Toespraak staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid tijdens het bedrijvencongres ‘Samen scholen, pure winst!’ op 11 september 2009 in Eindhoven.
Dames en heren,
Allereerst wil ik de organisatoren van deze dag, de Stichting Lezen en Schrijven en onderzoeks- en adviesbureau Cinop, heel hartelijk danken voor de uitnodiging om bij dit congres aanwezig te zijn. We zijn hier in het Evoluon. Een gebouw dat zijn tijd nog steeds vooruit is. Het stond er al toen ik nog een kind was. Als je hier de hoek om komt heb je het idee dat er aan de rand van de stad een ruimteschip is geland. Je voelt je opeens midden in een film van Steven Spielberg.
Oorspronkelijk - voordat dit een congrescentrum werd - kon je hier kennismaken met allerlei nieuwe uitvindingen. In het Evoluon was al kleuren-tv te zien terwijl we thuis nog zwart-wit keken. Toen nog bijna nergens langs de weg een ANWBpraatpaal stond, was hij hier te vinden. En in dit gebouw kon je teletekst zien voordat het echt in gebruik werd genomen. Kortom: je kon hier veel leren.
Leren, dat kan ook nu nog in het Evoluon. Hier, tijdens dit congres. U, werkgevers krijgt vandaag praktische tips over mogelijkheden om mensen in uw bedrijf te scholen. En dan gaat het vooral om de scholing van laagopgeleide, laaggeletterde werknemers. Zij vormen de meest kwetsbare groep in uw organisatie. En toch kunt u hen niet missen. Daarover zo meer.
Scholing is belangrijk. Zeker in tijden van economische crisis, zoals we nu meemaken.
Scholing van mensen die door de crisis noodgedwongen langs de kant staan. We moeten er samen alles aan doen die mensen fit te houden voor de toekomst. De crisis gaat ooit weer over. Dan hebben we goed opgeleide werknemers nodig om nieuwe uitdagingen aan te kunnen.
Scholing, ook van mensen die werken. Die actief zijn bij ú op de werkvloer. Dat is net zo belangrijk. Maar het wordt helaas nogal eens over het hoofd gezien. Zowel door werknemers als door werkgevers. Te vaak wordt gedacht dat mensen hun hele werkzame leven voort kunnen met wat zij op jonge leeftijd hebben geleerd. Dat is niet meer zo. Al lang niet meer.
Kijk maar om u heen. De voorbeelden die ik daarnet noemde: kleurentelevisie, praatpaal en teletekst waren niet willekeurig. Nog niet eens zo lang geleden ingevoerd, zijn ze al ouderwets. We kijken steeds meer tv en teletekst op de computer en op ons mobieltje. En wie loopt er bij panne nog in weer en wind naar een praatpaal? Dan pak je toch je mobieltje?
Zo gaat het ook op het werk. Wat vandaag nieuw is, is morgen verouderd. En wil je als werknemer de ontwikkelingen bijhouden, wil je employable of in gewoon Nederlands: goed inzetbaar blijven, dan moet je blijven leren. Je hele werkzame leven lang. Anders word je binnen de kortste keren door de ontwikkelingen ingehaald. Je positie op de arbeidsmarkt wordt er dan niet bepaald beter op. En werkloos worden is al een drama, zeker als dat komt omdat je de ontwikkelingen niet kunt bijhouden. Want dan kom je ook ergens anders niet meer aan de slag.
Voor u als werkgever geldt hetzelfde. Als u blijft hangen in vandaag bent u te laat voor morgen. Minder cryptisch: uw bedrijf zal mee moeten met de tijd, u zult moeten vernieuwen, innovatief bezig moeten zijn. Daar heeft u goed opgeleid personeel voor nodig, dat met u meedenkt. Scholing van uw medewerkers is geen kostenpost, maar een investering in de toekomst.
Het kabinet stimuleert het investeren in scholing, zeker in deze tijd, en daar kunt u, werkgevers, gebruik van maken. Zo heeft het kabinet voor 2009 8 miljoen euro en voor 2010 25 miljoen euro uitgetrokken voor Ervaringscertificaten en ervaringsprofielen. Die leggen de competenties van werknemers vast. U als werkgever krijgt zo een goed beeld van de kwaliteiten en potentie die u in huis heeft en werknemers verbeteren met een Ervaringscertificaat en eventueel aanvullende scholing hun kansen op de arbeidsmarkt.
Het kabinet heeft ook besloten een scholingsbonus in te voeren. Werkgevers die iemand aannemen die elders zijn baan dreigt te verliezen, kunnen de bonus ontvangen. Dan heb je het over een bedrag van maximaal € 2.500. Alle informatie over deze regelingen en andere faciliteiten, zoals bijvoorbeeld de Wet vermindering afdracht voor Ervaringscertificaten, kunt u krijgen bij het UWV, ook als het werkenden betreft.
De noodzaak van scholing geldt nog sterker voor mensen die ooit met weinig opleiding aan het werk zijn gegaan. En voor mensen die laaggeletterd zijn. Zij zijn nog kwetsbaarder. Zeker tijdens een recessie als deze. Laagopgeleide en laaggeletterde werknemers zouden er alles aan moeten doen om hun kennis en
vaardigheden naar een hoger niveau te tillen. Met hulp van hun werkgever. Die heeft daar uiteindelijk ook baat bij. Met hulp van anderen in hun omgeving. Deze mensen zouden veel meer gestimuleerd moeten worden om beter te leren lezen en schrijven. Om te voorkomen dat zij straks buiten de boot vallen en nooit meer aan de slag komen.
Dames en heren. Dit congres vindt plaats in de Week van de Alfabetisering 2009. Het thema van de week luidt dit jaar: Laten we open kaart spelen. Dat wil ik ook doen. Laat ik het maar eerlijk zeggen. De vrijblijvendheid is er wat mij betreft van af als het om een leven lang leren gaat. Het is té belangrijk dat werknemers zich scholen. Dat laaggeletterde werknemers beter leren lezen en schrijven.
Dit voorjaar heeft de Denktank Leren en Werken, onder voorzitterschap van Roger van Boxtel, advies uitgebracht over hoe we scholing van werknemers beter kunnen regelen. Het kabinet heeft om dat advies gevraagd. De Denktank stelde toen onder meer voor om het belang van scholing vast te leggen in de wet. De Denktank gaf aan dat je als overheid zo de norm stelt, namelijk dat het normaal is dat werknemers zich tijdens hun loopbaan verder scholen. En als je dat principe vastlegt, kunnen zowel werkgevers als werknemers zich erop beroepen. Je draagt zo bij aan een cultuurverandering.
Dit voorstel spreekt mij erg aan. Het kabinet heeft in het aanvullend beleidsakkoord afgelopen maart ook een wederzijdse scholingsplicht aangekondigd. Scholing staat nu nog niet voldoende op de agenda. Je hoort mensen wel eens zeggen dat ze alleen naar een cursus gaan omdat het nou
eenmaal moet van de baas. En in oudere werknemers wordt weinig meer geïnvesteerd. Dat kan best anders. En dat moet anders.
Voor werkgevers is er nog een belangrijke reden om te investeren in scholing, ook van laagopgeleide en laaggeletterde werknemers. De economische crisis gaat ooit weer over. Dan hebben we iedereen hard nodig op de arbeidsmarkt. Ook mensen met weinig opleiding. Het is dus zaak nu al in deze mensen te investeren, om ze te behouden voor als straks weer krapte op de arbeidsmarkt ontstaat. U als werkgever en wij met z’n allen als samenleving kunnen ook deze mensen niet missen.
Dames en heren, ik sluit af. Er moet wat mij betreft meer aandacht komen voor laaggeletterdheid. Kunnen lezen en schrijven is een absolute basisvoorwaarde voor participatie aan de samenleving en voor een kansrijke re-integratie op de arbeidsmarkt. En voor de laaggeletterden die wel werk hebben is leren lezen en schrijven belangrijk om dat werk te behouden. Mee te kunnen komen met nieuwe ontwikkelingen.
Ik heb de Stichting Lezen en Schrijven daarom gevraagd gemeenten en UWV Werkbedrijf op de Werkpleinen dit jaar te helpen om laaggeletterdheid aan te pakken. Zo kunnen we ook laaggeletterden aan een baan helpen. Maar als het gaat om de aanpak van laaggeletterdheid bínnen bedrijven dan ligt er een belangrijke taak bij u, werkgevers. Vandaag kunt u hierover heel veel informatie krijgen. Doe er uw voordeel mee in het belang van uw werknemers en in het belang van uw bedrijf. Want samen scholen is echt pure winst! Ik wens u veel succes.
