ALCOHOL EN OPVOEDEN Ti ps en ad vi es vo or ou de rs
Herkent u één van deze vragen…?
STEL HET STARTMOMENT ZO LANG MOGELIJK UIT U bepaalt op welke leeftijd u het goed vindt dat uw kind alcohol drinkt. Stel het moment van waaraf uw kind mag drinken wel zo lang mogelijk uit. U kunt kinderen tot 16 jaar beter geen
Hoeveel mag mijn kind eigenlijk drinken? Kunnen jongeren tegen alcohol en wat zijn de risico’s? Is het verstandig mijn kind thuis te leren drinken? Kan ik andere ouders bellen over het feestje, en over hun afspraken over alcoholgebruik?
Kinderen komen vaak jong in aanraking met alcohol. Door vrienden en uitgaan, reclame,
toestemming geven alcohol te drinken. In de wet ligt ook vast, dat aan kinderen onder de 16 jaar geen alcohol verkocht mag worden. Dat kan u helpen het startmoment zo lang mogelijk uit te stellen.
Jongeren zijn sneller onder inv
loed
drank bevat 10 gram pure alcohol. Een standaardglas alcoholhoudende
tv-programma’s en de verkoop van alcohol in bijvoorbeeld supermarkten. Maar ook door familie, de sportkantine en thuis. Deze brochure is voor ouders en opvoeders met kinderen vanaf ongeveer 10 jaar, die vragen hebben over alcohol en opvoeden. U kunt het alcoholgebruik van uw kind het beste zo lang mogelijk uitstellen. Maar hoe doet u dat? Welke regels kunt u stellen en hoe praat u het beste met uw kind over alcohol? Welke effecten heeft alcohol op een kind en wat moet uw kind zelf weten over alcohol? U krijgt informatie en praktische tips. Tot slot leest u waar u terecht kunt voor meer informatie of een persoonlijk advies.
Alcohol is ongezond voor kinderen en jongeren Jongeren groeien nog, wegen minder en zijn kleiner dan volwassenen. Bij kinderen en jongeren leidt het gebruik van dezelfde hoeveelheid alcohol sneller tot risico’s dan bij volwassenen. Ook zijn jongeren meer en langer onder invloed dan volwassenen, wanneer zij evenveel alcohol drinken. Toch beginnen ze steeds jonger met alcohol, en drinken ze steeds meer…
een een promillage van gemiddeld 0,2 bij Deze hoeveelheid pure alcohol leidt tot n vrouw. Het promillage geeft aan, hoe volwassen man en 0,3 bij een volwasse illage lichter iemand is, hoe hoger het prom veel alcohol er in het bloed zit. Hoe dus alcoholhoudende drank. Jongeren zijn na het drinken van een standaardglas ens. meisjes sneller onder invloed dan jong sneller onder invloed. Bovendien zijn is bevat minder vocht en meer vet. Dus Het lichaam van een vrouw of meisje eid , na het drinken van dezelfde hoeveelh het promillage hoger dan bij mannen eken groei doet de lever langer over het afbr alcohol. Bij jongens en meisjes in de van alcohol dan bij volwassenen.
wat zijn de gevolgen van ? kind w u door ruik b alcoholge 1. Alcohol is extra ongezond tijdens de groei De hersenen ontwikkelen zich minder Na de geboorte zijn de hersenen niet af, ze ontwikkelen zich tot gemiddeld het 24ste jaar. In deze periode ontstaan noodzakelijke verbindingen tussen zenuwcellen in verschillende delen van de hersenen. Alcoholgebruik verstoort dit proces, en dat kan van invloed zijn op het karakter en gedrag van uw kind wanneer het later volwassen is. Bij jongeren die regelmatig veel drinken, is het risico op alcoholverslaving op latere leeftijd groter dan bij jongeren die dat niet doen. Delen van de hersenen die van belang zijn voor het geheugen en voor het leren blijven kleiner bij jongeren die overmatig drinken, dan bij jongeren die niet tot zeer weinig drinken.
Jongeren die in het weekend veel alcohol drinken, hebben zeker twee dagen nodig voor lichamelijk en geestelijk herstel.
3. Meer kans op onveilig vrijen
Een rem op de botontwikkeling en de ontwikkeling van de seksualiteit
Alcohol heeft een ontremmend effect. Gevoelens van onzekerheid of angst nemen af. Jongeren
De gevolgen van het drinken van alcohol op jonge leeftijd, en de consequenties daarvan op
voelen zich losser, zien minder risico’s en krijgen minder controle over zichzelf. Ze durven meer
latere leeftijd worden steeds duidelijker. In de puberteit groeien de spieren en botten versneld,
door alcohol, doen eerder dingen die ze zonder alcohol niet zouden doen. Zo vrijen jongeren vaker
en ontwikkelt de seksualiteit zich. Hormonen beïnvloeden deze processen. Alcohol verstoort de
onveilig als ze gedronken hebben. De kans op seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) en
balans tussen hormonen. Alcohol verlaagt onder andere de hoeveelheden mannelijk hormoon en
ongewenste zwangerschappen is daardoor groter. Bijna één op de twee jongeren twijfelt of het
groeihormoon. Van jongens is bekend dat alcoholgebruik de botontwikkeling remt.
wel zou lukken om onder invloed van alcohol (of drugs) een condoom te gebruiken.
2. Slechtere school-, studie- en werkprestaties
4. Vaker ongelukken en agressie
Na een avond alcohol drinken functioneert het geheugen slechter. Bovendien slaap je minder
Niet alleen de controle vermindert, ook het reactievermogen neemt af. De kans op verkeers- of
goed door alcohol. De concentratie op school, studie en werk is daardoor moeilijker. Na een
andere ongelukken, ook op de fiets en lopend, is hierdoor veel groter. Jongeren die drinken,
avond veel drinken, ben je de volgende ochtend nog steeds onder invloed.
blijken tijdens het uitgaan vaker slachtoffer of dader te zijn van agressief gedrag. Wanneer
Een gezonde volwassene heeft per standaardglas alcohol gemiddeld anderhalf uur nodig om de
mensen agressiedelicten plegen, is dit vier van de tien keer onder invloed van alcohol.
alcohol af te breken. Bij een nog niet volgroeide jongere kost dit nog meer tijd. Op school en bij studie en werk leidt dit tot minder goede prestaties.
5. Vaak voorkomend; een black-out Veel alcohol drinken in een korte tijd leidt soms tot een black-out. Dat is een tijdelijke stoornis van de hersenen. Op het moment van drinken lijkt er niets aan de hand, maar de volgende ochtend
Het alcoholgebruik van jongeren
blijkt de herinnering uit het geheugen verdwenen te zijn. Door de tijdelijke stoornis is de informatie uit het korte termijn geheugen niet doorgegeven aan het lange termijn geheugen. Als iemand regelmatig een black-out heeft, kan dit blijvende schade veroorzaken aan de hersenen.
6. Kans op een alcoholvergiftiging Jongeren drinken tijdens het uitgaan vaak veel in een korte tijd. Daardoor lopen ze het risico op een alcoholvergiftiging. Het zenuwstelsel raakt bij een vergiftiging verdoofd, na bewusteloosheid
In gesprek met uw kind U bepaalt op welke leeftijd u het goed vindt dat uw kind alcohol drinkt, zowel thuis als buitenshuis. Probeer dat startmoment zo lang mogelijk uit te stellen. Totdat uw kind 16 jaar is kunt u beter geen toestemming geven alcohol te drinken.
kan een coma optreden met zelfs de dood tot gevolg. Bij een volwassene kan een alcoholvergif-
Ze starten steeds jonger
tiging optreden vanaf gemiddeld 4 promille. Een man van zeventig kilo bereikt dit promillage door
De meeste jongeren drinken hun eerste alcohol tussen de 11 en 13 jaar. Meisjes zijn de afgelopen
twintig glazen alcohol in een paar uur te drinken, vrouwen veel eerder. Bij jonge en onervaren
jaren met een inhaalslag bezig.
drinkers ontstaat een vergiftiging nog sneller. Voor iedereen geldt: veel drinken in korte tijd is
• Bijna 70% van de 12-jarige meisjes drinkt alcohol.
schadelijker dan dezelfde hoeveelheid alcohol verspreid over meerdere dagen.
• 20% van de 14-jarige meisjes is tenminste 1 keer per maand dronken (en 16 % van de 14-jarige jongens).
Ze drinken steeds meer Jongeren van 12 tot en met 17 jaar die
gemiddeld aantal glazen per week naar leeftijd
het afgelopen jaar hebben gedronken,
12
drinken gemiddeld ruim zeven glazen
10
per week. Jongens drinken gemiddeld
8
negen, meisjes gemiddeld vijf glazen
6
per week. Ook gaan jongeren in snel
4
tempo meer drinken naarmate zij
2
ouder worden.
0
jongeren die het afgelopen jaar hebben gedronken
12-13 jaar
14-15 jaar
16-17 jaar
Ze drinken vooral samen of met hun ouders De meeste jongeren drinken met een beste vriend(in) of met andere vrienden. Daarnaast blijkt, dat ruim 50% van de jongeren thuis met één van de ouders drinkt.
Bron: IVO, 2005
Tips voor u Praat op een goede manier over alcohol • Probeer het gesprek in een prettige sfeer te laten verlopen. Hoe u het gesprek voert is belangrijker dan dat u vaak over alcohol praat. Geef uw kind ook de ruimte om zijn of haar verhaal te vertellen. Uw kind is misschien nieuwsgierig naar alcohol, wil bij een groep vrienden horen die alcohol drinkt of heeft juist interesse voor de dingen die van u niet mogen. Uw kind kan ook een bepaalde verwachting van alcohol hebben. Bijvoorbeeld omdat anderen zeggen dat het ‘lekker’ is, of omdat uw kind denkt dat het stoer is om te drinken. Probeer dit duidelijk te krijgen en praat hierover.
Puberteit en alcohol
het ierig, willen experimenteren en vinden Kinderen in de puberteit zijn nieuwsg hier al horen. Het drinken van alcohol hoort vooral belangrijk om bij een groep te nen kan leuk zijn. Alcohol geeft een ontspan gauw bij. Het is nieuw, spannend en en puberteit belangrijk zijn. Jongeren voel en losser gevoel. Dit effect kan in de last en hun contact met anderen, hebben zich dikwijls nog onzeker over zichzelf zijn. Alcohol lijkt hierbij te helpen. van verlegenheid of willen juist stoer
• Ga niet onderhandelen met uw kind over de door u vastgestelde leeftijdsgrens. Met betrekking tot alcohol werkt het beter dat u beslist, en dit als regel stelt voor uw kind. • Praat met uw kind over nu, en niet over de toekomst. Het praten over alcoholproblemen die later kunnen ontstaan is letterlijk te ver weg voor jongeren. Noem bijvoorbeeld: moe zijn de volgende dag
anders omgaan met vrijen dan je eigenlijk wilt minder goede sportprestaties
•Nederland kent een wettelijke leeftijdsgrens van 16 jaar omdat alcohol een verdovende werking heeft, en schadelijke effecten heeft bij gebruik op jonge leeftijd en/of onverantwoord gebruik. Ook dit kunt u vertellen aan uw kind.
Wettelijke leeftijdsgrenzen bij
alcoholverkoop
k heid tussen zwak-alcoholhoudende dran De Drank- en Horecawet maakt ondersc dan jes en gedistilleerde drank met minder en sterke drank. Bier, wijn, mixdrank 15% de dranken. Gedistilleerde drank met 15% alcohol zijn zwak-alcoholhouden ker ke drank. Het is geen enkele verstrek alcohol of meer valt in de categorie ster eren r, caissière) toegestaan om aan jong (barkeeper, kantinevrijwilliger, slijte drank dende drank te verkopen. Voor sterke onder de zestien jaar zwak-alcoholhou estaan jaar. Het is verstrekkers ook niet toeg geldt een leeftijdsgrens van achttien lelijk is dat de verkochte drank onmidde iemand alcohol te verkopen als het duid lijk wordt doorgegeven aan een jongere.
Moeder van Miranda (13 jaar)
er glaasje kan meedrinken. Dan went ze ‘Ik vind dat mijn dochter beter thuis een ?’ . Liever thuis dan buiten de deur, toch aan en kan ik het in de gaten houden uw puber thuis te laten wennen aan Vroeger adviseerden deskundigen om ment dat het juist belangrijk is het startmo alcohol. Maar uit onderzoek blijkt nu e jaar. stellen, in elk geval tot het zestiend van drinken zo lang mogelijk uit te tandig, maar wel op latere leeftijd. Thuis laten wennen aan alcohol is vers
Het goede voorbeeld geven • Het goede voorbeeld geven werkt, ook in de opvoeding. U geeft uw kind het goede voorbeeld als u zichzelf houdt aan het alcoholadvies voor volwassenen. Dit verkleint de kans dat uw kind later teveel gaat drinken. • Stel ook regels in als u zelf (te)veel drinkt. Misschien hebt u het idee dat u daardoor niet geloofwaardig bent. Maar ook als u zelf veel drinkt, kunt u toch het alcoholgebruik van uw kind in de goede richting beïnvloeden. • Leg uit dat alcohol drinken door een volwassene iets anders is dan alcohol drinken door een jongere in de groei. Uw kind mag toch ook niet autorijden voordat het 18 jaar is en een rijbewijs heeft?
Informeer u zelf Op www.alcoholinfo.nl vindt u informatie over de werking en effecten van alcohol. Ook leest u daar welke drankjes populair zijn onder jongeren. Uw kind krijgt op school voorlichting over alcohol- en drugsgebruik. U kunt vragen wat de school doet. Ook kunt u informeren of de school een alcoholbeleid heeft. Welke regels heeft de school voor alcoholgebruik tijdens feesten, kampen en (meerdaagse) excursies? Op www.degezondeschoolengenotmiddelen.nl vindt u meer informatie.
bruik voor volwassenen?
Wat is verantwoord alcoholge Voor gezonde volwassen vrouwen
dglazen alcohol per dag. Als u een keer rink niet meer dan één tot twee standaar •D m van drie glazen aan. meer wilt drinken, houd dan een maximu of borstvoeding geeft. • Drink niet wanneer u zwanger bent Voor gezonde volwassen mannen daardglazen alcohol per dag. Als u een • Drink niet meer dan twee tot drie stan maximum van vijf glazen aan. keer meer wilt drinken, houd dan een Voor mannen en vrouwen oonte • Voorkom dat alcoholgebruik een gew per week geen alcohol.
wordt: drink ten minste twee dagen
ken, sporten of studeren en bij gebruik • Drink niet als u nog moet rijden, wer bepaalde medicijnen.
van
hol eert te vervullen. Het drinken van alco • Drink niet als u een kinderwens prob verhoogt het risico op een miskraam. kan de vruchtbaarheid verminderen en
Stel op tijd regels • Stel de regel - tot 16 jaar geen alcohol - op tijd in, dus voordat uw kind 11 tot 12 jaar is. U heeft dan de meeste kans om het moment waarop uw kind voor het eerst alcohol drinkt uit te stellen. • Bedenk van tevoren wat de consequenties zijn als uw kind zich niet houdt aan de door u gestelde regels.
Mijn kind drinkt al en is nog geen zestien. Wat nu? Met de informatie uit deze brochure kunt u opnieuw met uw kind praten.
later denkt. Uit onderzoek blijkt, dat jongeren U heeft meer invloed dan u misschien ls stellen. minder drinken als ouders op tijd rege
• Gebruik bij dit gesprek de hiervoor genoemde tips. • Vertel dat u het noodzakelijk vindt nieuwe afspraken te maken met uw kind. • Spreek met uw kind af dat het stopt met drinken. Zo lang als mogelijk is het beste, maar 16 jaar kunt u als richtlijn gebruiken. • Lukt dit niet, of kiest u hier niet voor, zorg dan dat het alcoholgebruik van uw kind heel erg
Probeer op de hoogte te blijven van wat uw kind doet • Probeer van jongs af aan zicht te hebben en houden op wat uw kind doet. Toon interesse en
beperkt is en niet uit de hand loopt. Uw kind is nog volop in de groei en reageert sterk op alcohol. Koop zelf geen alcohol voor uw kind en bied uw kind geen alcohol aan. • Geef uw kind ook ruimte. Laat het zelf met een voorstel komen en kijk of u er samen uit komt.
begrip voor de dagelijkse dingen en activiteiten van uw kind. Zo heeft u de meeste kans dat uw kind vertelt wat hem of haar bezighoudt. Dit geldt ook voor activiteiten waarbij alcohol een rol speelt. Afspraken maken en regels stellen kan dan makkelijker gaan. • U kunt met andere ouders ervaringen uitwisselen. Van anderen hoort u hoe zij met hun kind een gesprek over alcohol aanpakken, en wat zij doen als hun kind zich daar niet aan houdt of het er helemaal niet mee eens is.
. zijn in het contact tussen u en uw kind De puberteit kan een moeilijke periode voordeel doen. Met tips van andere ouders kunt u uw
Vader van Martijn (11 jaar)
hem tje bij zijn vriendje thuis. Ik hoor van Mijn zoon heeft vrijdagavond een fees blij mee. Kan ik die ouders bellen? dat ze breezers mogen. Daar ben ik niet st u niet wil dat hij alcohol drinkt. Daarnaa U kunt aan uw zoon duidelijk maken dat of het ers van het vriendje. Informeer eerst kunt u contact opnemen met de oud hol. u uw kind nog te jong vindt voor alco klopt wat u gehoord heeft. Vertel dat tu hiermee rekening te houden. Ook kun Informeer hoe de ouders van plan zijn . op het alcoholgebruik van de kinderen vragen hoe de ouders toezicht houden
eren op www.watdrinkjij.nl Wijs uw kind op de drinktest voor jong orbeeld als start van een gesprek. Gebruik het resultaat van de test bijvo
? kinderen oudere u ft ee H
Links en adressen voor meer informatie Alcohol Infolijn: 0900 500 20 21 (€ 0,10 p/m) Voor informatie en vragen over alcohol en alcoholgebruik, een (anoniem) telefonisch gesprek met een medewerker, het bestellen van brochures en afluisteren van hulpadressen.
Drugs Infolijn: 0900 19 95 (€ 0,10 p/m) Als uw kind al ouder dan zestien jaar is en alcohol drinkt, spreek dan af dat uw kind met mate
Voor informatie en vragen over drugs en drugsgebruik en een (anoniem) telefoongesprek met een
drinkt. Minder glazen en veel minder vaak in een week dan voor volwassenen verantwoord is.
medewerker.
De hersenen van uw kind zijn immers tot het 24ste jaar nog niet volledig ontwikkeld.
www.alcoholinfo.nl Informatie over alcohol en een alcoholvraagbaak voor het publiek.
• Beperk het alcoholgebruik tot één, hooguit twee avonden in het weekend. Laat uw kind vooral
www.dekaterkomtlater.nl
niet drinken op de avond voordat het naar school of werk moet. Of voor het sporten of het
Een interactieve website voor jongeren over alcohol.
besturen van een fiets, scooter, brommer, motor of auto.
www.watdrinkjij.nl
•Spreek met uw kind af hoeveel glazen het drinkt.
De drinktest voor jongeren.
• Bespreek met uw kind de effecten en risico’s van alcoholgebruik.
www.goedvoorbereid.nl
• Spreek af dat uw kind in geen geval zo veel en/of snel drinkt dat het aangeschoten of dronken wordt.
Informatie over alcohol en veilig vrijen voor ouders van kinderen die voor de eerste keer alleen op vakantie gaan.
www.drinktest.nl De drinktest met advies (anoniem) voor volwassenen.
www.drankjewel.nl Infomatie voor kinderen en volwassenen die opgroeien met ouders met een alcoholprobleem.
www.degezondeschoolengenotmiddelen.nl Infomatie voor ouders en docenten over het preventieproject De gezonde school en genotmiddelen.
Ouderavonden en cursussen Instellingen voor verslavingszorg organiseren ouderavonden of cursussen over alcohol- en drugsgebruik in de opvoeding. Op www.alcoholinfo.nl vindt u adressen van deze instellingen. U kunt ook contact opnemen met de school van uw kind. Vaak bieden scholen in het kader van een gezondheidsproject over alcohol en drugs activiteiten voor ouders aan.
Weet u wat u moet doen als uw kind een alcohol te kind uw als het u Herkent ? ft hee ftiging vergi … oord w ant ft gee folijn In Alcohol De ? drinkt veel
Colofon Uitgave NIGZ en Trimbos-instituut Eerste druk, december 2006 NIGZ-Alcoholvoorlichting Postbus 500 3440 AM Woerden t (0348) 43 76 00 e
[email protected]
Trimbos-instituut Postbus 725 3500 AS Utrecht t (030) 297 11 00 e
[email protected]
Deze brochure is tot stand gekomen met financiële steun van VWS Tekst NIGZ-Alcoholvoorlichting en Trimbos-instituut. Met dank aan medewerkers van GGD’en, verslavingszorginstellingen en onderzoekers. Fotografie Erik Den Oude, Ingrid Szwajcer en Jim Reilly Ontwerp Roorda reclamebureau Bestellen www.alcoholinfo.nl/winkel (bestelnummer: AV061877) www.trimbos.nl/producten (bestelnummer: PFG82001) De personen in deze brochure staan alleen afgebeeld ter illustratie van de teksten en hebben geen directe relatie met de inhoud en context van deze uitgave.
