Annick Wouters: huize Eigen Haard Aarschot

Collegagroep  Podiumkunsten  &  mensen  met  een  beperking   Ganshoren,  4  november  2014      

VERSLAG  PODIUMKUNSTEN  &  MENSEN  MET  EEN  BEPERKING    

1. Voorstellingsrondje  

  Jeroen  Baeyens:  Participatieproject  ZET6  van  GC  De  Zeyp  in  Ganshoren.  Sinds  7  à   8  jaar  theater/dansprojecten  met  personen  met  een  beperking.  Werkt  nu  met  de   derde  leeftijd  in  de  psychogeriatrie.  Werkt  voornamelijk  in  de  voorziening,  het  is   moeilijk  de  deelnemers  tot  in  het  GC  te  krijgen.     Ivo  Peeters:  GC  De  Zeyp  in  Ganshoren.       Frauke   Seynnaeve:   Platform-­‐K   in   Gent.   Danswerkplek   voor   mensen   met   een   beperking.   Hebben   momenteel   een   coproductie   met   het   KIP:   een   duet   van   iemand   met   down   en   een   net   afgestudeerde   student   dans   van   P.A.R.T.S.   Ze   mikken   op   kwalitatieve   voorstellingen.   Dat   houdt   in   het   trainen,   kweken,   broeden  van  dansers  met  een  beperking.  Daar  kruipt  veel  tijd  in.  Frauke  maakt   als  brugfiguur  de  vertaalslag  tussen  de  dansers  en  choreograaf.         Janneke  Defesche:  NTGent.  Loopt  stage  bij  NTGent,  publiekswerking.  Volgt  het  de   zogenaamde  spiegelprojecten  op:  groepen  van  allerlei  verschillende  achtergrond   spelen   producties   uit   archief   van   NTGent.   Dit   jaar   o.a.   ‘Vergeten   Straat’   met   mensen  met  een  (verstandelijke)  beperking  in  samenwerking  met  Kompas  vzw.     Saartje  Cauwenbergh:  NTGent,  publiekswerking.       Annelies  Moeyersoons:  vzw  Kompas     Anne   Tuerlicks:   huize   Eigen   Haard   Aarschot.   Op   vraag   van   bewoners   is   er   een   theateratelier.  We  werken  toe  naar  een  voorstelling  en  hebben  altijd  veel  publiek   van   familie   en   vrienden   van   de   spelers.   Het   proces   is   mooi.   Of   we   naar   buiten   moeten  treden  is  nog  een  vraag.     Annick  Wouters:  huize  Eigen  Haard  Aarschot     Stefan  Perceval:  Het  Gevolg  in  Turnhout.  Werkte  tot    voor  kort  ook  bij  Opening   Doors  in  Leopoldburg.  Bij  Het  Gevolg  wordt  er  naast  het  maken  van  producties   ook   ingezet   op   het   sociaal-­‐artistieke.   Vorig   jaar   Wortel   van   Glas   (dat   nu   wordt   hernomen).   Binnen   Het   Gevolg   is   er   bijzondere   aandacht   voor   anderstalige   nieuwkomers  en  mensen  die  in  armoede  leven.  Sterk  partnerschap  met  Theater   Stap.      

1  

  Peter   Bosmans:   CC   Leopoldsburg.   Theatergroep   mensen   met   beperking:   ‘Opening   Doors’.   Elke   maandag   komen   mensen   uit   drie   dagcentra   in   de   schouwburg   repeteren.   In   mei   (30-­‐31   mei)   brengen   ze   een   voorstelling   op   de   planken.  We  willen  deze  voorstelling  graag  open  trekken.  In  samenwerking  met   andere   gezelschappen   willen   we   meer   muziek   of   dans   van   mensen   met   een   beperking   op   ons   podium.   De   schouwburg   is   van   1-­‐7   juni   geblokkeerd   dus   iedereen   die   iets   van   zijn   organisatie   of   producties   naar   Leopoldsburg   wil   brengen  is  zeer  welkom.  We  zouden  graag  ook  ons  regulier  theater-­‐,  muziek-­‐  of   danspubliek  willen  aanspreken.  Want  dat  is  een  belangrijke  vraag:  hoe  bereik  je   ook   mensen   van   buiten   het   netwerk   (de   dagcentra   van   de   mensen   van   de   theatergroep)  met  je  voorstelling?       Op   het   legerdomein   in   Leopoldsburg   wordt   eind   augustus   het   festival   Buitenbeenpop  georganiseerd  waar  mensen  met  een  beperking  massaal  naartoe   komen.  Buitenbeenpop  spreekt  een  groot  publiek  aan:  5000  festivalgangers.  Dit   jaar  stonden  er  voor  het  eerst  ook  personen  met  een  beperking  op  het  podium.   Dit   werd   sterk   geapprecieerd   door   het   publiek   bij   de   vorige   editie.   Er   kunnen   zowel   optredens   op   festivalterrein   worden   gebracht   als   muziek   en   dans   op   het   podium.   Mensen   die   geïnteresseerd   zijn   kunnen   Peter   mailen:       Anny   Camps:   Opening   Doors.   Werkt   in   dagcentrum   Berkenhof   en   neemt   met   haar  gasten  deel  aan  Opening  Doors.     Caroline   Rottier:   Werkt   op   drie   plaatsen:   De   Zeyp   in   Ganshoren,   het   CC   van   Mortsel   en   in   Mons   voor   Mons   2015.   Maakt   momenteel   een   voorstelling   met   mensen   met   een   beperking   in   de   Zeyp   en   in   Mons.   Multidisciplinair:   theater,   beweging,  beeld  en  live  muziek.       Sara  Verhoeven:  Special  Art  Foundation  in  Sint-­‐Niklaas.    Special  Art  Foundation   is   een   recent   initiatief   dat   wil   bijdragen   aan   culturele   gelijkwaardigheid   van   mensen   en   artiesten   met   een   beperking.   Er   vinden   in   Vlaanderen   veel   goede   initiatieven  plaats  en  de  Foundation  wil  deze  professioneel  ondersteunen  zodat   ze  meer  zichtbaar  kunnen  zijn  en  meer  erkenning  kunnen  krijgen.     Sofie   Saller:   werkt   reeds   15   jaar   freelance   in   podiumkunsten   en   had   2   jaar   de   artistieke   leiding   bij   Theater   Tartaar   in   handen.   Nu   is   ze   blanco   en   benieuwd   naar  de  volgende,  nieuwe  stappen.       Laura  Van  Alphen:  studeerde  orthopedagogiek  aan  de  Ugent.  Ze  deed  voor  haar   masterproef   onderzoek   naar   acteurs   met   een   beperking   in   Vlaanderen   en   maakte  hierover  een  documentaire.       Quinten  van  Heden:  Is  gepassioneerd  bezig  met  theater  en  studeert  momenteel   theater   aan   het   Lemmensinstituut   in   Leuven.   Hij   is   ook   aanwezig   als   professioneel   acteur   met   een   beperking   (naar   aanleiding   van   Laura   Van   Alphens   documentaire).    

 

2  

Liesbeth  Kennes:  stagiair  sociale  pedagogiek  bij  Dēmos.     Kris   De   Visscher:   stafmedewerker   jeugd   en   mensen   met   een   beperking   bij   Dēmos.       An  Van  den  Bergh:  stafmedewerker  sociaal-­‐artistiek  werk  bij  Dēmos.  Momenteel   is   Dēmos   intensief   bezig   met   de   voorbereiding   van   het   ENTER-­‐festival:   een   kunstenfestival  dat  sociaal-­‐artistiek  werk  in  de  kijker  zet.  Het  festival  gaat  voor   de   derde   keer   door:   van   18   tot   en   met   26   april   2015   in   Antwerpen.   Er   zal   op   het   programma  ook  heel  wat  (podium)kunst  met  mensen  met  een  beperking  staan.   Allen   welkom!   Waar   er   vragen   of   opmerkingen   zijn   met   betrekking   tot   de   toegankelijkheid  van  voorstellingen  kunnen  deze  nu  al  besproken  worden.  Neem   gerust   contact   op   met   Liesbeth   op   [email protected]   (tot   eind   januari)   of  [email protected].      

 

2. Focusgroep  over  professionalisering  

Professionele  kansen  voor  acteurs  en  dansers  met  een  beperking  –  Eindwerk  en   Documentaire  van  Laura  Van  Alphen       We   kijken   samen   naar   de   documentaire   en   gaan   nadien   met   Laura   en   Quinten   in   gesprek.     Kris:  Quinten,  je  bent  enkele  maanden  geleden  gestart  met  de  theateropleiding.   Hoe  gaat  het  daar?     Quinten:  Ik  ben  net  30  geworden  en  eigenlijk  is  het  niet  verbazend  dat  ik  die  stap   nu  pas  zet.  Mijn  ouders  zeiden  altijd  “eerst  een  gewoon  diploma  en  als  ge  daarna   nog   wilt   acteren   kan   je   dat   dan   doen”.   Maar   ook   ikzelf     heb   die   stap   lang   niet   durven  zetten,  ondanks  het  feit  dat  ik  al  jaren  op  amateurniveau  gepassioneerd   bezig  ben  met  theater.  Maar  op  amateurniveau  heb  je  je  ontwikkeling  meer  zelf   in  de  hand.  Als  je  professioneel  acteur  wil  worden  ben  je  afhankelijk  van  mensen   die  al  dan  niet  beslissen  of  je  toegelaten  wordt.  En  ik  had  schrik  dat  als  ze  ‘nee’   zouden   zeggen…   ik   met   mezelf   zou   botsen:   “waar   ben   ik   dan   al   die   jaren   mee   bezig  geweest?”.       Maar   ik   heb   dan   in   Leuven   de   toelatingsproef   gedaan.   Tijdens   het   motivatiegesprek   is   niet   gesproken   over   die   beperking   maar   ging   het   over   de   dingen  die  ik  had  laten  zien.  Ook  voor  mezelf  wil  ik  die  beperking  niet  bepalend   laten   zijn.   Zo   heb   ik   bewust   wel   deelgenomen   aan   lessen   bewegingsleer   om   te   laten  zien  wat  ik  wel  kan.  In  die  les  wordt  ook  wel  rekening  gehouden  met  wat  ik   wel   en   niet   kan.   Deze   lessen   zijn   wel   heel   vermoeiend:   gelukkig   heb   ik   door   mijn   master  in  taal  en  letterkunde  al  enkele  vrijstellingen  zodat  ik  kan  bekomen  van   die  bewegingslessen.     Kris:   Laura,  je   zei   daarstraks   “de   beelden   zeggen   meer   dan   130   pagina’s   tekst”.   Wat  wil  je  nog  vertellen  bij  de  documentaire?  

 

3  

  Laura:   Er   zijn   veel   uren   met   interviews   en   beeldmateriaal   en   dus   moest   ik   natuurlijk   selecteren.   Misschien   ook:   er   zitten   mensen   niet   in   de   documentaire   die   ik   wel   heb   geïnterviewd   maar   die   niet   in   beeld   wilden   worden   gebracht:   castingbureaus,   docenten,...   Zo   spraken   castingbureau’s   “we   nemen   personen   met   een   beperking   niet   aan   want   niemand   vraagt   daar   ooit   naar”.   Ze   hadden   enkel  ooit  mensen  zonder  benen  aangenomen  om  dood  op  een  slagveld  te  liggen.   Docenten  van  het  conservatorium  Brussel,  Antwerpen  en  Gent  gaven  aan  dat  ze   een   paar   keer   mensen   met   een   visuele   of   fysieke   beperking   hebben   toegelaten   maar   dat   ze   nooit   verder   dan   het   eerste   of   tweede   jaar   van   de   opleiding   geraakten.  Ze  zagen  zeker  wel  het  talent  maar  er  is  altijd  iets  dat  voor  problemen   zorgt  en  er  is  geen  grote  ‘afzetmarkt’  voor  acteurs  met  een  beperking.    Ik  denk   dat  ze  voornamelijk  niet  in  beeld  wilden  komen  vanuit  een  aanvoelen  ‘het  is  hard   wat  we  gaan  zeggen’.       Kris:   Waren   de   mensen   die   wel   in   beeld   komen   in   de   documentaire   moeilijk   vinden?     Laura:  Acteurs  met  een  beperking  vinden  was  aartsmoeilijk,  ook  de  wegen  naar   gezelschappen   met   personen   met   een   beperking   waren   niet   zichtbaar,   ook   niet   online.   Er   zijn   dan   wel   enkele   bekende   acteurs   maar   dan   wist   ik   ook   ‘Wim   Opbrouck,   daar   begin   ik   niet   aan,   die   is   zo   moeilijk   te   pakken   te   krijgen’.   Via   google   kwam   ik   terecht   bij   Theater   Tartaar   en   dat   was   een   goede   insteek:   zij   kenden  dat  veld  beter.       Stefan:  We  moeten  ook  een  vraag  aan  ons  zelf  stellen.  We  werken  allemaal  met   mensen   met   een   beperking   en   iedereen   hier   wil   daar   voor   gaan   maar   ik   vraag   mezelf   soms   af   of   we   als   organisaties   of   personen   soms   ook   niet   in   de   weg   staan.   Dat  we  zelf  een  beperking  zijn  voor  mensen  met  een  beperking.  Het  is  ook  niet   altijd  evident  samenwerken  met  de  centra  of  scholen  de  mensen  verblijven.  Zijn   we  te  zorgzaam?     Sofie:  We  bieden  een  veilige  haven.  En  ook  al  spelen  we  spelen  5  voorstellingen  3   zijn   er   3   goed   en   2   zijn   verschrikkelijk.   Je   moet   het   CC   dan   maar   zijn   dat   net   voorstelling  4  heeft.  Maar  ik  vraag  mezelf  soms  ook  wel  af:  willen  we  dat  wel  dat   mensen   met   een   beperking   doorstromen   naar   het   professionele?   Die   omgeving   wordt  vaak  als  onveilig  gezien.     Quinten:   Ik   ben   jong   begonnen   met   theater.   En   je   moet   het   zeker   niet   onderschatten   dat   je   als   organisatie   een   veilige   haven   creëert   en   zo   kans   geeft   om   iets   te   doen   maar   ik   ben   nooit   opgevoed   binnen   groepjes   van   mensen   met   een   beperking.   Zo   ben   ik   altijd   naar   het   gewoon   onderwijs   geweest   e.d.   Mijn   gedacht  dan  is  ‘ze  moeten  mij  maar  aanvaarden  zoals  ik  ben’.  Maar  ik  besefte  wel   hoe  gevoelig  het  zou  kunnen  zijn.  Zo  moet  ik  van  mijn  regisseur  voelen  dat  die  in   mij  gelooft,  mij  een  goed  speler  vindt.  En  ze  tonen  dat  ook  net  door  mij  op  m’n   bek  te  laten  gaan,  door  me  niet  te  beschermen  Zo  kan  ik  boven  mezelf  uitstijgen   en  beter  worden  in  wat  ik  doe.      

 

4  

Stefan:   Ik   vraag   me   ook   af   of   die   versnippering   geen   probleem   is.   Vele   organisaties  zijn  enkel  bezig  met  personen  met  een  beperking  en  dan  zijn  er  geen   problemen  want  mensen  bevinden  zich  in  hun  comfortzone.  Maar  dan  staan  we   de  mensen  soms  wel  in  de  weg.     Anny:  Ik  werk  als  begeleider  in  een  instelling  en  ik  ben  wel  wat  ‘een  moeder’  dus   ik   bescherm   ze   wel   maar   ik   wil   ze   ook   op   hun   bakkes   laten   gaan.  Bij   ons   zijn   het   vaak   ouders   die   ‘tegenwerken’.   Ze   hebben   schrik   dat   hun   kind   gekwetst   kan   worden  in  een  ‘hardere’  context.       nn:  Daarom  is  het  belangrijk  dat  mensen  zelfredzaam  zijn:  dat  ze  alleen  wonen,   zelf  de  bus  kunnen  nemen,  zelf  beslissingen  kunnen  nemen,…  Anders  zijn  we  en   de  mensen  afhankelijk  van  ouders/begeleiders.  En  dan  staat  er  vaak  grote  muur   rond,  een  beschermingsmuur.  En  dan  is  er  ook  nog  wel  de  vraag:  hoeveel  willen   er  ook  echt  doorstromen?         Stefan:   Er   moet   een   draagvlak   zijn   om   ons   niet   te   laten   verleiden   tot   het   betuttelende,  verzorgende.     Ivo:   Er   is   nog   een   verschil   tussen   zich   goed   voelen   in   een   gezelschap   met   vrienden   dan   professioneel   acteur   zijn.   Willen   spelen   is   iets   anders   dan   professioneel  willen  spelen.     Huize  Eigen  Haard:  Onze  eerste  voorstelling  was  niet  zo  geregisseerd.  We  vinden   de   manier   waarop   je   regisseert   belangrijk.   Je   moet   voorzichtig   zijn:   sommige   bewoners   zijn   zo   gevoelig   dat   ze   zouden   toeklappen   en   zouden   weglopen   terwijl   wij  weten  dat  zij  meer  kunnen  dus  we  willen  hen  niet  teveel  pushen  ook  niet.     Ivo:  We  stellen  ook  vast  dat  er  een  aantal  gasten  blijven  ‘plakken’  die  wel  zouden   kunnen  doorstromen  maar  het  lukt  op  één  of  andere  manier  niet.  We  boren  niet   het   volledige   potentieel   aan.   We   kunnen   proberen   om   meer   speelkansen   te   creëren,  speelkansen  afdwingen.     Jeroen:  Ik  draai  het  graag  om.  Ik  zeg  tegen  een  CC:  ‘jullie  kunnen  onze  groep  (en   hun   familie,   achterban)   gebruiken   om   jullie   zalen   vol   te   krijgen’.   Ik   verwacht   van   een   zogenaamd   professionele   danser   gevraagd   dat   hij   zich   open   stelt   voor   de   mensen   waar   wij   mee   wij   werken.   Ik   vind   dat   manier   van   kijken   daarin   moet   veranderen.   Het   is   een   lang   proces   om   ook   professionelen   goed   te   laten   samenwerken  met  mensen  met  een  beperking:  professionele  dansers  of  acteurs   zouden  hier  nog  kunnen  in  groeien.       Quinten:   Ik   weet   niet   of   ik   zo   bijzonder   ben,   dat   andere   acteurs   moeten   leren   werken  met  mij….     Kris:   Ik   hoor   hier   vooral   een   oproep   om   kritisch   naar   onszelf   te   kijken   en   naar   onze  zichtbaarheid  in  de  reguliere  sector.  Ook  noteer  ik  Ivo’s  oproep  om  harder   achter  de  podiumkunsten  aan  te  gaan  en  samen  meer  podiumkansen  te  creëren.      

 

5  

Ivo:   We   proberen   onze   groep   ook   in   buitenland   te   krijgen   en   naar   elkaars   producties  gaan.     Kris:  Laura  en  Quinten:  wat  kunnen  de  mensen  hier  aan  de  tafel  (professioneel   gezelschap,   zorgsector,   sociaalartistiek)   volgens   jullie   doen   om   het   potentieel   tot   z’n  recht  te  laten  komen?     Laura:  Maak  uzelf  bekend!  Via  google  kwam  ik  moeizaam  bij  Theater  Tartaar  en   Platform-­‐K   terecht;   het   is   echt   een   zoektocht   om   gezelschappen   te   vinden   die   werken   met   mensen   met   een   beperking.   Bij   de   film   Hasta   La   Vista   was   het   een   enorm   probleem:   ondanks   veel   moeite   vonden   ze   geen   acteurs   met   een   beperking  en  hebben  ze  uiteindelijk  acteurs  ingehuurd  die  dan  een  persoon  met   een  beperking  moesten  spelen.  Dat  is  zonde.       Quinten:  Bij  mij  is  het  ergens  iets  horen  en  dan  auditie  gaan  doen.  Ik  word  daar   al  dan  niet  aangenomen.  Het  is  dus  wel  een  zoeken  naar  projecten,  mensen  die   daar   effectief   klaar   voor   zijn.   Maar   als   je   niet   ambitieus   bent,   stoot   je   op   ’n   bepaald  moment  tegen  een  muur  terwijl  ik  wel  wil  blijven  groeien.  Daarom  vind   ik   het  net   een   meerwaarde   als   een   organisatie   werkt   met   externe   regisseurs   in   die   vlak   af   zeggen   waar   het   op   staat.   Daar   kan   je   uit   leren.   Ik   wil   in   eerste   instantie   zelf   vooral   ervaring   opdoen,   leren,   groeien..   en   niet   direct   mijn   eigen   gezelschap  oprichten.      

3. Open  repetitie  ZET6     Voor  dit  project  is  Zet  6  begonnen  met  open  workshops  in  het  voorjaar  van  2014.   En  nu  staan  er  zo’n  20  tal  mensen  op  het  podium  waaronder  3  jonge  muzikanten   (pas   afgestudeerden   van   het   conservatorium   van   Brussel),   3   professionele   dansers  en  acteurs  en  een  10tal  mensen  met  een  beperking.  Sommigen  hebben  al   (meer)   ervaring,   voor   anderen   is   het   nieuw.   Dit   wordt   de   eerste   voorstelling   waar  is  gezegd:  ‘iedereen  mag  meedoen  maar  het  is  hier  te  doen  (en  wij  gaan  dus   niet   repeteren   in   een   instelling)’.   We   denken   dat   daar   net   een   grote   kracht   in   schuilt.     De  repetitie  die  we  nu  gaan  zien  is  in  functie  van  de  productie  'Zolderling'  die  in   het  voorjaar  van  2015  in  première  zal  gaan.  Zonderling  wordt  begeleid  door   professioneel  theatermaakster  Caroline  Rottier  en  choreograaf  Lisa  Gunstone.                  

 

6