1
19 december 2014 · A K T I E F
19 DECEMBER 2014
AKTIEF Grootouderskatern van de Gezinsbond
• Intro
In het hoofd van Carll Cneut Nog tot 10 mei 2015 kan je in de Gentse Sint-Pietersabdij gaan kijken naar de expo ‘Carll Cneut. In my Head’. De overzichtstentoonstelling van deze gevierde boekenillustrator is een uitgelezen kans om door te dringen “tot in het hoofd” van de kunstenaar. Carll Cneut heeft een heel eigen tekenpalet waarbij compositie, kleur en vorm een ongeziene dynamiek op gang brengen. Zijn tekeningen en schilderijen zijn precisiewerk van een meester-ambachtsman. Gedurende de tentoonstelling verhuist de kunstenaar zijn werkkamer naar de Sint-Pietersabdij. Wie geluk heeft, kan de tekenaar dus
live aan het werk zien in zijn atelier. Oma en opa: verras jezelf en de kleinkinderen gedurende de komende kerstvakantie met een bezoek aan dit toptalent uit de prentenboekenwereld.• • De tentoonstelling is elke dag open van 10
• Zeker lezen
Column Willem Vermandere................. p. 2 Vakantietelex......................................... p. 2-3-5 Senioren en de bus.................................... p. 3 Brief aan oma............................................. p. 6
tot 18 uur, behalve op maandag.
Gesloten op 24, 25, 31 december en 1 januari. Toegangsprijs: 10 euro, 65-plussers betalen
‘Aktief’ is een uitgave van de Grootouders- en Seniorenactie van de Gezinsbond en verschijnt vier keer per jaar als bijlage bij De Bond. Troonstraat 125, 1050 Brussel,
7,5 euro, jongeren (-19 jaar) mogen gratis
tel. 02-507.89.45,
[email protected]
binnen. www.sintpietersabdijgent.be
Coördinatie: Ronny De Schuyter
De tekening hierboven komt uit het nieuwste
Werkten mee aan dit nummer: Ronny De Schuyter, Willy Ingelbrecht,
prentenboek van Carll Cneut ‘De gouden kooi’ (De Eenhoorn, 2014).
Willem Vermandere, Paul en Barbara Verstraete en Luc Wouters Eindredactie: Jef Bergmans / Lay-out: Tessa De Ceuninck
2 A K T I E F · 19 december 2014 • Vakantietelex • Column · Willem Vermandere
L’assiette du pêcheur Ge moogt het weten… als ik me aan mijn schrijftafel neerzet weet ik nooit waarover het zal gaan. De kunst is altijd dat ge met iets af komt waar niemand aan denkt. Waarover het nu zal gaan in deze donkere decembertijd, daar heb ik geen flauw idee van. De klassieke vraag van mensen die mijn beelden bekijken luidt: “Hé Willem, weet ge op voorhand wat ge gaat maken?” – “Neen, nooit!” Al werkende gebeurt het, hoe meer ge weg slaat van uwen blok marmer, hoe meer dat uw beeld groeit. Als ge dat verstaat, dan zijn we al op de goede weg. Misschien mag ik nog een stapje verder gaan… de creativiteit, dat is zoals de liefde, de hartstocht, de passie. Ge weet toch ook nooit op voorhand wat voor kind daaruit geboren zal worden. Mensen uit kroostrijke (en jonge) gezinnen weten waarover ik het heb. In onze humanioratijd moesten we voor ‘Nederlands’ af en toe een opstel maken, waarvan we het onderwerp zelf mochten kiezen. Dat was het moeilijkst. Als je ‘t echt niet weet… rij dan eventjes Frankrijk binnen. De inspiratie zal komen. ‘t Gebeurt dat we hier halfweg de voornoen de auto instappen en tien minuten later rijden we al langs Franse wegen... Hondschoote voorbij, zalig, kijk ginder: de twee torens van Sint Winnoksbergen (zeg maar “Bergues, chez les Ch’tis”). Let niet te veel op de hoogspanningsleidingen die vanuit de kerncentrale van Gravelines het binnenland intrekken. Waar wil je naartoe vandaag? We volgen de kustlijn, om de falaises van Cap-Blanc-Nez of Cap-Gris-Nez te zien. Ik heb er jaren geleden helemaal beneden een prachtige kei gevonden, een volmaakt abstract stenen beeldhouwwerk. Ik ben er in geslaagd die klomp van toch wel ruim veertig kilo op mijne rug te laden. Helaas, halfweg de beklimming heb ik de schat moeten achterlaten. Ik was uitgeput. Maar niet getreurd, ik heb hier in mijn atelier nu alle gereedschap om blokken tot 3 ton op te tillen om er mijn eigen vormen aan te geven. Wat doet de beeldhouwer in feite… de natuur een handje helpen. Laat ons zeggen dat God de wereld met al die stenen geschapen heeft, allemaal goed en wel, maar hoe krijg je ze in je atelier? Daarvoor heeft de mens de heftrucks geschapen en de diamantschijven, de boren, de kliefijzers en de luchtdrukhamers. Intussen begint onze innerlijke mens te knorren. Zouden we ginder in dat dorp geen restaurantje vinden? Ja kijk, daar is er eentje ‘L’assiette du pêcheur’. Of kopen we liever daar in de boulangerie een stokbrood en een camembert? Ja, dat doen we, brood en kaas om naar huis mee te pakken, maar eten doen we in ‘t restaurant. Er is geen kaart. Er staat al een literfles wijn op tafel en zonder een woord uitleg krijg je een bord met crudités en garnalen voor je neus. Hé, lekker is dat. Kiezen moet je niet doen, want er is maar één menu. Je eet wat de pot schaft. Zo moest het overal zijn. Er volgt een lekkere hutsekluts van noordzeevis en dan is er nog kaas en dessert en koffie en in ‘t buitengaan betaal je aan de patron de boete… 12 euro per man. S’ il vous plait! Hoe doen ze het? Helemaal zelfvoldaan draaien we weg van zee, richting Saint-Omer. We willen altijd graag een beetje in de stad rondlopen en heel zeker die zwaargeblokte kathedraal binnenstappen. Ze lijkt wat verwaarloosd, wat grauw en grijs en binnenin wat oubollig devoot met de onvermijdelijke Jeanne d’ Arc en de pastoor van Ars. De beeltenis van ‘Notre Dame de Lourdes’ mag je ook verwachten. Bij een zijaltaar zorgt een klein bos brandende kaarsjes voor een mysterieus schouwspel. Daar zitten een paar oude vrouwtjes in gebed verzonken. Wat een bouwsel, aan de grens van de waanzin, wat een titanenwerk van onze vroede voorvaderen! Wat bezielt ons toch om telkens weer opnieuw die kathdralen binnen te stappen? Hoe hebben ze ‘t in godsnaam gedaan? Awel, in Gods naam! Nu slenteren we nog wat rond in de winkelstraten, maar we hebben eigenlijk niets nodig. Een warme vest en goede wandelschoenen hebben we al. We beseffen dat we nu al vijf uur van huis weg zijn, wordt het niet stilaan tijd voor de terugweg? We hebben de diepe zee gezien vanuit de hoogte, we hebben luxueus getafeld voor 12 euro per man en we zijn wat stil gaan zitten in die oude kathedraal. Kom, we gaan naar huis om voort te doen aan ons werk. ‘Voort doen’ is misschien niet het mooiste werkwoord uit onze taal, maar het brengt u tenminste weer terug thuis, de ultieme plek waar ge uwen hemel moet verdienen. •
Sportieve strand- en zeevakantie in Oostende
Van 17 tot 21 augustus en van 24 tot 28 augustus 2015 zorgt de Gezinssportfederatie onder begeleiding van ervaren sportmonitoren voor een aantrekkelijk sport- en spelprogramma met onder meer leuke strandspelen, waterspelletjes, en een go-cartritje. Verblijf in Kinkhoorn & Ravelingen in mooi gerenoveerde studio’s of appartementen, gelegen vlakbij het strand van Oostende. Het vakantieverblijf beschikt over een binnenzwembad, grote binnenspeeltuin en sporthal. •
Sportieve natuur- en avontuurvakantie in Houthalen Van 6 tot 10 juli en van 13 tot 17 juli 2015 maken we onder begeleiding van enthousiaste GSF-monitoren wandelingen, spelen we spannende bosspelen en zoektochten in de uitgestrekte bossen van Park Midden Limburg. Verblijf in vakantiecentrum ‘De Bosberg’ Houthalen, pal in Park Midden Limburg.• • Zowel via www.gsf.be als in de GSF-vakantiebrochure (vraag ze gratis aan!) vind je gedetailleerde info over al de sportieve vakanties met mogelijkheid tot inschrijving.
Meer info via 02 507 88 22 of via
[email protected].
• Waar is de tijd · Barbara & Paul Verstraete
3
19 december 2014 · A K T I E F
• Gezinspolitiek
Geen gratis bus en tram meer voor senioren De bekendmaking van de nieuwe tarieven die De Lijn wil gaan toepassen betekent het einde van het gratis gebruik van bus en tram door 65-plussers. Is dat nu een goede of een logische zaak? Luc Wouters Een faire bijdrage, ja… Bij de laatste tariefaanpassing in februari en in de aanloop naar de verkiezingen was al duidelijk geworden dat het gratis vervoer voor senioren wellicht niet behouden zou blijven. Zelfs de grote ouderenorganisaties aanvaardden dat de vraag naar een faire bijdrage op tafel kon gelegd worden. Wel werd – terecht – onderstreept dat openbaar vervoer net voor deze leeftijdsgroep een belangrijke sociale functie heeft. Voor heel wat senioren zijn regelmatige verplaatsingen naar winkel of huisarts of bezoeken aan familie en kennissen niet haalbaar zonder een goed openbaar vervoer. Openbaar vervoer houdt in grote mate hun sociaal netwerk in stand. Maar wat is dan een faire bijdrage? Op een bepaald ogenblik circuleerde het bedrag van 180 euro als jaarabonnement. Zeker voor wie van een be-
• Vakantietelex
De smaak van Bourgogne Van 5 tot 9 juli kunnen levensgenieters hun hartje ophalen tijdens een rondreis in Bourgogne. Cultuur en gastronomie zijn de strafste troeven van deze bekende Franse regio. De Magdalenabasiliek in Vézelay, de Hospices de Beaune en de abdij van Potigny ontbreken niet op het ‘te bezoeken’ lijstje. Verblijf van 4 nachten in het viersterrenhotel Les Ursulines op basis van halfpension. In de ledenprijs van 780 euro zijn ook 5 middagmalen voorzien. Zoals gebruikelijk is een luxe touringcar en een eigen reisbegeleider ter beschikking. • • Uitgebreide info via onder meer
[email protected]
www.gezinsvakantie.be
perkt pensioen geniet zou dit bedrag (bovenop de kost van andere maatregelen), een bijzonder zware dobber geweest zijn. 50 euro lijkt in die zin een haalbaar bedrag voor regelmati-
ge gebruikers. Wie slechts heel af en toe bus of tram neemt, gebruikt beter een rittenkaart (1,4 euro per traject).
… maar de meest kwetsbaren niet vergeten Elke vergelijking met graaf Lippens is op het punt van een faire bijdrage misplaatst. Wel belangrijk is om na te gaan of er aan het andere uiteinde van de inkomens toch mensen uit de boot dreigen te vallen. Hier stel-
len we vast dat Brussel en Wallonië de sociale opdracht van het openbaar vervoer voorlopig beter waarmaken. Kwetsbare groepen, zoals ouderen met OMNIO-statuut of die van het OCMW afhankelijk zijn, kunnen nog steeds gratis reizen. Die sociale dimensie blijft ook voor de Gezinsbond essentieel. En bovendien zijn voor senioren goede toegankelijkheid, comfort en heldere informatie extra aandachtspunten. •
4 A K T I E F · 19 december 2014 • Gezocht
• Activiteit
Kerststal
Stil leven
“
Staat er bij jou nog een kerststal onder de boom? Ze lijken namelijk steeds meer te verdwijnen. Deze eeuwenoude traditie gaat terug tot de 13de eeuw. Franciscus van Assisi zette toen de eerste levende kerststal in Italië. De traditie verplaatste zich na WO II naar de huiskamer waar kindje Jezus en zijn kribbe een plaatsje kregen in de kerststal onder de kerstboom. Krijgen Maria en Jozef met hun pasgeboren kindje nog een plaatsje bij jou thuis? Ligt het kindeke Jezus in een zacht bedje van stro en komen de wijzen van het Oosten langs met hun cadeaus? Staat het stalletje onder de knisperende kerstboom of ziet jouw kerststal er helemaal anders uit? Stuur jouw favoriete kerststal en verhaal naar LECA (Landelijk Expertisecentrum voor Cultuur van Alledag) want ze willen dit stukje nostalgie grondig documenteren. • • De foto’s kan je sturen naar LECA via
[email protected]
of op de facebookpagina plaatsen van Leve de Kerststal.
Door de glooiende akkers van de Duitse Eifelstreek, in Wachendorf, stap ik langs een pad naar de veldkapel voor broeder Klaus, een Zwitserse mysticus. Die is in 2007 gebouwd door de Zwitser Peter Zumthor, door kenners ‘dé architect van de stilte’ genoemd. Een kapel? Het lijkt wel een graansilo of een prehistorische toren. Het is een kleine vijfhoek, wel tien meter hoog, zonder ramen, in bleke, ruwe leem. In de smalste muur zit een driehoekige stalen deur. Binnen lijkt het op een tent. Er stonden ooit boomstammen tegen elkaar, en die zijn later zachtjes weggebrand. Het resultaat is een ruwe, zwartgeblakerde wand. Mijn blik wordt naar boven gezogen. Er is geen dak, alleen een hemelgat in de vorm van een druppel. Ik lig op mijn rug op de grond en zie traag de wolken voorbijzeilen. Ik kan de stilte bijna voelen in de kapel. Daar werken de natuurlijke materialen en de organische vorm van het gebouw aan mee. Ik voel de aanwezigheid van al wie hier voor me kwam, en zelfs van wie nog zal komen aanwandelen. Luisteren, ademen, zingen, bidden, huilen en lachen: wat iedereen hier ook doet of niet doet, we hebben iets gemeen, we zijn samen in stilte, misschien wel de hechtste band die er is. Buiten, met mijn rug tegen het warme leem, kijk ik uit over
de velden. Ik hoor de wind in de mais en de vogels. Ik voel de verbinding met de levende stilte van de natuur. Prachtig hoe ook in deze drukke, onttoverde eenentwintigste eeuw nieuwe, heerlijk ‘nutteloze’ stilteplekken worden gebouwd. Je hoeft niet ver te reizen. En au fond hoef je zelfs nergens heen te gaan. Als je even pas op de plaats maakt, je ontvankelijk opstelt, je ogen even afwendt van alle schermen groot en klein, dan kan de stilte je overal overkomen. Zelfs in een metrostation.” • • Kristien Bonneure werkt voor Cobra.be, de cultuurwebsite van de VRT. Ze is de auteur van ‘Stil leven. Een stem voor rust en ruimte in drukke tijden’ (Lannoo, 2014). Voor de Gezinsbond brengt ze op donderdag 29 januari 2015 om 20 uur in de Abdij van Averbode een lezing. Gratis voor de leden van de Gezinsbond ( 3 euro niet-leden). Zonder reservatie 6 euro. Inschrijven via
www.gezinsbondgewestleuven.be
Trouwe supporters verdienen een schouderklopje. Dank voor trouw lidmaatschap van de Gezinsbond.
• Vakantietelex
Lugano en de Zwitsers-Italiaanse Meren
Van 6 tot 11 september gaat het richting Lugano en de Zwitsers-Italiaanse Meren. Naast prachtige pleisterplekken als Como en Lago Maggiore, wordt er ook ruimte gelaten voor een bezoek aan de Wereldtentoonstelling in Milaan. Verblijf in het viersterrenhotel Intercontinental Lugano. Het hotel heeft een prachtige tuin (met zwembad) en is omgeven door de wijngaard Ronco dei Bianchi. Een luxe touringcar is ter plaatse gedurende het volledig verblijf. Leden van de Gezinsbond krijgen 35 euro korting en betalen 1.157 euro (prijs op basis van halfpension). •
• Info bij Gezinsvakantie-Familiatours vzw, telefonisch via 02 507 89 89 of via
[email protected] (www.gezinsvakantie.be).
Mijn oma is 94. Ik kan vlotjes drie keer in haar leeftijd. Soms speelt ze patience. Dat kan ze goed, patience spelen. Ook in het echte leven. We hebben alle twee alle tijd. Zij omdat ze zo oud is. En ze niets moet. Ik omdat ik bij haar zo jong ben. En niets moet. Veel meer dan zitten en zijn, doet ze niet meer. Ik leg mijn hoofd op haar grootmoederschoot. En rust als een kleinkindje in het groot. Ik zeg haar dat ik geen nieuws heb behalve dat ik haar nog altijd graag zie. Niet zomaar een beetje, maar enorm. En dat ze me voor alle zekerheid moet beloven nog lang te zullen wachten met sterven. Ze belooft me dat plechtig. ‘Ja, het leven. La vie’, zegt ze. Ik registreer haar in mijn hoofd, nu en dan. Om mij het ‘nu’ levendig te kunnen herinneren, dan. Ik leg tafereeltjes vast voor later, wanneer ik haar noodgedwongen herinneren moet. Nu neem ik waar. Ik neem haar op. Die mooie plooien in haar gezicht. Haar lichtschurende fluwelen handen. Hoe vol verleden zij is, in het oneindig mooi. Dat kleine echte moment. Dat ‘nu’ wil ik pakken. Zoals dat in het theater gebeurt: voor een moment, even, een eeuwigheidje vangen. Op dat moment, op die avond, met dat publiek. Onherhaalbaar. Een onooglijk tijdstipje uit de eeuwigheid plukken, er iets oneindigs van maken en weer loslaten. Ja, het leven. La vie… Lien Wildemeersch
Foto: Phile Deprez
7
19 december 2014 · A K T I E F
• Getuigenis
Grootvader op afstand Ik ben een grootvader op afstand. Vader van vier volwassen kinderen, gescheiden van hun moeder, woon ik tegenwoordig met Martine, mijn vrouw, aan een leuk pleintje in Assebroek, Brugge. Willy Inghelbrecht
Mijn oudste dochter Nele, haar man Eduardo en hun twee kinderen wonen in Frankfurt am Main. Een Duitse stad met ruim 600 000 inwoners, en een skyline van hoog oprijzende gebouwen die ondernemerschap op multinationale schaal tentoonspreiden. Maar ook een stad met veel groen in straten en tuinen en op dakterrassen, met kleine en grote parken en heel wat speelgelegenheid voor kinderen. Elias, vijf jaar, associeert opa met cadeautjes. ‘Geschenken-opa’: bij bezoek in Vlaanderen en bij bezoek bij hen thuis. Een kind van die leeftijd maakt dergelijke associaties. Onze bezoeken zijn nu eenmaal verbonden met verjaardagen, eindejaarsfeesten, feestdagen. Of ‘gewoon al lang mekaar niet meer gezien’. Ook dat laatste verdient een cadeautje, vindt mijn kleinzoon en ik kan hem volgen. De Sint met zijn in Nederland veelbesproken zwarte assistent komt er niet langs, die mens heeft al genoeg te doen op andere plaatsen. Zo is er alvast verwarring vermeden omtrent de herkomst van een geschenk: ‘iets’ van opa of van de Sint en wie is dat dan weer?
Verder ben ik ook ‘Speel-met-mij-opa!’ Nog een leuke associatie. Met mijn drieënzestig ben ik niet meer zo veerkrachtig als mijn kinderen en hun partners, de nonkels en tantes dus, maar stoeien en over de grond rollen kan er nog wel bij. Ook bij voetballen ‘met de ernst van de groten’ word ik ingeschakeld. Zonder keepershandschoenen kan hij het doel niet bewaken dat opa, en wie hij nog bij zijn spel betrekt, dient te bestoken met ballen (op kindermaat wel te verstaan). Puzzels maken, met de auto’s spelen, met duploblokken een garage bouwen waarna de brandweer er komt blussen, memory of achterover liggen en even stilvallen, kijken naar ‘Shaun das Schaf’ of ‘Bob de Bouwer’, het hoort er allemaal bij. Mijn kleindochter Saartje is pas twee. Opa, die maar af en toe opdaagt met Martine, is wat vreemd in haar wereld. Ze houdt aanvankelijk afstand maar na enige tijd komt ze wel meespelen of er gewoon bij zitten. En afscheid nemen is voor haar handjes zwaaien en “tschüss” en dat is het, mijn kleinzoon Elias heeft meer verwerkingstijd nodig. Uiteraard is er nu telefoon met beeld om de contacten warm te houden (volgens Elias is dat telefone-
ren ‘met een oog’). Skypen doe ik liefst tijdens momenten dat hun eigen ritme niet wordt doorbroken. Kinderen in slaapmodus (woorden van mijn dochter) verrassen met een skype-sessie levert dan wel opwinding op maar die kan rap omslaan in nachtelijke onrust. Of hen verrassen, net op het moment dat ze (eindelijk) klaarstaan om boodschappen te doen: ook geen goed idee. Bovendien wil ik wel rekening houden met het feit dat mijn kleinzoon nog onvoldoende lange termijnen kan overschouwen. Opa aan de lijn en in beeld is voor hem (voorlopig) verbonden met “Opa komt op bezoek! Nog één keer of twee keer slapen?”- “Nee, nu niet, over een maand pas, dat is nog heel veel keer slapen!” Skypen is een leuk middel, het contact is directer dan aan de telefoon. Ik wil daarbij rekening blijven houden met hun ritmes en gewoontes. Grootvader op afstand dus. Ik mis wel eens het direct contact, het spelen met de kleinkinderen, de babbels met dochter en schoonzoon. De afstand Assebroek-Frankfurt is niet geschikt om zo maar eens binnen te lopen en te vragen hoe het is. Niet dat ik daartoe de nood voel. “Elk zijn gezin” vind ik. En mekaar terugzien na een tijd, dat kan ook echt deugd doen. Er is een gezegde: “Elk bezoek brengt zijn vreugde aan, is het niet bij het komen dan bij het gaan”. Liever hou ik het bij het plezier van mekaar terugzien, ook al is het na lange tijd, dan dat mensen content zijn bij het (eindelijk) gaan. •
• Portret achterflap
50 jaar Turkse migratie
illustratie: Yentl Stragier
“Elif Lootens is geboren in 1996, leerling hoger middelbaar en kleindochter van Cafer Hoca”, lees ik als toelichting bij het portret die u op de laatste pagina van Aktief vindt. Verder wordt vermeld dat Elifs opa “Lokers imam is die er de eerste moskee oprichtte.” Het portret maakt deel uit van een reeks foto’s die genomen zijn door fotografe Aysel Kaçar voor een tentoonstelling rond 50 jaar Turkse migratie. Aysel is de mama van Elif. De portrettengalerij wordt grotendeels geduid vanuit het perspectief grootouder en kleinkind. De fotoreeks wil een eerbetoon zijn aan de eerste generatie migranten. Op de expo wordt de migratie in zijn historische context geplaatst. De tentoonstelling was eerder in BOZAR Brussel en is nu te zien in St.-Niklaas (De Zwijger). Nadien volgt Zele. Beide zijn plekken waar de Turkse gemeenschap sinds vele jaren ‘thuis’ is. • • Voor meer info: www.kardelen.be
Foto: Aysel Kacar
8 A K T I E F · 19 december 2014
