André Wesselink. Aardbevingsschadeherstel. legt nieuw soort asfalt. tussen scheuren en gaten. Mannen met ambitie bij Tebezo NR

bouwen NR. 4 · SEPTEMBER 2015

MAGAZINE OVER LOOPBAANONTWIKKELING EN VAKTECHNIEK VOOR WERKNEMERS IN DE BOUW EN INFRA

André Wesselink

legt nieuw soort asfalt Mannen met ambitie bij Tebezo

Aardbevingsschadeherstel

…tussen scheuren en gaten…

ENTREE

INHOUD

‘Bouwen’ hoort graag jouw mening. over het blad, over je loopbaan, over je vak, over techniek… en over al het andere dat je bezighoudt. Mail naar: [email protected].

‘ERKENDE DIPLOMA’S VERPLICHT STELLEN’ Erkende diploma’s zouden verplicht moeten zijn om te mogen werken in de bouw. Op die stelling kon je de afgelopen maanden via iBouwen reageren. De overgrote meerderheid van de mensen die dat deden, zijn het volmondig eens met de stelling.

78% is het eens met de stelling

STELLING: ALLEEN WIE FLEXIBEL IS, HOUDT WERK IN DE BOUW

16

Flexibel zijn lijkt een must. Val je buiten de boot als je niet breed inzetbaar

ANDRÉ EN ASFALT

bent en je aldoor verder ontwikkelt? De komende maanden kun je via iBouwen reageren op de stelling: Alleen wie flexibel is, houdt werk in de bouw. Hier alvast

André Wesselink is een ervaren balkman. Bij tropische temperaturen doen hij en zijn collega’s in Ede een bijzondere klus: flexibel asfalt leggen in één laag op een ondergrond van zand.

drie meningen.

AARDBEVINGSSCHADE

PRAAT MEE!

Scheuren en gaten in Groningen. Timmermannen Chris Mellema en Wim Schaalma komen bij veel ­gedupeerden over de vloer. Aandacht voor de klant is dan extra belangrijk.

12

Bouwreportage Zagen in het verleden

4

De Loopbaan van Tim Huijten en Michel van Antwerpen

8

De praktijk Aardbevingsbestendig bouwen

12 16

KERNWAARDE

BOOT

LOGISCH

Tim Huijten,

Manja Visscher,

Mario van Wessel,

Vakmanschap Balkman André Wesselink

timmerman bij Habenu-vd Kreeke:

hoofd P&O bij Tebezo:

uitvoerder/betonboorder bij Betonboor en Zaagbedrijf WIHA bv:

Wat levert het op? Hezron Weijer

20

“Eens, want het is belangrijk om je aan te passen aan veranderingen. Maar ook oneens, want kwaliteit, inzicht, nauwkeurigheid zijn eveneens belangrijk. Kortom: flexibiliteit is niet de enige kernwaarde om je werk in de bouw te behouden.”

“Eens: je mist de boot als je niet meegroeit in je werk of naar een andere functie. Maar te veel flexibiliteit op de arbeidsmarkt, te veel korte contracten en te veel flex­ werkers, is niet goed voor de kwaliteit, de mensen en de organisatie.”

Bouwtechniek Productieleider prefab-proces

22

Professionalisering Ambities bij Tebezo

26

Puzzel en colofon

31

“Logisch toch. Bouwen doe je samen.”

Ga naar ibouwen.nl, klik op ‘Bekijk ibouwen’ en ga naar pagina 6. Daar kun je je stem uitbrengen én meepraten met vak­genoten.

MANNEN MET AMBITIE Dennis, Dick, Stephan en Jacob werken bij Tebezo. De mannen zijn ieder voor zich goed in hun vak, maar delen ook de ambitie om verder te komen.

26

BOUWREPORTAGE

Zagen in het ver leden

Op de plek waar voorheen het Fortispand stond op het Rokin in Amsterdam, wordt keihard gewerkt. Dit jaar geen vakantie voor betonboorders Mario van Wessel (50) en Ronnie Bruil (45) van het Achterhoekse Betonboor en Zaagbedrijf WIHA bv. Want begin januari 2016 opent de eerste huurder zijn winkeldeuren en voor die tijd moet nog veel gedaan worden.

4

5

← Mario monteert het zaagblad van 2 meter doorsnee

DE RODE LOPER De sloop van het voormalige Fortispand en de bouw van nieuwe panden op het het Rokin is onderdeel van het Rode Loperproject. Met dit project krijgt Amsterdam een nieuwe entree voor bezoekers

en toeristen. Doel is de herinrichting van de openbare ruimte boven het tracé van de Noord/ Zuidlijn. De Rode Loper loopt van het Damrak en het Rokin naar de Vijzelstraat en de ­Ferdinand  Bolstraat.

↑R  onnie Bruil boort en verwijdert boor­ kernen uit de boor­ machine

E

en gat in het hart van de stad is het, vlakbij de Dam. Een open plek die overigens nauwelijks opvalt, omdat de werkzaamheden aan de Noord/Zuidlijn het zicht op de bouwput belemmeren. Achterhoekers Mario van Wessel en Ronnie Bruil maken de weg vrij voor de aanleg van roltrappen, beerputten en de (tijdelijke) fundatie voor een kraan. Ze boren en zagen in de fundering van het inmiddels gesloopte Fortispand, zodat de oude fundering later afgegraven kan worden. Daarbij stuiten ze op onderliggende funderingen uit lang vervlogen tijden. En niet te vergeten het water van de Amstel. Want de rivier mag dan gedempt zijn vanaf het Centraal Station tot halverwege het Rokin, ondergronds stroomt de Amstel nog voort. REUZENZAAG “Ja, het is zeker een bijzondere klus”, vertelt uitvoerder/betonboorder Mario van Wessel. “Allereerst natuurlijk vanwege de bijzondere locatie. Maar ook vanwege de techniek. We kregen opdracht om te zagen tot een diepte van 75 à 80 centimeter, maar het kon ook nog wel dieper zijn. Dat kan alleen als je een zaag gebruikt met een bladdoorsnede van 200 centimeter en daarvan zijn er niet zo veel. Gelukkig bleek al snel dat de fundering minder diep is dan

6

vooraf werd verwacht, dus die grote zaag gebruiken we maar af en toe. Meestal nemen we de zaag met een doorsnede van 160 centimeter.” BOORASSISTENT Ronnie Bruil schat dat ze enkele honderden gaten moeten boren. “Da’s best veel. En we boren ook dieper dan we gewend zijn, van 60 centimeter tot en met 200 centimeter, terwijl we normaal niet dieper gaan dan gemiddeld 30 centimeter. Om al het werk toch op tijd af te krijgen, gebruiken we boorassistenten. Die moet je vooraf instellen. Scheelt een hoop werk, maar je moet er wel bij blijven. Want als

er eentje vastloopt, moet je snel kunnen ingrijpen, anders gaat de boor kapot.”

Ga naar iBouwen.nl en je vindt op pagina 2 meer over het werk van Mario en Ronnie.

MEER VRIJLOOP “Sowieso is boren op zo’n diepte lastig”, vult Mario aan. “Natuurlijk zetten we de boorassistent in een mal, zodat er meer stabiliteit is. Toch merkten we dat de boor schuin wegboorde. En dat mag niet want een afwijking van 1 millimeter aan het begin, leidt tot 7 millimeter op een diepte van 75 centimeter. Daarom besloten we eerst voor te boren met een korte boor. Bijkomend voordeel: de boor heeft meer vrijloop en slijt minder.” n

VAN PUIST TOT PAREL Het Fortispand aan het Rokin stond bekend als één van de lelijkste gebouwen van Amsterdam. Het Parool omschreef het als ‘een onwelkome puist’, omdat de uit

rood ­spiegelend marmer opgetrokken gevel vloekte met de omgeving. De sloop van het uit de jaren tachtig daterende pand maakt ruimte vrij voor de bouw van

luxe appartementen, een flagshipstore van Marks & Spencer en de eerste vestiging van luxe warenhuisketen Haussmann. De opening staat gepland voor januari 2016. 7

DE LOOPBAAN VAN…

Leuk om leiding te geven Timmerman Tim wordt meewerkend uitvoerder; meewerkend voorman Michel wordt projectleider. Beiden werken ze bij hetzelfde (fusie-)bedrijf: Habenu-vd Kreeke in het Limburgse Nuth. Wat beide mannen ook gemeen hebben: ze vinden het leuk om de touwtjes in handen te hebben.

Michel MOOI ALS JE ALLES IN DE HAND HEBT Streng zijn. Dat vindt Michel van Antwerpen (34) uit Geleen nog wel eens moeilijk. “Ik heb lang op de werkvloer meegewerkt, ben een van de jongens. Dus dan is het wel wennen als je de leiding hebt.” Michel heeft zojuist zijn BOB-­opleiding Projectleider Kleinschalige Projecten afgerond. Binnenkort gaat hij als zelfstandig projectleider aan de slag. ‘Bouwen’ spreekt hem op de oude mijnschool in ­Schaesberg, die wordt omgebouwd tot ­bedrijfsverzamelgebouw. ONDERAAN BEGONNEN Michel was jarenlang timmerman en meewerkend voorman bij een nieuwbouwaannemer. In 2013 begon hij bij Habenu-vd Kreeke en gaf meteen aan dat hij wilde doorgroeien. “Geen probleem, graag zelfs”, kreeg hij te horen. Michel: “Ik ben wel onderaan begonnen, meewerken als timmerman. Want bij mijn nieuwe

8

werkgever wilden ze eerst weten wat voor vlees ze in de kuip hadden.” Als projectleider heb je bij Habenu-vd Kreeke een brede functie. “Je doet het hele verhaal: werk opnemen, offertes maken, plannen, contacten onderhouden met klanten en leveranciers. Dat vind ik mooi, dat je alles in de hand hebt.” STUDIEBELASTING Michel maakte als tiener de mbo Bouwkunde niet af. Hij ging liever werken. Uit het competentie­ onderzoek van het Loopbaantraject Bouw & Infra bleek dat hij een hbo werk- en denkniveau heeft. De BOB opleiding viel hem niet heel zwaar. Trajectadviseur Jack Akkermans zag voor Michel ook wel een hts-opleiding in het verschiet. Maar nu even niet, zegt Michel: “Ik heb een jong gezin, dan is de studie­belasting toch wel een ding.” Eerst maar eens als projectleider zijn sporen verdienen.

9

Tim BROEKIE STUURT OUDE ROTTEN AAN Tim Huijten (27) uit Hoensbroek monteert luifels. Even later zit hij de steigerbouwers achter de broek - of in de keet achter de computer. Veel van de functie van m ­ eewerkend uitvoerder brengt hij al in de praktijk op dit nieuwbouwproject (zeven woningen) in Eijsden. Hij kan natuurlijk altijd terugvallen op de projectleider en de werkvoorbereider, op kantoor. Wat hij het lastigste vindt? “Plannen. Hoe lang iets precies duurt. En hoe je zorgt dat de activiteiten goed aansluiten, wanneer je dus moet afroepen.” KNUTSELEN MET HOUT Tim begon in de ict, althans: hij zat op het ict-lyceum, liep stage en dacht toen: Dit is het niet voor mij, de hele dag oplossingen zoeken. Zijn bijbaantje in een houtzagerij zette hem op het spoor van werk dat hem wel paste: timmeren. “Ik vond het wel

10

mooi om met hout te knutselen.” Als BBL-er ging hij bij Beugels Bouw (dat later opging in Habenu-vd Kreeke) aan de slag. Hij volgt de KOB-­opleiding, afgelopen periode de module ­calculatie, en heeft nog twee jaar te gaan. VRIJ PITTIG Wat Tim motiveert? “Ik vind het leuk om de touwtjes in handen te hebben. En het is mooi om te zien dat wat je plant ook uitkomt. De opleiding is vrij pittig. Vorig jaar had ik commerciële bedrijfsvoering. Daar wist ik niks van. Maar ik heb heel aardige klasgenoten, die me helpen.” Als relatief jong broekie stuurt Tim nu oudere collega’s aan. Hoe die reageren? “Ze vinden het wel leuk dat ik die opleiding volg. Wat wel raar is: bij het vorige project moest ik mijn oude ­leermeester aansturen.”

↑ Tim met oudere collega’s: “Ze vinden het wel leuk dat ik die opleiding volg.”

De directie TROTS OP COMBINATIE René van de Mortel (36) en Serge Vreuls (45), directeuren van Habenu-Van de Kreeke, vertellen over hun fusiebedrijf en hoe zij de ontwikkeling van hun personeel zien. Vorig jaar gingen de Habets Bouwgroep en Van de Kreeke Bouw, twee familiebedrijven, samen. Van de Kreeke bracht specialisatie in infrastructurele werken in; Habets bouw­ kundige oplossingen, service en ­onderhoud. René: “We zijn trots dat we nog zelfstandig kunnen opereren. Door de combinatie zijn we interessanter geworden voor klanten. Die zien nu een zelfstandig bedrijf van een redelijke omvang met een breed pakket aan oplossingen. En

we kunnen bouw en infra in één hand aanbieden.” 46 LOOPBAANTRAJECTEN Serge en René zijn gedreven ondernemers en ze verwachten van hun medewerkers eenzelfde motivatie. In het dagelijkse werk en ook in de eigen ontwikkeling. Het Loopbaantraject Bouw & Infra wordt daarbij veelvuldig ingezet. Sinds 2008 zijn er bij de twee fusiebedrijven 46 loopbaan­ trajecten geweest. Directeur Serge was de eerste. In 2007 – hij was toen nog financieel manager – ontwikkelde hij zijn leiding­gevende capaciteiten. Zo maakte hij kennis met het Loopbaan­traject Bouw & Infra en met trajectadviseur Jack

­ kkermans. Serge vindt de ‘blik A van buiten’ belangrijk. “Jack kent het bedrijf, weet hoe we in elkaar zitten. En hij is onafhankelijk. ­Uiteindelijk ontdekken mensen zelf of ze geschikt zijn voor een andere functie, en beslissen ze ook zelf.” AMBITIEUS Trajectadviseur Jack Akkermans (56) van het Loopbaantraject Bouw & Infra heeft Habenu-Van de Kreeke hoog zitten. “Het is een ambitieus bedrijf. Serge en René vragen veel van hun mede­werkers, maar er is ook veel mogelijk. Ze moeten hard werken, gemotiveerd zijn. En dus ook over hun eigen ­ontwikkeling  nadenken.” n 11

BOUWTECHNIEK

Aardbevingsschade

Extra aandacht voor de klant In Groningen is veel aardbevingsschade te herstellen. Werk aan de winkel voor regionale bouwbedrijven. Omdat de zaak zacht uitgedrukt ‘nogal gevoelig’ ligt, vergt dat iets extra’s van vaklieden die het werk uitvoeren. Namelijk: goed kunnen communiceren. ‘Bouwen’ kijkt hoe twee timmermannen van Bouwbedrijf de Boer uit Groningen een herstelklus aanpakken.

12

13

DE BEWOONSTER: TINY SCHOORL-VRIND Tiny Schoorl-Vrind bewoont sinds maart 2003 dit huis in Ten Boer. Het pand stamt uit 1995. “In het begin zat er in de trap­ opgang al een scheur. Die werd steeds dieper. Maar destijds hoorde je niet van aardbevingen. In de loop der jaren ontdekten we

steeds meer scheuren, binnen vooral. En daarna ook buiten, bijvoorbeeld in de garagemuur.” Zelf heeft Tiny één keer een aardbeving gevoeld, zo’n twee jaar geleden. “Je zit wel te schudden. Denkt: Wat gebeurt me nou?” In januari meldde zij zich bij

het Centrum Veilig Wonen. ­Vervolgens kwam een schade-­ expert op bezoek; ze kreeg een rapport en de keuze om de ­reparatie zelf te regelen of het via het Centrum Veilig Wonen te laten doen. Ze koos voor het laatste.

E

en mooie zomerochtend in Ten Boer, een dorp tussen Groningen en aardbevings-epicentrum Loppersum. Het is nog rustig in deze woonwijk als Chris Mellema (37) uit Delfzijl en Wim Schaalma (48) uit Winsum hun wagens parkeren. Vandaag gaan ze een aantal scheuren in de buiten- en binnenmuren van een twee-­onder-een-kapwoning repareren. Eerst is er een kop koffie met de bewoners, dan volgt de inventarisatie van het werk en daarna rollen de mannen zeil en stucloper uit. Netjes werken, dat deden Chris en Wim altijd al. Nu ze bij ‘aardbevings-­ gedupeerden’ over de vloer komen, is ook extra aandacht voor de klant van belang. AFTASTEN Bouwbedrijf de Boer neemt opdrachten aan van het Centrum Veilig Wonen (zie kader). Om het werk te mogen uitvoeren, moeten de werknemers voldoen aan een zogenoemde ‘Erkenningsregeling’ (zie kader ‘Erkenningspas’). Chris en Wim volgden onder andere een training Communicatie en Gedrag, destijds ontwikkeld door hun werkgever. Chris: “Je leert dan hoe je met mensen kunt omgaan. Aftasten: wat voor persoon heb ik voor me staan? Er zijn er

← Chris Mellema (boven) en Wim Schaalma

ERKENNINGSPAS Alle vakmensen die opdrachten voor het Centrum Veilig Wonen uitvoeren, moeten voldoen aan een erkenningsregeling. Dat geldt dus voor timmermannen, zoals Chris en Wim, maar ook voor schade-experts, inspecteurs, ingenieurs en aannemers. 14

Die erkennings­regeling rust op drie poten: kwaliteit, veiligheid en ­communicatie. Voor wat betreft de kwaliteit is een ­vak­diploma en/ of werkervaring nodig (voor een timmerman bijvoorbeeld mbo 3 en/ of 5 jaar ervaring). Voor de veiligheid geldt VCA. En voor het onderdeel

communicatie moeten de vakmensen een training ­Communicatie en Gedrag volgen. Wie aan de Erkennings­ regeling voldoet, krijgt een Erkenningspas. Inmiddels zijn er 2.650 vakmensen door het CVW erkend. Zij werken bij ruim 500 bedrijven.

die heel zuinig op hun spulletjes zijn; daar houd je dan rekening mee. En anderen zijn heel kwaad op de NAM, dus dan ga je niet zeggen dat die NAM geweldig is. Die hebben op dit moment geen goede naam, al vind ik dat ze het wel goed afhandelen. Maar daar ga je dus niet over in discussie.” Wim vond de cursus wel ok, al leerde hij niet veel nieuws. Hij zegt: “Het zit ‘m ook in hoe je zelf in elkaar steekt. Hoe kom je over? Zelf hield ik altijd al rekening met de klanten.” AFVOEGEN OF VOEGBAND In deze woonwijk in Ten Boer is de schade beperkt. Veel relatief kleine beschadigingen. Dat leidt niet tot heftige emoties. Chris gaat aan de slag met een scheur boven het raamkozijn. Hij slijpt voegen uit, zodat hij een spiraalanker kan plaatsen. Wim neemt de scheur in de garagemuur voor zijn rekening. Het

enige ‘slechtnieuwsgesprek’ dat Wim hier hoeft te voeren betreft de keuze van de wijze van repareren. Bewoonster Tiny moet kiezen tussen afvoegen of het plaatsen van een voegband. Bij afvoegen kun je er volgens Wim op wachten tot de scheur weer terugkomt: “Da’s een kwestie van tijd; binnen twee jaar zit-ie er weer.” Liever gebruikt hij de voegband, maar omdat het metselwerk nogal onregelmatig is, levert dat geen strak resultaat. “Doe maar wat jij het beste vindt”, zegt de bewoonster in eerste instantie. Maar ja, het is haar huis, dus haar keuze. Uiteindelijk wordt het de voegband. En dan is het tijd voor een boterham en verse koffie. n

Op iBouwen staat een fotoreportage over Chris en Wim aan het werk in Ten Boer. Ga naar pagina 8 op iBouwen.nl

↑ Wim: “Het zit ‘m ook in hoe je zelf in elkaar steekt. Hoe kom je over? Zelf hield ik altijd al rekening met de klanten.”

CENTRUM VEILIG WONEN Begin 2015 nam het Centrum Veilig Wonen (CVW) de afhandeling van aardbevingsschade over van de NAM. Daarnaast houdt het CVW zich bezig met het veiliger maken en verduurzamen van woningen en gebouwen. De aandeelhouders van het Centrum Veilig Wonen zijn Arcadis (55 procent) en claimexpert CED (45 procent). Het CVW staat onder toezicht van een onafhankelijk orgaan, ingesteld door het ministerie van Economische Zaken. Meer weten? Kijk op www.centrumveiligwonen.nl

15

VAKMANSCHAP

Asfalteren bij tropische temperaturen 16

Een asfaltploeg van Heijmans is druk in de weer in een lommerrijke buitenwijk van Ede. Het is een van de warmste dagen van het jaar, dus de acht mannen zijn blij met de schaduw van de bomen. Asfalteren bij deze temperaturen is alsof je in een tosti-ijzer zit. Balkman André Wesselink en zijn collega’s zijn bezig met een bijzondere klus.

17

E

igenlijk vormt deze asfaltploeg het sluitstuk van een laboratorium. Heijmans heeft een nieuw soort asfalt ontwikkeld. Het is flexibeler door een combinatie met verschillende kunststoffen. Het zou in één laag op een zandlaag gelegd kunnen worden. Sterk genoeg om niet als een pudding in elkaar te zakken. En flexibel genoeg om mee te bewegen en terug te veren als er zwaar verkeer overheen komt. FLEXIBELE LAAG André legt uit: “Normaal moet je eerst een halve meter uitgraven en dan drie lagen aanbrengen. Als je direct op een zandweg kunt leggen, is dat veel goedkoper. Dan maak je één laag die flexibel is en niet breekt. Dat is voor gemeentes met veel zandwegen en weinig budget een hele uitkomst.” MINDER OVERLAST De asfaltploeg ‘maakt’ hier in Ede in anderhalf uur een strook van zo’n 220 meter: van de ene dwarsweg naar de volgende. Deze manier van werken scheelt niet alleen veel kostbaar asfalt,

het levert ook veel minder overlast op. En dus minder klachten van bedrijven die opdrachten mislopen omdat ze onbereikbaar zijn. De asfalt­ werkers zijn in een paar dagen klaar. Nu leggen ze nog proefstroken. De komende paar jaar zal blijken of het asfalt inderdaad oplevert wat ervan verwacht wordt. 5 CENTIMETER André hanteert de schep aan het begin van een nieuwe strook. Zo moet het asfalt op het eerste stukje op zijn plek gebracht worden. Daarna smeert de asfalteermachine over honderden meters het asfalt uit. André staat op de balk achter de machine en prikt met een stok in het asfalt om vast te stellen of het inderdaad 5 centimeter dik is. “Een dikkere laag is een probleem, want asfalt is duur. Maar te dun is nog erger: dan moeten we het werk opnieuw doen. Je wilt niet weten om hoeveel duizenden euro’s dat gaat.” n

Meer foto’s op pagina 4 van de nieuwe iBouwen. Ga naar ibouwen.nl

ANDRÉ WESSELINK: BAAN VAN DE BAAS Hij zegt het met een grijns op zijn gezicht, maar bedoelt het serieus: “Ik wil graag de baan van mijn baas.” André Wesselink (35) uit Almelo werkt nu nog op de balk van de asfalteermachine, maar hij wil asfaltuitvoerder worden. De eerste stap is een evc-traject. “Ze vragen tegenwoordig overal papieren. Die kan ik nu halen in mijn werk.”

18

Na zijn mavo wilde André eigenlijk shovelmachinist worden. Hij ging naar de machinistenopleiding en kwam vervolgens als leerling-machinist bij de Twentse Weg en Waterbouw in het asfalt terecht. Nu werkt hij bij Heijmans en het bevalt hem prima. “Lekker buiten werken en steeds op andere plekken.” Maar André wil wel nog stappen zetten. “Als ik dit werk in 2019 twintig jaar doe, wil ik asfalt­uitvoerder zijn. Dat lijkt me een ­uitdaging.”

rijkste onderdeel daarvan: het aanleggen van een portfoliomap. Daarin verzamel je bewijzen van wat je op je werk doet: werk­ omschrijvingen, opdrachtbonnen, foto’s, t­ ekeningen, verslagen.

BEWIJZEN Hij nam contact op met Yvonne Aaltink van het Loopbaantraject Bouw & Infra. Die wees hem erop dat het ook de moeite waard is om vast te leggen wat hij nu al kan. Via een evc-traject, dus. Belang-

Voor André is het evc-traject vooral ook een eyeopener. “Zo zie ik nog eens goed wat er allemaal bij mijn baan komt kijken. En wat wij met onze ploeg elke dag voor elkaar krijgen. Dat is veel meer dan je op het eerste gezicht zou denken.”

DIGITAAL André levert zijn bewijsstukken digitaal aan. Dat is wel bijzonder, zegt zijn begeleider Metha van der Haar van de EVC-centra Bouw & Infra. Nog niet veel evc-ers doen het op die manier.

19

WAT LEVERT HET OP?

Wat willen jullie met mij? “Tja, hoe gaat dat als je van de middelbare school komt? Je hebt geen idee wat je wilt worden. De dag nadat ik mijn diploma kreeg, stapte ik het uitzendbureau binnen en zei: ‘Maakt me niet uit wat ik doe, als het maar buiten is.’ Ik werd meteen de volgende dag gebeld. Of ik aan de slag wilde als stratenmaker…”

H

ezron Weijer (43) uit Krommenie lacht als hij eraan terugdenkt. Inmiddels vele jaren werkervaring en opleiding verder, is Hezron als hoofduitvoerder bij De Bie & Seignette verantwoordelijk voor de aanleg van een busbaan en busstation bij Hoog Catharijne in Utrecht. STRAKKE PLANNING Ingewikkeld werk? “Jazeker”, beaamt Hezron. “Allereerst natuurlijk vanwege de locatie. Het is hier altijd druk en zoals je ziet, wordt in de omgeving volop gebouwd. Dat betekent dat je meer dan op andere bouwplaatsen rekening moet houden met reizigers, bewoners en verkeer. Alles wat je aanvoert, moet je vrijwel meteen verwerken, want er is nauwelijks ruimte voor opslag. Dat vereist een strakke planning.” GEEN ANTWOORD Als zestienjarig broekie ging Hezron aan de slag als grondwerker, eerst bij een verhuurbedrijf en later als vakman GWW bij een aannemer. Hij leerde het vak vooral in de praktijk. Maar zijn ambities reikten verder, dus besloot Hezron naar de avondschool te gaan. Toen hij na een paar jaar zijn mts-diploma had, vroeg hij aan zijn werkgever: Wat willen jullie

20

met mij? “Ik vroeg het wel twee tot drie keer, maar kreeg geen antwoord. Dus besloot ik dat ik het tijd werd voor de volgende stap.” BROODJE SMEREN Die volgende stap bleek een baan bij een aannemer in Monnickendam, een werkgever waar Hezron met veel plezier op terugkijkt. “In die tijd heb ik veel geleerd qua techniek en uitvoering.” Als uitvoerder GWW werkte Hezron op verschillende kleine projecten tegelijker­ tijd. “Dat was een hectische tijd: ik reed soms wel 200 kilometer per dag, van project naar project. Veel bellen in de auto, snel een broodje smeren voor het stoplicht, dat soort dingen.” Na tien jaar werd het tijd voor de volgende ­uitdaging.

PRACHTIGE PROJECTEN Hezron: “Ik kwam in contact met De Bie & Seignette uit Beverwijk. Tijdens het kennismakingsgesprek gaf ik aan dat ik langere tijd op één project wilde werken, zodat ik mijn kennis meer kon verbreden. Dat bleek mogelijk. De afgelopen acht jaar heb ik voornamelijk rioleringen aangelegd en gerenoveerd. Prachtige projecten zijn dat, waarbij heel veel komt kijken. Hoe complexer de klus, hoe leuker ik het vind.” WEER DIE VRAAG Drie jaar geleden stelde Hezron tijdens een functioneringsgesprek wederom de vraag: Wat willen jullie met mij? “Ik gaf aan dat ik uiteindelijk hoofd­ uitvoerder wilde worden. Zo kwam ik in contact met Jolanda Snoek, traject­

adviseur bij het Loopbaantraject Bouw & Infra. Zij inventariseerde mijn kennis en werkervaring, en stelde vervolgens mijn opleidings­traject samen op basis van mijn ontwikkel­punten. Dat werd de hbo-opleiding Bouwplaatsmanager infra bij OCBI.” HOOFDUITVOERDER Tegenwoordig is De Bie & Seignette onderdeel van Dekker Krabbendam BV. Als gevolg daarvan werkt Hezron niet langer uitsluitend bij de aanleg van rioleringen of bestratingen. Hij wordt ook ingezet op projecten waar meerdere disciplines samenkomen, zoals hier bij de aanleg van het busstation in Utrecht. Als uitvoerder of hoofduitvoerder? Hezron lacht. “Als hoofd­uitvoerder. Eén van de redenen waarom ik dit project onder mijn

hoede kreeg, is dat ik ­inmiddels ben ik geslaagd voor de opleiding.” MIJLPAAL De busbaan rondom Hoog Catharijne is bijna gereed. Het ongeveer 800 meter lange traject wordt onderbroken door een uitneembare brug en een damwand met een lengte van 100 meter. “De voorbereidende werkzaamheden aan het busstation zijn in volle gang. Voor mij persoonlijk is dit een mijlpaal in mijn loopbaan, want ik ben voor het eerst verantwoordelijk voor een project waarbij meerdere disciplines samenkomen.” n

Lees meer over de loopbaanstap van Hezron Weijer op pagina 3 van iBouwen.nl

21

BOUWTECHNIEK

De leer­ gierigheid van de productieleider prefab-proces Hans Quiros (47) is de spin in het web bij de geautomatiseerde productie van gevelpanelen in de fabriek van Gevelelementen Noord-Holland in Heerhugowaard. Hij heeft overzicht over het hele prefab-proces: hij maakt de 3D-tekeningen van

↑ Alle productiemedewerkers hebben dezelfde 2D-tekeningen van de (­verschillende) gevelelementen ← Productieleider Hans Quiros (links) en assistent-productieleider Peter Hoogendijk

de gevelelementen, begeleidt de productie op de werkvloer en verzorgt de logistiek en communicatie met de eindgebruikers op de bouwplaats. Hans: “Dat lukt goed, zolang ik maar alert en vooral leergierig blijf.”

O

f zijn talent voor techniek ­aangeboren is, weet hij niet. Maar Hans Quiros weet dat als zijn vader vroeger thuis een klusje opknapte, hij altijd de kunst stond af te kijken. Als vanzelfsprekend ging hij naar de t­ echnische school in Heerhugowaard, afdeling elektra. Hans: “Elektricien ben ik nooit

→ Productieleider Hans Quiros raadpleegt het 3D-model van enkele gevelelementen

22

geworden, want toen ik van school kwam, kon ik meteen aan het werk als kozijnopsluiter bij kozijn­fabriek Stam en Landman in Heerhugo­waard. Daar leerde ik vrij snel hoe je een kozijn maakt. Maar ik zocht meer ­uitdaging en ging werken bij een producent van aluminium deurmatten. Na een tijdje kwam ik mijn eerste werkgever weer tegen. Hij zocht een productie­leider.

Ik zei: ‘Die staat voor je’. Hij was toen net gestart met het opzetten van een apart bedrijf voor de productie van prefab gevel­elementen. Ik heb meegewerkt aan de ontwikkeling van de productielijn voor die nieuwe dochteronderneming, Gevel­elementen ­Noord-Holland.”

het zwaartepunt van zijn dagelijks werk zich naar het bedrijfskantoor. Vanachter het beeldscherm stuurt hij de productie aan van hoogwaardig geïsoleerde gevelelementen. Hans: “Dat is vaak zeer secuur werk. Dat zou ik niet graag aan een ander ­overlaten.”  n

Hans had geen moeite om zichzelf nieuwe ­technieken en vaardigheden eigen te maken, zoals 3D-tekenen, werken met BIM en bedrijfs­ organisatie. Steeds meer verplaatst

Kijk op pagina 7 van iBouwen.nl voor meer informatie over het productieproces van prefab gevelelementen.

PREFAB HEEFT DE TOEKOMST “De noodzakelijke verduurzaming van de bestaande woning­ voorraad is alleen haalbaar is als we industrieel gaan renoveren. Prefab heeft de toekomst”. Gjalt Roo, directeur van Gevel­elementen Noord-­Holland in ­Heerhugowaard, legt uit hoe dat zit. Zijn bedrijf is onder andere ­leverancier voor de

snelle renovatie­ projecten in het kader van het landelijke renovatieprogramma ‘Stroomversnelling’. Hij zegt: “In de nieuwbouw is standaardisering en maatwerk goed te doen, maar in de renovatie valt dat nog niet mee. Je zou het liefst als een trein door renovatieland willen gaan. Helaas zijn er nog veel obstakels,

zoals de grote variëteit van de typen huizen, de grote verschillen in kwaliteit en maat­voering van de bestaande woningen en de bemoeizucht van welstands­ commissies. Toch maken we ­vorderingen, bijvoorbeeld met innovaties op het gebied van maatvoering, automatisering en samenwerking in de productieketen.” 23

24

DE PRODUCTIE VAN PREFAB GEVELELEMENTEN

Met dank aan: Bedrijfsleiding en medewerkers van Gevelelementen Noord-Holland BV, Heerhugowaard

In de productiekamer maakt de productieleider ­3D-­tekeningen van de bestelde gevelelementen voor een renovatie. Daarvoor heeft hij van het bouwbedrijf alle nodige meet­gegevens ontvangen van alle te renoveren woningen, plus de aanzichten van de nieuwe situatie. Het bouwbedrijf heeft de nieuwe situatie berekend aan de hand van de metingen van de bestaande toestand. Die metingen zijn door een gespecialiseerd meetbedrijf uitgevoerd met een 3D-scanner en verzameld in zogenaamde ‘pointclouds’, een zeer gedetailleerde, bijna-fotografische weergave.

Bij het volgende werkstation haalt de operator hijsbanden door de geboorde hijsogen en legt het element met behulp van de loopkraan, met de zijde van de beplating, op zijn werktafel. Van zijn werklijst leest hij af welke breedte de isolatiedekens moeten hebben, waarmee hij de vakken van het element gaat vullen. Met de lintzaag brengt hij een rol glaswol op maat. Dan vult hij de vakken tussen de stijlen van het element met wol en snijdt de overmaat af. Het plastic van de verpakking en afgesneden stukken glaswol doet hij in gescheiden afvalbakken met het oog op ­recycling.

Het meest bewerkelijke onderdeel van de productie van prefab gevelelementen is de vervaardiging van de geïsoleerde panelen met steenstrips, die een gevelelement het aanzicht van metselwerk geven. Om te voorkomen dat het maken van deze panelen oponthoud geeft tijdens het productieproces, worden deze alvast voorgeproduceerd in een aparte hal. Het aanbrengen van de strips op de onderlaag van EPC vereist de nauwkeurigheid van een metselaar. Het afwerken van de voegen met het penseel is wat precisie betreft vergelijkbaar met het vakwerk van een voeger.

Bij het ‘folie-werkstation’ voorzien twee medewerkers het element van een waterkerende, dampdoorlatende folie. De folie wordt aangebracht met de glimmende zijde naar boven. De folie voorkomt dat de binnenkant van het gevel­ element nat wordt door condens. Langs de omtrek van het element brengt de medewerker een strook of slabbe DPC-folie aan tegen doorslag van water. Daarna volgt het aanbrengen van de panelen met steenstrips op het gevel­ element.

Bij de gedeeltelijk geautomatiseerde productie van de gevelelementen wordt het product-in-wording op een U-vormige transportband langs zeven werkstations geleid. Bij elk station voert een operator een aparte bewerking uit. Bij het eerste station stelt de medewerker het kader van het gevelelement samen. Het kader bestaat vaak uit meer dan 20 componenten van gestandaardiseerd (gevingerlast), maatvast hout. De maatvoering van elk afzonderlijk element staat geprogrammeerd in de computer van het werkstation. Daarmee wordt de aanslag van de werktafel automatisch ingesteld.

De laatste bewerking van gevelelementen bestaat uit het monteren van stelkozijnen en kant-en-klare deur- en raamkozijnen. Daarbij is de timing van de levering van de juiste kozijnen nauwkeurig afgestemd met de fasering van de productie van de verschillende typen gevelelementen. Zowel de betrokken kozijnenleverancier als de elementenfabriek en ook de eindgebruiker (bouwbedrijf) hanteren dezelfde tekeningen en unieke codes van de afzonderlijke gevelelementen.

Bij het tweede werkstation brengt de medewerker de ­gipsvezelbeplating aan op het kader of ‘frame’ van het element. De platen worden gezaagd aangeleverd en zijn voor elke afzonderlijk element exact op maat. Met een vacuümhefapparaat positioneert de operator de platen op het frame. De beplating vormt de ondergrond voor het stucwerk waarmee de stukadoor later de binnenzijde van de gevel zal afwerken. Daarom zorgt de operator voor voldoende speling tussen de gipsvezelplaten. Zonder die ‘spleet’ kan een stukadoor de naad tussen de gipsvezelplaten niet gemakkelijk vlak afwerken.

Bij de expeditieafdeling wordt het gevelelement voorzien van een codenaam en zorgvuldig ingepakt met plastic folie. Vervolgens gaat de productieleider genummerde stalen bokken laden met de gevelelementen voor een bepaald woningenblok. Bij het laden houdt hij rekening met de volgorde van de montagewerkzaamheden op de betreffende bouwplaats. Wat het laatste geladen is, wordt het eerste gebruikt. Voor de timing van het vervoer staat de productie in direct contact met de eindgebruiker, de uitvoerder op de bouwplaats. n

25

Het werk verandert

Mannen met ambitie ‘Gedreven door water’. Dat is het motto van Tebezo, waterbouwer en nautisch dienstverlener uit Genemuiden. Gedreven zijn ook de medewerkers van het bedrijf. In hun werk, in hun loopbaan. Vier mannen vertellen over hun drijfveren en ambities.

JE KUNT MEER DAN JE WEET Dick Riezebos (55) uit Genemuiden leerde voor timmerman, maar stapte op de vrachtwagen. Zeventien jaar lang zat hij in het transport, toen wilde hij meer thuis zijn en koos voor een baan als waterwerker bij Tebezo. Nu, zeventien jaar later, is hij een ervaren specialist, die je niet snel uit zijn evenwicht krijgt. Inmiddels is hij voorman en leermeester.

V ONTWIKKELING Tebezo ontwikkelt zich in de loop der tijd van traditionele waterbouw naar innovatieve waterbouw en nautische dienstverlening. Daarmee veranderen ook de eisen die er aan de medewerkers gesteld worden. Hoofd P&O Manja Visscher zegt het zo: “We zijn gegroeid in diversiteit. Dat vraagt van 26

onze medewerkers dat zij ook meegroeien, zichzelf breder ontwikkelen. Om dat vorm te geven hebben we afgelopen jaren dankbaar gebruik gemaakt van het Loopbaantraject Bouw & Infra en van de EVC-centra Bouw & Infra.” Meer over Tebezo op www.tebezo.nl

oor waterwerker heeft Dick geen opleiding gevolgd. Hij heeft het vak in de vingers, maar had geen diploma in handen. Reden om in overleg met zijn werkgever contact op te nemen met Metha van der Haar van de EVC-Centra Bouw & Infra. Want: “We houden ons aan alle voor-

schriften en zijn streng op veiligheid. Maar een ongeluk kan je altijd overkomen. Stel dat er iets gebeurt en ik kan dit werk niet meer doen. Dan ben je zonder vooropleiding nog niet jarig. Dankzij het evc-traject heb ik nu een diploma Allround Waterbouwer.” MEER WAARDEREN Belangrijkste onderdeel

van zo’n evc-traject is het aanleggen van een portfolio; een ‘map’ waarin je bewijzen van je ervaring verzamelt. Voor Dick was dat een bijzondere ervaring. “Je gaat jezelf meer waarderen als je ziet wat je allemaal doet en kunt. Normaal sta je daar niet bij stil. Maar ik zet het werk uit, richt het werkterrein in, geef leiding,

onderhoud contact met uitvoerders, met de gemeente, met bewoners ... Je denkt er niet bij na, doet het gewoon. Als je het op een rijtje zet en beschrijft, blijk je toch wel heel veel te kunnen.” OPLOSSINGEN BEDENKEN Het mooiste aan zijn werk vindt Dick iets wat je niet op school leert: “Zelf oplossingen bedenken. In elke situatie stuit je op onverwachte problemen en dan zoek je de beste

aanpak. Het werk moet gemaakt worden. Kantoor kan nog zoveel bedenken, wij moeten het ter plekke waarmaken.” En dat gebeurt op basis van ­ervaring en uiteraard met vakkundige inzet van de zware machines. Zoals Dick het met een waterwerkerswijsheid zegt: “Alles wat op oliedruk kan, moet je niet op bloeddruk doen.”

Meer over het werk van Dick Riezebos op pagina 5 van iBouwen.nl 27

ONRUST STUWT VOORT Dennis Vis (35) uit Vollenhove heeft een ­rijk­geschakeerd werkverleden. Opgeleid als meubelmaker, eerste baan in de scheepsbetimmering, daarna metselaar, vervolgens timmerman, voorman, werkvoorbereider. En binnenkort start hij een ­opleiding tot constructeur met specialisatie staal en beton. “Ja, er zit wel enige onrust in mijn loopbaan. Ik ben lang zoekende geweest.”

D

ennis kan die onrust verklaren. “Toen ik in de kleinbouw zat, sprak ik iemand van het OVG Genemuiden, het samenwerkingsverband. Ik zei dat ik meer het fijne werk wilde gaan doen. Hij wees me op het Loopbaan­ traject. Daar ben ik op afgestapt. Uit het capaciteiten­onderzoek

28

bleek dat ik havo/ vwo-niveau heb. Ik zat dus niet echt op mijn plek in al die verschillende beroepen.” WERKVOOR­ BEREIDER Dat was in 2006. Dennis deed via het Loopbaantraject het KOB-voor­schakeljaar Techniek 2 en vervolgens werkvoorbereiding

en uitvoering, calculatie en commerciële bedrijfs­voering. “Daarna werkte ik anderhalf jaar via een detacheerder. Toen kwam de crisis en hield het voor mij op, kwam ik thuis te zitten. Ik reageerde op een vacature van Tebezo; ze zochten een assistent-­ uitvoerder. Die baan kreeg ik niet, maar ze zeiden dat als ze een werkvoorbereider nodig hadden, ze me zouden weten te vinden. Ik werd al snel gebeld.” BLIND STUREN In het begin was het wennen. “Bouw en waterbouw, daar zit een wezenlijk verschil tussen. Mijn eerste

VAN PIETJE PRECIES NAAR PROJECTLEIDER tijd hier was het ‘blind sturen’, zwemmen of verzuipen.” Maar Dennis kreeg het vak onder de knie. Vorig jaar vond hij het tijd om weer iets anders te gaan leren. In een gesprek met het hoofd bedrijfsbureau kwam naar voren dat techniek echt Dennis’ ding is. Zou constructeur worden niet een mooie uitdaging zijn? Voor de tweede keer stapte Dennis samen met zijn werkgever naar het Loopbaan­traject. Na een assessment bleek de functie van constructeur goed aan te sluiten en kreeg Dennis van traject­adviseur Franklin Everts een passend opleidings­advies.

Stéphan de Jong (27) uit Wierden werkt sinds 2011 bij Tebezo. Stéphan studeerde Infratechniek aan het ROC van Twente. Bij een van zijn stageplekken – ingenieursbureau Tauw in Deventer – vond hij zijn eerste baan. Daar kreeg hij ook de kans om hbo Civiele Techniek te studeren.

T

ijdens een detachering vanuit Tauw maakte hij kennis met Tebezo. Toen een projectleider vroeg of hij daar wilde komen werken, hoefde Stéphan niet lang na te denken. “Bij een ingenieursbureau maak je vaak plannen en tekeningen die bedoeld zijn voor het begin van een project, bijvoorbeeld voor een aanbesteding. Zodra ze zijn ingediend, zie je er eigenlijk nooit iets van terug. Bij Tebezo maak ik tekeningen en plannen die daad­werkelijk

worden uitgevoerd. Ik ben er heel nauw bij betrokken.” GROTE PROJECTEN Hij werd werkvoor­ bereider, maar met ambitie om door te groeien. Dat zei hij ook meteen: “Ik wil projectleider worden.” Stéphan werd al snel ingezet op een van de grote projecten van Tebezo: de licht­opstanden voor Rijkswater­staat. Zijn taak: de werkvoorbereiding van het bouwkundig en elektrotechnisch vernieuwen van

de lichtopstanden. “Dat moet je heel uitgebreid voorbereiden. Want als een monteur in Terneuzen staat en hij mist net dat ene boutje, dan ben je ver van huis.” Stéphan heeft zich ook de werkvoorbereiding van het waterbouwkundig heiwerk eigen gemaakt. HELICOPTERVIEW Nu draait hij grote werken in zijn eentje. Tijd voor een volgende stap. Dit najaar begint hij, via het Loopbaan­traject Bouw & Infra, aan de

OCBI-­opleiding Projectleider. De vaardigheden waaraan gewerkt moet worden: ­communicatie en ­financiën. Zelf ziet Stéphan dat hij ook voor wat betreft ‘helicopterview’ nog wat te leren heeft. “Als werk­voorbereider ben je natuurlijk heel ­gedetailleerd, heel precies bezig. Dat ligt ook wel een beetje in mijn aard. Maar een projectleider moet meer oog hebben voor de grote lijn. Die ‘­overall-blik’ moet bij mij nog groeien.” 29

SUDOKU Los onderstaande sudoku op en mail de getallen van de blauwe balk naar [email protected] Onder de goede inzenders worden 5 VVV-bonnen van 25 euro verloot.

2

8

3

8

5 4

DE DIRECTEUR OPVOLGEN

2

6

4 7

Jacob Roeten (36) uit Genemuiden werkt veertien jaar bij Tebezo, de laatste jaren als bedrijfsleider. Jacob deed mbo civiele techniek, werkte bij een aannemer en begon bij Tebezo als uitvoerder. Hij volgde de opleiding KOB en werd projectleider. Sinds anderhalf jaar groeit hij richting bedrijfsleider. Jacob is ambitieus. Wat hij over tien jaar doet? “Ik blijf tot mijn pensioen bij Tebezo en wil de directeur opvolgen.”

T

wee jaar geleden stapte Jacob naar het Loopbaantraject Bouw & Infra. “Ik had een opleiding in gedachten, maar de studiebelasting daarvan zou niet te combineren zijn met mijn werk. Ik deed een assessment en daaruit kwam dat ik geschikt zou zijn voor bedrijfsleider. Ik heb een helicopterview en kan mensen goed aansturen. Ben streng maar ­rechtvaardig.” TIPTOP Op dit moment volgt Jacob de eenjarige opleiding bedrijfsleider bij het OCBI in N ­ ieuwegein. Zijn doelstelling: “We zitten continu in het ­operationele; ik wil leren hoe je daar uit kunt stappen en breder en beleidsmatiger kunt

30

5

1

9

1 3

6

3 8

2

6

9 7

6

JUISTE PLEK “‘De juiste mens op de juiste plek’. Daar ga ik voor in mijn werk als loopbaanadviseur. Als je bij je werkgever door kunt en wilt groeien, is dat wat makkelijker dan als je naar een andere werkgever op zoek moet. Tegenwoordig moet je ook heel veel doorzettingsvermogen hebben en je niet laten ontmoedigen als het wat langer duurt. Gelukkig zien we ook in crisistijd nog regelmatig mensen op de juiste plek terecht komen.” Dat zegt Jolanda Snoek, trajectaviseur van het ­Loopbaantraject Bouw & Infra.

MEER WETEN OVER HET LOOPBAANTRAJECT BOUW & INFRA EN DE EVC-CENTRA BOUW & INFRA? Kijk op www.loopbaantrajectbouw.nl en www.fundeon.nl/evc-centra

4

kijken. Die opleiding is tiptop; ik kan wat ik leer meteen in de praktijk toepassen. Zo heb ik bijvoorbeeld een ondernemings­plan geschreven voor Tebezo, dat nu geïmplementeerd wordt.”

WINNAARS SUDOKU UIT BOUWEN NUMMER 3: Simone de Roos uit Winterswijk-Miste en Marco van Elk uit Bergschenhoek. Zij ontvangen allebei 2 vrijkaarten voor ­Dierenpark Emmen.

GEEN OPLEIDING Jacob is een van de zeven medewerkers van Tebezo die een loopbaantraject doen. “Tebezo vindt het belangrijk dat mensen hun kennisniveau op peil houden. Een damwand zetten, daar is geen opleiding voor. Onze mensen kunnen het wel, maar het theo­retische deel missen ze soms. We willen gemotiveerde medewerkers, anders gaat de productie omlaag en wordt het onveilig.”

Het Loopbaantraject Bouw & Infra en de EVC-centra Bouw & Infra zijn zelfstandige onderdelen van Fundeon, het kennis- en adviescentrum voor het opleiden en ­ontwikkelen van personeel in de bouwen infrasector. Kijk op www.fundeon.nl

Postbus 440, 3840 AK Harderwijk, (0341) 499 378

COLOFON Bouwen is het magazine over loopbaan­ontwikkeling en ­ontwikkelingen in vaktechniek. Vijf keer per jaar wordt het tijdschrift gratis toegestuurd aan werk­nemers en werkgevers voor wie de cao voor de Bouwnijverheid geldt. Bouwen wordt gemaakt in opdracht van het Loopbaantraject Bouw & Infra. UITGEVER Fundeon, kennis- en adviescentrum voor de bouw en infra. REDACTIERAAD Sander van

­ odegraven, Betsie Brink, Michiel B Mons. REDACTIECOMMISSIE Metha van der Haar, Anne-Marie van de Most, Franklin Everts, Pieter Kastermans, Erik Huijsman, Geert Wijnhoven (hoofdredacteur), Peter Boss (eindredacteur). PRODUCTIE Boss & Wijnhoven BV. BIJDRAGEN Louis Jongeleen. FOTOGRAFIE Harry Linker, Jan de Groot, Marco Hofsté, Arthur van Beveren, Chris Pennarts. ­VORMGEVING V1 ­Communicatie, Ermelo. DRUK ­Senefelder Misset.

Postbus 440, 3840 AK Harderwijk, (0341) 499 211

OPLAGE 115.000 exemplaren. REDACTIE­ADRES Boss & ­Wijnhoven, 030-2322517, e-mail [email protected]. CORRESPONDENTIE Loopbaantraject Bouw & Infra, Postbus 440, 3840 AK Harderwijk, e-mail [email protected]. WEBSITE www.fundeon.nl. ADRESWIJZIGINGEN Bouwen wordt verstuurd naar iedere werknemer die onder de cao voor de Bouwnijverheid valt. De adressen worden beschikbaar gesteld door

de organisatie die verantwoordelijk is voor de cao-registratie. Indien uw adressering onjuist is, kunt u via uw werkgever laten c ­ ontroleren of uw juist adres­gegevens ­beschikbaar zijn gesteld aan Cordares.

© Fundeon / Boss & ­Wijnhoven. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en / of g ­ ereproduceerd zonder ­schriftelijke toestemming van de uitgever.

31

Wil je weten of je op je plek zit? Doe de waterpasmeting! In vijf minuten krijg je een beeld hoe het staat met je gezondheid, of jij je werk nog leuk vindt, of je behoefte hebt aan een opleiding en of je misschien beter uit kan kijken naar ander werk. De vragenlijst is anoniem.

→ fundeon.nl/waterpasmeting

Beter leren, beter zelfstandig onderdeel van bouwen

zelfstandig onderdeel van