Analyse van de verslagen van de Vlaamse Erasmusstudenten

Analyse van de verslagen van de Vlaamse Erasmusstudenten 2005-2008

Magda Kirsch (Educonsult),Anne Van den Dries, Yves Beernaert (Educonsult), Johan Geentjens (EPOS)

Deze publicatie is een realisatie van het Nationaal Agentschap voor Vlaanderen voor het Europees Programma “Een Leven Lang Leren” - met de financiële steun van de Europese Commissie Versie 11062009

Inhoud Inleiding .................................................................................................................................................... 5 Samenvatting............................................................................................................................................ 6 0.

Respondenten .................................................................................................................................. 9 0.1.

Aantal respondenten................................................................................................................ 9

0.2.

Bestemming van de respondenten .......................................................................................... 9

0.3.

Aantal respondenten per thuisinstelling (2007‐2008) ........................................................... 10

0.4.

Aantal respondenten per studiegebied (2007‐2008)............................................................. 11

0.5.

Geslacht van de respondenten............................................................................................... 11

0.6.

Duur van het verblijf............................................................................................................... 13

0.7.

Beursgerechtigd ..................................................................................................................... 13

1. Voorbereiding van het verblijf............................................................................................................ 14 1.1.

Motieven voor de Erasmusmobiliteit..................................................................................... 14

1 .2. Invloed ................................................................................................................................... 21 1.3. Keuze van het gastland .......................................................................................................... 22 1.4.

Keuze van de gastinstelling .................................................................................................... 26

1.5.

Twijfel ..................................................................................................................................... 32

1.6.

Informatie voor vertrek.......................................................................................................... 33

1.7. Inspanning om informatie in te winnen................................................................................. 37 2.

Het buitenlands studieverblijf ........................................................................................................ 38 2.1. Onthaal in de gastinstelling .................................................................................................... 38 2.2. Type huisvesting ..................................................................................................................... 40 2.3. Hoe heb je huisvesting gevonden? ........................................................................................ 42 2.4.

Kwalitatieve beoordeling van het studieverblijf .................................................................... 43

3. Examens.............................................................................................................................................. 55

2

3.1.

Evaluatie en gebruik ECTS in 2007‐2008 ................................................................................ 55

3.2.

Evaluatie en gebruik ECTS: evolutie ....................................................................................... 56

4.

5.

6.

3.3.

Evaluatie en gebruik ECTS per gastland ................................................................................. 57

3.4.

Afspraken rond evaluatie ....................................................................................................... 59

3.5.

Examenvorm........................................................................................................................... 61

3.6.

Herkansing en overdracht ...................................................................................................... 63

3.7.

Aanpak.................................................................................................................................... 65

Onderwijstalen en Taalvoorbereiding............................................................................................ 66 4.1.

Bestemming van de studenten .............................................................................................. 66

4.2.

Onderwijstalen ....................................................................................................................... 68

4.3.

Verhouding onderwijstalen en bestemming.......................................................................... 70

4.4.

Voorbereidende taalcursus .................................................................................................... 73

Financiering .................................................................................................................................... 79 5.1.

Duur van het verblijf............................................................................................................... 79

5.2.

Beurscategorieën ................................................................................................................... 80

5.3.

Grootte van de beurs ............................................................................................................. 82

5.4.

Meerkost ................................................................................................................................ 84

5.5.

Financiering meerkost ............................................................................................................ 88

Na het verblijf ................................................................................................................................. 90 6.1. Problemen bij terugkeer in 2007‐2008 .................................................................................. 90 6.2. Problemen bij terugkeer: evolutie ........................................................................................ 90

7.

Beoordeling Erasmusmobiliteit ...................................................................................................... 92 7.1. Beoordeling van de administratieve en academische voorbereiding en begeleiding........... 92 7.2. Beoordeling van de academische aspecten........................................................................... 96 7.3. Beoordeling van de sociale aspecten.................................................................................. 100 7.4. Impact op de taalkennis...................................................................................................... 106 7.5. Beoordeling van de duur van het verblijf............................................................................ 108 7.6. Globale evaluatie van het Erasmusverblijf.......................................................................... 109

3

8.

Open vragen ................................................................................................................................. 114

9.

Aanbevelingen.............................................................................................................................. 116

9.1. Betere informatie en voorbereiding van de studenten ............................................................ 116 9.2. Betere voorbereiding van de academische/professionele inhoud en van de evaluaties ......... 116 9.3. Betere voorbereiding van andere aspecten van het verblijf..................................................... 116 9.4. Betere ondersteuning van de studenten tijdens het verblijf .................................................... 117 9.5. Betere opvang van de studenten bij de terugkeer.................................................................... 117 9.6. Een draaiboek voor de Erasmusmobiliteit ................................................................................ 117 9.7. Aanbevelingen van Minister Frank Vandenbroucke om de mobiliteit te bevorderen............. 117 Besluit ................................................................................................................................................... 118 Bijlagen ................................................................................................................................................. 119 Bijlage 1: Bronnen ............................................................................................................................ 119 Bijlage 2: Gedetailleerde cijfers verslagen 2007‐2008 ..................................................................... 119 Bijlage 3: De Vragenlijst.................................................................................................................... 142

4

Inleiding Het Epos‐agentschap heeft Educonsult gevraagd een diachronische en dynamische analyse te maken van de Erasmusmobiliteit in de periode 2005‐2008. De analyse gebeurde op basis van de verslagen die alle studenten bij het einde van hun Erasmusmobiliteit dienen in te vullen. De verslagen bevatten zowel kwantitatieve als kwalitatieve gegevens. Deze leveren nuttige gegevens op voor zowel de thuisinstellingen als voor de gastinstellingen om de kwaliteit van de Erasmusmobiliteit te bevorderen. Bij de analyse van deze gegevens zijn we vertrokken van de analyse die door Anne van den Dries werd gemaakt en waarvan de gedeeltelijke resultaten reeds werden voorgesteld op de Erasmus infodag van 18 december 2008. Het betreft hier in eerste instantie de analyse van de verslagen ingevuld door 2285 studenten van de 2952 studenten die in 07‐08 met een Erasmusbeurs zijn vertrokken naar het buitenland (= 77.41 %), hoofdzakelijk om een studie‐ervaring op te doen (= 2637 SMS ). Er zijn in dit academiejaar ook studenten die op stage geweest zijn, binnen het kader van hun studies (= 315 SMP). Ook de gegevens van deze studenten zijn verwerkt in deze analyse, maar niet in een afzonderlijke benadering. In de beantwoording van de open vragen hebben sommige van deze studenten terecht opgemerkt dat niet alle vragen op hen van toepassing waren. Nu er ook SMP’ers zijn, is het van belang om dieper in te gaan op de problemen van huisvesting in verband met die stage, van vervoerskosten, van verzekeringen, van stagecontracten, enz… Anne van den Dries ging bij haar analyse uit van een “statische benadering”. In dit verslag wordt die vervolledigd met een meer “dynamische uitwerking”, waarbij elementen van de verslagen onderling gelinkt werden, dit op expliciete en specifieke vraag van het Comité. Daarom gebeurde er ook een analyse van de verslagen van 2005‐2006 en 2006‐2007 en werden de gegevens ook gelinkt aan de landen van bestemming, aan de thuisinstelling en aan de studiegebieden. Tenslotte werd nagegaan waarom 11 studenten (0,5%) de Erasmuservaring niet goed vonden. De gegevens in verband met de thuisinstellingen zijn verwerkt in een afzonderlijk rapport dat alleen ter beschikking staat van het EPOS‐agentschap en van de betrokken instellingen. We hebben in eerste instantie de cohortes van 2005‐2006 en 2006‐2007 vergeleken met deze van 2007‐ 2008. Het gaat om bijna evenveel respondenten (2285 in 2007‐2008, 2156 in 2006‐2007 en 2270 in 2005‐2006). Omwille van het feit dat er weinig verschillen werden vastgesteld tussen de verschillende academiejaren werden in sommige vergelijkende grafieken alleen de gegevens van 2006‐2007 en 2007‐ 2008 opgenomen. Daarna werden een aantal gegevens gelinkt aan thuisinstelling, gastland en studiegebied.Wat echter ontbreekt, is een totaal beeld. Docentenmobiliteit is immers niet opgenomen in deze analyse en meer specifiek de mobiliteit van de docenten die op “stage‐ervaring” gaan. Docenten die ter plaatse geweest zijn, kunnen hier heel wat verruimende info aanbrengen. Wij hopen dat dit rapport kan bijdragen tot een nog hogere kwaliteit van de Erasmusmobiliteit. Daarom wordt er bij elke vraag wat commentaar toegevoegd en eindigt het rapport met een aantal aanbevelingen. 5

Samenvatting Wij zijn in deze analyse uitgegaan van de vragen van de verslagen. De verslagen zijn opgesplitst in zes delen: de voorbereiding van de mobiliteit, het buitenlands verblijf, de examens, de taalvoorbereiding, de financiering en de follow‐up na het verblijf. In eerste instantie werden de studenten bevraagd over de voorbereiding van de Erasmusmobiliteit. Daar stellen we vast dat er over de jaren heen er weinig verschil is wat betreft de motivering, keuze van gastland en keuze van gastinstelling, de beïnvloeding, door docenten, kennissen, ouders en de internationale coördinator en de redenen voor twijfel. Studenten vertrekken vooral om een andere cultuur en een andere taal te leren kennen en ze worden vooral beïnvloed door ouders en kennissen. Ook bij de keuze van het gastland en de gastinstelling spelen academische criteria slechts een kleine rol. Toch is het opvallend dat deze criteria hoger scoren voor sommige studiegebieden (Rechten, Kunst, Architectuur, Geesteswetenschappen). Bij de kwalitatieve vragen i.v.m. de informatie bij voorbereiding is er wel een zekere evolutie waar te nemen. Vooral de info die voor het vertrek werd ontvangen scoort slecht en gaat er zelfs op achteruit. Wat het buitenlands verblijf betreft is de groep studenten waarvoor er bij aankomst geen activiteiten werden voorzien iets gedaald. Studenten vinden vooral de gastvrijheid van het gastland, de toegang tot bibliotheek, leermiddelen en internet, de opvang door de andere studenten, de flexibiliteit i.v.m. het studiepakket en de aanspreekbaarheid van de contactpersonen in de gastinstelling positief. Meer dan de helft van de studenten verblijft in een studentenresidentie maar in het laatste jaar zochten meer studenten een verblijf op eigen initiatief. Het grote pijnpunt tijdens het verblijf is en blijft de huisvesting die volgens meer dan één op vier studenten onvoldoende scoort. Vooral Spanje, Portugal, Nederland, Italië, Turkije en Frankrijk scoren hier slecht. De Scandinavische landen scoren het best. Ook de afhandeling van de administratie en de info over het studieprogramma scoren niet goed maar hier is wel verbetering merkbaar. Wat de examens en de evaluatie betreft blijkt dat iets meer dan 85% van de studenten in het buitenland werden geëvalueerd. Het is wel verontrustend dat in 2007‐2008 bij minder studenten ECTS werd toegepast dan in 2005‐2006. Er zijn wel aanzienlijke verschillen wat het gebruik van ECTS in Europa betreft. Minder dan 80% van de studenten die naar Bulgarije, het Verenigd Koninkrijk en Ierland mobiel waren zegt dat ECTS werd toegepast. Van diegenen die naar Litouwen, Noorwegen, Turkije, Polen en Oostenrijk gingen zegt meer dan 95% dat ECTS werd gebruikt. Het gebruik van de Learning Agreement is het meest verspreid (92%), het gebruik van het Transcript of Records het minst (65%). Uit de reacties van de studenten blijkt duidelijk dat er in de meeste gevallen wel enige flexibiliteit wordt aan de dag gelegd wat betreft de examenvorm in het gastland. Toch stelt slechts iets meer dan de helft van de studenten dat de overdracht van de studiepunten probleemloos gebeurt en dit percentage is nog gedaald. Wat het gebruik van de onderwijstalen betreft valt er een duidelijke evolutie waar te nemen in het gebruik van het Engels als onderwijstaal in Europa. Het Frans, Duits, Spaans en Italiaans kunnen zich nog 6

handhaven maar alleen voor de mobiliteit naar de landen waar deze taal gesproken wordt. Het gebruik van de minderheidstalen gaat duidelijk achteruit. Ongeveer drie vierden van de studenten bereiden zich op het verblijf in het buitenland voor door het volgen van een voorbereidende taalcursus. Een kleine helft doet dit in de gastinstelling en één op vier voor het vertrek. Deze aantallen zijn vergelijkbaar in de drie bestudeerde academiejaren. Wat de financiering van het Erasmusverblijf betreft stelt ongeveer 70% van de studenten dat het verblijf een meerkost met zich mee brengt en dat ze daarvan te weinig op de hoogte zijn. De meerkost betreft vooral huisvesting, ontspanning, vervoer en voeding. Het is niet verwonderlijk dat deze meerkost aanzienlijk verschilt van gastland tot gastland. De meerkost is het hoogst in het Verenigd Koninkrijk, Noorwegen, Denemarken en Ierland en het laagst in Litouwen, Estland en Bulgarije. Ook blijkt dat naast de Erasmusbeurs studenten vooral beroep doen op hun ouders, spaargeld of het geld dat ze verdienen met een vakantiejob om deze meerkost te betalen. Toch hebben in het voorbije academiejaar iets minder studenten op deze bijkomende financiering beroep moeten doen. Vermoedelijk is het belang van de Erasmusbeurs groter geworden want op de vraag of ze ook zonder beurs zouden vertrekken zegt minder dan 70% ja waar dat in 2005‐2006 nog bijna 78% was. Wanneer men aan de studenten vraagt wat de problemen bij de terugkeer waren dan stelt meer dan één op vier dat dit het tijdig ontvangen van de resultaten van de gastinstelling is. Wanneer aan de studenten wordt gevraagd het Erasmusverblijf te evalueren wat betreft de voorbereiding dan scoren de administratieve voorbereiding en begeleiding van de gastinstelling het zwakst en de administratieve voorbereiding van de thuisinstelling het best. Bij de beoordeling van de academische impact is het vooral de gunstige invloed op de motivatie die hoog scoort. Ook de impact op de kennis van de taal van het gastland is zeer groot. Waar bij aankomst slechts 30% de taal van het gastland of de gebruikte onderwijstaal goed of uitstekend spreekt, is dat na het verblijf bij 76% het geval en dat voor de drie academiejaren. Wat de impact op de wetenschappelijke of professionele kennis betreft stellen we ook een aanzienlijk verschil vast per studiegebied. Meer dan 90% van de studenten in Wiskunde en Informatica zeggen dat de mobiliteit een positieve impact had op hun wetenschappelijke en professionele kennis. Dit is ook het geval voor 73% van de studenten Talen en Filologie en Medische wetenschappen en 70% van de studenten Geesteswetenschappen. Vooral de sociale en culturele impact van het Erasmusverblijf blijkt zeer groot. Meer dan 95% meent dat de mobiliteit hun maturiteit en persoonlijkheid hebben versterkt. Bijna evenveel meent dat het een verrijking geeft van de inzichten in de EU. 90% van de studenten meent ook dat ze nu een grotere vriendenkring hebben. Ten slotte meent ongeveer 80% van de studenten dat de Erasmusmobiliteit motiveert om in een ander Europees land te werken en meer dan 75% stelt dat ze ook betere kansen hebben op de Europese arbeidsmarkt. Hier zijn er wel grote verschillen tussen de studiegebieden: vooral de studenten Wiskunde Informatica, Geologie, Bedrijfswetenschappen en Communicatiewetenschappen menen dat hun kansen op de Europese arbeidsmarkt zijn vergroot. Hoewel het percentage lichtjes daalde in het laatste jaar, besluit nog meer dan 95% dat het Erasmusverblijf de meerkost waard is.

7

Ten slotte zegt minder dan 2% van de studenten dat het verblijf te lang was. De anderen vinden het verblijf te kort of net goed. Meer dan de helft van de studenten die in 2007‐2008 mobiel waren vonden hun verblijf te kort. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de overgrote meerderheid van de studenten positief is over het Erasmusverblijf. Minder dan 0,5% van de studenten beoordeelt het Erasmusverblijf negatief en meer dan 95% beoordeelt het verblijf goed of uitstekend. Toch is het percentage dat het verblijf uitstekend beoordeelde lichtjes gedaald. In het laatste deel worden een aantal aanbevelingen gemaakt om de kwaliteit van de Erasmusmobiliteit nog te verbeteren. Uit de verslagen blijkt dat de studenten vooral de informatie die ze krijgen voor ontvangst onvoldoende vinden. Aan de hand van de resultaten van de verslagen kunnen instellingen deze informatieronde beter voorbereiden. Ook dienen nog betere afspraken gemaakt te worden met de gastinstellingen over de ontvangst en begeleiding van de studenten. Vooral praktische aspecten zoals het zoeken van huisvesting laten te wensen over. Ten slotte dient er voor gezorgd dat de overdracht van de studiepunten vlot verloopt en moeten instellingen ook hier nog betere afspraken maken.

8

0. Respondenten 0.1.

Aantal respondenten

In 2005‐2006 vulden 2270 studenten de verslagen in, in 2006‐2007 waren er 2156 respondenten en in 2007‐2008 2285. Vooral in het eerste deel van de verslagen vulden bijna alle studenten de vragen in. Minder dan 1% van de studenten beantwoordt niet alle vragen. Zelfs de kwalitatieve vragen worden door meer dan 99% ingevuld. Naar het einde van de verslagen stijgt echter het aantal non respondenten tot 2% of zelfs meer. De percentages werden berekend op het aantal respondenten per vraag. We vertrekken vanuit het referentiejaar 2007‐2008 en geven telkens de percentages gevolgd door een grafiek waarop de (eventuele) verschillen duidelijk zijn.

0.2.

Bestemming van de respondenten

Zoals blijkt uit de gegevens hieronder vertrekken de respondenten in 2005‐ 2006 naar 28 verschillende bestemmingen, in 2006‐2007 en 2007‐2008 kozen ze 29 verschillende bestemmingen. IS LV FL CY EE SK BG LT RO SI MT HU GR PL TR IE N0 CZ DK AT SE PT UK NL FI DE IT FR ES 9

0506 3 3 0 4 5 3 7 2 3 7 6 29 42 47 17 41 40 38 42 51 100 111 127 101 113 143 169 471 545

0607 1 4 1 1 9 3 4 6 9 8 8 23 15 35 35 30 32 42 46 49 106 101 113 122 107 165 191 376 512

0708 1 1 2 5 5 5 9 9 9 11 12 21 24 25 30 34 37 44 51 57 76 106 116 134 138 159 176 458 536

0.3.

Aantal respondenten per thuisinstelling (2007‐2008) Aantal respondenten per thuisinstelling

Universiteit Gent

479

Katholieke Universiteit Leuven

337

Hogeschool voor Wetenschap en Kunst

138

Universiteit Antwerpen

116

Artevelde Hogeschool

109

Hogeschool Gent

108

Hogeschool Antwerpen

93 80

Karel de Grote‐Hogeschool Antwerpen

75

Katholieke Hogeschool Leuven

68

Katholieke Hogeschool Zuid‐West‐Vlaanderen

64

Plantijn Hogeschool Antwerpen

63

Katholieke Hogeschool Sint‐Lieven

63

Lessius Hogeschool

62

Katholieke Hogeschool Kempen

46

Katholieke Hogeschool Mechelen

46

Europese Hogeschool Brussel (EHSAL)

40

Katholieke Hogeschool Brugge‐Oostende

39

Vrije Universiteit Brussel

36

Hogeschool West‐ Vlaanderen

33

Universiteit Hasselt + TUL

29

Katholieke Hogeschool Limburg

27

Xios Hogeschool

24 16

Provinciale Hogeschool Limburg 9

Erasmushogeschool Brussel Hogeschool Sint‐Lukas Brussel

2

Groep T Hogeschool Leuven

1

Hogere Zeevaartschool 0

100

200

300

400

500

Ondanks het feit dat het aantal studenten aan de hogescholen hoger ligt dan aan de universiteiten (113.971 of 60,7% tegenover 73.814 of 39,3% voor de universiteiten) participeren er proportioneel nog altijd meer universiteitsstudenten aan het Erasmusprogramma. Dit reflecteert zich ook in het aantal respondenten. 44% van de respondenten zijn universiteitsstudenten, 56% zijn hogeschoolstudenten. Het aantal respondenten varieert van 479 respondenten van de Universiteit Gent tot 1 respondent van de Hogere Zeevaartschool.

10

0.4.

Aantal respondenten per studiegebied (2007‐2008)

Landbouwwetenschappen Architectuur, Stedebouw en ruimtelijke ordenin Kunst en Vormgeving Bedrijfskunde, Beheerswetenschappen Onderwijs, Lerarenopleiding Technische Wetenschappen, Technologie Aardrijkskunde, Geologie Geesteswetenschappen Talen en Filologie Rechtsgeleerdheid Wiskunde, Informatica Medische Wetenschappen Natuurwetenschappen Sociale Wetenschappen Communicatie en Informatiewetenschappe Overige Studierichtingen Totaal

52 101 91 411 205 208 12 52 329 124 36 243 40 245 109 27 2285

Wanneer we deze cijfers omzetten in percentages dan blijkt dat bij de respondenten 18% studenten Bedrijfskunde en Bedrijfsbeheer waren gevolgd door Talen en Filologie (14.4%), Sociale wetenschappen (10.7%), Medische wetenschappen (10.6%) en Technische wetenschappen technologie (9.1%). Deze percentages zijn vergelijkbaar maar niet identiek aan de percentages per studiegebied die deelnamen aan de Erasmusmobiliteit. Net als in Europa is Bedrijfs‐ en Beheerskunde het studiegebied met het meeste deelnemers met 20,8 % van de Erasmuscohorte 2007‐2008, daarna Talen en filologie met 12.8%, Sociale wetenschappen (10.8%), Medische wetenschappen (9.8%) en Technische wetenschappen / Technologie (8,9). Dit is vergelijkbaar met de trend in Europa hoewel de percentages in Vlaanderen iets lager liggen, met uitzondering van Bedrijfskunde en Bedrijfsbeheer en Medische wetenschappen. Voor Europa is dit respectievelijk 20,36 % voor Bedrijfskunde en Bedrijfsbeheer, 14,94 % voor talen, 11,8 % voor Sociale wtenschappen, 5,7% voor Medische wetenschappen en 10.8 % voor Technische wetenschappen/ technologie 1. Aardrijkskunde/ geologie is het studiegebied met de minste Erasmusdeelnemers in Vlaanderen (slechts 0,4% in 2007‐2008). In de grafiek hieronder vindt men de gemiddelde mobiliteit per studiegebied voor de drie bestudeerde academiejaren. Hieruit blijkt dat de mobiliteit in de Lerarenopleiding lichtjes is gedaald en in Bedrijfskunde lichtjes is gestegen. Met uitzondering van het studiegebied Technische wetenschappen/ Technologie is de participatie in de Erasmusmobiliteit over de verschillende academiejaren praktisch identiek. 1

http://ec.europa.eu/education/erasmus/doc/stat/table207.pdf

11

Evolutie mobiliteit per studiegebied 2005‐2008 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0%

0506

0,0%

0607 0708

0.5.

Geslacht van de respondenten

De overgrote meerderheid van de respondenten zijn vrouwen. Zowel in 0506 als in 0708 waren slechts 38% van de respondenten mannen. Hoewel er in het hoger onderwijs 54% vrouwen participeren tegenover 46% mannen 2 overtreft de vrouwelijke meerderheid duidelijk deze van de participatie in het hoger onderwijs. De participatie van Vlaamse vrouwen aan het Erasmusprogramma ligt ook lichtjes hoger dan het Europees gemiddelde van 60% 3.

Het loont de moeite na te gaan of er effectief veel meer vrouwen mobiel zijn ofwel of het aantal non‐ respondenten hoger oploopt bij de mannelijke Erasmusstudenten. Waarschijnlijk kan het vrouwelijk

2

http://www.ond.vlaanderen.be/hogeronderwijs/werken/studentadmin/studentengegevens/20072008/afbeelding en/afb20072008/20072008_AlleInschr2MV.JPG 3 European Commission (2008). Erasmus Programme, Overview of the National Agencies reports 2006‐2007. Brussels:DGEAC.

12

overwicht verklaard worden door een grotere participatie van studiegebieden met veel vrouwen zoals Talen en Filologie, Lerarenopleiding etc.

0.6. Duur van het verblijf De studenten verbleven in O607 gemiddeld 5,2 maanden in het gastland. In 0708 daalde de gemiddelde verblijfsduur tot iets minder dan vijf maanden. Er is geen verschil waar te nemen wat betreft de verblijfsduur van mannen en vrouwen. De gemiddelde verblijfsduur van de Vlaamse studenten ligt echter aanzienlijk lager dan de gemiddelde verblijfsduur van alle Europese Erasmusstudenten (6,5 maand) 4.

0.7. Beursgerechtigd Wat betreft de beurscategorieën, dient er opgemerkt dat de bevraging in 2007‐2008 nog verwees naar 4 categorieën, terwijl voor deze groep studenten er slechts 2 waren. Het grootste deel van de studenten behoort tot categorie 1 (68,6% hoogste beursbedrag) en meer dan een kwart tot categorie 2 (26,1%). Het is dus overduidelijk dat de grootste groep studenten behoort tot de niet‐ geprivilegieerde klasse. Dit is sterk in tegenstelling tot de algemene tendens die in Europa wordt waargenomen waar slechts 14% van de Erasmusstudenten verklaart dat het familie‐inkomen lager of aanzienlijk lager ligt dan het gemiddelde 5. Dit kan waarschijnlijk worden verklaard door het feit dat de Erasmusbeurzen in Vlaanderen inkomensgerelateerd zijn.

4

European Commission (2008). Erasmus Programme, Overview of the National Agencies reports 2006‐2007. Brussels:DGEAC. 5 Souto Otero, M ., McCoshan, A. (2006), Survey of the Socio‐Economic Background of ERASMUS Students. Brussel :DGEAC. p. 8, 17.

13

1. Voorbereiding van het verblijf 1.1.

Motieven voor de Erasmusmobiliteit

1.1.1. Motieven in 2007‐2008 Volgende motieven speelden mee bij je beslissing om aan het Erasmusprogramma deel te nemen: Wanneer we de studenten vragen naar de motieven voor hun Erasmusmobiliteit dan blijken de kennismaking met een andere cultuur (62,2)en het leren van een andere taal (61,7) gevolgd door de kans om hun zelfstandigheid te vergroten het hoogst te scoren. Dit is minder uitgesproken dan bij de Erasmusenquête 2000‐2006 6 waaruit bleek dat liefst 90% van de studenten met de Erasmusmobiliteit nieuwe horizonten wilden verkennen. Zowat drie studenten op vier stelden eerlijk dat ze een stukje van de wereld wilden zien en ook nog eens drie op vier dat ze de cultuur van het land wilden leren kennen. Het verwerven van competenties volgde slechts op de vierde plaats, al gaf nog steeds meer dan twee derde van de studenten dat als objectief aan. De voorbereiding van het buitenlands studieverblijf Motieven? In rangorde Een andere culturele omgeving Het aanleren van een andere taal De kans om je zelfstandigheid te vergroten Andere leeromgeving Een meerwaarde op de arbeidsmarkt Een vroegere internationale ervaring Complementair aanbod opleidingsonderdelen De aanzet van vrienden of omgeving De faam van een buitenlandse instelling

AC van 2285 1422 1410 1324 919 785 268 230 150 140

%

Bed.

62.2 61.7 57.9 40.2 34.4 11.7 10.1 6.6 6.1

X X X X X

Het doet deugd te zien dat de studenten voor zichzelf een Erasmuservaring wensen omdat ze een andere cultuur willen benaderen, een andere taal willen leren en zo hopen meer zelfstandigheid te kunnen opbouwen. Ook de meerwaarde voor hun professionele loopbaan wordt geapprecieerd. Dat slechts een zeer klein aantal de faam van de buitenlandse instelling als belangrijk erkent, of de waarde van een complementair aanbod van opleidingsonderdelen, stemt toch even tot nadenken. Zouden studenten nog op dezelfde wijze redeneren indien de ranking reeds effectief ingevoerd was in Europa?

6

Wouter Van den Berghe, Magda Kirsch en Yves Beernaert,(2007) "Implementatie en impact van het Socrates II‐ Programma in Vlaanderen", Brussel: Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming.

14

Motieven? Een andere culturele omgeving

62.2%

Het aanleren van een andere taal

61.7%

De kans om je zelfstandigheid te vergroten

57.9%

Andere leeromgeving

40.2%

Een meerwaarde op de arbeidsmarkt

34.4%

Een vroegere internationale ervaring Complementair aanbod opleidingsonderdelen

11.7% 10.1%

De aanzet van vrienden of 6.6% omgeving De faam van een buitenlandse 6.1% instelling

Grafiek 1 ‐ Bron verslagen 2007‐2008

1.1.2. Motieven volgens bestemming Vooraleer de percentages per gastland te bespreken wensen we er op te wijzen dat het aantal studenten per gastland aanzienlijk verschillen: zo waren er in 2007‐2008 536 studenten mobiel naar Spanje (82 naar Madrid) en 458 naar Frankrijk, terwijl er slechts 1 student mobiel was naar IJsland, 1 naar Letland en 2 naar Liechtenstein. Daarom werden deze laatste landen bijna nooit in de vergelijkende tabellen opgenomen. Toch moeten de grafieken nog met de nodige omzichtigheid gelezen worden omdat ook slechts kleine groepen studenten mobiel waren naar Cyprus, Estland en Slowakije (telkens 5) , naar Litouwen, Roemenië en Bulgarije (telkens 9) , Slovenië (11) en Malta (12). Daarom werden in de meeste grafieken slechts percentages opgenomen wanneer er minstens 20 studenten naar een land mobiel waren. In feite kunnen we stellen dat de helft van onze Vlaamse studentenpopulatie mobiel was naar 3 landen: Spanje, Frankrijk en Italië. Voor de cijfers van alle landen verwijzen we naar de tabellen p. 10.

Motief per gastland % 100 80 60

43

47

47

DE

FR

NL

50

ES

59

61

61

62

65

IE

SE

DK

AT

UK

70

71

IT

SF

76

81

81

82

83

87

88

HU

N0

PT

GR

TR

PL

40 20 0

andere culturele omgeving

Grafiek 2 – Bron verslagen 2007‐2008

15

CZ

kans zelfstandigheid te vergroten

Hoewel de voornaamste motieven voor de mobiliteit globaal gezien vooral de kennismaking met een andere cultuur en het leren van een taal zijn, blijkt uit de bovenstaande grafiek dat deze motieven wel degelijk aanzienlijk verschillen volgens de bestemming. Zo blijkt dat de kennismaking met een andere culturele omgeving veruit de belangrijkste motivering voor Tsjechië, Denemarken, Griekenland, Hongarije, Noorwegen, Portugal, Polen, Finland Turkije en het Verenigd Koninkrijk. De taal is dan weer het belangrijkste motief voor de studenten die Duitsland, Spanje of Frankrijk kiezen. Vooral wat Frankrijk betreft zien bijna 90% van de studenten dit als hun belangrijkste motief. Dit is waarschijnlijk te verklaren door het feit dat Frans een van de landstalen is en door het feit dat een goede kennis van het Frans voor vele studenten betere arbeidsperspectieven opent. Voor de studenten die Oostenrijk en Italië kiezen zijn taal, een andere culturele omgeving en de kans om hun zelfstandigheid te vergroten bijna even belangrijk. Wat Nederland betreft scoort een andere leeromgeving het hoogst.

Motief per gastland % 100 80

76

IT

DE

83

86

ES

FR

62

60 40 20

73

24

24

24

DK

HU

FI

32

37

37

38

39

30

CZ

NO

TR

SE

GR

PT

44

49

50

UK

IE

5

0 NL

een vreemde taal leren

PL

AT

een andere leeromgeving


1.1.3. Motieven volgens studiegebied We zullen hier de vier belangrijkste motieven bespreken per studiegebied. Daarbij wensen we er op te wijzen dat de percentages met de nodige omzichtigheid dienen te worden gehanteerd. In het studiegebied Bedrijfskunde waren er 411 studenten mobiel, in het studiegebied Taalkunde en Filologie 329 maar in het studiegebied Aardrijkskunde en Geologie slechts 12. Voor alle aantallen per studiegebied verwijzen we naar de tabel p.12. 1.1.3.1. Een andere culturele omgeving Globaal zegt 62,2% van de studenten dat een andere culturele omgeving leren kennen hun motief was om deel te nemen aan de Erasmusmobiliteit. Daarmee is dit het belangrijkste motief. Toch merken we op dat er belangrijke verschillen zijn per studiegebied. Zo meent 79% van de studenten uit Landbouwwetenschappen dat dit een van hun motieven is. Anderzijds stelt maar 49% van de studenten Bedrijfskunde dat het leren kennen van een andere culturele omgeving een motief is voor hun Erasmusmobiliteit. 16

Motief: andere culturele ervaring per studiegebied % 78,8

Landbouwwetenschappen 74,5

Talen en Filologie

72,7

Onderwijs, Lerarenopleiding 67,3

Geesteswetenschappen

66,7

Overige Studierichtingen

66,7

Aardrijkskunde, Geologie

65,0

Natuurwetenschappen Architectuur, Stedebouw en ruimtelijke ordenin

63,4

Communicatie en Informatiewetenschappe

63,3 62,1

Rechtsgeleerdheid

59,7

Medische Wetenschappen Technische Wetenschappen, Technologie

59,6

Sociale Wetenschappen

59,6

Wiskunde, Informatica

58,3

Kunst en Vormgeving

58,2 48,9

Bedrijfskunde, Beheerswetenschappen 0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0


1.1.3.2. Een taal leren Het is niet verwonderlijk dat er ook voor het motief: een andere taal leren er aanzienlijke verschillen zijn per studiegebied. Minder dan de helft van de studenten uit Wiskunde, Informatica, Medische wetenschappen, Kunst en vormgeving, Technische Wetenschappen en technologie vindt dit motief bepalend voor de Erasmusmobiliteit. Motief taal leren per studiegebied% 75,7

Talen en Filologie

74,2

Rechtsgeleerdheid

71,6

Communicatie, Informatiewet.

68,9

Bedrijfskunde, Beheer

67,5

Natuurwetenschappen

65,4

Geesteswetenschappen Landbouwwetenschappen

61,5


61,2 58,3


51,5

Architectuur, Stedebouw, RO Onderwijs, Lerarenopleiding

50,7

Technische Wet., Technologie

50,5 49,5

Kunst en Vormgeving Medische Wetenschappen

48,1


47,2 0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0


17

Anderzijds is het zeker niet verbazend dat het studiegebied Talen en filologie het hoogst scoort, gevolgd door Rechtsgeleerdheid, Communicatie en informatiewetenschappen en Bedrijfskunde. In al deze studiegebieden speelt de kennis van talen een zeer belangrijke rol. De studenten uit deze studiegebieden vertegenwoordigen ook 45% van de totale studentencohorte. Toch blijken ook studenten uit andere studiegebieden het leren van een andere taal belangrijk te vinden. 1.1.3.3. Zelfstandigheid Vele studenten zien de Erasmuservaring als een manier om hun zelfstandigheid te vergroten. Vooral de studenten van Wiskunde en Informatica, Communicatie en informatiewetenschappen , Bedrijfskunde en Medische wetenschappen vinden dit een belangrijk motief. De studenten Aardrijkskunde, Architectuur, Rechtsgeleerdheid en Geesteswetenschappen is dit motief veel minder belangrijk. Motief: zelfstandigheid % 81

Wiskunde, Informatica Communicatie; Informatiewet. Bedrijfskunde, Beheer Medische Wetenschappen Technische Wet., Technologie Landbouwwetenschappen Natuurwetenschappen Onderwijs, Lerarenopleiding Sociale Wetenschappen Kunst en Vormgeving Talen en Filologie Geesteswetenschappen Rechtsgeleerdheid Architectuur, Stedebouw, RO Aardrijkskunde, Geologie

66 64 64 59 58 58 57 56 53 53 50 49 48 33 0

10

20

30

40

50

60

70

80

90


1.1.3.4. Andere leeromgeving

18

Motief: andere leeromgeving % 25


28

Communicatie en Informatiewet.

29


30

Talen en Filologie

35


37


38

Landbouwwetenschappen

40

Rechtsgeleerdheid

43

Natuurwetenschappen

44

Sociale Wetenschappen Medische Wetenschappen

53

Architectuur, Stedebouw, RO

53

Kunst en Vormgeving

58

Onderwijs, Lerarenopleiding

59 67

Aardrijkskunde, Geologie 0

10

20

30

40

50

60

70


Ten slotte hebben we het motief “een andere leeromgeving” gerelateerd aan de studiegebieden. Hieruit blijkt dat bijna 70% van de studenten Aardrijkskunde en Geologie om die reden voor een Erasmuservaring kiezen. Het gaat hier echter slechts om een kleine groep (12 studenten) en daarom niet echt relevant. Bijna 59% van de studenten uit de lerarenopleiding en van Kunst en vormgeving kiest omwille van deze reden voor een Erasmuservaring. Toch is het verwonderlijk dat dit motief niet meer meespeelt voor de lerarenopleiding. Voor studenten Talen en Filologie (30%), Bedrijfskunde (29%), Communicatie‐ en Informatiewetenschappen (28%) en Wiskunde, Informatica (25%) speelt dit motief bijna niet mee.

1.1.4. Evolutie motieven mobiliteit Zoals blijkt uit de onderstaande cijfers blijken de motieven om aan Erasmus deel te nemen slechts weinig te evolueren. Zo zijn er in 2007‐2008 iets minder studenten die mobiel zijn om een taal te leren (61,7% tegenover 64,8%) en om te studeren in een andere culturele omgeving (62,2% tegenover 64,4%). Anderzijds zijn er iets meer studenten die menen dat een Erasmusmobiliteit een meerwaarde betekent op de Europese arbeidsmarkt (33,4% tegenover 30,7%). Toch zijn deze verschillen niet significant. Bij de andere motieven is er slechts 1% of minder verschil. Het feit dat een andere taal en een andere culturele omgeving zo een belangrijke rol spelen, is volkomen in overeenstemming met het rapport over de Implementatie en Impact van het Socrates II‐ Programma in Vlaanderen 7. Daar gaven studenten als eerste motief voor hun vertrek aan dat ze een stukje van de wereld wilden zien.

2005‐2006

faam buitenlandse instelling

5,6

2007‐2008 6,3

2007‐2008 6,1

7

http://www.epos‐vlaanderen.be/_Uploads/dbsAttachedFiles/Implementatie‐impact‐Socrates‐II‐Vlaanderen.pdf

Van den Berghe, W., Kirsch, M., Beernaert, Y. Implementatie en Impact van het Socrates II‐Programma in Vlaanderen. Brussel, Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming, 2007.

19

aanzet van vrienden of omgeving aanbod opleidingsonderdelen vroegere internationale ervaring meerwaarde op Europese arbeidsmarkt andere leeromgeving kans zelfstandigheid vergroten leren van een andere taal andere culturele omgeving

20

6,1 10,0 10,9 30,7 40,7 57,3 64,8 64,4

5,7 9,6 11,0 33,3 43,4 56,1 62,0 63,7

6,6 9,8 11,7 33,4 40,2 57,9 61,7 62,2

1 .2. Invloed 1.2.1. Invloed 2007‐2008 Wie speelde een rol bij het nemen van de beslissing? In rangorde

AC van 2285 1551 868 283 260

Je ouders en kennissen Je medestudenten Je internationale coördinator Je docent (en)

%

Bed.

67.9 38.0 12.4 11.4

X X

Dat ouders, kennissen en vrienden aansporen om de sprong te wagen is maar meer dan normaal. Maar het valt op dat in 0708 slechts elf procent van de docenten de beslissing beïnvloedt. De internationale coördinator scoort ook al niet veel beter! Jammer voor al de inspanningen die geleverd worden om goede partners te vinden! Hoe kunnen die scores verbeteren? Het is duidelijk dat het belangrijk is dat de Internationale coördinator maar ook en vooral de docenten een positievere rol kunnen spelen bij de motivering van de studenten. Studenten die zich gesteund voelen door hun docenten zullen ook minder twijfelen om deel te nemen aan de mobiliteit. Wie speelde een rol bij het nemen van de beslissing?

Je ouders en kennissen

67.9%

38.0%

Je medestudenten

Je internationale coördinator

Je docent (en)

12.4%

11.4%


1.2.2. Evolutie beïnvloeding internationale coördinator docent(en) medestudenten ouders en kennissen

21

2005‐2006 9,6 12,4 36,3 66,2

2007‐2008 10,4 11,5 37,0 64,8

2007‐2008 12,4 11,4 38,0 67,9

In het academiejaar 2005‐2006 scoorde de internationale coördinator het laagst. De invloed van ouders en kennissen is iets groter in 0708 (68% tegenover 66%). Zij zijn blijkbaar de determinerende factor. Het feit dat het de ouders zijn die de meerkost van de mobiliteit betalen (zie later) zal hier zeker niet vreemd aan zijn.

1.3. Keuze van het gastland 1.3.1. Determinerende aspecten in 2007‐2008 In rangorde De taal De cultuur Het imago van het gastland De voorbeeldrol (in sector of studiegebied) De levensduurte

AC van 2285

%

Ref.

1746 1447 807 396 92

76.4 63.3 35.3 17.3 4.0

X x

Uit deze grafiek blijkt duidelijk dat de eerste reden voor het kiezen van het gastland de taal is. Dit lijkt enigszins bedenkelijk! Onze Vlaamse Erasmusbevolking bestaat toch niet uit 76% linguïsten of tolken of bedrijfsmanagement studenten, waarvan het curriculum voor een groot deel uit talen bestaat? Toch dienen we er op te wijzen dat de keuze van het gastland omwille van de taal vooral van doorslaggevend belang is voor Frankrijk (97,6%), Spanje (92%), Duitsland (90,6%), het Verenigd Koninkrijk (88,8%) , Italië (82,4%) en Ierland (79,4%). Voor de andere bestemmingen is taal een veel minder doorslaggevende factor. Omwille van het feit dat de grootste groepen studenten naar deze bestemmingen trekken speelt de factor taal enorm mee in de globale cijfers. Keuze gastland in % taal; 76,4

80,0 70,0

cultuur; 63,3

60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0

imago van gastland; 35,3 voorbeeldrol (in studiegebied); 17,3 levensduurte ; 4,0

0,0


Evenzeer bedenkelijk is dat studenten zich weinig of niet bekommeren om de levensduurte in een land. Ware het niet aangewezen van hier wat socio‐economische basisinformatie door te spelen aan de vertrekkende studenten? 22

1.3.2. Determinerende factoren keuze gastland per studiegebied 1.3.2.1. Determinerende factor: taal

Keuze gastland: taal % 97

Talen en Filologie 92


91

Rechtsgeleerdheid 85

Natuurwetenschappen

82


81


80

Communicatie en Informatiewet. 75


73

Landbouwwetenschappen 69


66

Medische Wetenschappen 62

Kunst en Vormgeving

60


59

Technische Wet., Technologie 50

Wiskunde, Informatica 0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Zoals te verwachten, is vooral bij de studenten Talen en Filologie de meest determinerende factor de taal van het gastland. Niet minder dan 97% van deze studenten stelt dat de taal determinerend was bij de keuze van het gastland. Meer verwonderlijk is dat dit ook wordt gezegd door 92% van de studenten Aardrijkskunde en Geologie. Het gaat hier echter om een zeer kleine groep (12 studenten). Ook 91% van de studenten Rechtsgeleerdheid stellen dat taal determinerend was. Dit kan waarschijnlijk worden verklaard door het feit dat meer en meer Vlaamse juristen in een internationale context werken. Ook het feit dat de kennis van de Franse taal hun meer mogelijkheden geeft, heeft hier waarschijnlijk mee te maken. Meer dan 80% van de studenten Natuurkunde, Bedrijfskunde en Beheerswetenschappen, Geesteswetenschappen en Communicatie‐ en Informatiewetenschappen zeggen dat taal een determinerende factor is geweest. De factor taal speelt het minst bij de studenten Wiskunde waar slechts de helft stelt dat dit een determinerende factor was. 1.3.2.2. Determinerende factor: cultuur Zoals blijkt uit de onderstaande grafiek zegden meer dan drie vierden van de studenten Communicatie‐ en Informatiewetenschappen, Geesteswetenschappen, Talen en Filologie en Aardrijkskunde en Geologie dat de cultuur van het gastland een determinerende factor was. De studenten Medische wetenschappen (52%) en Bedrijfskunde (55%) vinden de cultuur van het gastland het minst belangrijk.

23

Keuze gastland: Cultuur % 78

Communicatie Informatiewet.

77


76

Talen en Filologie

75



67


67


67


65

Kunst en Vormgeving 61

Rechtsgeleerdheid

60


60

Natuurwetenschappen

58



53


10

20

30

40

50

60

70

80


1.3.2.3. Determinerende factor: levensduurte De levensduurte is voor de meeste studenten de minst determinerende factor. Behalve voor de studiegebieden Natuurkunde (10%), Technische wetenschappen en Technologie (8%) en Wiskunde en Informatica (6%) vinden minder dan 5% van de studenten de levensduurte van een land belangrijk bij hun keuze. Geen enkele student Aardrijkskunde en Geologie vindt dit belangrijk en slechts 1% van de studenten Talen en Filologie vinden de levensduurte belangrijk. 1.3.2.4. Determinerende factor: imago gastland Imago gastland % 56


Aardrijkskunde, Geologie Kunst en Vormgeving

42

Medische Wetenschappen

42


41


40 39


38


38

Natuurwetenschappen

36

Sociale Wetenschappen Rechtsgeleerdheid

35


35 27


Geesteswetenschappen 17


10

20

30

40

50

60


Wat het imago van het gastland betreft krijgen we voor een stuk een omgekeerd beeld van de determinerende factor taal. Waar taal het minst meespeelde bij de keuze van de studenten wiskunde 24

speelt het imago van het gastland het meest mee bij diezelfde studenten. Omgekeerd speelt het imago van het gastland het minst mee bij de studenten Talen en Filologie en Geesteswetenschappen. 1.3.2.5. Determinerende factor: de voorbeeldrol in de sector of het studiegebied

voorbeeldrol % 37


Architectuur, Stedebouw; RO 30


Sociale Wetenschappen 22


22



Rechtsgeleerdheid 15

Onderwijs, Lerarenopleiding 13



8




5

Natuurwetenschappen 0

5

10

15

20

25

30

35

40


Hier vinden we de meest opvallende verschillen. Vooral de studenten Kunst en Vormgeving (37%) en de studenten Architectuur, Stedebouw en ruimtelijke ordening (33%) hechten belang aan de voorbeeldrol van het gastland in hun studiegebied of sector. Maar ook 30% van de studenten Medische wetenschappen vinden de voorbeeldrol van het gastland in hun sector belangrijk. Voor minder dan 10% van de studenten Natuurwetenschappen (5%), Communicatie‐ en Informatiewetenschappen (6%), Talen en Filologie (7%), Aardrijkskunde en Geologie (8%) en Bedrijfskunde en Beheerswetenschappen (9%) is dit een determinerende factor bij de keuze van het gastland. Misschien kunnen deze verschillen worden verklaard door het feit dat sommige landen zich op het gebied van kunst en architectuur duidelijk profileren binnen Europa en dat de aanpak van het onderwijs van Medische wetenschappen blijkbaar verschillend is in Europa. Dit is veel minder het geval voor Communicatie‐ en Informatiewetenschappen en Bedrijfskunde en Beheerswetenschappen waar we meer van een globale aanpak kunnen spreken.

1.3.3. Determinerende factoren keuze gastland: evolutie Ook hier zien we sinds 2005‐2006 weinig evolutie. Wat de keuze van het gastland betreft, kiezen in 2007‐2008 iets meer studenten voor het gastland omwille van het imago (35,3% tegenover 33,3%) en de voorbeeldrol op het studiegebied (17,3% tegenover 15% maar toch blijven de taal en de cultuur de determinerende factoren (76,4 % en 63,3% voor 2007‐2008 en 77,5% en 62,5% voor 2005‐2006). 25

de levensduurte de voorbeeldrol (in sector of studiegebied) het imago van het gastland de cultuur de taal

2005‐2006 2007‐2008 2007‐2008 4,2 5,1 4,0 16,7 15,0 17,3 35,3 33,3 35,3 63,7 62,5 63,3 75,3 77,5 76,4

1.4. Keuze van de gastinstelling 1.4.1. Keuze van de gastinstelling in 2007‐2008 Determinerende aspecten bij de keuze van de gastinstelling In rangorde De ervaringen van Erasmusstudenten die reeds aan de gastinstelling verbleven Geen andere bestemming beschikbaar Aanraden eigen docenten Aanbod extra‐elementen in buitenlands studieprogramma De internationale bekendheid Inpassen bij thesis, eindwerk, stage De reputatie en internationale uitstraling van docenten Uniek studiemateriaal en/of onderzoeksfaciliteiten

AC van 2285 1065

%

Ref.

46.6

X

515 499 461 437 397 215 117

22.5 21.8 20.2 19.1 17.4 9.4 5.1

X

Het is zeer verheugend vast te stellen dat de oud‐Eramusstudenten kunnen enthousiasmeren. Het is daarbij niet onbelangrijk dat ze niet enkel academische info doorspelen! Verontrustend is wel dat er toch nog bijna één vierde van de studenten menen dat hun keuze beperkt werd door het aanbod. Determinerende aspecten bij de keuze van de gastinstelling De ervaringen van Erasmusstudenten die reeds aan de gastinstelling verbleven

46.6%

Geen andere bestemming beschikbaar

22.5%

21.8%

Aanraden eigen docenten

Aanbod extra-elementen in buitenlands studieprogramma

20.2%

19.1%

De internationale bekendheid

17.4%

Inpassen bij thesis, eindwerk, stage

De reputatie en internationale uitstraling van docenten Uniek studiemateriaal en/of onderzoeksfaciliteiten

9.4%

5.1%


Het zou interessant zijn om dit uit te spitten. Misschien komt er nog wel ooit een dag dat onze studenten zich even vrij, tijdelijk voor hun Erasmusperiode, kunnen inschrijven aan een buitenlandse universiteit/hogeschool, zoals ze het hier te lande doen? 26

1.4.2. Keuze van de gastinstelling per studiegebied 1.4.2.1. Internationale bekendheid van de instelling en uitstraling van de docenten Internationale bekendheid en uitstraling docenten % 40

36

35

31

30 25 19

20

16

15 10

12 7

20

21

21

22

23

23

16

12

8

5 0

Int bekend

Uitstraling docenten


Wij nemen deze twee aspecten samen omdat ze enigszins gerelateerd zijn. Toch is het duidelijk dat de internationale bekendheid van de instelling meer meespeelt dan de internationale uitstraling van de docenten. Een vrij groot aantal studenten Rechtsgeleerdheid gaven als motief om een bepaalde instelling te kiezen de internationale bekendheid van de instelling (36%) en de internationale uitstraling van de docenten (19%). De internationale bekendheid van de instelling is ook bij 31% van de studenten Kunst en Vormgeving een motief om een bepaalde instelling te kiezen. De internationale bekendheid van de instelling was bij ongeveer één op vijf studenten van de studiegebieden geesteswetenschappen (23%), Talen en Filologie (23%), Wiskunde, Informatica (22%), Sociale wetenschappen (21%), Bedrijfskunde en Beheerswetenschappen (21%); Natuurwetenschappen (20%) en Landbouwwetenschappen (19%) een motief om voor een bepaalde gastinstelling te kiezen. Voor de studenten van de lerarenopleiding (7%) en voor de studenten Aardrijkskunde en Geologie speelt (8%) dit motief nauwelijks mee . Wat de internationale uitstraling van de docenten betreft zijn er naast Rechtsgeleerdheid slechts vier studiegebieden waar meer dan één op tien studenten de internationale uitstraling van de docenten opgaf als een motief om voor deze gastinstelling te kiezen: Geesteswetenschappen (15%), Kunst en Vormgeving (13%), Sociale wetenschappen (11%), Architectuur en Stedebouw (11%) en Communicatie‐ en Informatiewetenschappen (10%). 27

1.4.2.2. Aanbod van elementen in het buitenlands studieprogramma Een aantal studenten hebben voor een bepaalde gastinstelling gekozen omdat er daar elementen in het studieprogramma aan bod komen die zij niet kunnen volgen aan de eigen instelling. We merken hier enorme verschillen.

curriculum % 60


58



Architectuur, Stedebouw; RO 27


Sociale Wetenschappen Technische Wet., Technologie

20

Natuurwetenschappen

20 20

Talen en Filologie

19

Communicatie Informatiewet. Rechtsgeleerdheid

18


18 14


Bedrijfskunde, Beheer 9


10

20

30

40

50

60


Een kleine 60% van de studenten geesteswetenschappen heeft daarom voor een bepaalde instelling gekozen. Dit is ook het geval bij 58% van de studenten Aardrijkskunde en Geologie, bij iets meer dan de helft van de studenten Kunst en Vormgeving en bij 38% van de studenten Architectuur en Ruimtelijke ordening. Aan de andere kant van het spectrum zijn er de studenten Medische wetenschappen, Bedrijfskunde en Beheerswetenschappen en Wiskunde , Informatica waar respectievelijk slechts 9%, 11% en 14% van de respondenten voor een bepaalde instelling kozen. Waarschijnlijk duidt dit er op dat het curriculum in deze studiegebieden over heel Europa vrij gelijklopend is. 1.4.2.3. Instelling past in het kader van studieopdracht Aan de studenten werd ook gevraagd of de instelling paste in het kader van hun studieopdracht (thesis, stage, onderzoek). Ook hier stellen we zeer grote verschillen vast. In feite geldt dit argument vooral voor de studenten Wiskunde en Informatica (42%), Aardrijkskunde en Geologie (33%), Technische wetenschappen en Technologie (28%) en Medische wetenschappen (26%). Dit argument speelt slechts bij een kleine 10% van de studenten Rechtsgeleerdheid en Architectuur, Stedenbouw en Ruimtelijke ordening.

28

Past in kader studieopdracht % 42

Wiskunde, Informatica Aardrijkskunde, Geologie Technische Wet.Technologie Medische Wetenschappen Onderwijs, Lerarenopleiding Natuurwetenschappen Communicatie, Informatiewet. Geesteswetenschappen Sociale Wetenschappen Kunst en Vormgeving Landbouwwetenschappen Talen en Filologie Bedrijfskunde, Beheer Architectuur, Stedebouw, RO Rechtsgeleerdheid

33 28 26 21 18 17 17 17 14 13 13 11 9,9 9,7 0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

45,0


1.4.2.4. Aanbod uniek studiemateriaal De studenten dienden ook te antwoorden op de vraag of ze over uniek studiemateriaal konden beschikken in de gastinstelling. In de meeste gevallen gaat het hier om zeer lage percentages. Alleen bij de studenten Architectuur, Stedebouw en Ruimtelijke ordening (14%), Kunst en Vormgeving (12%), Wiskunde , Informatica (11%) en Technische wetenschappen en Technologie (10%) stellen meer dan één op tien dat ze konden beschikken over uniek studiemateriaal.

Uniek studiemateriaal % 14

Architectuur, Stedebouw, RO 12



Technische Wet., Technologie Aardrijkskunde, Geologie

8


8 6


Natuurwetenschappen 4

Sociale Wetenschappen 4

Rechtsgeleerdheid Talen en Filologie

3


3 2

Onderwijs, Lerarenopleiding 2

Bedrijfskunde, Beheer 2


2

4

6

8

10

12

14


29

1.4.2.5. Invloed oud‐Erasmusstudenten en docenten bij keuze gastinstelling In de meeste gevallen is de informatie van de oud‐Erasmusstudenten doorslaggevend bij de keuze van de gastinstelling. Toch zijn er grote verschillen per studiegebied. Bij de studenten Talen en Filologie zeggen 56% van de studenten dat oud‐Erasmusstudenten hun hebben beïnvloed bij de keuze van de gastinstelling, terwijl slechts 26% van deze studenten stellen dat ze hun keuze maakten onder invloed van de docenten.

Invloed Erasmusstudenten en docenten % 60 50 40 30

30

33 32

33 21

44

42

42 35

56

52

51

50

49

49

48

46

34

33 22

20

17

22

18

18 10

10

8

26

22 17 8

0

Erasmusstudenten

Docenten


Anderzijds blijkt slechts 30% van de studenten Natuurkunde de keuze voor de gastinstelling maakten onder invloed van vroegere Erasmusstudenten en 35% onder invloed van hun docenten. Ook in de lerarenopleiding speelt 34% van de docenten een rol bij de keuze van de gastinstelling. Toch is de invloed van de oud‐studenten nog groter (49%). In sommige studiegebieden is de invloed van de docenten wel erg klein. Zo blijken slechts 8% van de studenten Rechtsgeleerdheid en Landbouwwetenschappen en 10% van de studenten Architectuur de keuze van de gastinstelling te hebben gemaakt onder invloed van hun docenten. 1.4.2.6. Geen andere bestemming beschikbaar Het is tamelijk verontrustend dat in sommige studiegebieden meer dan één derde van de studenten een gastinstelling krijgt opgedrongen. Dit geldt vooral voor de studenten uit een aantal studierichtingen met kleine aantallen studenten (38%) voor de studenten Communicatie‐ en Informatiewetenschappen (35%), maar ook voor de studenten Technische wetenschappen en Technologie (30%) en Medische wetenschappen (28%). Ook ongeveer een kwart van de studenten uit de lerarenopleiding, Landbouwwetenschappen en sociale wetenschappen konden hun gastinstelling niet kiezen. Alleen de twaalf studenten Aardrijkskunde en Geologie kwamen allen in de instelling van hun keuze terecht.

30

Geen andere bestemming % 37

Overige Studierichtingen 35

Communicatie en Informatica 30



Onderwijs, Lerarenopleiding Landbouwwetenschappen

25


25 22



21


Architectuur, Stedebouw Natuurwetenschappen

18


17

Talen en Filologie

13

Rechtsgeleerdheid

13 0


5

10

15

20

25

30

35

40


1.4.3. Evolutie keuze van de gastinstelling De academische reputatie van de gastinstelling speelt in het academiejaar 2007‐2008 iets meer mee bij de keuze dan in het academiejaar 2005‐2006 (19,1% tegenover 17,4%). Zoals blijkt uit de cijfers hieronder zijn bijna alle andere verschillen er van minder dan 1%. Het is wel verontrustend dat bijna 1 op 4 de bestemming kiest omdat er geen andere bestemming beschikbaar is en dat deze tendens zich handhaaft over de jaren heen. ervaringen Erasmusstudenten geen andere bestemming aanraden eigen docenten aanbod studieprogramma internationale bekendheid instelling past in studieopdracht reputatie docent(en) uniek studiemateriaal

31

0506

0607 46,5 22,0 20,9 19,6 17,4 18,1 8,7 5,2

46,2 23,3 19,6 19,6 20,2 15,6 9,7 5,6

0708 46,6 22,5 21,8 20,2 19,1 17,4 9,4 5,1

1.5.

Twijfel

1.5.1. Wat deed studenten twijfelen in 2007‐2008? In rangorde De eventuele negatieve weerslag op je studieresultaten aan de eigen instelling Je financiële situatie Je gebrekkige talenkennis De schrik voor heimwee Je sociale situatie Je handicap

AC van 2285 763

%

Ref.

33.4

X

762 572 537 347 13

33.4 25.0 23.5 15.2 0.6

X X X

Wat heeft je doen twijfelen?

Je handicap

0.6%

Je sociale situatie

15.2%

De schrik voor heimwee

23.5%

Je gebrekkige talenkennis

25.0%

Je financiële situatie

33.4%

De eventuele negatieve weerslag op je studieresultaten aan de eigen instelling

33.4%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%


Op de vraag wat hen heeft doen twijfelen aan de deelname aan Erasmus geeft meer dan 1 op 3 studenten aan dat hij/zij bevreesd is dat de Erasmusmobiliteit een negatieve weerslag zou hebben op hun studieresultaten . Ook de financiële situatie heeft 1 op 3 respondenten doen twijfelen. De antwoorden op deze vraag getuigen van een gezonde zin voor realisme. Studenten willen slagen en hun resultaten niet in gevaar brengen, de mobiliteit mag financieel niet te zwaar wegen, en studenten zijn bevreesd dat hun taalkennis te kort zal schieten en ze het allemaal niet zullen verstaan. Ook het niet te onderschatten “up‐rooting” gevoel komt hier duidelijk aan bod. Ongeveer 0,6% van de studenten zijn bang omwille van hun handicap. Het zou goed zijn na te gaan hoeveel studenten met een functiebeperking er zijn vertrokken.

1.5.2. Wat deed studenten twijfelen: evolutie sinds 2005‐2006 handicap sociale situatie heimwee gebrekkige talenkennis weerslag studieresultaten financiële situatie 32

0506 0607 0708 0,4 0,6 0,6 13,0 13,9 15,2 21,6 22,3 23,5 21,5 24 25,0 35,3 29,7 33,4 33,5 32,1 33,4

Hier valt een lichte evolutie te bespeuren. In 2005‐2006 was de belangrijkste oorzaak van twijfel nog de vrees voor een negatieve weerslag op de studieresultaten. Het percentage is lichtjes gedaald: 33,4% in 2007‐2008 tegenover 35,3% in 2005‐2006. Toch waren er in 2006‐2007 minder studenten bevreesd voor de negatieve impact op hun studieresultaten. In 2007‐2008 is de financiële situatie van de student voor een derde van de studenten even belangrijk als de vrees voor een negatieve weerslag op de resultaten. Meer studenten voelen zich geremd door hun gebrekkige talenkennis (25% in 2007‐2008 tegenover 21,5% in 2005‐2006). Het is dan ook eigenaardig dat slechts een klein vierde van de studenten een voorbereidende taalcursus volgt. Ook hun sociale situatie heeft iets meer studenten doen twijfelen. Toch zijn het ook hier weer kleine verschillen.

twijfel % 32,1

financiële situatie 29,7

weerslag studieresultaten 24

gebrekkige talenkennis

0607 22,3

heimwee

0708 0506

13,9

sociale situatie 0,6

handicap 0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

Grafiek 22 ‐ Bron verslagen 2007‐2008, 2006‐2007 en 2005‐2006

1.6.

Informatie voor vertrek

1.6.1. Informatie voor vertrek in 2007‐2008 Voor vertrek: info : waaraan hechtte je belang? De klassieke check‐list is aangekruist! Eerst de huisvesting, dan de studies, en ook nog de gastinstelling. Het is allemaal erg logisch. Jammer dat er niet meer belangstelling is voor studieprogramma’s of modules voor buitenlandse studenten. In rangorde Het onthaal, huisvesting en accommodatie Het studieprogramma en de studiekalender De LA en de overdracht van de te behalen studiepunten De buitenlandse gastinstelling De cultuur en samenleving van het gastland De voorbereidende taalcursussen De studieprogramma’s of modules voor buitenlandse studenten 33

AC van 2285 1702 1169 1133 956 837 492 418

%

Ref.

74.5 51.2 49.6 41.8 36.6 21.5 18.3

X X

Voor vertrek beschikte je over info over? Over het algemeen scoren de IRO’s vrij goed inzake het doorspelen van informatie. Toch zijn er ongeveer 40% van de studenten die ofwel de gegeven informatie hebben gemist of niet hebben gekregen. Specifiek ook het gebrek aan inzicht in en het gebrek aan belangstelling voor het LA, de overdracht van studiepunten en de buitenlandse studieprogramma’s stemmen tot nadenken en vergen actie! Studenten hechten ook weinig belang aan de voorbereidende taalcursussen terwijl ongeveer 25% twijfelt om te participeren aan Erasmus omwille van de gebrekkige taalkennis. In rangorde

AC van 2285 1427 1408 1399 1288 1063 718 475

De buitenlandse gastinstelling De cultuur en samenleving van het gastland Het onthaal, huisvesting en accommodatie Het LA en de overdracht van de te behalen studiepunten Het studieprogramma en de studiekalender De voorbereidende taalcursussen De studieprogramma’s of modules voor buitenlandse studenten

%

Ref.

62.5 61.6 61.2 56.4 46.5 31.4 20.8

X X X X X

Wanneer we de percentages vergelijken tussen de info waaraan de studenten belang hechten en de informatie waarover ze beschikten, dan blijkt dat de studenten over het algemeen beschikten over informatie in verband met het gastland en de gastinstelling.

Gewenste versus gekregen info: globaal huisvesting studieprogramma LA gastinstelling cultuur taalcursussen modules 0

10

20 0708 gekregen

30

40

50

60

70

80

0708 gewenst


Hoewel globaal gezien ongeveer 60% van de studenten informatie kregen over huisvesting en onthaal, blijkt dat dit toch aanzienlijk lager ligt dan de 75% die deze informatie wensten. Wat betreft het studieprogramma en de studiekalender heeft minder dan de helft van de studenten informatie gekregen terwijl meer dan de helft hieraan belang hechtte voor zijn vertrek. Bij de infovergaderingen zou ook nog meer aandacht kunnen gaan naar de voorbereidende taalcursussen omdat een groot aantal studenten twijfelt om aan Erasmus deel te nemen omwille van de gebrekkige taalkennis.

34

1.6.2. Informatie voor vertrek: evolutie Hier dienen we opnieuw een onderscheid te maken tussen de informatie die de studenten belangrijk achten en de informatie die ze inderdaad hebben gekregen. Zo hechten ¾ van de studenten over de jaren heen belang aan informatie over huisvesting en verblijf en kregen in 2007‐2008 slechts 61,2% deze informatie, zelfs nog iets minder dan in 2005‐2006. Ook wat betreft de buitenlandse gastinstelling hebben de studenten in 2007‐2008 minder informatie gekregen dan in 2005‐2006 (62,5% tegenover 65,4%).

0506 0607 0708 0506 0607 0708 gewenst gewenst gewenst gekregen gekregen gekregen cultuur 37,9 35,0 36,6 60,3 59,0 61,6 gastinstelling 43,4 41,9 41,8 65,4 62,2 62,5 studieprogramma 48,7 49,7 51,2 44,4 44,9 46,5 huisvesting 74,3 71,9 74,5 63,6 58,8 61,2 L A 45,1 48,2 49,6 54,2 56,8 56,4 taalcursussen 25,8 25,8 21,5 37,7 34,2 31,4 modules 17,9 18,8 18,3 20,7 21,8 20,8

Wanneer we in overweging nemen dat, zoals hieronder zal blijken, 1 op 5 studenten op voorhand de gastinstelling bezocht (vaak in functie van de accommodatie) dan is er hier nog werk aan de winkel. Het is ook verontrustend dat in 2007‐2008 aanzienlijk minder studenten de informatie over de voorbereidende taalcursussen hebben ontvangen (21,5% tegenover 25,8%). Misschien kan de grotere twijfel door de gebrekkige talenkennis hierdoor worden verklaard. Info gewenst versus info gekregen % 80 70 60 50 40 30 20 10 0

0506 gewenst

0607 gewenst

0708 gewenst

0506 gekregen

0607 gekregen

0708 gekregen

Grafiek 24 ‐ Bron verslagen 2007‐2008, 2006‐2007 en 2005‐2006

Anderzijds is het verheugend dat aanzienlijk meer studenten belang hechten aan de informatie over de Learning Agreement (49,6% tegenover 45,1%). Hoewel de studenten die hieraan belang hechtten deze informatie ook hebben ontvangen, is het toch opmerkelijk dat slechts een goede helft van de studenten deze informatie daadwerkelijk heeft gekregen (56,4% in 2007‐2008 tegenover 54,2%in 2005‐2006). Hoewel iets meer dan de helft van de studenten belang hecht aan informatie over het studie programma heeft minder dan de helft deze informatie gekregen. Er is hier een lichte stijging zowel wat 35

betreft de gewenste als de verkregen informatie maar toch lijkt het eigenaardig dat voor een programma van academische mobiliteit minder dan de helft van de studenten voor zijn vertrek informatie heeft over het studieprogramma (46,5% in 2007‐2008 tegenover 44,4% in 2005‐2006).

1.6.3. Kwalitatieve beoordeling van de informatie voor vertrek Hoe beoordeel je de voorbereiding en de informatie die je van je thuisinstelling kreeg voor het verblijf? Reacties

AC van 2285 48 525 812 699 184 17

Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

%

Ref.

2.1 23 35.5 30.6 8.1 0.7

X X

Bijna een op vier studenten vindt de informatie die ze van de gastinstelling ontvingen onvoldoende. Minder dan 40% vindt ze goed of uitstekend. Bovendien is er geen positieve evolutie.

1.6.4. Kwalitatieve beoordeling van de informatie voor vertrek: evolutie 0708 0607 0506

onvoldoende voldoende goed uitstekend 23,5 36,3 31,2 8,2 23,8 36,6 31,3 8 22,2 35,2 34,8 8,8

Beoordeling kwaliteit informatie % 36,3

40,0

31,2

35,0 30,0 25,0

23,5 0708

20,0

0607

15,0

8,2

10,0

0506

5,0 0,0 onvoldoende

voldoende

goed

uitstekend

Grafiek 25: Bron verslagen 2007‐2008, 2006‐2007 en 2005‐2006

Zowel in 2005‐2006 als in 2007‐2008 vond 23% van de studenten de verstrekte info onvoldoende. De appreciatie (goed of uitstekend van de info daalde zelfs 4 % sinds 2005‐2006.

36

1.7. Inspanning om informatie in te winnen 1.7.1. Inspanningen om informatie in te winnen in 2007‐2008 Bijkomende voorbereidende inspanningen? In rangorde Je zocht bijkomende informatie op over de gastinstelling, de stad of regio Je zocht zelf contact met de gastinstelling Je bezocht de instelling vooraf in functie van opvang en huisvesting

AC van 2285 1828

%

Ref.

80.0

X

1227 495

53.7 21.7

X X

Goed zo! De student op speurtocht en zelfs op verplaatsing! Eén vijfde van onze studenten deed inderdaad een verkennende trip naar de gastinstelling.

1.7.2. Inspanningen om informatie in te winnen: evolutie Je bezocht de instelling . je zocht contact met gastinstelling. Je zocht info over gastinstelling,

0506 0607 0708 23 23 22 56 53 54 78 78 80

Uit de verslagen blijkt ook dat de meeste studenten wel degelijk inspanningen hebben geleverd om informatie over de gastinstelling in te winnen voor hun vertrek. Zo zocht 80% in 2007‐2008 informatie over de gastinstelling, de stad of de regio (tegenover 78,4% in 2005‐2006) en zocht 53,7% van de respondenten in 2007‐2008 contact met de gastinstelling (tegenover 56,1% in 2005‐2006). Het meest opmerkelijke is het feit dat meer dan 1 op 5 studenten op voorhand de gastinstelling heeft bezocht , meestal in functie van de accommodatie. Dit percentage wijzigt nauwelijks (21,7% in 2007‐2008 tegenover 22,6% in 2005‐2006 en 23, 5% in 2006‐2007).

37

2. Het buitenlands studieverblijf 2.1. Onthaal in de gastinstelling 2.1.1. Onthaal in 2007‐2008

Bij aankomst was er In rangorde

AC van 2285 1148 1024 551 520

Een onthaalsessie Een informatiesessie Een oriënteringprogramma Niets!

%

Ref.

50.2 44.8 24.1 22.8

x

We stellen vast dat er voor ongeveer de helft van de studenten een onthaalsessie werd georganiseerd, voor een kleine helft een informatiesessie en voor een kwart een oriëntatieprogramma. Jammer dat er

niets georganiseerd werd voor één vijfde van de studenten. Zelfs de SMP studenten moeten toch wel onthaald worden in hun bedrijf of dienstencentrum? Hoe kunnen we onze studenten hier beter op voorbereiden? Hoe kunnen we onze partnerinstellingen overtuigen iets te organiseren? 2.1.2. Onthaal per gastland Zoals reeds eerder vermeld dienen de percentages per gastland met de nodige omzichtigheid te worden behandeld. Daarom verwijzen we nogmaals naar de tabellen p. 10 voor de juiste cijfers per bestemming.

Onthaal per gastland % 80 70 60 50 40 30 20 10 0 GR

IT

ES

TR

CZ

PT

onthaalsessie

NL

FI

HU

UK

informatiesessie

DE

FR

SE

IRL

AT

PL

NO

DK

oriëntatieprogramma


Zoals blijkt uit de bovenstaande grafiek zijn er enorme verschillen per gastland. De landen waarheen er een zeer kleine mobiliteit was zijn uit de grafiek verwijderd. 38

Ongeveer 80% van de studenten die naar Denemarken gingen kregen een onthaalsessie. Er was dan wel geen enkele student die een oriëntatieprogramma kreeg. Ook in Noorwegen (73%), Oostenrijk (68%), Polen (68%) en Litouwen (67%) was er een onthaalsessie voor ongeveer 70% van de studenten. In Oostenrijk was er ook nog een informatiesessie voor 67% van de studenten. Toch stellen we vast dat er in de meeste landen slechts een onthaalsessie was voor ongeveer de helft van de studenten of zelfs voor minder. We zullen deze cijfers later linken aan de globale tevredenheid van de studenten. We stelden reeds vast dat voor meer dan één op vijf studenten er niets wordt georganiseerd bij aankomst. Ook hier zijn er weer enorme verschillen. Waar was er niets? % 58 60 50 39 40 30 20 10

5

6

8

10

10

11

12

11

12

13

15

18

20

24

22

26

24

0

CZ

IE

NO

DK

HU

LT

SE

AT

PL

DE

FI

SI

TR

UK

ES

FR

NL

PT

GR


In Griekenland blijft bijna 60% van de studenten bij aankomst in de kou staan. In Italië, Portugal en Roemenië geldt dat ook voor ongeveer 40% of meer studenten. In Tsjechië (5%), Ierland (6%), Noorwegen (8%), Denemarken (10%) en Hongarije (10%) was er slechts een kleine minderheid van de studenten waarvoor niets werd georganiseerd bij aankomst.

2.1.3. Speciale activiteiten voor Erasmusstudenten in 2007‐2008 Speciale activiteiten voor Erasmusstudenten? In rangorde JA NEEN! Geen antwoord

AC van 2285 1853 419 13

%

Ref.

81.1 18.3

X

Alhoewel er speciale Erasmusactiviteiten werden georganiseerd voor meer dan 80% van de studenten, waren die er niet voor een kleine 20%. Jammer toch voor die groep studenten die zich op hun eentje moeten integreren. 2.1.4. Erasmusactiviteiten per gastland Zoals blijkt uit de bovenstaande grafiek zijn er in een heleboel landen wel activiteiten voor de meerderheid voor Erasmusstudenten. Toch zien we dat er in Nederland slechts activiteiten zijn voor 68% van de studenten , in Frankrijk voor 71%, in Turkije voor 73% en in het Verenigd Koninkrijk voor (74%). 39

In de rest van Europa zijn er activiteiten voor meer dan 75% van de studenten. Bij het linken aan de algemene tevredenheid aan ontvangst en integratie blijken deze twee elementen een grotere rol te spelen dan de academische meerwaarde. Van de 11 studenten die ontevreden waren over het Erasmusverblijf waren er 9 die stelden dat ze niet geïntegreerd waren in het lokale studentenleven. Activiteiten voor Erasmusstudenten % 100 68

80

71

73

80

78

76

74

81

83

83

84

85

MT

PT

IT

86

87

95

93

92

95

96

100

60 40 20 0 NL

FR

TR

UK

IE

LT

DK

ES

GR

HU

DE

PL

SE

AT

NO

FI

CZ

Grafiek 28: Bron verslagen 2007‐2008

2.1.5. Onthaal in de gastinstelling: evolutie niets oriëntatieprogramma informatiesessie onthaalsessie activiteiten voor Erasmusstudenten

0506 0607 0708 26,5 23,5 22,8 23,7 23,2 23,7 42,9 46,2 44,8 50,5 51,1 50,2 81,1 82,9 81,1

Op de vraag of er bij aankomst in de gastinstelling activiteiten voorzien waren antwoordt voor de drie academiejaren de helft van de respondenten dat er een onthaalsessie was. In 2007‐2008 was er voor 44,8% een informatiesessie voorzien. Dit is een verbetering ten opzichte van 2005‐2006 (42,9%) maar een lagere score dan in 2006‐2007. Het is vooral verontrustend dat er nog steeds niets voorzien is voor 22,8% van de studenten. Dit is een lichte verbetering tegenover 2005‐2006 (26,5%) maar toch blijft bij aankomst nog steeds meer dan 1 op 5 studenten in de kou staan.

2.2. Type huisvesting 2.2.1. Type huisvesting in 2007‐2008 In rangorde Studentenresidentie

Privé, gedeeld met andere studenten Privé, individueel Andere Geen antwoord 40

AC van 2285 927 172 94 36 1056

%

Ref.

40.6 7.5 4.1 1.6 46.2

X

Het grote aantal studenten dat niet antwoordde op deze vraag kan mogelijks verklaard worden door een probleem in het elektronisch systeem, waarnaar gerefereerd wordt in de open vragen. Anderzijds wordt in die open vragen hoofdzakelijk geklaagd over de moeilijkheden bij het vinden van een aangepaste bewoning. Weten de studenten wel voor vertrek dat het zoeken van een kot, behoort tot de “uitdagingen” van Erasmus?

2.2.2. Type huisvesting per gastland Zoals reeds eerder gemeld waren er technische problemen bij het invullen van deze vraag. Waarschijnlijk zijn enkel de cijfers voor studentenresidenties betrouwbaar. Omdat globaal minder dan 5% van de studenten privé individueel logeerde (of dat minder dan 5% van deze studenten werden geregistreerd) en minder dan 2% andere invult (over alle landen heen) werden deze cijfers niet in de grafiek hieronder opgenomen.

Type huisvesting per gastland% 100 100 80 60

44 45 45

40 20

50

56 56 56 57

67 61 63

79 72 75

85

22 14 17 17 17 18 4

0 ES HU GR TR

IT

PT BG NL DK

SI

Studentresidentie

UK LT

IE

PL DE FR AT RO

FI MT SE

CZ NO

Privé, dedeeld met anderen


Uit deze cijfers blijkt dat vooral in de Scandinavische landen (Noorwegen 100%, Zweden 79%, Finland 72%) de studenten logeerden in studentenresidenties. Dat geldt ook voor een aantal vroegere Oostbloklanden zoals Tsjechië (85%) en Estland (80%).

2.2.3. Type huisvesting: evolutie Bij deze vraag is er blijkbaar iets misgelopen in het academiejaar 2007‐2008. Het is immers opvallend dat waar er normaal gezien slechts een twintigtal blanco antwoorden zijn, er voor deze vraag in dat jaar 1056 blanco’s werden opgetekend. Waarschijnlijk zijn een aantal antwoorden van studenten die op de privémarkt hun gading vonden niet gevalideerd. Het loont daarom de moeite om contact op te nemen met studenten om na te gaan wat het probleem heeft veroorzaakt. Waarschijnlijk zijn enkel de cijfers voor studentenresidentie en andere correct. studentenresidentie privé, met andere studenten privé, individueel andere 41

0506 0607 0708 42,2 40,8 40,6 44,4 46,2 5,9 8,1 8,6 1,4 4,1 4,7 4,1

Uit de cijfers blijkt dat het aantal studenten dat logeerde in een studentenresidentie lichtjes is gedaald (40,6% in 2007‐2008 tegenover 42,2% in 2005‐2006 en 40,8% in 2006‐2007). Het opvallende verschil tussen de studenten die privé logies vonden in de drie academiejaren dient waarschijnlijk te worden toegeschreven aan een technisch probleem bij het invullen van de verslagen. We kunnen ervan uitgaan dat de cijfers voor 2005‐2006 en 2006‐2007 de werkelijke verhouding tussen de studentenresidenties en privéhuisvesting weergeven.

2.3. Hoe heb je huisvesting gevonden? 2.3.1. Hoe huisvesting gevonden in 2007‐2008? Hieruit blijkt toch dat de buitenlandse instellingen zich misschien wat meer inspanningen zouden kunnen getroosten om onze studenten bij te staan bij het zoeken van een aangepaste woning? Of is dit reeds te labellen als “overbescherming”? In rangorde

AC van 2285 1077 994 197

Via de huisvestingsdienst van de gastinstelling Op eigen initiatief Via vrienden, familie

%

Ref.

47.1 43.5 8.6

X

2.3.2. Hoe huisvesting gevonden? per gastland Hoe huisvesting gevonden ? % 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 ES HU TR

IT

PT MT FR

SI

DK GR NL

via huisvestingsdienst

IE

DE AT PL

op eigen initiatief

LT UK EE

SK

CZ

FI

via vrienden en familie

BG SE

CY

N

RO


Hier stellen we enorme verschillen vast. Alle studenten in Cyprus, Noorwegen en Roemenië vonden huisvesting via de huisvestingsdienst van de gastinstelling. Dat was ook het geval voor de overgrote meerderheid van de studenten in Bulgarije (89%), Tsjechië (82%), Estland (80%), Zweden (93%), Finland (87%) en Slowakije (80%). Daartegenover hielp de huisvestingsdienst van de Spaanse instellingen slechts 17% van de studenten en werden slechts 24% van de studenten in Hongarije, 22% van de studenten in Italië, 27% van de studenten in Turkije en 33% van de studenten in Italië geholpen door de huisvestingsdienst van de gastinstelling. In Madrid, een bestemming van 82 Vlaamse Erasmusstudenten werd slechts 2% geholpen door de huisvestingsdienst van de gastinstelling. 42

2.3.3. Hoe huisvesting gevonden? Evolutie Via huisvestingsdienst Via vrienden, familie Op eigen initiatief

0506 0607 0708 51,1 48,9 47,1 8,2 9,1 8,6 39,6 42,0 43,5

In het academiejaar 2007‐2008 is er een daling van het aantal studenten die logies hebben gevonden via de huisvestingsdienst van de gastinstelling (47,1% tegenover 51,1% in 2005‐2006 en 48,9% in 2006‐ 2007). Het is dan ook vrij evident dat meer studenten huisvesting hebben gevonden op eigen initiatief (43,5% tegenover 39,6% in 2005‐2006 en 42% in 2006‐2007). Het aantal studenten dat via vrienden of kennissen logies vond blijft constant rond de 8% à 9%.

2.4.

Kwalitatieve beoordeling van het studieverblijf

2.4.1. Kwalitatieve beoordeling van het verblijf in 2007‐2008 Opmerking: de beste scores zijn in “vet” aangeduid. En over het algemeen zijn de scores op de volgende items goed tot uitstekend. Maar dat neemt niet weg dat er telkens ook studenten zijn die een onvoldoende of juist voldoende geven. Dat zijn de studenten die met een bittere nasmaak zitten, en die evenveel aandacht nodig hebben als zij die overal applaudisseren. Het zullen wel zij zijn die in de open bevraging hun gal uitspuwen over de contacten met de gastinstelling, met de eigen instelling, met de administratieve mallemolen, met de gebrekkige overdracht van punten. Daarom geven we na de individuele cijfers per vraag ook een overzicht van alle items waar 10% of meer studenten een onvoldoende gaven en die items waar de meerderheid een goed of uitstekend of uitstekend gaf. 1. Wat met de aanspreekbaarheid en bereikbaarheid van de contactpersonen in de gastinstelling? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

AC van 2285 17 233 534 772 719 10

%

Ref.

0.7 10.2 23.4 33.8 31.5 0.4

X X

%

Ref.

1.4 15.4 28.1 33.4 21.1 0.5

X X

2. Hoe zit het met de voorbereiding van de gastinstelling op je komst? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

43

AC van 2285 33 352 642 764 483 11

3. Hoe was de eerste opvang en begeleiding door de contactpersonen? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

AC van 2285 31 326 546 776 596 10

%

Ref.

1.4 14.3 23.9 34.0 26.1 0.4

X X

4. Hoe verliep de afhandeling van alle noodzakelijke administratieve formaliteiten? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

AC van 2285 17 473 724 737 323 11

%

Ref.

0.7 20.7 31.7 32.3 14.1 0.5

X X

%

Ref.

8.0 24.4 20.9 27.1 18.9 0.6

X X

%

Ref.

4.5 18.0 35.4 33.0 8.5 0.6

X X

%

Ref.

2.5 10.8 19.2 37.6 29.4 0.6

X X

5. Hoe waren de getroffen voorzieningen voor huisvesting en verblijf? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

AC van 2285 182 558 478 630 433 14

6. Kreeg je info over het studieprogramma? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

AC van 2285 102 412 810 754 194 13

7. Hoe verliep de integratie in het lokale studentenleven? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

44

AC van 2285 56 246 439 859 672 13

8. Hoe beoordeel je de gastvrijheid van de instelling, stad en regio? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

AC van 2285 20 50 326 926 948 15

%

Ref.

0.9 2.2 14.3 40.5 41.5 0.7

X X

%

Ref.

60.4 4.3 12.8 14.7 7.0 0.7

X X

%

Ref.

22.6 8.9 27.1 29.8 10.6 1.0

? X X

9. Hoe beoordeel je voorzieningen voor studenten met een beperking? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

AC van 2285 1380 99 293 336 161 16

10. Hoe verliep de bemiddeling van het lokale internationale bureau? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

AC van 2285 516 204 619 681 243 22

11. Hoe beoordeel je de informatie van de betrokken docenten/academische coördinator? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

AC van 2285 70 301 748 866 282 18

%

Ref.

3.1 13.2 32.7 37.9 12.3 0.8

X X

%

Ref.

3.6 6.4 14.8 36.9 37.7 0.6

X X

12. Hoe verliep de opvang door lokale studenten en andere Erasmusstudenten? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

45

AC van 2285 83 146 338 844 861 13

13. Hoe was de kwalitatieve begeleiding bij theoretisch onderzoek, practica of stages? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

AC van 2285 625 210 559 601 272 18

%

Ref.

27.4 9.2 24.5 26.3 11.9 0.8

? X X

14. Hoe beoordeel je de samenstelling van het studieprogramma of lessenpakket? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

AC van 2285 220 290 682 833 242 18

%

Ref.

9.6 12.7 29.8 36.5 10.6 0.8

X X

%

Ref.

15.3 8.6 17.8 36.0 21.5 0.9

X X

%

Ref.

22.2 9.1 28.7 29.4 9.7 1.0

X X

%

Ref.

5.6 4.9 13.2 35.8 39.8 0.7

X X

15. Hoe beoordeel je de flexibiliteit bij de aanpassing van het studiepakket? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

AC van 2285 349 196 406 822 492 20

16. Hoe beoordeel je de op maat geschreven studieopdrachten? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

AC van 2285 507 208 655 671 222 22

17. Hoe beoordeel je de toegang tot bibliotheek en studiemateriaal? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

46

AC van 2285 127 112 301 818 910 17

18. Hoe beoordeel je de toegang tot internet, e‐mail en faxfaciliteiten en andere technologieën inzake onderzoek en communicatie? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

AC van 2285 59 189 372 810 843 12

%

Ref.

2.6 8.3 16.3 35.4 36.9 0.5

X X

19. Werd er bijzondere zorg besteed aan voorzieningen voor gehandicapten, andersvaliden en studenten met bijzondere noden? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

AC van 2285 1432 107 288 290 140 28

%

Ref.

62.7 4.7 12.6 12.7 6.1 1.2

X X

20. Hoe beoordeel je het contact dat je onderhield met je thuisinstelling tijdens het verblijf in het buitenland? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

AC van 2285 49 359 820 764 276 17

%

Ref.

2.1 15.7 35.9 33.4 12.1 0.7

X X

2.4.2. Wat vonden de studenten onvoldoende? Wij zijn er van uitgegaan dat wanneer meer dan 10% van de respondenten een item als onvoldoende beoordeelde, er een degelijke analyse moet gebeuren van de redenen waarom de studenten dit item slecht beoordeelden en vooral hoe men verbeteracties kan opzetten. Hoewel bijna alle aspecten van het verblijf grotendeels in handen liggen van de gastinstelling menen we toch dat het belangrijk is deze aspecten te bespreken met de partnerinstellingen. Meer dan een vierde van de studenten vindt de voorzieningen voor huisvesting en verblijf onvoldoende en meer dan een op vijf vindt de begeleiding bij de afhandeling van de administratie niet bevredigend. Bijna evenveel studenten vinden de informatie in verband met het studieprogramma onvoldoende. Ten slotte meent 16,1% van de studenten dat de ondersteuning door de gastinstelling beter kan. Deze pijnpunten en problemen komen nogmaals aan bod bij de open vragen (zie hoofdstuk 8). 47

Beoordeling verblijf: Wat kan beter? % voorzieningen huisvesting afhandeling admin

26,5

info studieprogramma

20,9 18,9

ondersteuning thuisinstelling

16,1 15,6

voorbereiding gastinstelling eerste opvang

14,5 14,0 13,6 12,7 12,5 11,7 11,5 11,0 10,9 10,3 10,1

%

samenstelling studieprogramma informatie docenten/ac. coördinator begeleiding onderzoek, of stages zorg voor gehandicapten studieopdrachten op maat bemiddeling lokaal int. bureau integratie in studentenleven voorzieningen gehandicapten e.a. aanspreekbaarheid gastinstelling.

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

flexibiliteit aanpassing studiepakket

Grafiek 31: Bron: studentenrapporten 2007‐2008

2.4.3. Evolutie van de pijnpunten Wat was er onvoldoende? 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0

0506

0,0

0607 0708

Grafiek 32: Bron: studentenrapporten 2007‐2008, 2006‐2007 en 2005‐2006

Uit het bovenstaande blijkt dat vooral de huisvesting een heet hangijzer blijft. Verontrustend is dat de situatie niet verbetert maar wel verslechtert. In 2005‐2006 vonden 25,4% de voorzieningen voor huisvesting onvoldoende, in 2007‐2008 meende 26,5% dat deze voorzieningen onvoldoende waren. Misschien kan dit verklaard worden door het feit dat meer studenten naar lidstaten gaan waar de normen voor o.a. de studentenresidenties niet vergelijkbaar zijn met deze in Vlaanderen. Een meer diepgaande analyse van de situatie per gastland tracht in het onderstaande hoofdstuk tracht hierin meer duidelijkheid te brengen. Ook de afhandeling van de administratie blijft een probleem . Hier is er echter een kentering ten goede (21% in 2007‐2008 tegenover 24% in 2005‐2006). Ongeveer 1 op vijf vindt de info over het studieprogramma onvoldoende (19% in 2007‐2008 tegenover 22% in 2005‐2006). Ook de ondersteuning die studenten vanuit de thuisinstelling krijgen tijdens hun verblijf scoort ondermaats. In 2007‐2008 vindt 16% deze ondersteuning onvoldoende, in 2005‐2006 17%. Wat de gastinstelling betreft scoren vooral de voorbereiding van de gastinstelling en de eerste opvang slecht. 48

Toch is er een lichte verbetering merkbaar: waar in 2005‐2006 nog 17% van de studenten deze twee items een onvoldoende gaven blijkt dat vooral de eerste opvang beter scoort in 2007‐2008 (het % onvoldoende is gedaald tot 14%). Wat de slechte voorbereiding van de gastinstelling betreft daalt het % tot 15,6. Ook de toegang tot o.a. Internet is aanzienlijk verbeterd. Slechts 8% vindt in 2007‐2008 dat deze onvoldoende was tegenover 12% in 2005‐2006.

2.4.4. Wat vonden de studenten goed? Wij zijn er van uitgegaan dat indien meer dan de helft van de studenten een item goed of uitstekend beoordeelden, deze aspecten van het verblijf als goed kunnen bestempeld worden. Zoals duidelijk blijkt uit de onderstaande grafiek scoren vooral de gastvrijheid van het gastland, de toegang tot de bibliotheek en studiemateriaal, de opvang door andere studenten en de toegang tot Internet en e‐mail erg goed.

Evaluatie verblijf: Wat was goed? gastvrijheid toegang tot bib en studiemateriaal opvang door studenten toegang internet, e‐mail etc. integratie in studentenleven flexibiliteit aanpassing studiepakket aanspreekbaarheid gastinstelling. goed uitstekend

eerste opvang voorbereiding gastinstelling specifieke voorzieningen begeleiding onderzoek, practica of stages bemiddeling lokaal int. bureau samenstelling studieprogramma informatie docenten/ac. coördinator 0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Grafiek 33: Bron: studentenrapporten 2007‐2008

2.4.5. Evolutie van de positieve aspecten van het verblijf Omdat er weinig evolutie kon vastgesteld worden bespreken we meteen ook de cijfers voor 2005‐2006. Zoals hierboven gesteld zijn wij er van uitgegaan dan minstens 50% van de studenten een item goed of uitstekend moesten vinden om globaal als goed te worden beoordeeld. Uit de onderstaande cijfers blijkt dat een aantal items op de kritische grens zitten. Zo beoordeelden in 2005‐2006 nog 53% van de 49

studenten hun huisvesting als goed of uitstekend en is dat in 2007‐2008 gedaald tot 50%. Ook de specifieke studieopdrachten scoorden in 2005‐2006 nog 52% goed of uitstekend maar ook deze goede score daalde naar 50%. De informatie van de lokale academische coördinator wordt dan weer lichtjes beter beoordeeld: 50% in 2005‐2006 tegenover 52% in 2007‐2008. Blijkbaar is Europa een gastvrij continent. Meer dan 4 op 5 respondenten vinden de gastvrijheid van de gastinstelling, de stad of de regio goed of uitstekend (83% in 2007‐2008 tegenover 82% in 2005‐2006). Ook de toegang tot de bibliotheek en studiemateriaal waren voor meer dan vier op vijf studenten goed of uitstekend. Meer dan drie vierde van de studenten vond de opvang door de lokale studenten goed of uitstekend (77% over de jaren heen) en ook de integratie in het lokale studentenleven verliep voor bijna 70% vlot (67% in 2005‐2006 en 69% in 2007‐2008). Bijna drie op vier van de respondenten vonden de toegang tot het internet, e‐mail en faxfaciliteiten en tot de meest geavanceerde technologieën inzake onderzoek en communicatie goed of uitstekend (72% in 2005‐2006 en 74% in 2007‐2008). Ten slotte scoren ook de flexibiliteit bij de aanpassing van de studiepakketten (68% over de jaren heen) en de aanspreekbaarheid van de contactpersonen in de gastinstelling goed (62% in 2005‐2006 en 55% in 2007‐ 2008) goed.

0506 gastvrijheid toegang tot bib opvang door studenten toegang internet, e‐mail etc. integratie in studentenleven flexibiliteit aanpassing studiepakket aanspreekbaarheid gastinstelling. eerste opvang voorbereiding gastinstelling specifieke voorzieningen begeleiding onderzoek, practica of stages bemiddeling lokaal int. bureau samenstelling studieprogramma informatie docenten/ac. coördinator

0708 82 81 77 72 67 68 62 57 51 53 54 53 54 50

83 80 77 74 69 68 66 61 55 55 53 52 52 52

2.4.6. Beoordeling van het verblijf per gastland Voor de meest cruciale aspecten zijn (minder dan 50% goed of uitstekend, meer dan 10% onvoldoende) zijn we nagegaan of er significante verschillen zijn per gastland. De landen met minder dan 10 Vlaamse Erasmusstudenten zijn niet opgenomen in de grafieken. 2.4.6.1. Beoordeling voorzieningen huisvesting en verblijf In de open vragen beklagen de studenten zich vooral over de huisvesting. Uit de onderstaande grafiek kunnen we opmaken dat er zeer grote verschillen zijn per gastland. Zo zeggen 44% van de studenten in Litouwen dat de voorzieningen voor huisvesting en verblijf onvoldoende zijn. In Spanje (het land waarnaar het grootste aantal Vlaamse studenten mobiel zijn) vinden 42% van de studenten de voorzieningen slecht. Voor Madrid (alle instellingen samen) loopt dit percentage zelfs op tot 63% . Ook meer dan een derde van de studenten in Italië, een derde van de studenten in Portugal en bijna een 50

derde van de studenten in Nederland (30%) zijn ontevreden over de voorzieningen voor het verblijf. In Hongarije (29%), Frankrijk (27%) en Griekenland (25%) vinden een kwart of meer studenten de huisvesting onvoldoende. Dat geldt ook nog voor 22% van de studenten in Polen en Roemenië. De studenten die naar Nederland gingen beklagen er zich bovendien over dat de huisvesting niet alleen ondermaats was maar bovendien zeer duur. Zoals één van de studenten stelt in de open vragen: “Huisvesting was een ramp en pure geldklopperij. Kamers waar je met twee op 10 vierkante meter moest leven, en waar je 350 euro moest voor betalen, waren geen uitzondering.” Anderzijds vinden 85% van de studenten in Zweden, 78% van de studenten in Bulgarije en 77% van de studenten in Finland de voorzieningen voor huisvesting goed of uitstekend. Dat geldt ook voor 70% van de studenten in Noorwegen, 66% van de studenten in Duitsland, 65% van de studenten in het Verenigd Koninkrijk en 64% van de studenten in Tsjechië en in Malta. In Hongarije zijn er blijkbaar zeer grote verschillen: terwijl 29% de voorzieningen onvoldoende vinden, zijn er 65% die de huisvesting goed of uitstekend beoordelen.

Beoordeling huisvesting per gastland % 7

SE

84 11

BG

77

8

FI

76 16

N0

70

8

CZ

64

DE

18

UK

18

MT

18

62 62 58

PL

22

56

RO

22

56

16

DK

55

9

SI

55 22

IE

53 24

HU

52

16

AT

51

GR

25

FR

25

50 45 28

TR

44 34

IT 30

NL

33

PT ES

38 36

24

LT

40 39

44

22 0

10

20

30

40 poor

50

60

70

80

90

good or excellent

Grafiek 34 – Bron: studentenrapporten 2007‐2008

51

2.4.6.2. Beoordeling afhandeling administratie Een derde van de studenten die naar Frankrijk gingen, vonden de bijstand bij de afhandeling van de administratie onvoldoende. Daartegenover zijn er slechts 37% die de afhandeling van de administratie goed of uitstekend vinden. Ook een kwart of bijna een kwart van de studenten in Spanje (25%), Hongarije (24%), Italië (26%), Malta (25%), Nederland (23%) en Turkije (24%) zijn ontevreden over de afhandeling van de administratie. In Slovenië, Slowakije en Litouwen is er geen enkele student hierover ontevreden. Beoordeling afhandeling administratie per gastland % 77% 78%

80% 70% 60% 50% 40%

80%

72% 73%

33% 33% 35%

37% 37%

40%

44% 44% 45%

48%

50%

53% 53%

56%

61% 62% 58% 59%

65%

30% 20% 10% 0% GR

RO

IT

FR

ES

PT

NL

LT

TR

HU

SI

UK

IRL

good or excellent

PL

MT

CZ

DE

DK

AT

SE

NO

FI

BG

SK

poor

Grafiek 35 ‐ Bron: studentenrapporten 2007‐2008

In Finland vindt slechts 4% de afhandeling van de administratie onvoldoende en dat geldt ook slechts voor 5% van de studenten die naar Noorwegen gingen , 6% van de studenten die naar Denemarken mobiel waren en 7% van diegenen die naar Zweden gingen. In Slowakije, Bulgarije en Finland vinden ongeveer 80% van de studenten de afhandeling van de administratie goed of uitstekend. Dit geldt slechts voor een derde van de studenten in Griekenland, Italië en Roemenië. 2.4.6.3. Beoordeling van de informatie van de betrokken docenten/academisch coördinator Vooral de studenten die naar Italië gingen (26%) waren ontevreden over de informatie die ze kregen van de docenten en de academische coördinator maar ook in Griekenland (22%) en Frankrijk (21%) vinden meer dan 20% van de studenten de academische informatie die ze krijgen ontoereikend. In Litouwen (89%), Malta (82%) en Noorwegen (81%) zijn de studenten het meest tevreden over de informatie die ze krijgen van de docenten en de academische coördinator. Ook drie vierden van de studenten die naar Zweden gingen en ongeveer 70% van de studenten die naar Nederland (71%), Finland (68%), Denemarken (68%) Polen (67%) en Turkije (66%) mobiel waren zijn hierover tevreden.

52

Beoordeling academische informatie per gastland 89% 90% 80% 70% 53% 56% 49% 51%

60%

60% 61% 61%

71% 65% 66% 67% 67% 68% 68%

75%

81% 82%

50% 40% 40% 43% 43% 44% 40% 26% 30% 22% 21% 15% 13% 20% 11% 11% 11% 13% 13% 10% 11% 12% 10% 10% 6% 4% 5% 5% 10% 2% 0% 0% 0% 0% IT

FR

ES

GR RO

CZ

PT HU BG

SI

AT

DE

UK

good or excellent

TR

IE

PL

FI

DK NL

SE NO MT LT

poor


2.4.6.4. Beoordeling van de specifieke studieopdrachten Vooral in Denemarken (90%) en Bulgarije (86%) zijn studenten uiterst tevreden over de op maat geschreven studieopdrachten maar ook in Noorwegen (79%), het Verenigd Koninkrijk (69%), Zweden (68%) Malta (67%) en Tsjechië (66%) vinden meer dan twee derden van de studenten dat de op maat geschreven studieopdrachten goed of uitstekend zijn. Beoordeling specifieke studieopdrachten per gastland 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

79% 80% 58% 60% 55% 55% 57% 58% 50% 54% 47% 42% 43% 37% 39% 40%

HU

F

P

E

AT

I

LT

D

SI

IRL

RO

TR

good or excellent

G

SF

86%

90%

69% 65% 66% 67% 68%

NL

CZ

MT

S

UK

N

PL

BG

DK

poor


In Hongarije zijn slechts 37% van de studenten hierover tevreden, in Frankrijk 39% in Portugal 40%, in Spanje 42% en in Oostenrijk 43%. In alle andere landen meent meer dan de helft van de studenten dat de studieopdrachten op maat goed of uitstekend zijn. 2.4.6.5. Beoordeling van voorzieningen voor minder validen en andere studenten met bijzondere noden Hoewel het hier meestal gaat om kleine getallen is het toch belangrijk na te gaan waar andersvalide studenten en studenten met bijzondere noden het best worden opgevangen.

53

Beoordeling zorg voor studenten met specifieke behoeften% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

84% 84%

89%

67% 69% 69% 69%

22% 22% 22%

CZ

PL

RO

28% 28%

AT

TR

35%

IT

40% 40% 40%

GR

HU

LT

44% 45% 47%

FR

PT

good or excellent

ES

53% 56%

NO

DE

SI

NL

FI

IE

UK

SE

DK

poor


Ook hier scoort Denemarken het best (89%), maar ook studenten die naar Zweden (84%) of het Verenigd Koninkrijk (84%) waren uiterst tevreden over de voorzieningen. Bijna 70% van de studenten die naar Finland , Ierland en Slovenië gingen vonden de voorzieningen goed of uiterst goed. In Turkije vonden 44% van de studenten de voorzieningen voor minder validen onvoldoende maar ook in Litouwen (40%), in Griekenland (30%) en in Frankrijk, Polen en Frankrijk (telkens 22%) zijn er nog te veel studenten die menen dat er onvoldoende voorzieningen zijn voor anders validen.

54

3. Examens 3.1.

Evaluatie en gebruik ECTS in 2007‐2008

Vond er een evaluatie plaats? JA NEEN! Geen antwoord

AC van 2285 1981 260 44

%

Ref.

86.7 11.4 1.9

X

%

Ref.

81.3 14.9 3.8

X

%

Ref.

77.9 17.8 4.2

X

%

Ref.

89.1 7.8 3.1

X

%

Ref.

62.3 33.3 4.4

X

Werd ECTS toegepast? JA NEEN! Geen antwoord

AC van 2285 1858 340 87

Werd een AF (application form) gebruikt? JA NEEN! Geen antwoord

AC van 2285 1781 407 97

Werd er een LA (learning agreement) gebruikt? JA NEEN! Geen antwoord

AC van 2285 2035 179 71

Werd er een ToR (transcript of records) gebruikt? JA NEEN! Geen antwoord

AC van 2285 1423 762 100

Is het mogelijks dat de 260 respondenten die zeggen dat ze geen evaluatie hebben gekregen allemaal SMP studenten zijn? En dan nog, stage wordt toch ook geëvalueerd? Dezelfde opmerkingen gelden voor het gebruik van de AF en van ECTS. Gelukkig zijn bijna alle studenten vertrokken met een LA. Maar 33% die geen weet heeft van een ToR, dat is toch jammer, of die nu rechtstreeks naar de coördinator gaat of niet. Want hier juist ligt de bron van alle betwistingen inzake overdracht van punten. Een factor die ook speelt, en die niet kon getoetst worden, is het ontbreken van enige harmonisatie inzake studie‐ en vakantie‐ en dus ook van examenperiodes. Universiteiten wier zomerreces begint einde mei, zullen er voor zorgen dat de ToR’s tijdig de deur uit zijn voor deliberaties in Vlaanderen. Maar 55

je kan niet hetzelfde verwachten van een eerder zuiders gelegen universiteit, wiens zomerreces begint per 1 augustus.

3.2.

Evaluatie en gebruik ECTS: evolutie

ToR AF ECTS evaluatie LA

0506 61 80 84 88 89

0607 0708 63,3 62 81,0 78 83,5 81 88,8 87 91,6 89

Uit de cijfers hierboven blijkt duidelijk dat wat de evaluatie betreft er geen evolutie valt waar te nemen tenzij dat iets minder studenten werden geëvalueerd en dat er in de Application Form en de Transcript of Records in 2007‐2008 minder werden gebruikt dan in 2006‐2007. ECTS werd zelfs bij 3% minder studenten gebruikt in 2007‐2008 in vergelijking tot 2005‐2006. Dit kan misschien worden verklaard door het feit dat in 2007‐2008 ook de SMP studenten in de cijfers van dat jaar zijn begrepen en dat bedrijven minder vertrouwd zijn met deze instrumenten. Ongeveer 87% van de studenten werd geëvalueerd, zowel in het academiejaar 2005‐2006 als in 2008‐ 2009. Dit betekent dat nog 13% van de studenten niet geëvalueerd wordt. Wat nog meer bevreemdend overkomt, is het feit dat in 2007‐2008 bij ongeveer een op vijf studenten geen ECTS werd toegepast. Het loont de moeite na te gaan of dit kan gerelateerd worden aan de situatie in bepaalde lidstaten. Verder blijkt dat bij ongeveer 78% van de respondenten een Application Form werd gebruikt (tegenover 80% in 2005‐2006), bij ongeveer 90% een Learning Agreement en bij (slechts !) 62% een transcript of records. In het laatste geval gaat het om een lichte stijging in vergelijking met 2005‐2006.

Evaluatie en ECTS % 100 80

80 81 78

89 92 89

88 89 87

84 83 81 61 63 62

60

0506

40

0607 0708

20 0 AF

LA

evaluatie

ECTS

ToR

Grafiek 39 – Bron: studentenverslagen 2005‐2006, 2006‐2007 en 2007‐2008

Dat ECTS nog niet overal wordt gehanteerd blijkt ook de grootschalige internationale studie van CHEPS‐ INCHER‐ECOTEC 8. Deze studie stelt dat meer dan 75% van de instellingen ECTS gebruikt voor alle opleidingen en 86% voor sommige.

8

CHEPS‐INCHER‐ECOTEC (2008), The Impact of Erasmus on European Higher Education: Quality, Openness and Internationalisation, p. 60.

56

3.3.

Evaluatie en gebruik ECTS per gastland

3.3.1. Evaluatie per gastland Examens/evaluatie per gastland % 100 81

80

78

76

73

80

82

87

88

88

89

89

90

90

FI

FR

PL

LT

RO

ES

HU

93

92

91

91

91

87

87

95

96

97 100

60 40 20 0 MT

TR

BG

SK

DE

IE

GR

UK

SE

SI

PT

NL

IT

AT

DK

CZ

NO


Alle studenten die naar Noorwegen gingen werden geëvalueerd. Dit geldt ook voor alle studenten die naar Cyprus, Estland, IJsland,Liechtenstein, Letland en Slowakije gingen (telkens maximum 5 studenten). Ook meer dan 95% van de studenten die naar Tsjechië, Denemarken en Oostenrijk gingen werden geëvalueerd. Het slechtst scoren Malta, Turkije, Bulgarije en Slowakije. Heeft het ontbreken van een evaluatie te maken met een gebrek aan vertrouwen in het gastland of zijn er andere redenen? Het feit dat ook slechts 81% van de studenten die naar Duitsland gingen en 82% van de studenten die naar Ierland gingen werden geëvalueerd doet vermoeden dat er ook andere redenen meespelen.

3.3.2. Waar wordt ECTS toegepast? Gebruik van ECTS per gastland % 100 90 80

75

77

79

80

80

PT

NL

82

83

83

85

83

86

89

89

89

91

92

94

95

96

97

AT

PL

97 100

70 60 50 40 30 20 10 0 BG

UK

IE

HU

DE

ES

FR

FI

IT

MT

RO

SE

GR

DK

CZ

TR

NO

LT


57

Uit de bovenstaande grafiek blijkt dat Litouwen hier het best scoort, samen met Noorwegen en Turkije. Bij de studenten die naar IJsland en Liechtenstein gingen gold dit ook voor 100%. Omdat het hier slechts om 1 of twee studenten gaat werden ze niet opgenomen in de grafiek. Ook bij meer dan 95% van de studenten die naar Polen en Oostenrijk gingen werd ECTS toegepast. Het slechtst scoren Bulgarije, het Verenigd Koninkrijk en Ierland. Wij vermoeden dat o.a. het Verenigd Koninkrijk blijft vasthouden aan zijn eigen puntensysteem. Dit zou o.a. ook het geval kunnen zijn voor Nederland (slechts 82% ECTS). Misschien kan er een vraag worden toegevoegd over een nationaal credit of puntensysteem.

3.3.3. Waar wordt de Application Form gebruikt? (AF)

Gebruik AF % 90 86 86 86 86 87 87 89 89 80 81 84 77 74 75 75 76 76

100 80

94 94

100 100 100

60 40 20 0 A

PL

F

NL

D

UK

S

HU

E

RO

I

DK

G

P

SF

BG

CZ

TR

IRL

N

LT

MT

SI


Voor alle studenten die naar Slovenië, Malta en Litouwen gingen werd een Application Form gebruikt. Dat was ook het geval voor alle studenten die naar IJsland en Liechtenstein gingen. Ook voor meer dan 90% van de studenten die naar Noorwegen, Ierland en Turkije gingen werd een AF gebruikt. De AF werd het minst gebruikt voor de studenten die naar Oostenrijk, Polen, Frankrijk, Nederland, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk gingen (minder dan 80%).

3.3.4. Gebruik van Learning agreement (LA) Gebruik LA:% 100 100 100 100 100 100 95 87 88 85 86 86 86

90

89 90

93 94 92 93

97 96 96 96 96 97

85 80 75

NL

58

HU

D

A

S

RO

CZ

UK

F

I

TR

SF

PL

E

DK

P

IRL

N

G

BG

LT

MT

SI


Dit document is blijkbaar het meest in voege. Er werd een LA opgesteld met partnerinstellingen in 10 van de gastlanden (SI,SK,MT,LT,LV,IS, G, FL,CY,BG) waar Vlaamse studenten naartoe trokken. Is dit de verdienste van de partnerinstellingen of van de Vlaamse thuisinstellingen?. Slechts in EE, NL,HU,D,A,S,RO en CZ werd een LA opgesteld voor minder dan 90% van de studenten.

3.3.5. Gebruik van Transcript of Records (ToR) Blijkbaar is de ToR nog niet overal ingeburgerd. Met uitzondering van de studenten die naar IJsland, Liechtenstein, Estland en Letland gingen (telkens maximum 5 studenten) en die allen een ToR ontvingen scoort Noorwegen ook hier het best. Vanuit Frankrijk kwamen slechts 53% studenten met een ToR, vanuit Spanje 57% en vanuit Nederland 59%. We mogen daarbij niet uit het oog verliezen dat deze drie landen bijna de helft van de Vlaamse Erasmusstudenten ontvingen.

Gebruik ToR % 100 80 53

60

89 89 92 83 83 85 78 78 79 76 75 75 73 67 69 70 62 63 64 65 57 59

40 20 0 F

E

NL

HU

IRL

P

D

MT

I

UK

SI

S

A

TR

BG

SF

PL

G

CZ

DK

LT

RO

N


3.4.

Afspraken rond evaluatie

3.4.1. Afspraken in 2007‐2008 Het is goed te merken dat binnen dit zo belangrijke maar tevens kwetsbare gebeuren van samenstellen van aangepaste leerovereenkomsten, mensen elkaar ontmoeten en zich houden aan afspraken. Een kleine minderheid heeft toch conflicten ondervonden tussen de verschillende afspraken. De draagwijdte hiervan zou vatbaar zijn voor verder onderzoek. Waren er reeds afspraken gemaakt in je thuisinstelling: JA Werden die afspraken nagekomen: JA Waren er afspraken gemaakt in de gastinstelling: JA Werden die afspraken nagekomen: JA Waren er conflicten tussen de afspraken aan de thuis‐ en de gastinstelling? JA

AC van 2285 760 680 1318 1192 158

%

Ref.

33.3 29.8 57.7 52.2 6.9

X X

Opm. veel niet geantwoord!

59

3.4.2. Afspraken rond evaluatie: evolutie Bij een derde van de studenten werden de afspraken gemaakt in de thuisinstelling en bij 30% werden deze ook nagekomen in 2007‐2008. In 2005‐2006 waren er nog afspraken gemaakt in de thuisinstelling bij 35,4% van de studenten en in 32,6% van de gevallen werden deze ook nagekomen. afspraken in thuisinstelling afspraken thuisinstelling nageleefd afspraken in gastinstelling afspraken in gastinstelling nageleefd conflicten

0506

0607 35 33 58 53 8

0708 34 31 58 52 8

33 30 58 52 7

Bij ongeveer 58% van de studenten werden de afspraken gemaakt in de gastinstelling maar deze werden slechts nageleefd in 52% van de gevallen in 2007‐2008 en 2006‐2007 tegenover 53% in 2005‐2006.

Afspraken evaluatie % 58 60 50 40 30 20 10 0

35

34

33

33

31

58

58

53

52

52

30 8

afspraken in thuisinstelling

afspraken thuisinstelling nageleefd

afspraken in gastinstelling

0506

0607

afspraken in gastinstelling nageleefd

8

7

conflicten

0708

Grafiek 45 ‐ Bron: studentenrapporten 2007‐2008, 2006‐2007 en 2005‐2006

Bij ongeveer 7% van de studenten waren er conflicten tussen de afspraken in de thuisinstelling en de afspraken in de gastinstelling (iets minder in 2007‐2008). Het aantal studenten dat aangeeft dat er afspraken werden gemaakt ligt hoger dan het aantal studenten dat werd geëvalueerd (91% tegenover 87%). Misschien gaan een aantal conflicten over feit dat studenten verwachtten dat ze in de gastinstelling zouden geëvalueerd worden en dat dit niet gebeurde.

3.4.3. Afspraken in het gastland per gastland Er worden in verhouding meer afspraken rond evaluatie gemaakt in de gastinstelling dan in de thuisinstelling. Ook hier worden de meeste afspraken gehonoreerd. In Bulgarije, Griekenland, Hongarije, Ierland, Litouwen en Malta werden alle afspraken gehonoreerd. In een aantal landen (BG, IRL, LT, MT, RO) waren er geen conflicten. Toch zeggen 13% van de studenten die naar Tsjechië gingen en 11% van de studenten die naar Zweden gingen dat er conflicten waren tussen de afspraken van de thuis‐ en de gastinstelling. Dit geldt ook voor 9% van de studenten die naar Duitsland, Portugal en Slovenië gingen en voor 8% van de studenten die naar Denemarken, Frankrijk, Griekenland Polen en Finland gingen. Nog betere afspraken tussen thuisinstelling en gastinstelling is dus de opdracht. 60

Afspraken evaluatie % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% TR

F

E IRL RO D MT UK

I

PL

afspraken gemaakt gastinstelling

P

DK AT SF BG

N

S

afspraken nagekomen

NL

G HU LT CZ

SI

conflicten


3.5.

Examenvorm

3.5.1. Examenvorm in 2007‐2008 Kreeg je een andere examenvorm dan de lokale studenten: JA Diende je je aan te passen aan een voor jou andere methode van evalueren (dan aan de thuisinstelling)? JA Kon je de examens afleggen in je moedertaal? JA Kon je de examens afleggen in een voor jou vreemde taal mits gebruik van een woordenboek? JA

AC van 2285 464 899

%

Ref.

20.3 39.3

x

75 921

3.3 40.3

x

Opm. veel niet geantwoord!

De antwoorden hier zijn ook aanmoedigend: men is duidelijk in het buitenland bewust van de moeilijkheden van elders en anders examen af te leggen. En zich moeten aanpassen aan een andere methode van evalueren is ook niet dramatisch. Het wordt het wel wanneer de ECTS grading scales niet correct zouden toegepast worden.

3.5.2. Examenvorm: Evolutie examens in moedertaal andere examenvorm dan de lokale studenten aanpassen aan andere methode van evalueren examens in een vreemde taal met woordenboek

0506 2,6 20,1 37,6 44,5

0607 3,3 19,6 40,3 42,0

0708 3,3 20,3 39,3 40,3

Op de vraag of ze een andere examenvorm kregen dan de lokale studenten antwoordt een op vijf van de studenten positief. In 2007‐2008 diende een kleine 40% van de studenten zich aan te passen aan een andere methode van evalueren dan in de thuisinstelling tegenover 37,6% in 2005‐2006. 3,3% van de studenten kon examen afleggen in de moedertaal (slechts 2,6% in 2005‐2006) . Op het eerste gezicht gaat het hier om studenten die naar Nederland zijn gegaan. Toch blijkt bij nader toezien dat ook andere 61

studenten examen konden afleggen in de “moedertaal”. Toch blijkt de term “moedertaal tot verwarring te leiden. We komen hier later op terug. Iets meer dan 40% diende examen af te leggen in een vreemde taal maar kon daarbij gebruik maken van een woordenboek. In 2005‐2006 kon nog 44,5% een woordenboek gebruiken en in 2006‐2007 42%. Misschien heeft dit te maken met het feit dat steeds meer studenten les volgen in het Engels en minder in de taal van het gastland. Ook hier gaat het met uitzondering van het gebruik van een woordenboek om kleine verschillen.

3.5.3. Examenvorm per gastland Examenvorm per gastland 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% HU

SE

NL

FI

IE

TR

AT

DK

ES

MT

PL

BG

UK

andere examenvorm dan de lokale studenten

NO

RO

FR

IT

PT

DE

GR

CZ

SI

LT

aanpassen aan andere evaluatiemethode


Zoals blijkt uit de bovenstaande grafiek legt men in de meeste landen de nodige flexibiliteit aan de hand. Vooral in Centraal en Oost en Zuid‐Europa (behalve Hongarije) doet men blijkbaar inspanningen om de examenvorm aan te passen. In de Scandinavische landen moeten de studenten zich aanpassen.

Taal van het examen 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% NL

PL

FI

TR

CZ

RO BG

UK

GR NO DK

DE

LT

Examen vreemde taal met woordenboek

SE

SI

IT

PT

MT HU

FR

AT

IE

ES

Examen in moedertaal


Het is bijna evident dat een grote groep studenten in Nederland examen kon afleggen in de moedertaal. Toch gaat het om minder dan de helft. Verder wensen we de percentages van studenten die examen aflegden in de moedertaal te relativeren. De 5% van de studenten in Hongarije vertegenwoordigen slechts 1 student net zoals de 3 % van de studenten in Turkije . In dat laatste geval zou het kunnen gaan om een student van Turkse origine die examen aflegde in het Turks en niet in het Nederlands. Er is immers geen enkele student in Turkije die onderwijs volgde in het Nederlands. 62

Om deze redenen stellen we voor in de vragenlijst “moedertaal” door “Nederlands te vervangen. Vooral in Spanje, Ierland, Oostenrijk, Frankrijk en Hongarije konden studenten bij het examen gebruik maken van een woordenboek. Dat was veel minder het geval in Polen, Finland, Turkije en Tsjechië.

3.6. 3.6.1.

Herkansing en overdracht Herkansing en overdracht in 2007‐2008

AC van % Ref. 2285 483 21,1 x 239 10,5 Opm. veel niet geantwoord!

Waren er regelingen getroffen voor herkansing ter plaatse: JA Waren er regelingen getroffen voor herkansing via de thuisinstelling: JA

Omdat hier zo weinig antwoorden op gekomen zijn, zullen we veronderstellen dat herkansingen niet aan de orde van de dag waren? Was er een probleemloze overdracht en inschrijving van de studiepunten (credits) aan de thuisinstelling? JA

AC van 2285 1203

%

Ref.

52.6

X

Opm. veel geantwoord!

Meer dan de helft heeft geen problemen ondervonden. Toch betekent dit dat een kleine helft mogelijk wel problemen ondervond. Wat is er aan de hand met de 1082 andere, zelfs abstractie gemaakt van de SMP’ers? Verdient van uitgespit te worden!

3.6.2. Herkansing en overdracht: evolutie regelingen voor herkansing via de thuisinstelling regelingen voor herkansing ter plaatse probleemloze overdracht van studiepunten

0506 0607 0708 10,4 10,6 10,5 20,9 22,1 21,1 55,5 52,0 52,6

Aan de studenten werd in de twee academiejaren gevraagd of er regelingen waren getroffen voor herkansing aan de thuisinstelling (10,5%) of aan de gastinstelling (21%). Deze cijfers zijn praktisch identiek voor de twee academiejaren. Slechts 53% van de studenten stelt dat er een probleemloze overdracht was van de studiepunten. In 2005‐2006 gebeurde dat nog probleemloos bij 55,5% van de studenten. Zelfs als men er rekening mee houdt dat slechts 87% werd geëvalueerd, betekent dat toch dat er in het laatste academiejaar bij ongeveer 35% van de studenten problemen waren voor de inschrijving of overdracht van de studiepunten naar de thuisinstelling.

3.6.3. Herkansing en overdracht per gastland 3.6.3.1. Herkansing per gastland Zoals blijkt uit de onderstaande grafiek zijn er vooral afspraken gemaakt in Slovenië, Zweden en Hongarije. Het is echter niet duidelijk gemaakt of er daar meer studenten waren met herkansingen dan

63

wel of er meer afspraken werden gemaakt. Misschien een bijkomende vraag stellen over studenten die daadwerkelijk herkansing hadden ofwel er een ja/neen vraag van maken?

Regelingen herkansing 64%

70% 57%

60%

48%

50% 31% 33%

40% 30% 20% 10%

11% 11% 11% 6% 8% 9%

16% 17% 17% 18% 18%

25% 19% 20% 22% 22%

25% 25%

0% UK MT DE BG LT RO PL GR TR

IE

ES

regelingen herkansing ter plaatse

FR DK N0 PT AT

FI

NL

IT

CZ HU SE

SI

regelingen herkansing via thuisinstelling


3.6.3.2. Probleemloze overdracht per gastland Blijkbaar zijn er de meeste problemen bij overdracht uit Roemenië en de minste bij overdracht uit Litouwen. Prombleemloze overdracht per gastland 78% 80% 70% 60% 43%

50%

50% 51% 47% 48% 49% 50%

53% 53% 53% 54% 55%

56% 56%

60%

67% 67% 62% 64% 65%

71%

40% 22%

30% 20% 10% 0% RO

TR

PT

UK

ES

MT

DE

DK

NL

SE

IT

FR

FI

IE

CZ

PL

NO

SI

AT

BG

HU

GR

LT


Omdat het hier gaat om twee landen waar slechts een klein aantal studenten naar vertrokken is het belangrijker te kijken naar de landen waarnaar een groter aantal studenten mobiel zijn. Wat betreft Turkije, Portugal, het Verenigd Koninkrijk en Spanje zeggen minder dan de helft van de studenten dat er een probleemloze overdracht was. Anderzijds zeggen meer dan twee derden van de studenten in Griekenland, Hongarije en Oostenrijk dat de overdracht probleemloos verliep.

64

3.7.

Aanpak

3.7.1. Aanpak in 2007‐2008 Ten slotte werd aan de studenten gevraagd of ze milder of strenger werden behandeld dan de lokale studenten. Ongeveer een op vier meent dat hij/zij milder werd behandeld. Toch zijn er 3,5% van de studenten die menen dat ze strenger werden behandeld dan de lokale studenten.

AC van % Ref. 2285 552 24.2 80 3.5 X Opm. veel niet geantwoord!

Werd je milder behandeld dan de lokale student? Werd je strenger behandeld dan de lokale student?

De meeste studenten voelen zich eerlijk behandeld door de professoren. We begeven ons hier wellicht op het terrein van de subjectieve interpretatie. Ook dit zou nader kunnen bekeken worden.

3.7.2.

Aanpak in 2007‐2008

milder behandeld dan de lokale student strenger behandeld dan de lokale student

0506 0607 0708 25,1 23,7 24,2 3,3 4,2 3,5

Ongeveer één op vier voelt zich milder behandeld dan de lokale studenten en dat over de jaren heen. Ongeveer 4% van de studenten voelt zich strenger behandeld dan de lokale studenten. Maar zoals reeds eerder gezegd kan het hier gaan om subjectieve interpretatie.

3.7.3. Aanpak docenten per gastland Vooral de studenten die naar Litouwen, Griekenland, Slovenië, Tsjechië en Italië gingen voelden zich milder behandeld dan de lokale studenten. In Turkije voelden evenveel studenten zich strenger behandeld als diegenen die zich milder behandeld voelden (10%). In Roemenië werden alle studenten volgans eigen zeggen gelijk behandeld met de lokale studenten.

Aanpak docenten% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% RO NL MT TR DK N0 BG UK

FI

SE AT

milder behandeld dan lokale student

IE

PL

FR

ES

DE PT HU

IT

CZ

SI

GR LT

strenger behandeld dan lokale student


65

4. Onderwijstalen en Taalvoorbereiding 4.1.

Bestemming van de studenten

4.1.1. Bestemming van de studenten in 2007‐2008 Om na te gaan in hoeverre de bestemming overeenkomt met de gesproken onderwijstalen zijn we in eerste instantie nagegaan naar welke landen onze studenten mobiel waren. Gastlanden AT ‐Oostenrijk BG ‐ Bulgarije CY ‐ Cyprus CZ ‐ Tsjechië DE ‐ Duitsland DK – Denemarken

AC van 2285

%

57

2.5%

Ref.

9

0.4%

5

0.2%

39

1.7%

159

7.0%

51

2.2%

EE ‐ Estland

5

0.2%

ES ‐ Spanje

536

23.5%

138

6.0%

2

0.1%

FI – Finland (SF) FL ‐ Liechtenstein FR ‐ Frankrijk

458

20.0%

GB – Groot Brittannië

116

5.1%

24

1.1%

GR ‐ Griekenland HU ‐ Hongarije

21

0.9%

IE ‐ Ierland

34

1.5%

IS ‐ IJsland

1

0.0%

176

7.7%

IT ‐ Italië LT – Litouwen

9

0.4%

LV ‐ Letland

1

0.0%

MT – Malta

12

0.5%

NL – Nederland

133

5.8%

NO – Noorwegen

37

1.6%

PL –Polen

25

1.1%

106

4.6%

9

0.4%

PT ‐Portugal RO ‐ Roemenië SE ‐ Zweden

76

3.3%

SI ‐ Slovenië

11

0.5%

5

0.2%

1.3%

SK ‐ Slowakije TR – Turkije

66

30

Waar gaan onze studenten naar toe?

AT -Oostenrijk

57

BG - Bulgarije

9

CY - Cyprus

5

CZ - Tsjechië

39

DE - Duitsland

159

DK – Denemarken

51

EE - Estland

5

ES - Spanje

536

FI – Finland (SF)

138

FL - Liechtenstein

2

FR - Frankrijk

458

GB – Groot Britanie

116

GR - Griekenland

24

HU - Hongarije

21

IE - Ierland

34

IS - IJsland

1

IT - Italië

176

LT – Litouwen

9

LV - Letland

1

MT – Malta

12

NL – Nederland

133

NO – Noorwegen

37

PL –Polen

25

PT -Portugal

106

RO - Roemenië

9

SE - Zweden

76

SI - Slovenië

11

SK - Slowakije

5

TR – Turkije

30


4.1.2. Evolutie van de meest gekozen bestemmingen

Evolutie Erasmusmobiliteit 600

545 471

500 400

0506 300

0607

200 100

143 127 101 113 100 111 29

42

47

17

41

40

38

42

169

0708

51

0 HU

GR

PL

TR

IE

NO

CZ

DK

AT

SE

PT

UK

NL

FI

DE

IT

FR

ES


67

Spanje en Frankrijk zijn al jaren de topbestemmingen voor de Erasmus studentenmobiliteit niet alleen in Vlaanderen maar ook in Europa 9. Daarna volgen Italië en Duitsland. Op Europees niveau gaat Duitsland echter Italië vooraf 10. Uit de bovenstaande grafiek blijkt dat de mobiliteit naar Spanje, Frankrijk, Portugal, Zweden en het Verenigd Koninkrijk lichtjes daalt, terwijl de belangstelling voor Duitsland, Italië, Finland en Nederland lichtjes stijgt. De stijging naar de twee laatste landen is iets belangrijker dan deze naar Duitsland en Italië. Toch blijven Spanje en Frankrijk duidelijk de meest populaire bestemmingen.

4.2.

Onderwijstalen

4.2.1. Onderwijstalen in 2007‐2008 Onderwijstalen Deens Duits Engels Fins Frans Grieks Ijslands Italiaans Nederlands Noors Portugees Spaans Zweeds Bulgaars Ests Hongaars Lets Litouws Pools Roemeens Slowaaks Sloveens Tsjechisch Baskisch Catalaans Gallego Iers (Gaelic) Letzeburgs Macedonisch Rheto‐Romaans Russisch Welsh Turks

AC van 2285 19 233 1096 61 515 14 1 172 133 15 89 546 38 1 2 6 1 0 14 5 4 4 19 1 43 2 4 0 0 0 10 0 1

%

Ref.

0.8 10.2 48.0 2.7 22.5 0.6 0.0 7.5 5.8 0.7 3.9 23.9 1.7 0.0 0.1 0.3 0.0 0 0.6 0.2 0.2 0.2 0.8 0.0 1.9 0.1 0.2 0 0 0 0.4 0 0.0

X X X X X X X

9

http://ec.europa.eu/education/programmes/llp/erasmus/statisti/chart3.pdf Id.

10

68

4.2.2. Evolutie onderwijstalen Aan de studenten werd gevraagd welke de gebruikte onderwijstalen waren. Uit de cijfers hierboven blijkt duidelijk dat in 2007‐2008 bijna één op twee studenten onderwijs heeft gekregen in het Engels. Dit is 6% meer dan in 2005‐2006. Hieronder staan de absolute cijfers in verband met de onderwijstalen in de EU. Daaruit blijkt ook duidelijk dat het aantal onderwijstalen vermindert en dat het Engels veld wint. Deens Duits Engels Fins Frans Grieks Ijslands Italiaans Nederlands Noors Portugees Spaans Zweeds Centraal en Oost‐Europees Bulgaars Ests Hongaars Lets Litouws Pools Roemeens Slovaaks Sloveens Tsjechisch Andere Baskisch Catalaans Gallego Iers (Gaelic) Letzeburgs Macedonisch Rheto‐Romaans Russisch Welsh

0506

0607

27 246 965 48 587 29 2 194 115 22 119 570 61

0708

25 235 955 37 444 11 1 187 114 16 100 517 37

9 2 6 1 0 14 5 4 4 19

15 89 546 38

5 5 8 1 0 13 10 3 5 17

0 68 2 1 0 0 0 11 0

19 233 1096 61 515 14 1 172 133

1 2 6 1 0 14 5 4 4 19

0 48 3 1 0 0 0 14 0

1 43 2 4 0 0 0 10 0

In de onderstaande grafiek hebben we een overzicht gemaakt van de evolutie van de onderwijstalen van de EER. Alleen talen die door minstens 1% van de studenten werd gebruikt als onderwijstaal zijn in de 69

grafiek opgenomen. Het gebruik van het Duits en het Italiaans is heel lichtjes afgenomen maar het gebruik van het Frans daalde met 3% en van het Spaans met 1%. Het gebruik van alle minderheidstalen is gedaald of is constant gebleven. De stijging van het gebruik van het Nederlands kan worden verklaard door een grotere mobiliteit naar Nederland. Buiten de talen van de EER werden alleen het Catalaans (nog 3% in 2005‐2006 en gedaald tot 1,9% in 2007‐2008) en het Pools door meer dan 1% van de student en gebruikt. Het gebruik van het Pools is in het laatste academiejaar gedaald tot 0,6% ( komende van 1,4% in 2005‐2006). Zoals duidelijk blijkt heeft het Engels op twee jaar tijd een enorme vooruitgang gemaakt. Dit is helemaal niet in verhouding met het aantal studenten die mobiel waren naar een Engelssprekend land (Ierland en het Verenigd Koninkrijk).

Evolutie van de onderwijstalen in de EER % 48,0

50,0 40,0 30,0

22,5

20,0 10,0

0,6

0,7

0,8

1,7

2,7

3,9

5,8

0506

0607

0708

7,5

23,9

10,2

0,0


We hebben dan ook nagegaan in hoeverre de onderwijstaal in verhouding stond met de landstaal.

4.3.

Verhouding onderwijstalen en bestemming

Om een duidelijk zicht te krijgen op de verhouding tussen onderwijstaal en bestemming geven we hieronder een samenvatting van de onderwijstalen van en de mobiliteit naar de landen van de Europese Economische Ruimte in 2007‐2008. We hebben enkel die talen genomen die door tenminste 1% van de Vlaamse Erasmusstudenten werd gebruikt. Zoals duidelijk blijkt uit de onderstaande grafiek is er helemaal geen relatie tussen het gebruik van het Engels en de studenten die mobiel waren naar Engelssprekende landen (Ierland en Verenigd Koninkrijk). Zij vertegenwoordigden in 2007‐2008 slechts 6,6% van de totale Vlaamse cohorte van Erasmusstudenten. Zelfs indien men daar Malta bij voegt komt men toch nog maar tot 7,1%. Toch geeft 48% van de studenten aan dat ze in dat academiejaar Engels als onderwijstaal hadden. Bovendien is het een opmerkelijke stijging sinds 2005‐2006 (42% had toen als onderwijstaal Engels) terwijl nog 7,3% mobiel waren naar de Engelssprekende landen (7,5% met inbegrip van Malta). Volgens Wächter en Maiworm 11 is het aantal Engelstalige programma’s in Europa in de afgelopen vijf jaar verdrievoudigd vooral in Nederland, Finland en de andere Scandinavische landen. In Zuid‐Europa is Engelstalig onderwijs erg zeldzaam.

11

Wächter, Bernd & Maiworm, Friedhelm (2008), English‐Taught Programmes in European Higher Education. The Picture in 2007. Bonn: Lemmens.

70


taal: Onderwijstaal – bestemming: Bestemming landen waar deze taal wordt gesproken Omdat zoveel studenten opteren om naar het buitenland te gaan, om een andere taal te leren (zie motieven) is het toch interessant hierbij wat langer te blijven stilstaan. Spaans, Frans, Duits en Italiaans worden naast Engels, het meest gebruikt als onderwijstaal. Het gebruik van deze talen als onderwijstaal komt ook grosso modo overeen met de belangrijkste bestemmingen van onze studenten. Wat het Engels betreft kan dit echter niet gezegd worden! Van de 1096 studenten die Engels als onderwijstaal aangeven zijn er minder dan 200 die dit “noodgedwongen” hebben moeten doen (nl. omdat ze ingeschreven waren in het VK of IE of MT instellingen). Wanneer we de relatie nagaan tussen het gebruik van het Duits, het Frans en het Italiaans met de mobiliteit naar de desbetreffende landen dan stellen we wel een duidelijk verband vast. Ongeveer 9,5% van de Vlaamse Erasmusstudenten waren in 2007‐2008 mobiel naar Duitsland en Oostenrijk en iets meer dan 10% stelt dat Duits de onderwijstaal was. Hetzelfde geldt voor de studenten die mobiel waren naar Spanje (23,5% tegenover iets minder dan 24% die onderwijs kregen in het Spaans), naar Frankrijk (20% en 22% onderwijs in het Frans), naar Italië (7,5% Eramusmobiliteit en 7,5% Italiaans als onderwijstaal). Toch blijkt dat het belang van het Duits, Frans, Spaans en Italiaans als onderwijstaal in Europa daalt. Waar in het academiejaar 2005‐2006 er nog 10,8% van de studenten aangaven dat ze Duits als onderwijstaal hadden tegenover een mobiliteit van 7,3% mobiliteit naar Duitssprekende landen blijft het gebruik van het Duits in het laatste academiejaar praktisch beperkt tot deze groep. Dit geldt ook voor het Frans dat in 2005‐2006 nog gebruikt werd door 25,7% van de studenten terwijl maar 20,8% van hen mobiel waren naar Frankrijk. In 2007‐2008 is het gebruik van het Frans gedaald tot 22,5% met een mobiliteit van 20% naar Frankrijk. Ook het Italiaans werd in 2005‐2006 nog gebruikt door 1% meer studenten dan diegenen die mobiel waren naar Italië. In 2007‐2008 komen de twee percentages overeen (7,5%). Voor Spaans is er in de twee academiejaren een verband tussen het gebruik van het Spaans als onderwijstaal en de mobiliteit naar Spanje. Ook blijkt uit de cijfers van de EER dat Zuid‐Europa blijkbaar meer belang hecht aan het gebruik van de eigen taal dan Noord‐Europa. Zo vertrok in 2007 4,5% van de Vlaamse studenten naar Portugal en 3,9% kreeg onderwijs in het Portugees. In 2005‐2006 hadden zelfs nog 5,2% van de Vlaamse Erasmusstudenten Portugees als onderwijstaal voor een mobiliteit van 4,9 naar Portugal. 71

Daartegenover vertrokken 3,3% van de studenten naar Zweden en volgden slechts 1,7% onderwijs in het Zweeds. In 2005‐2006 was dat respectievelijk 4,4% (bestemming Zweden) en 2,7 % (Zweeds). Ongeveer 6% vertrok in 2007‐2008 naar Finland maar slechts 2,7% volgde onderwijs in het Fins. In 2005‐2006 was dat respectievelijk 5% en 2,1%. Wat Nederlands betreft is er op het eerste gezicht een heel duidelijke correlatie tussen het aantal studenten dat in 2007‐2008 naar Nederland vertrok (5,8%) en het aantal studenten dat onderwijs kreeg in het Nederlands (5,8%). Wij mogen daarbij niet over het hoofd zien dat een aantal studenten deze bestemming kiest om problemen met taal te voorkomen. In 2005‐2006 lag het aantal studenten dat Nederlands als onderwijstaal had op 5% terwijl slechts 4,4% Nederland als bestemming had. Toch stellen we bij nader toezien vast dat slechts twee derden van de studenten die mobiel waren naar Nederland onderwijs kreeg in het Nederlands (69%). De andere studenten die onderwijs kregen in het Nederlands zijn verspreid over verschillende landen van Europa zoals blijkt uit de onderstaande grafiek.

Waar werd Nederlands gebruikt als onderwijstaal? 92

NL DE IT FR CZ AT UK HU DK NO ES BG

9 8 7 4 4 3 2 1 1 1 1 0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Zoals duidelijk blijkt uit de bovenstaande grafiek gingen het overgrote deel van de studenten die Nederlands als onderwijstaal hadden naar Nederland. Toch bleken ook een aantal studenten in Duitsland, Italië en Frankrijk onderwijs te hebben genoten in het Nederlands. De overgrote meerderheid van de studenten die buiten Nederland Nederlands als onderwijstaal hadden zijn studenten vertaler of Germaanse filologie. De Centraal en Oost‐Europese talen worden slechts marginaal gebruikt als onderwijstaal, zelfs als men deze aantallen relateert aan het kleine aantal studenten dat deze landen kiest voor zijn Erasmusmobiliteit. Dit geldt ook voor andere minderheidstalen. Alleen Catalaans werd in 2007‐2008 nog bij meer dan 1% van de studenten gebruikt als onderwijstaal. In 2005‐2006 was dat nog het geval voor Pools (1,41%) en Catalaans (3%). Het gebruik van bijna alle minderheidstalen (Deens, Grieks, Zweeds) daalt. Wij kunnen dus besluiten dat Engels meer en meer de lingua franca wordt van het onderwijs, vooral in landen met minderheidstalen. 72

We stellen vast dat ongeveer 40% van onze studenten in het buitenland Engelstalige cursussen gevolgd hebben in een niet Engelssprekend land. Is dit niet het moment voor de onderwijsautoriteiten, om ook in Vlaanderen meer mogelijkheden te scheppen om, zowel op BA als op MA niveau, Engelstalige cursussen aan te moedigen, zowel voor de inkomende Erasmusstudenten als voor de eigen studenten?

4.4.

Voorbereidende taalcursus

Op de vraag of ze een voorbereidende taalcursus hebben gevolgd, antwoordt in 2005‐2006 75% positief. Bijna 28% voor het vertrek en 47% in het gastland. In 2007‐2008 is het aantal studenten dat een voorbereidende taalcursus lichtjes gedaald tot 72,6%. De verhouding tussen studenten die deze cursus volgden voor het vertrek (27%) en in het gastland (45,3%) is vergelijkbaar met deze in 2005‐2006 en 2006‐2007. Toch betekent dit niet noodzakelijk dat ongeveer drie vierden van de studenten een voorbereidende taalcursus volgden. Het is immers mogelijk dat dezelfde studenten eerst een cursus volgden voor het vertrek en daarna nog een cursus volgden in het gastland. Voorbereidende Taalcursus voor vertrek in gastland

0506 0607 0708 28 29 27 47 48 45 75 77 73

4.4.1. Voorbereidende taalcursus vóór vertrek in 2007‐2008 Volgde je een specifieke taalvoorbereidende cursus voor je vertrok met het oog op het Erasmusverblijf? : JA Volgde je een specifieke taalvoorbereidende cursus voor je vertrok met het oog op het Erasmusverblijf? : NEEN Geen antwoord

AC van 2285 624

%

Ref.

27,3

1630

71,3

x

31

1,4

Wanneer slechts minder dan één derde van de studenten zich voorbereidt op gebied van taal, en er toch moet verondersteld worden dat niet alle studenten talenknobbels hebben, ligt hier het pad wel open voor aanpassing‐ en integratiemoeilijkheden, erger nog indien het een negatief effect heeft op de resultaten (zie verder). Kan hier aan verholpen worden? Het aanmoedigen van het volgen van een taalcursus (speciaal in het buitenland) door middel van extra credits kan een interessante piste zijn. Waar werd die voorbereidende cursus gevolgd? In rangorde Eigen instelling Via persoonlijke voorbereidingen Via Onderwijs Sociale Promotie Aan een andere HO instelling Via Zomercursus in buitenland Via privé‐lessen

73

AC van 2285 250 148 123 99 67 37

%

Ref.

10.9 6.5 5.4 4.3 2.9 1.6

X

Inlichtingen over die cursus:

AC van 2285 318 124 165 273

Minder dan zestig uur? JA Was het volgen van die cursus een selectiecriterium? JA Was de cursus gratis? JA Had de taalcursus een cultureel component? JA

%

Ref.

13.9 5.4 7.2 11.9

X X X

4.4.2. Voorbereidende taalcursus vóór vertrek: evolutie Uit de onderstaande grafiek blijkt dat ondanks het feit dat steeds meer studenten twijfelen aan de Erasmusmobiliteit omwille van de gebrekkige taalkennis, er steeds minder een voorbereidende taalcursus volgen.

Voorbereidende taalcursus % 48

47

45

50 40

28

29

27

30

voor vertrek

20

in gastland

10 0 0506

0607

0708


Van de studenten die de voorbereidende taalcursus volgden voor hun vertrek volgde de meerderheid van de studenten deze cursus aan de eigen instelling (38% in 2005‐2006 en 40% in 2007‐2008). In de twee academiejaren deden ongeveer 15% dit aan een andere hoger onderwijsinstelling.

Taalcursus voor vertrek ‐ waar? % 45,0 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 privé‐lessen

zomercursus in het buitenland

andere HO‐ instelling

0506

onderwijs voor persoonlijke eigen instelling sociale voorbereiding promotie 0708

Grafiek 58 ‐ Bron: studentenrapporten 2007‐2008 en 2005‐2006

74

Ongeveer één op vijf studenten volgde de cursus via het onderwijs van sociale promotie. In 2005‐2006 volgde nog 15,5% van de studenten een taalcursus in het buitenland en volgde 8,4% privéonderwijs. In 2007‐2008 daalden deze aantallen tot 10,7% voor de taalcursussen in het buitenland en 5,9% voor de privécursussen. Ten slotte bereidde nog 30,6% van de studenten zich in 2005‐2006 op het gebruik van een andere taal via persoonlijke voorbereiding. Dit aantal daalde tot 23,7% in 2007‐2008. We zien dus een stijging van studenten die een voorbereidende taalcursus volgen in de eigen instelling en via onderwijs van sociale promotie ten nadele van zomercursussen in het buitenland en privélessen. Ook stellen we vast dat minder studenten zich voorbereidden via persoonlijke voorbereiding Aan de studenten werd ook gevraagd naar de duur van de taalcursussen, naar het feit of de voorbereidende taalcursus een selectiecriterium was, of de cursus gratis was en of de cursus een culturele component bevatte. Uit de grafiek hieronder blijkt dat het bij iets meer dan de helft van de studenten die een cursus volgden voor vertrek ging om een cursus van minder dan 60 u. In het academiejaar 2005‐2006 ging het nog om 54% van de studenten in 2007‐2008 om 51% van de studenten. In meer instellingen wordt het volgen van een voorbereidende taalcursussen gezien als een selectiecriterium.

Inlichtingen taalcursus voor vertrek % 51

taalcursus minder dan 60 u. 44

taalcursus had een culturele component 26

taalcursus was gratis 19

taalcursus was selectiecriterium 0

10 0708

0607

20

30

40

50

60

0506


Dit aantal steeg van 12,5% in 2005‐2006 tot 18,8% in 2007‐2008. Ook is het verheugend vast te stellen dat de voorbereidende taalcursus voor een groeiend aantal studententen gratis is (26% in 2007‐2008 tegenover 20% in 2005‐2006). Dit kan waarschijnlijk worden gelinkt aan het feit dat blijkbaar steeds meer studenten de voorbereidende cursus volgen aan de eigen instelling. Ten slotte stellen 44% van de studenten in de academiejaren 2005‐2006 en 2007‐ 2008 dat de voorbereidende taalcursus ook een culturele component bevatte. In het academiejaar 2006‐2007 was dat slechts het geval bij 42% van de studenten.

75

4.2.2. Taalcursus in gastland 4.2.2.1. Taalcursus in het gastland in 2007‐2008 Taalvoorbereiding in het gastland: Volgde je een specifieke taal cursus tijdens je verblijf in het gastland? JA Volgde je een specifieke taal cursus tijdens je verblijf in het gastland? NEEN Geen antwoord

AC van 2285 1036 1200

%

Ref.

45.3 52.5

X

49

2.1

Het is erg aanmoedigend dat de partnerinstellingen specifieke taalcursussen aanbieden aan onze studenten! Bovendien maakt bijna de helft van de studenten daar gebruik van. Indien ja, waar?

AC van 2285 912 124

Aan de partnerinstelling Aan een andere buitenlandse instelling dan de partnerinstelling

%

Ref.

39.9 5.4

X

Inlichtingen over de taalcursus: Minder dan zestig uur? JA Was de cursus gratis? JA Werd een certificaat afgeleverd? JA Krijg je ECTS punten van je thuisinstelling voor het volgen van deze cursus? JA Had de taalcursus een cultureel component? JA

AC van 2285 578 725 522 445

%

Ref.

25.3 31.7 24.2 19.5

X X

616

27.0

4.2.2.2. Taalcursus in het gastland : evolutie Cursus in het gastland aan de partnerinstelling aan een andere buitenlandse instelling ECTS credits voor taalcursus certificaat voor taalcursus minder dan 60 u. culturele component taalcursus gratis

0506

0607 88 15 43 59 51 65 67

0708 88 12 38 54 52 58 67

88 12 43 53 56 59 70

Uit het bovenstaande blijkt duidelijk dat de overgrote meerderheid van de studenten (88%) de cursus in het gastland aan de gastinstelling volgt. Het is ook duidelijk dat het overgrote deel van de cursussen gratis zijn. Het is verheugend vast te stellen dat ook in het gastland het percentage gratis cursussen stijgt: van 67% in 2005‐2006 naar 70% in 2007‐2008. 76

Taalcursus in het gastland ‐ wat and hoe % 70

taalcursus gratis 59

culturele component

0708

56

minder dan 60 u.

0607 53

certificaat voor taalcursus

0506

43

ECTS credits voor taalcursus 0

10

20

30

40

50

60

70


Hoewel de meerderheid van de cursussen nog een culturele component heeft, daalt het percentage van 65% in 2005‐2006 naar 59% in 2007‐2008. Ook het aantal studenten dat een certificaat ontvangt van deze taalvoorbereiding daalt: van 59% naar 53%. Dit is te betreuren omdat studenten deze certificaten in hun competentieportfolio kunnen integreren. Het aantal cursussen van minder dan 60 u. is gestegen van 51% in 2005‐2006 tot 56% in 2007‐2008. Deze trend is omgekeerd met de trend in de thuisinstellingen waar het aantal cursussen van minder dan 60 u. daalt. Ten slotte blijft het percentage studenten dat in de thuisinstelling ECTS studiepunten ontvangt constant op 43% na een lichte daling in 2006‐2007.

4.2.3. Taalproblemen in het gastland 4.2.3.1. Taalproblemen in het gastland in 2007‐2008 Heb je taalhinder ondervonden bij het leggen van sociale contacten? JA Heb je taalhinder ondervonden bij het studeren van de leerstof? JA Heeft de taal een negatief effect gehad op het afleggen van je examens? JA

AC van 2285 404 392 243

%

Ref.

17.7 17.2 10.6

X

4.2.3.2. Taalproblemen in het gastland: evolutie Problemen taalprobleem bij aankomst hinderpaal bij leggen sociale contacten taalhinder ondervonden bij studeren van de leerstof taal een negatief effect op afleggen van examens

0506 0607 0708 18,3 18,3 17,7 18,2 17,0 17,2 11,5 10,0 10,6

Wanneer er aan de studenten wordt gevraagd welke problemen ze ondervinden omwille van taalproblemen stelt bijna één op vijf studenten dat ze bij aankomst problemen ondervonden bij het leggen van sociale contacten in het gastland. Het percentage is heel lichtjes gedaald van 18,3% in 2005‐ 2006 naar 17,7%. Bijna evenveel studenten ondervonden taalhinder bij het studeren van de leerstof. Ook hier is het percentage lichtjes gedaald tegenover 2005‐2006. Bij iets meer dan één op tien 77

studenten heeft de taal een negatief effect gehad op het afleggen van de examens. Hoewel ook hier het percentage lichtjes is gedaald blijft het toch opmerkelijk dat nog altijd meer dan 10% van de studenten bij de examens hinder ondervindt van een gebrekkige taalkennis. Instellingen zouden misschien nog meer belang kunnen hechten aan de taalkennis bij de selectie en nog meer “incentives” geven voor het volgen van de voorbereidende taalcursussen: ECTS‐studiepunten, certificaat etc.

78

5. Financiering 5.1.

Duur van het verblijf

Het leek boeiend van het cijfermateriaal van aantal maanden Erasmuservaring en de beurzen even uit te zetten. De studenten zijn dus veelal in het buitenland voor een periode van ongeveer 4 à 5 maanden. En een niet onaanzienlijke groep gaat op Erasmus voor een gans studiejaar. Aantal maanden

AC van 2285 4 491 43 473 114 743 37 58 3 4 6 8 90 20 186 1 3 1

2.5 3 3.5 4 4.5 5 5.5 6 6.5 7 8 8.5 9 9.5 10 10.5 11 12

Ref. X x

% 0.18% 21.49% 1.88% 20.70% 4.99% 32.52% 1.62% 2.54% 0.13% 0.18% 0.26% 0.35% 3.94% 0.88% 8.14% 0.04% 0.13% 0.04%

Aantal maanden 32.52%

21.49%

20.70%

8.14% 4.99%

3.94%

1.88%

1.62%

2.54%

0.18%

2.5

3

3.5

4

4.5

5

5.5

6

0.13%

0.18%

0.26%

0.35%

6.5

7

8

8.5

0.88%

9

9.5

10

0.04%

0.13%

0.04%

10.5

11

12


79

Aantal maanden 743

491

473

186 114

90

43

37

58

4 2.5

3

3.5

4

4.5

5

5.5

6

3

4

6

8

6.5

7

8

8.5

20 9

9.5

1 10

10.5

3

1

11

12


5.2.

Beurscategorieën

De beurscategorieën in Vlaanderen zijn gerelateerd aan het inkomen. Wat betreft de beurscategorieën, dient er opgemerkt dat de bevraging nog verwees naar 4 categorieën, terwijl voor deze groep studenten er slechts 2 waren. Momenteel zijn er twee factoren die bepalen welke beurs de student ontvangt. Ze hangt af van de reisbestemming en het inkomen van de ouders of de zelfstandige student. Oorspronkelijk werd een verschil gemaakt tussen dure en goedkope landen, maar die lijn is almaar moeilijker te trekken. Daarom wordt vandaag met twee categorieën gewerkt. Landen waar een 'grote taal' gesproken wordt, zoals Frans, Duits, Engels of Spaans, worden minder gesubsidieerd dan landen met een 'kleine taal', zoals Zweden of Hongarije. Landen uit nieuwe lidstaten zitten in die categorie. De hogere beurs moet een extra stimulans zijn om naar die minder bekende bestemmingen te trekken. Daarnaast speelt het gezinsinkomen een rol bij de verdeling van de beurzen. Wie een studiebeurs ontvangt, heeft sowieso recht op de hoogste beurs. Maar niet alleen wie een studietoelage krijgt, maakt kans op een hogere beurs. De beurs wordt immers berekend aan de hand van gegevens, die voorkomen op het belastingsaanslagbiljet van het vorige jaar: het gezamenlijk belastbaar inkomen van het gezin, het kadastrale inkomen* en het aantal kinderen ten laste. Indien het K.I. groter is dan 20% van het gezamenlijk belastbaar inkomen valt de toelage automatisch in categorie 2, ongeacht de grootte van het gezamenlijk belastbaar inkomen. Indien men de beide criteria in acht neemt dan krijgt men in feite vier categotieën:

EILC land

Niet‐EILC land

Categorie 1

€ 240/maand

€ 210/maand

Categorie 2

€ 150/maand

€ 110/maand

Zowel de Europese Commissie als de Vlaamse overheid trekt geld uit. Vlaanderen maakt voor volgend jaar een kleine 2 miljoen euro vrij. In totaal varieert de beurs volgend academiejaar (2009‐2010), afhankelijk van de categorie waartoe de student behoort, van 110 euro tot 240 euro per maand. Die 80

bedragen variëren wel van jaar tot jaar. In de loop van het jaar wordt geteld hoeveel studenten precies vertrokken, en dan kan er soms nog extra geld bijgestort worden waardoor de maandelijkse bedragen aanzienlijk kunnen verhogen. Zo kan het maximumbedrag oplopen tot 430 euro. Deze bedragen zijn inclusief reiskosten. Voor IJsland wordt op vertoon van bewijsstukken de werkelijke reiskosten met een maximum van € 500 terugbetaald 12. Ondanks de tussenkomst van de Vlaamse regering lagen de gemiddelde Erasmusbeurzen voor Vlaamse studenten in 2006‐2007 lager dan het Europese gemiddelde van € 192 per maand 13. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het groot aantal studenten dat mobiel was. Vlaanderen, samen met Litouwen waren nochtans de enigen die in 2006‐2007 het hele Erasmusbudget opgebruikten 14. Zoals blijkt uit de onderstaande tabel behoorden 68,6% van de studenten tot categorie 1. Het is dus overduidelijk dat de grootste groep studenten behoort tot de niet‐geprivilegieerde klasse! Dit is totaal in tegenstelling tot de situatie in de rest van Europa 15. De studenten in categorie 4 zijn de SMP ‐ studenten. Beurscategorie 1 2 3 4

AC van 2285 % 1567 597 0 121

Ref 68.6 26.1 0 5.3

X

Beurscategorie

1567

597

121

2

1

3

1

0

2

4

3

4

Grafiek 63 ‐ Bron: studentenrapporten 2007‐2008 Beurscategorie

68.6%

26.1%

5.3% 0.0% 1

2

3

4

Grafiek 64 – Bron: studentenrapporten 2007‐2008

12

Gebaseerd op informatie uit de Standaard van zaterdag 16 mei 2009: Op welke steun kun je concreet rekenen als je met het Erasmusprogramma naar het buitenland vertrekt? en info van de Universiteit Antwerpen. 13 European Commission (2008). Erasmus Programme, p. 22 14 European Commission (2008). Erasmus Programme. p. 31 15 Souto Otero et alia

81

5.3.

Grootte van de beurs

5.3.1. Gedetailleerd overzicht. Grootte beurs 0 325 390 455 510 520 575 585 595 650 680 690 715 765 780 805 850 910 920 935 1020 1035 1040 1105 1150 1170 1235 1265 1300 1380 1430 1530 1560 1610 1690 1700 1785 1840 1870 1955 2070 2080 2185 2300 2340 2600 3120

82

AC van 2285 121 1 57 7 40 67 3 25 1 130 44 177 8 11 132 16 78 20 220 4 2 52 126 4 355 50 6 19 223 21 8 3 22 3 2 18 1 2 1 5 53 3 14 80 10 39 1

% 5.3% 0.0% 2.5% 0.3% 1.8% 2.9% 0.1% 1.1% 0.0% 5.7% 1.9% 7.7% 0.4% 0.5% 5.8% 0.7% 3.4% 0.9% 9.6% 0.2% 0.1% 2.3% 5.5% 0.2% 15.5% 2.2% 0.3% 0.8% 9.8% 0.9% 0.4% 0.1% 1.0% 0.1% 0.1% 0.8% 0.0% 0.1% 0.0% 0.2% 2.3% 0.1% 0.6% 3.5% 0.4% 1.7% 0.0%

Ref.

Grootte beur 400 355 350

300

250

223

220 200

Series1

177

150

132

130

121

126

100

1

25 3

1

8 11

16

20 4

53

50 4

2

6

19

21

8

22 3

3

18 2

1

2

1

5

39 3

14

10

1

0

32 5 39 0 45 5 51 0 52 0 57 5 58 5 59 5 65 0 68 0 69 0 71 5 76 5 78 0 80 5 85 0 91 0 92 0 93 5 10 20 10 35 10 40 11 05 11 50 11 70 12 35 12 65 13 00 13 80 14 30 15 30 15 60 16 10 16 90 17 00 17 85 18 40 18 70 19 55 20 70 20 80 21 85 23 00 23 40 26 00 31 20

0

7

52

44

40

50

80

78

67

57


5.3.2. Gegroepeerd overzicht Grootte beurs 0‐500 500‐1000 1000‐1500 1500‐2000 2000‐2500 2500‐3000 boven 3000

AC van 2285 186 976 866 57 160 39 1

% 8.14% 42.71% 37.90% 2.49% 7.00% 1.71% 0.04%

Ref. X X

Grootte beurs

976 866

186

160 57

0-500

500-1000

1000-1500

1500-2000

39 2000-2500

2500-3000

1 above 3000


83

Grootte beurs 42.71% 37.90%

8.14%

7.00% 2.49%

1.71% 0.04%

0-500

500-1000

1000-1500

1500-2000

2000-2500

2500-3000

above 3000

Grafiek 67 ‐ Bron: studentenrapporten 2007‐2008 Grootte beurs 0.04%

2.49%

7.00%

1.71%

37.90%

8.14%

0-500 500-1000 1000-1500 1500-2000 2000-2500 2500-3000 above 3000

42.71%


Indien 42,71% een beurs ontvangen tussen 500‐1000 (gemiddeld 750) en 37,90% een beurs tussen 1000‐1500 (gemiddeld 1250) en dit dan weer gemiddeld voor 4 à 5 maanden (gemiddeld 4,5) wil dit toch zeggen dat de beurs die de “meerkost” van een Erasmus‐ervaring zou moeten dekken, ingeschat wordt op ongeveer € 219 per maand. Het zou de moeite lonen om aan studenten te vragen (eventueel een groep vrijwilligers per gastland) hoeveel de meerkost echt bedraagt.

5.4.

Meerkost

5.4.1. Informatie over meerkost Had je vooraf voldoende informatie over de levensduurte van het gastland en de kosten van je verblijf? Had je vooraf voldoende informatie over de levensduurte van het gastland en de kosten van je verblijf? JA! Had je vooraf voldoende informatie over de levensduurte van het gastland en de kosten van je verblijf? NEEN! Geen antwoord

84

AC van 2285 1570

%

Ref.

68.7

678

29.7

X

37

1.6

Vooral in de open bevraging, die zich hier bevestigd vindt, wordt er nogal wat geklaagd over het “onverwachte” en “aanzienlijke meeruitgave” van de levensduurte in het gastland. Kunnen we hier aan verhelpen? Meer informatie? Wegwijs in budgetplanning?

5.4.2. Informatie over meerkost 0506 0708 Vooraf voldoende informatie over levensduurte gastland en kosten verblijf? 72 69 Studieverblijf in buitenland gaf aanzienlijke meeruitgave 68 70 Op de vraag of ze vooraf voldoende informatie kregen over de levensduurte van het gastland en de kosten van het verblijf antwoordt in 2005‐2006 nog 72% positief. Dit percentage daalde tot 69% in 2007‐2008. Daartegenover stelt in 2007‐2008 70% van de studenten dat het studieverblijf in het buitenland een aanzienlijke meeruitgave met zich meebracht ten overstaan van studeren in België. Dit percentage steeg met 2%. Hier is dus nog een taak weggelegd voor de Erasmuscoördinatoren. Bijna 1/3 van de studenten vindt immers dat ze onvoldoende informatie kregen over de levensduurte van het gastland en over de kosten van het verblijf terwijl 70% bevestigt dat er een aanzienlijke meerkost is.

5.4.3. Meeruitgaven in 2007‐2008 In rangorde Voor huisvesting Voor vervoer Voor voeding Voor ontspanning Voor studiemateriaal

AC van 2285 1436 1260 1154 1121 220

%

Ref.

62.8 55.1 50.5 49.1 9.6

X X X X

Het is niet verwonderlijk dat als eerste en hoogste meerkost wordt verwezen naar de huisvesting. Blijkbaar hebben studenten weinig idee van wat de kosten voor voeding zijn. Misschien zou men aan de studenten eens een kostenanalyse kunnen voorleggen vooraleer zij naar het buitenland trekkent? De verrassing zou misschien minder groot zijn? Wat toch wel hoog oploopt is het vervoer. Kan hier meer duidelijkheid verschaft worden? Zeker ook voor de SMP’ers, die zich naar een bedrijf of dienstencentrum moeten verplaatsen, niet altijd in de onmiddellijke omgeving van het centrum. Opvallend dat ook ontspanning zoveel duurder is dan verwacht! Misschien valt hier een nuancering bij te maken: culturele uitstappen en verkenning van de regio kunnen wellicht ook als meeruitgave beschouwd worden, en zijn dan zelfs aan te moedigen.

5.4.4. Meeruitgaven: evolutie Wanneer aan de studenten wordt gevraagd waarvoor er een meerkost is dan stellen bijna twee derden van de studenten dat er een meerkost is voor huisvesting (62% in 2005‐2006 en 63% in 2007‐2008). Daarbij dienen we rekening te houden met het feit dat een groot aantal van onze studenten (vooral aan de hogescholen) pendelstudenten zijn. Iedere kost voor huisvesting is voor deze studenten in ieder geval een meerkost. Bovendien heeft internationaal onderzoek Souto Otero over de socio‐economische achtergrond van de Erasmusstudenten aangetoond dat voor de studenten die in hun thuisland thuis wonen de gemiddelde Erasmusbeurs slechts 50% van de meerkost dekt terwijl studenten die op kamer verblijven zelfs een overschot zouden realiseren. Deze stelling gold nog meer voor studenten die mobiel 85

waren naar een bestemming met hogere kosten voor levensonderhoud dan in het thuisland 16. Toch blijkt uit reacties van studenten dat deze stelling alleen geldt wanneer de studenten er in slagen hun kamer door te verhuren tijdens hun Erasmusverblijf. Een grote helft van de studenten stelt dat er een meerkost is voor ontspanning. In 2005‐2006 was dat zelfs nog 58%! Twee jaar later 55%. Is dit omdat ontspanning in het buitenland duurder is of omdat de Erasmusstudenten meer behoefte hebben aan ontspanning in een voor hen vreemde omgeving. Voeding en vervoer betekenen voor ongeveer de helft van de studenten een meerkost. In 2005‐2006 meenden 48% van de studenten dat er een meerkost was voor zowel voeding als vervoer. In 2007‐2008 gaven 49% een meerkost aan voor voeding en 51% voor vervoer.

Meerkost % 70

58

60 50

48 45 49

48 48 51

voeding

vervoer

62 60 63

54 55

40 30 11 10 10

20 10 0

studiemateriaal

0506

ontspanning

0607

huisvesting

0708

Grafiek 69 ‐ Bron: studentenrapporten 2007‐2008, 2006‐2007, 2005‐2005

Ten slotte stelt ongeveer een op 10 studenten dat er een meerkost was voor studiemateriaal (11% in 2005‐2006, 9,6% in 2007‐2008). In feite toont dit duidelijk aan dat de meerkost slechts minimaal te maken heeft met de meerkost voor studiemateriaal maar hoofdzakelijk met huisvesting, ontspanning, vervoer en voeding.

5.4.5. Meerkost per gastland Meerkost per gastland 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

LT

77% 79% 80% 65% 67% 40% 43%

44%

49%

57% 52% 55%

82%

87% 87%

91% 92% 95%

95%

70%

58%

31% 20% 22% 11%

EE

BG

CZ

PL

HU

RO

PT

DE

SI

TR

MT

ES

GR

FR

AT

NL

CY

IT

SE

FI

IE

DK

NO

UK


16

Souto Otero, M ., McCoshan, A. (2006), Survey of the Socio‐Economic Background of ERASMUS Students. Brussel :DGEAC. p. 8, 17.

86

Volgens 95% van de studenten die naar het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen gingen bracht het verblijf een aanzienlijke meeruitgave met zich mee. Indien we in Spanje kijken naar de resultaten voor Madrid (zie bijlage 2.8) dan blijkt dat ook daar 95% van de studenten vinden dat er een aanzienlijke meeruitgave was voor het verblijf. Daarnaast zien de studenten Denemarken en Ierland als de duurste bestemmingen. Alleen de studenten die naar Slowakije gingen (slechts 5 studenten en daarom niet in de grafiek)vinden dat ze geen meeruitgaven hadden tijdens het Erasmusverblijf. Ook in Litouwen, Estland en Bulgarije meende de overgrote meerderheid van studenten dat er geen meerkost was. Deze cijfers stemmen grotendeels overeen met het Europees onderzoek van Souto Otero 17 die stelt dat meer dan 60% van de Erasmusstudenten die naar going to Denemarken, IJsland 18, Italië, Norwegen en het VK ging stelde dat de Erasmusbeurs onvoldoende was, terwijl 40% of meer van de studenten die naar Bulgarije, Tsjechië, Hongarije, Letland Litouwen, Polen, Roemenië en Slowakije gingen geen financiële problemen hadden. Wanneer we voor de duurste bestemmingen nagaan waarvoor er een meerkost was, dan zien we dat meer dan 95% van de studenten die naar Madrid ging stelt dat er een aanzienlijke meeruitgave was voor de huisvesting. Ook voor ontspanning en vervoer is er een aanzienlijke meeruitgave. Meer dan 90% van de studenten die naar het Verenigd Koninkrijk gingen hadden zowel een aanzienlijke meeruitgave voor huisvesting als voor voeding en meer dan 80% gaf meer uit voor vervoer. Meeruitgave duurste bestemmingen ‐ Voor wat? 100% 80% 60% 40% 20% 0% SE

FI huisvesting

IE voeding

DK ontspanning

NO vervoer

UK

Madrid

studiemateriaal


Deze situatie is vergelijkbaar met deze in Ierland waar bijna alle studenten zeggen dat er een aanzienlijke meeruitgave was voor voeding (97%) en 94% voor huisvesting. Alleen voor vervoer en ontspanning is de meerkost minder groot dan in het Verenigd Koninkrijk. In de Scandinavische landen (Noorwegen, Denemarken, Finland en Zweden) overstijgt de meerkost voor voeding aanzienlijk deze voor huisvesting. Vooral in Finland en Zweden is dit het geval. Tenslotte is het opvallend dat in Noorwegen bijna de helft van de studenten zeggen dat er een aanzienlijke meerkost is voor studiemateriaal. Dit is aanzienlijk meer dan voor alle andere gastlanden. Omdat de meerkost in Spanje heel erg verschillend is al naargelang de stad waar de studenten verblijven, en omdat de meerkost volgens de studenten praktisch even hoog was als voor de hierboven geciteerde landen werd ook Madrid opgenomen.

17 18

Souto Otero et alia (2006) IJsland komt niet voor in onze tabellen omdat er jaarlijks slechts 1 student mobile was naar dat land.

87

5.5.

Financiering meerkost

5.5.1. Financiering meerkost in 2007‐2008 Naast de Erasmusbeurs werden de meeruitgaven gedekt door: In rangorde

AC van 2285 1838 1048 922 395 32

Extra tussenkomst ouders/familieleden Spaargeld Vakantiejob Studentenjob tijdens het jaar Lening

%

Ref.

80.4 45.9 40.4 17.3 1.4

X

Gelukkig dat er sponsors zijn! En ook alle respect voor de studenten die zelf investeren in hun Erasmuservaring. Zal de “credit crunch” de volgende cohortes beïnvloeden?

5.5.2. Financiering meerkost: evolutie Aan de studenten werd gevraagd hoe zij naast het gebruik van de Erasmusbeurs hun verblijf hebben bekostigd. Daaruit blijkt dat het vooral de ouders zijn die de extra kosten financieren. In 2007‐2008 is dat het geval voor 80,4% van de studenten. Toch blijkt dat in vergelijking met 2005‐2006 5% minder studenten stellen dat hun ouders het verblijf (gedeeltelijk) betaalden. Toen was dat nog het geval voor 85,6%.

Financiering meerkost % 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

86

45

49 39 40

80 80

45 46 0506 0607

16 16 17 2

1

lening

0708

1 studentenjob tijdens jaar

vakantiejob

spaargeld

extra tussenkomst ouders


Daarnaast heeft een kleine helft van de studenten beroep gedaan op spaargeld. Ook hier valt er een daling vast te stellen. In 2005‐2006 deed 49,1% beroep op spaargeld en in 2007‐2008 45,9%. Dezelfde trend handhaaft zich wat betreft de financiering van het verblijf via een vakantiejob (van 44,5% naar 40,4%). Ook minder studenten deden een beroep op een lening (van 1,7% naar 1,4%). Alleen zijn er iets meer studenten die een studentenjob hadden tijdens het jaar (17,3% in 2007‐2008 tegenover 15,9% in 2005‐2006. Het is opvallend dat alle percentages (behalve de studentenjobs tijdens het jaar) voor financiering naast de Erasmusbeurs dalen. Het loont de moeite na te gaan waarom. 88

5.5.3. Belang van de Erasmusbeurs Je had een Erasmusbeurs! Zou je ook zonder die beurs vertrokken zijn?

AC van 2285 1489 662 134

Zou je ook zonder die beurs vertrokken zijn? JA Zou je ook zonder die beurs vertrokken zijn? NEEN Geen antwoord

%

Ref.

65.2 29.0 5.9

X

Opmerkelijk is wel dat wanneer aan de studenten die een Erasmusbeurs hadden de vraag wordt gesteld of ze ook zonder deze beurs zouden vertrokken zijn in 2005‐2006 nog 78,4% positief antwoordt maar dat dit percentage in 2007‐2008 is gedaald tot 69,2%. Ook hier blijkt dus dat de Erasmusbeurs een grotere rol speelt.

5.5.4. Meerkost in de gastinstelling Extrakosten aan de gastinstelling

AC van 2285 235 174 62 55 7 228

Voor studentenvereniging Voor verzekering Voor bibliotheekgebruik Voor computergebruik Voor labokosten Andere (niet gespecifieerd)

%

Ref.

10.3 7.6 2.7 2.4 0.3 10.0

De extrakosten vallen al bij al goed mee. Uit te pluizen is in elk geval de noodzaak schijnbaar van die 7% studenten die verzekeringskosten hadden. Gaat het om SMP’ers of om gewone SMS’ers? 0506 studentenvereniging verzekering labokosten bibliotheekgebruik computergebruik andere

11,9 9,0 0,2 4,1 3,0 11,9

0708 10,3 7,6 0,3 2,7 2,4 10,0

Uit de bovenstaande cijfers blijkt duidelijk dat de gastinstellingen sinds 2005‐2006 minder bijdragen vragen. Zo dienden 1,5% minder studenten een bijdrage te betalen voor de studentenvereniging, ook 1,5% minder studenten dienden te betalen voor een verzekering en voor bibliotheekgebruik. Ook voor andere items dienden 2% minder studenten te betalen.

89

6. Na het verblijf 6.1. Problemen bij terugkeer in 2007‐2008 Het tijdig bekomen van je studieresultaten van de gastinstelling De overdracht van je studieresultaten aan de thuisinstelling Omzetten van de studiepunten in het studiepuntensysteem van de thuisinstelling De verschillen in de curricula tussen de gastinstelling en de thuisinstelling

AC van 2285 626 182 292

%

Ref.

27.4 8 12.8

X

150

6.6

Wanneer we bedenken dat één derde van de studenten geen weet had van een ToR (zie hoger) mag het ons niet verwonderen dat er problemen zijn bij het tijdig bekomen van de studieresultaten. Ook het gebrek aan harmonisatie tussen de verschillende studie‐ en vakantieregelingen, ook hierboven aangehaald, speelt hier een niet te onderschatten rol. Extraatjes? Bij terugkeer in België moest je één of meerdere examens of extra taken afleggen voor die opleidingsonderdelen die je niet aan de thuisinstelling kon volgen? JA! Bij terugkeer in België moest je één of meerdere examens of extra taken afleggen voor die opleidingsonderdelen die je niet aan de thuisinstelling kon volgen? NEEN! Geen antwoord

AC van 2285 644

%

Ref.

28.2

X

1272

55.7

369

16.1

De meerderheid (toch geen zestig procent!) is gerust terug geïntegreerd zonder extra inspanningen. Maar het is toch een grote groep studenten die nog extra examens moest afleggen. Is dit te verantwoorden? Zijn de afspraken dan toch niet duidelijk genoeg geweest?

6.2. Problemen bij terugkeer: evolutie Hoewel iedere student die problemen heeft bij zijn terugkeer er een te veel is, is het toch verheugend vast te stellen dat het percentage studenten dat problemen heeft, daalt. Iets meer dan een kwart van de studenten had bij de terugkeer problemen met het tijdig bekomen van de studieresultaten. In 2005‐2006 ging waren dat nog 28,5 % van de studenten en dat percentage daalde lichtjes tot 27,4%. Ook de overdracht van de studieresultaten baarde in 2005‐2006 nog aan 13,6%. Hier daalde het percentage probleemgevallen ook met ongeveer 1%. Wat het omzetten van de studiepunten in het studiepuntensysteem van de thuisinstelling betreft hadden in 2005‐2006 nog 10,4% van de studenten problemen en nu nog 8%. Ten slotte daalde ook het aantal studenten dat problemen had met de verschillen in curricula tussen gastinstelling en thuisinstelling van 9,4% tot 6,6%. 90

Problemen bij terugkeer % 27 28 29

tijdig bekomen studieresultaten

11

overdracht studieresultaten

7

omzetten studiepunten

6

verschillen in curricula

0

13 14

0708 0607

8

0506

10

7

5

9 10

15

20

25

30


Ook het aantal studenten dat bij terugkeer één of meerdere examens of extra taken moest afleggen voor opleidingsonderdelen die ze niet aan de thuisinstelling konden volgen daalde lichtjes van 29,2% tot 28,2%. Wanneer men rekening houdt met het feit dat in 2005‐2006 244 (10,7%) en in 2007‐2008 369 (16,1%) studenten deze vraag niet beantwoordden dan gaat het waarschijnlijk nog om meer studenten.

91

7. Beoordeling Erasmusmobiliteit 7.1. Beoordeling van de administratieve en academische voorbereiding en begeleiding Hierna volgen een reeks vragen waarvan de antwoorden duidelijk zijn op zich. De beste scores zijn in het vet aangeduid en met X. Het valt toch op dat er heel wat “voldoende” – “goed” aangestipt wordt. Zou dit toch ook te maken hebben met onze eigen krenterige manier van appreciëren? Een 14? Fantastisch! Een 18? Ondenkbaar…

7.1.1. Beoordeling van de administratieve en academische voorbereiding en begeleiding in 2007‐2008 Hoe beoordeel je de administratieve voorbereiding en afhandeling vanuit de thuisinstelling (beurstoekenning, contracten, betaling…) Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

AC van 2285 18 263 595 958 359 92

%

Ref.

0.8 11.5 26.0 41.9 15.7 4.0

X X

Hoe beoordeel je de administratieve voorbereiding en begeleiding vanuit de gastinstelling (huisvesting, informatie, formulieren) Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

AC van 2285 28 399 718 765 289 86

%

Ref.

1.2 17.5 31.4 33.5 12.6 3.8

X X

%

Ref.

6.4 11.0 29.6 39.4 9.5 4.0

X X

Hoe beoordeel je de academisch voorbereiding aan de thuisinstelling? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

92

AC van 2285 146 252 677 900 218 92

Hoe beoordeel je de academische begeleiding aan de gastinstelling Reacties

AC van 2285 81 241 717 895 262 89


%

Ref.

3.5 10.5 31.4 39.2 11.5 3.9

X X

%

Ref.

8.3 14.5 24.7 33.9 12.6 6.0

X X

Hoe beoordeel je de overdracht en erkenning van je studieresultaten Reacties

AC van 2285 188 332 565 775 287 138


7.1.2. Beoordeling van de administratieve en academische voorbereiding en begeleiding: Evolutie Uit de onderstaande grafiek blijkt duidelijk dat er nog heel wat ruimte is voor verbetering zowel wat de administratieve en academische voorbereiding en begeleiding betreft aan de gastinstelling als de thuisinstelling. Een aantal studenten hebben niet op deze vragen gereageerd en een aantal studenten stelden dat sommige vragen niet op hen van toepassing waren (SMP?). De aangegeven percentages hebben alleen betrekking op de groep studenten die wel op de kwalitatieve vragen hebben gereageerd. Soms is er een lichte verbetering waar te nemen, soms een lichte verslechtering. We zullen trachten na te gaan of deze ontevredenheid kan gelinkt worden aan sommige gastlanden of gastinstellingen.

Wat kan beter? % onvoldoende 18

19 19

admin. voorbereiding/begeleiding gastinstelling overdracht en erkenning van je studieresultaten

15 12

academische voorbereiding thuisinstelling

12 10

admin. voorbereiding/afhandeling thuisinstelling

16

17

14

0708

12

0607

11

0506

12

13 12

doorzichtigheid selectieprocedure 11

11

de academische begeleiding aan gastinstelling 0

2

4

6

8

10

12

12 14

16

18

20


93

Het grootste pijnpunt is de administratieve voorbereiding en begeleiding van de gastinstelling waar bijna één op vijf studenten ontevreden over is. Hoewel er in 2007‐2008 een heel lichte verbetering valt waar te nemen gaat het nog altijd om 18,4% van de studenten (tgo. 18,7% in 0506). De overdracht en erkenning van de studieresultaten was voor 17% van de studenten in 0708 een probleem, een achteruitgang van 2% tegenover 0506 toen 15% van de studenten meenden dat dit slecht was. Verder menen gemiddeld 12,3% van de studenten dat de academische begeleiding aan de gastinstelling en de thuisinstelling niet goed waren,exact hetzelfde percentage in de twee academiejaren Ook over de doorzichtigheid van de selectieprocedure als de overdracht en erkenning van de studieresultaten zijn meer dan 12% van de studenten ontevreden in de twee academiejaren. Ten slotte menen 11,3% van de studenten dat de academische begeleiding aan de gastinstelling onvoldoende was, een heel lichte verbetering sinds 2005‐2006 toen nog 12% meenden dat de academische begeleiding van de gastinstelling niet goed was. Waarover zijn studenten tevreden? % goed of uitstekend 62,0 60,0 58,0 56,0 54,0 52,0 50,0 48,0 46,0

0506

admin. voorbereiding/afhand eling thuisinstelling 60,7

overdracht en erkenning van je studieresultaten 58,4

academische voorbereiding thuisinstelling 54,4

academische begeleiding aan gastinstelling 54,1

0607

61,9

55,1

52,0

55,1

0708

60,5

54,2

54,6

54,4

0506

0607

0708


In de drie bestudeerde academiejaren vonden minstens de helft van de studenten de administratieve voorbereiding en afhandeling door de thuisinstelling, de overdracht en erkenning van de studieresultaten, en de academische voorbereiding aan de thuisinstelling en gastinstelling goed of uitstekend. Het is wel verontrustend dat de tevredenheid over de overdracht en erkenning van de studieresultaten sinds 2005‐2006 met meer dan 4% is gedaald.

7.1.3. Beoordeling van de administratieve en academische voorbereiding en begeleiding per gastland Met uitzondering van enkele gastlanden waarheen kleinere groepen mobiel waren, worden de stereotiepen over de administratie in Europa hier bevestigd. Hoe noordelijker hoe beter , hoe zuidelijker hoe slechter. Vooral de opvallend slechte score van Portugal, Frankrijk, Spanje en Italië baart zorgen omdat deze landen samen meer dan 55% van onze Erasmusstudenten ontvangen. 94

Administratieve voorbereiding en ondersteuning gastinstelling : % goed of uitstekend 88% 89% 90% 80%

67% 68%

75% 75% 71% 73% 75%

80% 80%

60% 60% 61% 57% 58% 52% 53% 54% 55%

70% 60% 42% 38% 41% 33% 35% 36%

50% 40% 30% 20% 10% 0% RO

PT

FR

ES

IT

GR

HU

UK

TR

NL

PL

DE

CY

NO

IE

AT

DK

CZ

SI

SE

FI

MT

EE

SK

LT

BG

Grafiek 76 ‐ Bron: studentenrapporten 2007‐2008 Academische begeleiding gastinstelling: % goed of uitstekend 90% 80% 70% 60% 42%

50%

45%

49%

48%

50%

50%

LT

TR

58%

59%

59%

61%

HU

DE

GR

CZ

66%

75%

70%

75%

77%

78%

78%

SE

UK

NO

82%

87%

40% 30% 20% 10% 0% IT

FR

PT

ES

IE

AT

PL

FI

DK

NL


Ook bij de academische begeleiding scoren Italië, Frankrijk, Portugal en Spanje het slechtst. Nederland biedt blijkbaar de beste academische begeleiding, gevolgd door Noorwegen, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Denemarken. 0verdracht en erkenning studieresultaten: % goed of uitstekend 100% 100% 80% 60%

45%

61% 61% 61% 62% 62% 63% 63% 63% 63% 63% 55% 56% 57% 50% 50% 52% 53%

75% 75% 78% 70% 71% 71%

40% 20% 0% ES

IT

PT

PL

FR

HU

DE

GR

SE

NL

FI


95

DK

UK

LT

TR

AT

CZ

IE

MT

NO

RO

CY

SK

SI

BG

Spanje, het belangrijkste gastland scoort ook hier weer het slechtst, gevolgd door Italië, Estland en Portugal.

7.2. Beoordeling van de academische aspecten 7.2.1. Beoordeling van de academische aspecten in 2007‐2008 Academisch oogpunt: hoe beoordeel je je Erasmuservaring in functie van de verruiming van je wetenschappelijke en of professionele kennis? Reacties

AC van 2285 50 223 506 862 570 74


%

Ref.

2.2 9.8 22.1 37.7 24.9 3.2

X X

Hoe beoordeel je je Erasmuservaring in functie van de verruiming van je wetenschappelijke en of professionele kennis? Niet van toepassing 2.2% Geen antwoord 3.2%

Uitstekend 24.9%

Onvoldoende 9.8%

Voldoend e

Goed 37.7%


Het is verheugend vast te stellen dat 62,6% van de respondenten het Erasmusverblijf goed of uitstekend vonden in functie van hun wetenschappelijke of professionele kennis. Indien we alleen rekening houden met de studenten die deze vraag hebben beantwoord, dan stijgt dat percentage zelfs met 66,8% van alle studenten. Toch zijn er nog 10% van de studenten die het Erasmusverblijf geen verrijking vonden op wetenschappelijk en professioneel gebied. Het loont de moeite na te gaan wie deze studenten zijn.

96

Hoe beoordeel je je Erasmuservaring in functie van de verruiming van je wetenschappelijke en of professionele kennis?

Niet van toepassing

2.2%

Onvoldoende

9.8%

Voldoende

22.1%

Goed

37.7%

Uitstekend

Geen antwoord

24.9%

3.2%


Academisch oogpunt: was je Erasmuservaring een kennismaking met nieuwe vakinhouden? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

AC van 2285 120 193 562 874 457 79

%

Ref.

5.3 8.4 24.6 38.2 20.0 3.5

X X

Academisch oogpunt: was je Erasmuservaring een kennismaking met nieuwe onderwijsmethodes en leermiddelen? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

AC van 2285 162 187 463 873 521 79

%

Ref.

7.1 8.2 20.3 38.2 22.8 3.5

X X

%

Ref.

0.8 3.3 12.4 36.0 44.2 3.2

X X

Academisch oogpunt: had je Erasmuservaring een gunstig effect op je motivatie? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

97

AC van 2285 18 76 284 823 1011 73

Had je Erasmuservaring een gunstig effect op je motivatie?

Niet van toepassing 0.8%

Onvoldoende 3.3%

Geen antwoord 3.2%

Voldoende 12.4%

Uitstekend 44.2%

Goed 36.0

Grafiek 81 ‐ Bron: studentenrapporten 2007‐2008 Had je Erasmuservaring een gunstig effect op je motivatie?

0.8%

Niet van toepassing

3.3%

Onvoldoende

Voldoende

12.4%

36.0%

Goed

44.2%

Uitstekend

Geen antwoord

3.2%


7.2.2. Beoordeling van de academische aspecten: evolutie In de bovenstaande grafiek zien we de percentages studenten die de academische aspecten van de mobiliteit goed of uitstekend beoordeelden. Hieruit blijkt dat de meeste studenten zeer positief zijn over de academische impact van het Erasmusverblijf, zowel in 0506, 0607 als 0708. In dat laatste jaar waren de studenten zelfs lichtjes positiever wat betreft de kennismaking met nieuwe vakinhouden, de verruiming van hun wetenschappelijk en of professionele kennis en de kennismaking nieuwe onderwijsmethodes. De Erasmusmobiliteit had blijkbaar iets minder gunstig effect op de motivatie. Toch mogen we niet uit het oog verliezen dat ongeveer 10% van de studenten de verruiming van hun wetenschappelijk en of professionele kennis en de kennismaking met nieuwe vakinhouden onvoldoende of slecht beoordeelt. Voor de kennismaking met nieuwe onderwijsmethodes of nieuwe leermaterialen is dat 8,4% in 0506 en 9,1% in 0708. Slechts een kleine 3% meent dat de Erasmusmobiliteit een negatieve impact heeft gehad op de motivatie.

98

Academische impact: % goed en uitstekend 87 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

65

64

66

67

63

67

64

68

86

84

68

0506 0607 0708

verruiming wetenschappelijk/profe ssionele kennis 0506 65

verruiming wetenschappelijk/profe ssionele kennis 63

kennismaking nieuwe onderwijsmethodes

gunstig effect op je motivatie

67

87

0607

64

67

68

86

0708

66

64

68

84


7.2.3. Beoordeling van de academische aspecten per studiegebied De impact op de professionele en of academische/ wetenschappelijke kennis is wel uiterst verschillend volgens de studiegebieden. Zo zeggen vooral de studenten Wiskunde en Informatica (91%) dat het verblijf een impact had op hun professionele of wetenschappelijke kennis en vaardigheden.

Academische /professionele impact: % goed of uitstekend Wiskunde, Informatica 91% Talen en Filologie

73% 73%


71% 70%


70% Natuurwetenschappen Kunst en Vormgeving

68% 1

68% 64%

Architectuur, Stedebouw, Ruimtelijke ordenin

64% 62%


62% Sociale Wetenschappen

55% 54%

Technische Wetenschappen, Technologie

50%

Rechtsgeleerdheid 0%

20%

40%

60%

80%

100%


Het was ook deze groep die een gastinstelling koos in functie van specifieke studieopdrachten. Ook de studenten talen menen en medische wetenschappen menen voor 73% dat het verblijf een positieve impact had op hun academische of professionele kennis. Ook meer dan 70% van de studenten 99

Geesteswetenschappen, Natuurwetenschappen en Kunst en Vormgeving zijn deze mening toegedaan. Minder dan 60% van de studenten Landbouwwetenschappen, Communicatie‐ en Informatiewetenschappen en Aardrijkskunde Geologie menen dat het Erasmusverblijf een positieve academische impact heeft gehad.

7.2.4. Beoordeling van de academische aspecten per gastland Nederland doet het hier best. Bijna 90% van de studenten menen dat het verblijf een positieve impact heeft gehad op hun wetenschappelijke of professionele kennis. Ook meer dan 80% van de studenten in Denemarken, Noorwegen en Hongarije zijn tevreden over de academische meerwaarde van het Erasmusverblijf. Wetenschappelijke /professionele meerwaarde: % goed of uitstekend 100% 80% 48% 50%

60%

54% 54%

60% 61% 62%

67%

75% 75% 75% 78% 71% 74%

78% 81%

82% 84%

87%

40% 20% 0% PT

TR

GR

CZ

ES

FR

IT

MT

IE

AT

DE

PL

FI

SE

UK

HU

NO

DK

NL


Minder dan 60% van de studenten die naar Bulgarije, Portugal, Turkije, Griekenland, Tsjechië en Spanje gingen meenden dat de academische of professionele impact goed of uitstekend was. Wanneer we de respectievelijke scores per gastland in overweging nemen, zowel wat de administratieve en academische begeleiding als wat de academische meerwaarde betreft, dan menen we dat er ofwel veel betere afspraken dienen gemaakt te worden met onze partners in het Zuiden ofwel dat we onze studenten meer moeten oriënteren naar gastlanden waar er zich minder administratieve en academische problemen voordoen en er ook een werkelijke academische meerwaarde wordt geboden.

7.3. Beoordeling van de sociale aspecten 7.3.1. Beoordeling van de sociale aspecten in 2007‐2008 Je Erasmusverblijf geeft uitzicht op ruimere kansen binnen de Europese arbeidsmarkt Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

100

AC van 2285 68 69 387 1003 612 146

%

Ref.

3.0 3.0 16.9 43.9 26.8 6.4

X X

Je Erasmusverblijf geeft uitzicht op ruimere kansen binnen de Europese arbeidsmarkt


Onvoldoende 3.0%

Geen antwoord 6.4%

Voldoende 16.9%

Uitstekend 26.8%

Goed 43.9

Grafiek 86 ‐ Bron: studentenrapporten 2007‐2008 Je Erasmusverblijf geeft uitzicht op ruimere kansen binnen de Europese arbeidsmarkt

3.0%

Niet van toepassing

Onvoldoende

3.0%

Voldoende

16.9%

Goed

43.9%

Uitstekend

Geen antwoord

26.8%

6.4%


Je Erasmusverblijf heeft je gemotiveerd om in een ander Europees land te werken Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

AC van 2285 33 106 306 854 918 68

%

Ref.

1.4 4.6 13.4 37.4 40.2 3.0

X X

%

Ref.

0.6 1.1 5.7 37.1 52.6 2.9

X X

Je Erasmusverblijf betekent een verrijking van je culturele inzichten binnen Europa Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

101

AC van 2285 13 24 130 848 1203 67

Je Erasmusverblijf betekent een verrijking van je culturele inzichten binnen Europa Niet van toepassing 0.6% Geen antwoord 2.9%

Onvoldoende 1.1% Voldoende 5.7%

Goed 37.1

Uitstekend 52.6%

Grafiek 88 ‐ Bron: studentenrapporten 2007‐2008 Je Erasmusverblijf betekent een verrijking van je culturele inzichten binnen Europa

Niet van toepassing

0.6%

Onvoldoende

1.1%

Voldoende

5.7%

Goed

37.1%

Uitstekend

Geen antwoord

52.6%

2.9%


Je Erasmusverblijf heeft je maturiteit en persoonlijkheid versterkt Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

102

AC van 2285 10 9 109 763 1328 66

%

Ref.

0.4 0.4 4.8 33.4 58.1 2.9

X XX

Je Erasmusverblijf heeft je maturiteit en persoonlijkheid verstrekt

Geen antwoord 2.9%


Onvoldoende 0.4% Voldoende 4.8%

Goed 33.4

Uitstekend 58.1%


Je Erasmusverblijf heeft je vriendenkring verruimd (incl. wedding bells!) Reacties

AC van 2285 6 41 177 665 1327 69


%

Ref.

0.3 1.8 7.7 29.1 58.1 3.0

X XX

Je Erasmusverblijf heeft je vriendenkring verruimd

Niet van toepassing

Geen antwoord

Onvoldoende 1.8%

Voldoende 7.7%

Goed 29.1%

Uitstekend 58.1%

Grafiek 91 ‐ Bron: studentenrapporten 2007‐2008 Je Erasmusverblijf heeft je vriendenkring verruimd

0.3

Niet van toepassing

1.8

Onvoldoende

7.7

Voldoende

29.1

Goed

58.1

Uitstekend

Geen antwoord

3


103

Je Erasmusverblijf was de (meer) uitgave waard! Reacties

AC van 2285 6 19 91 544 1552 73


%

Ref.

0.3 0.8 4.0 23.8 67.9 3.2

X XXX

Je Erasmusverblijf was de (meer)uitgave waard!

Niet van toepassing

Geen antwoord

Onvoldoend e Voldoende 4.0% Goed 23.8%

Uitstekend 67.9%

Grafiek 93 ‐ Bron: studentenrapporten 2007‐2008 Je Erasmusverblijf was de (meer)uitgave waard!

0.3%

Niet van toepassing

Onvoldoende

Voldoende

0.8%

4.0%

23.8%

Goed

67.9%

Uitstekend

Geen antwoord

3.2%


7.3.2. Beoordeling van de sociale en culturele aspecten: evolutie Aan de studenten werd gevraagd of ze het met een aantal stellingen eens of oneens waren. Hieronder zijn de percentages studenten die het eens of helemaal eens waren met de stellingen over de sociale impact van de Erasmusmobiliteit. Eerst en vooral is het overduidelijk dat de overgrote meerderheid van de studenten menen dat de Erasmusmobiliteit de meeruitgave waard was. Toch stellen we een lichte daling vast. In 0506 meende nog 97% van de studenten dat de Erasmusmobiliteit de meeruitgave waard was, in 0708 95%. Ook het percentage studenten dat meent dat de Erasmusmobiliteit een verrijking is van de culturele inzichten in Europa en dat de mobiliteit de maturiteit en de persoonlijkheid had 104

versterkt, daalde lichtjes. Toch liggen deze percentages nog rond de 95%. 90% van de studenten meent dat de mobiliteit zijn of haar vriendenkring heeft verruimd. Ten slotte meent ongeveer 80% dat de Erasmusmobiliteit motiveert om in een ander Europees land te werken en iets minder (76% in 0506 en 78% in 0708) meent dat de mobiliteit uitzicht geeft op ruimere kansen op de Europese arbeidsmarkt. Dat laatste cijfer is lichtjes gestegen.

Sociale impact: % eens of helemaal eens 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

97 95 95

96 95 95

95 93 93

90 91 90

81 81 80

76 76 78

0506

97

96

95

90

81

uitzicht op ruimere kansen op Eur. arbeidsmarkt 76

0607

95

95

93

91

81

76

0708

95

95

93

90

80

78

heeft was de (meer)uitgave maturiteit en persoonlijkhei waard d versterkt

is verrijking culturele inzichten in EU

motiveert in heeft vriendenkring ander Eur. land te verruimd werken


7.3.1. Beoordeling van de sociale en culturele aspecten per studiegebied Vooral wat betreft de betere kansen op de Europese arbeidsmarkt stelden we aanzienlijke verschillen vast per studiegebied. Alhoewel het hier om een zuiver subjectieve beoordeling gaat willen we de cijfers toch meegeven. Het zou ook de moeite zijn deze vraag opnieuw te stellen aan studenten die reeds enkele jaren afgestudeerd zijn en ook na te gaan of zij hun kansen inderdaad correct hebben ingeschat. Alhoewel volgens Teichler 19 de invloed op de carrièrekansen van oud‐Erasmusstudenten niet aanzienlijk verschillen van deze van studenten die niet aan Erasmus hebben deelgenomen, blijft het een feit dat de oud‐Erasmusstudenten betere kansen hebben wanneer ze in een internationale context werken. Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat 94% van de studenten Wiskunde Informatica (waarschijnlijk vooral de informatici), en 89% van de studenten Bedrijfskunde hun kansen op de Europese arbeidsmarkt hoger inschatten. Ook de Geografen en Geologen schatten hun kansen op de Europese arbeidsmarkt hoger in (91%) maar omdat het hier maar om 12 studenten gaat, zijn de cijfers veel minder betrouwbaar. Ook studenten Communicatie‐ en Informatiewetenschappen (86%) en Technische wetenschappen en Technologie (85%) menen dat ze betere kansen hebben op de Europese arbeidsmarkt.

19

Ulrich Teichler (ed.). ERASMUS in the SOCRATES Programme. Findings of an Evaluation Study. Bonn: Lemmens, 2002

105

Betere kansen op de Europese arbeidsmarkt : % eens of helemaal eens Wiskunde, Informatica 94%


91%

Bedrijfskunde, Beheerswet.

89%

Communicatie,Informatiewet.

86%


85%

Natuurwetenschappen

81%

Kunst en Vormgeving Talen en Filologie

79% 77%

1

Rechtsgeleerdheid

75%

Architectuur, Stedebouw

74%


74%


71% 69%

Onderwijs, Lerarenopleiding Sociale Wetenschappen

69%


69%

0%

20%

40%

60%

80%

100%


Bij de studenten uit de Lerarenopleiding, de Sociale wetenschappen en de Medische wetenschappen meent minder dan 70% dat ze betere kansen zullen hebben op de Europese arbeidsmarkt omwille van de Erasmusmobiliteit.

7.4. Impact op de taalkennis Aan de studenten werd ook gevraagd hoe hun taalkennis was bij het begin van de Erasmusmobiliteit en hoe ze was bij de terugkeer. We hebben hieronder de kennis voor het vertrek vergeleken met de kennis bij de terugkeer.

7.4.1. Impact op de taalkennis in 2007‐2008 Hoe beoordeel je je kennis van de taal van het gastland voor het studieverblijf? Reacties Niet van toepassing Onvoldoende Voldoende Goed Uitstekend Geen antwoord

106

AC van 2285 91 749 686 495 178 86

%

Ref.

4.0 32.8 30.0 21.7 7.8 3.8

X X

Hoe beoordeel je je kennis van de taal van het gastland na het studieverblijf Reacties

AC van 2285 57 158 379 940 667 84


%

Ref.

2.5 6.9 16.6 41.1 29.2 3.7

X X

Uit de twee laatste vragen blijkt inderdaad het gebrek aan talenkennis voor vertrek, maar de enorme vorderingen dankzij het studie/stageverblijf in het buitenland.

7.4.1. Impact op de taalkennis: evolutie Uit de onderstaande cijfers en de grafiek blijkt ook de enorme impact van het verblijf op de talenkennis van de studenten over de jaren heen. Omwille van het feit dat het leren van een vreemde taal een van de belangrijkste motieven was om aan de Erasmusmobiliteit deel te nemen is deze impact zeker niet te veronachtzamen.

slecht

kennis van taal van het gastland voor het studieverblijf 0506 kennis van taal van het gastland na het studieverblijf 0506 kennis van taal van het gastland voor het studieverblijf 0708 kennis van taal van het gastland na het studieverblijf 0708

voldoende goed 37 7 36 7

34 16 33 16

22 46 23 46

uitstekend 7 31 8 31

Het is ook duidelijk dat deze impact over de jaren heen constant is en dat studenten enorme vorderingen maken. Impact op kennis van de taal % 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 slecht

voldoende

goed

uitstekend

kennis taal gastland voor vertrek 0506

kennis taal gastland bij terugkeer 0506






107

Ook in de enquête bij Erasmusstudenten n.a.v. de evaluatie van Socrates 20 scoorde in het bijzonder de verhoging van de talenkennis zeer hoog. Dit resultaat is in overeenstemming met ander onderzoek bij Vlaamse Erasmusstudenten waaruit gebleken is dat de kennis van vreemde talen de competentie was die het meest was gestegen tijdens de mobiliteit en waar ook het grootste verschil viel waar te nemen met de thuisblijvers 21.

7.5. Beoordeling van de duur van het verblijf 7.5.1. Beoordeling van de duur van het verblijf in 2007‐2008 Vond je je Erasmusverblijf te lang, te kort, net goed ? Reacties

AC van 2285 1067 38 994 186

Te kort Te lang Net goed Geen antwoord

%

Ref.

46.7 1.7 43.5 8.1

Vond je je Erasmusverblijf?

Te kort 46.7%

Geen antwoord

Net goed 43.5%

Te lang 1.7%

Grafiek 98 ‐ Bron: studentenrapporten 2007‐2008 Vond je je Erasmusverblijf?

46.7%

Te kort

Te lang

1.7%

43.5%

Net goed

Geen antwoord

8.1%


20

Wouter Van den Berghe, Magda Kirsch en Yves Beernaert,(2007) "Implementatie en impact van het Socrates II‐ Programma in Vlaanderen", Brussel: Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming. 21

Arteveldehogeschool (2002, herziene versie 2003): Een evaluatie van de impact van internationalisering op de Vlaamse curricula voor het Hoger Onderwijs;. Gent, Arteveldehogeschool 108

Het is heel opvallend dat slechts een heel kleine minderheid (minder dan 2%) van de studenten meent dat de mobiliteit te lang was. Meer dan de helft van de studenten vond dat het verblijf te kort was en de anderen vonden de duur van het verblijf net goed.

7.5.2. Beoordeling van de duur van het verblijf: evolutie Zoals blijkt uit de cijfers hieronder zijn de cijfers zijn voor de twee bestudeerde jaren bijna identiek. Ook bij de impactstudie van Socrates II 22 bleek bij de evaluatie van de Erasmusmobiliteit 2000‐2006 dat er bijna geen studenten waren die het verblijf te lang vonden. In de twee bestudeerde academiejaren vinden meer dan de helft van de studenten het verblijf te kort. Alhoewel de gemiddelde duur van het verblijf daalde vonden ongeveer 1.8% van de studenten het te lang tegenover 1,1% in 2006‐2007. Wanneer we nagaan welke studenten het verblijf te lang vonden dan blijkt dat het meestal studenten zijn die reeds twijfels hadden voor het vertrek en/of het verblijf globaal niet goed beoordeelden. Wij verwijzen hier wel naar het feit dat de gemiddelde Erasmusmobiliteit van de Vlaamse studenten slechts 5,1 maand bedroeg tegenover een Europees gemiddelde van 6,5 maand 23. Dit heeft deels te maken met het feit dat ook veel studenten in professionele bacheloropleidingen deelnemen aan Erasmus, en deze vaak slechts voor maximaal een semester naar het buitenland trekken.

Evaluatie duur verblijf % 60,0% 48%

51%

49% 50%

47%

50,0% 40,0%

51%

Te lang

30,0%

Net goed

20,0%

Te kort

10,0%

1,1%

1,3%

1,8%

0,0% 0506

0607

0708


7.6. Globale evaluatie van het Erasmusverblijf 7.6.1. Globale evaluatie van het Erasmusverblijf in 2007‐2008 De antwoorden op deze vragen bevestigen dat Erasmus een must is, en dat alle studenten in de mogelijkheid zouden moeten gesteld worden om een SMS of SMP ervaring op te doen. Het is de bekrachtiging dat onze studenten nu meer openstaan voor Europa (en de wereld), ook op professioneel gebied, en dat ze betere Europese burgers geworden zijn, was het maar dankzij hun nu sterk verruimde vriendenkring!

22

Van den Berghe e. a. (2007) European Commission (2008). Erasmus Programme, Overview of the National Agencies reports 2006‐2007. Brussels:DGEAC. 23

109

Hoe beoordeel je globaal je Erasmuservaring? Reacties

AC van 2285 2 11 86 547 1502 137


%

Ref.

0.1 0.5 3.8 23.9 65.7 6.0

X X

Hoe beoordeel je globaal je Erasmuservaring?

Onvoldoende 0.5%

Niet van toepassing 0.1% Geen antwoord 6.0%

Voldoende 3.8%

Goed 23.9%

Uitstekend 65.7%

Grafiek 101 ‐ Bron: studentenrapporten 2007‐2008 Hoe beoordeel je globaal je Erasmuservaring?

0.1%

Niet van toepassing

0.5%

Onvoldoende

Voldoende

3.8%

23.9%

Goed

65.7%

Uitstekend

Geen antwoord

6.0%


7.6.2. Globale evaluatie van het Erasmusverblijf: evolutie De overgrote meerderheid van de studenten beoordelen het Erasmus verblijf uiterst positief zowel in het academiejaar 2005‐2006 als in het academiejaar 2007‐2008. Slechts een kleine 0,5% beoordeelde het Erasmusverblijf negatief. Zowel in het academiejaar 0506 als in het academiejaar 0708 beoordeelden meer dan 95% het verblijf goed of uitstekend. In 0506 waren er wel nog 74% van de studenten die het verblijf uitstekend scoorden tegenover 70,3% in 0708. Dit is aanzienlijk beter dan de

110

uitstekende resultaten op Europees niveau waar 87% van de studenten hun Erasmuservaring goed of uitstekend vinden en 2% het negatief beoordelen 24. 0506 0708

slecht voldoende goed uitstekend 0,5 3,4 22,1 74,0 slecht voldoende goed uitstekend 0,5 4,0 25,6 70,3

Ondanks het feit dat slechts 11 studenten op 2285 in 2007‐2008 een globaal negatief oordeel uitspraken zijn we nagegaan wie deze studenten waren (thuisinstelling, gastinstelling). Daaruit bleek dat 6 van deze studenten naar Frankrijk waren geweest, 2 naar Spanje, 2 naar Tsjechië en één naar Ierland, weliswaar naar verschillende instellingen. De studenten komen uit 5 verschillende thuisinstellingen. Drie studenten komen uit hetzelfde departement. Zij doen hun beklag over het feit dat het niveau in de partnerinstelling aanzienlijk lager ligt dan het niveau aan de eigen instelling, over het feit dat niet alle opleidingsonderdelen aan de partnerinstelling worden aangeboden en over het feit dat ze min of meer tot Erasmusmobiliteit werden gedwongen. Uit de vragen over twijfel blijkt dat sommige studenten al twijfelden aan de deelname omwille van de impact op hun resultaten en hun financiële en sociale situatie. Vier van deze studenten hebben ook de vragen over de zorg voor gehandicapten of andere speciale voorzieningen ingevuld en twee vonden ze slecht. Het is ook niet verwonderlijk dat in tegenstelling tot de meeste andere studenten vijf van de studenten die een globale negatieve evaluatie gaven ook meenden dat het verblijf te lang was. Tenslotte stelden we vast dat 10 van hen meenden dat de integratie met de lokale studenten slecht verliep. Zoals echter reeds werd vermeld mogen we niet over het hoofd zien dat de overgrote meerderheid van de studenten globaal genomen uiterst tevreden zijn over hun Erasmusverblijf zoals blijkt uit de onderstaande grafieken. G lo b a le b e o o r d e lin g E r asm u s m o b ilit e it 0 5 0 6 % 0 ,5 3 ,4

11 2 2 ,1 s le c h t v o ld o e n d e goe d

7 4 ,0

G lo b a le b e ouoitsr te d ek elin n dg m o b ilit e it 0 6 0 7 % 0 ,7 4 ,2 2 5 ,4

s le c h t

sle ch t 6 9 ,7

0506

v o ld o e n d e

0708

goe d u its te k e n d

0 ,5

G lo b a le b e o o r d e lin g E r as m u s m o b ilite it 0 7 0 8 4 ,0 % 2 5 ,6

7 0 ,3 s le c h t v o ld o e n d e goe d u its te k e n d


24

Souto Otero et alia (2006)

111

7.6.3. Globale evaluatie van het Erasmusverblijf per gastland Wanneer we globaal bekijken welke studenten het meest tevreden waren, rekening houdend met het land van bestemming dan scoren Estland, IJsland en de Federatie van Liechtenstein het hoogst met een score van 4 op 4 (zie bijlage X globale tevredenheid –alle landen). Omdat het hier echter gaat om bestemmingen waar slechts een of twee studenten naartoe gingen wensen we die buiten beschouwing te houden. Het land dat het hoogste scoort en waar toch 25 studenten naartoe trokken is Polen (3,92), gevolgd door Denemarken (3,87), Hongarije (3,86) en Turkije (3,79). Nederland scoort het slechtst met een globale score van 3,44 op 4. Toch stellen we vast dat geen enkele student de Nederlandse ervaring negatief evalueert maar het aantal studenten dat het verblijf uitstekend vond ligt lager dan de andere bestemmingen. Misschien moeten we hier rekening houden met het feit dat een aantal motieven die door de meerderheid van de studenten worden aangehaald zoals het leren van een andere taal of het kennis maken met een andere cultuur hier veel minder meespelen. Het exotisme dat een aantal andere bestemmingen bieden is hier totaal afwezig. Nederland scoort wel uitstekend wat betreft de academische meerwaarde maar veel minder voor onthaal van de studenten en voor integratie in de lokale studentengemeenschap. Ook qua huisvesting scoort Nederland slecht. Frankrijk krijgt een score van 3,57. Dit kan voor een stuk worden verklaard door het feit dat zes van de elf studenten die ontevreden waren over hun verblijf naar Frankrijk gingen. Een aantal van deze studenten beklagen zich over het academisch niveau. Frankrijk doet het ook niet goed qua huisvesting en niet denderend qua onthaal, begeleiding en academische meerwaarde. Misschien is het ook omwille van het gebrek aan exotisme dat vooral de instellingen in het Noorden van Frankrijk minder goed scoren. Wanneer we alleen de bestemmingen in aanmerking nemen waar minstens 50 studenten naartoe trokken dan scoort Denemarken het best. Ook hier scoort Nederland het minst goed. Denemarken en Polen scoren wel goed wat het onthaal van de studenten betreft en ook wat betreft de specifieke studieopdrachten. Denemarken doet het ook goed wat betreft de academische impact. De beide landen scoren ook vrij goed wat betreft huisvesting. Algemene beoordeling per gastland 4,0

3,9

3,9 3,8 3,7

3,6

3,6

3,7

3,6

3,6

3,7

3,7

3,7

SF

GR

ES

3,7

3,7

3,7

3,7

3,8

3,9

3,9

3,8

3,6 3,5

3,4

3,4 3,3 3,2 NL

FR

IE

IT

PT

CZ

NO

UK

DE

SE

AT

TR

HU

DK

PL


Als conclusie kunnen besluiten dat het moeilijk is om te bepalen wat de globale appreciatie beïnvloedt. Uit de cijfers blijkt wel dat een goede integratie met de lokale studentenbevolking een positieve invloed heeft op de beoordeling. Zo zeggen negen van de elf studenten die een negatief globaal oordeel uitspraken dat ze niet waren geïntegreerd met de lokale studentenbevolking. Het al dan niet 112

organiseren van activiteiten voor Erasmusstudenten heeft zeker een invloed op het globale oordeel, samen met het onthaal waar blijkbaar een onuitwisbare indruk wordt gemaakt. De academische impact schijnt weinig of niet door te wegen. Daarnaast zijn er waarschijnlijk een aantal factoren zoals de exotische bestemming die moeilijk kunnen aangetoond worden maar waarschijnlijk meespelen. Om die reden scoren Nederland en het Noorden van Frankrijk waarschijnlijk minder goed.

113

8.

Open vragen

Alhoewel de globale beoordeling van het overgrote deel van de Erasmusstudenten uiterst positief was komen in de open vragen vooral de problemen aan bod. Na het invullen van de gedetailleerde elektronische enquête kunnen de studenten immers aanvullen met extra opmerkingen: specifieke problemen (616)? aanbevelingen? verbeterpunten? (533) Tussen de uitspraak van student X: “ Ik kwam toe in een land, zonder vrienden, zonder slaapplaats, zonder stageplaats” en deze van student Z: “Een absolute aanrader! Erasmus uitwisselingen moeten gestimuleerd blijven worden, want zo komt men tot horizon verruiming” liggen oneindig veel gradaties. We resumeren de 1149 “hits” als volgt: het is een uitlaatklep om toch een hoop frustraties kwijt te spelen. Deze worden in rangorde gegeven! ‐

‐

‐

‐ ‐

‐

De huisvesting is duidelijk de grootste struikelblok (zeker 850 hits hierover). En er wordt verwacht dat dit probleem opgelost wordt door de thuisinstelling… De voorkeur voor een universitaire residentie, een flatje of co‐locatie varieert. Wat wel praktisch geëist wordt is de internetaansluiting en basis hygiëne en liefst ook kookfaciliteiten. Dit alles aan een vergelijkbare huurprijs met Vlaanderen, en enkel voor de periode dat er gehuurd wordt…. De tweede grote struikelblok is de administratie of de papieren mallemolen. Italië, Spanje en Frankrijk zijn de booswichten. Maar ook de eigen Vlaamse administratieve eisen schijnen zwaar door te wegen. Vooral als er andere documenten gebruikt worden door thuisinstelling en door gastinstelling. Dit leidt tot het aanklagen van het gebrek aan begeleiding vanuit de thuisinstelling (het niet beantwoorden van e‐mails is een pijnlijke doorn), het gebrek aan communicatie tussen thuisinstelling en gastinstelling, en ook de zwakke begeleiding van de gastinstelling worden herhaaldelijk aangehaald. Het lijkt alsof de student geen zicht heeft op zijn individuele centrale en facultaire/departementale begeleiding. Er wordt in dat verband ook duidelijk gevraagd naar meer info voor vertrek, en liefst niet last minute! En ja, voor vertrek, wordt ook aangehaald dat het erg opportuun zou zijn van een taalcursus op voorhand te volgen…! Dan komen de problemen in verband met de opstellen van studieprogramma’s, het niet flexibel zijn van bepaalde Vlaamse instellingen in verband met de keuze van de vakken, het niet geharmoniseerd zijn van de studie‐ en examenkalenders in Europa, de duistere en vaak ontijdige transfers van behaalde punten aan de gastinstelling naar de thuisinstelling (als dat al gebeurt…ECTS? Niet evident in Spanje) De beurstoekenning wordt ook herhaaldelijk aangehaald, met name de gebrekkige en ondoorzichtige differentiëring, het laattijdig uitbetalen, de verplichte invulling van de enquête om het saldo te bekomen (!), en ja…het niet rondkomen met de beurs.

De studenten bieden ook hier en daar interessante tips aan: bijvoorbeeld het opstellen van een Erasmusdraaiboek in verband met de te volgen procedure, duidelijk zicht wie is wie in het Internationaal Bureau van de thuisinstelling, info over gastinstelling en stad/regio, regelmatig mailverkeer met updating van administratieve vereisten, ook in verband met examens en herkansingen, MRSA test vooraleer Nederlandse ziekenhuizen aan te doen als toekomstige verpleegkundige of arts, 114

gebruik maken van het CAF systeem in Frankrijk (Caisse allocations familiales pour les aides au logement), vertrekken bij het begin van de maand (huurprijs), een praatgroep bij thuiskomst, de ECTS conversietabellen duidelijk uitleggen alsook de AF, LA en de ToR. Ook wordt de goede of minder goede werking van het plaatselijke ESN netwerk aangehaald als bron van integratiemogelijkheden. Studenten die stage gelopen hebben, en die ook deze enquête hebben ingevuld, wijzen op volgende moeilijkheden: ‐

Zij vallen als het ware uit de boot: geen opvang in de zog. gastinstelling, geen participatie aan de activiteiten georganiseerd voor de Erasmusstudenten, vaak meer vervoerskosten, ook geen steun bij het zoeken naar huisvesting. Ze stellen zich ook vragen bij de stagebegeleiding ter plaatse en vanuit de thuisinstelling. Engelstalige evaluatieformulieren en stagecontracten zijn vaak niet relevant voor het bedrijf. Vaak hebben bedrijf noch student zicht op de objectieven van de stage.

Wat de evaluatie van de enquête zelf betreft: de studenten zijn vol lof over de enquête, blij dat er mogelijkheid is om feedback te geven en vragen zich af wat gebeurt er nu met deze bevraging?...

115

9.

Aanbevelingen

9.1. Betere informatie en voorbereiding van de studenten •

nadruk leggen op het academisch waardevolle van een specifieke opleiding in het buitenland en collega’s er rechtstreeks bij betrekken die al dan niet reeds op docentenmobiliteit geweest zijn (en niet zozeer oud‐Erasmus’ers); ook de stage‐collega’s erbij betrekken omwille van hun contacten in binnen‐ en buitenland;

•

uitgebreide realistische info ter beschikking stellen over de gastinstelling, de opleidingen, het programma, het land, de regio, het vervoer, de cultuur, de huisvestingsmogelijkheden (idem dito voor bedrijven en dienstencentra). Samenwerking binnen en over de associaties heen moet mogelijk zijn. Kan Flamenco hier geen rol spelen? Een comparatieve multi‐landen studie vertrekkend vanuit de Vlaamse situatie zou nuttig zijn!

•

taal op zich is geen reden om naar het buitenland te gaan (tenzij in specifieke opleidingen), maar zonder die taal te beheersen gaat het ook niet! Dus een selectiecriterium of een aanmoedigingspremie via bv. ECTS;

•

huisvesting grondig aanpakken en bespreken met plaatselijke coördinator;

•

betere “kennis” van de verantwoordelijken in de gastinstellingen; zonder in nostalgie te vervallen, maar de pionierstijden waren toch boeiend: elke IRO had de andere IRO als vriend!

•

meer transparantie verschaffen in verband met de administratieve mallemolen (in eigen land en in het buitenland)

9.2. Betere voorbereiding van de academische/professionele inhoud en van de evaluaties •

Studenten niet wegzenden zonder AF, LA!

•

LA extensief uitleggen aan student en “extraatjes” te allen tijde vermijden.

•

Belang van ToR aantonen en van ECTS

•

Buitenlandse evaluatie‐systemen bespreken, DS’en bestuderen

•

Betere afspraken met gastinstellingen

9.3. Betere voorbereiding van andere aspecten van het verblijf •

Eventueel verwijzen naar “budgetplanning”

•

Aandacht schenken aan verzekeringen vooral bij placement.

•

Hierbij ook het probleem van de verplaatsingen niet uit de weg gaan.

•

Ook begrippen van bedrijfscultuur bijbrengen.

116

9.4. Betere ondersteuning van de studenten tijdens het verblijf •

Eigen departementale coördinatoren internationalisering en docenten verplichten tot coaching! Wijzen op mogelijkheden van ICT‐contacten zoals Skypen …

9.5. Betere opvang van de studenten bij de terugkeer •

Zorgen dat de student kan “ontladen” en terug “roots” schieten •

Algemene bevindingen vertellen

•

Academische meerwaarde ontleden en bespreken met collega’s

•

Stageplaatsen leren kennen

•

Sociaal en cultureel: tips noteren

•

Lengte Erasmusverblijf bespreken

•

Tijd vinden om de ToR te ontleden…en over te hevelen in eigen administratie

9.6. Een draaiboek voor de Erasmusmobiliteit Studenten stellen in de open vragen voor een draaiboek voor de mobiliteit op te stellen waarin niet alleen wordt aangegeven welke informatie aan de studenten wordt gegeven maar ook op wie zij bij problemen beroep kunnen doen zowel in de gastinstelling als in de thuisinstelling. De verschillende Vlaamse thuisinstellingen zouden aan elkaar informatie kunnen doorgeven over de kwaliteit van de gastinstellingen, de huisvesting en ook andere elementen van het verblijf.

9.7. Een verhoogde mobiliteit In de Bologna‐verklaring van Leuven – Louvain‐la‐Neuve hebben de Ministers van onderwijs vooropgesteld dat tegen 2020 20% van alle afgestudeerden in Europa mobiel moet geweest zijn. Wij zetten daarom alle IRO’s aan om bij te dragen om deze doelstelling te bereiken.

9.8. Aanbevelingen van Minister Frank Vandenbroucke om de mobiliteit te bevorderen Communicatie van Minister Frank Vandenbroucke “Dicht bij Mama” 25 Tot slot verwijzen we graag naar de Communicatie van Minister Frank Vandenbroucke, over Vlaamse en buitenlandse Erasmusstudenten (14/01/2008), waarin hij refereert naar de studie van Kirsch, Beernaert en Van den Berghe, waarbij gesteld wordt dat één student op acht een deel van zijn of haar opleiding in het buitenland heeft gevolgd.

25

http://www.vlaanderen.be/servlet/Satellite?c=MIN_Publicatie&cid=1198314221231&lang=NL&lyt=1141721285950&p=1142511947272&page name=minister_frank_vandenbroucke%2FMIN_Publicatie%2FPublicatiePageMIN&subtype=Persbericht

117

De Minister ontleedt ook hoe de nog bestaande hinderpalen voor internationale mobiliteit kunnen weggewerkt worden en hoe acties kunnen ondernomen worden om die mobiliteit nog verder te bevorderen. De minister wil werken rond: Interne randvoorwaarden: •

de inbedding van internationalisering in de hele universiteit of hogeschool. Elk niveau moet nog meer doordrongen zijn van het belang van internationalisering en mobiliteit. Dat geldt trouwens ook voor de studenten zelf en hun omgeving

•

de taalvaardigheid van studenten en docenten

•

de openheid naar buitenlandse instellingen en opleidingen

•

en waardering van studieperiodes in het buitenland (o.a. via meer docentenmobiliteit)

•

de ontwikkeling van flexibele curricula zodat studieperiodes in het buitenland vlotter inpasbaar zijn.

•

het effectieve gebruik van de instrumenten voor de bevordering van de mobiliteit zoals ECTS en het diplomasupplement.

•

de aanwezigheid van goede studie‐informatie en van goede informatie over de curricula (zoals de beschrijving van de opleidingen in termen van leerresultaten)

Externe randvoorwaarden •

de vergelijkbaarheid en transparantie van de kwalificatiestructuren voor het hoger onderwijs

•

ook de ranking komt in aanmerking (20/11/08 Univ. Stichting)

•

de aanwezigheid van een raamwerk voor de erkenning van diploma’s , bi‐diplomering en gezamenlijke diplomering.

•

de toepassing van het vrij verkeer van personen, met onder andere een betere oplossing voor de visa‐problematiek (voor studenten buiten EU).

•

de aanwezigheid van goede informatie over de verschillende hoger onderwijssystemen in Europa.

•

en uiteraard ook de financiële omkadering.

Besluit Als besluit kan men stellen dat voor de overgrote meerderheid van de studenten de Erasmusmobiliteit een uiterst positieve ervaring is geweest die de meerkost overwaard was. Het is de bedoeling om in de toekomst voor nog grotere groepen studenten de Erasmusmobiliteit probleemloos te laten verlopen. De analyse van enkele minder positieve aspecten van de Erasmusmobiliteit die in dit rapport worden besproken moeten dan ook in het licht van de kwaliteitszorg van de Erasmusmobiliteit worden gezien. 118

Een goede samenwerking tussen de Erasmuscoördinatoren kan ertoe bijdragen dat niet alleen de globale evaluatie positief is maar dat de begeleiding van de studenten nog verbetert zodat zij bij deze mobiliteit met zo weinig mogelijk administratieve, academische en sociale problemen worden geconfronteerd.

Bijlagen Bijlage 1: Bronnen 1.1.

Geraadpleegde studies

Arteveldehogeschool, (2002, herziene versie 2003). Een evaluatie van de impact van internationalisering. Gent.

Met opmaak: Duits (standaard)

Bracht Oliver, Engel Constanze, Janson Kerstin, Over Albert, Schomburg Harald, and Teichler Ulrich (2006). The Professional Value of Erasmus Mobility. Kassel:INCHER. CHEPS‐INCHER‐ECOTEC (2008). The Impact of Erasmus on European Higher Education: Quality, Openness and Internationalisation. Brussels: European Commission, Directorate‐General for Education and Culture. European Commission (2008). Erasmus Programme, Overview of the National Agencies reports 2006‐2007. Brussels:DGEAC.Souto Otero Manuel and Mc Coshan Andrew (2007). Survey of the Socio‐Economic Background of Erasmus Students. Brussels: European Commission, Directorate‐ General for Education and Culture. Teichler Ulirch (ed.) (2002). ERASMUS in the SOCRATES Programme. Findings of an Evaluation Study. Bonn: Lemmens.

Met opmaak: Nederlands (standaard)

Van den Berghe Wouter, Kirsch Magda, Beernaert Yves (2007). Implementatie en Impact van het Socrates II‐Programma in Vlaanderen. Brussel: Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming, 2007.

Met opmaak: Nederlands (standaard)

Wächter, Bernd & Maiworm, Friedhelm (2008),. English‐Taught Programmes in European Higher Education. The Picture in 2007. Bonn: Lemmens.

1.2.

Geraadpleegde websites

http://www.epos‐vlaanderen.be/_Uploads/dbsAttachedFiles/Implementatie‐impact‐Socrates‐II‐Vlaanderen.pdf http://www.ond.vlaanderen.be/hogeronderwijs/werken/studentadmin/studentengegevens/20072008/afbeelding en/afb20072008/20072008_AlleInschr2MV.JPG.

Bijlage 2: Gedetailleerde cijfers verslagen 2007‐2008 Bijlage 2.1. Cijfers motieven mobiliteit volgens studiegebied Motief mobiliteit : taal

Totaal

%


32

52

61,5

2

Architectuur, Stedebouw en ruimtelijke ordening

52

101

51,5

119

Aantal studenten

1

3

Kunst en Vormgeving

91

49,5 68,9

4

Bedrijfskunde, Beheerswetenschappen

283

411

5


104

205

50,7

6


105

208

50,5

7


7

12

58,3

8


34

52

65,4

9

Talen en Filologie

249

329

75,7

10

Rechtsgeleerdheid

92

124

74,2

11


17

36

47,2

12


117

243

48,1

13

Natuurwetenschappen

27

40

67,5

14


150

245

61,2

15

Communicatie en Informatiewetenschappen

78

109

71,6

16


Totaal

Motief mobiliteit : andere culturele omgeving

17

27

63,0

1410

2285

61,7

Aantal studenten

Totaal

%

1


41

52 78,8

2


64

101 63,4

3

Kunst en Vormgeving

53

91 58,2

4


201

411 48,9

5


149

205 72,7

6


124

208 59,6

7


8

12 66,7

8


35

52 67,3

9

Talen en Filologie

245

329 74,5

10

Rechtsgeleerdheid

77

124 62,1

11


12


21

36 58,3

145

243 59,7

13

Natuurwetenschappen

26

40 65,0

14


146

245 59,6 109 63,3

15


69

16


18

27 66,7

1422

2285 62,2

Totaal

Motief mobiliteit : Andere Leeromgeving

1


2 3 4 5

120

45

Aantal studenten

Tot

%

20

52 38,5


54

101 53,5

Kunst en Vormgeving

53

91 58,2


119

411 29,0


120

205 58,5

6


7 8 9

73

208 35,1


8

12 66,7


19

52 36,5

Talen en Filologie

100

329 30,4

10

Rechtsgeleerdheid

50

124 40,3

11


12


13

Natuurwetenschappen

17

40 42,5

14


108

245 44,1

15


31

109 28,4

16

Overige Studierichtingen Totaal

9

36 25,0

129

243 53,1

9

27 33,3

919

2285 40,2

Motief mobiliteit : Zelfstandigheid : 1

Aantal studenten

Tot

%


30

52

57,7

2


48

101

47,5

3

Kunst en Vormgeving

48

91

52,7

4


264

411

64,2

5


116

205

56,6

6


122

208

58,7

7


4

12

33,3

8


26

52

50,0

9

Talen en Filologie

173

329

52,6

10

Rechtsgeleerdheid

61

124

49,2

11


80,6

12


13

29

36

155

243

63,8

Natuurwetenschappen

23

40

57,5

14


136

245

55,5

15


72

109

66,1

16


16

27

59,3

1324

2285

57,9

Totaal

Bijlage 2.2. Cijfers motieven mobiliteit volgens gastland Motieven

AT

BG

CY

CZ

DE

DK

ES

EE

FI

FR

GR

HU IE

faam instelling

6,1

0,0

0

5,41

8,2

9,8

0,9

0

12 1,09

0

5

aanzet van vrienden

6,6

11,1

0

10,8

7,5

9,8

4,7

0

9,4 5,46

13

14

6 3

aanbod opleidingsonderdelen

9,8

11,1

0

8,11 10,7

9,8

6,9

20

19 8,08

4,2

5

6

vroegere internationale ervaring

11,7

22,2

0

10,8 10,7 5,88

13

20

8,7 15,5

13

19 12

meerwaarde op Eur. arbeidsmarkt

33,4

11,1

40

37,8 42,8 41,2

31

80

33 36,7

33

33 32

andere leeromgeving

40,2

33,3

80

45,9 32,7 60,8

30

60

54 35,4

50

43 35

121


57,9

66,7

60

leren andere taal

61,7

44,4

0


62,2 100,0

60

56,8 62,9 70,6

52

20

63 61,1

67

57 85

29,7 76,1 23,5

83

0

24 86,5

38

24 50

75,7 43,4 60,8

50 100

71 46,5

83

81 59

Motieven

IT

LT

MT

NL

NO

PT

RO

SE

SI

SK

TR

UK Tot

faam instelling

7,955

0 8,33

14,3 10,8 1,89

0

6,6

0

0

0

13

6

aanzet van vrienden

3,977

0

7,52 8,11 7,55

11

11

0

20

3,3

7

7

0

aanbod opleidingsonderdelen

7,955

0 16,7

29,3 32,4 1,89

11

12

0

40

0

14

10

vroegere internationale ervaring

13,64

0 8,33

6,77

2,7 12,3

22

20

18

20

20

13

12

25

33

meerwaarde op Eur. arbeidsmarkt

33,3 16,7

27,1

27 29,2

0

26

45

0

23

36

andere leeromgeving

31,82

77,8

50

72,9 56,8 50,9

44

59

55

60

50

47

40


58,52

55,6 41,7

63,9 37,8 63,2

56

62

73

60

63

53

58

leren andere taal

72,73

44,4 41,7

4,51 32,4 38,7

22

37

45

40

37

49

62


70,45

77,8 91,7

47,4 81,1 82,1

100

61

64

60

87

65

62

Bijlage 2.3. Cijfers motieven keuze gastland volgens studiegebied

Motief keuze gastland : taal

Aantal studenten

Totaal

%

1


38

52

73,1

2


61

101

60,4

3

Kunst en Vormgeving

56

91

61,5

4


337

411

82,0

5


142

205

69,3

6


122

208

58,7

7


11

12

91,7 80,8

8


42

52

9

Talen en Filologie

318

329

96,7

10

Rechtsgeleerdheid

113

124

91,1

11


12


18

36

50,0

161

243

13

66,3

Natuurwetenschappen

34

40

14

85,0


184

245

75,1

15


87

109

79,8

16


21

27

77,8

1746

2285

76,4

Totaal

Motief keuze gastland : cultuur gastland

Totaal

%


35

52

67,3

2


68

101

67,3

3

Kunst en Vormgeving

59

91

64,8

4


224

411

54,5

5


141

205

68,8

6


121

208

58,2

7


9

12

75,0

122

Aantal studenten

1

8


40

52

76,9

9

Talen en Filologie

249

329

75,7

10

Rechtsgeleerdheid

76

124

61,3

11


24

36

66,7

12


128

243

52,7

13

Natuurwetenschappen

24

40

60,0

14


147

245

60,0

15


85

109

78,0

16


16

27

59,3

1447

2285

63,3

Totaal

Motief keuze gastland : levensduurte gastland Aantal studenten

Tot

%

1


2

52

3,8

2


3

101

3,0

3

Kunst en Vormgeving

3

91

3,3

4


15

411

3,6

5


10

205

4,9

6


17

208

8,2

7


0

12

0,0

8


2

52

3,8

9

Talen en Filologie

4

329

1,2

10

Rechtsgeleerdheid

5

124

4,0

11


2

36

5,6

12


9

243

3,7

13

Natuurwetenschappen

4

40

10,0

14


9

245

3,7

15


5

109

4,6

16


2

27

7,4

92

2285

4,0

Motief keuze gastland : Imago gastland

Tot

%


14

52

26,9

2


35

101

34,7

3

Kunst en Vormgeving

38

91

41,8

4


167

411

40,6

5


77

205

37,6

6


84

208

40,4

7


6

12

50,0

8


13

52

25,0

9

Talen en Filologie

57

329

17,3

10

Rechtsgeleerdheid

43

124

34,7

11


20

36

55,6

12


101

243

41,6

123

Aantal studenten

1

13

Natuurwetenschappen

15

40

14


89

245

36,3

15


42

109

38,5

16


5

27

18,5

807

2285

35,3

Totaal

37,5

Motief keuze gastland : voorbeeldrol gastland Aantal studenten

Totaal

1


7

52

13,5

2


33

101

32,7

3

Kunst en Vormgeving

34

91

37,4

4


36

411

8,8

5


31

205

15,1

6


45

208

21,6

7


1

12

8,3

8


10

52

19,2

9

Talen en Filologie

23

329

7,0

21

124

16,9

8

36

22,2

73

243

30,0

10

Rechtsgeleerdheid

11


12


13

Natuurwetenschappen

2

40

5,0 23,7

14


58

245

15


6

109

5,5

16


8

27

29,6

396

2285

17,3

Totaal

Bijlage 2.4. Cijfers motieven keuze gastinstelling volgens studiegebied Internationale bekendheid

Aantal studenten

Totaal

%


10

52

19,2

Architectuur, Stedebouw en ruimtelijke ordening Kunst en Vormgeving

16

101

15,8

28

91

30,8


85

411

20,7


14

205

6,8


25

208

12,0

1

12

8,3

Aardrijkskunde, Geologie Geesteswetenschappen

12

52

23,1

Talen en Filologie

75

329

22,8

Rechtsgeleerdheid

45

124

36,3

8

36

22,2


40

243

16,5

Natuurwetenschappen


8

40

20,0


51

245

20,8


13

109

11,9

124

%


5

27

18,5

437

2285

19,1

Internationale uitstraling docenten

Aantal studenten


Totaal

%

4

52

7,7


11

101

10,9

12

91

13,2


39

411

9,5


10

205

4,9


19

208

9,1

1

12

8,3 15,4


8

52

Talen en Filologie


26

329

7,9

Rechtsgeleerdheid

24

124

19,4


1

36

2,8

20

243

8,2

Natuurwetenschappen

3

40

7,5


26

245

10,6

Communicatie en Informatiewetenschappe

11

109

10,1



0

27

0,0

215

2285

9,4

Oud‐Erasmusstudenten

Aantal studenten

Totaal

%


25

52

48,1


46

101

45,5

40

91

44,0


209

411

50,9


101

205

49,3

69

208

33,2

6

12

50,0

Technische Wetenschappen, Technologie Aardrijkskunde, Geologie Geesteswetenschappen

17

52

32,7

Talen en Filologie

183

329

55,6

Rechtsgeleerdheid

64

124

51,6


12

36

33,3

120

243

49,4

Natuurwetenschappen

12

40

30,0


104

245

42,4

46

109

42,2



125


10

27

37,0

1065

2285

46,6

Elementen uit het curriculum

Aantal studenten

Totaal

%


14

52

26,9


38

101

37,6

46

91

50,5


46

411

11,2


36

205

17,6


42

208

20,2

7

12

58,3

Aardrijkskunde, Geologie Geesteswetenschappen

31

52

59,6

Talen en Filologie

65

329

19,8

Rechtsgeleerdheid

22

124

17,7 13,9

Wiskunde, Informatica Medische Wetenschappen Natuurwetenschappen

5

36

23

243

9,5

8

40

20,0


52

245

21,2


21

109

19,3

5

27

18,5

Overige Studierichtingen Aanraden van docenten Landbouwwetenschappen

Aantal studenten

Totaal

%

4

52

7,7


10

101

9,9

20

91

22,0


91

411

22,1


70

205

34,1


66

208

31,7

2

12

16,7


11

52

21,2

Talen en Filologie

84

329

25,5

Rechtsgeleerdheid

10

124

8,1

8

36

22,2


44

243

18,1

Natuurwetenschappen

14

40

35,0


44

245

18,0



126

Communicatie en Informatiewetenschappen Overige Studierichtingen Totaal

19

109

17,4

2

27

7,4

499

2285

21,8

Past in kader studieopdracht

Aantal studenten

Totaal


%

7

52

13,5


10

101

9,9

13

91

14,3


47

411

11,4


44

205

21,5


58

208

27,9

4

12

33,3


9

52

17,3

Talen en Filologie


43

329

13,1

Rechtsgeleerdheid

12

124

9,7


15

36

41,7


64

243

26,3

Natuurwetenschappen

7

40

17,5


42

245

17,1


19

109

17,4

3

27

11,1

397

2285

17,4

Overige Studierichtingen Totaal Uniek studiemateriaal Landbouwwetenschappen

Aantal studenten

Totaal

%

1

52

1,9


14

101

13,9

11

91

12,1


9

411

2,2

Onderwijs, Lerarenopleiding Technische Wetenschappen, Technologie Aardrijkskunde, Geologie Geesteswetenschappen

5

205

2,4

20

208

9,6

1

12

8,3 5,8

3

52

Talen en Filologie

11

329

3,3

Rechtsgeleerdheid

5

124

4,0 11,1


4

36


8

243

3,3

Natuurwetenschappen

2

40

5,0


11

245

4,5

127


9

109

8,3


2

27

7,4

116

2285

5,1

Totaal Geen andere bestemming beschikbaar

Aantal studenten

Totaal

%


13

52

25,0


20

101

19,8

19

91

20,9


87

411

21,2


53

205

25,9


30,3

63

208


0

12

0,0


9

52

17,3

Talen en Filologie

43

329

13,1

Rechtsgeleerdheid

16

124

12,9

8

36

22,2


68

243

28,0

Natuurwetenschappen


7

40

17,5


61

245

24,9


38

109

34,9

10

27

37,0

515

2285

22,5


Bijlage 2.5. Twijfel volgens studiegebied Twijfel taal (1)/ negatieve invloed op studieresultaten (2) Landbouwwetenschappen

Aantal studenten Aantal studenten Totaal % 1 %2 taal resultaten 13 14 52 25,0 26,9


28

27,7

41,6

24

34


91

158

91

26,4

37,4

411

22,1


64

63

38,4

205

31,2

30,7


64 1

56

208

30,8

26,9

4

12

8,3


33,3

12

18

52

23,1

34,6

Talen en Filologie

20

105

329

6,1

31,9

Rechtsgeleerdheid

35

53

124

28,2

42,7


17

11

36

47,2

30,6


128

42

101


78

96

Natuurwetenschappen

10


67

Communicatie en Informatiewetenschappen Overige Studierichtingen Totaal

243

32,1

39,5

16

40

25,0

40,0

64

245

27,3

26,1

34

22

109

31,2

20,2

13

6

27

48,1

22,2

572

763

2285

25,0

33,4

Bijlage 2.6. Ontvangst en onthaal per gastland (%) bij aankomst was er…

AT

BG

CY

CZ

DE

DK

ES

EE

FI

FL

FR

GR HU IE

IS

IT

een onthaalsessie

68

33

40

44

55

78

43

40

50 100

56

17

52

62 100

37

een informatiesessie

67

33

0

54

53

53

51

60

38 100

37

38

29

50 100

32

een oriëntatieprogramma

47

0

0

59

45

0

10

80

44

50

12

17

67

44

0

8

NIETS

12

33

60

5

13

10

24

0

15

0

24

58

10

6

0

38

activiteiten studenten

95 100 100 100

87

80

81 100

96 100

71

83

86

76 100

85

bij aankomst was er…

LT

LV

MT NL NO PL

PT RO SE

SI

SK TR UK Tot

een onthaalsessie

67

0

58

46

73 68 44

22 57

27 80

43

54 50,2

een informatiesessie

56

0

42

44

65 52 28

44 59

55 40

37

46 44,8

een oriëntatieprogramma

33

0

24

24

35 32

9

0 55

36

0

50

38 23,7

NIETS

11 100

33

26

8 12 39

44 11

18

0

20

22 22,8

activiteiten studenten

78 100

83

68

95 92 84

33 93 100 60

73

74 81,1

Bijlage 2.7. Type huisvesting per gastland (%) Huisvesting

AT

BG

CY

CZ

D

DK

ES

EE

FI

FL

FR

GR

HU

IE

IS

IT

Studentenresidentie

63 22,2

20

84,6 56,6

45,1

4,1

80 71,7

100 61,4

17

14,3 55,9

0

17

Privé met anderen

5,3 66,7

40

5,13 3,14

3,9

14

0 1,45

0 0,87

4,2

9,52 11,8

0

7,95

0

0

0,57

19 5,88

100

3,41

Privé, individueel

1,8

0

0

0 2,52

2,0

0,9

0 2,17

0 0,22

4,2

Andere

1,8

0

0

0 1,26

7,8

3,2

0

0 5,46

0

Huisvesting

LT

LV

Studentenresidentie

55,6

0

75

43,6

100

56 17,9

Privé met anderen

0

0

0

3,0

0

4 10,4

0 6,67

1,72 7,921

Privé, individueel

0

0

0

4,5

0

0 0,94

0,0 1,32

0

0 3,33

0,86 1,532

Andere

0

100 16,67

6,8

0

0 0,94

0,0 1,32

0

0

9,48 4,114

2,9

0

MT

NL

NO

PL

PT

RO

SE

SI

SK

66,7 78,9 45,5 11,1

0 9,09

TR

60 16,7

10

UK

Tot

50 40,57

Bijlage 2.8. Evaluatie huisvesting per gastland (%) Evaluatie huisvesting

AT

BG

CY

CZ

DE

DK

ES

EE

FI

FL

FR

GR

HU

IE

IS

IT

Slecht

16

11

0

7,69 18,2

15,7

36

20 8,03

0 24,7

25

23,8 21,9

0

34

voldoende

23

11

40

28,2 13,8

25,5

25

20 15,2

0 22,5

25

4,76 20,6

100

18,2

0 27,7

33

33,3 35,3

0

25

100 17,5

17

19 17,6

0

15,3

goed

28

33

20

41 34,6

29,4

18

Uitstekend

23

44

40

23,1 27,7

25,5

6

129

20 39,1 40

37

Evaluatie huisvesting

LT

LV

MT

NL

NO

PL

PT

Slecht

44,4

voldoende

33,3

goed

Uitstekend

RO

SE

SI

SK

TR

UK

Tot

100

18,18

29,91

16,22

21,7

32,7

22,2 6,58 9,09

0

0

16,67

22,56

13,51

16,0

24,5

22,2 7,89 36,4

20

28

18,1

24,42

28

15,5

22,2

0

33,33

23,31

32,43

36,0

31,1

33,3 30,3 27,3

20,92

20

24

30,2

27,13

0

0

25

15,79

37,84

20

6,6

22,2 53,9 27,3

40

20

31,9

18,95

HU

IE

IS

Bijlage 2.9. Meerkost per gastland (%) Meerkost

Aantal

Totaal

%

AT

35

57

BG

2

9

61% 22%

CY

4

5

80%

CZ

12

39

31%

DE

80

159

50%

DK

46

51

90%

EE

1

5

20%

ES

351

536

65%

78

82

95%

ES MADRID FI

120

138

87%

FL

1

2

50%

FR

320

458

70%

GR

16

24

67%

HU

9

21

43%

IE

31

34

91% 100%

IS

1

1

IT

144

176

82%

LT

1

9

11%

LV

1

1

100%

MT

7

12

58%

NL

105

133

79%

NO

35

37

95%

PL

10

25

40%

PT

52

106

49%

RO

4

9

44%

SE

66

76

87%

SI

6

11

55%

SK

0

5

0%

TR

17

30

57%

UK

110

116

95%

Bijlage 2.10. Gebruik ECTS per gastland (%)

EE

ES

FI

evaluatie

95

78

100

97

80,8

96

100

89,8

87,4

100

87,5

87

90,5

82,4

100

92,9

ects

95

75

60

94

83,3

92

80

83,4

85,0

100

83,4

91

80

78,8

100

86,5

application_form

74

89

80

89

76,3

86

100

83,8

87,2

100

75,2

86

81

93,9

100

86

130

A

BG

CY

CZ

D

DK

FL

FR

GR

IT

learning_agreement

86

100

100

89

85,9

96

80

95,9

94,0

100

91,9

100

85,7

97

100

92,9

transcript of records

75

78

20

83

64,7

85

100

56,9

78,2

100

52,6

83

61,9

62,5

100

68,8

LV 100

MT 72,73

NL 92,4

LT 88,9

evaluatie

NO 100,0

PL 88

PT 91,3

RO 88,9

SE 90,8

SI 90,9

SK 80

TR 75,9

UK 87,2

Tot 88,4

ects

100

100

88,89

81,9

97,2

95,8

80

50,0

89,5

100

80

96,6

77,4

84,5

application_form

100

100

100

76,2

94,4

75

86,9

85,7

80,3

100

100

89,7

77,4

81,4

learning_agreement

100

100

100

85,2

97,2

95,8

96

87,5

86,8

100

100

93,1

89,8

91,9

transcript of records

88,9

100

66,67

58,7

91,7

79,2

64

88,9

75

72,7

80

75,9

70,4

65,1

Bijlage 2.11. Examens per gastland (%)

AT

BG

CZ

DE

DK

ES

FI

FR

GR

HU

IE

IT


14% 22% 51% 28% 16% 16% 12% 23% 46%


54% 46% 36% 51% 55% 34% 38% 38% 33% 19% 47% 44%

examens in moedertaal

2%

0%

0%

0%

2%

0%

0%

0%

5% 12% 25%

0%

5%

0%

2%

examens in vreemde taal met woordenboek

54% 25% 18% 31% 31% 60% 15% 49% 25% 48% 56% 38%


23% 15% 44% 27% 12% 25% 15% 24% 46% 29% 24% 42%


2%

0%

5%

1%

0%

6%

1%

5%

0%

0%

0%

6%


25%

6% 33%


19%

9%

was er een probleemloze overdracht en inschrijving van de studiepunten (credits) aan de thuisinstelling

65% 48% 56% 56% 51% 49% 54% 71% 67% 53% 56% 78%

LT

MT

9% 20% 18% 19% 17% 48% 31% 18% 11%

3% 11%

NL

4% 15% 13%

N0

PL

PT

0% 19%

RO

SE

7%

SI

3%

TR

UK


67% 17%

11% 22% 20% 27% 22%

9%

55% 13%

22%


67% 33%

41% 57% 44% 22% 11% 49%

45% 27%

46%

examens in moedertaal

0%

0%

48%

0%

0%

1%

0%

0%

0%

3%

0%

examens in vreemde taal met woordenboek

33% 42%

8% 30% 12% 42% 22% 36%

36% 17%

25%


56%

8%

8% 14% 24% 28%

0% 18%

45% 10%

15%


11%

0%

2%

0%

0%

9% 10%

0%

25% 22% 16% 11% 57% 25%

64% 17%

6%


8% 22%


17%

5%

was er een probleemloze overdracht en inschrijving van de studiepunten (credits) aan de thuisinstelling

50% 62%

0%

5%

0%

7%

1%

4% 11% 13%

5%

53% 47% 60% 22% 53% 55%

36%

0%

0%

9%

64% 43%

48%

Bijlage 2.12. Thuisbeoordeling per gastland (%)

Administratieve begeleiding

AT

BG

CY

CZ

2 35

DE

6% 15 151 10%

DK

ES

5 47 11% 131 509 26% 0 5

EE 0%

12 55 22% 0 9

goed

22 55 40% 5 9 56% 3 5 60% 15 35 43% 58 151 38% 19 47 40% 151 509 30% 2 5 40%

6 135

0% 1 5 20%

voldoende

15 55 27% 3 9 33% 0 5

uitstekend Goed of uitstekend

131

8 35 23% 48 151 32% 10 47 21% 186 509 37% 1 5 20%

0% 10 35 29% 30 151 20% 13 47 28%

41 509

8% 2 5 40%

37 55 67% 8 9 89% 3 5 60% 25 35 71% 88 151 58% 32 47 68% 192 509 38% 4 5 80% FI

FR

4% 113 437 26%

GR

3 24 13%

28 135 21% 166 437 38% 11 24 46%

6 55 11% 1 9 11% 1 5 20%

onvoldoende

HU

IT

7 21 33% 42 167 25%

2 33

IE

6% 0 8

LT

MT

0% 2 12 17%

3 21 14% 57 167 34% 11 33 33% 1 8 13% 1 12

8%

NL

18 128 14% 39 128 30%

60 135 44% 133 437 30% 10 24 42%

9 21 43% 55 167 33% 15 33 45% 5 8 63% 7 12 58%

41 135 30%

2 21 10% 13 167

24 128 19%

101 135 75% 158 437 36% 10 24 42% 11 21 52% 68 167 41% 20 33 61% 7 8 88% 9 12 75%

71 128 55%

NO

1 35

6%

PT

0 24

3% 22 95 23%

0%

PL

0 23

RO

0% 0 9

0%

8%

47 128 37%

5 33 15% 2 8 25% 2 12 17%

25 437

SE

2 71

SI

3% 1 11

SK

13 35 37% 40 95 42% 10 23 43% 6 9 67% 16 71 23% 2 11 18% 0 5 13 35 37% 30 95 32% 8 35 23%

3 95

9% 1 5 20%

TR

UK

4 28 14% 14 110 13%

0%

9 28 32% 37 110 34%

8 23 35% 2 9 22% 34 71 48% 6 11 55% 4 5 80% 11 28 39% 39 110 35%

3%

5 23 22% 1 9 11% 19 71 27% 2 11 18% 0 5

0%

4 28 14% 19 110 17%

21 35 60% 33 95 35% 13 23 57% 3 9 33% 53 71 75% 8 11 73% 4 5 80% 15 28 54% 58 110 53%

Academische begeleiding

onvoldoende

AT

1 54

BG

2% 1 9

CY

11% 0 5

0%

CZ

2 36

DE

6% 14 150

9%

DK

2 47

4%

ES

EE

73 505 14% 0 5

0%

voldoende

15 54 28% 2 9

22% 3 5 60% 12 36 33% 48 150 32%

goed

30 54 56% 2 9

22% 2 5 40% 16 36 44% 62 150 41% 25 47 53% 205 505 41% 2 5 40%

uitstekend

8 54 15% 4 9

44% 0 5

Goed + uitstekend 38 54 70% 6 9

0%

9 47 19% 186 505 37% 2 5 40%

6 36 17% 26 150 17% 11 47 23%

41 505

8% 1 5 20%

67% 2 5 40% 22 36 61% 88 150 59% 36 47 77% 246 505 49% 3 5 60%

FI

7 131 11%

FR

GR

HU

IT

IE

0 32

LT

0% 0 8

MT

71 420 17%

3 22 14%

7 19 37% 32 163 20%

35 131 13% 162 420 39%

6 22 27%

3 19 16% 62 163 38% 11 32 34% 4 8 50% 1 12

0% 2 12 17%

NL

10 122

2%

8%

35 122 11%

62 131 44% 159 420 38% 12 22 55%

9 19 47% 59 163 36% 15 32 47% 2 8 25% 5 12 42%

52 122 36%

27 131 31%

2 19 11% 10 163

25 122 50%

28 420

7%

1 22

5%

6%

6 32 19% 2 8 25% 4 12 33%

101 131 75% 187 420 45% 13 22 59% 11 19 58% 69 163 42% 21 32 66% 4 8 50% 9 12 75% 112 122 87%

NO

1 34

0%

PT

8 91 20%

PL

0 23

5 34 18% 45 91 32%

RO

4% 0 9 11%

SE

4 71

SI

SK

6% 1 11 20% 1 5

0%

TR

0 26 12%

UK

6 102

2%

8 23 21% 6 9 11% 14 71 17% 4 11 30% 1 5 60% 11 26 38% 24 102 20%

20 34 44% 32 91 28% 10 23 38% 2 9 56% 41 71 39% 4 11 50% 3 5 20% 14 26 23% 46 102 40% 8 34 38%

6 91 20%

5 23 38% 1 9 22% 11 71 39% 2 11

0% 0 5 20%

1 26 27% 26 102 38%

28 34 82% 46 91 48% 18 23 75% 7 9 78% 56 71 78% 5 11 50% 2 5 40% 13 26 50% 86 102 78%

Overdracht per gastland

onvoldoende

AT

BG

6 51 12% 0 7

CY

CZ

DE

DK

ES

EE

35

6% 24

134

18%

7

47

15%

99

474

21% 0 4

voldoende

13 51 25% 0 7

0% 1 4 25% 11 35

31% 35

134

26%

10

47

21%

162

474

34% 2 4 50%

goed

24 51 47% 7 7

100% 3 4 75% 18 35

uitstekend Goed /uitstekend

0% 0 4

8 51 16% 0 7

0%

0%

51% 51

134

38%

22

47

47%

159

474

34% 1 4 25%

35

11% 24

134

18%

7

47

15%

54

474

11% 1 4 25%

100% 3 4 75% 22 35

63% 75

134

56%

29

47

62%

213

474

45% 2 4 50%

IE

0% 0 4

32 51 63% 7 7

2

0%

4

FI

13 123 11%

FR

GR

HU

IT

LT

MT

NL

72 395 18%

3 21 14%

2 20 10% 29 149 19%

4 27 15% 1 8 13% 2 10 20%

19 112 17%

35 123 28% 114 395 29%

6 21 29%

7 20 35% 46 149 31%

6 27 22% 2 8 25% 1 10 10%

25 112 22%

132

49 123 40% 160 395 41%

8 21 38%

8 20 40% 59 149 40% 12 27 44% 3 8 38% 5 10 50%

26 123 21%

4 21 19%

3 20 15% 15 149 10%

45 112 40%

5 27 19% 2 8 25% 2 10 20%

23 112 21%

75 123 61% 209 395 53% 12 21 57% 11 20 55% 74 149 50% 17 27 63% 5 8 63% 7 10 70%

68 112 61%

49 395 12%

NO

1 31

PT

3% 16 84 19%

PL

RO

3 21 14% 0 7

0%

SE

9 66 14% 0

SI 9

SK

0% 0 4

0%

TR

0 24

UK

0% 15 89 17%

8 31 26% 26 84 31%

7 21 33% 2 7 29% 17 66 26% 2

9 22% 1 4 25% 11 24 46% 19 89 21%

14 31 45% 30 84 36%

8 21 38% 5 7 71% 25 66 38% 5

9 56% 3 4 75% 14 24 58% 39 89 44%

3 21 14% 0 7

9 22% 0 4

8 31 26% 12 84 14%

0% 15 66 23% 2

0%

1 24

4% 16 89 18%

9 78% 3 4 75% 15 24 63% 55 89 62%

22 31 71% 42 84 50% 11 21 52% 5 7 71% 40 66 61% 7

Bijlage 2.13. Academische impact per gastland (%) Beoordeling wetenschappelijke of professionele meerwaarde

AT

BG

CY

LV

D

DK

onvoldoende

6 54

11%

1

9

11% 0

5

0%

9

35

26%

6

152

4%

2

45

4%

voldoende

7 54

13%

7

9

78%

4

5

80%

7

35

20%

29

152

19%

6

45

13%

goed

26 54

48%

1

9

11%

1

5

20%

11

35

31%

61

152

40%

24

45

53%

uitstekend

14 54

26%

0

9

0%

0

5

0%

8

35

23%

53

152

35%

14

45

31%

goed of uitstekend

40 54

74%

1

9

11%

1

5

20%

19

35

54%

114

152

75%

38

45

84%

GR

HU

ES

EE

FR

IE

IT

59

505

12%

1

4

25%

61 435

14%

5

24

21%

1

21

5%

16

169

9%

3

34

9%

142

505

28%

0

4

0%

109 435

25%

6

24

25%

3

21

14%

48

169

28%

7

34

21%

202

505

40%

2

4

50%

177 435

41%

12

24

50%

9

21

43%

67

169

40%

17

34

50%

102

505

20%

1

4

25%

88 435

20%

1

24

4%

8

21

38%

38

169

22%

7

34

21%

304

505

60%

3

4

75%

265 435

61%

13

24

54%

17

21

81%

105

169

62%

24

34

71%

PT

RO

LT

NO

NL

PL

0

8

0%

0

34

0%

3 129

2%

19

95

20%

1

24

4%

1

9

11%

0

8

0%

6

34

18%

14 129

11%

30

95

32%

5

24

21%

1

9

11%

12 72 17%

2

8

25%

15

34

44%

47 129

36%

27

95

28%

9

24

38%

5

9

56%

28 72 39%

6

8

75%

13

34

38%

65 129

50%

19

95

20%

9

24

38%

2

9

22%

28 72 39%

8

8

100%

28

34

82%

112 129

87%

46

95

48%

18

24

75%

7

9

78%

56 72 78%

SI

SK

TR

UK

134

11%

2

10

20%

0

5

0%

3

26

12%

2

110

2%

18

134

13%

3

10

30%

3

5

60%

10

26

38%

22

110

20%

59

134

44%

5

10

50%

1

5

20%

6

26

23%

44

110

40%

42

134

31%

0

10

0%

1

5

20%

7

26

27%

42

110

38%

101

134

75%

5

10

50%

2

5

40%

13

26

50%

86

110

78%

133

FI

15

4 72

SE 6%

Globale beoordeling per gastland (alle landen) LV

4,00

IS

4,00 4,00

FL 3,92

PL

3,87

DK

3,86

HU 3,79

TR

3,76

AT

3,75

LT RO

3,75

SE

3,75 3,74

DE UK

3,72

NO

3,71

BG

3,71

ES

3,71

GR

3,71

FI

3,70 3,68

CZ

3,67

MT

3,65

PT

3,64

SI

3,63

IT

3,62

IE SK

3,60

EE

3,60

CY

3,60 3,57

FR 3,44

NL 3,10

3,20

3,30

3,40

3,50

3,60

3,70

3,80

3,90

4,00

Grafiek 105

Deze grafiek dient met de nodige omzichtigheid te worden gelezen omdat er naar sommige gastlanden slechts een mobiliteit was van 1 of 2 studenten (IS, LV, FL) terwijl er naar andere landen een mobiliteit was van honderden studenten. Gelieve daarom de cijfers p. 10 te raadplegen. 134

Bijlage 2.14. Beoordeling wetenschappelijke of professionele meerwaarde per studiegebied Wetenschappelijke of Professionele impact

Aantal Totaal %goed/uitstekend studenten 24 48 50,0

Landbouwwetenschappen Architectuur, Stedebouw en ruimtelijke ordenin Kunst en Vormgeving

67 60

98 86

68,4 69,8


239

388

61,6


130

191

68,1

Technische Wetenschappen, Technologie Aardrijkskunde, Geologie

119 6

186 11

64,0 54,5


36

51

70,6

226

308

73,4

Rechtsgeleerdheid

75

121

62,0


32

35

91,4

170

234

72,6 70,0

Talen en Filologie

Medische Wetenschappen Natuurwetenschappen

28

40


150

233

64,4

56

104

53,8

Communicatie en Informatiewetenschappe Overige Studierichtingen totaal

14

26

53,8

1432

2161

66,3

2.15. Beoordeling sociale en culturele impact per gastland Sociaal en cultureel oogpunt… Je Erasmusverblijf a. geeft uitzicht op ruimere kansen binnen de Europese arbeidsmarkt b. motiveert om in een ander Europees land te werken c. betekent een verrijking van je culturele inzichten binnen Europa d. heeft je maturiteit en persoonlijkheid versterkt e. heeft je vriendenkring verruimd f.

was de (meer)uitgave waard

Vraag a

Vraag b

Vraag c

Vraag d

Vraag e

Vraag f

AT

AT

AT

AT

AT

AT

helemaal oneens

1

52

2%

1

55

2%

1

56

2%

0

55

0%

2

56

4%

0

56

0%

oneens

6

52

12%

5

55

9%

1

56

2%

2

55

4%

3

56

5%

3

56

5%

eens

25

52

48%

24

55

44%

20

56

36%

19

55

35%

19

56

34%

14

56

25%

helemaal eens

20

52

38%

25

55

45%

34

56

61%

34

55

62%

32

56

57%

39

56

70%

135

eens +helemaal eens

45

52

87%

49

55

89%

54

56

96%

53

55

96%

51

56

91%

53

56

95%

BG

BG

BG

BG

BG

BG

helemaal oneens

1

7

14%

1

9

11%

0

9

0%

0

9

0%

0

9

0%

0

9

0%

oneens

1

7

14%

1

9

11%

0

9

0%

0

9

0%

0

9

0%

1

9

11%

eens

3

7

43%

4

9

44%

1

9

11%

4

9

44%

3

9

33%

0

9

0%

helemaal eens eens +helemaal eens

2

7

29%

3

9

33%

8

9

89%

5

9

56%

6

9

67%

8

9

89%

5

7

71%

7

9

78%

9

9

100%

9

9

100%

9

9

100%

8

9

89%

CY

CY

CY

CY

CY

CY

helemaal oneens

0

5

0%

0

5

0%

0

5

0%

0

5

0%

0

5

0%

0

5

0%

oneens

0

5

0%

1

5

20%

0

5

0%

0

5

0%

0

5

0%

0

5

0%

eens

4

5

80%

3

5

60%

3

5

60%

2

5

40%

2

5

40%

3

5

60%


1

5

20%

1

5

20%

2

5

40%

3

5

60%

3

5

60%

2

5

40%

5

5

100%

4

5

80%

5

5

100%

5

5

100%

5

5

100%

5

5

100%

CZ

CZ

CZ

CZ

CZ

CZ

helemaal oneens

3

36

8%

5

36

14%

1

37

3%

1

36

3%

1

37

3%

2

37

5%

oneens

8

36

22%

3

36

8%

1

37

3%

0

36

0%

2

37

5%

1

37

3%

eens

14

36

39%

7

36

19%

10

37

27%

12

36

33%

6

37

16%

7

37

19%


11

36

31%

21

36

58%

25

37

68%

23

36

64%

28

37

76%

27

37

73%

25

36

69%

28

36

78%

35

37

95%

35

36

97%

34

37

92%

34

37

92%

DE

DE

DE

DE

DE

DE

helemaal oneens

4

138

3%

7

150

5%

2

153

1%

0

152

0%

2

153

1%

0

153

0%

oneens

23

138

17%

28

150

19%

12

153

8%

6

152

4%

16

153

10%

4

153

3%

eens

63

138

46%

55

150

37%

63

153

41%

56

152

37%

50

153

33%

42

153

27%


48

138

35%

60

150

40%

75

153

49%

90

152

59%

85

153

56%

107

153

70%

111

138

80%

115

DK

150

77% 138

DK

153

90%

146

152

DK

96%

DK

135

153

88%

149

DK

153

97%

DK

helemaal oneens

1

45

2%

1

47

2%

1

47

2%

0

48

0%

0

48

0%

0

48

0%

oneens

7

45

16%

4

47

9%

1

47

2%

1

48

2%

2

48

4%

2

48

4%

eens

23

45

51%

21

47

45%

18

47

38%

13

48

27%

12

48

25%

10

48

21%


14

45

31%

21

47

45%

27

47

57%

34

48

71%

34

48

71%

36

48

75%

37

45

82%

42

47

89%

45

47

96%

47

48

98%

46

48

96%

46

48

96%

EE

EE

EE

EE

EE

0

5

0%

0

5

0%

0

5

0%

0

5

0%

0

5

0%

0

5

0%

oneens

1

5

20%

0

5

0%

0

5

0%

0

5

0%

1

5

20%

0

5

0%

eens

3

5

60%

1

5

20%

0

5

0%

1

5

20%

0

5

0%

1

5

20%

helemaal eens

1

5

20%

4

5

80%

5

5

100%

4

5

80%

4

5

80%

4

5

80%

eens +helemaal

4

5

80%

5

5

100%

5

5

100%

5

5

100%

4

5

80%

5

5

100%

136

EE

helemaal oneens

eens

ES

ES

ES

ES

helemaal oneens

9

487

2%

18

518

3%

3

519 1%

1

521

0%

7

521 1%

5

519

1%

oneens

91

487

19%

71

518

14%

22

519 4%

22

521

4%

37

521 7%

19

519

eens

241 487

49%

190 518

37%

196

519 38%

170

521

33%

150 521 29%

116 519

22%


148 487

30%

239 518

46%

298

519 57%

328

521

63%

327 521 63%

379 519

73%

389 487

80%

429 518

83%

494

498

521

96%

477 521 92%

FI

495 519 FI

95%

519 95% FI

helemaal oneens oneens

FI

FI

ES

ES

FI

4%

2

120

2%

9

130

7%

0

135

0%

1

135

1%

1

134

1%

0

135

0%

28

120

23%

17

130

13%

3

135

2%

5

135

4%

9

134

7%

4

135

3%

eens

58

120

48%

48

130

37%

52

135

39%

44

135

33%

35

134

26%

32

135

24%


32

120

27%

59

130

45%

80

135

59%

85

135

63%

89

134

66%

99

135

73%

90

120

75%

107

130

82%

132

135

98%

129

135

96%

124

134

93% 131

135

97%

FR

FR

FR

FR

FR

FR

16

424

4%

25

439

6%

7

445

2%

3

447

1%

10

445

2%

6

444

1%

oneens

77

424

18%

62

439

14%

38

445

9%

32

447

7%

45

445

10%

23

444

5%

eens

217

424

51%

206

439

47%

207

445

47%

180

447

40%

159

445

36% 139

444

31%


114

424

27%

146

439

33%

193

445

43%

232

447

52%

231

445

52% 276

444

62%

331

390

445

424

78%

GR

352

439

80%

GR

400

445

90%

GR

412

447

92%

GR

88% 415

GR

444

93%

GR

helemaal oneens

1

22

5%

2

24

8%

0

24

0%

0

24

0%

0

23

0%

0

24

0%

oneens

4

22

18%

3

24

13%

1

24

4%

0

24

0%

2

23

9%

0

24

0%

eens helemaal eens eens +helemaal eens

10

22

45%

10

24

42%

8

24

33%

9

24

38%

7

23

30%

5

24

21%

7

22

32%

9

24

38%

15

24

63%

15

24

63%

14

23

61%

19

24

79%

17

22

77%

HU

19

24

79%

23

HU

24

96%

24

24

100%

21

23

91%

HU

HU

HU

24

24

100%

HU

helemaal oneens

1

21

5%

0

20

0%

0

21

0%

0

21

0%

1

21

5%

0

21

0%

oneens

5

21

24%

5

20

25%

1

21

5%

1

21

5%

0

21

0%

1

21

5%


10

21

48%

9

20

45%

7

21

33%

6

21

29%

8

21

38%

4

21

19%

5

21

24%

6

20

30%

13

21

62%

14

21

67%

12

21

57%

16

21

76%

15

21

71%

15

20

75%

20

21

95%

20

21

95%

20

21

95%

20

21

95%

IT

IT

IT

IT

IT

IT

helemaal oneens

10

157

6%

5

169

3%

0

172

0%

0

172

0%

2

172

1%

0

172

0%

oneens

30

157

19%

23

169

14%

7

172

4%

11

172

6%

14

172

8%

8

172

5%

eens

85

157

54%

67

169

40%

58

172

34%

48

172

28%

46

172

27%

32

172

19%

137

helemaal oneens


32 117

20%

157

75%

74 141

IE

169 169

44% 83%

106 164

IE

172 172

62% 95%

113 161

IE

172 172

66% 94%

IE

110

172

156

172

64% 132 91% 164

172

IE

172

77% 95%

IE

helemaal oneens

0

33

0%

2

34

6%

0

34

0%

1

34

3%

2

34

6%

2

34

6%

oneens

7

33

21%

7

34

21%

4

34

12%

2

34

6%

2

34

6%

1

34

3%


17

33

52%

10

34

29%

13

34

38%

15

34

44%

11

34

32%

9

34

26%

9

33

27%

15

34

44%

17

34

50%

16

34

47%

19

34

56%

22

34

65%

26

33

79%

25

34

74%

30

34

88%

31

34

91%

30

34

88%

31

34

91%

LT

LT

LT

LT

LT

LT

helemaal oneens

0

7

0%

1

8

13%

0

7

0%

0

7

0%

0

8

0%

0

8

0%

oneens

2

7

29%

1

8

13%

0

7

0%

1

7

14%

0

8

0%

0

8

0%

eens

2

7

29%

1

8

13%

1

7

14%

2

7

29%

3

8

38%

2

8

25%


3

7

43%

5

8

63%

6

7

86%

4

7

57%

5

8

63%

6

8

75%

5

7

71%

6

8

75%

7

7

100%

6

7

86%

8

8

100%

8

8

100%

MT

MT

MT

MT

MT

MT

helemaal oneens

1

10

10%

1

12

8%

0

12

0%

0

12

0%

0

12

0%

0

12

oneens

2

10

20%

3

12

25%

0

12

0%

1

12

8%

2

12

17%

0

12

0%

eens

2

10

20%

3

12

25%

2

12

17%

1

12

8%

1

12

8%

1

12

8%


5

10

50%

5

12

42%

10

12

83%

10

12

83%

9

12

75%

11

12

92%

7

10

70%

8

NO

12

67%

12

NO

12

100%

11

NO

12

92%

10

NO

12

83%

12

NO

12

0%

100%

NO

helemaal oneens

0

31

0%

3

35

9%

0

36

0%

0

36

0%

1

36

3%

0

36

0%

oneens

6

31

19%

3

35

9%

2

36

6%

1

36

3%

2

36

6%

2

36

6%

16

31

52%

14

35

40%

12

36

33%

13

36

36%

12

36

33%

10

36

28%

9

31

29%

15

35

43%

22

36

61%

22

36

61%

21

36

58%

24

36

67%


25

31

81%

29

35

83%

34

36

94%

35

36

97%

33

36

92%

NL

NL

NL

NL

NL

34

36

94%

NL

helemaal oneens

10

125

8%

11

128

9%

5

128

4%

1

128

1%

8

129

6%

2

129

2%

oneens

28

125

22%

28

128

22%

23

128

18%

10

128

8%

17

129

13%

12

129

9%

eens

51

125

41%

44

128

34%

52

128

41%

50

128

39%

40

129

31%

39

129

30%


36

125

29%

45

128

35%

48

128

38%

67

128

52%

64

129

50%

75

129

58%

87

helemaal oneens

125

70%

89

PT

128

70%

100

128

78%

117

128

104

129

PT

PT

PT

PT

PT

91%

81% 114

129

88%

2

90

2%

7

94

7%

1

95

1%

0

95

0%

0

95

0%

1

95

1%

oneens

16

90

18%

12

94

13%

3

95

3%

6

95

6%

6

95

6%

2

95

2%

eens

41

90

46%

37

94

39%

33

95

35%

28

95

29%

28

95

29%

18

95

19%

138

157


31 72

34%

90

80%

38 75

PL

94 94

40% 80%

58 91

PL

95 95

61% 96%

61 89

PL

95 95

64% 94%

61 89

PL

95 95

64% 94%

74 92

PL

95 95

78% 97%

PL

helemaal oneens

0

22

0%

1

24

4%

0

24

0%

0

24

0%

0

24

0%

0

24

0%

oneens

2

22

9%

2

24

8%

1

24

4%

2

24

8%

1

24

4%

0

24

0%


12

22

55%

12

24

50%

9

24

38%

8

24

33%

7

24

29%

6

24

25%

8

22

36%

9

24

38%

14

24

58%

14

24

58%

16

24

67%

18

24

75%

20

22

91%

21

24

88%

23

24

96%

22

24

92%

23

24

96%

24

24

100%

RO

RO

RO

RO

RO

RO

helemaal oneens

1

9

11%

1

9

11%

0

9

0%

0

9

0%

1

9

11%

0

9

0%

oneens

2

9

22%

1

9

11%

0

9

0%

0

9

0%

1

9

11%

1

9

11%

eens

5

9

56%

4

9

44%

3

9

33%

3

9

33%

2

9

22%

2

9

22%


1

9

11%

3

9

33%

6

9

67%

6

9

67%

5

9

56%

6

9

67%

6

9

67%

7

9

78%

9

9

100%

9

9

100%

7

9

78%

8

9

89%

SE

SE

SE

SE

SE

SE

helemaal oneens

2

67

3%

1

73

1%

1

74

1%

0

74

0%

1

74

1%

0

73

oneens

17

67

25%

10

73

14%

2

74

3%

4

74

5%

2

74

3%

2

73

3%

eens

30

67

45%

31

73

42%

32

74

43%

27

74

36%

22

74

30%

15

73

21%


18

67

27%

31

73

42%

39

74

53%

43

74

58%

49

74

66%

56

73

77%

48

67

72%

62

73

85%

71

74

96%

70

74

95%

71

74

96%

71

73

97%

SI

0%

SI

SI

SI

SI

SI

helemaal oneens

1

11

9%

0

11

0%

0

11

0%

0

11

0%

0

11

0%

0

11

0%

oneens

2

11

18%

2

11

18%

1

11

9%

0

11

0%

1

11

9%

1

11

9%

eens

4

11

36%

2

11

18%

3

11

27%

4

11

36%

3

11

27%

3

11

27%


4

11

36%

7

11

64%

7

11

64%

7

11

64%

7

11

64%

7

11

64%

8

11

73%

9

SK

11

82%

10

SK

11

91%

11

SK

11

100%

10

SK

11

91%

10

SK

11

91%

SK

helemaal oneens

0

5

0%

0

5

0%

0

5

0%

0

5

0%

0

5

0%

0

5

0%

oneens

1

5

20%

0

5

0%

0

5

0%

0

5

0%

1

5

20%

0

5

0%

eens

3

5

60%

3

5

60%

2

5

40%

1

5

20%

0

5

0%

1

5

20%


1

5

20%

2

5

40%

3

5

60%

4

5

80%

4

5

80%

4

5

80%

4

5

80%

5

TR

5

100%

5

TR

5

100%

5

TR

5

100%

4

TR

5

80%

5

TR

5

100%

TR

helemaal oneens

1

29

3%

0

29

0%

0

29

0%

0

29

0%

0

29

0%

0

29

0%

oneens

8

29

28%

1

29

3%

0

29

0%

1

29

3%

3

29

10%

0

29

0%

eens helemaal eens

139

90

8

29

28%

10

29

34%

5

29

17%

5

29

17%

7

29

24%

4

29

14%

12

29

41%

18

29

62%

24

29

83%

23

29

79%

19

29

66%

25

29

86%

eens +helemaal eens

20

29

69%

28

29

97%

29

29

100%

28

29

97%

26

29

90%

29

29

100%

UK

UK

UK

UK

UK

UK

helemaal oneens

2

107

2%

4

108

4%

2

111

2%

1

111

1%

1

111

1%

1

110

oneens

12

107

11%

12

108

11%

7

111

6%

1

111

1%

8

111

7%

4

110

1% 4%

eens

54

107

50%

38

108

35%

36

111

32%

39

111

35%

30

111

27%

29

110

26%


39

107

36%

54

108

50%

66

111

59%

70

111

63%

72

111

65%

76

110

69%

93

107

87%

92

108

85%

102

111

92%

109

111

98%

102

111

92% 105

110

95%

2.16. Beoordeling betere arbeidskansen op de Europese arbeidsmarkt

Landbouw Architectuur Kunst Bedrijfswetenschap Onderwijs Technologie Geografie Geestwet..

helemaal oneens oneens eens

1 11 22

46 2% 2 93 2% 3 81 4% 4 46 24% 22 93 24% 14 81 17% 40 46 48% 52 93 56% 41 81 51% 178

385 385 385

1% 10% 46%

11 43 77


12 34

46 26% 17 93 18% 23 81 28% 163 46 74% 69 93 74% 64 81 79% 341

385 385

42% 46 89% 123

177 6% 177 24% 177 44%

2 24 90

176 1% 176 14% 176 51%

177 26% 60 177 69% 150

0 11 0% 2 1 11 9% 11 7 11 64% 25

176 34% 3 11 27% 7 176 85% 10 11 91% 32

45 4% 45 24% 45 56% 45 16% 45 71%

Talen Rechten Wiskunde Medische Wet. Natuurwet. Soc. Wet. Com. Wet. Andere helemaal oneens oneens eens

8 65 172

312 3% 6 117 5% 0 34 0% 15 210 312 21% 23 117 20% 2 34 6% 51 210 312 55% 45 117 38% 19 34 56% 104 210

7% 24% 50%

1 6 19

37 3% 37 16% 37 51%


67 239

312 21% 43 117 37% 13 34 38% 40 210 312 77% 88 117 75% 32 34 94% 144 210

19% 69%

11 30

37 30% 58 222 26% 42 99 42% 6 25 24% 37 81% 154 222 69% 85 99 86% 19 25 76%

9 222 4% 3 99 3% 2 25 8% 59 222 27% 11 99 11% 4 25 16% 96 222 43% 43 99 43% 13 25 52%

2.17. Globale beoordeling per gastland

AT

BG

CY

CZ

DE

DK

onvoldoende

0 55

0%

0

7

0% 0 5

0%

2

37

5%

0

148

0%

0

47

0%

voldoende

2 54

4%

1

7

14% 0 5

0%

0

37

0%

4

148

3%

0

47

0%

9 54

17%

0

7

0% 2 5

40%

6

37

16%

31

148

21%

6

47

13%

uitstekend

goed

44 54

81%

6

7

86% 3 5

60%

29

37

78%

113

148

76%

41

47

87%

goed of uitstekend

53 54

98%

6

7

86% 5 5

100%

35

37

95%

144

148

97%

47

47

100%

ES

EE

FI

FR

GR

HU

IT

IE

2 500

0% 0 5

0%

15

134

11%

61 435

14%

5

24

21%

1

21

5%

16

169

9%

3 34

9%

15 500

3% 0 5

0%

18

134

13% 109 435

25%

6

24

25%

3

21

14%

48

169

28%

7 34

21%

109 500

22% 2 5

40%

59

134

44% 177 435

41%

12

24

50%

9

21

43%

67

169

40% 17 34

50%

374 500

75% 3 5

60%

42

134

31%

88 435

20%

1

24

4%

8

21

38%

38

169

22%

7 34

21%

483 500

97% 5 5

100% 101

134

75% 265 435

61%

13

24

54%

17

21

81%

105

169

62% 24 34

71%

RO

SE

LT

NO

NL

PT

PL

SI

SK

0%

0 34

0%

3 129

2% 19 95

20%

1

24

4% 1 9

11%

4

72

6% 2

10

20% 0 5

0%

8

0%

6 34

18%

14 129

11% 30 95

32%

5

24

21% 1 9

11%

12

72

17% 3

10

30% 3 5

60%

25% 15 34

44%

47 129

36% 27 95

28%

9

24

38% 5 9

56%

28

72

39% 5

10

50% 1 5

20%

8

140

8

8

75% 13 34

8

100% 28 34

65 129

50% 19 95

20%

9

24

38% 2 9

22%

28

72

39% 0

10

0% 1 5

20%

82% 112 129

38%

87% 46 95

48%

18

24

75% 7 9

78%

56

72

78% 5

10

50% 2 5

40%

3 26

UK 110

2%

10 26

38% 22

110

20%

6 26

23% 44

110

40%

7 26

27% 42

110

38%

13 26

50% 86

110

141

12%

2

TR

78%

Bijlage 3: De Vragenlijst Deze enquête neemt ongeveer een kwartiertje in beslag. Kruis telkens het vakje of de vakjes van je antwoord aan. Bij sommige vragen is een maximum aangegeven.

I. De voorbereiding van het buitenlands studieverblijf 1. Volgende motieven speelden mee bij je beslissing om aan het Erasmusprogramma deel te nemen: (Duid de belangrijkste aan, max. 3) a. het leren van een andere taal 1 b. de faam van een buitenlandse instelling 1 c. het aanbod van opleidingsonderdelen die in het eigen studiegebied weinig of niet aan bod komen 1 1 d. een andere leeromgeving e. een meerwaarde op de Europese arbeidsmarkt 1 f. een andere culturele omgeving 1 g. de kans om je zelfstandigheid vergroten 1 h. de aanzet van vrienden of omgeving 1 i. een vroegere internationale ervaring 1 2. a. b. c. d.

Wie speelde een rol bij je beslissing? je internationale coördinator je docent(en) je medestudenten je ouders en kennissen

1 1 1 1

3. Bij de keuze van het gastland hield je rekening met volgende aspecten: (Duid de belangrijkste aan, max. 3) a. de taal 1 b. de cultuur 1 c. de levensduurte 1 d. het imago van het gastland 1 e. de voorbeeldrol (in sector of studiegebied) 1 4. Bij de keuze van de gastinstelling hield je rekening met volgende aspecten: (Duid de belangrijkste aan, max. 3) a. de internationale bekendheid 1 b. de reputatie en internationale uitstraling van docent(en) 1 c. de ervaringen van Erasmusstudenten die reeds aan de gastinstelling verbleven 1 d. het aanbod van elementen in het buitenlands studieprogramma die weinig of niet aan bod komen in de eigen instelling 1 e. het aanraden van eigen docenten 1 f. de instelling paste perfect in het kader van je studieopdracht (thesis, eindwerk, stage) 1 142

g. je kon er beschikken over uniek studiemateriaal en/of onderzoeksfaciliteiten (bib, archief, lab, …) h. er was geen andere bestemming beschikbaar 5. Volgende elementen deden je twijfelen over je deelname aan het Erasmusprogramma: (Duid de belangrijkste aan, max. 3) a. je gebrekkige talenkennis b. de eventuele negatieve weerslag op je studieresultaten aan de eigen instelling. c. de schrik voor heimwee d. je financiële situatie e. je sociale situatie f. je handicap

1 1 1 1 1 1 1 1

6. a. b. c. d. e.

Voor het vertrek naar het buitenland hechtte je belang aan informatie over… 1 de cultuur en samenleving van het gastland de buitenlandse gastinstelling 1 het studieprogramma en de studiekalender 1 het onthaal, huisvesting en accommodatie 1 het Learning Agreement en de overdracht van de te behalen studiepunten 1 f. de voorbereidende taalcursussen 1 g. de studieprogramma's of modules voor buitenlandse studenten 1

7. a. b. c. d. e.

Voor je vertrek beschikte je over informatie over… de cultuur en samenleving van het gastland de buitenlandse gastinstelling het studieprogramma en de studiekalender het onthaal, huisvesting en accommodatie het Learning Agreement en de overdracht van de te behalen studiepunten f. de voorbereidende taalcursussen g. de studieprogramma's of modules voor buitenlandse studenten

1 1 1 1 1 1 1

8. Je leverde bijkomende inspanningen ter voorbereiding. (alleen bij positief antwoord aankruisen.) a. Je zocht zelf contact met de gastinstelling. b. Je bezocht de instelling vooraf in functie van opvang en huisvesting. c. Je zocht bijkomende informatie op over de gastinstelling, het gastland, de stad of regio.

1 1 1

II. Het buitenlands studieverblijf 1. a. b. c.

Bij aankomst was er… een onthaalsessie een informatiesessie een oriëntatieprogramma

143

1 1 1

d. niets

1

2. Tijdens het verblijf werden er speciale activiteiten voor Erasmusstudenten georganiseerd?

1 ja 1 nee

3. Huisvesting Type huisvesting: a. studentenresidentie b. privé, gedeeld met andere studenten c. privé, individueel d. andere Hoe heb je huisvesting gevonden?

1 1 1 1

e. Via de huisvestingsdienst van de gastinstelling

1

f. Via vrienden, familie

1

g. Op eigen initiatief

1

4. Hoe beoordeel je… ? (Zet een kruisje in het juiste vakje)

0

− − − + ++

niet van toepassing onvoldoende voldoende goed uitstekend

a. de aanspreekbaarheid en bereikbaarheid van de contactpersonen in de gastinstelling. b. de voorbereiding van de gastinstelling op je komst. c. de eerste opvang en begeleiding door de contactpersonen d. de afhandeling van alle noodzakelijke administratieve formaliteiten e. de getroffen voorzieningen voor huisvesting en verblijf f.

de informatie over het studieprogramma

g. de integratie in het lokale studentenleven h. de gastvrijheid van de instelling, stad en regio i.

de voorzieningen voor gehandicapten of specifieke behoeften

j.

de bemiddeling van het lokaal internationaal bureau

144

0

− −

−

+

++

k. de informatie van de betrokken docenten/academisch coördinator l.

de opvang door lokale studenten en andere Erasmusstudenten

m. de kwalitatieve begeleiding bij theoretisch onderzoek, practica of stages n. de samenstelling van het studieprogramma of lessenpakket

o. de flexibiliteit bij de aanpassing van het studiepakket

p. de op maat geschreven studieopdrachten

q. de toegang tot bibliotheek en studiemateriaal

r.

de toegang tot internet, e‐mail en faxfaciliteiten en tot de meest geavanceerde technologieën inzake onderzoek en communicatie s. de bijzondere zorg besteed aan voorzieningen voor gehandicapten, andersvaliden en studenten met bijzondere noden t. de voorbereiding en de informatie die je van de thuisinstelling kreeg vóór het verblijf? u. Hoe beoordeel je het contact dat je onderhield met je thuisinstelling tijdens het verblijf in het buitenland ?

III. Examens 1. Vond er een evaluatie plaats ?

1 ja 1 nee

2. Werd ECTS toegepast ? 2a. Werd er een application form gebruikt ?

1

2b. Werd er een learning agreement gebruikt ?

1

2c. Werd er een transcript of records gebruikt ?

1

3. Bij de evaluaties/examens aan de gastinstelling: (Zet een kruisje bij elk positief antwoord.) a. b. c. d. e. f. g. h. i.

145

waren er reeds afspraken gemaakt in je thuisinstelling werden die afspraken nagekomen waren er afspraken gemaakt in de gastinstelling werden die afspraken nagekomen waren er conflicten tussen de afspraken aan de thuis‐ en de gastinstelling kreeg je een andere examenvorm dan de lokale studenten diende je je aan te passen aan een voor jou andere methode van evalueren (dan aan de thuisinstelling) kon je de examens in je moedertaal afleggen kon je de examens in een voor jou vreemde taal afleggen mits gebruik van een woordenboek

1 1 1 1 1 1 1 1 1

1

j. k.

waren er regelingen getroffen voor herkansing ter plaatse waren er regelingen getroffen voor herkansing via de thuisinstelling 1 l. was er een probleemloze overdracht en inschrijving van de studiepunten (credits) aan de thuisinstelling m. werd je milder behandeld dan de lokale student n. werd je strenger behandeld dan de lokale student

1 1 1

IV Taalvoorbereiding Wat waren de onderwijsta(a)l(en) van de gevolgde cursussen? (Taalstudenten opgelet, het gaat niet om de talen die je eventueel bestudeerde.) EER

Centraal‐ en Oost‐Europa

Overige

Deens

1

Bulgaars

1

Baskisch

1

Duits

1

Ests

1

Catalaans

1

Engels

1

Hongaars

1

Gallego

1

Fins

1

Lets

1

Iers (Gaelic)

1

Frans

1

Litouws

1

Letzeburgs

1

Grieks

1

Pools

1

Macedonisch

1

Ijslands

1

Roemeens

1

Rheto‐Romaans

1

Italiaans

1

Slovaaks

1

Russisch

1

Nederlands

1

Sloveens

1

Welsh

1

Noors

1

Tsjechisch

1

Portugees

1

Spaans

1

Zweeds

1

A. voor vertrek 1. Volgde je een specifieke taalvoorbereidende cursus voor je vertrok met het oog op het Erasmusverblijf?

1 ja

1 nee

146

2. Indien ja, waar? (meerdere antwoorden mogelijk) a. b. c. d. e. f.

aan de eigen instelling aan een andere HO‐instelling dan de eigen instelling via onderwijs voor sociale promotie (avondonderwijs) via zomercursus in het buitenland via privé‐lessen via persoonlijke voorbereiding

1 1 1 1 1 1

3. a. b. c. d.

Inlichtingen over de cursus: (Zet een kruisje bij elk positief antwoord.) Was de cursus minder dan 60u ? Was het volgen van een taalcursus een selectiecriteria? Was de cursus gratis? Had de taalcursus ook een culturele component?

1 1 1 1

B. In het gastland 4. Volgde je een taalcursus tijdens je verblijf in het gastland?

1 ja

1 nee

5. Indien ja, waar? a. aan de partnerinstelling b. aan een andere buitenlandse instelling dan de partnerinstelling

1 1

6. Inlichtingen over de cursus: (Zet een kruisje bij elk positief antwoord.) a. b. c. d. e.

Was de cursus minder dan 60u ? Was de cursus gratis? Ontving je een certificaat als bewijs van deze taalvoorbereiding? Kent je thuisinstelling ECTS studiepunten toe voor deze taalcursus? Had de taalcursus ook een culturele component?

1 1 1 1 1

7. Problemen (Zet een kruisje bij elk positief antwoord.) a. Heb je taalhinder ondervonden bij het leggen van sociale contacten? b. Heb je taalhinder ondervonden bij het studeren van de leerstof? c. Heeft de taal een negatief effect gehad op het afleggen van je examens?

1 1 1

V. Financiering (Zet een kruisje bij elk positief antwoord.) 1. Had je vooraf voldoende informatie over de levensduurte van het gastland en de kosten van je verblijf? 147

1

2. Ging het studieverblijf in het buitenland gepaard met een aanzienlijke meeruitgave t.o.v. de studie in België? 3. Was er een meeruitgave voor: a. huisvesting b. voeding c. ontspanning d. vervoer e. studiemateriaal 4. Naast je eventuele Erasmusbeurs heb je je verblijf bekostigd via: a. spaargeld b. lening c. extra tussenkomst ouders/familieleden d. vakantiejob e. studentenjob tijdens het jaar 5. Voor wie een Erasmustoelage kreeg: zou je ook zonder Erasmustoelage vertrokken zijn ? 6. Diende je verplicht te betalen aan de gastinstelling voor: a. studentenvereniging b. verzekering c. labokosten d. bibliotheekgebruik e. computergebruik f. andere

1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

VI. Na terugkeer (Zet een kruisje bij elk positief antwoord.) 1. Bij je terugkeer naar België waren er problemen met: a. Het tijdig bekomen van je studieresultaten van de gastinstelling b. Het omzetten van de studiepunten in het studiepuntensysteem van de thuisinstelling c. de overdracht van je studieresultaten aan de thuisinstelling d. De verschillen in de curricula tussen de gastinstelling en de thuisinstelling 2. Bij je terugkeer naar België moest je: a. één of meerdere examens of extra taken afleggen voor die opleidingsonderdelen die je niet aan de thuisinstelling kon volgen. 3. Hoe beoordeel je… ? (Zet een kruisje in het passende vakje) 0 niet van toepassing − − onvoldoende − voldoende + goed 148

1 1 1 1 1

++

uitstekend

0

− −

−

+

++

0

− −

−

+

++

a. de doorzichtigheid van de selectieprocedure b. de administratieve voorbereiding en afhandeling vanuit de thuisinstelling (beurstoekenning, contracten, betaling…) c. de administratieve voorbereiding en begeleiding vanuit de gastinstelling (huisvesting, informatie, formulieren) d. de academische voorbereiding aan de thuisinstelling e. de academische begeleiding aan de gastinstelling f.

de overdracht en erkenning van je studieresultaten

g. je kennis van de taal van het gastland voor het studieverblijf h. je kennis van de taal van het gastland na het studieverblijf

VII. Eindbeoordeling

0 − − − + ++

niet van toepassing onvoldoende voldoende goed uitstekend

1. Algemeen a. Hoe beoordeel je globaal je Erasmuservaring? 2. Academisch oogpunt Je Erasmusverblijf … a. was voor de verruiming van je wetenschappelijk en of professionele kennis b. was als kennismaking met nieuwe vakinhouden c. was als kennismaking met nieuwe onderwijsmethodes en leermiddelen d. had een gunstig effect op je motivatie

149

0 − − − + ++

niet van toepassing helemaal oneens oneens eens helemaal eens

0

− −

−

3. Sociaal en cultureel oogpunt… Je Erasmusverblijf g. geeft uitzicht op ruimere kansen binnen de Europese arbeidsmarkt h. motiveert om in een ander Europees land te werken i.

betekent een verrijking van je culturele inzichten binnen Europa

j.

heeft je maturiteit en persoonlijkheid versterkt

k. heeft je vriendenkring verruimd l.

was de (meer)uitgave waard

4. a. b. c.

Vond je je Erasmusverblijf… Te kort Te lang Net goed

1 1 1

Heb je nog opmerkingen over je studieverblijf in het buitenland ? (bv. Ondervond je specifieke problemen? Aanbevelingen voor toekomstige Erasmusstudenten?…) .....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

Wat is vatbaar voor verbetering? .....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

Heb je nog opmerkingen over deze enquête? ............................................................

.....................................................................................................................................

150

+

++

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

Hartelijk dank voor je medewerking!

151

Deze publicatie is een realisatie van het Nationaal Agentschap voor Vlaanderen voor het Europees Programma “Een Leven Lang Leren” met de financiële steun van de Europese Commissie. Werkten mee: Magda Kirsch en Yves Beernaert (Educonsult), Annemie Van den dries, Johan Geentjens (EPOS).

www.epos-vlaanderen.be

Analyse van de verslagen van de Vlaamse Erasmusstudenten

Recommend Documents