24-5-2010
Prof.dr. Johan Polder
Maatschappelijk perspectief op de gezondheidseconomie van preventie VGE-NVTAG congres “Gezondheidseconomie van preventie” - Antwerpen, 21 mei 2010
Antwerpen Centraal Station
1
24-5-2010
Utrecht Centraal Station
Maatschappelijk perspectief
Farmaco-economische richtlijn (CVZ) (1) De farmaco-economische evaluatie dient uitgevoerd en gerapporteerd te worden vanuit het maatschappelijk perspectief, waarbij alle kosten en baten, ongeacht wie de kosten draagt of aan wie de baten toevallen, meegenomen worden in de evaluatie en de rapportage.
2
24-5-2010
Standaard gaat het om…
Selectie van kosten / baten Out-of-pocket payments Indirecte kosten (productiviteitskosten) Zorguitgaven in gewonnen levensjaren
Waardering van gezondheid / kosten Waardering QALY’s door algemeen publiek Kostprijzen in plaats van tarieven
Nieuwe inzichten….
3
24-5-2010
Preventie is in haar aard meer maatschappelijk
4
24-5-2010
Inhoud Maatschappelijke perspectief 1. Ziekte en gezondheid 2. Determinanten 3. Preventie Betekenis voor 4. Onderzoek 5. Beleid 6. Praktijk
1. Ziekte en gezondheid
5
24-5-2010
Ziektebegrip breidt uit
Kennis over risicofactoren Bloeddruk, cholesterol Is overgewicht een ziekte?
Acceptatiebereidheid Orthodontie Nieuwe heupen Overactieve blaas
Maatschappelijke druk
ADHD, Stress
Gezondheidsbegrip breidt uit
WHO: optimaal fysiek, mentaal en sociaal welbevinden Wellness
Van Dale: “gezondheid”
Eisen van de samenleving Menselijk kapitaal Mentaal kapitaal
Maatschappelijke participatie
6
24-5-2010
Vraag het de mensen zelf….
Sjoerd Kooiker (2010): Nederlanders aan het woord over gezondheid en gezond leven
Gezondheid is iets anders dan niet ziek zijn ‘lekker in je vel zitten’ ‘dingen doen die je leuk vindt’ Batterij versus accu
Meer ziekte, meer gezondheid
7
24-5-2010
Inhoud Maatschappelijke perspectief 1. Ziekte en gezondheid 2. Determinanten 3. Preventie Betekenis voor 4. Onderzoek 5. Beleid 6. Praktijk
Chronische ziekten epidemiologie
Klassieke risicofactoren Roken Alcohol Overgewicht Eetgewoonten lichaamsbeweging Cholesterol Bloeddruk …
8
24-5-2010
Roken prevalentie 1958-2008
Overgewicht & obesitas prevalentie 1981-2008
9
24-5-2010
Johan Mackenbach Zorgvisie, 9 maart 2010
“Helft van Nederlandse ziektes is te voorkomen” Hoogleraar Johan Mackenbach beweert dit in zijn boek ‘Ziekte in Nederland’ dat morgen uitkomt. Ziektes als kanker, beroerte en suikerziekte zijn het gevolg van verkeerde keuzes die we maken, Mackenbach stelt dat een heel groot deel van onze welvaartziekten is uit te bannen door andere keuzes te maken als individu en als samenleving. De gemiddelde Nederlander zou daardoor tien jaar langer in goede gezondheid kunnen leven.
De Nederlander aan het woord
10
24-5-2010
De Nederlander aan het woord
Kiezen en kiezen is twee
Geen homo economicus meer Gedragseconomie Nudge (Sunstein & Thaler)
Rol van de omgeving Fysiek sociaal
Industriële belangen reclamebudgetten (epidemiologische) verwarring
11
24-5-2010
Maatschappelijke determinanten
Welvaartsverdeling Opleiding Sociale stratificatie Sociaal-culturele factoren
Maatschappelijke dimensie in de VTV 2010
12
24-5-2010
Inhoud Maatschappelijke perspectief 1. Ziekte en gezondheid 2. Determinanten 3. Preventie Betekenis voor 4. Onderzoek 5. Beleid 6. Praktijk
HPV vaccinatie
13
24-5-2010
Q-koorts
Maatschappij en preventie
Andere sectoren Gezondheidsbescherming Onderwijs bedrijfsleven Andere waarden Gezondheid versus het goede leven Keuzevrijheid Andere opvattingen Cyber polarization Andere belangen Industrie Lokale politici
14
24-5-2010
Volksgezondheid OF gezondheidszorg ?
Inhoud Maatschappelijke perspectief 1. Ziekte en gezondheid 2. Determinanten 3. Preventie Betekenis voor 4. Onderzoek 5. Beleid 6. Praktijk
15
24-5-2010
Maatschappelijke perspectief en onderzoek
Algemeen Rol en betekenis van gezondheid en ziekte in de samenleving Zowel sociologisch als economisch Epidemiologie Invloed en interacties maatschappelijke determinanten Consumenten Incentives Nudge
Onderzoek
/2
Juridisch Interveniëren in bedrijfsbelangen En in autonomie en keuzevrijheid KEA’s Bevat een QALY alle relevante aspecten? (PALY’s: pleasure / participation) Verdelingsaspecten (Uitkomsten of capabilities?) Kosten (Gederfde industriële baten) Effectiviteit nu eens echt onderzoeken
16
24-5-2010
Inhoud Maatschappelijke perspectief 1. Ziekte en gezondheid 2. Determinanten 3. Preventie Betekenis voor 4. Onderzoek 5. Beleid 6. Praktijk
Gezondheidsbeleid
Tot waar kan de staat ingrijpen? Verbreden volksgezondheidsbeleid
Parallelle belangen
Participatie
Sociaal economische gezondheidsverschillen Pensioengerechtigde leeftijd
17
24-5-2010
Gezondheid verplicht….
Speerpunten of maatschappelijke determinanten?
18
24-5-2010
Speerpunten of maatschappelijke determinanten?
Speerpunten of maatschappelijke determinanten?
19
24-5-2010
Speerpunten of maatschappelijke determinanten?
VTV-2010 over beleid
Bewust van gecompliceerde governance Regie nemen: maatschappelijk actieprogramma Doelformulering:
w at w il de
overheid bereiken?
Hoe? Door
w ie en past dat bij verantw oordelijkheden?
Afwegingskader Assessment
en appraisal doorontw ikkelen
NICE? Plaats
van maatschappelijke baten
20
24-5-2010
Janus de Koekoekskip
Inhoud Maatschappelijke perspectief 1. Ziekte en gezondheid 2. Determinanten 3. Preventie Betekenis voor 4. Onderzoek 5. Beleid 6. Praktijk
21
24-5-2010
Gezondheidsbevorderaars
Switch in denkhouding
Gezondheidsbevorderaars: af van interventiedenken en oog voor maatschappelijke determinanten en betekenis gezondheid
Gedragsinterventies zijn heel lastig
22
24-5-2010
Preventie en zorg
Switch in denkhouding
Zorgverleners: van curatie naar preventie
Continuüm tussen collectieve en zorggerelaterde preventie opvullen Verbinding zorg (eerstelijn) en openbare gezondheidszorg Oplossing voor selectieve preventie Nieuwe ordeningen
Ten slotte, de zorgverzekeraar
23
24-5-2010
Of zorgverbeteraar…
24
