Algemeen handelsrecht

Algemeen handelsrecht 1.

INLEIDING ................................................................................................................................................ 2 WAAROM NOOD AAN HANDELSRECHT? ............................................................................................................... 2 §1 Behoefte aan soepeler regelen voor transacties ............................................................................... 2 §2 Behoefte aan informatie over handelaren ........................................................................................ 2 §3 Behoefte aan organisatie van ondernemingen in moeilijkheden ...................................................... 2 §4 Conclusie............................................................................................................................................ 2 B. AFBAKENING .................................................................................................................................................. 2 §1 Handelsrecht is niet het recht van “de handel” ................................................................................. 2 §2 Handelsrecht = recht van “de handelaar” en “de handelsdaden” ..................................................... 3 §3 Handelsrecht en andere rechtstakken ............................................................................................... 3 C. RECHTSBRONNEN ............................................................................................................................................ 4 A.

2.

DE LEER VAN DE DADEN VAN KOOPHANDEL ............................................................................................ 4 DE HANDELAAR............................................................................................................................................... 4 §1 Natuurlijke of rechtspersoon ............................................................................................................. 4 §2 Daden van koophandel...................................................................................................................... 4 §3 Beroepsmatige activiteit: hoofd- of bijberoep................................................................................... 4 §4 Ondernemingsgewijze activiteit? ...................................................................................................... 5 §5 Toerekening van de activiteit? .......................................................................................................... 5 §6 Geheime/ongeoorloofde activiteit .................................................................................................... 6 B. BEOORDELING ................................................................................................................................................ 6 §1 bij natuurlijke personen ..................................................................................................................... 6 §2 bij rechtspersonen ............................................................................................................................. 6 §3 Beperkingen....................................................................................................................................... 6 C. DE DADEN VAN KOOPHANDEL ............................................................................................................................ 7 §1 Algemeen........................................................................................................................................... 7 §2 Productie ........................................................................................................................................... 8 §3 Distributie-activiteit ........................................................................................................................... 8 §4 Dienstverleningsactiviteit ................................................................................................................ 10 §5 De intermediërende activiteit (handelstussenpersonen) ................................................................. 11 D. ENKELVOUDIGE DADEN VAN KOOPHANDEL ......................................................................................................... 11 §1 Algemeen......................................................................................................................................... 11 §2 Opsomming ..................................................................................................................................... 11 A.

3.

AAN HET STATUUT VAN HANDELAAR VERBONDEN GEVOLGEN ............................................................. 12 A. B.

ALGEMEEN VERMOEDEN VAN COMMERCIALITEIT ................................................................................................. 12 PUBLICITEIT ................................................................................................................................................. 12 §1 Kruispuntbank Ondernemingen (KBO) ............................................................................................ 12 §2 Andere publiciteitsmaatregelen ...................................................................................................... 14 C. SOEPELER BEWIJSREGELEN .............................................................................................................................. 15 §1 Algemeen......................................................................................................................................... 15 §2 Boekhouding.................................................................................................................................... 15 §3 Factuur ............................................................................................................................................ 16 D. VERPLICHT GEBRUIK VAN GIRAAL GELD .............................................................................................................. 18 E. VERMOEDEN VAN HOOFDELIJKHEID................................................................................................................... 18 F. VORMELOZE INGEBREKESTELLING ..................................................................................................................... 18 G. BIJZONDERE REGELEN BIJ BETALINGSACHTERSTAND (WET 2 AUGUSTUS 2002) .......................................................... 19 §1 Algemeen......................................................................................................................................... 19 §2 Principe 1: betalingstermijn vorderingen: 30 dagen (art. 4) ........................................................... 20 §3 Principe 2:recht op nalatigheidsinterest (art. 5).............................................................................. 20 §4 Principe 3: recht op schadeloosstelling bij betalingsachterstand (art. 6) ........................................ 21 §5 Inwerkingtreding ............................................................................................................................. 21 §6 Bevoegdheid rechtbank van koophandel ........................................................................................ 21

Academiejaar 2008-2009 – samenvatting algemeen handelsrecht - Jeroen De Mets

1

4.

DE HANDELSZAAK .................................................................................................................................. 22

1.

Inleiding

A.

Waarom nood aan handelsrecht?

§1

Behoefte aan soepeler regelen voor transacties •

•

§2

Handelsrecht: ontstaan als kind van de industriële revolutie in de nasleep van de codificatiebeweging (handel & nijverheid vereisten flexibliteit) o Gevolg: vraag naar soepel recht (bv. bewijsregels) tussen gelijkgezinden, met toch minimum aan rechtszekerheid o Burgerlijk recht te stroef Dus handelsrecht: historisch ontstaan als afwijking/versoepeling burgerlijk recht (tbv economie)

Behoefte aan informatie over handelaren •

•

§3

Overheid/burgers/handelaars onderling hebben nood aan informatie: o Wie is handelaar? o Wat is zijn financiële en juridische status (=betrouwbare handelspartner?)? Gevolg: boekhoudwetgeving, handelsregister, kruispuntbank ondernemingen,…

Behoefte aan organisatie van ondernemingen in moeilijkheden • •

§4

Er is nood aan een geordende manier om ondernemingen uit de markt te halen o Insolvabiliteit belemmert handelsvertrouwen Gevolg: faillissement/gerechtelijk akkoord/gerechtelijk reorganisatie

Conclusie • • •

Handelsrecht speelt in op noden die ontstaan omdat bepaalde actoren economische transacties uitvoeren Dirigistisch aspect (ondernemingen in moeilijkheden) en liberaliserend aspect (soepeler recht). Nodig? Sommige landen geen handelsrecht (maar commercialisering burgerlijk recht); lijkt ook bij ons op terugweg

B.

Afbakening

§1

Handelsrecht is niet het recht van “de handel” • •

Andere landen: generiek criterium om toepassingsgebied te bepalen (“iedereen die economische transacties uitvoert”). België:fragmentaire regeling; wet bevat opsomming van categorieën die onder het handelsrecht vallen (=chaotisch, onvolledig en niet flexibel)


2

§2

Handelsrecht = recht van “de handelaar” en “de handelsdaden” •

•

België knoopt de toepassing van het handelsrecht vast aan de “handelaar” (<-> onderneming) o = hij die daden van koophandel stelt (cf. infra) o Inconsistent o Afbakening vaak inzet van belangenstrijd! Rudimentair: secundaire en tertiaire sector, maar niet: o Primaire sector Wel onder economische regulering o Vrije beroepen (traditioneel: winst is geen drijfveer) Willen geen faillissement Wel zelfregulering via deontologie Wel onder economische regulering (zijn economische actoren; bv. in het kader van medediging); niet onder WCO – vrees voor slippery slope. o Overheidsondernemingen met economische activiteit (economische activiteit die door de staat of door een ad hoc-structuur wordt gerund; dat de staat de voornaamste aandeelhouder is volstaat niet) Soms gedeeltelijk onderworpen aan handelsrecht (vb. autonome overheidsbedrijven/NV’s van publiek recht) (maar niet persé handelaar) • Voordeel: geen faillissement; • Maar door liberalisering op private markt, maar met handicap want burgerlijk recht = stroef • Dus: alle daden van autononome overheidsbedrijven = daden van koophandel, maar geen faillissement Soms verregaande gevolgen, cf. Cassatie 16/06/2007 • Feiten: leverancier van NMBS blijft in gebreke, NMBS stelt vordering in • Leverancier: vordering onontvankelijk want NMBS niet ingeschreven in handelsregister (verplicht als handelaar, anders onontvankelijkheid) • Cassatie: klopt! NMBS moet zich inschrijven (maar: in strijd met art. 2, 4° wet van 16 januari 2003?) o Non-profitsector (zorgsector, culturele sector,…) Nochtans zijn sommige hiervan economisch belangrijk en is er in de culturele sector een tweespalt: Studio 100 valt ook niet te vergelijken met de Vlaamse opera (want veel commerciëler)…

§3

Handelsrecht en andere rechtstakken

(1)

Handelsrecht en economisch recht •

• • (2)

Handelsrecht (soms gezien als economisch recht) ontstond in de opkomst van de industriële revolutie en was een exponent van de liberale economische ideologie <> economisch recht (begin 20e) eeuw wil het economische leven reguleren (studerend) en stimuleren (recent: de/herregulering). Economisch recht primeert, zeker kwantitatief en heeft een ruimer toepassingsgebied. Terminologie niet steeds duidelijk: bv. wet betalingsachterstand handelstransacties = economisch recht (omzetting richtlijn) Handelsrecht en burgerlijk recht


3

•

•

• (3)

In de 19e eeuw woedde een discussie over de aard van het handelsrecht. o Civilisten: handelsrecht = uitzondering op burgerlijk recht (maar handelsrecht als wet toelaat) o Commercialisten: handelsrecht is autonome rechtstak met eigen concepten Niet louter academisch: vraag is wat toegepast moet worden als het handelsrecht iets niet regelt: het burgerlijk recht of een concept vanuit de principes van het handelsrecht? o Bv. hoofdelijkheid: commercialisten: wordt contra legem vermoed; civilisten aanvaarden vermoeden niet (slecht voorbeeld, is nl. iets dat wél geregeld is). Resultaat discussie? Ergens in het midden, maar toch vooral autonoom. Handelsrecht en consumentenrecht

• •

C.

Finaliteit handelsrecht: liberalisering <-> finaliteit consumentenrecht: beschermen consument (correctie burgerlijk recht) Handelsrecht: tussen handelaars <-> consumentenrecht: tussen consument en producent (handelaar: soms producent, nooit consument!)

Rechtsbronnen •

Belangrijkste rechtsbronnen: o wetboek van koophandel eerst: code de commerce, nadien grote delen vernieuwd in 1850 sindsdien: scelorese en fragmentering! Wat gemoderniseerd werd, verdween uit het wetboek van koophandel. Recent: poging tot codificatie economisch recht (inc. Handelsrecht) o gewoonte rechtspraak beroept zich hierop wetgeving verwijst ernaar

2.

De leer van de daden van koophandel

A.

De handelaar

§1

Natuurlijke of rechtspersoon •

§2

Zowel natuurlijke als rechtspersonen o Natuurlijke personen: tweespalt! Daden als burger <-> daden als handelaar o Rechtpersonen: cf. art. Hyp. W.: handelaar staat in met heel zijn privévermogen.

Daden van koophandel •

§3

Gedefinieerd in art. 2 W. Kh. (zeer flexibel geïnterpreteerd). Onderscheid: o Objectieve daden van koophandel: ongeacht wie deze beroepsmatig stelt -> is handelaar (limitatief opgesomd) o Subjectieve daden van koophandel: alle overige daden van een handelaar die onder het handelsrecht vallen (adhv objectieve daden van koophandel)

Beroepsmatige activiteit: hoofd- of bijberoep •

Vereist winstoogmerk en een zekere repetitiviteit


4

Winstoogmerk: bedoeling om winst na streven Wezenlijk element! Cf. pastoorsarrest • Pastoor baat zwembad en maakt winst die hij gebruikt voor activiteiten van de parochie. Discussie: handelaar? Want zwembad = openbare schouwspelen. • Cassatie: er is steeds een winstoogmerk vereist! I.c. niet zo. In hoofd- of bijberoep o Hoofdberoep: voornaamste activiteit van een persoon o Aanvullend: naast hoofdberoep, als nevenactiviteit (soms bepaalde combinaties door wet verboden): apart beoordelen <-> bijkomstig: is nodig om hoofdactiviteit te bereiken -> innige functionele band (bv. tandarts die prothesen verkoopt) o

•

§4

Ondernemingsgewijze activiteit? •

§5

Is er een infrastructuur vereist? o Andere landen: JA o België: discussie Sommige RL leidt dit af uit zwembadarrest Andere RL (meerderheid): hangt af van omschrijving daad van koophandel vb ‘onderneming van openbare schouwspelen’

Toerekening van de activiteit? •

•

Handel gedreven via vertegenwoordiger: principaal is handelaar o Toepassing: bestuurder-orgaan in vennootschap met rechtspersoonlijkheid: in principe geen handelaar (aandeelhouders ook niet;in vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid vennoten wel handelaars) Uitz: VOF en Comm. V. • Bevestigde maar bekritiseerde rechtspraak (2008): (beherende) vennoten zijn handelaars als zij samen een VOF/Comm. V. oprichten; wet gaat volgens Cassatie ervan uit dat VOF/Comm. V. niet meer is dan een vehikel om handel te drijven (niet zo voor andere vennootscha -> vennoten zijn dus handelaren. o Gevolg: VOF failliet = alle vennoten failliet (omgekeerd slechts als alle vennoten failliet zijn (? Eenhoofdigheid ?) o Opm: eiser vroeg prejudiciële vraag maar Cassatie weigerde op basis van acte claire: het zou om verschillende categorieën gaan; het onderscheid is immers niet louter gebaseerd op het al dan niet hebben van onbeperkte aansprakelijkheid. o Schijn-uitzondering: vertegenwoordiging is zelf daad van koophandel (vb. makelarij/commissie -> handelsagenten ) Opmerking: geveinsde vertegenwoordiging/naamlening: derden hebben keuzerecht (= veinzing, art. 1321 BW) o Naamlener (stroman) treedt op voor een ander (achterman) zonder derden hiervan op de hoogte te brengen, terwijl de partijen wel overeengekomen zijn dat er enkel naamlening is Toegelaten, tenzij wetsontduiking o Derden kunnen ofwel naamlener ofwel werkelijke tegenpartij aanspreken


5

§6

Geheime/ongeoorloofde activiteit •

Verboden/heimelijke activiteit? -> geen rol voor beoordeling statuut! Drugsdealer = handelaar.

B.

Beoordeling

§1

bij natuurlijke personen •

§2

Bij natuurlijke personen: werkelijke activiteit bepaalt wie handelaar is (geen intentie vereist!)

bij rechtspersonen •

•

•

§3

principe: het statutaire doel bepaalt of een vennootschap handelaar is (<specialiteitsbeginsel) (statuten moeten doel vermelden!) o wat als activiteit afwijkt? Niet relevant hier. Enkel relevant voor bv. Niettegenwerpelijkheid aan derden. (voordeel = rechtszekerheid) o Vennootschapsvorm ook niet relevant o winstoogmerk volgt scheidingslijn verenigingen <-> vennootschappen verenigingen nooit handelaar • daden van koophandel kunnen, als ondersteunend vennootschappen kunnen handelaar worden, maar slechts als doel is om daden van koophandel te stellen (vb. NV die onderwijs vertrekt = geen handelaar) Twee correctieven o Als statutair doel onduidelijk is -> werkelijke activiteit = middel ter interpretatie van beoogde doel (toep. Art. 1156 BW) o Als ab initio geveinsd maatschappelijk doel: werkelijke activiteit primeert (is wetsontduiking en veinzing -> keuzerecht derden) Toepassing: Cassatie 2001 • Boekhoudkantoor stelde handelsrechtelijke activiteiten • Feitenrechter: het maatschappelijke doel was ab initio om daden van koophandel te stellen • Cassatie: werkelijke activiteit primeert Bijzonder probleem: oneigenlijke VZW’s o In principe: geen handelaar want statutair doel mag niet commercieel zijn o Wel commercieel doel (oneigenlijke VZW = dekmantel)-> herkwalificatie? Vooral oude rechtspraak -> VZW is handelaar -> faillissement • Maar art. 3, 2° en art. 18 VZW-wet: ontbinding als VZW statutair doel = commercieel Dus: ontbinding en handelsactiviteit herkwalificeren als een maatschap (anders wordt sanctie miskend) -> maten zullen handelaar zijn (en onbeperkt aansprakelijk)

Beperkingen •

(1)

Principieel (decreet D’Allarde): vrijheid van handel en nijverheid; wet kan beperkingen invoeren Minderjarige (art. 6 W. Kh.)

•

Tot 1990


6

o

•

(2)

Minderjarige kon handel drijven vanaf 18 jaar, maar machtiging ouders of jeugdrechtbank nodig (probleem: rechtsonzekerheid!) Sanctie: relatieve nietigheid Handel overleden ouders wordt verdergezet via voogd

o Thans o minderjarige kan geen handel drijven (is niet handelingsbekwaam) Sanctie: handelingen zijn geldig, maar zijn burgerlijk handelingen (daarom bv. geen bewijsvrijheid tegen minderjarige) Voorzetting handel overleden ouders: vrederechter neemt nodige maatregelen (art. 407 BW) Opm: gaat over handel als natuurlijke persoon Echtgenoot

•

• •

(3)

Art. 10 W. Kh.: gehuwde vrouw is geen handelaar indien enkel ondergeschikt ten opzichte van echtgenoot-handelaar (“juridische foklore”) o Slechts handelaar als ze afzonderlijk handel drijft Ratio legis: eigen goederen vrouw beschermen tegen handelsschulden echtgenoot Gevolgen: o Als vrouw zich persoon verbindt -> handelaar o Als echtgenoten samen handel drijven: hoofdelijk verbonden Gevolgen van een beroepsverbod (KB nr. 22, 24 oktober 1934)

•

In bepaalde gevallen kan de rechter een tijdelijk (drie-tien jaar) beroepsverbod uitspreken ten aanzien van een persoon (doel: wegfilteren onbetrouwbare handelaars die vertrouwen handelsverkeer beschadigd hebben) o Door bepaalde strafrechtelijke misdrijven (bv. valsmunterij) Verbod bestuursmandaat in vennootschap o Faillissementsmisdrijven of kennelijk grove fout (die heeft bijdragen tot het faillissement) Verbod bestuursmandaat Verbod persoonlijke handel o Niet-verschoonbaar verklaarde gefailleerde Verbod bestuursmandaat o Vroeger ook levenslang mogelijk, maar grondwettelijk hof: disproportioneel onderscheid tussen veroordeelde en niet-veroordeelde. o Ook in familierechtelijk kader: bepaalde beperkingen in het belang van het gezin

C.

De daden van koophandel

§1

Algemeen • • • • •

Art. 2 W. KH. (chaos!) => limitatieve opsomming (hoewel rechtspraak zeer ruim interpreteert) Steeds winstoogmerk vereist Soms is een ondernemingsgewijze organisatie vereist (cf. infra). Soms een intentioneel element vereist (‘met de bedoeling’, vb verkoop onroerende goederen) Rechtsleer poogt orde in de chaos te brengen via indeling naargelang de activiteit: o Productie (secundaire sector) o Distributie (tertiaire) o Dienstverlening (tertiaire)


7

•

o Intermediatie (tertiaire) Drie stappen: o Handeling = daad van koophandel? o Leidt tot statuut handelaar o Al diens verbintenissen daden van koophandel tot tegenbewijs

§2

Productie

(1)

Industriële productie • •

(2)

=het creëren van materiële goederen met grondstoffen, met hulp van arbeid en/of machines (verwerken) Art. 2, vierde streepje: “alle verrichtingen van industriële ondernemingen” + verwerken voortbrengeselen eigen grond, tenzij verwerking normaal bij landbouwbedrijven behoort o =Klassieke industriële productie o Niet: extractiebedrijven (als geen verwerking -> combinatie wel) landbouwactiviteit • als geen verwerking of verwerking van producten van eigen bode, als die productie normaal bij het verwerkingsbedrijf hoort (bv. veevoeder maken voor eigen koeien) • bv. aardappelen verwerken tot chips = wel handelaar o maar niet als hoogst uitzonderlijk.. (vb 99% niet, 1% wel… beetje onduidelijk) • grondstoffen doorgaans aangekocht bij derden? => handelsactiviteit Verrichtingen van openbare/particuliere werken

• •

(3)

Art. 2, vijfde streepje: “alle verrichtingen van openbare of particuliere werken” Veronderstelt een aannemingscontract, voor de rest ruim geïnterpreteerd: o Aard opdrachtgever niet relevant o Aard goederen niet relevant o Ruim: bv. fruitkweker die koelkasten verhuurd voor opslag fruit/verzorger van paarden/crematieondernemingen met bijhorende diensten (crematieonderneming op zich niet; menselijk lichaam = buiten de handel -> maar lijkenvervoer wel) Ambachtelijke activiteit?

• •

Art. 2, tweede streepje => hoofdzakelijke materieel werk (<-> intellectuele arbeid) In beginsel geen daad van koophandel, tenzij gepaard met levering van koopwaar o Maar afbakening niet altijd makkelijk (bv. kapper) (vb. gebruikt en verkoopt hij shampoo -> handelaar; gewoon water -> geen handelaar)

§3

Distributie-activiteit

(1)

De aankoop om te verkopen •

•

Art. 2, eerste streepje: “elke aankoop van voedingsmiddelen en koopwaren (…)om die (…) weder te verkopen” + art. 2, tweede streepje: “elke verkoop (…) die het gevolg is van zodanige aankoop” Ruim!


8

•

(2)

o Elke handeling ten bezwarende titel (ook short selling). o Roerende en onroerende goederen o Ongeacht hoedanigheid tegenpartij o Ongeacht eventuele verwerking Vereist o Bijzondere intentie bij aankoop (doel ab initio = verder verkopen en dus ook winstoogmerk) o Bij onroerende goederen: een onderneming (art. 2, negende streepje) Aankoop om te verhuren + eropvolgende verhuur

•

• (3)

Art. 2, eerste streepje: “elke aankoop van voedingsmiddelen en koopwaren (…) om het gebruik ervan te verhuren” + Art. 2, tweede streepje: “elke (…)verhuring die het gevolg is van zodanige aankoop” Enkel voor roerende goederen! (vb. roerende leasing) Huur om weder te verhuren + eropvolgende verhuur

• • (4)

Art. 2, tweede streepje in fine: “elke huur van roerende zaken om die in onderhuur te geven en elke onderverhuring die daarvan het gevolg is” Enkel voor roerende goederen! (huur onroerende goederen wordt gezien als belegging privé-vermogen => verder verhuren is burgerlijke activiteit) Bijzonder geval: apothekers (art. 2bis W. Kh.)

•

(5)

Statuut afhankelijk van soort verkochte producten o Enkel farmaceutische producten -> geen handelaar (ratio: dient openbaar belang) o Ook andere producten (vb. schoonheidsmiddelen) -> wel handelaar, voor de hele activiteit (o.b.v. art. 2, laatste streepje) (de facto bijna alle apothekers) Leveringsondermingen

• •

(6)

Art. 2, zesde streepje: “alle verrichtingen van ondernemingen van leveringen” Levering van goederen/diensten tegen voorafbetaalde prijs (gestandariseerd of geïndividualiseerd) o Vereist: zekere repetitiviteit en organisatie o Ruime invulling, o.m. (maar niet: intellectuele prestaties zoals onderwijs) Uitbating rusthuis Uitgave dagblad Uitbating horeca-zaak Discussie: uitbating autorijschool. Onderwijs? Of ook andere diensten? Veilingen

• • •

Art. 2, zesde streepje “alle verrichtingen van ondernemingen van (…) openbare verkopingen” Gaat om roerende goederen Ongeacht o De verkooptechniek (opbod/afslag) o Hoedanigheid veilingonderneming o Internet of niet


9

§4

Dienstverleningsactiviteit

(1)

Ondernemingen van vervoer • •

•

(2)

Art. 2, vijfde streepje: “alle verrichtingen van ondernemingen van (…) vervoer te land, te water of door de lucht” Vereist: o Winstoogmerk (RYD bv niet) o een vervoersovereenkomst vereist o Onderneming Niet relevant: o Soort vervoer (personen/goederen, ter land, ter zee of in de lucht) -> cf. ook art. 3 W. Kh. Ruim! Zelfs bv. elektriciteitsdistributie o Hoedanigheid tegenpartij o Aard van de vervoerde goederen (bv. ook lijkenvervoer) De agentschappen en de zakenkantoren

• •

(3)

Art. 2, zesde streepje: “alle verrichtingen van ondernemingen van (…) zaakwaarneming, van zaakbezorging” Ondernemingen die tegen betaling andermans belangen behartigen o Onderneming, dus vereist zijn een winstoogmerk, infrastructuur, gebruik commerciële technieken Om die reden: vrije beroepen niet (advocaat, accountant, deurwaarder,…); ook niet: intellectuele prestaties zonder commerciële organisatie (in concreto beoordelen) o Voor de rest ruim, o.m. octrooibureaus, incassokantoren, ingenieurstudieburelen, publiciteitsagentschapen,… Ondernemingen van openbare schouwspelen

• • •

(4)

Art. 2, zesde streepje: “alle verrichtingen van ondernemingen van (…) openbare schouwspelen” Ruim geïnterpreteerd: sportwedstrijden, bioscoop, colloquia,… Onderneming: winstoogmerk vereist (bv. niet louter artistiek of een louter wetenschappelijke studiedag) o Niet altijd eenvoudig af te leiden; in concreto beoordelen (wat primeert: het commerciële of het artistieke?) Bank- en wisselverrichtingen

• •

Art. 2, achtste streepje: “elke bank- [of] wissel-[verrichting]”; art. 2, tiende streepje: “alle verrichtingen van openbare banken” Elke verrichting in het kader van bankwezen = daad van koophandel o Activiteiten van kredietinstellingen van ondernemingen voor consumentenkrediet, kapitalisatiemaatschappijen,… Vooral klassieke activiteiten zoals kredietverstrekking Ook ‘bijkomende bankverrichtingen’; zoals dienstverlening rond effecten, bv. beleggingsadvies Wisselverrichtingen: zowel contante verrichtingen (wisselbrieven/deviezenoperaties) als termijnverrichtingen o Ook openbare banken, maar door liberalisering enkel relevant voor NBB (is een NV van publiek recht)


10

(5)

Onderneming van premieverzekeringen • • •

§5

Art. 2, zesde streepje: “alle verrichtingen van ondernemingen van (…) premieverzekeringen” Enkel premieverzekeringen = dekken van risico in ruil voor betaling van premie Niet: onderlinge verzekering (vb. Etias) = verschillende entitieiten komen het risico onder elkaar te spreiden door af te spreken gezamelijk in te staan voor eventuele schade bij een van de deelnemers (nooit daad van koophandel, zelfs al zin alle deelnemers handelaar); de onderlinge verzekering verkrijgt rechtspersoonlijkheid, maar is een burgerlijke rechtspersoon.

De intermediërende activiteit (handelstussenpersonen) • •

Art. 2, zevende streepje: “alle verbintenissen van handelsagenten voor het bemiddelen of afsluiten van zaken” Agentuur- commissie en makelaarsverrichtingen o Handelsagent = lasthebber -> handelt in naam en voor rekening van derden Steeds daden van koophandel Lastgever zal ook handelaar zijn als er winstoogmerk is! o Commissionair -> handelt in eigen naam maar voor rekening van derde Bv. beursvennootschap dat beursorde uitvoert; vb. veilinghuis Voorwerp van de verrichtinng = daad van koophandel Verrichtingen worden in de regel geacht met winstoogmerk gesteld te zijn; toch afhankelijk van voorwerp van verrichting o Makelaar = bijeenbrengen van en bemiddelen tussen partijen Steeds daad van koophandel

D.

Enkelvoudige daden van koophandel

§1

Algemeen •

•

§2

Op deze daden handelsrecht steeds van toepassing, zelfs als gesteld door niethandelaar (die geen handelaar wordt!) o Niet vereist: winstoogmerk, beroepsmatigheid, onderneming,… Belang: o Ev. rechtbank van koophandel bevoegd (cf. art. 573, 2° Ger. W.) Als >€1860, voor wisselbrieven o Soepelere bewijsregelen van toepassing (cf. art. 25 W. Kh.) o Pand: handelspand ipv burgerlijk pand toepassen (cf. wet 5 mei 1872)

Opsomming • •

Verbintenissen uit wisselbrieven/orderbriefjes (art. 2, elfde streepje) o Wordt gezien als commercieel mechanisme “elke aankoop van een handelszaak om die te exploiteren” (art. 2, derde streepje) o =“intrede in het zakenleven” Zonder betwisting een handelsdaad Voordeel: aangekochte handelshonds kan meteen in pand gegeven worden bij kredietverstrekker! o Handelsfonds = feitelijke algemeenheid (onlichamelijk roerend goed) Bestanddelen o.m. naam, uithangbord, cliënteel, schuldvorderingen,…


11

Geen juridische bestaan, wel soms juridische erkenning (bv. pand handelszaak)). Ook andere voorbereidende handelingen? Rechtspraak is verdeeld Minderheid: wel daad van koophandel als accessorium bij objectieve daad van koophandel (zoals het aangaan van een lening voorafgaand aan de opstarting van de handelszaak).

o

3.

Aan het statuut van handelaar verbonden gevolgen

A.

Algemeen vermoeden van commercialiteit • • •

•

Principe: art. 2, laatste streepje W. Kh. o =subjectieve daden van koophandel Ratio legis: bescherming tegenpartij (kan bv. rechtstreeks voor Rb. Kh. Dagvaarden en moet niet elkens art. 1-2 W. Kh. toepassen) Algemene draagwijdte: contractuele/(quasi-)delictuele verbintenissen o Verouderde leer: sommige handenlingen intrinsiek burgerlijk (bv. borgtocht), maar theorie is niet houdbaar Vermoeden weerlegbaar als bewijs dat ‘oorzaak vreemd aan handel’ (dus: bewijslast verschuift) o Gaat om oorzaak van de handeling o Criterium: band met handelsactiviteit? (ruimer dan gemeenrechtelijke ‘oorzaak’) o Als zaak voor rb. Kh. Was -> wordt doorverwezen naar andere rechtbank

B.

Publiciteit

§1

Kruispuntbank Ondernemingen (KBO)

(1)

Onstaan en bestaansreden •

(2)

Handelsregister: doel is identificatie van handelaren en handelsactiviteiten o Nood aan informatie voor overheid (statistiek, zwartwerk, begeleiden jonge ondernemingen…)/derden -> wet 1924, gevolgd door ‘Handelsregisterwet’ (KB 20 juli 1964). Probleem: grotendeels op papier en inefficënt (georganiseerd per arrondissement; gedecentraliseerde chaos) o Momenteel opgenomen in KBO (wet 16 januari 2003) (deeldatabank, met gegevens van handels- en ambachtsondernemingen en vennootschapsregister voor vennootschappen) Maar nog steeds ‘kinder’ziektes Werking KBO

•

Vóór de aanvang van de activiteit: verplichte inschrijving van elke rechtspersoon of vestigingseenheid via een ondernemingsloket (art. 33, §1 KBO-wet) o Wie? Handelaar, maar ook vrije beroepen, VZW’s; andere BTW-plichtigen (cf. art. 4 KBO-wet), • Natuurlijke personen • Handelsvennootschappen, maar vennoten geen afzonderlijke inschrijving (ook niet bij VOF of Comm. V.)


12

Geen handelaar- of ambachtsonderneming -> overheid verzamelt zelf gegevens Buitenlandse ondernemingen: slechts als bedoeling hier vestiging te hebben

Waar? ondernemingsloketten = erkende VZW’s opgericht door bepaaldde organisaties (cf. art. 45 KBO-wet). Geen beperking qua keuze locatie, één inschrijving volstaat (vroeger: griffie van elk arrondissement waar een vestiging zou komen) o Wat? (cf. art. 6 KBO-wet) (nauwelijks gewijzigd tegenover situatie voor 2003) Identificatie+localisering van handelaar + bankrekeningnummer Aanduiding van de voorgenomen handelswerkzaamheden aan de hand van vaste nomemclatuur (NACEBEL-codes) Bewijs wettelijke voorwaarden om activiteit uit te oefenen • Cf. wet 10 februari 1998 tot bevordering zelfstandig ondernemerschap: bewijs voldoende ondernemingsvaardigheden vereist (bv. via getuigschriften) voor handelaar/dagelijks bestuurders/… o Basiskennis bedrijfsbeheer Specifieke cursus of diploma hoger onderwijs • Gelijkheidsbeginsel? o Soms bepaalde beroepskwaamheid • Soms ook vergunningen • Controle door ondernemingsloket of deze gegevens aanwezig zijn (passief) (art. 39 KBO-wet); beroep bij vestigingsraad (art. 40, §1 KBO-wet) Ambtshalve: o.ù. vonnissen onbekwaamverklaring, faillissement (art. 23 1°, 12° KBO-wet) Wijzingen • Nieuwe vestigingen, uitbreiding activiteitsgebied: vooraf meedelen (art. 35, §1 en art. 6, §3 KBO-wet) • Onjuiste gegevens: correctie op verzoek handelaar, binnen de maand (art. 36 KBO-wet) • Andere wijzigingen/aanvullingen: ambtshalve Gevolgen: o toekenning uniek ondernemingsnummer (art. 5 KBO-wet) =BTW-nummer Geldt als inschrijvingsnummer handelsregister (art. 12 KBO-wet) Te gebruiken in alle betrekkingen met overheden (art. 11, lid 1 KBOwet)+vermelden op alle facturen, akten, vervoersmiddelen, dagvaardingen… (art. 13-14 KBO-wet). o Weerlegbaar vermoeden van het bezit van ondernemingsvaardigheden (cf. art. 76 KBO-wet, dat art. 9 wet 10 februari 1998 wijzigt) Derden kunnen vergissing of bedrog aantonen o Vermoeden van statuut van handelaar (bescherming derden) (art. 33, §2 KBO-wet) Geen constitutieve werking (slechts uit art. 1-3 W. Kh.) Bv. gestopt als handelaar, niet aangesproken: kan gedagvaard worden voor Rb. Kh. Aanvoer gegevens KBO o Via erkende ondernemingsloketten o Via griffie Rv. Kh. (cf. art. 23 W. Kh.). Toegang tot gegevens: o

•

•

•


13

Zonder machtiging: art. 17 KBO-wet Particulieren: • beperkt via internet • via ondernemingsloketten (afschrift: betalend) Overheid: rechtstreeks uit KBO o Andere:: Met machtiging door Toezichtscomité (art. 18, §2 KBO-wet) o Eigen gegevens: volledig toegang (art. 19 KBO-wet) Sanctieregeling o Uitoefening activiteit zonder ondernemingsvaardigheden Strafsancties Rechter kan sluiting onderneming bevelen o Verzuim vermelding ondernemingsnummer in dagvaarding Ev. regularisatietermijn om bewijs inschrijving te leveren (art. 14, lid 2 KBO-wet) Geen bewijs: eis ambtshalve onontvankelijk (art. 14, lid 3 KBO-wet) o Geen inschrijving als handels- of ambachtsonderming Strafsancties (zelden toegepast) Civiele sancties: geen beperking handelsactiviteit, wel beperking mogelijkheid tot optreden in rechte als eiser of tegeneiser, geen beperking optreden als verweerder (GwH: ook tegeneis, anders schending gelijkheidsbeginsel – vergetelheid of wijziging van wetgever?) • Geen inschrijving in KBO o Ambtshalve onontvankelijk (art. 14, lid 3 KBO-wet) • Wel inschrijving, maar voor verkeerde activiteit o Onontvankelijk, maar in limine litis op te werpen door verweerder (art. 14, lid 4 KBO-wet) o

•

§2

Andere publiciteitsmaatregelen

(1)

Ambachtsregister •

(2)

Voor ambachtslieden die geen handelaar zijn Vennootschapsdossier

• • •

Handelsvennootschappen: informatie neergelegd ter griffie Burgerlijke vennootschappen bijzonder dossier Dit alles wordt opgenomen in de KBO o Niet vrij toegankelijk, maar alle info wel via staatsblad…

(3) Bekendmaking van het huwelijksgoederenstelsel en van wijzigingen terzake bekwaamheid van handelaars •

•

•

Doel: informatie voor/bescherming van schuldeisers (heeft immers grote invloed voor derden -> handelsschulden verhaalbaar op gemeenschappelijk vermogen -> daarom soms scheiding van goederen) Modaliteiten van bekendmaking o Mededeling aan griffie rb. Kh. Notaris als handelaar huwt (art. 13 W. Kh.) Handelaar zelf: als gehuwd en hij handelaar wordt (art. 14 W. Kh.) o Griffie rb. Kh: mededeling aan KBO (onduidelijk) Sanctie


14

voor notaris: geldboete (tot €100)/afzetting (als notaris meewerkt aan bedrog)/aansprakelijkheid notaris o voor handelaar: geen strafrechtelijke sancties Geen gevolgen voor tegenwerpelijkheid huwelijksvoorwaarden Ev. wel buitencontractuele aansprakelijkheid o

• •

C.

Soepeler bewijsregelen

§1

Algemeen • •

•

§2

Ratio: nood aan snelle contractssluiting en –afhandeling, meer dan aan bescherming Principe: art. 25, lid 1 W. Kh. o Alle bewijsmiddelen zijn ontvankelijk (ruimer dan getuigen!) o Rechter beoordeelt bewijswaarde vrij (maar in de praktijk geen fundamentele verschillen met burgerlijk rcht) Geen beperking qua bedrag (<-> burgerlijk recht: geschrift als >€375) Geen hiërarchie (<-> burgerlijk recht: geschrift > getuigenis) Geen vormvereisten (art. 1325, 1326 en 1328 BW niet van toepassing) Uitz: authentiekte akte: bewijskracht voor wat ambtenaar de visu et auditu heeft waargenomen -> enkel betwisting via valsheid in geschrifte o Toepassingsgebied: ‘handelsverbintenissen’ Verbintenissen door handelaars Verbintenissen uit ‘eenmalige’ daden van koophandel Gemengde handelingen • Bewijs tegen particulier: burgerlijk recht (toch meer bescherming nodig+particulie gaat burgerlijke verbintenis aan) • Bewijs tegen handelaar: art. 25 W. Kh. Discussie: ook voor betaling/tenietgaan verbintenis? Uitzonderigen: art. 25, lid 1 in fine W. Kh. o Bv. oprichting vennootschap met rechtspersoonlijkheid: steeds geschrift o Bv. verzekering (art. 10 WLVO)

Boekhouding • •

•

Alle handelaren zijn boekhoudplichtig Boekhouding als bewijsmiddel? o Art. 1330 BW: boeken van kooplieden = bewijs tegen hen =buitengerechtelijke bekentenis o Art. 20 W. Kh.: “regelmatig gevoerde” boekhouding kan worden aangenomen als bewijs tussen handelaren (ten voordelen van eisende handelaar tegen andere handelaar) =vermoeden! (sterker als bewijs van derden afkomstig is) Veronderstelt regelmatige boekhouding Is onsplitsbaar! Gehele boekhouding, niet louter wat in eigen voordeel speelt Procedure o Bewijs door handelaar: vrijwillige voorlegging o Bewijs tegen handelaar: art. 21-23 W. Kh: bevel van rechtbank vereist Normaal: bevel tot openlegging boekhouding • Geen afgifte, enkel onderzoek van stukken • Vaak deskundigen onderzoek


15

Bij weigering: rechter kan aanvullende eed opleggen (art. 4 W. Kh.). + zal feitelijk vermoeden opleveren van malafide bedoelingen In limitatief aantal gevallen: overlegging van de volledige boekhouding (faillissement, echtscheiding, erfenis). •

§3

Factuur •

•

•

“Factuur”: niet wettelijk omschreven o Geschrift met beschrijvende staat van producten/diensten en opgave van prijs -> uitnodiging tot betalen o Opstellen van factuur = handelsgebruik o Maar: fiscale verplichting: overgenomen BTW-wetgeving o Aantal ‘vaste’ vermeldingen, bv. prestatie/aanduiding verschuldigde som en soms ook wettelijk verplichte vermeldingen (bv. ondernemingsnummer, zie eerder); normaal niet ondertekend (kan gezien worden als kwijting) Bewijskracht (art. 25, lid 2 W. Kh.) o Principe: aanvaarde factuur = bewijs van (ver)koop Naar analogie ook voor andere verrichtingen (vroeger: enkel feitelijk vermoeden) • Art. 18 W. 25 okt. 1919: levering van goederen aan consumenten: aanvaard indien geen bezwaar binnen 1 maand na levering (daarna geen betwisting meer dat levering niet correct gebeurde) o Bewijs tegen de leverancier/handelaar Factuur = buitengerechtelijke bekentenis met betrekking tot bestaan overeenkomst + andere vermeldingen op factuur • Vereist is wel dat klant aanvaard heeft • Tegenbewijs door leverancier mogelijk (“factuur niet juist/vals”) Rechtspraak: klant heeft recht op factuur, want bewijs van overeenkomst Bewijs van betaling (kwijting): • Ondertekening door leverancier • Bijzondere vermelding (+ al dan niet ondertekening) • Maar: leverancier kan bewijzen dat het niet om kwijting ging o Bewijs tegen de klant In beginsel: bindt klant niet, want gaat uit van leverancier • Pas bindend na aanvaarding: factuur wordt bewijsmiddel lastens beide partijen Klant is handelaar: art. 25 W. Kh. • Aanvaarde factuur = bewijs • Creëert wettelijk vermoeden, maar klant kan weerleggen o Minderheid: louter feitelijk vermoeden; rechter behoudt appreciatieruimte Klant is geen handelaar: bewijs volgens BW • Aanvaarde factuur = hooguit vermoeden of buitengerechtelijke bekentenis • Geen begin van bewijs door geschrift (moet uitgaan van diegenen tegen wie het wordt ingeroepen) Aanvaarding o Kan uitdrukkelijk (bv. handtekening) of stilzwijgend (niet-protesteren; bv. factuur inschrijven in boekhouden, doorverkopen koopwaar, niet tijdig


16

•

•

protesteren (enkel binnen redelijk grenzen, bv niet facturen tss ruziënde partijen)) Klant geen handelaar -> omstandig stilzwijgen vereist = bevestigd door andere elementen (bv. bevestigd door beschikken over het koopwaar) o Kan slaan op factuur of levering Aanvaarding factuur: instemming met overeenkomst Aanvaardig levering: instemming conformiteit levering met overeenkomst + geen zichtbare gebreken o Wat wordt bewezen met aanvaarde factuur? Bestaan overeenkomst zoals vermeld op factuur • Bijkomende bedingen? In principe wel, soms voorbehoud bij stilzwijgende aanvaarding (bv. omdat afwijking van vorige overeenkomsten) Aanvaarding van levering? Verschillende hypotheses: • Levering gaat factuur vooraf: protest kan enkel slaan op factuurvoorwaarden (prijs, betalingsvoorwaarden,…), niet meer op bestaan overeenkomst • Levering samen met factuur: aanvaarding = conformiteit levering + bestaand en voorwaarden overeenkomst • Factuur gaat levering vooraf: aanvaarding factuur is geen aanvaarding conformiteit geleverd zaak Algemene verkoopsvoorwaarden op factuur o Probleem: vaak onleesbaar of slechts gekend bij toezending factuur o Fundamentele vraag: heeft klant toegestemd met algemene voorwaarden (in concreto beoordelen)? Rechtspraak: terughoudend bij stilzwijgende aanvaarding • Voorbeelden: o Voorwaarden wijken of van die bij vroegere leveringen o Enkel verwijzing op factuur naar publicatie algemene voorwaarden o Moeilijk leesbaar (of klant kent taal voorwaarden niet) o Voorwaarden op enkel op achterzijde -> geen probleem als verwijzing op voorzijde Rechtspraak nog strenger als het gaat om een klant-niet-handelaar Remedie voor leverancier? • Voorwaarden op bestelbon e.d. opnemen • Duidelijk druk/verwijzing op voorkant naar voorwaarden op achterzijde (of op website) • Uitdrukkelijke aanvaarding van voorwaarden door klant WHPC: bijzondere regels met betrekking tot besteld (art. 39 WHPC) • Verplichte aflevering bestelbon bij uitgestelde levering met betaling voorschot • Bindende kracht bestelbon voor verkoper Overdracht van facturen: wet 25 oktober 1919 o Ratio legis Vroeger: versoepeld regime van endossement in vergelijking met gemeen recht (art. 1690 BW) Maar is gedeeltelijk achterhaald: art. 1690 BW werd gewijzigd (cessie tegenwerpelijk aan meeste derden door loutere wilsovereenstemming) o Toepassingsgebied (art. 13): alle vorderingen waarvoor gewoonlijk facturen worden opgemaakt (handel, vrij beroep, ambacht…) o Wijze van overdracht


17

Eén keer endossement mogelijk, en enkel naar erkende kredietinstelling (art. 14) • Endossement = vermelden op achterzijde dat vordering is overgedragen (‘en dos’) Schriftelijke kennisgeving aan schuldenaar factuur Rechtsgevolg: overdracht vorderingen uit factuur, zonder zuivering van verweermiddelen (schuldenaar kan alle excepties die hij tegen overdrager had opwerpen tegen overnemer) Art. 1690, lid 3 en 4 BW blijven van toepassing bij dubbele cessie: eerste kennisgeving primeert, betaling door schuldenaar te goeder trouw werkt bevrijdend

o

D.

Verplicht gebruik van giraal geld • •

E.

KB nr. 56, 10 november 1967: doel was omloop bankbiljetten verminderen (veel handelaren hadden geen bankrekening, maar is sneller en beter traceerbaar). Principes o Eke handelaar moet een rekening hebben Sanctie: • Geen inschrijving handelsregister/KBO (cf. eerder en art. 39, 2° KBO-wet) • Geen recht op moratoire interest op openstaande schuldvorderingen zolang schuldenaar rekening niet o Geen weigering girale betaling boven 10 000 BEF Impact beperkt: leverign Enkel voor handelsschulden (dus tussen handelaar) Sanctie: ev. art. 1382 BW o Verplichte girale betaling voor roerende goederen > €15 000 Doel = bestrijding witwassen van misdaadgelden

Vermoeden van hoofdelijkheid • •

F.

Gemeen recht: principe van schuldsplitsing (art. 1202 BW) (twee schuldenaars: elk de helft betalen) Handelsrecht: vermoeden van hoofdelijkheid o Eeuwenoude gewoonte contra legem, bevestigd door Cassatie Bevordert handelsverkeer (schuldeiser moet maar één schuldenaar aanspreken) Vereist: uit eenzelfde overeenkomst ontstane verbintenis o Enkel voor verbintenissen van handelaars, niet voor enkelvoudige daden van koophandel

Vormeloze ingebrekestelling • •

Gemeen recht: aanmaning (bij deurwaardersexploot) of gelijkgestelde akte (art. 1139 BW) Handelsrecht: ook andere wijze van ‘verwittiging’ is door gebruik toegelaten, ook als die niet bij overeenkomst is voorzien (vb. brief, telegram, telefoon,…) o Cf. ook wet betalingsachterstand (cf. infra). o Doel: vertrouwen in handelsverkeer bevorderen


18

G. Bijzondere regelen bij betalingsachterstand (wet 2 augustus 2002) §1

Algemeen • •

• •

Hoort dit hier wel? Is geen gevolg handelaarsstatuut! Ontstaan en ratio legis o Europese richtlijn: vooral KMO’s hebben te lijden onder lange betalingstermijnen die grotere bedrijven afdwingen wanbetalers zijn een plaag (ook overheid vaak te laat met betalingen dus bescherming schuldeiser, niet schuldenaars weinig casuïstiek Drie grote principes (cf. infra): principieel suppletief recht, maar bij afwijking ten voordele van schuldenaar behoudt rechter controlebevoegdheid Toepassingsgebied o Betaling tot vergoeding van een handelstransactie (art. 3, lid 1) Ruimer dan daden van koophandel! Levering goederen • Niet enkel verkoop, ook verhuur, opstal, erfpacht… • Roerende of onroerende goederen, lichamelijk of onlichamelijk verrichten diensten: ruim (hele tertitaire sector) o Tegen vergoeding (vereist een geldsom; gemengde betaling: pecunaire deel onder wet) o Tussen ondernemingen/tussen een onderneming en een overheidsinstantie Niet: tussen particulieren onderling/tussen overheid en particulier/tussen particulier en onderneming “Onderneming” (“economische actor”) • Organisatie -> rechtsvorm irrelevant (natuurlijke of rechtspersoon) : functioneel op te vetten • Die handelt in het kader van een zelfstandige economische/beroepsmatige activteit (Art. 2, 2.) o geen werknemers! o Economische activiteit = inzetten van productiefactoren (arbeid (ook intellectuele) en kapitaal) om goederen en diensten tot stand te brengen o Omvat o.a. Handelaar Vrije beroepen (ook bv. stagiair-advocaat) VZW’s (winstoogmerk is niet relevant) o Uitgesloten uit toepassingsgebied (<Parl. Voorb.) Vorderingen op grond van wisselbrief/cheque • Wisselrechtelijke verbintenis/chequeverbintenis: staat los van onderliggende handelstransactie (dus wel van toepassing op onderliggende rechtsverhouding) Betalingen bij wijze van schadeloosstelling (wegens wanprestatie, verborgen gebreken,…) wet doet geen afbreuk aan (art. 3, lid 2 Wet Betalingsachterstand): • wet continuïteit ondernemingen => recht op “super-interest“, maar geen dwanguitvoering mogelijk tot na opschorting • faillissementwet


19

o

o

§2

geen recht op superinterest vanaf dag faillissement stopt interest te lopen ten opzichte van de massa, niet ten opzichte van de gefailleerde! Dus als geen verschoonbaarheid: kan nog verhaald worden. Geldt niet voor schuldeisers buiten de massa (met een zekerheid) Geen dwanguitvoering meer (art. 24 FW)

Principe 1: betalingstermijn vorderingen: 30 dagen (art. 4) •

•

§3

Loopt vanaf: o Ontvangst factuur o Ontvangst goederen/diensten (indien later dan factuur) o Aanvaarding/controle indien voorzien in wet of overeenkomst + factuur eerder ontvangen (eerder hypothetisch) o Datum = loutere feitenkwestie (niets te maken met vaste dagtekening) Afwijking bij overeenkomst mogelijk (en courant) (art. 7) o Maar rechter van contractuele afwijkingen voorzien op verzoek schuldeiser (enkel hij -> volgt uit doel wet) Als kennelijk onbillijk voor schuldeiser (nooit mildering ten voordeel van schuldenaar, slechts art. 1244 BW) • Kennelijk onbillijk: manifest onevenwichtig ten voordele van schuldenaar; beoordelen met alle omstandigheden in acht genomen. • Heeft schuldenaar objectieve redenen of heeft hij misbruik gemaakt van zijn economische sterkere positie? • Bv. Hoe is termijn bedongen? Had schuldenaar onderhandelingsmarge? (bv: in algemene voorwaarden schuldeiser -> rechtspraak heeft weinig medelijden) Rechter mag niet meer toekennen dat wet geeft, dus niet minder dan 30 dagen o Ten voordele van de schuldenaar: respijttermijnen op basis van gemeen recht (moet “omzichtig” gebeuren)

Principe 2:recht op nalatigheidsinterest (art. 5) •

•

•

Loopt van rechtswege en zonder ingebrekestelling vanaf betalingsachterstand (overschrijden overeengekomen betalingstermijn) (<-> art. 1139 jo. art. 1153, lid 3 BW: interest loopt pas na aanmaning) Interestvoet: “superinterest” (<-> wettelijk interest in art. 1153 BW) o Referentie-interestvoet (voornaamste rentevoet ECB (art. 2, 4.), momenteel 1%) + 7%+afronden tot op halve procentpunt o Doel = voorkomen speculatie door wanbetaling Afwijking bij overeenkomst mogelijk (art. 7) o Herziening van contractuele afwijkingen Naar boven: ‘kennelijke onbillijkheid’ (opnieuw: objectieve redenen?) (niet meer toekennen dan rechten uit de wet) Naar beneden: toepassing art. 1153 BW • Ondergrens: wettelijke interest of superinterest? o Om consisent te zijn waarschijnlijk superinterest (nu, scheelt toch maar 2% meer, leve de crisis)


20

§4 6)

Principe 3: recht op schadeloosstelling bij betalingsachterstand (art.

•

•

§5

Recht op een redelijke schadeloosstelling voor relevante invorderingskosten (=ruim en ruimer dan gemeen recht, maar verhouding is onduidelijkk) o Redelijk = in verhouding tot schuld o Relevant = proportioneel (bv. niet grote advertentie in krant) o Alle kosten (bv. kosten van interne administratie), inc. Advocatenkosten en – honoraria (<-> verbod in gemeen recht om dit in schadebeding op te nemen) • Band met rechtsplegingsvergoeding (art. 1023 Ger. W.). o Betwisting: wet bestalingsachterstand = lex specialis of eerbiedigende werking? (eerste benadering: wijkt af verbod gemeen recht; tweede benadering: dit verbod blijft bestaan, cumulatieve toepassing) o Schadevergoeding op basis van art. 6: geen recht meer op rechtsplegingsvergoeding o Plafonnering bij KB <-> alle kosten in het kader van deze wet Voor zover transparant en in verhouding (feitenkwestie) Inc. Gerechtskosten Afwijking bij overeenkomst mogelijk (art. 7) o =schadebeding o Best: duidelijk specificeren over welke schade het gaat o Contractuele afwijking kunnen herzien worden door rechter Naar boven: ‘kennelijke onbillijkheid’ Naar beneden: toepassing art. 1213 BW: milderen tot werkelijke schade (“relevante invorderingskosten”) + rekening houden met eventuele nalatigheidsinterest die al verkregen is • Sluit vergoeding voor invorderingskosten niet uit!

Inwerkingtreding • • •

§6

7 augustus 2002 Betalingen voor overeenkomsten gesloten, vernieuwd of verlend na die datum Betalingen in uitvoering van lopende overeenkomsten vanf 7 augustus 2004

Bevoegdheid rechtbank van koophandel •

•

Principe: art. 573, lid 1, 1° Ger. W. o Cumulatieve voorwaarden: Geschillen tussen kooplieden • Niet: geschillen tegen particulier • Art. 573, lid 2 Ger. W.: ook geding tegen handelaar (eiser heeft de keuze tss burgerlijke rechter en Rb. Kh.) • Beoordeling op moment betwiste handeling Met betrekking tot objectieve of subjectieve daden van koophandel • Dus bevoegdheid kan betwist worden door aan te tonen dat subjectieve daad van koophandel gesteld is buiten handelsactiviteit Geschil mag niet onder algemene bevoegdheid vrederechter vallen (vordering moet dus > €1860 zijn). Uitbreiding 1: voorbehouden bevoegdheden (art. 574 Ger. W.+bijzondere wetten)


21

Rb. Kh. Bevoegd ongeacht hoedanigheid partijen of waarde voordering Voorbeelden: Geschillen m.b.t. handelsvennootschappen Geschillen m.b.t. faillissement/wet continuïteit ondernemingen Uitbreiding: bevoegdheid met betrekking tot enkelvoudige daden van koophandel o Maar enkel wisselvorderingen als die €1860 (art. 573, 2° Ger. W.). o o

•

4.

De handelszaak •

•

•

•

•

•

Historisch: antwoord op behoefte aan valorisatie van handelsactiviteit (bij overname, als zekerheid; mogelijkheid om als één geheel te verkopen of in pand te geven) Fragmentaire wetgeving en geen juridische definitie o Fiscale bepalingen o Wet 25 oktober 1919: pand op handelszaak Juridische kwalificatie: verschillende opvattingen o Handelszaak = rechtspersoon? (zoals bv. appartementsmede-eigendom) Nee, geen wettelijke grondslag (enkel wet kan rechtspersoonlijkheid toekennen) o Handelszaak = vermogen/rechtsalgemeenheid (actief+passief)?) Nee, schulden maken niet per sé deel uit van overdracht o Handelszaak = feitelijke algemeenheid (met beperkte juridische erkenning) =verzameling van activa (goederen/rechten) met gemeenschappelijke bestemming, nl. de handelsactiviteit Overdracht: enkel activa+formaliteiten toepasselijk op alle bestanddelen (maar bv. wel “ik verkoop deze bakkerij”) • Soms bedrieglijke benadeling (-> art. 1167 BW) Kenmerken o Onlichamelijk Geen beslag, art. 2279 BW niet van toepassing o Roerend, zelfs al bevat handelszaak onroerende goederen (en zijn er dus formaliteiten) Bestanddelen o Art. 2 Wet Handelspand: exemplatieve opsomming o Lichamelijke goederen: meubilair, voorraden o Onlichamelijk goederen: cliënteel (en dus impliciet non-concurrentebeding), handelsnaam, handelsinrichting, uithangbord, merken, schuldvorderingen,… Pand op handelszaak o Bezitsloos pand (<-> handelspand) -> zaak wordt niet afgegeven maar strekt toch ter zekerheid -> beslag mogelijk o Publiciteit: register op hypotheekkantoor o Begunstigde: enkel kredietinstellingen o Volgrecht bij overdracht handelszaak.


22

Algemeen handelsrecht

Recommend Documents