldingen van ongevallen. Opleidingen - algemeen Duiken is een sport waarbij de mens zich begeeft in een voor hem niet-natuurlijke omgeving. Daarom raadt de Nederlandse Onderwatersport Bond af te gaan duiken zonder daarvoor een opleiding te hebben gevolgd. Het opleiden van sportduikers is gebonden aan ISO-normen, waarbij zeer specifieke eisen gesteld worden aan de sportduikinstructeur, de gebruikte uitrusting, de veiligheidsmiddelen en -procedures en de faciliteiten van de duikvereniging of -school.

18

8 februari 2015

Oppervlaktecoördinator Oppervlaktecoördinator zie verenigingsduik. Opstijgen met behulp van het trimvest Bij een opstijging met behulp van het trimvest wordt gebruik gemaakt van het drijfvermogen van het trimvest. Het is belangrijk dat het drijfvermogen van het trimvest tijdens de opstijging goed gecontroleerd wordt. Rebreathers Het duiken met rebreathers vereist specifieke kennis, vaardigheden en materialen. die niet in de standaard NOB-opleidingen worden aangeboden. Bij het gebruik van een rebreather hebben we niet alleen te maken met een afwijkende samenstelling van het ademgas, maar ook nog eens met geavanceerde apparatuur, die een zeer zorgvuldige behandeling vereist. Besteed hier bijzondere aandacht aan tijdens de buddycheck en instrueer je buddy adequaat. Reddingsgrepen Tijdens de buddycheck oefen je de reddingsgrepen met je buddy. Verschillende typen trimvesten hebben andere bedieningsorganen en vereisen een andere reddingsgreep. Reizen en duiken Zelfs in de drukcabine van een modern vliegtuig ondervindt men een zodanige drukverlaging dat de kans op decompressieziekte sterk wordt vergroot. Om dit risico zo klein mogelijk te houden, wordt geadviseerd: - niet te vliegen binnen 12 uur na een enkele niet-decompressieduik - niet te vliegen binnen 24 uur na een decompressieduik of na verscheidene duiken op meer dagen achtereen - na een lange vlucht tenminste 12 uur te wachten alvorens gedoken wordt Reserve ademgas Zorg ervoor aan het einde van de duik over een voldoende hoeveelheid reserve ademgas te beschikken. Omdat de reservevoorraad bepaald wordt door diverse omstandigheden zoals grootte en vuldruk van de set, maar ook door de diepte en aard van de duik is het niet mogelijk exacte waarden voor de reservevoorraad te noemen. Gebruik voor aanduiding aan elkaar van de nog beschikbare luchtvoorraad bij voorkeur de handsignalen voor “100 bar”en “reserve”. Aan het einde van een duik kunnen zich altijd onvoorziene omstandigheden voordoen, waarbij het noodzakelijk kan zijn enige tijd van de reserve ademgasvoorraad gebruik te maken. Deze reserve dient dan wel te worden afgestemd op de duikomstandigheden. Voor diepe duiken kan bijvoorbeeld de 1/3 regel gehanteerd worden, voor simpele duiken kunnen we volstaan met 50 bar of 150 x P(mdd). Run table Een uitgebreide duikplanning in de vorm van een tijdtabel, eventueel met alternatieven voor meerdere scenario‟s. Soloduiken Er zijn omstandigheden waarbij niet in een buddysysteem gedoken kan worden. In zo‟n geval kan veilig worden gedoken als de duiker aangelijnd is en voortdurend in verbinding staat met de seinmeester. De lijn dient aan een vast punt gezekerd te zijn. De lijnsignalen moeten bekend zijn bij duiker en seinmeester. Voor noodgevallen verdient het aanbeveling een volledig uitgeruste en aangelijnde stand-by duiker aanwezig te hebben. Een buddy geeft in de meeste gevallen extra veiligheid. Stand-by duiker De aanwezigheid van een stand-by duiker is ter beoordeling van de oppervlaktecoördinator. Als er een stand-by nodig wordt geacht, kan in veel gevallen worden volstaan met een stand-by in snorkeluitrusting. De oppervlaktecoördinator is degene die de eventuele acties van de stand-by coördineert. Stijgsnelheid In de sportduiktabellen en veel duikcomputers wordt een vaste stijgsnelheid van tien meter per minuut aangehouden. Tijdens de opstijging hebben alle duikers te maken met decompressie. De maximale stijgsnelheid geeft bij nultijdduiken de minimale veiligheid voor wat de decompressie betreft. Een langzamere stijgsnelheid dan de maximale stijgsnelheid geeft, als dit niet een langere duiktijd tot gevolg heeft, meer veiligheid.

19

8 februari 2015

Trimmen Het wordt aanbevolen de vaardigheid van het trimmen goed te beheersen. Een goede trimtechniek kan voorkomen dat de duiker „doorschiet‟ en daardoor een ongecontroleerde opstijging maakt of schade aan de bodem bij de afdaling veroorzaakt. Tevens zorgt een goede trimtechniek ervoor dat de duiker vrij van de bodem blijft, waardoor het risico in aanraking te komen met gevaarlijke planten en dieren wordt verkleind. Trimsystemen Een duiker moet in staat zijn het drijfvermogen onder water aan te passen. Zorg dat de pasvorm van het trimvest goed is en het drijfvermogen ook op grotere diepte voldoet. Alle trimvesten moeten zijn voorzien van een mechanische opblaasinrichting, afblaasinrichting en overdrukventiel. Indien het trimvest ook als reddingsvest moet kunnen fungeren, dient dit trimvest over kanteleigenschappen te beschikken. Dit is niet bij alle trimvesten het geval. Let daarom op de bijgeleverde gebruikershandleiding. Trimvestflesje Elk trimvest heeft een mechanische opblaasinrichting. Dat kan zijn met behulp van een klein persluchtflesje. De inhoud van een trimvestflesje is geschikt om het trimvest aan de oppervlakte te vullen en kan niet gezien worden als een vervanger van de inflator. Veiligheidsstop Een (veiligheids)stop gedurende vijf minuten tussen de drie en zes meter diepte aan het eind van iedere nultijdduik die dieper is geweest dan acht meter wordt sterk aanbevolen. Het maken van een veiligheidsstop verkleint sterk de kans op een decompressieongeval. Verenigingsduik / Oppervlaktecoördinator Bij de aanbieders van recreatieve duikactiviteiten (duikvereniging / duikschool) worden drie gebieden van dienstverlening onderscheiden: 1. Instructie / opleidingsduiken. 2. Recreatieve duiken en begeleide duiken waarbij vaardigheden van leerlingen worden ingeslepen of waarbij zij kennis maken met nieuwe omstandigheden waarvoor geen specifieke duiktechnische opleiding noodzakelijk is. 3. Verhuur van duikuitrusting. De opleidingsduiken vinden plaats onder verantwoording van de uitvoerende instructeur. De overige duiken vinden plaats onder verantwoording van het bestuur van de vereniging (c.q. stichting) of de eigenaar van de duikschool. De aanbieder beslist in overleg met een NOB 2*-instructeur of gelijkwaardig (ISO Level 2 Scuba Instructor) over de keuze van de duikplaats en de vereiste brevettering om aan deze duik te mogen deelnemen. Voor het ter plaatse leiding geven aan de duik benoemt de aanbieder een Oppervlaktecoördinator die ten minste in het bezit is van het brevet NOB 3*-duiker of gelijkwaardig (ISO Level 3 Dive Leader). De aanbieder voorziet de Oppervlaktecoördinator van 1. een Check de Stek-formulier (taak/risico-inventarisatie) van de duikplaats met daarin opgenomen een noodplan voor de duikplaats 2. een zuurstofset die ten minste 15 liter zuurstof per minuut gedurende een periode van 20 minuten kan leveren 3. een EHBO-uitrusting geschikt voor de voorgenomen activiteit 4. een mobiele telefoon of marifoon 5. alle benodigde extra materialen voor de uit te voeren duik(en) 6. informatie van de deelnemers waarin zijn opgenomen de NAW-gegevens, geboortedatum, brevettering en medische keuring van de deelnemers 7. informatie voor de deelnemers over hun vertegenwoordiger ter plaatse, de oppervlaktecoördinator en „Wie doet wat?‟-informatie. De oppervlaktecoördinator is verantwoordelijk voor: 1. de laatste Check de Stek (taak/risico-analyse) waarbij in overleg met de aanwezige 3*-duikers en/of instructeurs besloten wordt of de voorgenomen duik doorgang kan vinden 2. de indeling van en de briefing aan de buddyparen bij de begeleide en recreatieve duiken 3. het opstellen van het duik/luchtplan (via het Duikjournaal) van de buddyparen bij de begeleide en recreatieve duiken. De oppervlaktecoördinator kan ter plaatse taken delegeren aan anderen. Hij blijft wel verantwoordelijk voor de geschiktheid (kennis en kunde!) van de personen aan wie hij de taken delegeert.

20

8 februari 2015

Vliegen en duiken Vliegen of reizen naar een hoger gelegen gebied kort na duiken, kan decompressieziekte veroorzaken. Hanteer daarom de in de sportduiktabellen aangegeven tijden voor niet-vliegen en desaturatie. In een omgeving met een lagere luchtdruk past het lichaam zich niet direct volledig aan. Daarom wordt geadviseerd daar rekening mee te houden. Zie ook Reizen en Duiken. Vochtbalans/Dehydratatie Zorg voor voldoende inname van water. Niet alleen normaal vochtverlies, maar ook andere factoren, zoals inname van dranken als koffie en alcohol, leiden tot een teveel aan afvoer van vocht. Door het tekort aan vocht kan een aantal problemen optreden die voorkomen moeten worden. Zo verhoogt vochttekort de kans op decompressieziekte. Volgboei Er kunnen situaties zijn waarbij het gebruik van een volgboei per buddypaar gewenst is (bijv. driftduiken). Dit is ter beoordeling van de oppervlaktecoördinator. De deelnemende duikers dienen geoefend en bekend te zijn met het gebruik van een volgboei. Een volgboei drijft aan de oppervlakte en staat tijdens de gehele duik in verbinding met de duikers. Eén volgboei per buddypaar is, mits beide duikers met elkaar verbonden zijn door een buddylijn, voldoende. Volgelaatsmasker Indien de duiker gebruik maakt van een volgelaatsmasker verdient het aanbeveling naast de alternatieve luchtvoorziening een normale duikbril bij zich te hebben voor noodsituaties. Het gebruik van een volgelaatsmasker vereist extra kennis en vaardigheden. Wetgeving Sportduiken is toegestaan op locaties die de wetgever heeft bepaald. Diverse wetten en regelingen bepalen wat je als duiker wel niet mag en moet doen. Voorbeelden van wetgeving zijn het Binnenvaart Politie Reglement (BPR), de Algemene Politie Verordening (APV), de Arbowet en de Natuurbeschermingswet. Wrakduiken Voor wrakduiken is meer kennis en ervaring nodig dan in de reguliere brevetopleidingen wordt aangeleerd. De Nederlandse Onderwatersport Bond heeft daarvoor de specialisatie Wrakduiken. Wrakpenetratie is een aparte discipline die valt onder duiken in afgesloten ruimten. Naast conservatieve luchtplanning is plaatsbepaling en bepaling van de stroming ter plaatse kennis die voor wrakduiken moet worden aangeleerd in een specialisatie. Zuurstof Een slachtoffer van een duikongeval 100% zuurstof toedienen, is erkende eerste hulp bij duikongevallen en kan ernstiger schade voorkomen. Het is geen voorbehouden medische handeling in de zin van de wet BIG. Het gebruik van zuurstofapparatuur wordt wel beschouwd als een risicovol. Dat houdt in dat je wel bekwaam moet zijn in het toedienen van zuurstof. De bekwaamheid moet aangetoond kunnen worden. (bekwaamheid is aan te tonen door het gevolgd hebben van een opleiding zoals de NOB-specialisatie Redden of een DAN oxygen provider cursus). Het mag echter nooit in de plaats van een hyperbare zuurstofbehandeling gedaan worden. Omdat bij een decompressieongeval vaak beide duikers van een buddypaar betrokken zijn, wordt aangeraden een zuurstofkoffer zodanig in te richten dat men in staat is twee duikers gelijktijdig zuurstof toe te dienen. Aanbevolen wordt de voorraad zuurstof af te stemmen op de te overbruggen tijd tot hulpverlening ter plaatse is. Bij duiken op Nederlands grondgebied kan ervan uit worden gegaan dat een ambulance veelal binnen een kwartier ter plaatse kan zijn. Bij duiken op de Noordzee of op ruime binnenwateren is deze tijd aanzienlijk langer.

21

8 februari 2015

6 Noodplan en voorbereiding Check de Stek Duikjournaal Het onderstaande duikjournaal dient bij elke duikactiviteit van de vereniging te worden ingevuld door de duikcoördinator, indien dit een georganiseerde duik betreft die de vereniging heeft georganiseerd.

22

8 februari 2015

23

8 februari 2015

Noodplan Check de Stek

*) Alarmlocatienummer alleen van toepassing in Zeeland

Noodplan / Check de Stek Locatie: *) Alarmlocatienummer alleen van toepassing in Zeeland `

Adres: Plaats: Geografische positie:

Alarmlocatienr: Postcode: Provincie/Land

N E

*

Duikkaart

Hulpdiensten

Telefoonnr:

Meldkamerhulpdiensten: MC Hyperbare Zuurstoftherapie (ADRZ, Goes) ’s Gravenpolderseweg 114; postcode: 4462 RA Goes

112 0031 113 234 000

DMC Den Helder:

0031 223 658 220

(binnen kantoortijden: 0031 223 653 076)

Universitair Ziekenhuis Antwerpen:

0032 382 13 055

Eenheid voor Hyperbare Geneeskunde

AMC Amsterdam ZO

0031 205 669 111

Afdeling Hyperbare Geneeskunde

Lokaal ziekenhuis: Adres: Huisartsenpost: (buiten kantooruren)

Opmerkingen (binnen kantoortijden: 0031 113 234 290) Admiraal De Ruyter Ziekenhuis

Telefoon: Plaats: Telefoon: ===>

24

8 februari 2015

Meld altijd meteen dat het om een duikongeval gaat en - indien van toepassing - dat zuurstof toegediend of gereanimeerd wordt en dat onmiddellijke hulp vereist is. Draag iemand op om de ambulance bij een duidelijk herkenbaar punt op te vangen.  Risico-analyse uitgevoerd  Maatregel Ongeval  EHBO koffer aanwezig?  Zuurstofkoffer aanwezig?  Communicatiemiddelen: telefoon – marifoon beschikbaar?  Toezichthouder herkenbaar (geel signaalvest)?  Toegangsroute hulpdiensten (ambulance) vrij? Laten zien wat je doet  Onbuigzame duikvlag geplaatst / zichtbaar (BPR)? Oefeningen voor duikers  Oefeningen vooraf bekend gemaakt bij toezichthouders (politie)? Weersomstandigheden  Weersverwachting opgevraagd (storm, onweer) ? Water  Stroming verantwoord, tijdstip kentering juist?  Golfslag verantwoord, richting van de golven (brekers)?  Is duiken toegestaan (natuurgebied, vervuiling)?  Visnetten of vissers aanwezig (boeitjes, stokken)?  Schepen voor anker, vaarbeweging boten?  Gevaarlijke stromingen bekend?  Obstakels onderwater bekend? Plaatselijke bekendheid  Briefing over duikplaats en risico’s uitgevoerd?  Tijdstip einde duik bij iedereen bekend? Buddyparen  Duiklijst buddyparen gemaakt, opleiding?  Ervaring en Brevetvereisten OK?  Duikers aanmelden voor het te water gaan Te water gaan  Inventariseer mogelijkheden en risico’s  Duikers wijzen op mogelijkheden en risico’s  Hulplijn eventueel bevestigen en wijzen op aanwezigheid Uit het water komen  Duikers wijzigen op mogelijkheden en risico’s  Afmelden bij duikcoördinator, duiklijst invullen Duikers kwijt  Noodprocedure uitvoeren via 112 ‘melding duiker vermist’ Invloed wind op de duikplaats: Stroomrichting met de neus naar het water

Bijzonderheden duikplaats:

25

8 februari 2015

7 Check de Stek, Risico Inventarisatie

Check de Stek Risico Ongeval

Maatregel

Laat zien wat je doet Weersomstandigheden Water

Plaatselijke bekendheid Buddyparen

Te water gaan

Water verlaten Duikers kwijt Oefeningen door duikers

26

Uitgevoerd EHBO-koffer aanwezig? Zuurstofkoffer aanwezig? Telefoon aanwezig? Toezichthouder herkenbaar? (veiligheidsvest) Juiste adressering duikplaats bekend? Toegangsroute vrij? Onbuigzame duikvlag geplaatst? (BPR) Weersverwachting opgevraagd? (storm, onweer) Golfhoogte en –richting? (brekers) Stroming? Tijdstip kentering bekend? Is duiken toegestaan? (vervuiling, natuurgebied) Visnetten (of vissers) in de buurt? (boeitjes, stokken) Schepen voor anker? Vaarbewegingen? Gevaarlijke stromingen bekend? Obstakels onder water bekend? Briefing over duikplaats en risico’s? Tijdstip einde duik bij iedereen bekend? Duiklijst buddyparen gemaakt? (ervaring en opleiding?) Duikers aanmelden voor te water gaan Inventariseer mogelijkheden en risico’s Duikers wijzen op mogelijkheden en risico’s Hulplijn bevestigen en wijzen op aanwezigheid Duikers wijzen op mogelijkheden en risico’s Duikers afmelden bij verlaten water Oefeningen vooraf bekend maken bij toezichthouder

8 februari 2015

8 Duiklocatie’s zeeland

VC NOB december 2012 Aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend.

Admiraal de Ruyter

Telefoon:

Lokaal ziekenhuis: Adres: Huisartsenpost: (buiten kantooruren ==>)

0031 111 – 430000

Koning Gustaafweg 2 Plaats: Zierikzee Dorpsweg 5, Bruinisse Telefoon: 0031 111 – 482120 0031 Zierikzee (Koning ==> 900 - 1585 Guustaafweg 2) Meld altijd meteen dat het om een duikongeval gaat en - indien van toepassing - dat zuurstof toegediend of gereanimeerd wordt en dat onmiddellijke hulp vereist is. Draag iemand op om de ambulance bij een duidelijk herkenbaar punt op te vangen.

27

8 februari 2015


Admiraal de Ruyter

Telefoon:


0031 111 – 430000

Koning Gustaafweg 2 Plaats: Zierikzee Moggestraat 5, Dreischor Telefoon: 0031 111 – 401480 0031 Zierikzee (Koning ==> 900 - 1585 Guustaafweg 2) Meld altijd meteen dat het om een duikongeval gaat en - indien van toepassing - dat zuurstof toegediend of gereanimeerd wordt en dat onmiddellijke hulp vereist is. Draag iemand op om de ambulance bij een duidelijk herkenbaar punt op te vangen.

28

8 februari 2015


Admiraal de Ruyter

Telefoon:

0031 111 – 430000


Koning Gustaafweg 2 Plaats: Zierikzee Moggestraat 5, Dreischor Telefoon: 0031 111 – 401480 0031 Zierikzee (Koning ==> 900 - 1585 Guustaafweg 2) Meld altijd meteen dat het om een duikongeval gaat en - indien van toepassing - dat zuurstof toegediend of gereanimeerd wordt en dat onmiddellijke hulp vereist is. Draag iemand op om de ambulance bij een duidelijk herkenbaar punt op te vangen. Voor meer check de Stek locaties in zeeland kan deze opgezocht worden op de NOB site 29

8 februari 2015

9 Arbo en Duiken Arbeidsinspectie sportduikinstructie Als sportduikinstructeur heb je te maken met allerlei regels en wetten. Die gaan hoofdzakelijk over veiligheid. Het zijn er zoveel, dat je, je kunt afvragen of het nog wel leuk is om duikinstructies te geven. Echter, plezier in het duiken en veilig duiken zijn twee kanten van dezelfde medaille. Onze opvatting, en die wordt gedeeld door velen actief in de sportduikerij, luidt: juist wanneer je de veiligheidsregels in acht neemt, creëer je een basis voor een veilige sportuitoefening. En dat is nodig zodat veel mensen ervan kunnen genieten. Werk daarom volgens de regels, neem je eigen verantwoordelijkheid en spreek zonodig de duikschool, -stichting of -vereniging aan op haar verantwoordelijkheden. Het zal af en toe voorkomen dat een sportduikinstructeur langs de waterkant een nee moet verkopen om de veiligheid van een duiker/leerling te waarborgen. Maar ook dat hoort erbij. Als je verantwoord wilt leren duiken, zal je dat begrijpen. Twee punten die ervoor zorgen dat het werk leuk blijft voor een sportduikinstructeur: • Veiligheid gaat vóór alles! • Plan je duik en duik je plan. En die regels? Die vallen best mee, lees zelf maar…

Voorwoord Arbeidsinspectie Naam: Peter1 Duikt al: 8 jaar Sportduikinstructeur sinds: 3 jaar Reden: Passie overbrengen van het duiken op anderen Motto: Blijven doorademen: hou nooit je adem vast! “Een sportduikinstructeur moet zich er te allen tijde zeer goed bewust van zijn dat hij/zij een voorbeeldfunctie heeft”, zo vertelt Peter. Hij geeft aan dat leerlingen alles nadoen, “de instructeur is tenslotte degene die alles weet en dus alles goed en volgens de regels doet”. Zo heeft hij zelf tijdens zijn eerste duikcursus alles van de instructeur nagedaan. Achteraf bleek dat de instructeur dingen aan het uitproberen was die niet voor de cursist bestemd waren (zoals het maken van een koprol bij het te water gaan). Ook bij het geven van één van zijn eigen duikinstructies bleken leerlingen Peter gedachteloos na te apen: in het vijfmeterbad van Amersfoort stelde hij voor om via de springtoren te water te gaan. Hij deed het voor en de rest volgde. Dit bleek ongevaarlijk, maar achteraf, met een volle uitrusting, toch niet zo’n goed plan. “Je maakt dan toch een smak op het water! Of je glijdt uit of valt er al af voordat je te water gaat.” Daarnaast zijn er twee belangrijke dingen waar Peter tijdens zijn lessen altijd op blijft hameren (door te blijven herhalen word je tenslotte bekend met een situatie of regel en het blijft je beter bij): 1) Blijf doorademen, ofwel uitademen; hou nooit je adem vast! De lucht in je longen zet uit als je bovenkomt, omdat de druk van buitenaf afneemt. Hierdoor krijgen je longen een probleem. 2) Kun je je oren niet klaren, breek je duik dan af! Wanneer je bijvoorbeeld verkouden bent, kan het voorkomen dat het niet lukt je oren te klaren (de druk gelijk maken tussen het binnen- en buitenoor). Hierdoor kunnen je oren pijn gaan doen. Raadzaam is om rustig iets op te stijgen en het nog eens te proberen. Lukt het nog steeds niet? Breek de duik dan af, anders kun je problemen krijgen met je oren. Door de juiste opleidingen, houding en het naleven van de regels ontstaat er een vertrouwensband tussen de 30

8 februari 2015

duikleerlingen en hun instructeur. Hierdoor is het zelfs voor mensen met een handicap of mensen die niet kunnen zwemmen mogelijk te gaan duiken en met deze boeiende onderwatersport kennis te maken. Door zijn enthousiasme krijgt Peter zelfs een collega, die niet kan zwemmen door een fobie voor water, zover een keer een introductieduik te doen. “Hij is nu zelfs zo enthousiast dat hij inmiddels bezig is om te leren zwemmen, zodat hij in de toekomst kan gaan duiken! Dat is toch fantastisch?!” 1 Om privacyredenen zijn de namen in dit interview gewijzigd. Arbo en Europese normen bij sportduikinstructie Wat heb je als sportduikinstructeur of -vereniging te maken met de Arbeidsomstandighedenwetgeving? En hoe zit dat met de Europese normen? En zijn de standaards van PADI of IDD niet voldoende? Iedereen die in Nederland sportduikinstructies verzorgt heeft met de wetgeving en normen te maken. Deze brochure zet alle noodzakelijke informatie voor je op een rijtje. Het is misschien een beetje ‘taaie kost’, maar je bent dan ook niet voor niets sportduikinstructeur geworden: bekendheid met deze informatie verhoogt je professionaliteit en het veilige duiken. De Arbeidsomstandighedenwet geeft regels voor gezond en veilig werken voor iedereen in Nederland. Er staat een apart hoofdstuk in: ‘werken onder overdruk’. Je denkt misschien dat dát alleen voor de beroepsduiker geldt. Dat is dus niet zo. Ook degenen die zelfstandig of voor een duikschool, -stichting of -vereniging sportduikinstructie geven, moeten eraan voldoen. De Arbeidsomstandighedenwet is namelijk altijd van toepassing in situaties waarin sprake is van een gezagsverhouding. En dat is het geval als je sportduikinstructies geeft. Degene die de instructies of lessen van jou ontvangt, is in deze situatie de ‘afhankelijke’ partij. Jij als deskundige draagt daar dus verantwoordelijkheid voor. Het Arbeidsomstandighedenbesluit Voor de sportduikinstructeur staan de meeste bepalingen in het Arbeidsomstandighedenbesluit. Dat is een uitwerking van de Arbeidsomstandighedenwet naar speciale onderwerpen, waaronder dus ook duiken (Werken onder Overdruk: hoofdstuk 6, Afdeling 5, artikel 6.13, lid 3). Als sportduikinstructeur is het belangrijk om je hier eens in te verdiepen. Bij een artikel staan vaak nog verwijzingen naar de nota van toelichting. Die zijn ook belangrijk. Lees ze eens door2. Wat is ‘sportduiken’ voor de wet? De wet kent verschillende definities van duikers, bijvoorbeeld beroepsduikers of duikers die bergingswerk doen of werken vanuit een duikklok. Daar horen verschillende wettelijke vereisten bij. Sportduiken heeft een eigen invulling. Als sportduikinstructeur dien je je te houden aan een aantal voorwaarden. Je bent namelijk verplicht om: • gebruik te maken van SCUBA (Self-Contained Underwater Breathing Apparatus); • een duikdiepte van maximaal 50 meter aan te houden met een decompressietijd van ten hoogste 20 minuten; • je aan de grens van maximaal 1,4. 105 Pa (1,4 bar) partiële zuurstofdruk in het ademgas te houden. Als sportduikinstructeur moet je dus extra opletten bij het geven van onder andere een Nitroxspecialisatie of decompressiespecialisatie. 2 Zie Wet- en regelgeving, www.wetten.nl 3 Wij gebruiken hier de term sportduikinstructeur, voor een ieder die sportduikinstructie geeft. Als je afwijkt van de bovenstaande definitie voor sportduikinstructeurs moet je aan alle eisen voldoen en kun je geen aanspraak meer maken op deze uitzondering. Stel dat je een ander soort luchtvoorziening zou gaan gebruiken (bijvoorbeeld oppervlakteluchtvoorziening, ook wel SSE: Surface Supply Equipment genoemd) dan ben je geen sportduikinstructeur meer en moet je aan alle regels voldoen. Medische keuring verplicht! Een medische keuring behoort tot de normale verplichtingen van een instructeursbrevet. Het is echter van cruciaal belang, daarom moet het ook nog eens voor de wet! Als sportduikinstructeur ben je verplicht: • een geldige medische verklaring van een arts te hebben (met iedere 12 maanden een herkeuring, tenzij de keurende arts een andere termijn voor goedkeuring aangeeft); • lichamelijk en geestelijk in staat te zijn gevaren te herkennen en, indien mogelijk, te voorkomen. Zodra een sportduikinstructeur niet voldoet aan één van de voorwaarden voor het geven van sportduikinstructie, gaat de uitzondering niet meer op. Dan geldt artikel 6.14a van het Arbeidsomstandighedenbesluit met alle uitwerkingen in lagere regelgeving volledig. Een decompressietijd van 20 minuten plus een beetje betekent dan al een keuring in de zin van artikel 6.14a 31

8 februari 2015

van het Arbobesluit. De medische keuringen dienen dan te geschieden door speciale duikerartsen. Veiligheidsvoorzieningen op de duiklocatie Als je op een bepaalde plek gaat duiken, gaat het er niet alleen om wat er onder water allemaal te zien of te beleven valt. Een aantal zaken moet op de locatie aanwezig zijn. Jij als sportduikinstructeur dient erop te letten dat dát ook zo is. Een deugdelijke werkinstructie, met daarin aandacht voor: • Veiligheidsvoorzieningen en noodprocedures • Verantwoordelijkheden en bevoegdheden van bijvoorbeeld begeleider/instructeur • Duikprocedures • Inschakeling reserveduiker/reserve duikinstructeur • Voorzieningen en procedures voor situaties die afwijken (inclusief noodplan) • Richtlijnen voor decompressie Verder moet duidelijk zijn dat de volgende zaken goed zijn geregeld: • Ongevalmelding en medische hulp (toegang tot een telefoon) • Samenstelling en gebruik van de EHBO-uitrusting, inclusief een zuurstofkoffer5 • Deugdelijk materiaal (voor een specifieke duik), in goede staat van onderhoud • Voldoende ademgas van goede kwaliteit Je bent hier als sportduikinstructeur niet alleen verantwoordelijk voor. Alle betrokken partijen dragen hiervoor verantwoordelijkheid: zowel de zelfstandige sportduikinstructeur als de duikschool, -stichting of -vereniging is verplicht erop toe te zien dat de bepalingen worden nageleefd7. Volgens de Europese norm is dit een zuurstofset die ten minste 15 liter zuurstof per minuut kan leveren gedurende een periode van 20 minuten.

Naam: John Duikt al: 12 jaar Sportduikinstructeur sinds: 4 jaar Reden: Enthousiast maken van aspirantduikers Motto: Plan je duik en duik je plan! Paniek onder water: rustig blijven “Een aantal jaar geleden was ik, samen met een aantal cursisten, aan het duiken bij de Zeelandbrug op 10 meter diepte. Het was de tweede keer dat we in de Oosterschelde aan het duiken waren en er was sprake van slecht zicht (zo’n 50 cm) en stroming. Ineens was er paniek: een cursist wilde uit het niets naar boven. Ik ben toen samen met de cursist op de knieën, op de bodem gaan zitten. Lucht heb je toch en het belangrijkste is in een dergelijke situatie om rustig te worden. Op hetzelfde moment zwommen er twee sepia’s voorbij, waardoor de aandacht werd verzet. Voor deze kleurrijke inktvissen komen dan ook mensen vanuit de hele wereld speciaal in de Oosterschelde duiken: een bijzonder aanzicht. Hierdoor werd de cursist weer rustig en kon de duik worden afgemaakt.” “Men zegt dat wanneer ‘het masker is gevuld met oog’, er sprake is van paniek. Dat was in dit geval goed te zien. Zodra de cursist rustig wordt, worden de ogen ook minder groot. Na de duik hebben we de gehele duik, inclusief voorval, geëvalueerd. De volgende duik hebben we daarna weer rustig opgebouwd. Het is daarna gelukkig nooit meer gebeurd.” Decoballonnen: laat los als het mis gaat “Bij het geven van een level 3 duikeropleiding gingen we in een van de lessen decoballonnen oplaten. Dit zijn ballonnen die door duikers worden gebruikt om aan te geven waar zij zullen opkomen. Dit hadden ze al aan aantal keer geoefend in het zwembad en nu gingen ze het zelf doen in het open water. Hierbij gaat één duiker de ballon opblazen, terwijl de ander de ballon oplaat met behulp van een haspel.

32

8 februari 2015

Afspraak is los te laten, wanneer er iets misgaat: eigen veiligheid gaat te allen tijde voor. Bij een van de buddyparen sloeg het touw vast, door een knoopje in het touw en een van de heren werd mee naar boven gesleurd. Door onze afspraak werd meneer maar een meter of twee mee naar boven genomen, alvorens hij losliet, waardoor een ongeluk uitbleef. Dit soort risico’s met bijbehorende counteractie worden meegenomen in een duikplan, wat bewijst dat het in de praktijk werkt: je bent grotendeels voorbereid en weet hoe je moet reageren. De ballon is overigens later teruggevonden.” Duiken in binnen- en buitenland: overal gelden deze veiligheidsregels “Wanneer je in andere landen gaat duiken kan het lijken of er andere regels gelden of dat er minder acht wordt gegeven aan de vertrouwde veiligheidsregels die wij hier leren en kennen. Bedenk wel: je hebt ze niet voor niets geleerd en ze gelden dus overal, want ze beschermen jouw veiligheid! Een belangrijke ervaring die dit bevestigt was een duik in Egypte: hierbij gingen we met een zodiak richting locatie op open zee en werden de uitrustingen ter plaatse aangetrokken. Opvallend was dat er geen buddycheck werd gehouden. Na het water in te zijn gerold, trof ik mijn buddy op zo’n 3 à 4 meter diepte aan: er was iets mis! Druk gebaarde ze naar haar rug en al snel vond ik de oorzaak: haar fles bungelde los op haar rug. Er was gelukkig niets kapot aan de uitrusting en ik kon de fles weer stevig bevestigen. Alles liep goed af. Goed van haar dat ze zo kalm bleef. Eigenlijk had ik vóórdat we de boot uitrolden, zelf het initiatief moeten nemen voor de buddycheck. Zelfs met mijn ervaring en opleiding liet ik mij dus, onterecht, leiden door onze duikgids en gaf ik geen acht aan de buddycheck. Dit had heel anders kunnen aflopen, met veel paniek. Ongeacht wat een ander dus zegt: doe altijd een buddycheck en hou je aan de welbekende regels!” Kortom, er zijn twee kernzaken die John tijdens zijn lessen altijd blijft herhalen: 1) Doe altijd een zorgvuldige buddycheck! 2) Plan je duik en duik je plan! Maak altijd hele goede afspraken en hou je eraan.

33

8 februari 2015

10 Risico-inventarisatie en –evaluatie Een zelfstandige duikschool, -stichting of -vereniging moet een risico-inventarisatie & -evaluatie (RI&E) hebben opgesteld en deze ook up-to-date houden. Wat is dat precies, een RI&E? Het is een inventarisatie van de arbeidsrisico’s waar een sportduikinstructeur/-school/-stichting/ -vereniging mee te maken kan krijgen. Hierdoor wordt duidelijk welke maatregelen nodig zijn om deze risico’s aan te pakken. De RI&E is pas compleet als er een plan van aanpak bij zit. Daarin staat: • Hoe de risico’s binnen een duikschool, -stichting of -vereniging aangepakt moeten worden • Binnen welke termijn deze maatregelen gerealiseerd worden • Wie er verantwoordelijk is voor het uitvoeren van deze maatregelen Met een RI&E geeft een werkgever blijk van verantwoordelijkheid en risicobewustzijn van de duikactiviteiten en -werkzaamheden in zijn of haar organisatie. Het is een ‘levend document’ en moet dus regelmatig worden nagezien op veranderingen en/of aanvullingen die nodig zijn. Als er bijvoorbeeld een nieuwe compressor is aangeschaft voor het vullen van de flessen met perslucht, moet opnieuw bekeken worden wat de risico’s zijn en welke eventuele andere maatregelen nodig zijn. In het plan kunnen ook zaken, die nog niet geregeld zijn maar die wel in de toekomst moeten gebeuren, worden meegenomen. Met een planning erbij is het dan ook een kwaliteitsinstrument voor het verbeteren van de veiligheid. Het is belangrijk dat de inhoud van een RI&E bekend is bij de sportduikinstructeurs en vrijwilligers die voor de duikschool, -stichting of -vereniging werken. De informatie kan ook nuttig zijn voor leden en cursisten. Door de RI&E te plaatsen op de website van jouw duikschool, stichting of vereniging heeft iedereen toegang tot het document 10. Artikel 5 van de Arbeidsomstandighedenwet Op www.rie.nl, onder het kopje ‘vrijwilligers’, staan uitgebreide RI&E’s die je kunt gebruiken voor scenario’s in de

sportduikwereld. Helaas zijn er nog geen specifieke RI&E’s voor sportduiken, maar je kunt de documenten gemakkelijk aanpassen aan de eigen situatie. Europese normen Op Europees niveau zijn ook afspraken gemaakt die met veilig duiken te maken hebben. Deze zijn in Europese normen vastgelegd. Alle sportduikinstructeurs en sportduikorganisaties dienen zich ook aan deze Europese normen te houden. Wat hebben de Europese normen en de Arbeidsomstandighedenwetgeving met elkaar te maken? De Europese normen liggen in het verlengde van de Arbeidsomstandighedenwetgeving en regelen een aantal zeer concrete zaken. Het is geen echte ‘wet’, maar daarom niet minder belangrijk en je moet er ook aan voldoen. Zo is de norm voor ‘service providers’ (bedoeld wordt de duikschoolhouder, -stichting of -vereniging) van toepassing als je als persoon of organisatie één of meerdere van de volgende diensten verleent: • Training en opleiding van duikers • Georganiseerd en begeleid duiken voor gebrevetteerde duikers • Verhuur van duikuitrusting Er gelden dan eisen aan de kwaliteit van de te verhuren duikuitrustingen en de te voeren administratie. Er is een norm voor de samenstelling van een sportduikuitrusting. Deze geeft aan dat de minimumuitrusting bestaat uit: vinnen, duikmasker, snorkel, persluchtcylinder, ademautomaat, alternatieve luchtvoorziening (octopus), manometer, trimvest, dieptemeter en horloge (of duikcomputer) en indien nodig een duikpak. Een duikschool of duikinstructeur moet over bepaalde kwalificaties beschikken. Hierdoor zijn ook de Europese normen opgesteld. Zo moet je informatie kunnen verstrekken aan (potentiële) duikers die bij jouw duikschool een duikpakket afnemen of aan leerlingen/cursisten over: • De overeenkomst tussen cursist en instructeur/duikopleiding met alle voorwaarden die daarbij horen (ondertekening, uitvoering, maar ook beëindiging van de (les)overeenkomst) • De voorwaarden om aan de opleiding/cursus deel te kunnen nemen. Dus bijvoorbeeld over medische keuring en soorten brevetten • Vereisten voor de duikuitrusting • De kosten • Vereisten over verzekeringen • Wetgeving en wettelijke vereisten die van toepassing zijn • Lokale duikomstandigheden 34

8 februari 2015

Dat deze norm geen wet is, maakt de regels niet minder belangrijk. In artikel 3 van de Arbeidsomstandighedenwet is namelijk gesteld dat er moet worden voldaan aan de laatste ‘stand van de wetenschap en professionele dienstverlening (de Europese normen)’. In artikel 8 van de Arbeidsomstandighedenwet staat dat de ‘werkgever’ de verplichting heeft om voorlichting en onderricht te geven. Als het om een specifieke opleiding gaat, moet informatie (kunnen) worden gegeven over: • Brevetbevoegdheden • Strekking van de opleiding • Procedures • Middelen en methoden voor toetsing, plus succescriteria • Het feit dat persoonlijke gegevens worden opgeslagen en aan de overkoepelende opleidingsinstantie kunnen worden doorgegeven Uiteraard dien je als duikschool, -stichting of -vereniging ervoor te zorgen dat de instructeurs en andere vrijwilligers, voldoende geschoold zijn voor hun taak. Dat staat ook nog eens expliciet in de Europese normen

35

8 februari 2015

11 Wat staat je te wachten na een duikongeval Niet iedereen is op de hoogte van de gang van zaken na een ernstig duikongeval. Daarom is hieronder een aantal zaken op een rij gezet, die na een ongeval op je af komen. Hopelijk zul je dit nooit nodig hebben! Bij een verenigingsduik is er altijd een oppervlaktecoördinator. Dat is de aangewezen persoon om hulpacties op elkaar af te stemmen. De aard van die hulpacties hangt volledig af van de ernst van het ongeval. In dit geval gaan we uit van een ongeval, waarbij het slachtoffer aan de kant gebracht is. Allereerst krijgt het slachtoffer ‘eerste hulp’, gevolgd door deskundige (medische) hulp. In geval van (ernstig) letsel moet er dus een ambulance opgeroepen worden, waarbij alle gevraagde informatie aan de hulpverleners van de ambulance moet worden verstrekt. Als er apparatuur (bijvoorbeeld een duikcomputer) meegenomen wordt naar een ziekenhuis of politiebureau, schrijf dan op aan wie je dit afgeeft. Noteer altijd namen en tijdstippen, zo vergeet je niets en kun je de gegevens later gebruiken bij een melding aan de verzekeringsmaatschappij. Bij een ernstig duikongeval zal de politie, eventueel in samenwerking met de Arbeidsinspectie, een onderzoek instellen. Dit onderzoek is erop gericht vast te stellen of een strafbaar feit is gepleegd of niet. Men noteert verklaringen van getuigen en duikapparatuur kan ingenomen worden voor nader onderzoek. Dit noemt men het ‘strafrechtelijk onderzoek’. De verzekeringsmaatschappijen kunnen deze gegevens opvragen bij Justitie voor een eventuele civiele procedure. De verzekeringsmaatschappij moet in de regel binnen 48 uur na het ongeval in kennis gesteld worden. Ook de verzekering zal een onderzoek naar het ongeval instellen. Bij een dodelijk ongeval moet de melding plaatsvinden binnen 48 uur, in ieder geval vóór de crematie/begrafenis. Indien je hier niet aan voldoet, heeft een verzekeraar het recht om niet tot uitkering over te gaan. Bij (mogelijke) blijvende invaliditeit eindigt de meldingstermijn drie maanden nadat het ongeval heeft plaatsgevonden. De betrokkene is verplicht zich direct na het ongeval onder geneeskundige behandeling te stellen en de voorschriften van de geneeskundige te volgen. Bij een ongeval met dodelijke afloop geeft de Officier van Justitie, als de politie klaar is met het onderzoek, het stoffelijk overschot vrij. Vanaf dat moment kunnen nabestaanden erover beschikken. Als er door Justitie geen obductie is gedaan (dit is een inwendig onderzoek op een overleden persoon), is het verstandig dit met nabestaanden en de verzekering door te spreken. De verzekering kan er namelijk om vragen om de doodsoorzaak vast te stellen. Dit kan invloed hebben op de uitbetaling van de verzekering. Maak van tevoren schriftelijke afspraken over de kosten voor een dergelijk onderzoek. Eventueel kan een begrafenisondernemer je hiermee helpen. De buddy, betrokkenen, clubleden en familie willen graag direct weten wat er is gebeurd. Onderzoek naar de ware toedracht heeft echter tijd nodig. Laat je niet verleiden uitspraken te doen over de toedracht als je daar geen feiten uit eigen ervaring over kent. Druk dit iedereen op het hart. 36

8 februari 2015

Merk je dat mensen problemen hebben met de verwerking van een (dodelijk) ongeval, neem dan contact op met huisarts, slachtofferhulp of GGZ. Meld ieder ongeval/incident aan de DOSA (Duik Ongevallen Statistiek en Analyse), zodat onafhankelijk onderzoek naar de toedracht ingesteld kan worden. Op verzoek kan de DOSA uitleg geven over de feiten en omstandigheden die hebben geleid tot het ongeval/incident om zo betrokkenen meer inzicht te geven. Ook de pers komt in dit soort gevallen altijd om de hoek kijken. Laat je niet verleiden tot uitspraken waar je later spijt van krijgt. Zorg als vereniging voor een crisisplan, een soort draaiboek waarin aangegeven is wie waarvoor verantwoordelijk is. Benoem een woordvoerder en zorg dat die in ieder geval iets kan vertellen.

37

8 februari 2015

12 NOB Licentieregeling

Begripsomschrijving Bijscholing:

Een workshop gericht op het vasthouden of ontwikkelen van kennis en kunde om daardoor instructeurs in de gelegenheid te stellen als zodanig goed te kunnen functioneren.

Brevet:

Een namens het bondsbestuur afgegeven bewijsstuk dat een NOB-instructeurscursus met goed gevolg is afgesloten, dan wel een elders behaald instructeursbrevet als zodanig is ingeschaald.

Diploma:

Een namens het bondsbestuur afgegeven en ondertekend bewijsstuk dat een NOBinstructeurscursus met goed gevolg is afgesloten.

Licentie:

Een bewijsstuk dat de aan het instructeursbrevet verbonden bevoegdheid geldig is gedurende de in de licentie genoemde periode.

Artikel 1. NOB-licenties Deze regeling betreft een licentie waarover een ieder die binnen NOB-verband les geeft, moet beschikken. Met de licentie toont de licentiehouder aan dat zijn kennis en kunde up-to-date zijn. De voorwaarden rond het initieel verstrekken van de licentie worden vastgesteld door de Examencommissie. Een licentie kan worden afgegeven aan  1*-, 2*- en 3*-instructeurs (Instructeurslicentie)  Instructeur-trainers (IT-licentie)  Docenten (Docentlicentie). De bevoegdheden van deze licentiehouders zijn omschreven in de volgende documenten (via MijnNOB)  NOB 1*-instructeur: document G02 1ster instructeur Breveteisen  NOB 2*-instructeur: document G03 2ster instructeur Breveteisen  NOB 3*-instructeur: document G06 3ster instructeur Breveteisen.  

NOB Instructeur-trainer: document G04 Instructeur-trainer Breveteisen NOB Docent: document G05 Docent Breveteisen

Alle genoemde documenten zijn te vinden via e-documents via de NOB-website.

Artikel 2. Voorwaarden verstrekking licentie Voorwaarden verstrekking Instructeurslicentie Voor de jaarlijkse verstrekking van de licentie moet de instructeur voldoen aan de volgende voorwaarden:  is lid van de NOB  beschikt een NOB-instructeursbrevet (1*-, 2*- of 3*-instructeur)  heeft via MijnNOB de Online Update met een voldoende resultaat doorlopen  heeft de jaarlijkse betaling van € 25 aan de NOB voldaan  handelt tijdens het uitoefenen van zijn functie overeenkomstig de ‘Gedragsode NOB’ (november 2010) Indien in de desbetreffende periode van toepassing:  heeft de verplichte bijscholing voor instructeurs gevolgd. NB: het bestuur bepaalt jaarlijks of een bepaalde workshop verplicht door elke instructeur moet worden gevolgd. Als dat het geval is, wordt elke instructeur met een geldige licentie hierover persoonlijk benaderd.

38

8 februari 2015

I. Voorwaarden verstrekking IT-licentie Voor de jaarlijkse verstrekking van de licentie moet de instructeur-trainer voldoen aan de volgende voorwaarden:  is lid van de NOB  heeft een geldige licentie als 2*-instructeur (of hoger)  heeft de verplichte bijscholing voor Instructeur-trainers gevolgd

II. Voorwaarden verstrekking docentlicentie Voor de jaarlijkse verstrekking van de licentie moet de docent voldoen aan de volgende voorwaarden:  is lid van de NOB  heeft een geldige licentie als 2*-instructeur (of hoger)  heeft de jaarlijkse verplichte bijscholing voor Instructeur-trainers met gevolgd

12.1.1 Artikel 3. Verkrijgen van de licentie De licentie wordt namens het bondsbestuur verstrekt door het bondsbureau nadat het instructeursbrevet is behaald. De licentie betreft een bewijs waarop is vermeld het relatienummer, het instructeurnummer, de naam en de voorletter(s) van de betrokkene en het jaartal waarvoor de licentie geldig is.

12.1.2 Artikel 4. Geldigheid licentie De instructeur wiens licentie ingetrokken is, verliest zijn bevoegdheden die aan de licentie zijn verbonden, gedurende de in het bestuursbesluit tot intrekking van de licentie genoemde periode. De licentie kan tijdelijk worden ingetrokken of wordt niet voortgezet wanneer naar het oordeel van het bondsbestuur het gedrag van de licentiehouder daartoe aanleiding geeft. Intrekking geschiedt schriftelijk. Het intrekkingbesluit vermeldt de datum van ingang van de intrekking en de omstandighe(i)d(en) welke daartoe aanleiding heeft of hebben gegeven. Het bestuur kan zich bij het beoordelen van een klacht over een instructeur laten adviseren door de Commissie Klacht / Bezwaar.

12.1.3 Artikel 5. Geldigheidsduur licentie De licentie is een jaar geldig. Deze periode loopt van 1 januari t/m 31 december (of vanaf de datum waarop het eerste instructeursdiploma wordt behaald). Bij beëindiging van het NOB-lidmaatschap eindigt op gelijke datum de geldigheid van de licentie.

39

8 februari 2015

12.1.4 Artikel 6. Opnieuw activeren van een verlopen licentie I. Opnieuw activeren instructeurslicentie Een verlopen licentie kan als volgt weer worden geactiveerd:  1*-instructeur afleggen van Proeve van Bekwaamheid 2.1 Geven van les 

2*- en 3*-instructeur

afleggen van Proeven van Bekwaamheid 3.1 Geven van les en 3.5 Beoordelen van Vaardigheden

Alle genoemde documenten zijn te vinden via e-documents via de NOB-website De kosten voor het opnieuw activeren van de instructeurslicentie bedragen € 95. Om deze procedure in gang te zetten, stuurt een instructeur een email naar [email protected] met zijn naam, zijn contactgegevens en het verzoek om een procedure voor het opnieuw activeren van zijn instructeurslicentie op te starten. Het bondsbureau wijst dan binnen uiterlijk drie weken een beoordelend Instructeur-trainer toe met wie hij afspraken kan maken voor de beoordeling. De organisatie van de Proeve(n) van Bekwaamheid (datum, locatie, deelnemers) is de verantwoordelijkheid van de instructeur die zijn licentie opnieuw wil activeren. Hij stemt daarbij de data en locatie zorgvuldig af met zijn beoordelaar.

II. Opnieuw activeren van de IT-licentie Een verlopen licentie kan als volgt weer worden geactiveerd:  de 2*-instructeur zorgt ervoor dat hij een geldige instructeurslicentie heeft  de 2*-instructeur volgt de IT-opleiding Alle informatie over de IT-opleiding en de opleidingskalender zijn te vinden via de NOB-website.

III. Opnieuw activeren van de docentlicentie Een verlopen licentie kan als volgt weer worden geactiveerd:  de docent zorgt ervoor dat hij een geldige IT-licentie heeft  de docent neemt contact op met de Examencommissie om een maatwerkprogramma voor het opnieuw activeren van zijn licentie overeen te komen.

12.1.5 Artikel 7. Uitvoeringsregeling verplichte bijscholing instructeurs De eerste oproep voor deelname aan een verplichte bijscholing geschiedt schriftelijk aan het adres van de betrokken instructeur. Voor een verplichte bijscholing worden alle NOB-instructeurs met een geldige licentie opgeroepen. De aanmelding voor deelname aan een bijscholing en de verdere correspondentie hierover gebeurt online via de NOB-website. NB: de instructeur is verantwoordelijk voor de juistheid van zowel zijn woonadres als van zijn mailadres in de NOB-ledenadministratie. Wijzigingen hierin kan hij zelf doorvoeren via MijnNOB.

12.1.6 Artikel 8. Slotbepalingen a. Indien onzekerheid of geschil bestaat omtrent de uitlegging van deze regeling, doet het bondsbestuur daarover uitspraak. b. In bijzondere gevallen kan het bondsbestuur - al dan niet onder bepaalde voorwaarden dispensatie verlenen van een of meerdere bepalingen van deze regeling.

40

8 februari 2015

13 Aansprakelijkheid & verzekering Sportverenigingen Het bestuur van Aquarius Heeft enkele jaren geleden al gesteld dat ieder lid van Aquarius, is automatisch verplicht lid van de NOB. De NOB behartigt de belangen van de duikers en heeft daarnaast een aantal speciale verzekeringen voor leden op maat gemaakt. Daarnaast kunnen vrijwilligers ook nog terugvallen op de vrijwilligersverzekering die de gemeente Helmond voor haar heeft afgesloten Aansprakelijkheidsverzekering Verzekerd is de aansprakelijkheid van de verzekerde voor personenschade en zaakschade. Het eigen risico bedraagt € 45,- en de maximale uitkering per gebeurtenis is € 1.250.000,-, met een maximum per jaar van € 2.500.000,-. De aansprakelijkheidsverzekering geldt voor NOB-leden en voor introducés en is van kracht tijdens alle sportduikactiviteiten. Het is een zogenaamde secundaire verzekering. Dit betekent dat er altijd eerst een beroep wordt gedaan op de particuliere aansprakelijkheidsverzekering van de betrokkene zelf. De premie wordt jaarlijks automatisch via de vereniging in rekening gebracht via de contributienota. Ongevallen verzekering De uitkering bij overlijden t.g.v. een ongeval is € 15.000; bij blijvende invaliditeit is de maximale uitkering € 60.000. De ongevallenverzekering geldt (uitsluitend) voor NOB-leden en is van kracht gedurende alle sportduikactiviteiten, alsmede het langs de normale, rechtstreekse weg komen naar en gaan van de duikplaats. Ook is de verzekering van kracht tijdens het verrichten van werkzaamheden en activiteiten ten behoeve van de bond en de aangesloten verenigingen. De premie wordt jaarlijks automatisch via de vereniging in rekening gebracht via de contributienota. De ongevallenverzekering dekt geen ziekte- en/of behandelingskosten, met uitzondering van de behandelingskosten van een decompressieongeval (kostprijs). Bestuurders en toezichthouders Verzekerd is de persoonlijke aansprakelijkheid van NOB-verenigingsbestuurders voor door derden geleden financiële schade als gevolg van fouten. De maximale uitkering bedraagt € 250.000,- per jaar en per vereniging. Deze verzekering dekt alleen financiële schade als gevolg van ondeugdelijk bestuur. De verzekering geldt voor NOB-verenigingsbestuursleden. De premie wordt jaarlijks automatisch aan de vereniging in rekening gebracht via de contributienota.

41

8 februari 2015

42

8 februari 2015

43

8 februari 2015

14 Laco, Noodplan zwembad de Wissen

44

8 februari 2015

45

8 februari 2015

46

8 februari 2015

47

8 februari 2015

48

8 februari 2015

49

8 februari 2015

50

8 februari 2015

51

8 februari 2015

52

8 februari 2015

53

8 februari 2015

54

8 februari 2015

55

8 februari 2015

56

8 februari 2015

57

8 februari 2015

58

8 februari 2015

59

8 februari 2015

60

8 februari 2015

61

8 februari 2015

62

8 februari 2015

63

8 februari 2015

64

8 februari 2015

65

8 februari 2015

66

8 februari 2015

67

8 februari 2015

68

8 februari 2015

69

8 februari 2015

70

8 februari 2015

71

8 februari 2015

72

8 februari 2015

73

8 februari 2015

74

8 februari 2015

75

8 februari 2015

76

8 februari 2015

77

8 februari 2015

78

8 februari 2015

79

8 februari 2015

80

8 februari 2015

81

8 februari 2015

82

8 februari 2015

83

8 februari 2015

84

8 februari 2015

85

8 februari 2015

86

8 februari 2015

15 Het belang van het schoonhouden van je duikapparatuur De reiniging van duikapparatuur Introductie In dit informatieblad wordt getracht een handreiking te geven bij ARBO gerelateerde onderwerpen voor duiken. Het informatieblad is bruikbaar voor de beroepsduikwereld alsook voor de recreatieve sportduiker. Het verschaft informatie aan fabrikanten alsook aan gebruikers, over de risico’s van micro-organismen die aanwezig kunnen zijn op duikapparatuur en hoe deze risico’s kunnen worden geminimaliseerd. Op en rond duikapparatuur heerst een omgeving, waarin micro-organismen inclusief schimmels, gisten, bacteriën en virussen zich snel kunnen vermenigvuldigen. Dit is inherent aan het ontwerp en het gebruik van deze apparatuur maar ook aan het feit dat opslag vaak onder relatief vochtige condities plaatsvindt. Schimmels behoren tot de meest waarschijnlijke besmettingen en deze kunnen grote hoeveelheden sporen produceren. Inademing van deze sporen kan een allergische reactie in de longen teweegbrengen, waardoor levensbedreigende condities kunnen ontstaan voor met name personen die gevoelig zijn voor allergieën.

Figuur 1 diverse schimmels, aangetroffen op onderzochte duikapparatuur Daarnaast blijken bacteriën een belangrijke vervuilingsbron. Uit onderzoek blijkt dat ademslangen van rebreathers daarnaast inwendig vervuild raken met een niet nader geïdentificeerde vervuiling. Slangen, contralongen, de blaas van een stabilizing jacket en mondstukken blijken een prima broedomgeving voor micro organismen.

Figuur 2 opengewerkte ademslang van een LARVII Reinigen Gebruikers moeten bij reiniging te allen tijde de instructies en handleidingen van de fabrikant volgen. De meest effectieve verdediging tegen micro-organismen is het voorkomen van omstandigheden waarin deze micro-organismen goed gedijen: apparatuur moet goed gereinigd worden, gedroogd en droog opgeslagen worden in een schone omgeving. In het ideale geval is dit een afgesloten ruimte met mechanische ventilatie. De belangrijkste delen die gereinigd dienen te worden zijn die onderdelen van de apparatuur die een directe toegang vormen tot of in aanraking komen met de luchtweg van de duiker. Dit omvat ook mondstukken, neusmond maskers en de binnenste delen van trimapparatuur en apparatuur die het drijfvermogen bevorderd c.q. 87

8 februari 2015

gegarandeerd. In het geval van rebreathers moet gedacht worden aan de volledige ademhalingsloop, inclusief slangen en contralongen.

Figuur 3 detail opengewerkte adembuis met daarin o.a vervuiling met gras Het minimaal aanbevolen schoonmaak regime na iedere duik dag bestaat uit grondig afspoelen van de apparatuur met schoon drinkwater (buiten Nederland is dat niet altijd kraanwater!) waarna men de apparatuur 1 laat drogen. Ook zijn er bronnen die het reinigen met een Niet ionisch wasmiddel (NID) aanbevelen. Microscopische agentia kunnen zeer opportunistisch en hardnekkig zijn. Daarom dient een periodiek desinfectie als deel van een schoonmaakschema serieus te worden overwogen, om zo het risico van besmetting door deze micro organismen te verkleinen. Uit microscopisch onderzoek is gebleken dat de slijmerige aard van de vervuiling, moeilijk te verwijderen zal zijn, zelfs na het schoonmaakproces.

Figuur 4 detailopname van vervuiling SEM (Scanning Electron Microscope) beelden tonen zelfs degradatie van het rubber aan, al dan niet veroorzaakt door slijtage door gebruik, reinigen of de invloed van micro-organismen.

1

TNO onderzoek slangen LAR VII 10 maart 2009 blz 13/15 88

8 februari 2015

Afspoelen Het gebruik van schoon water van drinkwaterkwaliteit is van groot belang. Het doel van afspoelen is om kleine vervuilingen weg te spoelen die als voedingsbodem kunnen dienen voor microbiologische aangroei. Afspoelen verwijderd ook microbiologische aangroei die zich al aan het vormen is. Daar waar de kwaliteit van het beschikbare water discutabel is, moet steriel- of flessenwater worden gebruik. Steriel water kan aangekocht worden of als alternatief zelf worden gemaakt door water te koken en vervolgens af te laten koelen, direct voor de schoonmaakactiviteiten. Het afgekoelde gekookte water kan voor later gebruik worden opgeslagen in goed afgesloten houders die met sterilisatie tabletten zijn behandeld.

Figuur 5 op kweek gezette micro-organismen van onderzochte duikapparatuur Drogen Damp en vochtige condities versnellen de groei van micro-organismen. Om die reden is het belangrijk dat de apparatuur na het afspoelen goed en volledig kan drogen. Hoewel het belangrijkste is dat de apparatuur volledig droogt, moet ook rekening gehouden worden met de kwaliteit van de lucht waar de apparatuur in droogt. Alleen zo wordt het risico voor besmetting geminimaliseerd. De beste droogresultaten met minimale kans op besmetting worden bereikt door apparatuur te drogen in een afgesloten, schone en droge ruimte met mechanische ventilatie. De overweging of er mogelijk sprake is van vervuiling in de lucht moet een rol spelen bij het bepalen van eventuele alternatieve droogplaatsen. Opslag Eenmaal schoongemaakt en gedroogd, moet de apparatuur worden opgeslagen in een eveneens schone en droge omgeving. Er moet een goede luchtventilatie heersen om het risico voor condensvorming te minimaliseren. De rubber uitgevoerde delen moeten zodanig worden opgeslagen/opgehangen dat buiging/vervorming niet kan plaatsvinden. De apparatuur mag niet aan direct zonlicht worden blootgesteld. Zonlicht bevorderd de degradatie van rubber. Degraderend rubber vormt een met zijn ruwer oppervlak een nog betere voedingsbodem voor microorganismen.

89

8 februari 2015

Figuur 6 micro-organismen op enigszins gedegradeerd rubber (zie de scheuren) De opslag moet afgesloten en vrij zijn van mogelijke schadelijk ongedierte. Dit ongedierte kan naast schade aan de apparatuur ook (nieuwe) ziekteverwekkers overbrengen op de schoongemaakte apparatuur. Desinfectiemiddelen Indien een desinfectiemiddel wordt gebruikt moet de apparatuur tevoren eerst grondig worden afgespoeld om aanwezig vuil te verwijderen. Men moet de volgende overwegingen maken om zo veilig en effectief mogelijk te werken:  Het desinfectiemiddel moet effectief zijn en in staat zijn om het volledige spectrum aan microorganismen te doden die aanwezig kunnen zijn in ademhalingsapparatuur. Het verdient aanbeveling dat het desinfectiemiddel werkzaam is tegen het meest resistente micro-organisme. Dat is, in deze context, Mycobacterium Tuberculosis (TBC);  De aanbevelingen van de fabrikant van de apparatuur betreffende geschikte desinfectiemiddelen dient altijd opgevolgd worden. Het gebruik van alternatieve desinfectiemiddelen vormen mogelijk een gezondheidsrisico voor de duiker of kan leiden tot aantasting/beschadiging van (onderdelen van) de apparatuur;  De richtlijnen, zoals voorgeschreven door de fabrikant van het desinfectiemiddel zelf moeten eveneens nauwkeurig worden gevolgd . Zo wordt voorkomen dat de verdunning van het desinfectiemiddel en de contact tijd (tijd dat het desinfectiemiddel in contact is met het oppervlakte van de apparatuur) onjuist zijn. Te lange contact tijden of te geringe verdunning kunnen de apparatuur aantasten terwijl een te korte contact tijd of te grote verdunning de ontsmetting ineffectief maken. Spoelen na desinfectie Het aantal van deze spoelingen, en hoe ze moeten worden uitgevoerd, moet in overeenstemming zijn met de instructies van de fabrikant van het desinfectiemiddel om te garanderen dat er geen resten met desinfectiemiddel achter blijven. Indien de schoonmaakprocedure niet juist en volledig wordt uitgevoerd, vormt het residu aan desinfectiemiddel een mogelijk gezondheidsgevaar voor de duiker en/of kan het leiden tot aantasting/beschadiging van (onderdelen van) de apparatuur. Steriel water is ideaal om mee te spoelen maar alternatieven als schoon drinkwater, flessen water of afgekookt water (zie het afspoel proces) kunnen ook worden gebruikt. Indien apparatuur voor langere tijd wordt opgeslagen zorgt het gebruik van gekookt of steriel water bij de laatste keer afspoelen voor de kleinste kans op watergebonden vervuilingen.

90

8 februari 2015

Frequentie van periodieke desinfectie Indien periodieke desinfectie wordt aangeraden, dienen fabrikanten de volgende overwegingen maken met betrekking tot de frequentie:  Tijd. Micro-organismen kunnen zich onder de juiste omstandigheden zeer snel vermenigvuldigen. Hoe groter de tijd tussen twee desinfecties, hoe grote het potentiele risico voor de vervuilingsrestanten die achterblijven in de apparatuur na een standaard afspoel sessie en standaard droog methodiek;  Warmte en luchtvochtigheid. Hogere omgevingstemperaturen alsook luchtvochtigheid, bevorderen de groei van micro organismen. In warme of vochtige klimaten moet overwogen worden de frequentie van desinfectie te verhogen;  Delen van apparatuur cq. apparatuur die door meerderen wordt gebruikt. Indien apparatuur door meerdere gebruikers wordt gedeeld, bijvoorbeeld bij trainingen, verhuur en andere commerciële duik scenario’s, ontstaat een risico voor het overdragen van besmettingen van gebruiker op gebruiker. Indien apparatuur wordt gedeeld, dient de frequente van afspoelen en desinfectie te worden verhoogd in overeenstemming met de frequentie van delen en gebruik van die uitrusting. Dit houdt ook in dat mondstukken, neusklemmen etc. tussen iedere duik worden gereinigd.  Opslag. Apparatuur die langere tijd niet gebruikt wordt ondergaat geen voordeel van periodieke reiniging (afspoelen en drogen). Dit verhoogt eerder de mogelijke groei van micro-organismen die op deze apparatuur aanwezig zijn. De desinfectie, afspoelen en drogen van apparatuur voor deze wordt opgeslagen moet worden overwogen. Het desinfecteren, afspoelen en drogen van apparatuur op korte termijn voor deze weer in gebruik wordt genomen dient daarbij ook worden overwogen.  Zonlicht. Zonlicht heeft niet zozeer een directe invloed op de groei van micro-organismen omdat de apparatuur veelal niet licht doorlatend is. Echter, met name rubbers degraderen sneller onder invloed van zonlicht. Degraderend rubber heeft een ruwer oppervlak met kieren en scheurtjes en vormt zo een betere voedingsbodem voor micro-organismen die ook nog eens moeilijker te reinigen is. Indien een opslag in een donkere ruimte niet mogelijk is moet worden overwogen de reinigingsfrequentie te verhogen. Daarnaast zullen deze materialen sneller vervangen moeten worden. Informatie van fabrikanten Fabrikanten hebben de wettelijke verantwoordelijkheid om gebruikers van de noodzakelijke informatie te voorzien om hun product effectief te reinigen. De gebruikers van deze apparatuur dienen zich terdege bewust te zijn van het belang van deze reiniging als kritisch aspect voor het periodiek onderhoud van de apparatuur alsook hoe dit reinigen op een effectieve en veilige manier moet worden uitgevoerd. Gebruikers moeten te allen tijde de aanwijzingen van de fabrikant over het correct reinigen van hun product opvolgen. Meer informatie Dit document een vrije interpretatie van het door de Britse Health and Safety Executive gepubliceerd artikel “diving information sheet no 12” in juli 2010. Daarnaast is het artikel aangevuld met informatie van een TNO onderzoek naar vervuiling van slangen van een LARVII. De schrijver ziet graag verbeteringen en aanvullingen om dit stuk te vervolmaken of te corrigeren. Uw ervaringen zijn daarvoor voor ons allen van belang. Andere geïnteresseerden (en dus belanghebbenden) zullen u zeer dankbaar zijn voor adequate informatie. Wij houden ons zeer aanbevolen dergelijke informatie te ontvangen. Stuur uw bevindingen naar: [email protected] Dit artikel is geschreven door Tim Colenbrander NOB 3* Instructeur nr. 1280 Gecertificeerd veiligheidskundige nr. V 27864

91

8 februari 2015

Copyright Dit artikel is vrij verspreidbaar, mits melding wordt gemaakt wordt van bronvermelding met daarin ten minste de naam van de schrijver en de naam van de NOB alsook “ informatie gebruikt van het HSE Diving Information Sheet No 12”. Verantwoording/aansprakelijkheid De NOB en de schrijver hebben dit artikel met zorgvuldigheid ontworpen en samengesteld naar beste kennis en weten. Toegang tot en gebruik van dit artikel en de daarin opgenomen verwijzingen geschieden voor risico van de gebruiker. Claims t.a.v. schade en garantie veroorzaakt door mogelijk onvolledige of incorrecte gegevens zijn uitgesloten. De schrijver en de NOB zijn op geen enkele wijze verantwoordelijk of aansprakelijk voor schade (ook niet voor indirecte‐ en/of gevolgschade) die kan voortvloeien uit bezoek aan en gebruik van dit artikel of de daarin aangebrachte verwijzingen Verwijzingen naar websites en andere artikelen Dit artikel bevat eventueel verwijzingen (hyperlinks) naar websites welke worden beheerd door derden. Ook vinden verwijzingen plaats naar andere artikelen. De schrijver en de NOB zijn is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze artikelen of andere websites. Gebruikte literatuur: HSE Diving Information Sheet NO 12, Health and Safety Executive, juli 2010 Bio contamination: LAR VII Breathing rubber hose, TNO, November 2008 Foto’s: met dank aan TNO

92

8 februari 2015

16 Advies voor duikverenigingen inzake vervoer en opslag van flessen onder druk transport van flessen over de weg Regelmatig ontvangt NOB verzoeken om advies uit te brengen over hoe duikflessen moeten worden getransporteerd en welke wettelijke richtlijnen daarover bestaan. Dergelijke vragen komen vaak terecht bij commissies met het verzoek om advies. In dit schrijven geven wij tips over hoe je als individu of als duikvereniging de zaken zo goed mogelijk kunt regelen. In principe is bij vervoer van gevaarlijke stoffen (waaronder samengeperste lucht en zuurstof) het ADR voor vervoer over de weg van toepassing. Het Accord européen relatif au transport international des marchandises dangereuses par route, kortweg ADR, is de wetgeving die vervoer over de weg in Europa regelt. De regelgeving kent echter vrijstellingen. Er wordt vaak gezegd dat sportduikers zijn uitgezonderd. Dit klopt meestal, maar het is goed dat die aanname onderbouwd wordt met de feiten. Die onderbouwing hebben wij hier beschreven. Voor de wetstekst verwijzen we naar de "vrijstellingen vervoersproces" van de Inspectie Verkeer en Waterstaat. Wettelijk kader: Dit artikel is bedoeld om individuele duikers en verenigingen een handvat te bieden hoe ze om moeten gaan met de risicobeheersing bij het transport van duikflessen met ademgassen. De regelgeving is redelijk eenduidig en Europees geregeld. Bij transport over de weg van samengeperste gassen dient o.a. rekening gehouden te worden met: ADR Wegenverkeerswet (waaraan het ADR is gekoppeld) Wettelijke aansprakelijkheid en verzekeringen van verenigingen of stichtingen Arbo-wetgeving (in geval van verenigingsgebeuren of duikschool) Pressure Equipment Directive (PED) (eisen waaraan opslagmedia voor gassen, zoals duikflessen moeten voldoen) PGS 15 (als opvolger van de CPR 15.1) voor Opslag gevaarlijke stoffen IMO (als je de boot neemt naar bijvoorbeeld Engeland of een mooi Grieks eiland) Hoeveel mag ik vervoeren? De inspectie stelt dat vrijstelling (o.a. voor particulieren en voor niet bedrijfsmatige sportdoeleinden) mogelijk is als de zgn. 1000-puntenregeling niet wordt overschreden. Wat houden die punten in? Het betekent concreet voor ons dat een ‘beperkte’ hoeveelheid duikflessen per voertuig vervoerd mag worden. Nu is die beperking behoorlijk genereus. N08 advies inz transport duikflessen - 2 - Versie: 08.1 Nederlandse Onderwatersport Bond Hoe zit die 1000puntenregeling in elkaar (per voertuig), zodat ik weet hoeveel ik mag vervoeren? Bij deze vrijstelling is de ADR-classificatiecode, de verpakkingsgroep of het UN-nummer bepalend voor in welke hoeveelheden een stof maximaal vervoerd mag worden. Behalve de gevarenkaart is er bij deze regeling vrijstelling van onder andere een ADR-gecertificeerde chauffeur, het voeren van oranje borden en de voertuiguitrusting. Deze vrijstellingsregeling is opgenomen in ADR - subsectie 1.1.3.6. Hoe werkt dat: Het aantal punten mag maximaal 1000 zijn voor vrijstelling. Eén colli mag niet groter zijn dan 450 liter waterinhoud. (da's wel een héle grote duikfles, dus verder niet van toepassing) De factor voor nitrox, zuurstof en lucht is 1 (zie bijgevoegde 1000 puntentabel in de PDF), Het aantal liters waterinhoud wordt vermenigvuldigd met de puntenfactor. Dat betekent dat maximaal 1000 liter (waterinhoud) nitrox/zuurstof per voertuig over de weg getransporteerd mag worden. Let op, het doet er niet toe of de verpakking half leeg of vol is of wat de maximale vuldruk is. Het aantal liters waterinhoud van de fles telt! (Dit alles staat los van de hoeveelheid Omschrijving vast gemonteerde brandstoftanks van het op vrachtbon voertuig zelf, dus de benzine/dieseltank en eventuele LPG-tank tellen niet mee; het losse reservekannetje benzine telt wel mee!) productnaam 1 Helium Helium, samengeperst 2 Lucht Lucht, samengeperst 3 Menggas HE/LU samengeperst gas, NEG (Helium/lucht)

Etiketering

UN nummer

factor

categorie

2.2 2.2 2.2

UN1046 UN1002 UN1956

1 1 1

3 3 3

93

8 februari 2015

Meestal haal je dit soort hoeveelheden niet, maar stel je eens voor, je gaat met de bus naar Spanje (50 man en je neemt per persoon twee normale flessen mee van bv 12 liter)... Dan wel dus! Ook technisch duikenden en grotduikers nemen al gauw ettelijke flessen per persoon mee. Overigens is het wijs (niet verplicht) om een gevarenkaart (material safety data sheet eg. MSDS) bij je te hebben van lucht en nitrox. Voor Nitrox kun je volstaan met de eerst volgende (die erger is): EAN100, gewoon pure zuurstof. Zie bijgevoegde voorbeeld PDF met een MSDS van zuurstof van Westfalen. Mocht je nou nog andere gassen en stoffen willen meenemen, bijvoorbeeld propaanflessen UN 1956 voor aan boord of zo, dan kun je met de tabel uitrekenen wat je maximaal mag vervoeren. Bijvoorbeeld vijf 20 liter (waterinhoud) propaanflessen = 5 x factor 3 x 20 = 300 punten. Ook kan benzine nodig zijn voor een aggregaat of de compressor. Aan brandbare vloeistoffen mag in losse verpakkingen (jerrycans) maximaal 60 liter vervoerd worden. Er mag dan nog voor 700 liter duikflessen worden bijgeladen. De tabel is gemaakt op industriële flessen met een maximale vuldruk van 200 bar. Voor diverse andere gassen in de tabel gelden zelfs lagere maximum vuldrukken (bijvoorbeeld propaan en acetyleen) 1. Hoe moet ik de flessen vervoeren: Het ADR is hier duidelijk in, de tekst spreekt voor zich: “Alle openingen, met uitzondering van de drukontlastingsinrichtingen (voor zover aangebracht), moeten hermetisch zijn gesloten”; “Er moeten maatregelen zijn getroffen om onder normale vervoersomstandigheden elke vorm van lekkage te verhinderen”; “De lading moet op zodanige wijze zijn bevestigd in draagconstructies, kratten of andere voorzieningen voor de behandeling of aan het voertuig of in de container zelf, dat zij onder normale vervoersomstandigheden niet los kunnen gaan zitten of verschuiven”. Vrij vertaald: Flessen moeten gesloten zijn; afsluiters moeten worden afgeschermd tegen lekkage en de flessen moeten niet zomaar door de wagen kunnen rollen. Moet ik gevarenborden op de auto dragen: Zo lang je aan de vereisten voldoet voor de vrijstelling is dat niet van toepassing. Als je wel aan het ADR moet voldoen, heb je oranje UN-borden nodig met daarop het UN-nummer, zoals genoemd in de tabel. Ook moet de gevarenklasse worden weergegeven met een pictogram (zie ook de tabel) Figuur 3. Voorbeeld UN-nummer en gevaaraanduiding van zeer brandbare vloeistof, in dit Opslaan van zuurstof, perslucht, nitrox of trimix; Voor tijdelijke opslag (voor direct gebruik) mag je gebruikmaken van bijvoorbeeld de auto of een aanhanger. Dan is weer het ADR van toepassing. Permanente opslag moet voldoen aan plaatselijke verordeningen. Wij adviseren je deze te toetsen aan de regels bij de plaatselijke gemeente en de brandweer. De regels kunnen per gemeente afwijken. Meestal is geen gebruiksvergunning noodzakelijk. Een melding is vrijwel altijd verplicht, indien er meer dan 115 liter wordt opgeslagen (tien 12 liter flessen). Thuis haal je dat waarschijnlijk niet, maar menig vulhok is vol genoeg om aan de regelgeving te moeten voldoen. Formeel zou je thuis/op de vereniging alle gevaarlijke stoffen (inclusief inhoud keukenkastjes en poetshok) op moeten tellen. Met een paar duikflessen zit je meestal wel goed. Let op: de vaste opslag telt wel mee! Dus de buffer van de compressor telt mee. Ook is bij opslag van meer dan 115 liter de PGS 15 Opslag verpakte gevaarlijke stoffen, (met name hoofdstuk 6; opslag gasflessen) van toepassing. Het verder bespreken van vereisten voor opslag valt buiten het kader van dit advies. Conclusie: Als sportduiker hoeven we alleen in uitzonderingssituaties voorzieningen te treffen voor vervoer van onze duikflessen, of dat nu perslucht, zuurstof, nitrox of trimix betreft. Het ADR is meetal niet van toepassing. Als zo’n situatie zich toch voordoet, zijn de hierboven beschreven regels eenduidig en eenvoudig te realiseren. Tijdelijke opslag in het voertuig is toegestaan volgens dezelfde ADR-regelgeving. Verantwoording: Dit artikel is mede tot stand gekomen dankzij advies van een aantal vakspecialisten. De schrijver ziet graag verbeteringen en aanvullingen om dit stuk te vervolmaken of te corrigeren. Technische adviezen en commentaren zijn gegeven door: Martin Bakker, bestuur NOB Rob Bakker, lid commissie Technisch Duiken, specialist duikapparatuur

94

8 februari 2015

17 Advies brandweer compressorruimte Naar aanleiding van de voorgaande artikelen o.a. PGS15 opslag ademlucht, is door de ARBO deskundige van Aquarius contact opgenomen met de brandweer Helmond. De drie buffers hebben gezamenlijk een inhoud van 150 liter dit is 35 liter meer dan de toegestane hoeveelheid in opslag. De brandweer te Helmond heeft echter geen problemen tegen de bedrijfsvoering van de ademlucht buffers en compressor. En voldoet volgens de brandweer aan de eisen indien de buffers wel op tijd gekeurd en deze deugdelijk vastgezet zijn. De datum van het gesprek met de brandweer 22 november 2014.

95

8 februari 2015

18 Instructie O2 koffer van Aquarius

Een slachtoffer van een duikongeval 100% zuurstof toedienen, is erkende eerste hulp bij duikongevallen en kan ernstiger schade voorkomen. Het is geen voorbehouden medische handeling in de zin van de wet BIG. Het gebruik van zuurstofapparatuur wordt wel beschouwd als een risicovol. Dat houdt in dat je wel bekwaam moet zijn in het toedienen van zuurstof. De bekwaamheid moet aangetoond kunnen worden. (bekwaamheid is aan te tonen door het gevolgd hebben van een opleiding zoals de NOB-specialisatie Redden of een DAN oxygen provider cursus). Het mag echter nooit in de plaats van een hyperbare zuurstofbehandeling gedaan worden. Omdat bij een decompressieongeval vaak beide duikers van een buddypaar betrokken zijn, wordt aangeraden een zuurstofkoffer zodanig in te richten dat men in staat is twee duikers gelijktijdig zuurstof toe te dienen. Aanbevolen wordt de voorraad zuurstof af te stemmen op de te overbruggen tijd tot hulpverlening ter plaatse is. Bij duiken op Nederlands grondgebied kan ervan uit worden gegaan dat een ambulance veelal binnen een kwartier ter plaatse kan zijn. Bij duiken op de Noordzee of op ruime binnenwateren is deze tijd aanzienlijk langer.

96

8 februari 2015

97

8 februari 2015

19 Inhoud EHBO uitrusting Aquarius aantal 2 4 2 2 2 16 10 2 3 1 1 1 1 1 1 1 3 1 1 1 1 1 1

Artikel Wondsnelverband Snelverbanden nr.1 Snelverbanden nr.2 pakjes witte watten rollen synthetische watten steriele gaasjes steriele gaasjes metalline compressen elastische hydrofiele zwachtels Cambric zwachtel Cambric zwachtel driekanten doek spoel kleefpleister pakje wondpleisters knievormigeverbandschaar splinter pincet veiligheidsspelden flacon betadinejodium wegwerphandschoenen mondkapje voor beademing reddingsdeken lijst met belangrijke tel.nr inhoudsopgave

maat 6x8

10 gram 3mx10cm 1/16 m² 5x5 8x10 4mx6cm 4mx6cm 4mx8cm 5m x 2,5 cm 100x6cm

10 ml

houdbaar tot aanwezig gebruikt 30-6-2005 1 1 1-12-2004 4 0 31-12-2004 2 0 altijd goed 2 0 altijd goed 2 0 30-6-2005 16 0 31-12-2004 10 0 21-12-2005 2 0 altijd goed 3 0 altijd goed 1 0 altijd goed 1 0 altijd goed 1 0

Aanvullen ja

alijd goed altijd goed altijd goed altijd goed altijd goed altijd goed altijd goed altijd goed altijd goed

nee ja nee nee nee ja nee nee nee nee

98

1 0 3 1 6 0 1 1 1 ja in koffer n.v.t. ja in koffer n.v.t.

0 1 0 0 0 1 0 0 0

nee nee

nee nee nee nee

Vervangen ja ja ja nee nee ja ja ja nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee

8 februari 2015

20 Bediening en bevoegdheden Compressor Advies voor duikverenigingen inzake vulinstallaties NOB Regelmatig wordt de NOB gevraagd advies uit te brengen omtrent vulinstallaties en informatie te geven over relevante wettelijke richtlijnen. Dergelijke vragen worden vaak doorgestuurd naar de Commissie Technisch Duiken (CTD). In dit document geeft deze commissie aan hoe duikverenigingen de zaken zo goed mogelijk kunnen regelen. Wettelijk kader Dit artikel is bedoeld om verenigingen een handvat te bieden hoe om te gaan met de risico’s bij het gebruik van een vulinstallatie. Het is door het woud aan regelen wetgeving niet mogelijk een eenduidig stuk te schrijven dat landelijk van toepassing is. Helaas zijn plaatselijke verordeningen niet gelijkluidend. Bij de installatie van de vulinstallatie dient rekening gehouden te worden met: 1. Algemeen: De Europese NEN-EN 14467 norm ‘Dienstverlening voor recreatief duiken - Eisen voor aanbieders van recreatieve scuba duik uitrusting’; 2. Wettelijke aansprakelijkheid en verzekeringen van verenigingen of stichtingen; 3. ARBO-wetgeving; 4. Wet milieubeheer; 5. Stationaire drukapparatuur, volgens de Europese richtlijn 1997/23/EG ook wel de PED (Pressure Equipment Directive) genoemd; 6. Vervoerbare drukapparatuur, volgens de Europese richtlijn 1999/36/EG ook wel de TPED (Transportable Pressure Equipment Directive) genoemd; 7. Opslag van verpakte gevaarlijke stoffen-PGS-15 (Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen nummer 15 hoofdstuk 6: Opslag van gasflessen); 8. De Europese NEN-EN 12021 norm ‘Ademhalingsbeschermingsmiddelen - Perslucht voor ademhalingstoestellen’; 9. Niet wettelijk vastgelegd: kwalificatie en samenstelling van de maximaal aanvaardbare verontreinigingen van OCA (Oxygen Compatible Air). De kwalificatie van de mate waarin ademlucht die wordt gemengd met zuurstof of zuurstofmengsels boven 40% mag zijn verontreinigd met gecondenseerde koolwaterstoffen; 10. Normering schroefdraden o.a. de Europese normen NEN-EN 144-1, NEN-EN 144-2, NEN-EN 144-3; 11. Voeding en Waren Autoriteit, Warenwetbesluit Drukapparatuur. De enige manier om een vulinstallatie binnen een vereniging op verantwoorde wijze te gebruiken is door deze te laten plaatsen en aanleggen door een erkend installateur. Ook is het belangrijk om bij oplevering een certificaat te verkrijgen waarop de installateur verklaart dat deze voldoet aan de geldende wetgeving. Erkend installateur betekent dat het betreffende bedrijf een product levert waarvoor hij door de fabrikant is erkend als geautoriseerd installateur. Wij raden aan dit vooraf duidelijk te bespreken en de installateur te wijzen op het soort gebruik van de installatie. Het bestuur dient personen aan te stellen die als voldoende onderricht persoon zijn erkend en gecertificeerd om de installatie te mogen bedienen. In de Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&e) dienen de risico’s van de installatie en het onderhoud te zijn beschreven. Waar nodig dienen verbeterpunten te zijn opgenomen in het Plan van Aanpak van de RI&e.

99

8 februari 2015

Perslucht vullen Bij het vullen van duikcilinders wordt gebruik gemaakt van hoge druk compressoren. Deze compressoren worden geleverd door de fabrikant waarbij een CE-verklaring wordt afgeven. Deze CE-verklaring getuigt dat de fabrikant de compressor veilig acht voor het beoogde gebruik. Als deze compressor met een vulslang is geleverd om cilinders te vullen is de veiligheid voor wat betreft de compressor in orde. Die veiligheid dient echter te worden zeker gesteld te worden door regelmatig preventief en/of correctief onderhoud. De compressor dient daarom volgens de voorschriften en frequentie die de fabrikant voorschrijft door een erkende dealer te worden onderhouden. Als de vereniging gebruik maakt van een installatie met een vulbalk of buffers gelden aanvullende regels. Zo moet de installatie bij oplevering zijn voorzien van een opleververklaring. In deze verklaring vermeld de installateur dat de installatie voldoet aan de geldende richtlijnen (onder andere de PED). Ook moet rekening worden gehouden met lokale voorschriften van de brandweer of gemeente die specifieke eisen aan de installatie of omgeving kunnen stellen. Voor het samenstel van de gehele installatie moet een CE-verklaring zijn afgegeven. Bij essentiële veranderingen moet de gehele installatie opnieuw gekeurd worden. De bediener van de installatie dient een voldoende onderricht persoon te zijn. Dit kan door een training bij een fabrikant of bij een duikorganisatie te volgen. Over het algemeen geldt dat iemand een voldoende onderricht persoon is als hij door het bestuur van de vereniging is aangesteld en een bewijs kan overleggen van zijn vaardigheden (diploma of getuigschrift). In Nederland is helaas nog geen formele opleiding. Het is een goed gebruik dat een bediener een opleiding volgt bij een bekende duikorganisatie of een erkend persoon, en de opleiding afsluit met een brevet of diploma. Ook een bewijs van deelneming kan volstaan omdat uiteindelijk het bestuur de persoon aanwijst en het risico weegt. Erkenning kan volgen door aanwijzing van een dergelijk persoon van de fabrikant van dergelijke installaties. Zodra een erkende opleiding beschikbaar komt zal echter daar de voorkeur naar uitgaan. De perslucht die geproduceerd wordt moet minimaal voldoen aan de kwalificatie zoals beschreven in de norm NEN-EN 12021. Om aan deze kwalificatie te kunnen blijven voldoen moeten de filters volgens voorschriften van de fabrikant worden gewisseld of vervangen en in de Risico Inventarisatie en Evaluatie moet zijn beschreven hoe vaak een test op de kwaliteit van de lucht moet worden uitgevoerd. Dit is afhankelijk van het aantal draaiuren van de compressor en de kwaliteit van de aangezogen lucht! Voor het gebruik van de gehele installatie dient een handleiding te worden opgesteld in de taal van de gebruiker (d.w.z. niet alleen de compressor, maar het complete samenstel, eventuele buffers etc.). Bij een samenstel moet de geleverde handleiding van de fabrikant nogal eens worden aangevuld. Die handleiding moet uiteraard direct beschikbaar zijn. De handleiding voor onderhoud mag ook in een andere moderne taal dan Nederlands beschreven zijn als vastgesteld is dat de gebruiker daarvan (de onderhoudstechnicus of Installateur) die begrijpt. De bediener dient erop toe te zien dat hij alleen cilinders vult die zijn goedgekeurd voor het beoogde gasmengsel en voorzien zijn van de juiste inslagen. Tot slot is het van belang het onderhoud van alle componenten die betrekking hebben op de vulinstallatie te beschrijven en op te nemen in een periodiek onderhoud dat is vastgelegd in een boek bij de vulinstallatie. Ook een registratie van het vullen biedt veel voordelen omdat hieruit gegevens m.b.t. de kosten, het onderhoud en veiligheid kunnen worden gelezen. Wij adviseren voor de diverse vuldrukken voorzieningen te treffen die overdruk voorkomen. Wij adviseren bij installaties die naast 200 bar ook 300 bar vullen een extra vulslang te laten plaatsen waarmee 300 bar cilinders met een (lange) DIN aansluiting kunnen worden gevuld. Het gebruik van vuladapters raden we af. Het gebruik van dergelijke adaptors kan de certificering van de installatie als geheel ongeldig maken.

100

8 februari 2015

Aanvullende aandachtspunten  De geluidsoverlast van de installatie. Hiermee wordt niet zo zeer de overlast in de compressorruimte bedoeld, maar het geluid aan de aanzuigzijde. De milieuwetgeving geeft hier maximaal aanvaardbare waarden voor. Deze waarden zijn gerelateerd aan het gebied waar het gebouw staat, een woonwijk of industriegebied. Een en ander is beschreven in de gemeentelijke gebruikstoestemming, die is te krijgen via de afdeling Milieu en/of Bouwtoezicht van de betreffende gemeente. De milieuwetgeving kan aan de brandweer binnen de gemeente zijn overgedragen.  Veel gemeenten kennen een systeem van gebruikstoestemmingen voor Inrichtingen. Met inrichtingen wordt bedoeld de kaders van de Milieuwetgeving, en Woningwet of Bouwbesluit.  De gemeente kan het plaatsen van een compressorinstallatie zien als een wijziging van de gebruikstoestemming. Zij zal dat willen toetsten, hieraan zijn leges verbonden.  Verenigingen kunnen soms vrijgesteld zijn van deze leges, dit in het kader van vrijwilligerswerk.  Het is belangrijk dat men zich van te voren door de gemeente laat adviseren, en niet zo maar met het installeren begint. Als het onder de titel van vereniging gaat zijn de gemeenten meestal welwillend in hun advies.  Zorg voor de juiste brandbestrijdingsmiddelen.  Zorg voor een logboek waarin alle onderhoud en vulactiviteiten worden beschreven.  Zorg voor een gebruiksaanwijzing met bedieningsinstructie.  Bespreek wie toegang hebben tot de installatie en maak dit duidelijk binnen de organisatie. Verantwoording Dit artikel is tot stand gekomen dankzij het advies van een aantal specialisten. De Commissie Technisch Duiken van de Nederlandse Onderwatersport Bond ziet graag verbeteringen en aanvullingen om dit stuk verbeteren of te corrigeren. De technische adviezen en commentaren zijn gegeven door: it (VWA) werkgroep gasflessen binnen de NEN, lid commissie drukhouders in NL, lid technische commissie VFIG OB duikapparatuur

lid commissie Technisch Duiken, 3* Instructeur NOB

ur NOB

Heeft je vereniging een compressor geïnstalleerd en wil je je ervaringen met ons delen? Stuur ons dan een verslag, iets waarvoor andere verenigingen je zeer dankbaar zullen zijn! Wij houden ons voorbehouden dergelijke informatie te ontvangen. Verslagen kunnen worden gestuurd naar J.W. Bech via [email protected].

101

8 februari 2015

21 Compressor Aquarius Fabricaat Type Bouwjaar RPM Elektrisch vermogen Maximale vuldruk Fabricagenummer Spanning

: : : : : : : :

Bauer KA 15 15H 1986 1.150 11 kW 225 Bar 526071716 380 Volt (3 fase)

Verkorte onderhoudsrichtlijnen volgens de fabrikant

102

8 februari 2015

Opstellingsruimte van de compressor De compressor staat opgesteld in een ruimte aangrenzend aan een fietsenhok, de compressorruimte is alleen te openen door bevoegde personen. Constatteringen: de compressorruimte wordt onvoldoende geventileerd volgens de installatie en bedieningsvoorschriften moet 3 deze met 3.000 m /h geventileerd worden de ventilator voldoet hieraan. Echter de luchttoevoer is te klein. Tevens blijkt dit ook aan de hoge ruimtetemperatuur bij gesloten deur in de compressorruimte Volgens de voorschriften van de fabrikant mag de omgevingstemperatuur niet hoger worden dan 0 0 50 C. Volgens de NEN 1010 is dit maximaal 40 C bij een omgevingstemperatuur van maximaal 0 30 C de werking van elektrische componenten zijn tot deze temperatuur gewaarborgd. Tevens moet aangemerkt worden dat er ventilatielucht vanuit een kruipruimte van het zwembad betrokken wordt de lucht die in een kruipruimte aanwezig is komt uit een agressieve ruimte. Een kruipruimte wordt volgens de NEN 1078 NEN 3028 en de NEN 2078 gezien als een agressieve ruimte. De lucht die zich daarin bevindt is dus ook agressief (vocht) hetgeen voor de compressor niet erg vriendelijk is tevens wordt deze kruipruimte niet geventileerd wat volgens het bouwbesluit wel zo zou moeten zijn. Oplossingen van de bovenstaande opmerkingen: -De opening naar de kruipruimte afsluiten 3 -De ventilatorcapaciteit voldoet voor de hoeveelheid afzuiglucht van 3.000 m /h. 2 -Onder in de toegangsdeur een rooster plaatsen van minimaal 250 cm netto doorlaat (normale roosters hebben een netto doorlaat van 50%)

103

8 februari 2015

104

8 februari 2015

22 Richtlijnen tijdens het vullen De Arbo-wet verplicht ook verenigingen om een veilig gebruik van apparatuur en materiaal in een regelement vast te leggen. Als vuller van de vulcommissie zal men aan de volgende voorwaarde moeten voldoen. 1. De vulcommissie stelt elk jaar een vulrooster op, hierin staat duidelijk aangegeven wie de vuller is, de datum en de vultijden. 2. Tijdens het vullen dienen de flessen deugdelijk tegen omstoten/omvallen geborgd te zijn. 3. Iedereen maakt voortaan altijd een telefonische of met de app. Afspraak met de vuller. Degene die zijn fles gevuld wil hebben belt minimaal 1 uur voor de aangegeven vultijd de betreffende vuller op 4. Elke vuller houd zich aan het vulrooster of zorgt zelf voor vervanging. 5. Er mag alleen tijdens de openingstijden van het zwembad gevuld worden. 6. Alle vullers van de vulcommissie krijgen een persoongebonden deurcode. Hiermee kan de deur geopend worden naar de compressorruimte. De sleutel voor de toegang naar de fietsenstalling kan men bij de receptie van het zwembad De Wissen lenen. De vuller is verplicht om deze deur weer te sluiten en de sleutel aan de receptie af te geven. 7. Het vullen wordt gedaan volgens de procedure in hoofdstuk 19. Het vullen gebeurt dan volgens de Arbo richtlijnen 8. Ieder lid van de vulcommissie moet elk jaar een instructie volgen, dit wordt georganiseerd en gegeven door het hoofd van de materialen/ en vulcommissie Alex Strijbosch. 9. Het is verplicht om tijdens het vullen gehoorbescherming te dragen. 10. Tijdens het vullen moet er minimaal 2 man aanwezig zijn de vuller in het vulhok om flessen aan en af te koppelen, de tweede persoon bij de noodschakelaar bij de ingang van het fietsenhok. 11. Er mogen alleen goedgekeurde en uitsluitend flessen van leden worden gevuld. 12. Men kan alleen lid zijn van de vulcommissie als men daar actief in deelneemt. 13. De vluchtweg naar buiten dient te allen tijde vrij te zijn van belemmeringen zoals fietsen bbq’s kisten flessen enz. Ook de balk voor de deur niet gebruiken. 14. De vuller is tijdens het vullen verantwoordelijk voor de apparatuur die in het vulhok aanwezig is. Het uitlenen van materiaal die in het vulhok zijn opgeslagen (behalve flessen, trimvesten en ademautomaten) worden door de vuller gecontroleerd en opgeschreven. 15. De vuller is verplicht om een administratie van het vullen en materialen bij te houden in een logboek. 16. Bij onregelmatigheden van de vuller zal het bestuur deze vuller uit de vulcommissie ontslaan. Zijn deurcode zal ingetrokken worden. 17. Elke vuller zal alle onregelmatigheden bij het bestuur melden. 18. Het is niet toegestaan om de deurcode aan derde te geven. 19. Het hoofd van de vulcommissie zal toezien op deze regels en bepaald samen met het bestuur wie en hoeveel mensen er in de vulcommissie kunnen komen. 20. Onduidelijkheden kunnen worden kortgesloten met het bestuur en de commissies. Naam :……………………………. Verklaart met de hierboven vermelde regels akkoord te gaan en zich aan de regelgeving te houden, zijn deurcode niet door te geven aan derde en te zorgen voor een goed en ordelijk vulbeleid tijdens het vullen

Deze pagina aan de toegangsdeur van de compressorruimte hangen zodat het voor iedereen leesbaar is.

105

8 februari 2015

23 Hantering en opslag 1. HANTERING EN OPSLAG 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

Hantering en opslag Cilinders beschermen tegen omvallen. Gebruik nooit olie of vet. Open de afsluiter langzaam om een drukschok te vermijden. Gescheiden houden van brandbare gassen en andere brandbare materialen in opslag. Binnendringen van vocht in de houder moet worden voorkomen, sluit daarom altijd de afsluiter. Voorkom terugstroming in de houder. Gebruik slechts degelijk gespecificeerde apparatuur die geschikt is voor dit product, druk en temperatuur. Raadpleeg uw leverancier in geval van twijfel. Verwijderd houden van ontstekingsbronnen (inclusief statische ontladingen). Raadpleeg de instructies van de leverancier, hoe om te gaan met de houder. Bewaar de houder beneden 50°C in een goed geventileerde ruimte.

106

8 februari 2015

24 Vulprocedure Als je in de vulruimte komt, schakel je eerst de ventilatie aan door op de schakelaar te drukken welke links op een betonnen balk zit gemonteerd.

Zorg dat je gehoorbescherming draagt.

Nood: vul eerst de flessen uit de buffer de rest met de compressor, vul de buffers altijd vol na het vullen van de flessen.

107

8 februari 2015

Zet de fles vast in de houder

Witte hoofdschakelaar van “0”positie naar “1”positie draaien

Zet de draai schakelknop op de schakelkast op “AUT” druk vervolgens op de groene knop op de schakelkast om de compressor aan te zetten.

108

8 februari 2015

Sluit de slang aan op de fles met de overeenkomstige aansluiting.

Draai de kraan van de fles open. Haal vervolgens de hendel van de overeenkomstige meter op de compressor over zodat de fles gevuld kan worden.

Hou de drukmeters op de compressor in de gaten. Op diverse manieren is bij de meters aangegeven wat de maximale vuldruk is.

109

8 februari 2015

Als de fles geheel leeg is, moet je gebruik maken van de buffers die rechts van de compressor tegen de muur staan. Dit voorkomt condens en of olie uit de compressor die dan vervolgens in je fles komt

Zoals de afbeelding van de buffers laat zien staan alle kranen gesloten, incl. de hoofdkraan naar alle buffers toe. (kraan moet haaks op de leiding staan als deze dicht staat). Om lucht van de buffers te gebruiken draai je eerst de kraan van de hoofdleiding open (links naar boven). Vervolgens de kraan van de eerste buffer rustig open draaien. Door de kraan steeds een beetje verder open te draaien zie je de wijzer op de drukmeter langzaam terug lopen. Druk verdwijnt uit de buffer, en komt via de leiding terecht in de duikfles. Als de wijzer bijna of helemaal niet meer beweegt is de druk van de buffer gelijk aan die van de duikfles. Nu kan de kraan van de eerste buffer dicht. Als de andere buffer meer lucht druk hebben kan de volgende buffer kraan open gedraaid worden. Als dat niet het geval is, wordt de kraan van de hoofdleiding ook weer dichtgedraaid en doet de compressor de rest van het werk om de fles te vullen tot deze gevuld is.

110

8 februari 2015

Als de druk op de fles bereikt is wordt de kraan van de fles dicht gedraaid en kan de hendel op de compressor overgehaald worden. De lucht ontsnapt nu uit de slang zodat de slang van de fles ontkoppeld kan worden. Als alle flessen gevuld zijn en de slangen met de aansluiting terug gehangen zijn, kan nadat de buffers vol zijn de compressor uitgezet worden. Draai de schakelaar terug naar “0”positie en daarna op de rode knop op de schakelkast.

Daarna kan de hoofdschakelaar weer naar “0”positie gedraaid worden.

En kan de ventilatie weer uitgeschakeld worden.

111

8 februari 2015

Graag even de leidingen ontwateren door alle draaiknoppen aan de achterzijde van de compressor even een keer open en dicht te draaien. Je ziet het eventueel vocht door de leidingen naar het vat gaan.

Vergeet niet om alle kranen terug dicht te draaien !! Nog even de vullijst invullen

Evt bijzonderheden noteren indien van toepassing. De gehoor bescherming graag terug op zijn plek hangen

112

8 februari 2015

In geval van calimiteiten Een tweede man of vrouw moet tijdens het vullen ingeval calamiteiten de Noodstop kunnen bedienen door indrukken van de rode knop. De compressor zal dan meteen stoppen.

In geval van brand kan de brandblusser die bij de noodstop aanwezig is worden gebruikt.

Prettige en veilige Duik !!

113

Arbo RI&E

Recommend Documents