BMGT/tb/jg/ml/86.203 april 1986
Technologie rond Vitale Funkties Jaarverslag over 1985
redaktie
A. Brouwers J. Graafmaus
vormgeving
M. Lutters
distributie
TH-Eindhoven Buro Biomedische en Gezondheidstechnologie Postbus 513 5600 MB EINDHOVEN
Voorwoord Op de Technische Hogeschool Eindhoven (THE) is een omvangrijke onderzoekkapaciteit gericht u~ de biomedische en gezondheidstechnologie (BMGT). Hieronder verstaan we aIle aktiviteiten waarld j vanuit techno]ogische kenn en vaardigheden gewerkt wordt aan problemen in de gezondheidszorg. De BMGT op de THE is in het bijzonder aktief op een drietal onderzoekgebieden: Perceptieve informatie verwerking in wisselwerking met apparatuur en geconcentreerd in het programmatuur. oit VF-onderzoekprogramma Instituut voor Perceptie-Onderzoek (IPO) met een bijdrage vanuit de (onder)afdelingen Elektrotechniek, Natuurkunde en Wijsbegeerte en Maatschappij Wetenschappen. Besturen en beheren van organisaties in de gezondheidszorg, een samenwerking tussen de afdelingen Bedrijfskunde, Bouwkunde en Wijsbegeerte en Maatschappij Wetenschappen, geformaliseerd in het Ziekenhuis Research Projekt (ZRP). Technologie rond Vitale Funktie5 (TVF), een VF-onderzoekprogramma op THF.instellingsnivo met inbreng van de afd~lingen: El~ktrotechniek, Werktuigbouwkunde, Natuurkunde, Scheikunde en Bouwkunde. Al deze BMGT-aktiviteiten vinden plaats in een 10-tal vakgroepen in de verschillende THE-afdelingen. De zorg voar de anderlinge samenhang, waar mogelijk en gewenst, is ondergebracht bij de beleidskommissie BMGT en een daarbij behorend projektburo BMGT. Van hieruit wordt mede jnhoud gegeven aan het instellingsbeleid voor onderwijs en onderzoek op dit gebi~d. Het buro fungeert tevens als brievenbus (kontaktplaats) tussen de gezondheidszorg en h~t hierop gerichte bedrijfsleven enerzijds en anderzijds de BMGT-aktieve werkeenheden op de THE. Voor een rapportage over aIle BMGT-aktiviteiten in 1985 wordt verwezen naar het wetenschappelijk verslag van de THE over dit verslagjaar. Het voor u liggend rapport betreft aIleen het voortgangsverslag van het onderzoekprogramma KTechnologie rond Vitale Funkties".
Prof.Dr.lr. J.E.W. Seneken Programmaleider "Technologie rand Vitale Funkties K
Technologie rond Vitale Funkties Jaarverslag over 1985 INHOUD
PAG.
1.1,
Algemeen - Inleiding - Doelstelling - struktuur - Sterkten, zwakten, knelpunten
1.2.
Relaties met instellingsbeleid
2
1. 3.
Kwaliteitsbewaking en
3
1. 4.
Samenwerkingen
4
L5.
Kwantitatieve samenvattillll
5
2.
Beknopte inhoudelijke beschrijvingen - Hartklepprothesen - Atherosclerose - Lichaamsvloeistoffen - Anesthesiologie - Cyclotron-applikaties - Motoriek van de mens - Mechanika van de hartspier - Afbeeldingstechniek in de geneeskunde - EOG-EEG-korrelaties t.b.v. korrektiemethode voor oogbewegingen - Dynamische metingen aan monolagen - Indikatorverdunningsmethode - Magneto-encephalografie - Mikro-Anemometrie
6
3.
Publikaties
14
3.1.
Dissertaties
14
3.2.
Wetenschapelijk publikaties
14
3.3.
Abstracts
19
3.4.
Vakpublicaties
19
3.5.
Octrooien
19
3.6.
Overige wetenschappelijke aktiviteiten
20
3.7.
Afstudeerverslagen
27
bevordering
DMGT/tb/jg/ml/86.203
B I 0 M E DIS C H E ENG E Z 0 N D H E IDS TEe H N 0 LOG I E Technologie rond Vitale Funkties 1.1. Algemeen Inl~iging
Technologie rond Vitale Funkties (TVF) vormt een onderzoekprogramma op instellingsnivo. Gerapporteerd wordt over de voortgang van dit onderzoek in 1985. In het verslagjaar is de wetenschappijke input toegenomen met 0,5 fte uit 1e- en 1 fte uit de 3e geldstroom. De wetenschappelijke output bleef dit jaar in totaal ongeveer gelijk, echter met een verdrievoudiging van de kategorie wetenschappelijke publikaties ten koste van de kategorie vakpublikaties. De besturing van zo'n multidisciplinair dwarsverband vormt op zich een belangrijk punt van aandacht. Enkele aspekten hiervan worden hiervolgend kort besproken. QQ~1~t~11iD9
Technologie rond Vitale Funkties (TVF), omvat onderzoekaktiviteiten, waarbij meet- en analysemethoden, experimentele instrumentaria en modellen worden ontwikkeld voor bestudering, bewaking, bescherming en vervanging van voor het menselijk leven noodzakelijke vermogens, processen en verrichtingen. Bet vormt een deelgebied van de Biomedische en Gezondheidstechnologie op de THE naast het onderzoekgebied van het Instituut voor Perceptie Onderzoek (IPO) en de onderzoekaandacht voor Besturen en Beheren in de Gezondheidszorg.
Struktuur Technologie rond Vitale Funkties (TVF) vormt een onderzoekprogramma op instellingsnivo. Bet omvat projekten binnen onderzoekgroepen van verschillende afdelingen. De projectleider voor dit programma wordt bijgestaan door een managementteam bestaande uit 5 hoogleraren/researchleiders - aktief op dit onderwerp - uit de afdelingen E, W, N en T en het hoofd van het buro BMGT. Ieder projekt krijgt wetenschappelijke begeleiding vanuit minstens 66n vakgroep. Voor projekten in thematisch onderzoek funktioneren dagelijkse onderzoekleiders. Voor een TVF funktioneert bovendien een multidisciplinair forum van senior onderzoekers voor de sturing. Zo'n forum draagt mede zorg voor de onderlinge samenhang van projekten binnen een onderzoekthema. ~t~Ikt~DL_~~~kt~nL_kn~l~Ynt~D
Bet brede disciplinaire spektrum binnen dit onderzoekkader vormt op zich een sterk punt voor dit programma. Voor deelproblemen kunnen als regel vrij snel de benodigde expertisen binnen bereik gebracht worden. Multidisciplinaire
2
interakties blijken vaak funktioneel in het bepalen van de meest zinvolle voort.gang bij een onderzoek. Dit alles vereist goede multidisciplinaire kommunikaties. Binnen dit programma wordt ervaren dat het naar elkaar groeien tot wezenlijke samenwerking in onderzoek een bijzonder moeilijk proces is. Dit vereist vele jaren zorgvuldige aandacht en grote inzet. Waar dit voldoende vruchtbaat tot stand is gebracht, zijn uitstekende mogelijkheden aanwezig voor verdergaand, gezamenIi j k onderzoek. De stetkte van het programma mag blijken uit de groei in TVF-onderzoekelementen gefinancierd uit 2e en 3e geldstroom. In 1983 was dit 4,3 f.t.e., in 1984 toegenomen tot 7,0 f.t.e. (bijna een verdubbeling) en in het onderhavige verslagjaar tot 8,2 f.t.e. Mede hierdoor is in dit verslagjaar een nieuw knelpunt manifest geworden. De programmatische samenhang bestaat uit zowel simultane projekten als in de tijd op elkaar aansluitende onderzoekelementen. 2e en 3e geldstroomovereenkomsten betreffen als regel 3 a 4 jaar onderzoek. (Op zo'n multidisciplinair onderwerp wordt 4 jaar al! regel noodzakelijk ervaren). Zo'n VF programma is een overeenkomst voor een termijn van 5 jaar. Halverwege deze periode betekent sukses in de vorm van groei in 2e en 3e geldstroom het aangaan van verplichtingen over een langere termijn dan de looptijd van dit VF programma. Deze verschillen in looptijden kre~ren in beheersmatig opzicht een knelpunt. Ais zwakte wordt in dit programma ervaren het zich regelmatig voordoen van knelpunten tussen de belangen van ZO'n multidisciplinair dwarsverband en die van afdelingen en vakgroepen. Een knelpunt wordt gevormd door het steeds moeilijker kunnen bezetten (en bezet houden) van onderzoekplaatsen (geringe ruimte voor salariering, grote zuigkracht industrie). 1.2. Relaties met instellingsbeleid In de vetslagperiode is deze relatie lHet veranderd. Het onderzoek steunt op de beleidsvisie dat men ondanks voornoemde knelpunten zulk een dwarsverband aandacht moet blijven geven om zo naar verbeteringen in de infrastruktuur te groeien waardoor multidisciplinaire ptobleemgebieden met minder onnodige belemmeringen onderzoek- en onderwijsaandacht kunnen krijgen. De achterliggende algemene THE-visie ziet in de maatschappij, waarin ondermeer een groeiende komplexheid van de samenleving valt waar te nemen, een groeiende behoefte aan akademici die inhoudelijk de nodige kennis uit uiteenlopende gebieden kunnen integreren voor het oplossen van komplexe multidisciplinaire problemen. Passend in het algemene THE-beleid wordt regelmatig aandacht besteed aan het bijstellen van onderwijsaanbod in de diverse voorkomende vormen op basis van onderzoekresultaten. Voor het programma TVF betreft dit de BMGTechnische vakken binnen de curricula van de verschillende afdelingen.
3
1.3. Kwaliteitsbewakinq en -bevordering Zoals in 1.1. reeds vermeld wordt vour de kwaliteitsbewaking in dit programma onder scheid gemaakt tussen: ~~t wetenschappelijk nivo van de onderzoekelementen; de programmatiscile samenhang in de onderzoekdoelen; en de gerichtheid op maatschappelijke relevantie/behoeften. Voor het wetenschappelijke nivo van de onderzoekelementen bestaat de gebruikeIijke kontinue aandacht in de vakgroepen waarin deze zijn ondergebracht. De bewaking van de kwaliteit van een onderzoekelement wordt het best op zijn plaats geacht in zo'n monodjsciplinair milieu van vakgenoten. TVF-onderzoekelementen zijn geklusterd in themagroepen, met een senior researchleider voor de dagelijkse gang van zaken. V~~r elke TVF-themagroep bestaat een muitidisciplinair forum van deskundigen dat enkele malen per jaar bijeen komt. In deze thema-groepen wordt zorg gedragen voor de programmatische samenhang van de onderzoekelementen en wordt de gerichtheid op het objektgebied naar behoefte bijgesteld. De strategische visie van mogelijke uitdagingen in bet objektgebied voor de sterke elementen van de TVF-onderzoekkapaciteit wordt jaarlijks bezien in "Medical Technology Assessment" -verkenningen. Dit verslagjaar vond zo'n verkenning plaats op het gebied n~nnArt"'~ ~l~ neuro-psycho-fysiologie op 22/11/1985 afgesloten met een besloten workshop. Onderzoek op bet gebied van de beademing werd op een symposium "Tecbnologische Aspekten van Beademing op 1/2/1985 nader bezien. Er werd een herorientatie gestart over de modelvorming t.b.v. rugproblemen. In de vorm van een mini symposium werd op 30/8/1985 nagedacht over onderzoekontwikkeling op het gebied van TVF, ingeleid door een 4-tal sprekers: de drie biomedische btg. hoogleraren van de THE en een onderzoekleider uit de industrie. Het hele jaar door werd inboud gegeven aan een verkenning van de ontwikkelingen op het gebied van Positronen Emissie Tomografie. U
V~~r
het TVF funktioneert een managementteam met aandacht voor de grote lijnen van dit onderzoekprogramma. Dit team heeft geen formele beheerstaak. Voorkomende problemen tracht men tot oplossing te brengen in onderlinge harmonie. Korrigerende interventies vinden plaats in de vorm van persoonlijke gesprekken tussen een a twee teamleden en de desbetreffende onderzoeker of beheerder. De aandachtspunten van dit managementteam in 1985 waren: De kontinu1teit van het onderzoek op lange termijn. De relatie onderzoek-onderwijs Een betere infrastruktuuI op de THE voor zo'n dwarsverband. Problemen rond de inpassing van het thematische onderzoek op lichaamsvloeistoffen in de THE-struktuur. Ontwikkelingen rond Positronen Emmissie Tomografie ais kansrijk voor THE-kennis op het gebied van deeltjesversnellers.
4
1.4 Samenwerkingen Themagroepen
THE-afdeling
Andere instellingen
Hartklepprothesen Atherosclerose Lichaamsvloeistoffen
W, E, T
Anesthesiologie Cyclotron applikaties Ellebooq Knie Mechanica van de hartspier Indicatorverdunningsmethode Magneto-encefalografie EOG-EEG-korrelaties
E N, T W W W
RLg, RUL, Organon Teknika RLg EUR, RUU, RLg, KUN, Univ. Gent (B), Wilhelm Pieck Univ. Rostock (DDR) RUL, Honeywell CYGNE, Reqionale Ziekenhuizen RUL, RLq RUL RUU EUR KHT, THT KHT
W, N T, W, N, E
N N
E
5
1.5. Kwantitatieve samenvatting Technologie rond Vitale Funkt~es, Identificatienummer: THE-BHGT 501.83.62 (142) ZWO-kode: T 115, NABS-kode: N043, ISN-kode: 3314. AFDELING E W
T B N Totaal
1e 3,95 3,62 4,7 0,1 4,5
INPUT 2e 0,3 2,25
16,87
3e 0,05 1,0 0,9
0,9
2,8
totaal 4,3 6,li7 5,6 0,1 8,2
3,45
4,75
25,07
Overige wetenschappelijke aktiviteiten: Afstudeerrapporten
OUTPUT I II III 1
wet.~ubl.
abstr.
13 1
12
2
43
vak~.
octr.
1
5 12 4
5
3
abstr.
vakp.
66 21
Totaal tabel BHGT Aandachts gebied
INPUT
IPO ZRP TVF
1e 13,3 5,2 16,87
2e 7 3/45
Totaal
35,37
10,45
OUTPUT 3e 12
I
4,75
totaal 32,3 5,2 25,07
16,75
62,57
1
Overige wetenschappelijke aktiviteiten: 172 Afstudeerrapporten 31
II
III wet.publ. 36 1
8
7
2
2
43
5
4 3
3
86
15
7
octr. 3
4
6
2. Beknopte inhoudelijke beschrijvingen Hgrt~l~pprQtb~~@n
Dit onderzoek was langdurig gericht op het verkrijgen van fundamenteel inzicht in de werking van de natuurlijke aortaklep, mede gericht op specifikaties vaar hartklepprothesen. Thans is de aandacht gericht op applikatiemogelijkheden voor de verkregen nieuwe inzichten. In de verslagperiode werd een deel van dit onderzoek afgesloten met een dissertatie over mechanische specifikaties van een vliesklepprothese in gesloten toestand (Rousseau, april 1985). In deze periode werden elastische vliesmaterialen vervaardigd en ge~valueerd. Er werd een aanvang gemaakt met de ontwikkeling van vezelversterkte vliesmaterialen. In dit verslagjaar is een aanvang gemaakt met de analyse van de z.ich openende/sluitende kunstklep en met de optimalisering van een vliesklepontwerp op minimale buig/rek variaties. ~tb~!:Q§~l~;!;Q§~
Dit interuniversitair onderzoek (RLg, THE) is gericht op meetmethoden voor de detektie van atherosclerose in een vroegtijdig stadium. Het is gericht op de kleine vernauwingen in de halsslagader. Hiervoor werd een fysisch model ontwikkeld waarmee in het verslagjaar instationaire snelheidsprofielen werden bepaald m.b.v. een laser-doppler-systeem. Daarnaast is een detailstudie gemaakt van de stroming in een bocht en met name van sekundaire profielen daarin. Naast deze experimentele benadering is aandacht gericht op de numerieke modelvorminq. In de verslagperiode kwamen de eerste driedeminsionale berekeningen tot stand over het stromingsgebeuren in de halsslagader. Li~bgg@~Y!Q~i§tQtf~n
Dit thema heeft als objektgebied de lichaamsvloeistoffen, de stoffen die daarin voorkomen, alsmede de organen en systemen die een regelende werking hebben op die stoffen, zoals nieren, lever, longen, hormonale en immunologische systemen. De technologische aandacht voor dit thema omvat: de ontwikkeling van meet- en analysemethoden, en experimenteel instrumentarium; de ontwikkeling van fysische en mathematische modellen; en de ontwikkeling van orgaanondersteunende en -vervangende systemen ter bestudering, bewaking, bescherming en vervanging van in dit thema van be lang zijnde processen. In het nieronderzoek werden dit verslagjaar een aantal studies verricht, die mede moe ten leiden tot een objectivering van accumulatie, toxiciteit en verwijdering van metabole produkten in lichaamsvloeistoffen van nierpatienten i.e.: Een studie naar de accumulatieni veau '.s bij patienten behandeld met chronische ambulante peritoneaal dialyse (CAPD) versus conventionele hemodialyse. In vitro dialyse-experimenten voor de bestudering van de massa overdracht van, met HPtC gedetekteerde, stoffen aan kunstniermembranen van verschillend type en appervlak, met als variabelen dialysaat- en bloedflowrates. Gestart werd met de ontwikkeling van een Dclinical analyzer" voor de snelle bepaling van een voor de dialyse relevante wmarker u •
7
Aangevangen is met een studie naar de invloed van de residuele nierfunktie, eiwitbinding en aard van de nierziekte op HPLC-serum patronen. Het onderzoek naar voorkomen en herkomst van de orqanochloorpesticiden hexachloorbenzeen en p,~'-DDE in het bloed van nierpatienten werd afgeslaten. In het kader van het onderzoek naar biochemische markers voor ovariumkanker werd in 1985 een literatuurstudie uitgevoerd aan drie groepen van biochemische markers: pteridines, gemodificeerde nucleosiden en polyamines. Een begin is gemaakt met de ontwikkeling van analysemethoden, met name van i50tachoforese en hogedruk-vloeistof-chromatografie (HPLC) voor deze groepen van stoffen in lichaamsvloeistoffen. Bij het onderzoek voor een selektieve immuno-adsorptie-kolom zijn verschillende immobilisatietechnieken ontwikkeld. Het collodion, dat als drager fungeert, werd om redenen van biokompatibiliteit, voorzien van een stabiele eiwitlaag. Gepoogd werd een kolom te ontwikkelen met tryptophaan als ligand, voor de selektieve adsorptie van AChR-antilichamen uit bloed. Gestart werd met een kolom voor de behandeling van endotoxine vergiftigingen. Bij het onderzoek aan haemoperfusiekolommen was in 1985 de aandacht gericht op de verdere ontwikkeling van het prototype van een semi-automatisch produktiesysteem voor deze kolommen, en op kinetische modelvorming van bet haemoperfusieproces bij de behandeling van leverpatienten. Kolommen werden getest bij varkens aan de Wilhelm Fieck Universiteit in Rostock (DDR). Bij de FUNGO-werkgemeenschap Leveronderzoek werd een niet-subsidievragend project ingediend m.b.t. kinetische modelvorming van leverziekten. Bij de profilering van allergenen met isotachoforese werd, ten behoeve van de gegevensverwerking, een computerprogramma ontwikkeld. Het onderzoek aan een isotachoforetische bepaling van aluminium in serum en botmateriaal werd voortgezet. Het onderzoek rond de acetyl-cholinesterase remmer galanthamine werd voortgezet met de synthese van gequaterniseerde en/of gemethyleerde afgeleiden ten behoeve van dierexperimenteel onderzoek. Daarnaast is een onderzoek aan analyseprocedures voor deze stoffen in lichaamsvloeistoffen gestart. De ontwikkeling en toepassing van analysemethoden voor anabole steroid en en enige eytostatica werd voortgezet. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de combinatie gaschromatografie - massaspectrometrie. Ane;irtbe::2iQ1Qgi~
Het objektgebied voor dit thema betreft de vitale funkties van een patient tijdens een operatie. In het verslagjaar is binnen het projekt servo-anesthesie verder gewerkt aan de vraag in hoeverre automatisering in de anesthesie zinvol en mogelijk is. Het data acquisitie en display systeem (DADS) binnen dit projekt ontwikkeld is bet gehele jaar frequent in gebruik geweest tijdens open hart operaties
8
op een operatiekamer in het Academisch Ziekenhuis in Leiden. Daarbij Zl]n geen grate problemen geconstateerd. Met het systeem is een studie uitgevoerd naar een mO'lelijke verbetering van de beheersbaarheid en de kwaliteit van de anesthesie ten gevolge van het gebruik van het systeem. Het tweede prototype van DADS is in 1985 niet voltooid vanwege het vroegtijdig vertrek van cen tijdelijke medewerker (gesubsidil'-erd door STW) en door het feit, dat een andere wetenschappelijke assistent heeft besloten zelfstandig promotie-onderzoek te gaan doen. Oit systeem zal nu worden vol tooid door een of meer afstudeerders onder supervisie van de vaste wetenschappelijke staf. Het ontwerp van het derde prototype, waarvan de specificaties begin 1985 in samenwerking met Honeywell Medical Electronics waren gereed gekomen, is niet verder uitgewerkt vanwege een nieuwe samenwerking van Honeywell met een andere (industri!le) partner; deze nieuwe ontwikkeling moet leiden tot een prototype waarin oak een ventilator is gelntegreerd. Binnen dit projekt zal voorhands niet meer aan dit prototype verder gewerkt worden. Oaarnaast zijn een aantal verwante studies gaande met betrekking tot meeten regelproblemen, ergonomische faktoren, standaardisatie van qrafische programmatuur en geschikte computersystemen voor data acquisitie en verwerking in een multi processolsysteem. Ook is een uitgebreid literatuursysteem opgezet ten behoeve van studies op het gebied van patientenbewaking. Het in dit verslagjaar gestarte promotie-onderzoek betreft een poging de anesthesie--diepte te kwantificeren door midde] van analyse van auditieve evoked potentials in het EEG. Hierbij zijn waarschijnlijk met name de "middel latency"-fenomenen van belang. Niet-lineaire analyse, nag weinig toegepast, lijkt de meeste informatie te 9aan geven. Het onderzoek naar de eigenschappen van het Bain Circuit heeft een aantal publikaties opgeleverd. In deze laatste twee deelonderzoeken wordt samengewerkt met de University of Florida in Gainesville. CY~lQt'QD:IQQlikltie§
Oe toepassingen van het THE-cyclotron voor medische doeleinden betreffen in hoofdzaak: bereiding van kortlevende radionucJiden voor medische diagnostiek, microbundels en elementanalsyes, neutronenbundels, kompakt cyclotrons voor medische doeleinden. Radionucliden worden in ruime mate toegepast voor medische diagnostiek. Een aantal van de voor deze toepassingen geschikte radionucliden kan m.b.v. een cyclotron geproduceerd worden. Het onderzoek richt zich op de produktie van deze radionucliden m.b.v. het cyclotron van de THE en op de verwerking van deze radionucliden tot voor injectie geschikte radiofarmaca. In het verslagjaar 1985 kregen de volgende onderwerpen aandacht: Gewerkt is aan de verdere ontwikkeling van het produktieproces voor 123 1 via de bestraling van 124Xe-gas. Oit heeft geleid tot een forse verhoging van het produktietempo. Een geautomatiseerd systeem voor het manipuleren met het kostbare 124Xe-qas en voor het winnen van 123 r \lit de bestralingsopstelling is ontworpen en vrijwe] afgebouwd.
9
Er is een produktiemethode voor 67 Ga ontwikkeld. De produktiemethode voor de radiofarmaca 123 I - IMP en 123I-Hippuran zijn nader onderzocht en aeoptimaliseerd. Een onderzoek naar de p~Jduktie van 111 In en 125Xe is opgestart. Mjcrobundels en elementanalyses. Door materiaal met ionen van enkele MeV te beschieten worden in dat materiaal rOntgen- en gammastraling opgewekt. Ook worden ionen terugverstrooid en kunnen kernreacties optreden waarbij karakteristieke straling vrijkomt. Door spectrometrische detectie van Fen of meer soorten stralin!} kan de elementensamenstelling en de concent.ratie van de spoorelementen in het matetiaal gemeten worden. Door de ionenbllndel te focusseren tot een microprobe en daarmee een trefplaat at te tasten, kan een plaatsafhankelijke analyse worden Uiblevoerd. Voor het opwekken van r~ntgenstraling kan ook synchrotronstraling worden gebrul.kt. In Daresbury (UK) wordt gewerkt aan een fluorescentie-opstelling voor spoorelementenanalyses. Tevens wordt aldaar gewerkt aan eeR rOntgenmicroprohe die een veel lagere minimale detectielimiet mogelijk maakt dan een protonmicroprobe. Met de PIXE-opstelling zijn dit ver::;lagjaar: Veel analyses verricht aan medische monsters, in het kader van de samenwerking mel het Nederlands Kanker Instituut. Ook de proton microprobe werd voor dit doel gebruikt. Met het oog op een eventueel te cre~ren r~ntgenpuntbron werd de geometrie van een protonenbundeltrefplaat-r6ntgenbundelsysteem onderzocht. Veel berekeningen aan (combinaties van) magneti.sche en elektrische 4pool lenssystemen werden qp'o""n +-~T " ... Tlrrl;nlnn "!'In ppn
10 Meditronprojekt. In djt verslagjaar werd een verkenning verricht naar mogelijkheden om de THE-kennis over deeltjesversnellers tot applikatie te brengen voor een kompak!. cyclot.ron bij een toepassing van Positronen Emmissie Tomografie, een diagnostische methode binnen de nukleaire geneeskunde. MQtQEiek_yan_~~_IDeD~
In een samenwerking met de universiteiten van Leiden en Limburg lopen er binnen dit thema twee onderzoekprojekten: kniegewricht ellebo09gewricht Het eerste projekt is gericht op meer fundamenteel inzicht in het dynamisch gedrag van het menselijk kniegewricht. Het is een voortzetting van het kwasiestatische model van het kniegewricht daarvoor op de THE ontwikkeld (Wismans 1979/1980). In de verslagperiode: Werd de experimentele opstelling uitgebreid met een meetplatform waarmee reaktiegrootheden in drie dimensies ter plaatse van de inklemming aan femurzijde geregistreerd kunnen worden, alsmede met een elektronisch systeem voor versteIking en filtering van maximaal 24 signalen. In kombinatie met een personal computer en de daarop ge1mplementeerde software is nu geautomatiseerde sturing en verwerking van experimenten mogelijk. Als eerste aanzet tot de modelvorming van het dynamisch gedrag van het knieqewricht is een 2-dimensionaal model ontwikkeld. Het t.weede onderzoekelement betreft het ellebooggewricht. Het omvat de mechanische modelvorming van de krachtdoorleiding in bindweefselstrukturen rondom gewrichten in het algemeen en bet ellebooggewricht in het bijzonder. De Axperimentele resultaten in 1985 otnvatten: Testmetingen hebben geleid tot operationele versies van de miniatuur kr~chttransducer en bijbehorend montagegereedschap. Er is een scan-systeem gekocht voor kontaktloze registratie van markerposities. Software is ontwikkeld voor markerdetectie. Een theorie i::; ontwikkeld voor de bepaling van rekken uit markerposities. T.b.v. het materiaalonderzoek is cen "simple-shearH testbank gebouwd en is begonnen met de ontwikkeling van een biaxiale trekbank. Voor de theoretische modelvorming is in 1986: E~n theoretisch model ontwikkeld waarmee plooiverschijnselen in dunne, membraanachtigp strukturpn beschreven kunnen worden. Dit model zal op korte termijn gelmplementeel'd worden in het software-pakket DIANA. Tevens een programma gestart am - los van de plooiproblematiek - met ~ltandaardmethoden te kunnen rekenen aan het mechanisch gedrag van een bindweefselloge met het doe! om via globale kwalitatieve analyse inzieht te verkrijgen in problemen m.b.t. geometrie, anisotropie, enz.
11 M@~h~ni~~_ran_d@_h~'tIPl@'
Binnen het multidisciplinair kader TVF werd de aandacht voor het hart ver-bijzonderd in een onderzoekelement gericht op de ontwikkeling van een mechanisch model van de linkcrkawAr van het hart. Hierbij staat de inkorporatie van de intramyokardiale drkulatie in het model centraal, waardoor de interaktie tussen koronaire doorbloeding en weefselspanning en deformatie ge-' analyseerd worden. Voortgang in het verslagjaar 1985: M.b.v. het axiaal-symmetrische E.E. Model is een komplete hartcyclu5 doorgerekend. De uitkomsten van dit model zijn deformaties en intramyokardiale drukken. De theorie voor intramyokardiale cirkulatie geimplementeerd in een programma en met de intra-myokardiale drukken uit het voorgaande als invoer is de bloedperfusie berekend in een hart met en zonder infarkt. De experimentele verifikatie d.m.v. een mikrocirkulatie model bevindt zich in een eindfase. Er wordt gewerkt aan de rapportage. Afb@@!ding§tc~bDi@k_iD_~~_g@De@~kYDd~
Dit projekt richt zich op het maken van afbeeldingen m.b.v. ultrasone tomogratie t.b.v. de geneeskunde. De werkwijze bestaat uit het berekenen van de verdeling van de geluidsnelheid en de absorptiekoeffici~nt in een doolsnede door een objekt gebruikmakend van: gepulst ultrageluid (1 Me) een mikrokomputer-gestuurde meetopstelling (scanner) een door diezelfde komputer uitgevoerde beeldrekonstruktietechniek. De resultaten in 1985 omvatten: Het gereed komen van de hardware en software benodigd voor het meten van de lokale absorptiekoefficient voor geluid in weefsels. Tijdens de metingen en daaropvolgende beeldrekonstrukties kan nu ook deze grootheid worden afgebeeld naast de lokale geluidssnelheid. Ten behoeve van deze metingen zijn nieuwe fantomen gemaakt, waarin naast de geluidssnelheid ook de demping door absorptie regelbaar is. Het rekonstructieproces is verbeterd door het invoeren van nieuwe dekonvolutiefilters. Deze filters zijn ontworpen in samenwerking met de vakgroep Theoretische Elektrotechniek. Het meten aan bot heeft nag veel problemen opgeleverd. Het afgelopen jaar is gemeten aan gelsoleerd bot (dus buiten het lichaam). Het laat zich aanzien dat de problemen kleiner zullen zijn, wanneer aan bot in vivo wordt gemeten. Bot vertoont een anormale geluidsgeleiding, evenals niet-biologische poreuze materialen. In verband hiermee zijn, in samenwerking met de vakgroep Transportfysica van de afdeling der Technische Natuurkunde die onderzoek doet aan golfgeleiding in poreuze media, enige metingen gedaan met ooze meetopstelling aan (niet-biologische) poreuze materialen. Een aanzet gemaakt voor het omschake1en van de meetopstelJing naar het IEEE-protokol. De aanpassing van het eerste meetapparaat is gereed gekomen. Tevens is nu een IBM-PC beschikbaar, waarop de gehele meet- en rekonstruktieprocedure zal worden overgezet. De verbinding tussen de meetopstelJing en de Burroughs is thans operationeel en het transport van meetresultaten en afbeeldingen naar de mainframe komputer is nu mogelijk.
12
Een onderzoek naar de mogelijkheid van beeldverbetering met niet.lineaire Kalmanfi1t.eracht.ige technieken is gestart. In samenwerking met een industrie is enig theoretisch onderzoek gedaan naar de bundelvorming bij ultrasone real time scanners. ~QQ:ggQ:kQ!I@!gti@~_t~~~¥~_kQ!!~kt!gm~tbQg~_¥QQ!_QQgb~w~ging~n.
Het doel van dit projekt is de overdracht tussen het EOG en het EEG te beschrjjven, teneinde een korrektie voor oogbewegingsartefakten uit te kunnen voeren. In de verslagperiode 1985: Is een model opgesteld, zodanig dat zowel proces- a)s ruisparameters geschat worden, waarbij oak afhankelijkheid tussen kana len in beschouwing kan worden genomen. Uit de resu1t.aten van sen experiment waarin pseudo-random oogbewegingen werden voorgeschreven blijkt o.a. dat de parameters van de ene dataset goed bruikbaar zijn voor andere datasets (van dezelfde proefpersoon), wanneer de tijd tussen de metingen niet groter is dan ca. 20 min. Er zijn verschillen vastgesteld tussen artefakten ten '1evolge van 00'1bewegingen en knipperingen, die echter niet goed onderzocht konden worden vanwe'1e het geringe aantal knipperingen dat voorkomt in de beschikbare data. Voorbereidingen zijn getroffen voor een nieuw experiment, waarin meer EEG-afleidingen zullen worden geregistreerd en ook knipperingen en langzamere oogbewegingen zullen worden voorgeschreven. Dit zal met ca. 20 proefpersonen worden uitgevoerd. Dynlmi~cbe_metingen_laD_mQnQlageD
nit onderzoekelement is gericht op de rheologisch eigenschappen van longsurfaktant:. . De asymmetrische variant van de Benjamin-de Feyte methode is gebruikt voor onderzoek na~u het verband tussen de rheologische eigenschappen en de foetale leeftijd van lammeren waaruit het surfaktant afkomstig is. Deze methode wordt oak gebruikt voor onderzoek naar de fase-overgang in monolagen. De bruikbaarheid van elastische wanden is aangetoond en de invloed van lekken is verwaarloosbaar gebleken. Er werd een nieuwe methode ontwikkeld am de wisselwerkin'1 tussen de monolaag en het materiaal van de Wilhelmy-plaat te onderzoeken. Capillairo-grammen (kracht '" indringdiepte van de plaat) geven de invloed van de kontakthoek aan. Een draaispoelmeter wordt gebruikt bij meting van oppervlakte-fasesnelheid. De bellenmethode is getest, de vierkant-methode is gebruikt bij metingen aan gemengde monolagen. Het drukinterval van de fase-overgang is er nauwkeurig mee te bepalen.
Indikatot¥eraunningsmetbQde Dit onderzoekelement is gericht op de ontwikkeling van de indikatorverdunningsmethode ais meettechniek voor bepaling van bloedstroomsterkten. Op dit onderzoekelement vond in 1984 een afronding plaats (dissertatie von Reth). In het verslagjaar is af!]etast in hoeverre het fysisch-theoretisch model nog verfijnd kan worden. In samenwerking met het pathofysiologisch laboratorium, afdeling longziekten (EUR) zal worden bezien of op dit onderwerp een verdergaande onderzoekinspanning zinvol geacht wordt.
13 M~gn~tQ:~n~~E~~!Q9K~t!~
nit onderzoekelement is gericht op de ontwikkeling van een meetmethode voor magnetische velden afkomstig van elektrische aktlviteiten in de hersenen. Met 10' n meting, magneto-ej;c~phalogram (MEG), wordt informatie verkregen over dieper gelegen aktiviteiten in de hersenen dan met een Elektro-encephalogram (EEG). Het betreft hier zeer zwakke magnetische velden (in de orde van 10- 13 T) die geavanceerde technieken vereisen om ze meetbaar te maken. In de verslagperiode is: Het mechanische deel van de meetopstelling (Kryostaat met ophanging en verplaatsingsmechanisme) gereed gekomen. Het besturings-, meet- en dataverwerkingssystemen zijn gerealiseerd. Metingen aan de grens van de hu idi'Je technologische m0geli jkheden 9aven naar verwachting vele problemen. De meeste hiervan zijn reeds bevredigend overwonnen. Met dit systeem jn inleidende metingen verricht. In de gebruikte ruimte blijkt te veel elektromagnetische straling aanwezig. Vooral 50 en 150 Hz stoorsignalen blijken zeer hinderlijk. MikrQ:An~mQm~tr!~
Dit onderzoekelement beoogt de ontwikkeling van een gevoelig meetsysteem voor lage luchtsnelheden kleiner dan 1 em/s. In de verslagperiode: Kwam een testsysteem tot stand waarbinnen luchtstromen met deze lage snelheden en zander trillingen kunnen worden opgewekt. Hierin werden metingen verricht. Voor dit systeem is ean numeriek model ontwikkeld. Een meetprincipe is ontwikkeld met een beter terugkoppelmechanisme. Ak~~nt~~r~~byi~ing_in_g~_199t~t~_~i~r_tb~m9~~
Voor de thema's monolagen, indikatorverdunningsmet.hode, magnetoencefalografie en mikro-anemometrie wordt gekonstateerd dat hierbij de IJIenzen van de technologische mogel i jkheden steeds vaker bereikt worden. Oi t is zodanig aan de orde dat de medische toepassingen binnen deze thema's minder aandacht gaan krijgen. De sturing van dit onderzoek moest dit verslagjaar in toenemende mate gericht worden op de aspekten van fysischetechnische informatieverwerking.
3. Publik§ties
3.1.1. Interne dissertaties
Rousseau E.P.M. Mechanical specifications for a closed leaflet valve prosthesis. Promotoren: Prof.Dr.lr. J.D. Janssen, Prof.Dr. n.A. Huysmans Eindhoven (1985), 137 pag. 3.1. 2. Interne dis.sertaties (extern voorbereid)
n.v.t. 3.1.3. Externe d.issertaties
Beumer T.A.M. Flow cytometric measurement of proliferation of individual cell categories in human bone marrow. e.A.M. Haanen, J.A. PouUs, Nijmegen (sept. '85), pp 1-117 Oomens C.W.J. A mixture approach to the mechanics of skin and subcutis: a contribution to preSsure sore research. Promotoren: Prof.Dr.lr. D.H. van Campen, Prof.Dr.lr. H.J. de Jongh, Prof. Drs. W. H. Eisma I Twente (juni aSS)
Beneken J. E. W., Gravenstein N. G., Gravenstein J. S., Van der Aa J. J., Lampotang S. Capnography and the Bain circuit I: A computer model. Journal of Clinical Monitoring 1 (196;5) nr. 2, pp 103-113 Beneken J.E.W., Gravenstein N.G., Lampotang 5., Van der 1\a J.J., Gravenstein J.5. A computer model of the BAIN anesthesia breathing circuit. lMACS World Congress, Oslo, ProceediW!Js 2 (1985), pp 227-229 Berlo A. van Application of computers in renal units: A question of time? Int ..1. CUn. Mon. lie Camp. 2 (1985), pp 35-41 Berlo A. van, Groot G.H. de, Schalm $;.W., Jansen P.P., Vries E.H. de, Fick T ., Boks A. L. In vivo experiments with powder charcoal haemoperfusion in a pig model of hepatic failure. Int. J. Artif. Organs 8 (1985), pp 335-340 Berlo A. van
15
Inleiding Microsymposium: Kunstnier afdeling en automatisering. Criteria voor hard- en software op de dialyseafdeling. Proc. 13e Dialysedag (1985), pp 14-19 Berlo A. van, Rijsingen P. van, Massen C., Verkooyen A. Kinetic modelling in powder adsorbent haemoperfusion. In: "New aspects in extracorporeal detoxification", H. Chmiel and E. Steicher (eds.), GVC-DGBMT, nr. 14 (1985) Berlo A. van The possible role of powder charcoal haemoperfusion for haemodetoxication in hepatic failure. In: "Artificial support and hemodetoxication in severe organ failure", C.U. Casciani and G. Splendiani (eds.), Acta Medica, Roma (1985), pp 97-103 Beumer T.A.M., Lenssinck H., Pennings A" Haanen C. A single parameter analog level discriminator: a cheap and powerful extension of F.C.M.-data acquisition. Cytometry 6 (1985), pp 65-68 Beumer T.A.M., Crissman H., Wessels H., Haanen C. Calculation of S-phase numbers of four major cell categories in human bonemarrow from DNA-flow cytometry and counterflow centrifugation data. Cytometry 6 (1985), pp 4-10 Beumer T.A.M., Massen C.H., Poulis J.A., Haanen C. Cell cycle analysis in viable cultured cells using a single--ion laser flow cytometer. Cell and Tissue kinetics 10 (1985), pp 51-56 Beumer T.A.M., Massen C.H., Poulis J.A., Haanen C. Light scatter gated data reduction in proliferation measurement of cell lines and bone-marrow subpopulations. Cell and Tissue Kinetics 10 (1985), pp 38-42 Beumer T. A. M., Rooyakkers J., Pennings A., Haanen C. Numerical analysis of dual parameter F.C.M.-distributions: a linear curve fitting procedure. Cytometry 6 (1985), p 53 810m J.A., Ruyter J.A.F. de, Saranummi N., Beneken J.E.W. Detection of trends in monitored variables. Computer and control in Clinical Medicine, Eds. E.R. Carson and D.G. Cramp, Plenum Press London (1985), pp 153-174 Bruijn E.A. de, Leclercq P.A., Tjaden U.R. The autoderivatisation of cyclophosphamide and its metabolite 4-keto cyclophosphamide during capillary gas chromatography. In: "Proceedings of the 6th International Symposium of Capillary Chromatography", P. Sandra and W. Bertsch (eds.), HOthig, Heidelberg (1985), pp 599608
16 Dikhoff T.G.M.H., Heide J.A. van der, Mc Vie J.G. Topographic PIXE analysis of platinum levels in kidney slices from cis-platin treated patients. Nucl. Instr. and Meth. B 10/11 (1985), pp 639-642 Dinjens W.N.M., Chiba P., Laarhoven J.P.R.M. van, Zeijlemaker W.P., Bruijn C.H.M.M. de A radiochemical micro-assay of S-adenosylhomocysteine hydrolase in lymphoid cells. clin. Chim. Acta 152 (1985), pp 223-228 Dongen C.A.M., Was J.H., Goedemans J.H., Reijenga J.C. Composition of the nucleotide pool in a morphogenetic compartment in eggs of nassariu5 reticulatus (mollusca) analyzed by capillary isotachophoresis. Exp. Cell. Res. (1985) Doremalen P.A.P.M. van, Janssen A.G.M. J. Radioanal. Nucl. Chem., Letters 96/2 (1985), pp 97-104
Gravenstein N. G., Lampotang S., Beneken J. E. W. Factors influencing capnography in the Bain circuit. Journal of Clinical Nonitoring 1 (1985) nr. 1, pp 6-10 Huson A. De beweqinq van de voet: namen en qewrichten. In: Voetenwerk (red. A. Huson en D. Winkel), Stafleu, Alphen aan den Rijn ( 1 985), pp 11 - 2 6 Huson A. De rug gesteund: een anatomische ruggEsteun. Cursusboek Boerhaave/ISPO-cursus "De ruq gesteund". (red. W.J. Hazelaar) (1985), pp 1-10 Huson A. Functionele anatomie van de wervelkolom. In: HRugpijn H (eds. M.J. Kingma en H.J. Dokter), Bohn, Scheltema & "olkema, Utrecht (1985) 3e herz. druk, pp 9-33 KusonA. Movements of the foot: terminology and concepts. Annals of the Royal College of Surge<ms of England 67 (1985), pp 196-197 Huson A. The closed kinematic chain as a concept for functional anatomical models. Proceedings of the tnternat. Conf. on Biomechanics and Clinical Kinesiology of Hand and Foot, Madras (India), 16-18 december 1985 (eds. K.M. Patil and H. Srinivasan), pp 1-4 Huson A. The human tarsus conceived as a closed kinematic chain. Proceedings of the Internat. Conf. on Biomechanics and Clinical .Kinesiology of Hand and Foot, Madras {India), 16-18 december 1~85
17 (eds. K.M. Patil and H. Srinivasan), pp 81-84 Huyghe J.M., Blankevoort L., Grootenboer H.J., Heethaar R.M., Campen D.H. v. A non-linear, viscoelastic, ~xisymmetric, two-phase finite element model of the passive left-ventricle, Proc. 4th Meeting Europ. Soc. Biomech., Davos (Switzerland), 24-26 september 1984; Martinus Nijhoff Publ., Dordrecht (Netherlands) (1985), pp 257-262 Kleeven, W.J.G.M., Wijnhoven G.P.J. Effect of electrode coating on the response curve of dose calibrators for nuclear medicine: a computer simulation study. Nuclear Instruments and Methods in Physics Research A 237 (1985), pp 604-609 Kouijzer W.J.J., Stok e.J., Reits D., Dunajski Z., Lopes da Silva F.H., Peters M.J. Neuromagnetic fields evoked by a patterned on-of set stimulus. IEEE Transactions Biomed. Engineering BME 32 (1985), 6, pp 455-458 Lemmens A.A.G., Poelmans A.P., Everaerts F.M., Bruijn C.H.M.M. de Isotachophoretic analyses of compounds in complex matrices: allergenic extracts and aluminium in biological fluids and bone. In: "Protides of the biological fluids" (H. Peeters, ed.), Pergamon Press, Vol. 33 (1985), pp 499-505 Lemmens A.A.G., Reijenga J.e., Everaerts F.M., Janssen R.T.P., Hulsman J.A.R., Meijers C.A.M. Isotachophoresis as a candidate reference method in analytical chemistry. Determination of sodium in serum. J. Chromatogr. 320 (1985), pp 193-197 Pas A.E.G.M. Behaaglijkheid in werksituaties; deel III Tijdschrift voor Ergonomie 10 (1985), 12, pp 10-15 Prins M., Reints H., Hagedoorn H.L. Achromatic focusing of a 2,5 MeV proton beam with magnetic dipoles, quadrupoles and sextupoles. Nucl. Instr. and Meth. B 10/11 (1985), pp 802-805 Prins M., Dries W., Lenglet W., Davies S.T., Bowen K. Trace element analysis with synchrotron radiation at SRS Daresbury; Nucl. Instr. and Meth. B 10/11 (1985), pp 299-302 Reijenga J.C., Aben G.V.A., Lemmens A.A.G., Verheggen TIl.P.E.M., Everaerts F.M. Isotachophoresis of allergenic extracts. J. Chromatogr. 320 (1985), pp 205-211 Sauren A.A.H.J., Huson A., Schouten R.Y., Nagtegaal J.C. A simple finite element model of the meniscus.
18 In: Biomechanics of normal and patholoqical human articulating joints. Ed.: N. Berme, A.E. Engin, K.M. Correia da Silva. NATO ASI Series E: Applied Sciences. no 93. Dordrecht. Martinus Nijhoff Publishers (1985), pp 367-368 Sauren A.A.H.J., Huson A" Schouten R.Y. An axisymmetric finite element analysis of the mechanical function of the meniscus. Int. J. Sports Med. 5 (1984) Supplement, pp 93-95 Schoots A., Homan H., De Smet R., Cramers C., Vanholder R., Ringoir S. Evaluation of in vivo dialysis efficiency in hemodialysis and hemodiafiltration by reversed-phase liquid chromatography. Proc. 1st.. Int. Symp. Single Needle Dialysis. ISAO Press, Cleveland (1985) Schoots A.C., Homan H.R., Gladdines M.M., Cramers C.A., De Smet R., Ringoir
s. Screening of UV-absorbing solutes in uremic serum by reversed-phase HPLC. Change of blood levels in different therapies. Clin. Chim. Acta 146 (1985), pp 37-51 Stapper M., Sollie G. Ultrasound Transmission Tomography by means of a personal computer. Proceedings Ultrasonics International (1985) London Steenhoven A.A. v., Corver J.A.W.M., Vosse F.N. v.d., Reneman R.S. The influence of a small stenosis in the carotid artery bulb on adjacent axial velocity profiles. In: Biomechanics: Current Interdisciplinary Research. Eds.: S.M. Perren and E. Schneider, Dordrecht, Martinus Nijhoff Publ. (1985), pp 239-244 Verbout A.J., Huson A. Ont.ogenese und funktionelle Anatomie des Bewegungssegments der Wirbels4ule. Proc. 3. KOlner Biomechanisches Colloquium, 5/6 Oktober 1984 und Symposium Biomechanik der Wirbels4ule (7. Europ. Anatomen Kongress, Innsbruch, 5 Sept. 1984): "AusgewAhlte BeitrAge" KOln (1985), pp 143-169 Verhallen P.T.H.M., Oomen L.J.P., Elsen A.J.J.M. v.d., Kruger A.J., Fortuin J.M.H. The diffusion coefficients of helium, hydrogen, oxygen and nitrogen in water determined from the permeability of a stagnant liquid layer in the quasist.eady st.ate. Chern. Eng. Science 39, 11 pp 1535-1541 (1984), verschenen in 1985 Vosse F.N. v.d., Vial F.H., Steenhoven A.A. v., Segal A., Janssen J.D. A finite element and experimental analysis of steady and pulsating flow over a two-dimensional step. In: Numerical Method in Laminar and Turbulent Flow. Eds.: C. Taylor, M.D. Olson, P.M. Gresko and W.G. Habashi, Swansea, Pineridge Press (1985), pp 515-526
Berlo A. van, Roodvoets A.P. Expectations and desires cuncerning computer employment in Dutch renal units. Kidn. Int. 28 (1985), p 360 Klein 5.5. Separate determination of concentration profiles for atoms with different masses by simultaneous measurement of scattered projectile and recoil energies. 7th International Conference on Ion Beam Analysis Berlin, 7-12 July 1985 Hahn-Meitner Institute, Berlin (1985) Neumann J., Berlo A. van, Rijsingen P. van, BOttcher M., Falkenhagen D., Klinkmann H. Mathematische Modellierung der Adsorptionskinetik bei Haemo- und Plasmaperfusion zur k4nstlichen Leberunterstdtzung. In: "Vortragskurzfassungen 7. Symposium Med. Physik zum Thema Biomechanik und Stoff transport innerer Organe", Greifswald (1985), pp 17-18 Rutten G.A, Schoots A.C., Vanholder R.C., De Smet R., Cramers C., Ringoir S.M. Organochlorine pesticides in serum of dialyzed and non-dialyzed uremic patients. Abstracts: Contemporary management of renal failure. Hospal International Forum, Marrakesh, Marocco (1985), p 2 Schoots A., Vanholder R., De Smet R., Cramers C., Ringoir S. Screening of uremic solutes by HPLC. Abstracts: Contemporary management of renal failure. Hospal International Forum, Marrakesh, Marocco (1985), p 6
Beneken J.E.W., Brown B.H., Skupinski W. Biomedical engineering programme of the European Community, Journal of Medical Engineering & Technology 9 (1~85), nr. 2, pp 61-68 Berlo A. van De kunstnier: bloedschone techniek? Technovisie 15 (1985), nr. 4, pp 12-16 Prins M., Mullenders S.L.F. Goedkope synchrotronstraling? Ned. Tijdschr. voor Natuurk. B 51 (1985) 19
Rousseau E.P.M., Wouters L.H.G., Steenhoven A.A. v., Janssen J.D. Harklepprothese, werkwijze voor bet vervaardiqen van een hartklepprothese en de daarbij toegepaste mal.
20 Octrooiaanvrage 8500538, Nederland, februari 1985
Beneken J.E.W. A computer model of the "BAIN- anesthesia breathing circuit. IMACS Conference, Oslo, 5-9 augustus (1985) Beneken J.E.W. Bijdragen vanuit de Medische Elektrotechniek aan twee voorwaardelijk gefinancierde programma's. Symposium: Voorwaardelijk gefinancierde onderzoekprogramma's Afd. E., Technische Hogeschool Eindhoven, 27 november "(1985) Beneken J.E.W. Een systematische analyse van het beademingscircuit vol gens BAIN. Symposium "Technologische aspekten van de beademing". Technische Hogeschool Eindhoven, 1 februari (1985) Beneken J.E.W. Fysica I, 11/ III en IV. Centrale cursus Anesthesiologie, Boerhaave Commissie voor Postacademisch Onderwijs in de Geneeskunde (PAOG). 4-6, 11-13 en 18-20 november (1985), Noordwijkerhout en Antwerpen Beneken J.E.W. Monitoring: Waarom? Themadag: Ontwikkelingen in de patientenbewaking. Leiden, 7 september (1985) Beneken J.E.W. Onderzoek binnen de vakgroep Medische Elektrotechniek. Afdelings (K) colloquium, Technische Hogeschool Eindhoven, 27 maart (1985) Beneken J.E.W. Sophisticated alarms in patient monitoring: a methodology based upon systems engineering concepts. Workshop: The automated Anesthesia Record and Alarms. Gainesville Florida, 11-12 mei (1985) Berlo A. van A kinetic model of the liver's excretory function for development of artificial liver support. Vth Congress of ISAO, 5-80ktober (1985), Chicago Berlo A. van Bloodpurification with the filmadsorber: development and kinetics of adsorption. Workshop Biomaterials in blood therapy, European research coordination on development, testing and applications, 28-30 Maart (1985), Siena (I) Berlo A. van Criteria voor hard- en software op de dialyseafdeling.
21
Landelijke Dialysedag, 13 april (1985), Utrecht Berlo A. van De rol van modellen bij het 0~twerpen en gebruiken van bloedreinigings" apparatuur. KNCV-Zomercongres 1985, 23 augustus (1985), Enschede Berlo A. van Haemoperfusion mit dem Filmadsorber. Bezoek aan Research and Development Produktgruppe Membrana van Enka AG, 20 februari (1985), Wuppertal, BRD Berlo A. van Kinetic modelling in powder adsorbent haemoperfusion. New aspects in extracorporeal detoxification. 3rd Tutzing Symposium on Chemical Engineering in Medicine, 16-18 September (1985), Tutzing (MOnchen, BRD) Berlo A. van Kinetische modelvorming t.b.v. kunstmatige leverondersteuning. Voorjaarsvergaderinq FUNGO-werkqemeenschap leveronderzoek, 17 april (1985), Amsterdam Berlo A. van Research activities in bloodpurification techniques in the Netherlands. Bezoek aan Centre des Operations Techniques van Hospal, 30 Mei (1985), Lyon (F)
Berlo A. van Research in adsorption related to treatment of hepatic failure. Colloquium aan de Universiteit vall Rome, 2 April (1985), Rome el) Berlo A. van Some aspects of powder charcoal haemoperfusion. Voordracht voor groep van Prof. W.J. Kolff, tijdens bezoek aan Salt Lake City, 25 September (1985) Berlo A. van Unselective removal by powder charcoal haemoperfusioll in a pig model of hepatic failure. Int. Symposium on therapeutic plasma exchange and selective plasma separation, 18-20 Juni (1985), Homburg/Saar (BRD) Berlo A. van Untersuchungen zur Adsorption von Lebertoxinen an sehr kleine aktivkohlepartikel. Kongress 1985 der Gesellschaft fOr Biomedizinische Technik und Informationsverarbeitunq der DDR, 10-12 April (1985), Leipzig. Tevens: Co-chairman congresthema "KOnstliche Organe" Berlo A. van Update on computers in renal units (Introduction to the Computerworkshop)
22 XIVth Ann. Meeting of the EDTNA, 25-29 Juni 1985, Brussel. Tevens: Voorzitter Computerworkshop Boonman A., Gielis P., Massen C. H., Egberts J. Dynamic surface tension measurements on surface-active materials. Conf. Internat. Microbalance techniques (aug. 1985) Finland Bruijn E.A. de, Leclercq P.A., Tjaden U.R. The autoderivatisation of cyclophosphamide and its metabolite 4-keto cyclophosphamide during capillary gas chromatography. Vlth International Symposium on Capillary Chromatography, Riva del Garda, May (1985) Campen O.H. v. Faalanalyse knie-endoprothesen Shanghai University of Technology, China, 10oktober (1985) Campen D.H. v. Faalanalyse knie-endoprothesen; zachte biologische weefsels; hartmechanica. South West Jiaotong University, Emei, 16-18 october 1985 Curvers J., Leclercq P.A., Maris F., Cramers C.A., Schutjes C.P.M., Rijks J.A. Increased speed of st.eroid analysis by capillary gas chromatography and GC/MS. Meeting working part.ies Separation Methods and Pharmaceutical and Biomedical Analysis, Amsterdam, March (1985) Doremalen P.A.P.M. van 123 r- 1MP : Een overzicht van synthese, labeling en dosimetrie. Symposium "Meting van de regionale hersendoorbloeding", mei (1985). Zeist Dortmans L.J.M.G. Aspecten van het dynamisch gedrag van het kniegewricht. R.U. teiden, vakgroep Anatomie/Embryologie. Everaerts F.M., Lemmens A.A.G., Poelmans A.P., De Bruijn C.H.M.M. Isotachophoretic analyses of compounds in complex matrices: allergenic extracts and aluminium in biological fluids and human bone. 33th Colloquium of the Protides of Biological Fluids, Brussel, April/May (1985) Everaerts F.M., Verheggen Th.P.E.M. Recent developments of capillary isotachophoresis (plenary lecture). Second Int. Symp. on ionic solutes, Bratislava, September (1985) Everaerts F.M., Verheggen Th.P.E.M. Trends in isotachophoresis (plenary lecture). Annual Meeting of the American Chemical Society, Chicago, September (1985) Gielis P., Massen C.H., Poulis J.A.
23 corrections in the measurement of surface tension with two Wilhelmy balances. Int. Conf. on microbalanr~ techniques, Dyon (1985) Gielis P. Dynamical methods for measuring surface tension. Int. Conf. on microbalance techniques, Dyon (1985) Huson A" Drechsel G.W., Verbout A.J. A method to obtain a reference frame for 3-D reconstructions. 5. Arbeitstagung der Anatomischen Gesellschaft, Wnrzburg, 9-11 oktober (1985) Huson A. Biomechanics of the subtalar joint. Congress of the Belgian Society for Foot Surgery, Antwerpen, 8 mei (1985) Huson A. Bouw en funetie van de voet. ISPO Symposium, Eindhoven, 23 november 1985 Huson A. De functionele anatomie van het enkelgewricht. NOV eongres, Amsterdam, 29 maart (1985) Huson A. De rug gesteund, een anatomische ruggesteun. Boerhaave/ISPO-cursus « De rug gesteund", Noordwijkerhout, 28 maart (1985) Huson A. Die Terminologie der Fussbewegungen und die Nomenklatur der tarsalen Gelenken: elne kritische UeberprOfung. 5. Arbeitstagung der Anatomischen Gesellschaft, WOrzburg, 9-11 oktober (1985) Huson A. Een kinematische analyse van de voet: een aanzet tot modelvorming. Biomechanicadag, TH Twente, 27 februari (1985) Huson A. Functionele anatomie van de calcaneus. Minisymposium ·Calcaneusfracturen", Ned. Ver. v. Traumatologie, Amsterdam, 8 juni (1985) Huson A. Gewrichten en modellen: grenzen van de klinische werkelijkheid. Cursus Functionele Morfologie, ZoOlogisch Lab. Leiden, 13 februari 1985 Huson A. Wie heeft er al een ruilrug? KlvI Symposium "De artifici~le mens; stand der techniek", Utrecht, 12 november (1985)
24
Jans H.W.J. Aspecten van het dynamisch gedrag van het kniegewricht. KIvI/ESB-Nederland symposium: Mechanica van houding en beweging. THT, 27 februari (1985) Kieboom A.M. van de Numerieke bepaling van de weerstandsco~ffici~nt voor een strip in een 2dimensionale stroming met behulp van de eindige elementenmethode AFEP. Klein 5.S. Separation of mass and depth information by simultaneous measurement of recoil nuclei and scattered particles. FOM/SON wetenschappelijk vergadering over oppervlakte onderzoek, Veldhoven, maart (1985) Kouijzer W.J.J., Stok C.J., Reits D., Dunajski Z., Lopes da Silva F.H., Peters M.J. Neuromagnetic fields evoked by a patterned on-off set stimulus. Poster Neuromagnetism, IEEE Transactions Biomed. Eng. BME 32 (1985) 6 Leclercq P.A., Rijks J.A, Cramers C.A., Uralets V.P., Krokhin A.V., Semenov V.A. Fast analysis of underivatised anabolic steroid metabolites in urine by narrow-bore gas chromatography and GC/MS. Lecture presented at the 2nd International symposium on Modern Problems of Doping Control in Sports, Moscow, April (1985) Leclercq P.A. Preliminary experiences with a nebulizing interface for microbore LC/MS. Prospects for steroid analysis. Lecture presented at the Anti-Doping Center, MoscoW, Nov. (1985) Leenen R. Ontwerp en bouw van een computer-gestuurde motorregeling voor de groep anemometers.
Meijler A.P. Comparison between a handwritten and an automated anesthesia record. Workshop: "The automated Anesthesia Record and Alarms". Gainesville Florida, 11 mei (1985) Meijler A.P. Data Acquisitie en Display Systeem: Op weg naar optimale gegevenspresentatie in de OK. Kring Instrumentatie van de Vereniging voor Biofysica, 31 mei (1985) Meijler A.P. Dataverwerking en datapresentatie tijdens anesthesie. Themadag "Nieuwe trends in de bewaking tijdens anesthesie" van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesisten, 5 oltober (1985) Meijler A.P.
25
De effici!ncy van alarmering. Themadag: OntwiJcJcelingen in de patientenbewaking. 7 september (1.98S) Meijler A.P. De evaluatie van een Data Aquisitie en Display Systeem. Colloquium vakgroep OPS, Afdeling Bedrijfskunde, Technische Hogeschool Eindhoven, 19 november (1985) Peters G. De gesp: een krachtopnemer voor membraanachtige lichamen. Afdelingscolloquiu., Anatomie, R.U. Leiden, 17 april (1985) Peters G. De gesp: een krachtopnemer voor membraanachtige lichamen. Referaat. Cap. groep Anatomie & Embryologie, R.U. Limburg, 5 november (1985) Peters G. Een meettechniek om krachten te bepalen in relatief kleine collagene bindweefselstructuren. BIO-daq, R.U. Leiden, 9 november (1985) Peters G. Elleboogproject. T.g.v. BION jubileum vergadering: "Anatomie en technologie, arm in arm", 31 met (1985), Amsterdam Pluym M.J.F.P., Massen C.H. Measurement of small air-velocities. Int. Conf, on microbalance techniques, Dyon (1985) Pluym M.J.F.P., Massen C.H., Poulis J.A. Thermal convection in force measurements. Int. Conf. on microbalance techniques, DyoD
(198~)
Rindt c. 2D- and 3D-flow through the carotid artery bifurcation. Bij bezoek Or, D. Ku, 1 november (1985) Rindt c. Straming in de halsslagadervertatting. Interafdelingsproject ·Vroege detectie van atherosclerose-, 21 novembe~ (1985) RiUlloir S., Schoots A., Vanholder R. Uremic toxins. Cont.emporary management of renal failure. Hospal International Forum Marrakesh, Marocco (1985) Rousseau F..P.M. Problemen bij het ontwerp van een verbeterde vliesklepprothese. Nederlandse Vereniging vaar Thoraxt:'hirurl}ie te Leiden, 11 mel (1985)
26
Rutten G.A., Schoots A.C., Vanholder R.C., De Saet R., Cramers C., Ringoir S.M. Organochlorine pesticides in serum of dialyzed and non-dialyzed ureaic patients. Contemporary management of renal failure. Hospal International Forum, Narrakesh, Narocco (1985), p 2 Rutten G. A. / Schoots A. C., Vanholder R. C., De Silet R., Cramers C., Ringoir S.M. Organochlorine pesticides in serull of dialyzed and non-dialyzed orellicpatients. Son Werkgroep Analytische Chellie, Lunteren, Oktober 1985 Sars G.J.A. Het ijken van een windsnelheidslleter voor lage windsnelheden (lager dan 10 CII/s).
Sauren A. Aspecten van het dynamisch gedrag van het kniegewricht. Orthopaedisch Seminar, R.U. Leiden, 24 lIei (1985) Schoots A.C., Vanholder R.C., Gladdines M.M., De Smet R., Crallers C.A., Ringoir S.M. Hippuric acid and an unidentified compound as possible indicators of residual renal function in dialyzed patients. Int. Symp. Immune Metab. Aspects of Ther. Blood Purification Systems. Trondheill, Norway, Nay (1985) Schoots A., Vanholder R. I De Silet R. ,Cramers C. I Ringoir S. Screening of Urellic solutes by HPLC.Searcb for Hrker solutes in dialysis. Contemporary managellent of renal failure. Rospal International Forum, Marrakesh, Marocco (1985) Schoots A.C., Crallers C.A" VanholderR.C. I Ringoir S.M. Screening ofUV absorbing solutes and·fluorescent cOllpounds in urellic sera by BPLC. Werkgroep Farm. Biolled. Analyse (FABIAN), Mei (1985), Amsterdall Snlekers R.W.J.R. De hoekafhankelijkheid van een lIicro-anellolleter in een ijkopstelling. Intern rapport. Stapper M. PATO-cursus: sensoren. Bijdrage: Medische toepassingen van sensoren. Veldhoven, 26 novellber (1985) Stapper M. Ul trasone afbeeldingstechnieken in degen·eeskunde. Voordracbt Nederlands Elektronica- en Radiogenootschap, Allsterdaa, 3 october (1985) Stapper M., Sollie G.
27
Ultrasound Transmission Tomography using a microcomputer. Poster: Ultrasonics International 85, London, juli (1985) Steenhoven A.A. v. Hartklepprothesen. RlvI-symposium: De artifici~le mens Utrecht, 12 november (1985)
stand der techniek.
Versprille A. Beademing: begrippen en werkingsmechanismen. Symposium: -Technologische aspekt.en van beademing-, TH Eindhoven, 1 februari (1985)
Bovendeerd P.H.M. Stationaire inloopstroming in een bocht, dee 1 I (verslag van een literatuuronderzoek) en deel II. Afd. N (juli 1985) Coolen G.M. Snelheidsmeter voor rode bloedcellen in de microcirculatie met behulp van spati~le correlatie van videobeelden. Afd. E (1985) Cool en J. Verbeteringen in de mens-machine interactie bij een patientenbewakingssysteem: gegevensin- en uitvoer en vormgeving. Afd. E (1985) Driessche P. van Development and in-vitro testing of a tryptophan liganded collodion film for use in a selective immunosorbent. Afd. T (nov. 1985) Gerven A.P.A.M. van Het gebruik van micropower/pascal in een PDP11/23-falcon configuratie ten behoeve van real-time experiment besturing. Afd. E (1985) HoIshuysen P. Numerieke modelvorming van hartspierdoorbloeding. Afd. W (1985) Roll R.H. Onderzoek naar de implementatie van een ontwikkelsysteem voor machine onafhankelijk grafische programma's. Afd. E (1985) Liempd J.P.J.G. v. Dynamische en statische eigenschappen van binaire mono lag en van DPPC en andere longsurfactantcomponenten voor en tijdens collaps.
28 Afd. N (febr. 1985) Mullenders S.L.F. Matrixeffecten in XRF elementenanalyse bij gebruik van verschillende excitatiebronnen. Afd. N (febr. 1985) Mutsaers P.H.A. Dosimetrie aan snelle neutronenbundels in een fantoom. Afd. N (aug. 1985) Muijtjens P.C.E.M. Convolutie terugprojektie en algebralsche rekonstruktietechniek in ultrasone looptijdtomografie. Afd. E (1985) Rindt C. Een experimentele en numerieke analyse van een (in)stationaire stroming in een 2-dimensionaal model van de halsslagadervertakking. Afd. W (1985) Rijsingen P. van Kinetic modelling of haemoperfusion with the filmadsorber. Afd. N (aug. 1985) Steeman P.A.M. Construction of the RF system for a 3 MeV proton cyclotron and calculations of the orbit centre motion. Afd. N (aug. 1985) Verdaasdonk R. Toepassing van holografische technieken bij de vervaardiging van spatial filters ten behoeve van beeldverbetering. Afd. N (1985) Versteijlen J.A.M. Instationaire stromingen in bochten en vertakkingen - Verslag van een literatuuronderzoek. Afd. N (aug. 1985) Vliembergen E. v. Excitatie-overdracht voor He*, Ar*, Kr* + N2 botsingen. Afd. N (1985) Vorst J.H.M. van der Een multi-microprocessorsysteem als frontend processor in het Data Acquisitie en Display Systeem. Afd. E (1985) Vroemen W. Faalanalyse van surface-replacements in de menselijke heup. Afd. W (1985)
29 Wardenier P.". Analyse, ontwerp en bouw van een lineair akoestisch array ten behoeve van een experimentele meetop~telling voor ultrasone tomografie. Afd. E (1985) Wit ".J.F. de Onderzoek naar stationariteit van achtergrond EEG en een single trial analyse met behulp van orthogonale polynomen. Afd. E (1985)
