I
SPORTBIESSURES: DE
A'PECTEN TUssEN DEOREN VAN
DE
WOUW
VooÍ de meestesportels is het oplopen van een blessuÍe een teleurstellin& maar in het algemeenleidt het niet tot een emotionele crisis.' Het bliikt e(hter dat een klein percentage patiënten in revalidatiecentraen ziekenhuizen fysiek en mentaal ni€t in balans ziin. Ze hebben emotionele problemen in het omgaan met hun blessureof ziekte.. Voorheenbesteedden sportmedici vooral aandachtaan de fysieke aspectenvan de Íevalidatie.3Voor een compleet herstel zouden echter zowel de psychologischeals de fysieke aspectenvan de blessurerevalidatie in acht genomen moeten worden. In dit artikclwordteenovcrzicht RoLvANpsycHoloctscHE Eegeven van de psycholqlische Íacbrcn die van invb€d ziin oo hct oplopen van een blcssurc, dc psychischereacticsop blessurcscn de psychologischeinterventiesdie mo8elijk het revalidatieproccskunnen vergemakkeliik€n.
FACTOREN AU HETONTSTAANVAN BLESSURES L)c voomaamstc psychok)gischê fack)ren die van invlo!'d kunncn ziin op het ontstaanvan een blessureziin persoonliikheiden strcss.,.
Uit een aantal onderzoekenblijkt dat enkele persoonlijkheidskenmerken soms samenhanBcnm€t een vcrhooSd bl€ssur€risico.,Het gaat in bijzonder om hardheid t.o.v jezelf, spanningsbehoefte, level of anxi€ty, zelfbeeld,interne en cxternebeheersing,agíessiviteit en impulsivit€it. Helaassprekende Íesultat€n van studies op het Bcbiedvan persoonlijkheiden blessurerisico elkaar nogal eens tcgcn."
Ook stíess blijkt een belangriike facbr te zijn in het ontstaan van bl.ssurcs.Onderzo€kershebbendc relatiebekekentussenlife strcs$cn het aantal bl€ssur€s.' Life stress komt vooÍ bij grote veranderingcn
Str€sareaatle Beoordelinten 'colnitive apPraisals
Fysioloqisch€/ Aándach6v€randenngên
Psychologische Interventiês Cognitief
(o
|
À
^, r
N t
À |
\r^
2oo2 l
Somatische
7
I in het daSelijks leven zoals het verhanterint en mental€ vaardigliezen van een dierbaar persoon, heden. Het hebben en het kunnen verhuizen/ trouwen/ veranderint gebruiken van deze bronnen blijkt van baan of ontslag. Er is ook het omtaan met life stresste veÍgeonderzoek gedaan naar alledaagse makkeliiken.'' Er is bewijs dat de stress,zoalsbijvoorbeeld voorkomt copingvaardigheden van e€n spoÍbii het rijden in het veÍkeer De teÍ zowel direct als indircct de blesÍesultaten wijzen erop dat sporters, sure kunnen belhvloeden.'D die veel life stress ervaren, vak€r last hebben van blessuÍes.rrDe Uit het onderste gede€lte van relatie tussen stÍess en blessures is figuur I blijkt, dat sporters di€ toch nogal complex. Daarom hebmentale vaardithedm ontwikk€ben AndeÍson & Williams 10 een len (bitv het stellen van doelen, d)'namisch multidimensionaal visualisatie en ontspanningsoefestress-blessuÍe-model opgesteld ningen)beterom kunnen gaan met (zie figuur l). stress, HierdooÍ vermindert zowel Een in potentie stressvolle sport, de kans om gebleseeÍd te raken situatie kan het Íisico op blessuÍes als de stressna eenblessurc. ver$oten. Het is belangritk hoe bedreigend de situatie is voor de PSYCHOLOGISCHERÊACTIES sPorter.rLrEensituatie die als beOP SPORTBLESSURES dÍeiSend wordt ervarcn vergroot de stressreactie, Deze stressreactie Zwaar geblesseeÍdesporters zijn veroozaakt cognitieve-,fysiologiniet m€er in staat om mee te sche- en/of aandachtsverande- trainen met de rcst van het team, rinSen. De storingen in de áanHieÍdoor verliezen ze hun fitheid, dacht kunnen ontstaan doordat maar ook de aandacht van de h€t gezichtsveld van de spo er coach,collega'sen de media. Deze veÍsmalt tijdensstress.':Grotemate veÍanderingenin het leven van de van stresskan ook een hoge spiergebless€erdespoÍter kunnen leiden tonus veroorzaken, waaÍdoor de tot psychologische reacties als coórdinatie en de flexibiliteit stress,stemmingsveranderingen of motelijk verminderen.'' Deze verdepÍessie.rl"'7Hoe ernstigeÍ de anderingen kunnen de kans op blessure, hoe troter de kans op blessuresweer vergÍoten. negatieveemoties.L' Ook het veÍlies van de dagelijks€routine, de piin, Figuur I veronde$telt dat de stressreactie beihvloed wordt door de peÍsoonlijkh€id,stressorenin de voorgeschied€nis en copingvaardigheden. PeÍsoonlijkheidbepaalt of iemand vindt dat een situatie stress oplevert en of iemand ontvankelijk is voor de effecten van stressoren. de beperkingen door de blessure Ook zouden enkele peÍsoonlijken een onzekere toekomst kunnen heidskenmerken het risico op het leid€n tot angst,boosheid,frustraontstaan van blessuÍes kunnen he en depressie.ri'8De geblesseerde belmvloeden. sporters maken zich zoÍgen oveÍ OÍrder stressorcn in de voorgehet omSaanmet de blessureen het schiedeniswordt verstaan:stlress- Íevalidatieproces.lT Daar komt nog volle gebeuÍtenisseÍ! dagelijkse bij dat geblesseerde sporters zi€h beslommeÍinten en eerderc blesvaak hulpeloos voelen en afhánkesuÍes. Een grote hoeveelheid life liik vaJl andercn.1,! Ze kunnen een stresswordt geassocieerdmet meeÍ deel van hun identiteit gevo€l van blessures.rr eitenwaarde en een belangijke Onder d€ categoÍie copinryaardigbron van beloning en bekrachtihedm vallen goede eet- en slaapgint verliezen.lr In de iiteratuur worden hir'eetypen Sewoonten, sociale steun, stl€ss-
Niet meer meedoenis verliezen
I
modellen aantehoffen, die de reacties op blessures beschriiven.
Ve$chillende auteurs zijn van mming dat teblesseeÍde spoters dezelfde viif Íasen doorlopen als mensen in een rc,uwproces.lu'21 Deze fasen zijn ontkennint, boosheid, ondeÍhandeling, deprcssie en acceptatie.:r Niet meer kunnen deeln€Ínen aan (wedstrijd)sport kan namelijk gezien worden als een vorm van verlies,LGeblesseeÍdespot€rs verliezende mogelijkleid om lichameliik actief te zijn en ze vediezen het contact met medespeleís. Zoals eeÍder vermeld kunnen ze ook een deel van hun identiteit, gevoel van eigenwaarde en een belangrike bÍon van beloning en b€krachtigingverliezen. Aanhangersvan fasemodellenzijn van mening dat de me€stesporteÍs eerst de ontkenningsfase doorlopen: sporters kunnen niet geloven dat de blessurehun overkomt, Als ze zich realiserendat toch echt het geval is, komt vaak de boosheid opzetten.r' De boosheid kan zich uiten in de vorm van heftige uitbárstingen,sarcasmeen koppigheid of zich iuist naar binnen richten in de vorm van schuldgevoelens, zelfuerwijt of het overmatig bezig zijn met de lichamelijke klachten.' Dan volg het ondeÍhandelen ('baÍgáining'): de geblesseerdesporter prcbeert te rationáliserenom de realiteit niet onder ogen te hoeven zien. De spoÍter is onzeker over de toekomst en kan depressiefworden, als hij zich rcaliseert dat hij niet volledig me€r mee kan do€n met de rest van het team.rtHet komt vaak voor dat de sporter zichzelf teruttrekt, moe is en concentÍatieprobl€menheeft.2z'De laatstefase is die van acceptatie:de spoÍter komt uit de depressi€ en is bereid te revalideren. Ondanks de populariteit van fas€modellen, zijn eÍ teen overtuigende bewijzen gevonden vooÍ het ster€otype patroon van fasen in de psychologische reacties op het
(P OR TA A ' 5A C I IN TE R N A I ION A AL 2O O 2 I
ontstaan van sportblessures.:' De psycholoSischereacties op blessuÍesblijken globaleí en gevarie€rder te ziin, dan de fasemodell€n
Beoo.delingsmodêllen Een alternatiefvooÍ de fasemodellen zijn d€ beooÍdelingsmodellen (cognitive appraisal models). Het \'()ordeel van het beoordelingsmodel is dat het rekening houdt met individuele veÍschillenin reacties op spoÍtblessuÍes.:'De beoordelingsmodellenzien blessuresals een bron van stress. Reactiesop blessuresworden geanalyseerdin de contextvan adaptatieaan strcss. De nadruk woÍdt daarbijgelegdop de cognitic. Dus het is niet zozeeÍ de blessurezelf die de (stress)reactie veroorzaakt,als wel de manier
waaroP d€ sPorter de blessuÍe ervaart of beoordeelt. Deze beoordeling bepaalt de emotioneleÍeactie (bii( boosheid, depressie, opluchting), die weer het gedrag als reacti€op de blessurebepaalt.,, Met andere woorden, de spoÍter kan een blessurc ervaren als een bÍon van stress-StÍessis €€n aanzi€nliike disbalanstussenbelasting (fysieke en/of psychologische b€lastin8) en belastbaarheid.Als iemand niet in staat is deze balans t€ herstellen,heeft dat belangrijk€ consequ€nties.]De disbalans kan als bedreiSend ervaren worden, waardoor dc bestandsangst(state anxiety) toeneemt.De persoongaat zich mecr zoÍBenmak€n (cognitive state anxiety) en d€ fysiologische activatietoestandwordt verhoogd
(somaticstateanxiety).', Ceblesseerde sporteÍs kunnen tiidens de diagnose,€valuatie- en r€validatiesessiesmeer cognitive €n somatic anxiety ervaÍen. ze maken zich zorgenover toenemende pijn en z€ zi€n op tegende reac tles van teamgenotenen coaches, Ook is hct waarschijnlijkdat sporters zich angstig voelen als ze zich voorbereiden op hun comeback.' Het is daarom belangrijk aandacht te bested€n aan dc cognitieve, en somatischeanSstendie kunn€n ontstaan door een blessure. NeSatieve €moties kunnen de concentratietiidens de revalidatieoefeningen beinvlo€den en fysiologische reacties (bijv spieÍspan, ning) kunn€n dc piin van de sPoÍteÍdoen toenemcn.L
OPROEP Drs. Vande Wouw i6 voor haar onderzoek'Mentaletraining voor langdurit Fbless€erdetopsporters'opzoek naar proefpersonen.Als u langdurig geblesseerde sportersvan hoog niveau in uw bestandheeft,die bereid zin meete werken aan het onderzoek,of als u m€er informatie wilt ontvangen,kunt u contactopnemenvia aÍ
[email protected] oÍ bellenmet 0G29116293. Her onderzo€kduuit ongeveer6 weken;waarvan4 weken inteÍventie(imageryi.c.m.ontspanningsoefeningen of gedachtecontroletÀchnieken). Het onderzoek wordt uitSevoerdin samenwerkingmet dr. Frank Bakkervan de faculteit Bewegingswetenschappen van de VÍije Univelsiteit in Amsterdam.
\o o n
! 1a< \ A \ E
\ I IP \a t
o \ÁÀ L 2 O O2
I
9
-
SPO R TB LE S R SU E5 :DEASPECTEN T U''E N D EOR EN,DEEL2 ArKE
v^N
DER
Wouw
PSYCHOLOGISCHE INTERVENTIESTUDENS REVALIDATIE PsycholoSische interventies kunnen waàrdevolzijn voor het h€rstel van spoÍtblessures.Zowel spoÍteE als coachesziin van mening dat psycholotische interventies een goedeaánvulling ziin op de fysieke revalidati€.rrEen positievecommunicatiestiil, strategieën vooÍ h€t stellen van realistischedoelen en methoden voor positief denken woÍden beschouwdals belangriikste psycholodsche technieken in het revalidatieproces.Uit onderzoek van levleva & Orlick :" bliikt dat spoÍteÍs die snel herstelden van hun blessure,gebruik hadden gemaakt van doelen stellen (goals€tting),positievezelÍspraak(positive selÊtalk),str€sscontrole(stÍess contÍol) en het verbeeldenvan het herstelproces (healing imagery). Het geven van mentale training aan geblesseerde sporteÍs kan helpen bij e€n succesvolle reïntegratie in de sport. De tÍáining zorgt vooÍ een positieve houding, een goed zelfbeeld,motivatie,iuiste focusen zelfvertrouwen.rr Deze psychologischeinterventies en hun mogelijk effect worden afzonderlijkbesproken. Doelen stêllen ln de sport "'en de revalidatie"'is het stellen van doelen belangrijk. Door het stellen van doelen woÍdt motivatie omtezet in actie. In de revalidatie kunnen doel€n gekoppeld worden aan het behandelplan, ze ziin impliciet een bevestiging van therapiehouw en maken duidelik dat revalidatie een samenwerkintsprcces is." Er worden doelen testeld met betrekkint tot medicijnen, aanpassingen, bÍaces en orthopedische hulpmiddelen. Doelen kunnen ook betrek-
42
king hebben op gedrag ttdens de revalidatie. Op die manier wordt het belang van het iuiste gedÍat benadrukt.Een goed behandelplan met do€lstellingen bevat de uitdagingen van een revalidatiepÍoces,beschouwteen blessureals €en leeÍervaÍint €n zorgt ervooÍ dat het herstel van een blessure gezien wordt als een prestatieverbetering." Het is essentieeldat de spoÍteÍ betrokken is bii het opstellen van de doelen, zodat hii de mogeliikheid heeft om beslissingen te nemen,Daarvoorheeft hii dan zelf de verantwooÍdeliikheid.iHet stellen van doelenteeít de sporterniet alleen een gevoel van controle, maarzorBteÍ ook voor dat de sporter Semotiveeíd raakt, doorzet en toe&wijd is. De kans dat de doelen worden nagestreefdis groter als zowel de sporter als het behandelteam ze belang jk vinden.r' Een doel zorgt voor speciÍieke taken waar een sporter aan kan wefken, maar het is ook een leerervaring. De sporter kan nieuwe methoden ontdekken om iets te bereiken. Doelen kunnen het zelÍbeeld verbetere& zelfveÍÍouwen sterk doen toenemen en geven de spoÍteÍ positieve verwachtingen voor de toekomst. Bovendien kan door het stellen van doelen niet alleen de prestatie worden verbeterd, ook vermindelt de anxiery! Doelen zijn het meest effectief als ze betrekling hebben op zowel de korte- als de lante termiry als ze conholeerbaaÍ en veriÍieerbaaÍ zijn en ze zowel uitdagend als lealistisch zijn. lrs Doelen die te gemakkelijk zijn kunnen de vooruitgang van de spoÍter beperken, teÍwijl doelen die te hoot gegrepen zijn, kunnen leiden tot frustÍatie, anxiety en bum-out.} Als de doelen zijn gespecificeerd, worden de sheefdata met de spo er bepaald. Op
die data wordt het behandelverloop 8€ëvalueerd en wordm de doelen voor de toekomst besproken danwel biigesteld.Als de sport€r deze specifieke, realistische en uitdagende kofte- en lange teÍmiindoelen haalt, krijgt hij een tevo€l van tÍots en voldoening.r' Gedacht€cont?oletechnieken De zelfspraak of int€m€ dialoog van een sporter kan van invloed ziin op d€ concenhatie, het zelfv€Ítrouwm en doorzettingsvermogm,Bovendien kan zelfspraak een negatieve emotionel€ toestand veroorzakm met Sevoelensvan angst en depressie, die op hun beurt we€Í het tedÍag beinvloeden. Een sporter moet daarom leren zijn zelfspraak te h€rkennenen te verandeÍen,zodat de zelfspraak pogitief en taakÍelevánt is en €en juistie steÍnming oproept.r' Met anderewoorden, voor sPorters met stoÍende en desFuctieve tedachten kuÍnen gedachtecontroletechniekm helpen om netatieve gedachtente voorkomen. Twee technieken die het poêitieve denken doen toenemenen negatieve gedachten doen verminderen zijn: jezelf een halt toeroepen (thought stoppate) en de positieve kant van dingm prcber€n te zien (ÍefÍamint). Thought stoppa8e is het gebruik maken van tek€nt die onzinnige m storcnde Sedachtendo€n vemindÈ ren. ïèkens kumen veÍbaal zijn (bijv 'Stop!'of 'Shhh!'),visueel (bijv het verb€eldm van een mod stoplicht of het woord 'NEE) of gedragsmatig (bijv in de handm klappen oÍ het hoofd schudden). ZodÍa sporte$ SedachteneÍÍectief kuÍmen stoppen, kunnen ze de negatieve tedachten vervangen door positieve.i5 Reframing is leren €en situatie and€B te beoordelen,zonder daarbij de feiten te verandeÍen." Het doel van'rcframing' is de sporters em
5 P OR TMA ' ' A 6É IN TE R N A T ON A A L ) O O ) . )
\ )
houding aan te lerm, die zich icht op de voord€len van de situatie €n de positiev€ intenties van andercn. Met behulp van refÍaming kunnen sportmedici de sporters helpen om op een and€Íe manieÍ tegen de blessuÍe aan te kijken.," uit ondeÍzoek is geblekm dát dooÍ het gebruik van cognitieve tiechniekendie po6itieve zelfspÍaak pÍomoten, spoÍteÍs d€ rcvalidatiep€dode kunnen verkor-
I
l'
Ontspanningstechnieken Onder de term ontspanningstechniekm wordt verstaani alle methodm om cotnitieve, emotionele, autonome m motorische process€n bebeihvloedm. Ze kurnen de spierspanÍring verminderen, de harifrequentie verlagen en controle over de focus b€werktelligen. Het zijn manieren om lichaam en geest tot rust te brengen.Ze dÍagen zolg voor het herstel van het lichaam. De belastbaarheid wordt vergroot, omdat de herstrelprocessen na inspanning bevorderd woÍden. Het ormodig ingespannen uitvoeren van beweSingenneemt af. Spanningsb€wustwording en de toename van lichaamsgevoelbevorderen het ler€n kennen van de eitm gr€nzm," Evmals gedachtecontroletechnieken, kunnen ook ontspanningsoefeningen effect hebben op de cognitieve anxiety. Ontspanningstechniekm creëren een poeitief tevoel van kalmte, creativiteit, concentratie, zelfuerhouw€n en controle.! Geblesseede sporters kunnen gebruik maken van ontspanningso€feningen om hun angstm te veÍminderen, de pijn aan te kunnen, stless het hmfd te bieden, boosheid te tempeien m om hun zelÍbeeld te verbeteÍen.} Ontspanningsoefminten kutmm ook uitgevoeÍd worden om de somatis.h anxiety te veminderen. Tijdens de oefeningengebeurt meestal het volgende: de spi€Í€n worden minder gesparmen,de harttuequentie taat oÍ aag m tot slot n€mm bloeddruk ademhalingsÍrequmtie €n de zuurstofopnáme af.{ Met andere woordm, ontspánningstechniek€n kunn€n mogelijk een rcl spelen in het vemindeÍen van shess en daardoor het Íevalidatieprcces versnellen.' De spierspanning
neemt vaak toe dcior de stress van het geblesseerdzijn.'' Deze spanning veÍoorzaakt een slechte doorbloeding en moblliteitsbeperkinSen waardoor de pijn kan toen€mm en de revalidatieoefeningen minder efÍectief kunnen ziin. Retelrnati8 ontspannenm€t behulp van oefeningen kan de spieÍspanning we8nemen en de doorbloedin8 verbetÈ ren. Hoe b€t€I de dooÍbloeding, hoe b€teÍ w€efselskunnen herstellen.r Een aàntal voorb€elden van technie. ken: Íelaxatie methode (Bmson) progre$ieve reláxatie 0acobsen) auto8enetraining (Schulz) (hansced€nte)meditatie somato-Í€láxatie(Schwarze.a.) bio-feedback(o.a. EMG-feedback) ademhalingelaxatie De pmgÊssieve relaxatie en ademhalingsÍelaxatie zijn de meest Sebruikte technieken dooÍ spoÍters, omdat het elg lichaamsgeÍichtetechnieken zijn. De technieken zijn ook praktisch. AdernhalingsÍelaxade is belángijk, omdat veel sporters niet go€d ademen,a Wanneersporters onder druk staa0 veÉndert vaak het adempatroon. Em tespannen persoon ademt snel m oppeÍvlakki& een ontspaÍrnenpersoon diep en rustit.,: Een diepe àdemhaling zorgt voor een ontspannengevoel, versteÍkt het cardiovasaulairc systeemen do€t de zuurstofopname in het bloed toenÈ mm.rrr Dus een goede ademhaling zoÍ8t voor €en ontspannen to€stand m zou het tenezingsproces kunnen PÍogressieveÍela\alie'fuhelst hel aan- en o tswnnek oan spergrcepefi, met als àocl het uercêhilwelen tussen svnning e ontsqnningin despieren. HiermecNa despotteÍzichberouslt,orden aan hel spanningsnioeaur,9n de
trnaaery Imagery is h€t systematischtebrui, ken ván verb€€ldingen/ voorstellingen m€t behulp van alle zintuigen (het zicht, gehoor, tast, Íeuk, smaaken ook de beweging).rrr!De veÍbeeldinten kunnen behekking hebben op prestaties (performance imagery), maar ook op het Íeva-
I N T I R N AT ION AA L )O O)-) 'POR T , \ A A s 5A 6T
lidatieproces (healing imagery). Imagery kan intem €n extem zijn. Bij extem€ imagery lijkt het alsof een spo €r een video van zicllzelf bekijkt. Hij ziet zichzelf op €en afstand presteren. Als e€n sporter inteme imat€ry Bebruikt dan verbeeldt hii zichzelf in ziin eiten lichaam. Hij kan dan ook de gevoelens eÍváren die horen bij de in-
ImaFry kan gebruikt woÍden om emoties onder controle te houden, het zelfbewustzijn te vergÍoten en pijn te verminderm. Imagery zofgt ervoor dát sport€rspositief blijven, en dat ze hun angsten stressonder controle kunnen houden. Ook ler€n ze om positieve en opbouwende zelfspráak te gebruiken en oín hun concentntie vast te houden. Zo kriigen z€ me€Í vertrouwen in de revalidatie.[1!$Door imageÍy in het behandelplanop te nemen wordt het zelfveÍtrouwen vergÍoot en kdigen sPoters een gevoel van controle over het geblesseerdelicháamsdeel.rr Bij sommige sporters kán imagery netatieve- en zorgelijke gedachtenof twijfelsverdrijven." Er is al eerder beschreven,dát imageÍy de anxiety kan beinvloeden.Sterkernog, volgensHeil': bliikt het verminderenvan anxiety één van de tÍootste voordelen te ziin van healint imagery Healing imagery kan ook gebruikt worden om het heÍstel van het gebless€erde lichaamsd€el te versnellen. De spoÍter verbeeldt zich volledit hersteldte zijn oí concentreertzich op een positief verloop van het herstel." PeÍfoÍmanceimatery betekent de fysieke training verbeelden. Het kan woÍden gebruikt om scheÍp te bliiven, minder achteruit te gaan qua vaarditheden en als voorbereiding op de comeback.Ievleva and Orlick 3 b€wezendat positieve healing & perÍormance imagery gerelateerd is aan hersteltijden. Ook uit een ondeÍzo€k bij teÍminale kankerpatiënten, bleek healing imagery effectief. De patiënten verbeeldden zich dat ze de tumor kapotmaakten. In een aantal gevallen werden de hlmoren
4'
daadwerkelijkklenrer.'Het is waar. schiinlijkdàt ccn snellerhcrsicl van invlo€d is op het humeur vàn spotr ters. Dit wordt bevestitd doo. een stltdievàn Johnson.'Uitdit onderzoekbl.'ckdat ( henling)imngeryin combinàiie Ínet ontspnnningsoeÍenjng€n.'cnpositief eifccthecftop het humcrrr van de sp0rtcrs,rowel iiillens àls àan het eind virn dc reva, lidatiepcr()dc.
le stcun hebbeneenbeterzelfbeeld, mindcr anxietv betere interpeÍsoonlijke vaardighedenen nemen mccr risico.r'In de sportpsvchologischeliteratuuÍ wordt vaàk vcrmeld dat suppo.tgroups Scblesstcrde sport.'rshclPenom met hun blessureom tc gaan.,' Uit onderzock btijkt ook ddt soclrlc stcun gckoppeld is àan ther.lpietrouwr"' CONCLUSIE
Voor .'rnsti8 gfbli'ss.'.'rdcsportf rs kunnensnpporl8roLrps nuttila,iin voor h|'t delcn \11n crvàringen? .ngsten cn mooiliikhodc'n.L" I)(' .lgcmcnc' n]cdischo literntuur ondfrschrijft d(' voordrlcn vin vcrschillcnd(. vornri'nvnn support Sroups. So(ial(' st.\rn kàn s,orkcn onl stnss teg('n tc gnàn. ()ok vrr8root hct dc hoop op hcrstcl voor dc,lenendic /iek of grblcss('('rdrijn. 1)cÍsonon veelsori,r'nct
Vànuit de litcr.tuur k.rn gcconclodrerd $()rdcn dat h.'t gcbrlrik vnn psvchologisch(' intcrvcntics ctn positicf.'ffcct h('eftop hct hersicl vdn gc'blcss('ordcsporte.s, ondinks hrt feit clat cr weiniB (jmpi.ischondevo('knnnrverricht is. Ond$zock n.,rr dc positievf ctiectrn vnn psycholo8ischeintcrvtnhcs op de píest,1ti('s r'.rngcronde sport.'rsl.ln.rndorconderrockspopulntics, ond('rstelrncn dcze
conclusie. Het is dnànn aan te bevelen psvchologischeinterlen tiest€ gcbruikenals annvullingop de fvsickebehandeling.
Drs. Alku l\Dt df Wn/Í, ts fvs,r) lr.rnt,fr/i, Í.Í'{,!rr{s.r,r't.ns.hr}'y! | r' r spdr4,sv.lrol(!N.Op tit nk, tott .\,rtirht 2( i00r'n tlqk .t\'tkznnt htdt r\w ltiir l\:tlntí M\ttilt! t: ÉVs',,kr'S/,orll,r't.1,!,/rr,(',.ails htl lttttt tl l,t'!(lri1t,t t'a (tot)sporh\s, ,cr ,!fr,., I',,, oril.,n,r/t (l/rsírss,ï, spottlltlll)t h(n|'u t tstJtr'tv rid tti pt t, l,ri(f/.i,i',rS.,l iidr,,i\ of lrt !.i,,r1l r,d,r ,rs/,r'r,",r.(s/.Vs,o/rNi, tn -:crk:'nnnt lk\iI\i rt lttt ,\t:lxrl utn Ltnttr.a&. Cotfl:tt,oldt tit\ 1ns: t)ti. A. I\ttt lt Wo lL',Flt,tirll&,tmnhstnnt 10,3511 ( Itil VX Llth\!t1,lil 0b.2t)11tj293. irik{tst,rrl,ri(r/r'iiítr{.iÍls.r/ ËtI Iihnt Íliist ot,tttlil dolutl, k|'tt I olit]ll$t lriirí|rrh\L
OPROEP Drs van de wouw is voor haarondcrzoek'Mental€training voor langduriggebless!'erde topsportcrs'opzoek naar proeh€rsonen.Als u langdurig ge'bless€erde sportersvan hoog niveau in uw bestandheeft,aie UerUdziin mee te werkenaanhetonderzoek,of als u meerinformati€wilt onwangen,kunt u contactopnemenvin àfte@sportb€geleiding.dds.nlof bellen mct (16-29116293. Het onderzoekduurt ongeveer6 weken,waarvan4 weken interventi€ (imageryi.c.m.ontspÀnningsoefeningen of gedachtecontrolet€chnieken). Het onderzoekwoÍdt uitqevlreÍdin samen_ werking met dr FrankBakkervan de faculteitBewegingswetenschappen van de vrije universiteitin AmsteÍdam.
