Algemene Economie II (Inleiding tot de Macro-economie) Syllabus

Algemene Economie II (Inleiding tot de Macro-economie) Syllabus Luc Hens Vrije Universiteit Brussel Lentesemester 2015

Contactinformatie Titularis: Luc Hens e-mail: [email protected]. Als je me een e-mail stuurt met betrekking tot het opleidingsonderdeel Algemene Economie II, zet als onderwerp Algemene Economie II Je.voornaam Je.achternaam. Webstek: http://homepages.vub.ac.be/~lmahens/. Bevat o.a. cursusfiches, taken, vorige examens, tips voor het schrijven van een onderzoeksrapport, links naar economie-sites. Spreekuren: Als je vragen hebt over de cursus, wend je dan eerst tot je assistent tijdens, voor, of na de werkcolleges, practica & oefeningen. Maak eventueel een afspraak (Ellen Van Droogenbroeck: [email protected], lokaal C2.24; Bram Mahieu: [email protected], lokaal C2.35). Als de assistent je niet kan helpen, ben je welkom tijdens mijn spreekuren (vrijdag 14:00–16:00, C2.17). Geen afspraak nodig. Let wel: thesisstudenten hebben voorrang. Hoorcollege: maandag 13:00–15:00 in aula QC Werkcolleges, practica & oefeningen: Groep 1 (HI, A–D): donderdag 08:00–10:00 in lokaal D313 (weken 22-26), donderdag 09:00-11:00 (vanaf week 27) in lokaal D106. Groep 2 (HI, E–Q): dinsdag 10:00–12:00 in lokaal D311. Groep 3 (HI, R–Z): woensdag 15:00–17:00 in lokaal D314. Groep 4 (TEW, A–D): dinsdag 15:00–17:00 in lokaal D311. Groep 5 (TEW, E–N): dinsdag 08:00–10:00 in lokaal D312. Groep 6 (TEW, O–Z): maandag 10:00–12:00 in lokaal D108. Groep 7 (BEDR, A–H): woensdag 10:00–12:00 in lokaal E007. Groep 8 (BEDR, I–Z): donderdag 16:00–18:00 in lokaal E006. Begeleidingsprogramma avondstudenten: maandag 18:00–21:00 in lokaal E011. 1

Inhoud Algemene Economie II geeft een inleiding tot de macro-economie (en heet vanaf het academiejaar 2015-2016 dan ook Inleiding tot de Macro-economie): de economische kringloop, de bepaling van het inkomen van een land, groei, werkgelegenheid en werkloosheid, het rentepercentage, en inflatie. Bespreekt monetair en bestedingsbeleid en internationale economische problemen (wisselkoers, handelsbalans, en oversijpelingseffecten van economisch beleid). Introduceert de basismodellen van de macro-economie en illustreert de beginselen aan de hand van de ervaring van economie¨en in Europa en elders.

Voorkennis Voor Algemene Economie II is als voorkennis vereist: Algemene Economie I (ruwweg de eerste helft van Mankiw and Taylor (2014)). Voor de werkcolleges, practica en oefeningen zijn enkele basisvaardigheden informatietechnologie vereist: opzoeken van informatie op het internet, documenten van het internet halen, een tekstverwerker gebruiken. Zie The Document Foundation (2014, hoofdstuk 4) voor een korte inleiding tot het tekstverwerkingsprogramma LibreOffice Writer.

Leerdoelen In dit opleidingsonderdeel ontwikkel je de volgende vaardigheden: – Vaardigheid 1: Bestaande kennis opzoeken. Economische gegevens opzoeken, methodes om gegevens te vergaren gebruiken, en gepubliceerd onderzoek over specifieke onderwerpen localiseren. – Vaardigheid 2: Aantonen dat je bestaande kennis begrijpt. Kennis over de economische toestand samenvatten, de betekenis van economische kernbegrippen uitleggen, en uitleggen hoe economen die kernbegrippen gebruiken. – Vaardigheid 3: Bestaande kennis interpreteren. Economische kernbegrippen en analyses uit kranten en tijdschriften uitleggen. Idem voor niettechnische bijdragen van economen aan tijdschriften voor een breed publiek. – Vaardigheid 4: Economische gegevens interpreteren en verwerken. Uitleggen hoe je cijfergegevens uit gepubliceerde tabellen moet interpreteren. Trends en patronen identificeren in gepubliceerde gegevens. Beschikbare gegevens in tabelvorm gieten om een economisch probleem te illustreren. Het verband beschrijven tussen drie variabelen (bijvoorbeeld werkloosheid, prijzen en bbp). Zie Hansen (2001, pp. 232–233) voor meer uitleg over deze (en andere) belangrijke vaardigheden.

2

Studiemateriaal Het verplichte handboek is Mankiw and Taylor (2014) (verkrijgbaar in de VUBTIEK, of voor ongeveer 70 euro op www.amazon.de en www.bol.com; zoek a.d.h.v. het ISBN 978-1-4080-9379-5). De vorige edities voldoen grotendeels, maar het is je eigen verantwoordelijkheid om eventuele verschillen met Mankiw and Taylor (2014) na te gaan. Met de code op de binnenzijde van de omslag heb je toegang tot CourseMate-materiaal (aanmelden via http://login. cengagebrain.com), waaronder oefeningen zoals de oefeningen die je tijdens de werkcolleges, practica en oefeningensessies zal oplossen (zie Mankiw and Taylor (2014, pp. xi-xii) voor meer uitleg). Op de cursuswebstek staan een aantal handreikingen die Mankiw and Taylor (2014) aanvullen (bijvoorbeeld met bijkomende gegevens en gegevensbronnen). Haal de handreikingen af, druk ze af, en lees ze als je het betrokken hoofdstuk leest. De handreikingen zijn examenstof. Voor de taken heb je een computer met een tekstverwerkingsprogramma nodig. Je kan gratis het openbron-programma LibreOffice afhalen (http://www. libreoffice.org). LibreOffice bevat een tekstverwerkingsprogramma (Writer), een rekenbladprogramma (Calc), en een presentatieprogramma (Impress). Als je een Mac hebt, kan je gratis een tekstverwerkingsprogramma (Pages), een rekenbladprogramma (Numbers) en een presentatieprogramma (Keynote) afhalen van de App Store. Ook Google Drive heeft een tekstverwerkingsprogramma (Docs), een rekenbladprogramma (Sheets) en een presentatieprogramma (Slides). Ik verwacht dat je de economische berichtgeving in een kwaliteitskrant leest, bijvoorbeeld De Morgen, De Standaard, De Tijd, de Financial Times, of The Economist (een weekblad). De meeste kranten zijn dagelijks aanwezig in de bibliotheek. Je hebt via de universiteitsbibliotheek toegang tot een electronische databank met de Belgische (en enkele buitenlandse) kranten (GoPress Academic). Registreer je voor GoPress Academic als volgt: Ga naar de startpagina van de universiteitsbibliotheek: http://www.vub. ac.be/BIBLIO/index.html. Volg de koppelingen: Gegevensbanken > G > Gopress Academic. Volg dan de koppeling onder “Niet-registreerde gebruikers.” Registreer je met je VUB-mailadres. Onthou je gebruikersnaam en wachtwoord. Registreer je voor de Financial Times als volgt: 1. Ga naar de startpagina van de universiteitsbibliotheek: http://www.vub. ac.be/BIBLIO/index.html. Volg de koppelingen: Gegevensbanken > F > Financial Times. Volg dan de koppeling onder “Niet-registreerde gebruikers.” Registreer je met je VUB-mailadres. Onthou je gebruikersnaam en wachtwoord. 2. Haal elke ochtend de Europese editie van de Financial Times af. Je doet dat als volgt. Ga naar http://ftepaper.ft.com (je moet je aanmelden met je gebruikersnaam en wachtwoord). Klik op de gewenste editie (Europe). Er gaat een nieuw tab-blad open met de Financial Times van vandaag. Klik rechtsboven op het bewaar-icoontje klikt en kies “Download Newspaper PDF”. Je kan de krant nu lezen met een pdf-lezer (Preview op een Mac, Acrobat Reader onder Windows). Als je de Financial

3

Times wil lezen op een tablet, lees de Frequently Asked Questions op http://ftepaper.ft.com. 4uCampus.be biedt aanzienlijke studentenkortingen op kranten- en tijdschriftenabonnementen. Hou een knipselmap bij. Schrijf de datum en de bron (naam van de krant) op elk knipsel, en probeer de knipsels thematisch (per hoofdstuk van het handboek) te organizeren. Enkele examenvragen zijn gebaseerd op de economische actualiteit. Ik zet bijna dagelijks titels van relevante artikels uit de Financial Times of The Economist in de nieuws-sectie van de cursuswebstek, en verwacht dat je die artikels leest en koppelt aan wat je in de cursus leert.

Aanvullend studiemateriaal Tijdens het semester zet ik handreikingen en koppelingen naar krantenartikels op de cursuswebstek, en ook in de werkcolleges, practica & oefeningen kunnen de assistenten aanvullend studiemateriaal uitdelen. Je vindt aanvullend materiaal op de CourseMate webstek van het handboek (o.a. Practice Questions—oefeningen zoals de oefeningen die je tijdens de werkcolleges, practica en oefeningensessies zal oplossen). Salvatore and Diulio (2012) (niet verplicht) bevat honderden opgeloste oefeningen.

Voorbereiding, aanwezigheid Aandachtig lezen is essentieel om kennis te verwerven. Zorg dat je, voor je naar de hoorcolleges en de werkcolleges, practica & oefeningen komt: – het hoofdstuk uit Mankiw and Taylor (2014) dat we gaan bestrijken hebt gelezen; – je op de cursuswebstek hebt gecontroleerd of er aankondigingen of wijzigingen zijn. Maak tijdens de hoorcolleges notities op ruitjespapier op A4-formaat. Breng een vulpotlood, enkele gekleurde potloden, en een meetlat met centimeterschaal mee. Het gebruik van laptops of tablets is niet toegestaan: onderzoekers hebben wetenschappelijk aangetoond dat ze het jezelf en je buren moeilijker maken om iets op te steken van de colleges (Sana et al., 2013). Tijdens de werkcolleges, practica & oefeningen los je, begeleid door een assistent, de problemen en toepassingen op die aan het einde van elk hoofdstuk staan. Je past tevens de economische kennis die je hebt opgedaan toe op de actualiteit, en je leert economische gegevens opzoeken, verwerken, en interpreteren. Breng daarom je handboek mee, alsook ruitjespapier op A4-formaat, een vulpotlood, enkele kleurpotloden, een meetlat met centimeterschaal, en een eenvoudige wetenschappelijke rekenmachine (zoals de Casio fx-92 Coll`ege of TI30Xa; de rekenmachine moet de logaritmische functies log en ln en de exponenti¨ele functie y x hebben). Je kan ook een goede reken-app zoals PocketCAS of TI-Nspire op je smartphone zetten. Leren heeft een belangrijke actieve en collectieve component, met name door discussies en de confrontatie met en uitwisseling van idee¨en. Daarom is aanwezigheid in de hoorcolleges en de werkcolleges, practica & oefeningen belangrijk. 4

Wijze van examineren Het eindresultaat voor dit studieonderdeel is een gewogen gemiddelde van de resultaten voor de twee werkstukken en het schriftelijk examen, met de volgende gewichten: Werkstuk 1 Werkstuk 2 Schriftelijk examen

7,5% 7,5% 85,0%

Je berekent het eindresultaat dus als volgt: + +

0,075 × (resultaat op 20 voor werkstuk 1) 0,075 × (resultaat op 20 voor werkstuk 2) 0,85 × (resultaat op 20 voor het schriftelijk examen)

Een gedetailleerde beschrijving van de opdrachten voor de twee werkstukken staat op de webstek van de cursus. De assistent licht de opdrachten verder toe tijdens de werkcolleges, practica & oefeningen. Voor de werkstukken is er geen herkansing in de tweede zittijd: de punten die je tijdens het semester behaalde blijven geldig. Het schriftelijk examen bestaat uit een vijftal vragen, elk met een gewicht van ongeveer 20%. In de eerste vraag geef je de definitie van enkele trefwoorden uit de lijst die op de webstek van de cursus staat (enkel de trefwoorden met een sterretje (*)). Het doel van deze vraag is om na te gaan of je de taal der economen accuraat kan spreken. In de andere vragen los je een numerieke oefening op of pas je de theorie toe op een voorbeeld uit de actualiteit. Breng mee: een blauwe balpen, een vulpotlood, enkele gekleurde potloden (niet rood), een gom, een lineaal met centimeterschaal, en je studentenkaart (met foto). Stop alles in een doorzichtig hersluitbaar plastic zakje (Ziploc, 1 of 2 liter). Geen pennenzak, rekenmachine, mobiele telefoon, smartwatch, eigen papier, papieren zakdoekjes, of voedsel. Een flesje water mag als je het etiket verwijdert.

Kalender van de colleges Lees het aangeduide materiaal v´ o´ or je naar de colleges komt. De hoofdstukken en paginanummers verwijzen naar Mankiw and Taylor (2014), tenzij anders vermeld. De handreikingen staan op de cursuswebstek. Alle handreikingen zijn examenstof.

Week 22 (begint op 9 februari 2015) Organisatie van de cursus. Lees aandachtig “How to read this book” (p. 14) en de rest van hoofdstukken 1 en 2. Het inkomen van een land berekenen. “Our First Model: The CircularFlow Diagram” (Hoofdstuk 2, pp. 22–23) + hoofdstuk 20 + handreikingen 1 en 2. Sla afbeelding 20.1 (p. 439), “Other Measures of Income” (p. 442) (en de bijbehorende oefeningen 7 en 9 op p. 455), “Measuring GDP” (p. 448), en “The Economics of Happiness” (onderaan p. 449–bovenaan p. 451) over. Oefening 5 p. 455; oefening 1 uit handreiking 2 bij hoofdstuk 20.

5

Week 23 (begint op 16 februari 2015) De kosten van het levensonderhoud berekenen. Hoofdstuk 21 + handreiking. Oefeningen 1, 2 p. 471; 8, 9 p. 472; oefening 2 uit handreiking 2 bij hoofdstuk 20.

Week 24 (begint op 23 februari 2015) Productie en groei. Hoofdstuk 22 + handreiking. Het kaderstukje over “The Magic of Compounding and the Rule of 70” (p. 476) is examenstof. Hans Rosling (2010), “200 Countries, 200 Years, 4 Minutes” (Gapminder and BBC4) (www.gapminder.org/). Geen oefeningen uit hoofdstuk 22. Werkloosheid. Hoofdstuk 23 + handreiking. Oefening 1, 3, 4, 5 pp. 516–517; oefening 3 uit handreiking 2 bij hoofdstuk 20; de oefeningen uit de handreiking bij hoofdstuk 23. Opgave voor werkstuk 1.

Week 25 (begint op 2 maart 2015) Sparen, investeren, en het financi¨ele systeem. Hoofdstuk 24 + handreiking. Oefeningen 6, 7, 8, 9 p. 538; oefening 11 uit de tweede editie van het handboek. Voor de werkcolleges, practica & oefeningen zijn er geen contacturen, en er is geen college voor avondstudenten op maandagavond 2 maart 2015. Studenten die dat wensen kunnen het leslokaal gebruiken om samen aan hun taak te werken.

Week 26 (begint op 9 maart 2015) De basisinstrumenten van financi¨en. Hoofdstuk 25 + handreiking. Oefeningen 1, 2, 4 p. 557.

Week 27 (begint op 16 maart 2015) Het monetaire systeem. Hoofdstuk 26 + handreiking. Sla “The Bank of England” (p. 567) over. Oefeningen 4, 7, 9 p. 582, en de opgaves uit de handreiking. Bulgarian banks. . . . (2014, 5 juli). Bulgarian banks: Digital rumours. The Economist, p. 66 (beschikbaar on-line; ga naar http://www.economist.com en zoek op de titel).

Week 28 (begint op 23 maart 2015) Groei van de geldvoorraad en inflatie. Hoofdstuk 27. Oefeningen 1, 2, 3 , 10 p. 603. Werkcolleges, practica & oefeningen: werkstuk 1 inleveren en seminarie over werkstuk 1. De avondstudenten leveren hun werkstuk in bij het begin van het avondcollege.

Week 29 (begint op 30 maart 2015) Macro-economie van een open economie. Hoofdstuk 28 + handreiking. Oefeningen 1, 4, 8, 10 pp. 620–621; oefening 12 uit de de tweede editie van het handboek (p. 685). Hoofdstuk 29 + handreiking. Oefeningen 3, 4, 6, 7, 10 p. 636. Opgave voor werkstuk 2. 6

Week 30 (begint op 6 april 2015) Lentevakantie.

Week 31 (begint op 13 april 2015) Lentevakantie.

Week 32 (begint op 20 april 2015) Macro-economie van een open economie (vervolg).

Week 33 (begint op 27 april 2015) Economische schommelingen op de korte termijn. Lees de inleiding (pp. 637– 638) van hoofdstuk 30 en het deel over “Three facts about economic fluctuations” (pp. 679–680) van hoofdstuk 32. De aggregatieve vraag en het aggregatieve aanbod. Hoofdstuk 32 + handreiking. Oefeningen 2, 3, 9, 10 p. 701. Voor de werkcolleges, practica & oefeningen zijn er geen contacturen, en er is geen college voor avondstudenten op maandagavond 27 april 2015. Studenten die dat wensen kunnen het leslokaal gebruiken om samen aan hun taak te werken.

Week 34 (begint op 4 mei 2015) De invloed van monetair beleid en begrotingsbeleid op de aggregatieve vraag. Hoofdstuk 33 + handreiking. Hierbij hoort ook het deel over de bestedingsmultiplicator van hoofdstuk 31 (“The Multiplier Effect,” pp. 659–662; sla “The Accelerator Principle,” “Other Applications of the Multiplier Effect” en “Equilibrium of Planned Withdrawals and Injections” over). Je moet de theorie van de bestedingsmultiplicator (en enkel dat deel) uit hoofdstuk 31 dus beheersen; deze stof maakt deel uit van de examenstof. Oefeningen 1, 3, 7 pp. 719–720, en de oefening uit de handreiking bij hoofdstuk 33 (een variant van oefening 4 op p. 678).

Week 35 (begint op 11 mei 2015) De invloed van monetair beleid en begrotingsbeleid op de aggregatieve vraag (vervolg).

Week 36 (begint op 18 mei 2015) Monetaire Unie. Hoofdstuk 36. De financi¨ele crisis en de overheidsschuld. Hoofdstuk 37. Werkcolleges, practica & oefeningen: werkstuk 2 inleveren en seminarie over werkstuk 2. De avondstudenten leveren hun werkstuk in bij het begin van het avondcollege.

Examenperiode (8 juni–4 juli 2015) Schriftelijk examen. Datum, tijd en plaats worden aangekondigd op de webstek van de faculteit. Bestrijkt al het materiaal vermeld in de bovenstaande kalender (ook als we het niet tijdens de colleges hebben besproken). Lees aandachtig de

7

uitleg over het schriftelijk examen in de sectie “Wijze van examineren” hierboven.

Referenties Hansen, W. L. (2001). Expected proficiencies for undergraduate economics majors. Journal of Economic Education, 32(3):231–242. Mankiw, N. G. and Taylor, M. P. (2014). Economics. Cengage Learning, Andover, 3rd edition. Salvatore, D. and Diulio, E. (2012). Schaum’s Outline of Principles of Economics. Schaum’s Outline Series. McGraw-Hill, New York, 2nd edition. Sana, F., Weston, T., and Cepeda, N. J. (2013). Laptop multitasking hinders classroom learning for both users and nearby peers. Computers & Education, 62:24–31. The Document Foundation (2014). LibreOffice 4.2 Getting Started Guide. The Document Foundation, s.l.

8