Alert op pad – onderweg let ik op – (les-)ideeën voor de basisscholen Inleiding Van 6 tot 12 juni vindt de actieweek van Nul Verkeersdoden Brabant plaats, met als belangrijk thema Alertheid; het nut en de noodzaak van een dergelijke actie wordt telkens weer onderstreept met cijfers over de relatie tussen ongevalscijfers en afleiding. Omdat elk slachtoffer dat ontstaat door afleiding in het verkeer er één teveel is, wordt deze actie gehouden. Basisscholen in diverse gemeenten in Brabant hebben meegedacht over mogelijke acties en activiteiten. Ook kon (met toestemming) geput worden uit de flyers voor de kinderopvang gemaakt door Edux Onderwijspartners. In deze brochure tref je ideeën aan voor acties en activiteiten met kinderen, en richting de ouders. Het doel hiervan is: kinderen, ouders en leerkrachten bewust maken van hun verkeersgedrag én tips geven zodat ze hun aandacht op de weg houden. Een van de grootste bronnen van afleiding betreft het gebruik van de smartphone. Bijna iedereen heeft tegenwoordig een mobieltje en velen zijn geneigd dit ook onderweg te gebruiken. Ook ouders doen dit, ondanks het feit dat ze met hun kinderen aan het verkeer deelnemen, evenals oudere (basisschool-) kinderen. Lees bv ook http://www.metronieuws.nl/nieuws/binnenland/2016/04/mobiel-op-de-fiets-het-zouverboden-moeten-worden Meer algemeen gaat het bij dit thema over: scherp en alertheid zijn in het verkeer: je aandacht bij de weg (bij het verkeer) houden, in de auto, op de fiets en als voetganger. In het verkeer moet je steeds de situatie in je opnemen en voortdurend scannen wat er plaatsvindt, zodat je daar op kan reageren, en onderscheid maken tussen wat wel en wat niet belangrijk is in een bepaalde situatie. Gezamenlijk opgezette acties zijn krachtig. Vandaar dat scholen uitgenodigd zijn om met een kleine of grotere activiteit mee te doen aan de Brabantbrede actie en dit wereldkundig te maken. Dat kan je doen door je actie/activiteit te uploaden naar: http://nulverkeersdodenbrabant.nl/doe-mee/ Uit de brainstorm met de basisscholen over dit thema in relatie tot 4-12 jarigen kwamen diverse aspecten naar boven -‐ concentratie, -‐ veel oefenen in de praktijk waar niets precies zo gaat als op de plaatjes in de boeken; -‐ belang van veiligheid voor je zelf en anderen inzien; -‐ juiste voorbeeld gedrag van leerkrachten en ouders; -‐ gedrag van de ander kunnen inschatten (anticiperen) -‐ het belang inzien van het laten weten wat je van plan bent (bijv. Door hand uitsteken); -‐ bewustzijn van oorzaak en gevolg; bewust zijn dat een goede fiets met goede verlichting een basisvoorwaarde is, zodat anderen alert kunnen zijn als ze jou zien aankomen.
Samenstelling: Yvonne Baart
tbv de BVL-scholen
mei 2016
–. 1
Kom in Actie: maak van Alertheid het thema van de eerstvolgende verkeersweek of verkeersdag van je school Of Bereid een speciale (kleine) actie voor op één van de dagen in de actieweek van 6 tot 12 juni Denk aan: -‐ actieposter (laten maken door de kinderen) -‐ samenwerking met anderen -‐ met vlaggen, banners of ballonnen de actie laten opvallen -‐ zorg dat je in de krant komt, kondig je actie aan -‐ nodig bijvoorbeeld de wethouder uit om de actie te starten -‐ ouders attent maken op de website van nul verkeersdoden om de belofte af te leggen dat je je blik op de weg zult houden, bv via facebook, klasbord of anderszins (zie de bijlages Spread the word en button voor in email-handtekening) -‐
Zie verder de toolkit die je kan downloaden . Deze bestaat uit de e-mailhandtekening zoals hierboven, logo’s, verschillende hulpmiddelen, appjes, uitleg belofte, facts & figures (erg leuk voor de nieuwsbrief !). Er wordt ook een koppeling gemaakt met het gebruik van de mobiele telefoon in het verkeer
Flyers uitdelen met feiten, tips of tools aan ouders: staat uw telefoon al op stil, als u met uw kind onderweg bent.
U gaat toch ook alert op pad? U houdt toch ook uw aandacht op de weg? U attendeert uw kind toch ook op verkeer(situaties) en veilig en verantwoord verkeersgedag? Geeft u het goede voorbeeld? Maak een (poster) in de stijl van een Whats app gesprek of stimuleer smartphonegebruikers deze status op te nemen: Lesideeën voor alle groepen: •
•
verkeerswandeling naar een verkeerssituatie waar het verkeersgedrag van voetgangers, fietsers, automobilisten geobserveerd en becommentarieerd kan worden. Verschillende weginrichtingen herkennen, bijv. Wanneer nader ik een kruispunt, waaraan kan ik dat al in de verte zien, bv door de stoeprand, een bomenrij, huizenrij, lichtinval
Samenstelling: Yvonne Baart
tbv de BVL-scholen
mei 2016
–. 2
• •
laten bedenken wat er kan gebeuren als je op je telefoon kijkt terwijl je aan het lopen, fietsen of autorijden bent; deze situaties laten uitspelen/dramatiseren. Leer kinderen dat verkeersregels regels zijn waar niet iedereen zich altijd goed aan houdt; je moet soms het gedrag van een ander compenseren. Kinderen moeten leren dat dat er ook bij hoort.
Groep 1-2 • knutsel een verkeersbord rondom het actiethema: bijv driehoekig verkeersbordje met rode rand: ‘Let op, mijn papa heeft zijn telefoon op Stil’ of vierkant of rechthoekig blauw bord: ‘Kijk, wij zijn veilig op weg (met afbeelding mobiel op stil)’.
•
Maak een achterbank met autostoeltje of zittingverhoger in de kring. Speel na hoe je veilig meereist. Wat moet je papa of mama doen voordat je vertrekt? Wat kun je als kind doen om je ouders veilig te laten rijden (rustig rondkijken, kletsen, een spelletje spelen, en NIET schreeuwen, gillen enz.) Leid de bestuurder niet af. Besteed meteen aandacht aan gordelgebruik en speel een luisterspelletje: Hoor de Klik (van de riempjes/gordel)
•
Plezier in de auto: zie ter inspiratie http://zeppezikki.be/sites/zeppezikki.be/files/files/2015/01/lesidee_plezier_in_ de_auto_-_2e_leerjaar_-_zeppe_zikki.pdf
•
Speel spelletjes met verkeersgeluiden/aandachtssignalen; buig reactie spelletjes om naar een aandachtspelletje in kader van verkeer; simulatiespelletjes – wat heb je gezien? • Maak een parcours op het plein en laat kinderen op (loop)fietsen hun aandacht bij het verkeer houden en goed kijken; bedenk spelletjes als: fiets naar alle groen gekrijte stoeptegels of fiets eerst naar het huisje en dan naar de zandbak. Zo leren kinderen hun ogen te verplaatsen van hun stuur en de weg voor zich naar de omgeving. • Ook bij het lopen kun je dergelijke route-opdrachten geven en andere kinderen als auto laten rondrijden • download voor meer inspiratie een uitgewerkt lesvoorbeeld: kleuren fietsen van de website 10 op 10. Het doel van deze les is dat kleuters zich leren te concentreren op visuele en auditieve signalen. Natuurlijk kun je volop variëren op dit thema.
Groep 3-4 • Les van groep 1-2 uitbreiden. • Fietsoefeningen uitzetten waarbij geremd moet worden bij de stopstreep: zo laat mogelijk remmen vóór de streep (inschatten eigen snelheid en remweg) • Oefenen met oversteken en laat kinderen benoemen wat ze links en rechts zien, zodat het links en rechts kijken niet alleen bestaat uit het hoofd bewegen . • Laat bijv. rechts en links iemand op de weg steeds een ander plaatje opsteken (auto, fiets, vrachtauto, politie-auto ed, of andere kleur vlaggetje o.i.d.) • Verkeerswandeling: we gaan in de omgeving van de school (evt beperkt tot een (lastige kruising) of oversteekplek speciaal letten op het gedrag van overige verkeersdeelnemers, de automobilisten en fietsers, geven de auto’s en fietsers
Samenstelling: Yvonne Baart
tbv de BVL-scholen
mei 2016
–. 3
• •
richting aan, wat zie je als een auto remt; hoe kan je zien dat een auto rijdt of stilstaat. Kijken de fietsers achterom als ze links afslaan. Wat gebeurt er als een auto wegrijdt van een parkeerplaats? Hoe gedragen de fietsers en automobilisten zich bij een zebrapad (van een afstandje bekijken, zodat deze niet denken dat je met het groepje kinderen over wil steken)
Groep 5-6 • • • •
Verkeerswandeling (zie groep 3-4) eventueel uitbreiden met gedrag van verkeersdeelnemers bekijken bij een rotonde Inschatten remweg of inschatten snelheid en uitrekenen remweg; Via Google Streetview de weg van huis naar school bekijken Oefeningen op het plein : Uitkijken: Meester op de fiets pag 62 en 63, Leerdoelen: -‐ kinderen kunnen al fietsend gericht naar links en rechts kijken zonder van hun richting af te wijken; -‐ kinderen kunnen al fietsend gericht achterom (links/rechts) kijken zonder van hun richting af te wijken -‐ kinderen kunnen al fietsend voorwerpen of personen opsporen
Oefeningen op het plein: oogcontact maken p. 69 en 7; onderdeel 10 Meester op de fiets. Leerdoel: kinderen kunnen tijdens het fietsen vlot oogcontact maken met andere verkeersdeelnemers want: in het verkeer ben je nooit alleen, je moet rekening houden met elkaar, daarom is oogcontact heel belangrijk.
Groep 7-8 Zie ook groep 5-6 •
• •
Werk les 1 van Jeugdverkeerskrant 7 schooljaar 2015-2016 door met de kinderen. Alle scholen, ook degene die niet geabonneerd zijn op de JeugdVerkeerskrant (JVK) van VVN hebben deze toegestuurd gekregen. De les is ook als digibordles te doen Je vindt hem op: http://www.digitaalpubliceren.com/VVN/demojvk/#1/z
Op een witte lijn laten fietsen en tegelijkertijd sommen laten uitrekenen op een rekenmachine – andere leerling observeert of filmt Bespreken hoe dit er uitziet op: een smal fietspad met tegenliggers, tussen een auto en de stoeprand, terwijl er onverwachte dingen gebeuren • Laten bedenken wat er kan gebeuren als je je ogen niet op de weg maar op je mobiel hebt; • Filmpje https://www.youtube.com/watch?v=cm-0gQJQ6pU • Project Blik: studenten die met een opvallende verschijning (koe) de aandacht van voorbij fietsende en op hun telefoonkijkende jongeren te trekken. Hebben ze de koe gezien? De
Samenstelling: Yvonne Baart
tbv de BVL-scholen
mei 2016
–. 4
boodschap is: (op je telefoon kijken: ) Gewoon even niet, dan mis je niks
•
Fietsen met en zonder capuchon op: – hoe zie je het verkeer achter je het best
•
Fietsen met oordopjes laten ervaren wat je (niet hoort);
•
slogans of campagne laten bedenken voor leeftijdgenoten; hoe kun je bevorderen dat tijdens het fietsen je mobiel in zak of tas blijft
•
Fietsoefeningen met het accent op anticiperen: leerdoel: de kinderen kunnen tijdens het fietsen de omgeving observeren zonder te veel van hun route af te wijken en ze kunnen gepast reageren. zie Meester op de Fiets, onderdeel 11, pag. 71 Download de hele brochure via: http://www.meesteropdefiets.be/downloads.
•
Meer fietsoefeningen met het accent op anticiperen in Verkeerskunsten: Groep 7-8: High Five, activiteit 3 les 2 Geef maar door, activiteit 1 les 3 Bal Vangen, activiteit 2 les 3 Blokkenrace, activiteit 3 les 3 Zie: http://www.schoolopseef.nl/lesmateriaal/verkeerskunsten/materiaal-groep-7-8
•
filmpjes laten zien waarbij kinderen moeten aangeven wanneer het gevaarlijk kan worden en wat het gevaar dan kan zijn (risico’s herkennen)
•
Als je de beschikking hebt over een “go pro” camera die je op de fiets kan bevestigen kun je zelf opnamen (laten) maken van een rondje fietsen in de buurt van de school. Hieruit kan materiaal gedestilleerd worden om te bekijken en het gedrag van de verkeersdeelnemers te bespreken. (hoe alert zijn zij)
•
Dode hoeklessen zitten qua thema ook heel erg op het alert zijn. Check op www.veilig-op-weg.nl De organisatie Transport en Logistiek Nederland verzorgt op jaarbasis 200 gratis inzetten van de dode hoek; er is een kans dat je daarvoor in aanmerking komt; met BVL – subsidie kan je ook een betaalde, professionele dode hoekles inhuren, bv. Via VVN
Bijlage: info graphic gebruik smartphone (wellicht nog een idee om daar met de kinderen een reken/verkeer/fact-check les van te maken
Samenstelling: Yvonne Baart
tbv de BVL-scholen
mei 2016
–. 5
Samenstelling: Yvonne Baart
tbv de BVL-scholen
mei 2016
–.
6
