JURYRAPPORT VERKIEZING BESTE BINNENSTAD 2013-2015
Algemeen Ontwikkeling binnensteden staat centraal De titel Beste Binnenstad is een kwaliteitslabel. Tijdens de Verkiezing Beste Binnenstad worden alle facetten van de binnenstad onder de loep genomen. De Beste Binnenstad is niet de binnenstad met het leukste winkelaanbod of de meest spraakmakende architectuur, maar onderscheidt zich in de volle breedte van andere binnensteden. Zowel vanuit de optiek van de consument als het bedrijfsleven, bewoners en bezoekers. Uitgangspunt van de Verkiezing Beste Binnenstad is de ontwikkeling die een binnenstad binnen een periode van twee tot drie jaar heeft doorgemaakt. De titel Beste Binnenstad beloont innovatie en dynamiek. Insteek editie 2013-2015
Binnensteden worden in tegenstelling tot eerdere edities niet meer gecategoriseerd op basis van aantal inwoners, maar op basis van het aantal winkels in de betreffende binnenstad. Deze editie richt zich op twee categorieën: middelgrote binnensteden met 200 tot en met 325 winkels en grote binnensteden met meer dan 325 winkels. Alle deelnemende steden zijn beoordeeld door een nominatiecommissie, samengesteld uit onafhankelijke deskundigen op diverse binnenstedelijke thema’s. Deze nominatiecommissie is op basis van objectieve prestatie-indicatoren en praktijkervaring gekomen tot vijf genomineerden per categorie. De genomineerde steden is gevraagd middels een vragenlijst te motiveren waarom zij de titel Beste Binnenstad 2013-2015 verdienen. Na lang en zorgvuldig beraad heeft de nominatiecommissie per categorie twee finalisten gekozen. Evenals voorgaande edities staat de ontwikkeling van de binnenstad in de afgelopen twee jaar centraal bij deze beoordeling. De finalisten in de categorie Middelgrote binnensteden zijn Venlo en Zaandam. Voor de categorie Grote binnensteden zijn Amsterdam en Den Haag genomineerd. Om tot een weloverwogen oordeel te kunnen komen heeft de jury de beschikking gehad over een breed scala aan gegevens. Zo hebben de steden een uitgebreide motivatie met ondersteunend beeldmateriaal opgesteld en heeft aan de vier finalisten een jurybezoek plaatsgevonden. Door de brede expertise van de jury was het bovendien mogelijk de binnensteden in de volle breedte te beoordelen. De ontwikkeling van de afgelopen twee jaar komt in de winnende steden volgens de jury het beste tot uiting. De binnensteden van Den Haag en Venlo mogen zich de komende twee jaar de Beste Binnenstad noemen.
De juryleden zijn:
• Mevrouw I. Janssen, Tias Nimbas • De heer H. Gianotten, retailexpert • Mevrouw B. Gerritse, Nederlandse Raad van Winkelcentra • De heer F. Wigman, Platform Binnen stadsmanagement • De heer H. Vlug, Fortrus • Mevrouw A. Lombarts, Hogeschool In holland • De heer A. Postma, European Tourism Futures Institute • De heer R. Vierkant, Syntrus Achmea Real Estate & Finance • De heer G. Zandbergen, Locatus • De heer M. Rijntjes, Redevco • De heer R. Parker Brady, Retailvisie • Mevrouw A. Hoijtink, Vastned
Categorie Grote Binnenstad
BESTE BINNENSTAD 2013-2015 De jury feliciteert Den Haag met het winnen van de strijd om de titel ‘Verkiezing Beste Binnenstad 2013-2015’.
Den Haag toont lef en volharding
De jury heeft Den Haag uitgeroepen tot Beste Binnenstad 2013-2015 in de categorie ‘grote binnensteden’. Deze prijs heeft Den Haag vooral te danken aan de consequente (door)ontwikkeling van de stad. Den Haag heeft met visie, samenwerking en doorzettingsvermogen toegewerkt naar een complete attractieve binnenstad. Het feit dat de binnenstad van Den Haag ook tijdens vorige edities lang in de strijd was voor de titel, bewijst de goede koers die jaren geleden is ingezet. Nu is de jury van mening dat de Haagse binnenstad de titel meer dan ooit verdient.
Woorden én daden
Den Haag heeft volharding getoond bij de integrale ontwikkeling van de binnenstad. De stad behoort inmiddels tot de nationale winkeltop en is uitgegroeid tot een ‘must see’ bestemming. Van onderaf wordt hier gezamenlijk met diverse partijen professioneel aan gewerkt. Het ‘Binnenstadsplan’ is hiervan de grondlegger. De jury heeft dan ook haar waardering uitgesproken voor het organiserend vermogen in de stad. Bureau Binnenstad Den Haag is een voorbeeld van professioneel centrummanagement in een grote binnenstad. Met alleen al 5 Bedrijven Investeringszones (BIZ) in de binnenstad en 20 in totaal in de gemeente, loopt Den Haag voorop. De resultaten zijn er dan ook naar: Den Haag trekt nieuwe (inter)nationale retail, horeca en hotelformules naar de binnenstad, diverse private partijen investeren in herontwikkelingen op beeldbepalende plekken en er zijn diverse projecten gerealiseerd. Denk aan het multifunctionele New Babylon, de Spuimarkt met een combinatie van retail en leisure, het lokale tramnet en de opwaardering van de Haagsche Passage. Kortom, de dynamiek is groot.
Van mono- naar multifunctionaliteit
De Haagse binnenstad biedt bezoekers een mix van historische, kleinschalige sfeer en moderne, binnenstedelijke grootschaligheid. De stad heeft actief ingezet op het acquireren van winkels en horecaformules en ruimte gecreëerd om grootschalige formules te faciliteren binnen de compacte winkelkern. Een voorbeeld voor andere grote steden. Rondom het hart van de binnenstad worden diverse sfeergebieden versterkt met elk een eigen identiteit, doelgroep en positionering. Bovendien biedt de binnenstad meer dan winkelen alleen. Den Haag investeert fors in huisvesting en terugplaatsing van functies in de binnenstad, zoals wonen en studeren. Stond de Haagse binnenstad twee decennia geleden bekend als monofunctioneel, anno 2013 is Den Haag een echte ‘destination’. De binnenstad heeft duidelijk meer betekenis gekregen op het gebied van horeca, werken, cultuur, evenementen, wonen en studeren.
Nooit af…
Den Haag gaat verder met het versterken van de multifunctionele binnenstad. Alleen al in de Grote Marktstraat is een drietal grote projecten in ontwikkeling. Nieuwe internationale retailers staan in de rij. Ondanks of dankzij het feit dat de stad voortdurend in transitie is, is 2013 het jaar dat de continuïteit van de ontwikkelingen in Den Haag beloond wordt.
FINALIST VERKIEZING BESTE BINNENSTAD 2013-2015 De jury feliciteert Amsterdam met het behalen van de finale in de strijd om de titel ‘Verkiezing Beste Binnenstad 2013-2015’. Een stad met een visie
De gemeente Amsterdam heeft er jaren geleden uitdrukkelijk voor gekozen dat de centrumpositie van de binnenstad wordt versterkt en dat functiemenging (wonen, werken en ontspannen) behouden blijft. Deze functiemenging en diversiteit zijn volgens de jury bijzondere kenmerken van de Amsterdamse binnenstad. Het is een belangrijke randvoorwaarde voor uitwisseling van ideeën en daarmee voor vernieuwing. Zonder functiemenging geen aantrekkelijk vestigingsklimaat en leefbare binnenstad. Dat heeft ertoe geleid dat het stadsbestuur ontwikkelingen en initiatieven heeft gestimuleerd die een duurzame meerwaarde geven aan de veelkleurigheid van de binnenstad en een extra impuls geven aan de economie. En het moet gezegd dat innovatief ondernemerschap en vernieuwende evenementen alle ruimte hebben gekregen om zich te ontplooien.
Een stad met internationale allure
De jury prijst de ontwikkeling die de hoofdstad de laatste jaren heeft doorgemaakt. Het is meer en meer een stad met internationale allure, niet in het minst door de recente (her)opening van vier toonaangevende musea, de nieuwbouw van het DeLaMar theater en de ontwikkelingen op het gebied van wonen, werken en leisure aan de oevers van het IJ. Amsterdam benut de kansen om grootschaligheid in te passen en de aantrekkelijkheid van een historische binnenstad te behouden. Het is in dit licht bewonderenswaardig hoe een goed evenwicht wordt gezocht tussen behoud van monumentale panden en het faciliteren van vernieuwende (retail)concepten op prominente plekken. Het bewijs hiervoor is geleverd door bijvoorbeeld de vestiging van de Apple Store in het Hirschgebouw aan het Leidseplein en de H&M in het voormalige ABN AMRO gebouw aan de Dam. Daarnaast is de transformatie van het voormalige kantoorcomplex Rokin Plaza tot ‘flagship stores’ van modeketens Forever 21 en Pull & Bear bijna voltooid.
Expansie van de binnenstad
Het bewijs is geleverd dat Amsterdam zich op de kaart weet te zetten met ruim 10 miljoen hotelovernachtingen per jaar en het almaar toenemende aantal internationale bedrijven dat zich in de stad vestigt. Tegelijkertijd zorgt het toerisme ook voor een forse belasting op de binnenstad. De jury heeft veel waardering voor de keuzes die zijn gemaakt om de binnenstad meer toekomstbestendig te maken. Met de ontwikkelingen rondom het IJ en de aanleg van de Noord-Zuidlijn worden de grenzen van de (binnen)stad opgerekt en nieuwe woon- en leefmilieus gecreëerd. Op deze manier hoopt de gemeente de historische binnenstad binnen de grachtengordel meer ruimte te geven om te ‘ademen’ als verblijfs- en woonplek, zonder dat dit Werelderfgoed een ‘museum’ wordt zoals Venetië. Deze ontwikkelingen zijn broodnodig om alle grootstedelijke functies te kunnen accommoderen in een stad die tot 2040 zal groeien met ruim 100.000 inwoners. Het Oosterdokeiland op het IJ pal tegenover het Scheepvaartmuseum is in twee jaar tijd uitgegroeid tot een nieuwe ontmoetingsplek in de stad.
Grote sprong voorwaarts in samenwerking
Het organiserend vermogen van Amsterdam heeft de laatste jaren een flinke slag gemaakt, met onder andere ‘Centrum XL’. Voorjaar 2013 is deze centrummanagementorganisatie in de binnenstad van start gegaan. Ondanks dat de organisatie nog in de kinderschoenen staat, betekent dit een grote stap voorwaarts om de samenwerking met de verschillende winkeliersverenigingen in de binnenstad te stroomlijnen. Een voorschot hierop zijn de 5 BIZ experimentele locaties die naar tevredenheid van ondernemers in het centrum zijn gerealiseerd en zorgen voor meer levendigheid en een langere verblijfsduur. Het bevorderen van straatmanagement heeft zeker zijn vruchten afgeworpen op publiekstrekkers als de Haarlemmerstraat/ dijk, Utrechtsestraat, Kalverstraat, Negen Straatjes en Rozengracht.
Kanttekeningen
De binnenstad van Amsterdam kent, zeker na het oprekken van de grenzen, een rijke diversiteit aan functies. Er is dan ook breed geïnvesteerd. De jury maakt een aantal kanttekeningen met betrekking tot pogingen van de stad om het unieke karakter van de binnenstad toekomstbestendig te maken waarbij het kwetsbare evenwicht tussen verkeer en verblijf voortdurend centraal staat. Zo heeft het gecompliceerde ‘Wallenproject’, met als doel het stimuleren van de economie in het gebied door prostitutie en criminaliteit terug te dringen, ondanks 5 jaar investeren weinig successen geboekt. De (gefaseerde) herprofilering van het Leidseplein is nog niet afgerond en ook de door ondernemers zo gewenste herprofilering van de PC Hoofstraat, die mede dankzij het hernieuwde nabij gelegen Museumkwartier veel internationale retailers uit het luxe segment heeft aangetrokken, is nog niet gerealiseerd. Bovendien is het nog veel te vroeg om vooruit te lopen op de impuls die de realisatie van de Noord-Zuidlijn zal hebben op de passantenstromen, het kwetsbare evenwicht tussen auto- en fietsverkeer, parkeren als ruimtelijke uitdaging en verblijf in de binnenstad. Het creëren van de ‘Rode Loper’, de entree van de stad - van het Centraal Station via het Damrak richting het Rokin - is mede om die reden nog niet voltooid. Ook is de jury benieuwd naar de wijze waarop de stad in de toekomst omgaat met de toenemende bezoekersstromen van toeristen en bezoekers voor grootschalige evenementen. Kortom, hoe houdt Amsterdam de binnenstad leefbaar, schoon en veilig voor haar eigen bewoners en ondernemers? Dat vraagt om innovatie en scherpe keuzes.
Categorie Middelgrote Binnenstad
BESTE BINNENSTAD 2013-2015 De jury feliciteert Venlo met het winnen van de strijd om de titel ‘Verkiezing Beste Binnenstad 2013-2015’.
Een historische euregionale binnenstad
De titel Beste Binnenstad 2013-2015 in de categorie ‘middelgrote binnensteden’ komt volgens de jury toe aan de gemeente Venlo. De jury beloont met deze titel de ontwikkeling die het centrum in de breedte heeft doorgemaakt. Venlo heeft tegen de conjuncturele trend in hét moment gepakt om te investeren in de binnenstad. Het resultaat is een binnenstad die ‘staat als een huis’ in de euregio.
Realisatie grootstedelijke voorzieningen
De afgelopen jaren is in de binnenstad van Venlo een ware metamorfose voltrokken. Er is in aansluiting op de historische binnenstad een schaalsprong gemaakt. Niet alleen ruimtelijk maar ook functioneel. De jury prijst de diversiteit aan landelijke ketens en (nieuw) lokaal ondernemerschap. De nieuwe Maasboulevard biedt ruimte aan grootschalige winkelformules en met het stadspark en de passantenhaven is een plek in de binnenstad gecreëerd om te verblijven. Op inspirerende wijze is het water betrokken bij de binnenstad. Dat ook de markt de ontwikkeling weet te waarderen, bewijst de komst van Primark medio 2014. Ook op cultureel gebied is een slag gemaakt: theater de Maaspoort werd gemoderniseerd en uitgebreid en het Kloosterkwartier is nieuw leven ingeblazen met cultuurpodium Domani. Tot slot is de bereikbaarheid van de binnenstad verbeterd door de recente ondertunneling van het Koninginneplein.
Faciliteren van vernieuwende concepten
De vernieuwing komt niet alleen tot uiting in ruimtelijke ingrepen. Ook een flexibel bestemmingsplan waardoor ingespeeld kan worden op de dynamiek in de binnenstad is hier een voorbeeld van. Zo is een leegstaand winkelpand aan de rand van het winkelgebied nu een onderwijslocatie van HAS Hogeschool. Een vernieuwend concept is Shifting Balances / Retail 2.0.
Met omzetgerelateerde huur, flexibele huurperiodes en lage inrichtingskosten ontstaat ruimte voor retailers om zich op laagdrempelige wijze op proef in de binnenstad te vestigen en wordt tegelijkertijd leegstand bestreden. Bovendien biedt het de consument verrassing en vernieuwing. De jury is overtuigd door de voortvarende en innovatieve aanpak van de stad in deze tijd.
Hechte samenwerkingsverbanden
Een ander in het oog springend aspect is de krachtige samenwerking, met een sterke vertrouwensrelatie tussen publiek en privaat als basis. Organische groei van steeds hechtere samenwerkingsverbanden voortkomend uit ‘succes-story’s’ lijkt hier het adagium. Enkele voorbeelden zijn Taskforce Binnenstad, citymarketingorganisatie Venlo Partners en ondernemersvereniging Venlostad.com. Een concreet en vooruitstrevend project voortkomend uit samenwerking tussen gemeente, retailers, (potentiële) ondernemers en vastgoedeigenaren is het tegengaan van leegstand middels de digitale pandenbank.
Vertel het voort
In de binnenstad van Venlo zijn dankzij de continue inzet van verschillende instrumenten aansprekende resultaten geboekt waardoor Venlo zichtzelf zowel lokaal als regionaal op de kaart heeft gezet. Nu rest de uitdaging dit wereldkundig te maken, de jury is alvast overtuigd!
FINALIST VERKIEZING BESTE BINNENSTAD 2013-2015 De jury feliciteert Zaandam met het behalen van de finale in de strijd om de titel ‘Verkiezing Beste Binnenstad 2013-2015’. Investeren loont
Niemand kan voorbij aan de transformatie die een groot deel van de binnenstad van Zaandam de afgelopen jaren heeft doorgemaakt. Op basis van het in 2003 vastgestelde ‘Masterplan Inverdan’ is doelgericht een integrale herontwikkeling uitgevoerd om een bruisend centrum te creëren. De binnenstad is onder verantwoordelijkheid van architect Sjoerd Soeters onherkenbaar veranderd met nieuwe winkels, woningen, horeca, het stadhuis, het iconische hotel Inntel, een busstation, het fietspakhuis en een bioscoop. Ook is de openbare ruimte compleet aangepakt met een opgetilde stadsstraat en het implementeren van een gracht in de winkelstraat met paviljoens, groen, rustplekken en een waterspeelplaats. Bijzonder is dat met de komst van de gracht alles weer in verhouding lijkt. Het valt niet meer op dat de bebouwing in de winkelstraat betrekkelijk laag is. Kortom, een bijzondere stedelijke vernieuwingsopgave die getuigt van lef en een visie op het creëren van sociale veiligheid. Zowel vriend als vijand zijn het ermee eens zijn dat het signatuur van het hart van Zaandam uniek en tegelijkertijd herkenbaar is met architectonisch een typisch Zaans karakter. Nog belangrijker: het centrum is weer leuk, spannend en aantrekkelijk om te verblijven. De Zaandammer winkelt weer graag in zijn eigen centrum en is er trots op.
Nieuw leven ingeblazen
Het project Inverdan heeft Zaandam een nieuwe identiteit gegeven en weer op de kaart gezet. Bewoners en bezoekers uit de regio weten de weg naar het centrum weer te vinden. Zelfs toeristen zien de bijzondere architectuur in het centrum als een ‘must see’. Ondernemers bevestigen de toegenomen bezoekersaantallen en omzetcijfers. Vooral met de komst van de Primark aan de ‘nieuwe’ Gedempte Gracht is het aantal bezoekers aan het kernwinkelgebied met 26% gestegen (Locatus, 2012). Ook de verschillende prijzen die het masterplan heeft gewonnen onderstrepen de waardering voor de metamorfose van de binnenstad. Zo zijn de Nederlandse ‘Fiabci Prix d’Excellence’ en de zilveren wereldwijde Fiabci Prix d’Excellence in de wacht gesleept. Ook de award voor ‘Steden in Beweging’ werd toegekend aan Inverdan. De jury acht het bewonderenswaardig dat met de stadsvernieuwing het centrum nieuw leven is ingeblazen. De volgende stap is volgens de jury het zodanig positioneren van de aangrenzende deelgebieden dat er samenhang in de binnenstad ontstaat.
‘Inverdan’ als vliegwiel
Één ding is zeker: het project Inverdan heeft Zaandam weer op de kaart gezet. Steeds meer ondernemers en eigenaren investeren mede dankzij de ‘Stimuleringsregeling Gevelverbetering’ in de gevel van hun pand om de uitstraling van het gehele winkelgebied te verbeteren en de marketing op een inspirerende en pakkende manier neer te zetten. De vernieuwde binnenstad heeft ondertussen zelfs de plaats van de Zaanse Schans op alle folders voor de marketing van de gehele Zaanstreek ingenomen!
Kanttekeningen
De fysieke gedaanteverwisseling in het kernwinkelgebied is overduidelijk. Er dient echter nog een cruciale ontwikkeling te worden gerealiseerd, namelijk ‘Kop Noordschebos’. Nu nog een kale bouwvlakte, maar in de toekomst volgens de plannen een waardige entree van het centrum met twee winkellagen en daarboven koopappartementen. De ontwikkeling is echter onzeker vanwege de afnemende vraag in de woningsector. De jury vraagt zich bovendien af of de revitalisering op lange termijn ook de overige delen van de binnenstad naar een hoger niveau kan tillen? Vooral in de aanloopstraten, die niet een metamorfose hebben ondergaan, vraagt de leegstand om aandacht. Het opknappen van de Rozengracht, de Zuiddijk en de Westdijk is een goede start. Maar de overdekte winkelpassage de Rozenhof kent met name bij het horecaplein de Dam grote leegstand. De jury daagt alle partners uit om de integrale ontwikkeling centraal te stellen. Daarbij adviseert de jury om naast de ‘hardware’ te investeren in de ‘software’. Denk daarbij aan citymarketing, publiek-private financiering en het aantrekken van nieuwe retailformules.
Tot Slot
Over Platform Binnenstadsmanagement
Sinds 1995 stimuleert en professionaliseert het Platform Binnenstadsmanagement als onafhankelijke organisatie de samenwerking in centrumgebieden in zowel Nederland als Vlaanderen. Voor iedereen die vanuit zijn professie de aantrekkingskracht van binnensteden wil vergroten is het Platform Binnenstadsmanagement de plek waar organisaties en deskundigen samenkomen. In totaal zijn ruim 70 deelnemers en 8 begunstigers aangesloten bij het Platform.
Platform Binnenstadsmanagement en Verkiezing Beste Binnenstad
Verkiezing Beste Binnenstad wordt sinds 2003 tweejaarlijks georganiseerd. Het Platform Binnenstadsmanagement is sinds de start van de Verkiezing betrokken bij de uitvoering. De editie Verkiezing Beste Binnenstad 2013-2015 organiseert Platform Binnenstadsmanagement in samenwerking met de partners Nederlandse Raad van Winkelcentra, Vastned, Redevco, Shopping Centre News, Locatus, BRO en Stenden Hogeschool.
