hotspots#01 MEI 09
Stationsomgevingen, motor voor vernieuwde stedelijke ontwikkeling
Ontdek het vierde mooiste station ter wereld De wereldse charme van Antwerpen Centraal Een toprestaurant in Brussel-Zuid opent zijn deuren Waarom zijn we bang van hoogbouw?
”
Stationsomgevingen zijn steeds meer het kloppend hart van de stad.
EDITO Waarom een magazine over stationsomgevingen? Wel, ik ben ervan overtuigd dat dit nodig is. We spreken met zijn allen over een duurzaam beleid. Als beleidsmakers moeten we dan ook het station, dat duurzame mobiliteit tot in het hart van de samenleving brengt, omarmen. Ook in architectuur, stedenbouw en andere vakgebieden is er een groeiende interesse voor stationsbuurten. Goede stationsomgevingen geven gemeenten en regio’s een enorme ontwikkelingsstimulans. Denk maar aan het potentieel voor kantoren in stationsbuurten. Zijn niet alle werkgevers op zoek naar een locatie die optimaal bereikbaar is? Ook is wonen in stationswijken aan een enorme opgang bezig. Stationsomgevingen zijn de motor voor vernieuwde stedelijke ontwikkeling. Met dit magazine geven we u voorbeelden, trends en ideeën uit België en buitenland om dit beleid te voeden. Veel leesplezier!
Herwig Persoons Gedelegeerd Bestuurder Eurostation
Colofon Hotspots is een uitgave van Eurostation en Euro Immo Star, Brogniezstraat 54, 1070 Brussel. Visie: Een station is meer dan een overstapplaats. Het is een vitaal onderdeel van de stad, een dynamische ontmoetingsplaats waar heel wat mensen en activiteiten samenkomen. De levendige mix van werken, winkelen en ontspannen maakt van deze stations echte hotspots. Euro Immo Star & Eurostation helpen openbare besturen om stationsomgevingen duurzaam te ontwikkelen. REDACTIE Gwenn Nevelsteen en Isabelle D’Hulst VORMGEVING LUON JAARGANG 1 EDITIE 1 ABONNEMENTEN Wenst u dit magazine gratis te ontvangen? Surf dan naar www.eurostation.be of www.euroimmostar.be REACTIES OF OPMERKINGEN? Mail naar
[email protected] VERSION FRANÇAISE SUR SIMPLE DEMANDE
This paper is certified by EU flower standards
3
”
Antwerpen-Centraal is een belangrijk station in het Europees hogesnelheidsnetwerk.
www.eurostation.be/nl/antwerpen-centraal
© Jörg Dickmann
1
2
De oorspronkelijke architect Louis de la Censerie haalde zijn inspiratie voor het ontvangstgebouw uit het Pantheon in Rome. De renovatie van het gebouw zal in september 2009 volledig zijn afgerond.
3
Eurostation hanteerde als eerste in België de methode van ‘compensating grouting’, waardoor de werken werden uitgevoerd zonder verzakkingen of scheuren in het historische stationsgebouw. Bovendien werd het station tijdens de werken niet buiten dienst gesteld.
Sinds december 2008 heeft Antwerpen-Centraal ook een volwaardige tweede stationstoegang aan het Kievitplein. Achter deze nieuwe voordeur schuilt een atrium van 13 000m² waar licht, lucht en ruimte centraal staan.
2
1
PROJECT IN DE KIJKER
Antwerpen centraal 4de mooiste station van de wereld In februari van dit jaar verkoos het Amerikaanse tijdschrift Newsweek het Centraal Station in Antwerpen tot vierde mooiste station ter wereld. Enkel St. Pancras in Londen, Grand Central Terminal in New York en Chhatrapati Shivaji in Mumbai gaan de Antwerpse spoorwegkathedraal voor.
”
Verdiende nominatie?
Esthetisch of functioneel?
Volgens Herwig Persoons (Gedelegeerd Bestuurder van Eurostation) kunnen de Antwerpenaren inderdaad met recht en rede trots zijn op hun ‘Middenstatie’. Antwerpen heeft een prachtig historisch stationsgebouw dat uitermate functioneel is uitgewerkt. In 1998 startten de werken aan de noord-zuidverbinding en werd het stationsgebouw en een deel van de stad ondertunneld. Door de ondertunneling is Antwerpen-Centraal niet langer een kopstation en kunnen de (hogesnelheids) treinen doorrijden zonder te keren. Het station kreeg hierdoor 14 perrons verdeeld over drie niveaus. Het laagste niveau is maar liefst 20 meter onder de grond en toch is er daglicht tot op dit diepste punt. De niveaus werden immers volledig opengewerkt.
Bij de meeste gebouwen ligt het zwaartepunt ofwel bij het functionele ofwel bij het esthetische. In Antwerpen-Centraal versterken beide elementen elkaar en daar schuilt juist haar schoonheid in. De stalen perronoverkapping krijgt nog meer allure door de ondergrond te laten zakken en de niveaus open te werken. Volgens Herwig Persoons volstond een dwarsdoorsnede van het plan voor het nieuwe station om de bevoegde instanties hiervan te overtuigen.
De uitbreiding, met het centraal atrium onder de spoorhal, ondersteunt de oorspronkelijke ‘grandeur’ van de prachtige perronoverkapping. Ook de tweede stationstoegang aan het Kievitplein heeft een eigen atrium en vormt een hedendaags antwoord op de 100 jaar oude monumentale ontvangsthal aan het Astridplein.
Jacques Voncke, architect van het vernieuwde Antwerpen-Centraal
WIST U DAT … • Wist u dat de stalen perronoverkapping 43 meter hoog (die hoogte was nodig om de stoom van de locomotieven op te vangen), 186 meter lang en 66 meter breed is? • Wist u dat de impressionante koepel in het ontvangstgebouw 75 meter hoog is? • Wist u dat Koning Leopold II niet onder de indruk was van de grootte van het station en dat hij het bij de opening in 1905 ‘une petite belle gare’ noemde? • Wist u dat de afstand van de perronoverkapping tot het diepste niveau 53 meter is? • Wist u dat naast de 65 bestaande winkeltjes in het station, er binnenkort een commerciële ruimte van 800m² bij komt aan de tweede stationstoegang?
3
5
CONNECTED CITIES
Grand Central Terminal, New York Grandeur tussen de hoogbouw Als er over Grand Central Terminal (New York) wordt geschreven, gaat het meestal over de wereldberoemde stationsklok, de prachtige plafondbeschildering van de stationshal of de andere jugendstil elementen. Wat Europeanen echter vaak verrast, is dat al deze pracht verscholen zit tussen hoogbouw. New York is als het ware over het station gegroeid. Spoorinfrastructuur een litteken in de stad? Vaak is het gezicht van het station gedraaid naar het oude stadscentrum en heeft de wijk achter het station veel meer moeite om zich te ontwikkelen. Dit was niet anders in New York. Zo stonden er in het oorspronkelijke plan van 1913 twee monumentale trappen aan beide zijden van het gebouw. Uiteindelijk is er gekozen voor maar een trap, omdat in het begin van de twintigste eeuw aan de oostkant van het gebouw nog weinig te beleven was. Momenteel houdt de stad niet op aan het station. Een stad moet door/over/onder het station en de spoorinfrastructuur groeien. New York heeft haar station volledig omarmd. Aan alle zijden van het gebouw heerst er dezelfde gezellige drukte. Ook is bij de recente renovatie de oorspronkelijke trap en de toegang tot de oostkant in ere hersteld.
Oesters eten in het station Grand Central Terminal is meer dan alleen een prachtig gebouw. Je kunt er ook uitgebreid winkelen, een snelle snack eten of uitgebreid tafelen in de vele restaurants en cocktail lounges. Het beroemdste restaurant in het station is de Oyster Bar. Dit restaurant bevindt zich in het souterrain van het station en is één van de populairste visrestaurants van New York.
Hoogtevrees Wij Belgen hebben vaak moeite met hoogbouw omdat we het associëren met de problemen in de sociale huisvesting. Toch bewonderen we New York. Belangrijk is dan ook om het kind niet met het badwater weg te gooien en durven na te denken over de voordelen van hoogbouw. Heel wat internationale steden bewijzen dat lage woningen op een kwaliteitsvolle manier met hoogbouw gecombineerd kunnen worden.
Enkele voordelen van hoogbouw: • Hoogbouw betekent minder grondinname, dus meer ruimte voor pleinen en groen. • Hoogbouw kan een plek een eigen karakter geven. • Hoogbouw hoeft niet bedrukkend te zijn. Het gelijkvloers toegankelijk maken voor het publiek creëert een open en levendige sfeer.
WIST U DAT … • Wist u dat het huidige jugendstil gebouw in 1913 geopend werd? • Wist u dat Grand Central Terminal dagelijks 500.000 reizigers telt? • Wist u dat het station maar liefst 44 perrons en 67 sporen heeft? • Wist u dat de Metropolitan Transportation Authority het gebouw in 1994 huurde van de eigenaar, een investeringsmaatschappij, voor een periode van 280 jaar?
Track 39/42 van Grand Central Terminal ligt juist onder het oude Biltmore Hotel (momenteel Bank of America) en op dit perrron stopte de beroemde ‘20th Century Limited train’. Heel wat beroemdheden, politici en soldaten hebben hun geliefden hier dan ook innig gekust voordat ze naar het Biltmore Hotel gingen. 7
© 2009 - crepusculum.be - thomas depaepe fotografie
De nieuwe onderdoorgang van het station van Kortrijk verbindt de stationswijken met elkaar. Bovendien liggen er nieuwe plannen op tafel om de stationsomgeving van Kortrijk volledig te vernieuwen.
Wordt vervolgd … www.eurostation.be/nl/kortrijk
9
N E NG I V E G M STATIONSO KEKEN ANDERS BE
Verdwijnt de stationsromantiek? Verliefde stelletjes mogen in het station van Cheshire niet meer kussen. Het houdt andere passagiers te veel op. Het treinstation in Noord-Engeland is sinds kort uitgerust met anti-zoenborden. Hopelijk waait deze trend niet over naar ons, want een station is meer dan ooit een ontmoetingsplaats in de stad en daar hoort kussen bij.
Veel partners, 1 stem Herken je deze situatie? Je hebt met veel zorg een communicatiemoment ingepland en plots staat in alle kranten een artikel over “jouw” project. Een van de andere projectpartners had immers ook het idee om de pers te benaderen maar was gewoon sneller. Bij projecten met verschillende projectpartners is gecentraliseerde projectcommunicatie dan ook aangewezen. Dit is bij stationsprojecten niet anders. Centrale projectcommunicatie heeft ook voor de burgers alleen maar voordelen. Ze krijgen eenduidige en volledige informatie en is dat niet de doelstelling van communicatie?
STATIONSOMGEVINGEN ANDERS BEKEKEN
Bedrijven weten waarom Het Verkeerscentrum Vlaanderen meet zes miljoen uren file op de Vlaamse wegen. In praktijk zou het aantal uren in de file kunnen oplopen tot wel tien miljoen. Dat komt omdat de metingen niet verfijnd genoeg zijn. Kostprijs van dat fileleed: 80 miljoen euro. Onze woon-werkverplaatsingen zijn het meest onderhevig aan fileproblemen. Het is dan ook logisch dat bedrijven zich steeds vaker vestigen rond goede openbaarvervoersknooppunten zoals stations.
The american dream De Amerikaanse president Barack Obama wil investeren in tien trajecten met hogesnelheidstreinen. Obama: “My high-speed rail proposal will lead to innovations that change the way we travel in America. We must start developing clean, energyefficient transportation that will define our regions for centuries to come.” Met ons uitgebreid hogesnelheidsnetwerk fungeren wij Belgen graag als voorbeeld voor president Obama, zodat hij deze duurzame vorm van mobiliteit ook in het hart van Amerikaanse steden krijgt. Ons HST-netwerk omvat 314 km spoorlijnen. Vanuit Antwerpen-Centraal, Brussel-Zuid en Luik-Guillemins zijn de belangrijkste steden van onze buurlanden (Parijs, Londen, Keulen, Rotterdam en Amsterdam) vlot met de trein bereikbaar.
Ook boorschilden worden gedoopt Op 31 maart om 16.00 uur was er de doopplechtigheid van het boorschild dat de twee pijpen van de Diabolotunnel onder de luchthaven van Zaventem zal boren. Het schild heeft een boordiameter van acht meter. Het boorschild kreeg de naam Dante, naar de 13de eeuwse dichter die in zijn Divina Commedia de lezer meevoert naar de diepte van de aarde om uiteindelijk in het paradijs uit te komen. Eurostation is in het Diaboloproject o.a. verantwoordelijk voor de ontwerpstudie van de stationsuitbreiding, de wisselzone en de ontvangstput.
www.eurostation.be/nl/zaventem
Shoppen tussen de sporen Zin in een smakelijke wok? Nieuwe outfit nodig? Nog even snel naar de kapper, apotheek of schoenmaker? In Shopping Midi, de winkelgalerij in het Brusselse Zuidstation, kan het allemaal. Vroeger werden stations hoogstens geassocieerd met een buffet en een krantenwinkel. BrusselZuid is veel verder durven gaan. 60 winkels zijn er nu aanwezig en het blijkt een succesverhaal. Euro Immo Star krijgt nog dagelijks aanvragen om een plaatsje in dit shoppingparadijs te bemachtigen. www.winkelszuidstation.be 11
© 2009 - Saskia Vanderstichel fotografie
© 2009 - Mireille Roobaert fotografie
© 2009 - Mireille Roobaert fotografie
Midi Station geeft Brusselse stationsomgeving nieuwe boost Midi Station is een van de grootste projecten van interieur- en horecagoeroe Antoine Pinto. De trendy brasserie ligt naast het Brusselse Zuidstation, biedt plaats aan 400 gasten en is open van 7 uur ’s ochtends tot ’s nachts. Wie Midi Station voor de eerste keer betreedt, komt ogen te kort. Onder de enorme piramidevormige glazen koepel bevindt zich een spektakel van decoratieve hoogstandjes: zilveren zitbanken, een reuzelamp, 6 meterhoge berken, een klaterende waterbol, exotische vissen en de nieuwste lichteffecten. ‘Mijn klanten hebben niet alleen recht op lekker eten, ze moeten ook hun ogen de kost kunnen geven.’, verklaart de interieurspecialist. De excentrieke decoratie maakt deel uit van Pinto’s bedrijfsfilosofie ‘meer voor dezelfde prijs’. Iedereen is welkom in Midi Station: zakenmensen, artiesten, toeristen, passanten, … ‘De enige vereiste is dat mijn gasten houden van kwaliteit en verfijning en dat ze zich willen amuseren.’, legt Pinto uit. Aan mogelijkheden om zich te ontspannen geen gebrek. Midi Station is immers meer dan een brasserie, er is ook een loungebar, sigarenclub, oesterbar en biljarttafel. Midi Station serveert een Frans-Belgische keuken met goede basisproducten zoals Bressekip, Mechelse koekoek en file pur van Charolaisrund. ‘We kiezen voor eenvoudige bereidingen, zonder blabla, met respect voor het product en de cuisson.’, benadrukt Pinto. Maart en april waren voor Midi Station een inloopperiode om het 150-koppig zaal- en keukenteam de tijd te gunnen om zich in te werken. Tijdens deze proefperiode kregen de klanten een korting van 15%. Volgens Pinto is het personeel na twee maanden oefening helemaal klaar om ‘toestromende massa op te vangen’.
De opening van een shoppinggalerij blies het zuidstation enkele jaren geleden al nieuw leven in. Met de komst van Midi Station krijgt de Brusselse stationsomgeving opnieuw een boost. Pinto’s nieuwste creatie maakt de wijk niet alleen levendiger maar zelfs trendy.
”
De opening van het Midi Station bewijst eens te meer dat stationsomgevingen bezig zijn met een ware revi val.
Andere realisaties van Pinto • Belga Queen in Gent en Antwerpen • Museumbrasserie in Brussel • Dock’s Café in Antwerpen • Pakhuis in Gent • Quincaillerie in Brussel
Specialist aan het woord
13 © 2009 - Mireille Roobaert fotografie
© 2009 - crepusculum.be - thomas
depaepe fotografie
Steden profileren zich steeds meer op basis van hun stationsomgevingen
© Mariëlle Ernst
