18-11-14
Rol van taal bij de rekenvaardigheid van kinderen met taalleerproblemen Alle Taal Centraal 13 november 2014 Tijs Kleemans, Eliane Segers, & Ludo Verhoeven Behavioural Science Institute, Radboud Universiteit
[email protected]
Even voorstellen Orthopedagoog-‐ NVO Universitair docent (=onderwijs + onderzoek)
• Praktijk • Onderwijs (Pedagogische Wetenschappen en Onderwijskunde, Radboud Universiteit) • Onderzoek (Behavioural Science Institute, Radboud Universiteit)
Aan de slag!
1
18-11-14
Achtergrond en aanleiding • Neuro(psycho)logische studies (e.g., Dehaene et al., 2003; 2004): Bij de verwerking en bewerking van getallen wordt een beroep gedaan op taalgebieden in het brein 7 x 8 =
4 + 2 =
9 -‐ 4 =
- Voor het onderwijs hebben de resultaten van deze studies belangrijke beperkingen
Achtergrond (2)
Rekenen
Getalbegrip (voorbereidend rekenen): • Eén van de belangrijkste voorwaarden voor het aanvankelijk rekenen in groep 3 en 4 • Valt uiteen in verschillende factoren (e.g., Desoete & Gregoire, 2006; Passolunghi, Vercelloni, & Schadee, 2007)
Numerieke Logische representaties schattingen operaties
Rekenen
Achtergrond (3) Aanvankelijk rekenen: groep 3 en groep 4 • Halverwege groep 3 Optellen en aftrekken tot 10 (‘kleine probleemgroepen’)
5 + 3 =
2 + 7 =
8 – 5 =
9 – 2 =
• Halverwege groep 4: Optellen en aftrekken tot 20, met tientalpassering (‘grote probleemgroepen’)
8 + 7 =
4 + 9 =
15 -‐ 8 =
13 – 9 =
2
18-11-14
Opbouw van het onderzoek Hoofdvragen: 1. Wat is de rol van taal bij de voorbereidende en aanvankelijke rekenontwikkeling van a) kinderen met een normale taalontwikkeling
Rekenen
Kindfactoren
b) tweede taalleerders met een taalachterstand in de tweede taal c) kinderen met een taalstoornis (kinderen met taalontwikkelingsstoornis; TOS)
Kindfactoren
2. Wat is de rol van de gecijferde thuisomgeving op de
Rekenen
rekenontwikkeling van jonge kinderen? Gecijferde thuisomgeving
Rol van taal bij rekenvaardigheid Rekenen
Kindfactoren
Proefpersonen • Kinderen met TOS - Gestoorde taalontwikkeling maar ‘intacte’ nonverbale capaciteiten - Speciaal onderwijs, cluster-‐2
- Kinderen met gehoorproblemen, lichamelijke problemen en stoornissen binnen gedragsspectrum uitgesloten - Geen verschillen in SES, leeftijd, intelligentie met controlegroep uit regulier basisonderwijs - Nederlands als eerste taal
Resultaten groep 2
Kindfactoren
Rekenen
Kindfactoren van het getalbegrip Intelligentie
Logische operaties
Taal: (Fonologisch bewustzijn) (Grammaticale vaardigheid) Numerieke representaties
Werkgeheugen
Numerieke schattingen
Controle + TOS Alleen TOS
Taal:
(Benoemsnelheid)
3
18-11-14
Rekenen
Kindfactoren
Resultaten groep 3 en 4 Kindfactoren van het aanvankelijk rekenen in groep 3 en 4 Intelligentie (groep 2)
Taal:
Rekenen (groep 43)
(Fonologisch bewustzijn) (Grammaticale vaardigheid) (groep 2)
Werkgeheugen (groep 2)
Controle + TOS Alleen TOS
Taal:
(Benoemsnelheid) (groep 2)
Opbouw van het proefschrift Hoofdvragen: 1. Wat is de rol van taal bij de voorbereidende en aanvankelijke rekenontwikkeling van a) kinderen met een normale taalontwikkeling
Kindfactoren
Rekenen
b) tweede taalleerders met een taalachterstand in de tweede taal c) kinderen met een taalstoornis (kinderen met taalontwikkelingsstoornis; TOS)
Kindfactoren
2. Wat is de rol van de gecijferde thuisomgeving op de
Rekenen
rekenontwikkeling van jonge kinderen? Gecijferde thuisomgeving
Rol van gecijferde thuisomgeving Gecijferde thuisomgeving
Opzet:
(e.g. LeFevre et al., 2009; LeFevre et al., 2010)
• Cross-‐sectionele studie
Groep 2
Ouder-‐kind activiteiten
89 L1 (6;1 jaar)
Ouder verwachtingen
• Longitudinale studie
Groep 2
111 controle (6;1 jaar)
61 ESM (6;1 jaar)
Groep 3
100 controle (7;1 jaar)
50 ESM (7;1 jaar)
4
18-11-14
Rol van gecijferde thuisomgeving
Cross-‐sectionele studie
Kindfactoren
Rekenen Rekenen Rekenen groep groep 2 3/4 Gecijferde thuisomgeving
Ouder-‐kind activiteiten
Longitudinale studie
Ouder verwachtingen
Conclusies (Take home messages) 1) De ontwikkeling van het voorbereidend (groep 2) en aanvankelijk rekenen (groep 3 en 4) is in grote mate akhankelijk van het taalniveau van het kind 2) Ouders spelen een belangrijke rol bij de ontwikkeling van het voorbereidend en aanvankelijk rekenen, dat geldt met name voor ouders van kinderen met een TOS
Bedankt! In het bijzonder aan de ouders, leerlingen en medewerkers van: - Dr. Bosschool, Arnhem - Martinus van Beekschool, locatie Nijmegen en locatie Oss - Enkschool, locatie Zwolle en Kampen - Talent, Vught Vragen?
5
