STAP.NL
Alcoholverstrekking aan jongeren onder de 16 jaar
Nalevingsonderzoek gemeente Utrecht Hotspotonderzoek bij supermarkten, 1-meting
Colofon Auteurs : Fieke Franken Amber Bosman
© Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid (STAP) Postbus 9769 3506 GT Utrecht Goeman Borgesiuslaan 77 3515 ET Utrecht Utrecht, januari 2014
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of anderszins, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
2
Nalevingsonderzoek leeftijdsgrenzen
Alcoholverstrekking aan jongeren onder de 16 jaar Nalevingsonderzoek gemeente Utrecht Hotspotonderzoek bij supermarkten, 1-meting
3
Inhoudsopgave 1
Inleiding 1.1 Alcoholbeleid gemeente Utrecht
2 2.1 2.2
Methode Onderzoeksvragen Onderzoeksmethode
3.1 3.2 3.3 3.4 3.5
Resultaten Gemiddeld nalevingspercentage Utrecht Naleving per wijk Gepleegde interventies Variabelen die de naleving beïnvloeden Vergelijking 0-meting 2012 en landelijk nalevingspercentage 2013
10 10 11 12 13 13
4
Conclusie en aanbevelingen
15
5
Referenties
18
3
Bijlage I
4
7 7
8 8 8
19
1 Inleiding
Om de beschikbaarheid van alcohol bij supermarkten in de gemeente Utrecht vast te stellen, heeft de GG&GD Utrecht door het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid (STAP) een 1-meting laten uitvoeren eind november en begin december 2013. Hiervoor is gekeken naar de naleving van de leeftijdsgrens van 16 jaar voor de verkoop van alcohol bij verschillende supermarkten in de gemeente. Dit onderzoek geeft een representatief beeld van de naleving in de supermarkten in de gemeente Utrecht. In 2012 is hetzelfde onderzoek uitgevoerd in de vorm van een 0-meting. Doordat het huidige onderzoek op dezelfde manier is opgezet, en in dezelfde periode is uitgevoerd als het onderzoek in 2012, is het mogelijk om te kijken hoe de naleving bij supermarkten in de gemeente Utrecht is veranderd ten opzichte van 2012.
1.1 Alcoholbeleid gemeente Utrecht Het laten uitvoeren van nalevingsonderzoeken is onderdeel van het integrale alcoholbeleid van de gemeente Utrecht. De gemeente wil jongeren en hun ouders bewuster maken van de effecten van alcohol en drugs en daarmee ander gedrag stimuleren. Namelijk dat jongeren tot 18 jaar geen alcohol drinken en schadelijk alcoholgebruik door jongeren tussen de 18 en 25 jaar afneemt. Dit doet de gemeente Utrecht onder andere door afspraken te maken met scholen, sportclubs, horeca, welzijnsorganisaties en supermarkten. Ze richt zich, via professionals, op kinderen en jongeren tot en met 24 jaar en hun ouders. De preventie van alcohol en drugs heeft alleen zin wanneer de regels ook worden gecontroleerd en gehandhaafd. Daarom is toezicht en handhaving een onmisbaar onderdeel van de aanpak. Het gaat bijvoorbeeld om het verbod op doortappen aan dronken mensen en het verbod op de verkoop van alcoholische dranken aan jongeren onder 16 jaar(18 jaar vanaf 01-01-2014)1.
7
2 Methode
2.1 Onderzoeksvragen De hoofdvraag in dit onderzoek is: Welk percentage supermarkten in de gemeente Utrecht houdt zich aan de wettelijke leeftijdsgrens van 16 jaar voor de verkoop van zwak-alcoholhoudende drank aan jongeren? Subvragen 1. Wat is het gemiddelde nalevingspercentage van de leeftijdsgrenzen door supermarkten in de gemeente Utrecht? 2. Wat is de naleving per wijk in de gemeente Utrecht? 3. Welke interventies (vragen naar leeftijd en/of ID) plegen verkopers van alcohol? 4. In welke mate resulteren de interventies (vragen naar leeftijd en/of ID) in een correcte naleving? 5. Welke specifieke supermarkten houden zich aan de wettelijke leeftijdsgrens van 16 jaar voor de verkoop van zwak-alcoholhoudende drank aan jongeren? 6. In welke mate is het nalevingspercentage van de supermarkten veranderd sinds 2012? 7. Hoe verhoudt het nalevingspercentage van supermarkten in gemeente Utrecht zich in vergelijking met het landelijk gemiddelde uit 2013? 8. Welke mogelijkheden zijn er aan de hand van de resultaten van het onderzoek om de naleving van de wettelijke leeftijdsgrens in Utrecht te vergroten? 2.2 Onderzoeksmethode Toetsing heeft plaatsgevonden met behulp van de methode ‘mystery-shopping’ waarbij 15-jarige jongeren aan de hand van een beproefd protocol, onder toezicht van onderzoekers van STAP, geprobeerd hebben alcohol te kopen bij supermarkten. De onderzoeksmethode ‘mystery-shopping’ is een wetenschappelijk aanvaarde onderzoeksmethode die betrouwbare gegevens oplevert over de naleving van de leeftijdsgrenzen. De methode wordt veelvuldig gebruikt in Nederland, Europa en in de VS. De Nederlandse variant is in 2007 ontwikkeld door de Universiteit Twente en het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid (STAP)2. Sinds 1 januari 2013 is het verboden voor jongeren onder de 16 jaar om alcohol in bezit te hebben op voor publiek toegankelijke plaatsen (met uitzondering van winkels). Om te voorkomen dat de jongeren die meewerken aan het mystery-shop onderzoek strafbaar zijn, wordt in de mysteryshopmethode gewerkt met een koppel van een 15- en 16-jarige jongere.
8
Nalevingsonderzoek leeftijdsgrenzen
Bij de selectie van de jongeren wordt erop gelet dat de jongeren niet alleen 15 en 16 jaar zijn, maar er ook uitzien als ‘typische’ 15- en 16-jarigen (qua uiterlijk en bouw). Vanwege de nieuwe strafbaarheidsbepaling is de onderzoeksmethodiek daarop aangepast. Bij de aankoop van alcohol neemt de 16-jarige mystery-shopper de alcohol over van de 15-jarige mystery-shopper voordat zij de supermarkt uit gaan. Hiermee wordt uitgesloten dat de jongeren die meewerken aan het onderzoek strafbaar zijn. Zoals gezegd wordt de feitelijke aankooppoging nog steeds gedaan door een 15-jarige. In totaal zijn er 60 aankooppogingen gedaan bij 30 verschillende supermarkten. Deze 60 bezoeken resulteren in een representatief nalevingspercentage voor de gemeente Utrecht. Elke supermarkt is twee keer bezocht. De supermarkten die zijn bezocht, bevinden zich in alle wijken in de gemeente Utrecht. Het onderzoek is met name gericht op vijf wijken in Utrecht die door de gemeente worden aangeduid als ‘hotspotwijk’. Een hotspotwijk is een wijk waar blijkt dat jongeren relatief veel alcohol drinken. Deze hotspotwijken zijn Binnenstad, Noordoost, Oost, Vleuten–De Meern en Zuid. In deze hotspotwijken zijn elk 4 of 5 verschillende supermarkten tweemaal bezocht en in de overige wijken (Leidsche Rijn, Noordwest, Overvecht, West en Zuidwest) zijn elk 2 verschillende supermarkten tweemaal bezocht.
9
3 Resultaten
In dit hoofdstuk worden de resultaten van het nalevingsonderzoek beschreven en worden de onderzoeksvragen beantwoord. Allereerst wordt ingegaan op het aantal aankooppogingen en hoe vaak er correct werd nageleefd bij de supermarkten. Vervolgens wordt gekeken naar het al dan niet voorkomen van interventies (vragen naar leeftijd en/of identiteitsbewijs), en de effectiviteit van deze interventies. Tot slot wordt een vergelijking gemaakt met de naleving uit het onderzoek in Utrecht uit 2012 en met de landelijke studie uit 2013.
3.1 Gemiddeld nalevingspercentage Utrecht In totaal zijn 60 aankooppogingen bij supermarkten verricht, verdeeld over 2 meetmomenten. Op meetmoment 1 (t1) zijn 30 supermarkten bezocht. Deze supermarkten zijn op meetmoment 2 (t2) nogmaals bezocht. Bij het eerste bezoek (t1) is bij 15 van de 30 (50%) aankooppogingen correct nageleefd door de verkoper. Bij het tweede bezoek (t2) is bij 16 van de 30 aankooppogingen correct nageleefd, waardoor de naleving hier 53% is. Deze uitsplitsing is terug te vinden in bijlage 1. Het verschil in naleving tussen de twee meetmomenten is statistisch niet significant, waardoor ze kunnen worden samengevoegd tot één gemiddeld nalevingscijfer. Gemiddeld, over de twee metingen, is de naleving 52%. Dit is weergegeven in Tabel 1. Tabel 1: Nalevingspercentage gemeente Utrecht Aantal bezoeken Aantal keer naleving Nalevingspercentage 60 31 52%
In totaal leefden 9 supermarkten bij beide aankooppogingen de wet correct na (30%). Bij 13 supermarkten konden de mystery-shoppers één keer alcohol kopen (43%), en bij 8 supermarkten zelfs twee keer (27%). Bij 43% van de supermarkten is er dus sprake van inconsistente naleving (zie Tabel 2)
10
Nalevingsonderzoek leeftijdsgrenzen
Tabel 2: Aantal keer correcte naleving
52% naleving
9x correcte naleving (2x correct) 13x ad hoc naleving (1x correct, 1x niet correct)
60 bezoeken
8x geen naleving (2x niet correct)
3.2 Naleving per wijk In Tabel 3 is het aantal aankooppogingen per wijk aangegeven. In de zogenaamde hotspotwijken zijn 4 of 5 supermarkten per meting bezocht. In de hotspotwijk Noordoost konden echter slechts 3 in plaats van 4 verschillende supermarkten bezocht worden doordat niet meer dan 3 supermarkten in de wijk aanwezig waren die alcohol verkochten. In de andere wijken zijn 2 supermarkten per meting bezocht. In tabel 4 is de naleving per wijk weergegeven. Tabel 3: Aantal aankooppogingen per wijk Wijk
t1
t2
Totaal
Binnenstad*
5
5
10
Leidsche Rijn
2
2
4
Noordoost*
3
3
6
Noordwest
2
2
4
Oost*
4
4
8
Overvecht
2
2
4
Vleuten–De Meern*
4
4
8
West
2
2
4
Zuid*
4
4
8
Zuidwest
2
2
4
Totaal *hotspotwijken
30
30
60
11
Tabel 4: Naleving per wijk Wijk
Aantal bezoeken
Naleving (%)
Binnenstad*
10
6 (60%)
Leidsche Rijn
4
1 (25%)
Noordoost*
6
3 (50%)
Noordwest
4
3 (75%)
Oost*
8
3 (38%)
Overvecht
4
1 (25%)
Vleuten–De Meern*
8
6 (75%)
West
4
1 (25%)
Zuid*
8
4 (50%)
Zuidwest
4
3 (75%)
Totaal *hotspotwijken
60
31 (52%)
3.3 Gepleegde interventies Om de leeftijd van de koper te controleren kan een caissière verschillende interventies toepassen: het vragen naar leeftijd, het vragen naar een identiteitsbewijs, of beide. Bij 42 van de 60 aankooppogingen (70%) is door de verkoper naar leeftijd, identiteitsbewijs of beide gevraagd. Het aantal interventies per wijk wordt in onderstaande tabel weergegeven (zie Tabel 5).Tijdens meetmoment 1 is bij 20 van de 30 (67%) van de aankooppogingen een interventie gepleegd door de caissière en op meetmoment 2 bij 22 van de 30 (73%) van de aankooppogingen. Tabel 5: Interventies per wijk Type verkooppunt
12
Aantal bezoeken
Interventies
Binnenstad*
10
7 (70%)
Leidsche Rijn
4
3 (75%)
Noordoost*
6
3 (50%)
Noordwest
4
4 (100%)
Oost*
8
3 (38%)
Overvecht
4
2 (50%)
Vleuten–De Meern*
8
7 (88%)
West
4
2 (50%)
Zuid*
8
7 (88%)
Zuidwest
4
4 (100%)
Totaal
60
42 (70%)
Nalevingsonderzoek leeftijdsgrenzen
In Tabel 6 wordt de effectiviteit van deze interventies weergegeven: hoe vaak leidden deze interventies tot een correcte naleving. Tabel 6: De effectiviteit van de gepleegde interventies
Aantal Correcte naleving % naleving n.a.v. interventie
Leeftijd
ID
Leeftijd + ID
Geen interventie
Totaal
0
40
2
18
42
0
29
2
0
31
-
73%
100%
0%
74%
3.4 Variabelen die de naleving beïnvloeden Tijdens het onderzoek werd door de mystery-shoppers en de onderzoekers gelet op factoren die mogelijk invloed hebben op het wel of niet kunnen kopen van alcohol. Uit statistische analyses bleek dat het geslacht van de mystery-shoppers van invloed is op het wel of niet naleven van de leeftijdsgrens voor alcohol (zie Tabel 7). Zo konden jongens (19 keer) de alcohol vaker kopen dan meisjes (10 keer). De overige variabelen, zoals drukte in het verkooppunt, geslacht van de verkoper en leeftijd van de verkoper bleken niet van invloed te zijn op het nalevingsgedrag van de verkopers.
Tabel 7: variabelen van invloed op de naleving
Geslacht mystery-shopper: Jongens krijgen vaker alcohol mee dan meisjes
3.5 Vergelijking 0-meting 2012 en landelijk nalevingspercentage 2013 In 2012 is een 0-meting uitgevoerd om het nalevingspercentage vast te stellen voor de verkoop van alcohol in supermarkten aan jongeren onder de 16 jaar in de gemeente Utrecht. Het nalevingspercentage in 2012 was 35%, dat betekent dat de naleving bij de supermarkten in de gemeente Utrecht in 2013 met 17 procentpunten is gestegen ten opzichte van 2012 (zie Grafiek 1 en Tabel 8).
13
Ook werd er in 2013 vaker een interventie gepleegd dan in 2012, respectievelijk 42 keer (bij 70% van de aankooppogingen) tegenover 32 keer (bij 53% van de aankooppogingen). In 2012 leidde het vragen naar ID of het vragen naar ID en leeftijd in 66% van de aankooppogingen tot correcte naleving. Dit percentage is in 2013 gestegen. In 2013 heeft het vragen naar ID of het vragen naar ID en leeftijd in 74% van de aankooppogingen tot een correcte naleving geleid. Grafiek 1: Nalevingpercentage en percentage gepleegde interventies in 2012 en 2013
Nalevingspercentage supermarkten 100 80 60
Nalevingspercentage supermarkten
40
Interventie gepleegd
20 0 2012
2013
Verder blijkt uit het nalevingsonderzoek dat de naleving bij supermarkten in de gemeente Utrecht iets lager ligt dan het gemiddelde nalevingspercentage voor supermarkten in Nederland (55%). Deze landelijke meting is uitgevoerd in dezelfde periode als het nalevingsonderzoek in Utrecht. Tabel 8: Vergelijking nalevingspercentages Soort verkooppunt Supermarkten
Landelijk nalevingspercentage 2013 55%
Nalevingspercentage Utrecht 2012 (0-meting) 35%
Nalevingspercentage Utrecht 2013 (1-meting) 52%
Hierbij dient te worden opgemerkt dat er in de methode van het landelijke onderzoek en in het nalevingsonderzoek onderzoek van Utrecht een aantal kleine verschillen aanwezig zijn. Hieronder staat weergegeven welke verschillen mogelijk effect zouden kunnen hebben op het resultaat: -
14
In het landelijke onderzoek zijn bij de aankooppogingen de onderzoekers/begeleiders/auditors in het verkooppunt aanwezig tijdens de aankooppoging. In het landelijke onderzoek zijn ook plattelandsgebieden in de steekproef meegenomen. Een goede vergelijking zouden de andere G4 gemeenten (Amsterdam, Rotterdam en Den-Haag) zijn.
Nalevingsonderzoek leeftijdsgrenzen
4 Conclusie en aanbevelingen
Het doel van dit nalevingsonderzoek is om objectief vast te stellen in hoeverre de Nederlandse Drank- en Horecawet (specifiek artikel 20, lid 1) wordt nageleefd in supermarkten in de gemeente Utrecht. Uit de resultaten komt naar voren dat de naleving in de gemeente op dit moment 52% is. Bij het eerste bezoek aan de supermarkten leefde 50% van de verkopers de wettelijke leeftijdsgrens van 16 jaar voor de verkoop van alcohol correct na, en bij het tweede bezoek aan dezelfde supermarkten was de naleving 53%. Tijdens het onderzoek werd slechts bij 9 van de 30 verkooppunten in beide aankooppogingen correct nageleefd. De bezoeken vonden in twee oneven weekenden plaats. Tijdens het onderzoek werd bij 42 van de in totaal 60 aankooppogingen door de verkoper gevraagd naar identiteitsbewijs of naar zowel identiteitsbewijs als leeftijd. Het vragen naar een identiteitsbewijs (40 keer) is de meest gebruikte vorm van interventie door de verkopers. Daarnaast is 2 keer naar zowel leeftijd als naar een identiteitsbewijs gevraagd. In 29 van de 40 (73%) van de keren dat naar ID werd gevraagd is er correct nageleefd. Beide keren dat zowel naar ID als leeftijd werd gevraagd werd er correct nageleefd (100%). Wanneer geen interventie werd gepleegd konden de mystery-shoppers in alle gevallen alcohol kopen. In 2012 is een 0-meting uitgevoerd om het nalevingspercentage vast te stellen voor de verkoop van alcohol in supermarkten aan jongeren onder de 16 jaar in de gemeente Utrecht. Het nalevingspercentage in 2012 was 35%, wat betekent dat de naleving bij de supermarkten in de gemeente Utrecht in 2013 met 17 procentpunten is gestegen ten opzichte van 2012. Uit het nalevingsonderzoek blijkt dat de naleving in de gemeente Utrecht (52%) net lager ligt dan het gemiddelde nalevingspercentage van Nederland in 2013 (55%). Op basis van de onderzoeksresultaten adviseren we de gemeente Utrecht verder te gaan in de ontwikkeling en intensivering van het integrale alcoholbeleid gebaseerd op de pijlers Voorlichting & educatie; Signalering, advies & ondersteuning; Inrichten van de omgeving en Regelgeving & handhavingsbeleid3. In onderstaande alinea’s worden meer specifieke aanbevelingen weergegeven voor de supermarkten: Ondersteuning caissières Pas trainingen en leeftijdscontrolesystemen toe om caissières te ondersteunen bij de naleving van de leeftijdsgrenzen. Bij 11 aankooppogingen werd wel om ID gevraagd, maar werd vervolgens de leeftijd niet goed berekend. Een mystery-shopper omschrijft de situatie in een supermarkt: ‘Heeft bijna een minuut staan staren naar ID, en toen toch meegegeven’. In de praktijk blijkt dat sommige 15
verkopers moeite hebben om de geboortedatum op een ID-kaart om te rekenen naar de leeftijd van de koper. Leeftijdscontrolesystemen Om de verkopers te ondersteunen bij de controle en berekening van de leeftijd zijn een aantal leeftijdscontrolesystemen ontwikkeld. Deze systemen nemen (een deel van) het controleren van de leeftijd uit handen van de verkoper. Hierbij kan worden gedacht aan onder andere de IDSwiper, ID-reader en Ageviewer. Tot op heden is er slechts één systeem waarvan wetenschappelijk is aangetoond dat het de naleving verhoogt, namelijk de AgeViewer4. Dit systeem neemt het hele proces van het controleren van de leeftijd uit handen bij de verkoper. Uit onderzoek is naar voren gekomen dat dit systeem de naleving kan verhogen tot ongeveer 100%. Wanneer een leeftijdscontrolesysteem wordt gebruikt is het van groot belang dat caissières ook een training krijgen in het gebruik van deze systemen. Bij minstens 3 aankooppogingen waarbij een controlesysteem aanwezig was, werd niet correct nageleefd, wat kan worden veroorzaakt door onvoldoende kennis of uitzetten van het controlesysteem. Een systeem wat blokkeert en niet uitgezet kan worden is cruciaal. ‘Nee’ verkopen Ook dient de wettelijke leeftijdsgrens meer gedragen te worden door de caissières. Een van de mystery-shoppers kocht alcohol bij een kassa waar een controlesysteem aanwezig was. De caissière zag door het systeem dat de jongere 15 jaar was en zei vervolgens: 'nou voor deze ene keer dan'. Bij een andere supermarkt kon een mystery-shopper geen alcohol kopen. De caissière gaf aan de jongere voortaan met een 16-jarig vriendje moest komen: ‘dan krijgen jullie het wel mee’. Tijdens trainingen kan nogmaals de nadruk worden gelet op het feit dat de caissières om ID moeten vragen, en ook de achterliggende wetgeving en gezondheidsreden. Het moet voor de caissières gemakkelijker worden gemaakt om ‘nee’ te verkopen. Een effectieve maatregel zou kunnen zijn om alle kopers van alcoholhoudende drank om ID te vragen. In totaal is er bij 18 aankooppogingen, verdeeld over 13 supermarkten, niet om leeftijd om ID gevraagd. In onderstaande alinea’s worden meer specifieke aanbevelingen weergegeven voor de gemeente Utrecht: Ga door met effectieve handhaving Onderzoek heeft herhaaldelijk laten zien dat handhaving één van de meest effectieve maatregelen is om de beschikbaarheid van alcohol voor (minderjarige) jongeren te beperken. Uit onderzoek blijkt dat een verkooppunt minimaal vier keer per jaar gecontroleerd dient te worden, om een positief effect te hebben op de naleving6. Het regelmatig toezicht houden op alle verkooppunten in een gemeente vergt vaak echter teveel tijd van de toezichthouders, die een beperkte capaciteit hebben. Om die reden is het aan te raden om het toezicht in te richten op de supermarkten uit de hotspotwijken die niet consistent correct hebben nageleefd. Daarnaast kan de gemeente de effectiviteit vergroten door vaker jongeren in te zetten bij het toezicht op naleving van de leeftijdsgrenzen door de supermarkten (mits passend binnen juridische grenzen). Het integraal opzetten en uitvoeren van het handhavingsbeleid en het preventie- en handhavingsplan is een effectieve manier om de naleving nog verder te verhogen. De term naleving creëert een gezamenlijk belang binnen verschillende afdelingen die baat hebben bij 16
Nalevingsonderzoek leeftijdsgrenzen
goede naleving van de Drank- en Horecawet. Zo heeft de gezondheidstak binnen een gemeente baat bij een goede naleving van de leeftijdsgrenzen om de gebruikscijfers onder jongeren te verminderen. De afdeling jeugd of onderwijs kunnen baat hebben bij naleving van de leeftijdsgrenzen, zodat kinderen hun talenten beter kunnen ontwikkelen op school. En zo zijn er meer afdelingen met een gezamenlijk belang. Communiceer met alcoholverstrekkers STAP adviseert om de resultaten van het mystery-shop onderzoek terug te blijven koppelen naar de verkooppunten die bezocht zijn tijdens het onderzoek. Dit kan in de vorm van bijeenkomsten, persoonlijke communicatie en/of via de media. Het is belangrijk om de verstrekkers van alcohol bewust te maken van de noodzaak om de leeftijdsgrenzen na te leven. Het is enerzijds noodzakelijk vanwege de gezondheidsrisico’s van alcohol voor jongeren onder de leeftijdsgrens, maar anderzijds is het voor ondernemers ook persoonlijk van belang om te voorkomen dat ze een boete krijgen. Naast de gezondheidsrisico’s van alcohol is het dus ook goed om te communiceren over de wettelijke verplichtingen voor ondernemers en de gevolgen als zij zich niet aan deze verplichtingen houden. Op deze manier creëer je een eigen belang bij ondernemers om de naleving te verbeteren. STAP raadt eveneens aan om te communiceren naar ondernemers dat de ondernemers die goed naleven, minder gecontroleerd zullen worden en de ondernemers die niet goed naleven, vaker gecontroleerd zullen worden. Door middel van dit beloningssysteem creëer je een extra belang bij ondernemers om extra aandacht aan de naleving te besteden.
17
5 Referenties
1. Gemeente Utrecht, Utrecht. http://www.utrecht.nl/smartsite.dws?id=315403 2. Gosselt, J.F., Van Hoof, J.J., De Jong, M.D.T., & Prinsen, S. (2007). Mystery shopping and alcohol sales: do supermarkets and liquor stores sell alcohol to underage customers? Journal of Adolescent Health, 41(3), 302-308. 3. RIVM (2013), Handreiking gezonde gemeente: alcohol. Loketgezondleven.nl. Bilthoven. 4. Hollandsche Exploitatie Maatschappij, Breda. http://www.hembreda.nl/nl/index.php 5. Greeff, J. de, Mulder, J. (2013). Gemeentelijke organisatie van het alcoholtoezicht: Succes- en faalfactoren van een effectief lokaal nalevingsbeleid. STAP, Utrecht. 6. Wagenaar, A.C., Toomey, T.L. & Erickson, D.J. (2005). Complying With the Minimum Drinking Age: Effects of Enforcement and Training interventions. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 29(2), 255-262.
18
Nalevingsonderzoek leeftijdsgrenzen
Bijlage I
Naleving per meetmoment Wijk
Pogingen
Naleving t1
Naleving t2
t1/t2
(%)
(%)
Naleving t1+t2 (%)
Binnenstad*
5/5
3 (60%)
3 (60%)
6 (60%)
Leidsche Rijn
2/2
0 (0%)
1 (50%)
1 (25%)
Noordoost*
3/3
2 (67%)
1 (33%)
3 (50%)
Noordwest
2/2
1 (50%)
2 (100%)
3 (75%)
Oost*
4/4
2 (50%)
1 (25%)
3 (38%)
Overvecht
2/2
0 (0%)
1 (50%)
1 (25%)
Vleuten–De Meern*
4/4
3 (75%)
3 (75%)
6 (75%)
West
2/2
0 (0%)
1 (50%)
1 (25%)
Zuid*
4/4
3 (75%)
1 (25%)
Zuidwest
2/2
1 (50%)
2 (100%)**
4 (50%) 3 (75%)
30/30
15 (50%)
16 (53%)
31 (52%)
Totaal * hotspotwijken
** Er is één verkooppunt bezocht waar de mystery-shopper de caissière kende. Dit kan invloed hebben gehad op of de mystery-shopper alcohol kon kopen. In dit geval kon de mystery-shopper géén alcohol kopen
19
www.alcoholbeleid.nl
