Airborne Wandeltocht... stap voor stap duurzamer Frans Beurskens Stichting NOK, Oosterbeek (versie 1)

Airborne Wandeltocht... stap voor stap duurzamer © Frans Beurskens – Stichting NOK, Oosterbeek 11 -2012 (versie 1)

1

Inhoudsopgave

Inhoudsopgave.......................................................................................................................... 2 1. Inleiding ................................................................................................................................ 3 2. People Planet Profit Milieukeur ............................................................................................. 3 3. Green Key .............................................................................................................................. 4 4. Opzet ..................................................................................................................................... 4 5. Gemeente Renkum ................................................................................................................ 5 5.1 Den Haag ................................................................................................................................. 5 5.2 Amsterdam ............................................................................................................................... 5 5.3 Actiepunten Gemeente Renkum ................................................................................................. 6 6. PSV Renkum .......................................................................................................................... 7 6.1. Profiel ..................................................................................................................................... 7 6.2 People ...................................................................................................................................... 9 6.3 Planet .....................................................................................................................................11 6.4 Profit.......................................................................................................................................26 6.4.1. Mogelijke actiepunten Profit ..................................................................................................26 6.5 Strategie .................................................................................................................................27 7. Tot slot ................................................................................................................................ 28 Gemeente Amsterdam - Initiatief Voorstel 2009 .................................................................... 29 1. Duurzame mobiliteit ............................................................................................................ 30 2. Duurzaam productbeheer.................................................................................................... 31 3. Duurzame communicatie..................................................................................................... 31 Den Haag – Een duurzaam Feestje ......................................................................................... 40

2

1. Inleiding De Airborne wandeltocht zal in 2013 voor de 67ste keer worden georganiseerd. Daarbij mag de organisatie weer ruim 30000 wandelaars begroeten. Het eendaagse evenement is in de afgelopen jaren uitgegroeid tot een internationale wandeltocht die zowel door de deelnemers alsook door organisatie, inwoners, gemeente en het lokale bedrijfsleven zeer wordt gewaardeerd. De emotionele lading van de wandeltocht is tijdens de 66 edities langzaam verschoven van herdenking naar een meer sportieve en zeker ook deel economische lading. De Airborne wandeltocht zal over jaar of 9 haar 75ste editie kennen en in de toekomst de 100 ook zeker nog gaan halen. De PSV Renkum en haar vrijwilligers werken ieder jaar hard aan een succesvolle tocht, met veel steun van diverse gemeentelijke en regionale diensten en organisaties. Toch moet de PSV Renkum en de Gemeente Renkum niet achterover gaan leunen, omdat alles al zoveel jaren gesmeerd loopt. Er is in onze gemeente de komende 15 jaren een fikse vergrijzing van de bevolking. Tel daarbij op dat alle verenigingen te maken hebben met een teruglopend aantal bestuursleden en vrijwilligers én dat de gemeente Renkum zelf ook actief aan de slag is om te tering naar de nering te zetten…. Daarbij is er ook nog de wereldwijde aandacht voor het klimaat, energie, afval, vervoer etc… Dat allemaal bij elkaar opgeteld vraagt om een discussie over een Airborne Wandeltocht die stap voor stap duurzamer zou moeten om de 100ste editie probleemloos te gaan halen. Deze notitie geeft aan de PSV Renkum alsook aan de Gemeente en andere belangstellenden een handreiking om met die verduurzaming aan de slag te gaan. Het spreekt daarbij voor zich dat het om een persoonlijke visie gaat, die gebaseerd is op beschikbare kennis en een flinke dosis eigen ervaring. De lezer van deze notitie roep ik op om waar mogelijk mee te praten en te denken en eventuele “pijnpunten” vooral niet persoonlijk op te pakken. Ik probeer kansen te beschrijven die aanzet moeten zijn voor een goed gesprek. Er is uiteraard enorme waardering voor de jarenlange inzet van velen! Frans Beurskens - Oosterbeek (6 x meegelopen… pas…)

2. People Planet Profit Milieukeur De wereld van Duurzaamheid wordt de laatste jaren ingedeeld via People, Planet en Profit. Er zijn diverse methodes om naar een duurzamere Airborne wandeltocht te kijken. Uiteindelijk komen ze veelal op hetzelfde neer. Als basis voor deze notitie heb ik gekozen voor de Green Key Handleiding Publiekevenementen (jaarlijks terugkerend). Binnenkort zal de Stichting Milieukeur ook komen met een relevante methode. http://www.smk.nl/nl/s342/SMK/Publicaties/Nieuws-en-persberichten/c1093-2012/n520-HoorzittingBarometer-Duurzame-Evenementen Aanvullend is gebruik gemaakt van materiaal van de Gemeente Renkum, Den Haag en Amsterdam en uiteraard eigen ervaring en gesprekken met belanghebbenden.

3

3. Green Key The Green Key, hét ecolabel voor duurzame bedrijven in de toerisme- en recreatiebranche, is in toenemende mate een symbool waaraan kwaliteitsbedrijven te herkennen zijn: in en ver buiten Europa hebben steeds meer bedrijven dit keurmerk. Het keurmerk garandeert gasten een comfortabel verblijf met zorg voor het milieu en de omgeving. In de Gemeente Renkum hebben de 3 Hotels van de Bilderberg groep én het Hotel Golden Tulip Doorwerth een Green Key Gold. The Green Key heeft voor de evenementenorganisator het voordeel, in dialoog met overheden, leveranciers, bezoekers/gasten en andere ketenrelaties, stapsgewijs te groeien van een duurzaam opgelegde verantwoordelijkheid van buiten de organisatie naar een van binnenuit vrijwillig toegeëigende verantwoordelijkheid. In Nederland worden jaarlijks meer dan 160.000 evenementen georganiseerd, die door miljoenen mensen worden bezocht. Naast gezelligheid en plezier kunnen deze evenementen ook diverse problemen opleveren. Te denken valt aan een concentratie van (zwerf)vuil, verkeersdrukte, geluidhinder en dergelijke. Door ontwikkelingen en gebeurtenissen krijgen ook overheden steeds meer belangstelling voor en bemoeienis met de wijze waarop evenementen georganiseerd worden.

4. Opzet In de notitie zal ik steeds een korte inleiding geven, waarna ik met zowel tekst als foto’s eventuele aandachtspunten presenteer. Ik sluit iedere paragraaf dan af met een aantal mogelijke denk en/of actiepunten. De start van het geheel heeft betrekking op de Gemeente als vergunningverlener op basis van het Evenementenbeleid en de APV. Daarna zal de notitie worden toegespitst op de PSV Renkum in hoofdstukken:     

Profiel (wie zijn we, hoe presenteren wij ons, welke producten, geschiedenis) People (wie werken er, training, beloning, ziekte en ongeval, diversiteit, leeftijd, man-vrouw) Planet (elektra, gas, water, brandstof, afval, vervoer, geluid) Profit (tarieven, regels, inkomsten, uitgaven, doelen) Strategie (toekomst, ontwikkeling, organisatie)

Waar zinvol zullen foto’s worden toe- of tussengevoegd om het verhaal te verlevendigen.

Figuur 1 Wandelen met een lekker stukje fruit. Een goed en gezond voorbeeld. De nadruk op “vette hap” wordt door de fruitkraam en de sinaasappelperser nu al beetje weggenomen…

Figuur 2 Muziek stimuleert wandelen. Transport van gezelschappen van én naar Airborne is een aandachtspunt. Vanuit Carpoolen overstappen in een gezamenlijke bus werkt het beste…

4

5. Gemeente Renkum De Gemeente Renkum heeft in 2009 haar Evenementenbeleid vastgesteld. Hierin wordt, gelijk aan veel andere gemeenten, aandacht besteedt aan            

Evenemententerreinen Eindtijden voor evenementen Brandveiligheid Drankverstrekking Geluidsnormen Parkeren Verkeersregelaars Wegafsluitingen Gebruik gemeentegrond en gemeentelijke materialen en voorzieningen alsmede door de gemeente verleende diensten Aankondigingsborden Overige algemene uitgangspunten

Verder is er sprake van aandacht voor het type evenement en de bijbehorende vergunning of melding. Afsluitend ook nog paragrafen over bijzondere zaken en evaluatie. Al met al geen spannende en afwijkende zaken. Daarmee is Renkum geen uitzondering, want bijna iedereen heeft zijn evenementenbeleid gebaseerd op VNG standaarden e.d. Ook de Brandweer Midden Gelderland heeft een handreiking Veiligheid bij Evenementen Het aspect duurzaamheid is op dit moment nog bij geen enkele gemeente vast opgenomen in beleid en APV als apart aandachtspunt. Wel is er uiteraard sprake van allerlei duurzaamheidsaspecten die reeds zijn opgenomen in hoofdstukken m.b.t. brand, geluid, drank, parkeren, natuur en afval. De gemeente Nijmegen is waarschijnlijk het verst op het pad richting “Duurzaam Evenementen-beleid” (en dus een ideaal voorbeeld voor Renkum vanwege de 4-daagse en de zeven-heuvelen-loop). Daarnaast zijn er in Den Haag en Amsterdam enkele teksten geschreven vanuit politiek en/of Gemeentehuis.

5.1 Den Haag Duurzaam evenementenbeleid is in de gemeente Den Haag via D’66 aan de orde gekomen in 2008. Helaas nog niet bekend of het al is omgezet in beleid. Relevant zijn hoofdstukken (en voorbeelden) m.b.t. Duurzame mobiliteit, Afvalmanagement, Natuur, bodem en energiebeheer, lokale economie en eerlijke handel en communicatie. (zie bijlage)

5.2 Amsterdam Duurzaam evenementenbeleid is in de gemeente Amsterdam ook via een initiatiefvoorstel aan de orde gekomen. Momenteel is nog niet duidelijk of dit al is omgezet in beleid. Aandachtspunten zijn mobiliteit, afval, catering, verpakking e.d. en communicatie. De aandachtspunten en bijlagen bevatten zinvol discussiemateriaal. (zie bijlage)

5

5.3 Actiepunten Gemeente Renkum 1) Discussie organiseren (intern-extern) naar aanleiding van informatie in deze notitie (bijlagen), ontwikkelingen bij Milieukeur, Nijmegen en collega’s van 4-Daagse en Zeven-Heuvelen-Loop. 2) Bezoek brengen aan of in overleg treden met collega’s in Gelderland m.b.t. evenementen (1daags - meer daags) om aspect Duurzaamheid verder vorm te geven. 3) Bespreken van en waar nodig aanvullen van huidige Evenementenbeleid (indien dit de uitkomst is van overleg (punt 1 en 2) met een onderdeel duurzaamheid 4) Aanvullen/Aanpassen APV op basis van resultaten van punt 3 5) Actieve samenwerking (gezamenlijke inkoop-contracten) met collega evenementen in Gelderland blijven stimuleren om te komen tot verduurzaming, kennisdeling e.d. 6) Ondersteunen van PSV Renkum om de komende wandeltochten stap voor stap te verduurzamen, waarbij aspecten als afvalscheiding en hergebruik, watertappunten langs de route en duurzame mobiliteit voorrang vragen 7) Transparant rapporteren naar Gemeenteraad en burgers m.b.t kosten en opbrengsten van de Airborne Wandeltocht

Figuur 3 Duurzame hapjes en drankjes voor de genodigden? Gezelligere inrichting van de zitjes op het grasveld, verbetering van de logistiek (de tribune aan de overkant kan niets bestellen) kunnen wellicht nog eens nader worden bekeken.

6

6. PSV Renkum De PSV Renkum zorgt sinds 1947 voor een gestroomlijnde organisatie van de wandeltocht. Er werken volgens de website ruim 300 vrijwilligers mee aan de organisatie van de “Airborne”.

6.1. Profiel Een duurzame Airborne Wandeltocht start met het “zijn” van een stabiele, open, financieel en organisatorisch gezonde organisatie. Voor alle stakeholders (belanghebbenden), zoals vrijwilligers, Gemeenteraadsleden, Burgemeester & Wethouders, burgers, muziekgezelschappen, Ministerie van Defensie, winkeliers en andere ondernemers en niet in de laatste plaats wandelaars, is het van groot belang dat de organisatie toekomstbestendig is. Binnen het Profiel (van een Duurzame Organisatie) zijn de volgende aspecten over het algemeen terug te vinden via de website:1     

Adresgegevens – Contactgegevens – Statuten - Vergunningen Geschiedenis Organisatie (Organogram) Producten (de Wandeltocht) Verslagen (Financieel, Jaarvergadering) en Samenwerkingsverbanden

Figuur 4 In de Weverstraat staan de vrijwilligers klaar om zowel doorstroming als muziek te gaan regelen.

Hoeveel informatie openbaar is voor iedereen, of alleen voor een kleinere kring van belanghebbenden is natuurlijk een punt van gesprek. Gezien het grote lokale belang is transparantie het beste uitgangspunt.

1

De website van www.airbornewandeltocht.nl wordt begin 2013 geheel nieuw opgezet….. 7

6.1.1 Mogelijke actiepunten Profiel 1. De statuten en andere basisaspecten van de PSV Renkum (laatste jaarverslag) zijn niet beschikbaar via de website. Wel is het reglement voor de wandelaars op de site aanwezig. Een overzicht van sponsormogelijkheden in geld en/of natura ontbreekt. 2. De actuele evenementenvergunning en eventuele aanvullende voorwaarden/afspraken, die de basis vormen voor de organisatie van de jaarlijkse wandeltocht, zijn niet beschikbaar via de website. Voor standhouders ontbreken (last minute) actielijsten/voorwaarden/do’s/dont’s. 3. De geschiedenis van de wandeltocht mag binnen de nieuwe website een centralere plaats innemen. Uiteraard is wandelen het hoofddoel, maar bij het online kopen van kaarten is het grasduinen in een rijk verdelen een goede tijdsbesteding. 4. Organisatie: Er worden geen foto’s getoond van het bestuur en de belangrijke contact-personen. Taken en verantwoordelijkheden, aangevuld met een overzicht van vacatures voor een volgende tocht ontbreken eveneens. 5. Verslagen: De laatste jaarverslagen, inclusief evaluaties en actuele beleidsnota’s, die door de ledenvergadering zijn goedgekeurd, verdienen een plaats op de website 6. Samenwerkingsverbanden: Een overzicht van de verschillende samenwerkingsverbanden en belangrijke lidmaatschappen geeft een beeld van de positie van de PSV Renkum en de Wandeltocht binnen het geheel van wandel én Airborne activiteiten. Samenwerking die direct bijdraagt aan het doel van de PSV Renkum kan worden voorzien van uitleg over doel en resultaten.

Figuur 5 De Airborne Wandeltocht is één van de vele activiteiten die in de maand september in Renkum en omliggende gemeenten plaatsvindt, die samenhangt met de “Slag om Arnhem”. Is er al een visie voor na het jaar 2044?

8

6.2 People

Figuur 6 Vrijwilligers zijn op veel plekken aanwezig. Het gebruik van een aantal (tijdelijk beschikbare) elektrische scooters en fietsen kan bij het snel verplaatsen handig zijn.

Grote evenementen zoals de Airborne Wandeltocht bestaan bij de gratie van een flinke groep vrijwilligers. Een kerngroep is er vaak het gehele jaar mee aan de slag en een uitgebreide tweede schil is vooral vanaf vlak voor tot vlak na de wandeltocht actief. De verdeling van taken over een 8-tal werkvelden zorgt voor specialisatie, opbouw van expertise en daarmee (gezien de lange “dienstverbanden”) ook vakkundig aansturen. Belangrijke aandachtspunten bij een duurzame wandeltocht in het algemeen zijn:    

 

Goed overzicht van alle medewerkers/vrijwilligers inclusief actuele contactgegevens van hun thuisbasis in geval van problemen Overzicht van de taken, positie, leeftijd, “dienstverband”, opleiding en geslacht van de vrijwilligers en eventuele knelpunten/pijnpunten uit het verleden in een dossier. Aandacht voor verloop uit de vereniging, maar ook voor “dichtgetimmerde vriendenclubjes” die niet openstaan voor verse aanwas van buiten Heldere uitleg van beleid, instructies, verzekeringen, vergoedingen en regels. Daarbij ook aandacht voor zaken als intimidate, (seksueel) geweld, ongewenste intimiteiten en andere aspecten op dit gebied. Daarbij ook aandacht voor de rol van een vertrouwenspersoon. Overzicht van ziekte en ongevallen en “lessons learned” Helderheid over opleidingen, training van sociale vaardigheden, BHV e.d. 9

6.2.1 Mogelijke actiepunten People 1. Voor zover niet al is voorzien in de aandachtspunten van onderdeel 6.2. kan het bestuur hiermee aan de gang gaan. 2. De rol van vergrijzing van bestuur als ook vrijwilligers in de komende 2 decennia is een aandachtspunt 3. Aandacht voor de mogelijkheden die vrijwilligers hebben om “hoger op te komen” binnen de organisatie. Doorstromen naar andere functies, wisselen van afdelingshoofden en goed documenteren van kennis en ervaring(en) 4. Verzekeringen, afdekking van risico’s voor, tijdens en na afloop van de Wandeltocht verdient mogelijk aandacht 5. Informatievoorziening via de interne website, waarbij met nieuwste middelen het “elektronische contact” kan worden versterkt, zou overwogen kunnen worden (kijk bijvoorbeeld naar systemen (met inloggen) die lijken op Facebook. 6. Helderheid in de informatievoorziening over zowel negatieve als positieve punten is belangrijk naar vrijwilligers. Resultaten van evaluaties open bespreken.

6.2.2 Conclusie De PSV Renkum werkt gedurende een zeer korte periode onder hoge druk aan een eendaags product. Samen met honderden vrijwilligers moet op dat moment worden gescoord, maar ook in de tussenliggende maanden is er een groep mensen die aan het werk blijft. Bij het verduurzamen van de Airborne wandeltocht kan er aandacht worden besteed aan de toekomstbestendigheid van de organisatie en de kennis en vaardigheden van de vrijwilligers. Een beleid van promotie en functiewisseling binnen de vrijwilligersorganisatie kan “jong talent” stimuleren om actief te blijven.

Figuur 7 Vrijwilligers aan het werk. Een tijdelijke medische dienst in de vergaderruimte van OVC’85. Een rookverbod voor wandelaars? San Francisco en New York hebben al regels op dit gebied….

10

6.3 Planet Het bij elkaar brengen van ruim 30.000 wandelaars, honderden vrijwilligers en duizenden toeschouwers gedurende één dag (eerste zaterdag van september) in een relatief klein gebied, heeft een flinke impact op allerlei aspecten die onder de noemer van Planet vallen. De indeling van dit onderdeel pak ik bewust thematisch op, zodat zowel de korte beschrijving als ook eventuele actiepunten beter tot hun recht kunnen komen.

Figuur 8 Een goede regeling met het openbaar vervoer voorkomt niet dat er veel mensen met de auto komen. Het organiseren van carpoolen is best een klus. Zeker als wandelaars met verschillende snelheden na afloop ook weer lekker Belangrijke aspecten vandedit onderdeel grote evenementen zijn:ver wil je gaan om bezoekers met de trein naar huis willen. Toch vraagt Zeven Heuvelen bij Loop een fiks parkeertarief. Hoe te laten komen? Lijkt het overigens drukker te worden op de parkeerterreinen?

Belangrijke aspecten die in dit hoofdstuk aan de orde komen zijn:       

Communicatie en Materiaal Voedsel en Drank Elektra, Gas, Brandstoffen en CO2 Water Afvalwater en Sanitair Afval en Schoonmaak Geluid(soverlast)

      

11

Bodem en Groen Mobiliteit en Parkeren Kantoor en Organisatie Leveranciers Wederverkopers Merchandising Overige

6.3.1 Communicatie en materialen Een voordeel van een evenement waarvan in 2013 de 67ste editie wordt georganiseerd is natuurlijk dat er weinig omwonenden meer zullen zijn die op de 1ste zaterdag van september verbaasd naar buiten kijken. Voorlichting naar alle inwoners van de gemeente Renkum wordt opgepakt via de Hoog en Laag en in mindere mate de Gelderlander. Inwoners hebben ruim op tijd door dat de wandeltocht er weer aankomt doordat er op diverse plaatsen bordjes hangen m.b.t. parkeerverboden en omleidingen. Wandelaars en bezoekers uit de regio kunnen via de website alle informatie vinden en worden door de verkeersmaatregelen actief de goede kant op gestuurd. Daar zijn geen aanvullende folders voor nodig. Ook tijdens de wandeltocht is het voor de 10 en 15 km wandelaars volstrekt helder hoe ze moeten lopen. GPS en routekaart hoeven niet ingezet te worden. Mogelijke actiepunten Communicatie en materialen  De Website van zowel Wandeltocht alsook Gemeente wordt gebruikt als “informatiebord”.  Duurzaamheidsmissie duidelijk maken op de website  Algemene boodschap over Duurzame Airborne kort en “vrolijk” in Park Hartenstein bij de start presenteren (vlag - spandoek)  Thematische aandacht voor aspecten als afvalscheiding, voeding, sanitair, watertappunten en mobiliteit op relevante plekken (spandoek – bord)  Papieren informatiedragers worden alleen bij hoge uitzondering door de organisatie zelf gebruikt tijdens de wandeltocht. Derden mogen deze niet verspreiden.  Onderzoeken of tijdens het bestellen van het E-Ticket informatie m.b.t. duurzaamheid, vervoer, voeding, waterflesjes e.d. kan worden overgebracht  Informatieborden en andere promotiemiddelen moeten voor meer dan 75% herbruikbaar zijn. Als deze eenmalig zijn dienen ze van milieuvriendelijk, recyclebaar materiaal te zijn.

Figuur 9 De toegangspoort gebruikt de hele dag stroom voor het opblazen van de boog. Een andere “vaste” opstelling kost ook veel energie en handlingkosten. Kan het beter? maar dan wel met eenzelfde resultaat? Overleg met de sponsor…

12

6.3.2 Voedsel en Drank Waar gewandeld wordt willen mensen ook graag wat eten en drinken. De locaties waar zwak alcoholische dranken geschonken worden, zijn qua locatie en tijdstip duidelijk aangegeven in de evenementenvergunning.     

Park Hartenstein (gehele dag) Gall & Gall Utrechtseweg tot 18:00 uur zwak alcoholisch Mimi’s Poststraat tot 18:00 uur zwak alcoholisch Schoonoord Utrechtseweg tot 20:30 zwak alcoholisch Raadhuisplein Utrechtseweg tot 20:30 zwak alcoholisch

Het aanbieden van voeding tijdens de wandeltocht is binnen de vergunning enkel als een veiligheidsrisico omschreven (bakken, braden, frituren en barbecue). Aspecten als kwaliteit, voedselveiligheid e.d. worden vanuit de algemene wetgeving kort aangestipt. Een duurzame Airborne Wandeltocht kan bij organisatie van het aspect Voedsel en Drank voor de komende wandeltocht al eerste (kleine) stappen zetten. Het zal waarschijnlijk nog kleinschalig zijn en gericht op voorlichting en kennismaking. Toch is het goed mogelijk om in overleg met alle standhouders vanuit de PSVR in gesprek te gaan.

Figuur 10 Heerlijke vers geperste sinaasappelsap. Er gaat niets boven vers geperst. Aandachtspunt voor een komende wandeltocht is de herkomst van de sinaasappels zelf, de bekers én met name de afvalverwerking van schil en beker na afloop.

13

Mogelijke actiepunten Voedsel en Dranken  Positief presenteren van een gezond alternatief als tegenhanger van de “vette hap”  Aandacht voor het aanbieden van vers fruit (regio) als gezonde snack  Standhouders stimuleren om naast vlees ook vleesvervangers aan te bieden als lekker en gezond alternatief  Gezond frituren in plantaardige (vloeibare) vetten is de norm  Koffie, thee, suiker en vergelijkbare producten waar mogelijk van FairTrade, EKO, biologisch, Utz Kapeh, Milieukeur, EU Ecolabel of Rainforest Alliance. Peeze Koffie Arnhem komt graag “in beeld”  Drinkwater tappunten op diverse plaatsen langs de route in combinatie met voorlichting over het zelf meenemen van een waterflesje. Mogelijk is ook het aanbieden van een “Airborne waterfles”  Waar mogelijk contracten m.b.t. bier en frisdranken afsluiten met bedrijven die duurzaam produceren (Gulpener bijvoorbeeld)  Specifiek (duurzaam) verpakkingsmateriaal, zoals bekers voor koffie-thee, bier en frisdrank en bakjes/borden, vorkjes/lepels voor hamburgers, friet en andere hapjes verplicht stellen  Gescheiden afvalinzameling rondom “eetgelegenheden” zo inrichten dat er voor wandelaars en bezoekers een heldere scheiding gemaakt kan worden in composteerbaar, kunstoffen en (een klein beetje) restafval.

Figuur 11 Het installeren van een flink aantal tijdelijke én enkele vaste watertappunten kan zeer goed samen met het waterbedrijf Vitens én Join the Pipe. Het aspect legionella speelt daarbij géén rol, want is feitelijk niet mogelijk. Een 30-tal gemeenten in Nederland geven al het goede voorbeeld. Installatie in Renkum betekent ook dat er op andere plekken in de wereld waterpunten worden aangelegd. Denk hierbij aan Afrika en Azië – Zuid-Amerika.

14

15

6.3.3 Electra, Gas, Brandstoffen, CO2 De wandeltocht is eendaags en wordt grotendeels bij daglicht gelopen Daarbij is het ook nog vaak zonnig weer. Dat betekent dat het verduurzamen van de Airborne op het gebied van elektriciteit en gas (voor bijvoorbeeld verwarming) redelijk eenvoudig is. De stroomvoorziening van de Gemeente Renkum is “groen”. Dat betekent voor de Airborne wandeltocht dat daar waar elektriciteit uit een gemeentelijk stopcontact komt CO2 neutraal gewerkt kan worden. Daar waar aggregaten worden ingezet zijn nog mogelijkheden. Deels door deze tijdelijke plekken om te bouwen tot locaties met een aansluiting op het elektriciteitsnet. Daarnaast ook door het huren van aggregaten op waterstof of groengas. Het gebruik van brandstoffen voorafgaand, tijdens en na de Airborne beperkt zich vooral tot het extra busvervoer, vrachtwagens voor het op- en afbouwen van hekken, stellages, stands e.d. Mogelijke actiepunten Electra, Gas, Brandstoffen, CO2  Maak voor de Airborne wandeltocht van 2013 een Energieplan, waarbij in kaart wordt gebracht waar welke vormen van energie en hoeveelheden (globaal) worden gebruikt en in hoeverre dit duurzaam is. Formuleer voor 2014 een plan om het energieverbruik te verminderen en CO2 neutraal te krijgen  Onderzoek voor 2013 waar aggregaten vervangen kunnen worden door reguliere stroomaansluitingen  Onderzoek voor 2013 waar verlichting vervangen kan worden door led-verlichting of andere vormen van duurzame verlichting (zonnecollectoren direct gekoppeld aan verlichting)  Onderzoek in hoeverre alle ingehuurde vervoersmiddelen gebruik kunnen maken van groen gas, elektriciteit of waterstof.

Figuur 12 Als er op deze locatie altijd een standhouder is voor voedsel en drank is een vaste aansluiting voor elektriciteit aan te bevelen. Ook bij de sinaasappelstand werd een aggregaat gebruikt.

16

6.3.4 Water Fysieke inspanning vraagt om een flinke hoeveelheid water. Gelukkig is de Airborne Wandeltocht altijd in het begin van september, waardoor het minder heet is voor de wandelaars en bezoekers. Toch is het beschikbaar stellen van voldoende drinkwater(tap)punten een belangrijke voorwaarde voor een gezonde wandeling. De ervaringen bij de 4-Daagse hebben dat wel aangetoond. De mogelijkheden om te voldoen aan een veilige watervoorziening zijn aanwezig. Belangrijk is in ieder geval om te voorkomen dat “de tuinslang” moet worden ingezet. Voor een Duurzame Airborne zijn er feitelijk drie goede systemen, die ook samen kunnen worden ingezet. Het gaat dan om vaste locaties waar water getapt kan worden (Raadhuisplein, Park Hartenstein, Sportpark Bilderberg, Westerbouwing), tijdelijke watertappunten op tussenliggende plekken via de palen van Join the Pipe waar een beperkte hoeveelheid mensen (snel) het waterflesje kunnen vullen. Dit aangevuld met tijdelijke watertapplaatsen bij de parkeerplaatsen/station, Sportpark Hartenstein, die zijn ingericht op grotere hoeveelheden “tappers” tegelijk. Het zuinig omgaan met water bij het organiseren van de Airborne wandeltocht zelf lijkt geen issue. Mogelijke actiepunten Water  In overleg met de Gemeente aanleggen van een aantal vaste en waar zinvol tijdelijke watertappunten (Join the Pipe)  Onderzoeken van mogelijkheden (samen met Vitens en Defensie) om vooral bij aanvang wandelaars snel en gemakkelijk het “Airborne waterflesje” te laten vullen. Sanitair en water kunnen hier uiteraard samen gaan.

Figuur 13 Breda heeft al een vast tappunt. Er zijn al veel gemeenten die de veilige en stevige Join the Pipe hebben neergezet. De vaste kosten van onderhoud zijn daarbij beperkt tot één maal per jaar controle en waar nodig reiniging.

17

6.3.5 Afvalwater en Sanitair Mensen moeten met enige regelmaat naar “het potje”. De organisatie van een groot evenement waar ruim 33 duizend wandelaars op afkomen, aangevuld met bezoekers, zit bij “het sanitair” altijd met problemen. Bij de start van de tocht zal het altijd druk zijn, daarna is het een verspreide drukte langs de route, met een tijdelijk hoogtepunt bij Sportpark Bilderberg en uiteindelijk weer bij Park Hartenstein en op het Raadhuisplein. Het plaatsen van de juiste hoeveelheid sanitair vergt organisatietalent. Vanuit een verduurzaming van de Airborne zijn er een aantal stappen te zetten. Het gaat dan om het creatief inzetten van tijdelijke voorzieningen, die tijdens de toch verplaatst kunnen worden naar “drukke plekken”. Daarnaast gaat het om het opsplitsen van mannen met een snelle plas versus de rest die wat meer tijd nodig heeft. Het beperken van waterverbruik, het gebruik van een duurzaam sanitair concept (van Houthum), het omzetten in kunstmest van de plasjes en het vergisten (biogas) van alle restmateriaal bij Waterschap Veluwe in Apeldoorn zijn allemaal goede mogelijkheden. Mogelijke actiepunten bij Afvalwater en Sanitair  Onderzoek naar mogelijkheden om het afvalwater aspect te verduurzamen, waarbij vooral aandacht voor kleine en grote boodschap, kunstmest productie, vergisting, biologische zeep en reinigingsmiddelen e.d.  Aandacht voor de logistiek van het gebruik van sanitair tijdens de gehele wandeltocht, waarbij bij de start/parkeren, Sportpark Bilderberg en op het Raadhuisplein aanknopingspunten zijn voor verbetering.

Figuur 14 Kom je aan met trein of auto wil je nog snel even naar het toilet voordat de wandeltocht begint. Hetzelfde natuurlijk aan het einde van de tocht, voordat je naar huis gaat.

18

Figuur 15 De Zeven Heuvelen Loop heeft het gehele sanitair duurzaam opgepakt. “Van start tot finish” zou je kunnen zeggen. Aandacht dus ook voor papier, dispensers, verwerking van urine en overig materiaal op een duurzame manier. Ook waterbesparing speelt daarbij een rol.

19

6.3.6 Afval en Schoonmaak Wandelaars verbruiken een boel energie tijdens de tocht. De organisatie zorgt samen met de standhouders voor een ruim aanbod van voedsel en drank. Alle locaties waar men kan eten en drinken moeten zijn voorzien van een afvalbak én de organisatie moet op het gehele evenementen terrein (dus ook langs de route) alles uiteindelijk netjes achterlaten. Bij een verduurzaming van de wandeltocht is zijn er een drietal belangrijke aspecten die een rol spelen. 1. De wandelaar neemt verpakkingsmateriaal mee en wil dat tijdens de tocht kwijt in afvalbakken. Vaak zal het hierbij gaan om kunststof, soms om groente/fruitafval en daarnaast enig papier en restafval. Gescheiden inzameling in 2 stromen is mogelijk (kunststof en restmateriaal). 2. De standhouders bieden voedsel en dranken aan op een vaste locatie en kunnen kiezen voor duurzaam verpakkingsmateriaal en een goede gescheiden afvalverwerking ter plekke. Als de wandelaar of bezoeker de versnapering meeneemt is aspect 1 van toepassing…. Gescheiden inzameling in 3 stromen is mogelijk (Etensresten en Verpakkingsmateriaal, Kunststof en restmateriaal) 3. Op de grote locaties (Park Hartenstein, Sportpark Bilderberg, Westerbouwing en Raadhuisplen/Schoonoord) ontstaat veel afval maar zijn tegelijk ook goede mogelijkheden om afvalscheiding in de praktijk te brengen. Gescheiden inzameling in 3 stromen is mogelijk (Etensresten en Verpakkingsmateriaal, Kunststof en restmateriaal) Het schoonhouden van het gehele evenemententerrein is vooral ook een opvoedingsklus van bezoekers en wandelaars tijdens de tocht. De indruk bestaat dat men hier prima meewerkt en dat ook een extra stap m.b.t. afvalscheiding positief gewaardeerd zal worden. Sail Amsterdam heeft daar ruime ervaring mee. Mogelijke actiepunten Afval en Schoonmaak  Onderzoeken of afvalscheiding in kunststoffractie en restafval langs de route zinvol is  Onderzoeken hoe afvalscheiding bij standhouders en op de belangrijke vaste locaties vorm kan krijgen, waarbij gebruik van composteerbaar verpakkingsmateriaal een voorwaarde is  Onderzoeken hoe de gehele afvalverwerking zodanig kan plaatsvinden dat er sprake is van een “neutrale wandeltocht”. Daarbij kan de compost van de tocht ingezet worden bij de groenvoorziening langs de route en kan alle kunststofafval van de tocht (en de gemeente) ingezet worden voor opvallende afvalbakken e.d.

Figuur 17 Zetten we er 1 of 2 neer?

Figuur 16 Gescheiden inzameling heeft ruimte nodig

20

6.3.7 Geluid(soverlast)

Figuur 18 Even geen geluid “rust”

Echte geluidsoverlast is tijdens de Airborne wandeltocht over het algemeen niet van toepassing. Wie maakt er het meeste geluid?... De vele muziekkorpsen zullen terecht stellen dat ze geen geluid maken, maar muziek. Bij de diverse plaatsen voor voedsel en drank is geen Muzak en bij Park Hartenstein is er ook hoge kwaliteit muziek. Restaurant Schoonoord en het Raadhuisplein gaan door tot 21:00 uur.

6.3.8 Bodem en Groen De wandelaars lopen een gedeelte van de route door bossen en over paden. Bij Park Hartenstein en bij Sportpark Bilderberg wordt intensief gebruik gemaakt gedurende de dag van de grasvelden. De indruk is dat alle deelnemers zich vooral in de natuur goed bewust zijn van de te kwaliteit en kwetsbaarheid en daar ook naar handelen. De omvang van de wandelpaden door de bossen is dermate dat grote groepen er prima over kunnen lopen. Mogelijke actiepunten Bodem en Groen  Onderzoeken welke invloed de wandeltocht door de bossen heeft op bodemstructuur, erosie e.d.

21

6.3.9 Mobiliteit en Parkeren

Figuur 19 kan het zijn dat er meer mensen met de auto komen? Kunnen we dat bijhouden en ook onderzoeken waarom ze de trein of bus niet pakken. Kunnen we in de omliggende gemeenten die géén treinverbinding hebben met Oosterbeek iets doen met “Airbornebussen” waar men ’s morgens in kan stappen en die iedereen ook weer thuis afzetten?

Wandelaars en bezoekers komen met auto, bus, trein en fiets. Inwoners van Oosterbeek die meedoen, komen natuurlijk ook wandelend naar de wandeltocht. Evenementen proberen bezoekers en deelnemers zoveel als mogelijk met het openbaar vervoer te laten komen. Voor een Duurzame Airborne is het belangrijk om te weten welke richting men opgaat met mobiliteit. Is er sprake van een toename van extra auto’s, hebben bezoekers bezwaar tegen het betalen van een parkeervergoeding als ze met de auto komen. Moet die bijvoorbeeld hoger zijn voor mensen die alleen op bezoek komen (2 euro voor wandelaars per auto en 5 euro voor bezoekers?) Zijn de bus en treindienstregelingen optimaal? Kunnen we carpoolen stimuleren? Mogelijke actiepunten voor Vervoer en Mobiliteit  Onderzoek naar het gebruik van de verschillende vervoersmogelijkheden  Onderzoek naar beprijzing van autogebruik voor wandelaars en bezoekers  Evaluatie van fietsenstalling (met name Park Hartenstein)  Analyse van de voordelen van parkeren buiten Oosterbeek en dan verder met de bus

22

6.3.10 Kantoor en Organisatie De PSV Renkum is gedurende een korte periode per jaar enorm actief en tijdens de rest van het jaar aan het voorbereiden en evalueren. De impact die de organisatie zelf heeft op het milieu kan eenvoudig worden geneutraliseerd door duurzaam in te kopen, elektriciteit, gas en water zuinig en groen in te kopen en gebruiken. Uiteraard speelt het eventuele zakelijke vervoer van bestuursleden of coördinatoren een kleine rol. Mogelijke actiepunten Kantoor en Organisatie  Onderzoek waar mogelijkheden zijn tot verduurzaming: kantoormateriaal, facilitaire zaken, vervoer e.d.

6.3.11 Leveranciers De Airborne wandeltocht is qua organisatie niet erg afhankelijk van duurzaamheid in de keten. Feitelijk zou je kunnen stellen dat de mogelijkheden vooral liggen bij de standhouders/pachters. Daar waar leveranciers/dienstverleners een bijdrage leveren aan de wandeltocht kan de organisatie deze stimuleren om bij de inzet van mensen, voertuigen, voorzieningen extra aandacht aan duurzaamheid te besteden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het plaatsen van dranghekken, afvalbakken, toiletunits e.d Zie ook Merchandising

Figuur 20 Ook bedrijfskleding valt ook onder dit hoofdstuk. De mannen op deze foto dragen een polo van de organisatie. Die kan duurzaam worden geproduceerd. Als het gaat regenen… is er dan ook een regenjas “van de zaak”?

23

6.3.12 Standhouders/Pachters De Airborne wandeltocht heeft zelf de verantwoordelijkheid m.b.t. standhouders en hun activiteiten. De Gemeente stelt eisen op het vlak van veiligheid, ruimte en orde en netheid rondom de stand. De organisatie zelf kan als primair verantwoordelijke ook zelf keuzes maken als het gaat om het toelaten van bepaalde partijen op Park Hartenstein of andere plekken. Afgelopen jaar was er bijvoorbeeld extra aandacht vanuit Bureau Cambium voor Join the Pipe. In andere onderdelen van deze notitie is al aandacht besteed aan de stappen die de standhouders zélf tijdens de Airborne wandeltocht kunnen nemen. Het gaat daarbij om zaken als: gezonde voeding, duurzame verpakkingen, gezond frietvet, afval voorkomen en goed scheiden e.d. In de afgelopen jaren is er enig rumoer geweest over de kosten van een standplaats. De nieuwe opzet met de PSV Renkum als organisator was aanleiding om daar anders mee om te gaan. Mogelijke actiepunten Standhouders/Pachters  Evaluatie van het huidige “bestand van standhouders/pachters” in relatie tot de duurzaamheidsplannen. Hierbij op zoek naar kansen en mogelijkheden voor de partijen waar al langjarig mee wordt samengewerkt om mee te doen aan een duurzamere Airborne (OVC’85).  Ontwikkeling van visie op het type standhouders dat past bij de wandeltocht  Aandacht voor de werkomstandigheden bij de standhouders zelf waar het gaat om veiligheid van werken, (te) jonge medewerkers

Figuur 21 Met veel inzet van vrijwilligers zorgen OVC’85 en Ostrabeke voor extra inkomsten voor de voetbalclub.

24

6.3.13 Merchandising Het logo van de Airborne wandeltocht is bekend en de wijnrode kleur ook. De organisatie kan bij het aanschaffen van zogenaamde merchandising die zij zelf inkoopt, aandacht besteden aan kwalitatief goede spullen die op een mens en milieu vriendelijke manier worden geproduceerd. Ook naar derden kan zij haar invloed aanwenden.

Figuur 22Het is mogelijk om als organisator voorwaarden te stellen aan de aan te bieden producten.

6.3.14 Overige Natuurlijk zijn er nog veel andere aspecten die een rol kunnen spelen. Denk daarbij aan calamiteiten die kunnen optreden door extreem weer. Zijn de plannen goed, is er voldoende geoefend? Hoe is de samenwerking met maatschappelijke organisaties (Scarabee). Verloopt die goed? Passen de plannen binnen doel en imago van de wandeltocht? Er zijn zeker nog extra punten die aan deze notitie kunnen worden toegevoegd.

25

6.4 Profit Als alles achter de rug is hebben diverse organisaties zowel geld uitgegeven, als geld verdient. Bij elk groot evenement is er in deze sprake van winners en verliezers. De PSV Renkum heeft inkomsten vanuit wandelaars en standhouders. De Gemeente heeft directe kosten, maar kan ook vanuit haar rol, tevreden zijn met de extra inkomsten die alle bezoekers bieden voor de lokale economie. Anderen zoals de Politie, Brandweer en GHOR hebben voornamelijk directe kosten, zonder dat daar (voor zover bekend) inkomsten tegenover staan. Standhouders en lokale hotels, restaurants en cafés hebben een mooie extra omzet (met een redelijk klein ondernemersrisico). Bij de verduurzaming van de Airborne is er op het vlak van transparantie vanuit de PSV Renkum nog het een en ander te bereiken. Op dit moment zijn geldstromen voor derden niet inzichtelijk. Daarbij zou je vooral vanuit maatschappelijk oogpunt kunnen stellen dat opbrengsten en kosten op een eerlijke manier verdeeld moeten worden over alle deelnemende partijen (standhouders hebben recht op een redelijke winstmarge). Daar waar de PSV Renkum in het verleden de opbrengsten van de wandeltocht gebruikte voor het ondersteunen van veteranen en hun familie om naar Oosterbeek te komen is deze doelstelling tegenwoordig en zeker ook naar de toekomst voor een buitenstaander niet helder.

6.4.1. Mogelijke actiepunten Profit   

 

Presenteer jaarlijks een jaarverslag op de website waarin duidelijk naar voren komst hoe inkomsten en uitgaven zijn geweest, welke reserveringen zijn gedaan etc. Bankier duurzaam Evalueer de doelen die met de nu en in de toekomst beschikbare “winsten” bereikt moeten worden. In hoeverre worden door eigen winsten elders kosten niet “eerlijk” betaald bijvoorbeeld, maar onderzoek ook hoe effectief eigen projecten zijn met een klein budget en of samenwerking met andere “goede doelen” een meerwaarde kan opleveren. Ben transparant naar vrijwilligers. Zorg ervoor dat deze geen kosten voor eigen rekening nemen die ze feitelijk niet kunnen of hoeven dragen Geef alle vrijwilligers op verjaardagen en andere momenten een kleine attentie.

Figuur 23 Bedrijfskleding met daarboven een creatief kapsel

26

6.5 Strategie In 2013 is er al weer voor de 67ste keer een Airborne wandeltocht. Een duurzame wandeltocht vraagt zich elke paar jaar af of er nog reden is voor eigen bestaan. Of alles bij het zelfde moet blijven, of dat er links en rechts wel eens iets anders kan. Daarbij is er in het geval van de Airborne natuurlijk een direct verband met de historische gebeurtenissen in 1944. Dit betekent dat er in 2014 met de 70ste herdenking van de Slag om Arnhem extra aandacht zal zijn. Datzelfde zal in 2019 ook wel zijn als we 75 jaar terugdenken én straks in 2044 natuurlijk, want dan is het al weer 100 jaar later. Ikzelf ben dan 84 en nodig mezelf nu alvast uit. Belangrijk voor de Airborne wandeltocht is om over die toekomst na te denken en daarbij in gesprek te gaan of blijven met het bestuur van de gemeente (Raad en B&W), maar ook met maatschappelijke organisaties en uiteraard burgers en wandelaars. Vragen die je zou kunnen stellen zijn: Hoe ziet de link tussen historie en wandelen er over 10 jaar uit. Moeten we de belangrijke jaren als 70 – 75 – 100 iets extra’s doen en in de tussenliggende jaren vooral gezond gaan wandelen? Waar gaat het naartoe met de PSV Renkum. Zijn jullie zelf millenniumproof? Vragen die als onderdeel van verduurzaming aan de orde kunnen komen.

Figuur 24 Is de rol van Defensie straks bijvoorbeeld meer voor de lustrumjaren of kan alles blijven zoals het is?

27

7. Tot slot Hoe duurzaam is een verhaal over een wandeltocht als je nu eindelijk op pagina 28 bent aangekomen als lezer ;-) Zie alles als een aanzet tot gesprek. Veel kan uitgezocht worden. Vaak kan er met wat steun van derden én in samenwerking met andere Renkumse evenementen veel bereikt worden. Een actieplan vergt samenwerking van alle belanghebbenden. Soms zal het geld kosten, maar gezien het karakter van de wandeltocht zal het eerder gaan om het vergroten van de inkomstenstroom op een duurzame manier.

Over de schrijver: Frans Beurskens is actief op duurzaamheidsgebied sinds begin jaren ’80 en is op allerlei manieren actief in de gemeente Renkum sinds 1991. Op dit moment werkt hij aan het opzetten van een nieuw bedrijf (focus ict en duurzaamheid). Deze notitie is op eigen initiatief geschreven (om niet) en ziet de schrijver als een schoolvoorbeeld van het voordeel van “meedenkende burgers”.

28

Gemeente Amsterdam - Initiatief Voorstel 2009

29

Gemeente Amsterdam Gemeenteraad Gemeenteblad

Initiatiefvoorstel

Jaar

2011

Initiatiefvoorstel van de raadsleden mevrouw Van Roemburg (GroenLinks) en de heer Capel (D66) van 25 oktober 2011, getiteld: “Een duurzaam evenementenbeleid: drie kansen voor Amsterdam”. De Gemeenteraad van Amsterdam

Gezien het initiatiefvoorstel van de raadsleden mevrouw Van Roemburg en de heer Capel van 25 oktober 2011, getiteld: “Een duurzaam evenementenbeleid: drie kansen voor Amsterdam”, Besluit:

Verzoekt het college van burgemeester en wethouders de onderstaande en / of soortgelijke voorstellen uit te werken en te integreren in het Amsterdamse evenementen beleid.

1. Duurzame mobiliteit De onderstaande acties promoten het gebruik van het openbaar vervoer en alternatieve transportmiddelen. Idealiter moeten deze maatregelen in samenspraak met de evenementorganisatie georganiseerd worden. a. Breng bus- en treinroutes om het evenement te bereiken in kaart en publiceer deze routes op de b. c. d. e. f.

g. h.

website van het evenement en de website van de gemeente; Verzorg aanvullende pendeldiensten naar een dichtbijgelegen bus- of treinstation, extra bus- of treinverbindingen of extra haltes, en overleg hierover met het GVB; Verzorg bewegwijzering naar de evenementlocatie vanaf de dichtbijgelegen bus- of treinstation; Verzorg bewegwijzering van fietsroutes naar de evenementlocatie; Plaats tijdelijke bewaakte en onbewaakte fietsenstallingen in de directe omgeving van het evenement; Maak gebruik van bestaande parkeergarages en / of bedrijfsparkings in de omgeving om autoverkeer uit de gevoelige zones rondom het evenement zelf te weren, in combinatie met een pendeldienst; Verzorg met het GVB het aanbieden van combinatietoegangskaarten en / of toegangskaarten waar het vervoer al bij inbegrepen is zoals inmiddels gebruikelijk is bij theatervoorstellingen; Maak bij grote evenementen die op meerdere plekken in Amsterdam afspelen de omgeving van het evenement autoluw of autovrij. Dit maakt een bezoek aan het evenement hoogwaardiger en aantrekkelijker.

30

2. Duurzaam productbeheer De onderstaande maatregelen reduceren het afvalvolume, verbeteren de inzameling van afval, leiden tot lagere opruimkosten, verminderen het energie- en waterverbruik en bevorderen de bodembescherming. i.

Reduceer de afvalberg door geen wegwerpverpakkingen te gebruiken; Maak zoveel mogelijk gebruik van snel biologisch afbreekbare borden, bekers, bestek, enzovoorts;

j. k. Zorg voor voldoende afvalverzamelpunten die zoveel mogelijk gebruik maken van

scheiding van afval; l. m. n. o. p. q.

r. s.

Stimuleer recycling en een goede afvalverwerking en beloon goed bedrag door middel van bijvoorbeeld een gadget, een bon of statiegeld; Neem zoveel mogelijk energiebesparende maatregelen zoals het gebruik van efficiënt keukenmateriaal, spaarlampen en energiebesparende pompen voor afvalwater; Leg vaste stroompunten aan op evenementenlocaties en verplicht vervolgens het gebruik via deze afnamepunten; Stimuleer de huur van watervrije toiletten of waterbesparende toiletten; Stimuleer de aansluiting van de afwatering op bestaande riolen naast de evenementenzone; Leg op pleinen waar veelvuldig evenementen worden gehouden voldoende hufterbestendige verzinkbare urinoirs (uriliften) aan, sluit plaatsen met risico op wildplassen af en plaats voldoende urinoirs en toiletten op goed bereikbare plaatsen (gebruik de richtlijn van één toiletten per 150 gelijktijdige bezoekers bezoekers); Stimuleer het gebruik van houten vloeren en rubber matten, zowel frontstage als backstage, vooral op plaatsen waar veel mensen komen: in tenten, bij de ingang, rondom de bar, etc.; Organiseer het evenement met de functie van bodembescherming in het achterhoofd: duid duidelijk aan waar de dienstwegen zijn, waar de plaatsen waar zware gewichten op de bodem worden geplaatst en waar de plaatsen waar grote bezoekersaantallen komen.

3. Duurzame communicatie De onderstaande maatregelen stimuleren een duurzame wijze van communicatie en zorgen voor meer draagvlak bij omwonenden en bezoekers. t.

u. v. w. x. y. z.

Beheers de interne papierstroom door zo veel mogelijk gebruik te maken van digitale communicatie. Bij een evenement vanaf 5000 bezoekers moet een app voor smartphones moet worden ontwikkeld als vervanging voor flyers, plattegronden en tickets (dat laatste bijvoorbeeld door de app alleen downloadbaar te maken als je een ticket hebt). Kies voor gerecycled papier en maak gebruik van plantaardige inkten voor de drukker; Stimuleer het gebruik van alternatieve promotiematerialen, zoals affichepanelen, spandoeken en sandwichborden; Zorg dat afvalverzamelpunten en andere voorzieningen goed worden afgegeven; Benadruk het duurzame karakter van het evenement in de communicatie naar zowel de bezoekers als de bewoners; Stimuleer de inkoop van goederen en andere producten van de plaatselijke ondernemers; Betrek bewoners bij het evenement: nodig ze uit voor speciale voorstellingen of maak toegang met korting mogelijk.

31

Het lid van de Gemeenteraad,

E.T.W. van Roemburg (GroenLinks) S. Capel (D66)

Toelichting

32

A. Inleiding Amsterdam is ieder jaar weer het toneel van verschillende grote evenementen, festivals en sportwedstrijden. De Parade, het Amsterdam Roots Festival, de Marathon van Amsterdam, de IDFA, de Gay Pride, Het Over ‘t IJ Festival, Koninginnedag; de lijst is te lang om hier op te sommen. Het groeiende aantal evenementen is niet alleen goed voor de citymarketing van Amsterdam, maar draagt ook bij aan de economie van de stad, de hoofdlijnen van relevant beleid (zoals de Olympische ambitie of de ambities uit de hoofdlijnennota Kunst & Cultuur) en het imago van Amsterdam als creatieve, sportieve en internationale stad. In 2009 is er een nieuw beleidskader evenementen vastgesteld door het gemeentebestuur.1 Dit beleidskader richtte zich voornamelijk op de verbetering van de dienstverlening via het evenementenbureau, de inrichting van één loket voor organisatoren van evenementen, en een transparante methodiek voor geldstromen en besluitvorming. Bij de beoordeling van evenementen wordt er naar een aantal inhoudelijke en zakelijke criteria gekeken. Onder die laatste criteria worden onder andere het indienen van een veiligheidsplan en mobiliteitsplan geschaard, als ook een ervaren en gedegen organisatie, een tegenprestatie die in lijn is met de hoogte van de gemeentelijke bijdrage, en minstens 50 procent eigen inkomsten.

GroenLinks en D66 vinden dat één aspect rond het evenementenbeleid nog onderbelicht is: duurzaamheid. Daarmee doelen we niet enkel op maatregelen die milieuvriendelijkheid zijn, maar op een evenwicht tussen sociale, economische en ecologische belangen. Als een evenement dit evenwicht bereikt, dan is er sprake van een duurzaam evenement.

B. De redenen voor een duurzaam evenementenbeleid Het wordt steeds drukker in de stad en grote evenementen trekken steeds meer bezoekers. Om het draagvlak voor het aantrekken van grote en kleine evenementen in Amsterdam te behouden is het belang om zoveel mogelijk rekening te houden met de omgeving waar het evenement wordt georganiseerd. Een duurzaam evenement zal resulteren in een win-winsituatie voor alle betrokken partijen en de omgeving waar het evenement plaatsvindt.

Daarnaast kan betere informatievoorziening en een goede communicatie over de duurzame aspecten van een evenement de bezoeker bewuster maken van duurzaam gedrag en de consequenties daarvan. Ook sponsors staan steeds vaker positief tegenover evenementen die op duurzame wijze zijn ontwikkeld. Een Beleidskader Evenementen: de nota “Evenementen goed voor de stad, de stad goed voor evenementen. Optimale dienstverlening bij evenementen door een loket en een centraal beleid” http://www.amsterdam.nl/publish/pages/134771/notitieevenementengoedvoordestaddest adgoedvoorevenementen.pdf 1

33

sponsor verbindt graag zijn naam aan dergelijke initiatieven. Er is tevens bij de organisatoren van evenementen steeds vaker aandacht voor duurzame kansen. Zo hebben de evenementen Pinkpop en Lowlands bijvoorbeeld van de European Festivals Association YOUROPE in 2010 een Green’n’Clean Award gewonnen.2 De gemeente Amsterdam is al tientallen jaren actief op het gebied van energiebesparing, duurzame energie en duurzaamheid in de openbare ruimte. Dat laatste gaat niet alleen over luchtkwaliteit en geluid, maar ook over klimaat, energieverbruik, vervoer en grondstoffen. Eén van de doelstellingen van het beleid is om in 2025 de CO2-uitstoot van de stad Amsterdam veertig procent minder te laten zijn dan in 1990. Duurzaamheid verwerken in het evenementenbeleid gaat dus heel goed samen met de andere duurzame ambities van Amsterdam!

C. Drie kansen voor verduurzaming van evenementen Het stadsbestuur kan een belangrijke rol spelen in het verduurzamen van de economie, onder andere door voortdurend de doelstellingen voor duurzaamheid te laten meewegen in haar handelen. Onze stad kan haar invloed aanwenden om anderen te stimuleren duurzaam gedrag te vertonen. Dat kan onder andere door de juiste voorwaarden te scheppen, door afspraken te maken en door informatie te verschaffen. Het evenementenbeleid zou op drie gebieden de focus moeten leggen.

C1. Duurzame mobiliteit Probleem Nog te vaak reizen bezoekers met de auto naar een evenement. Autogebruik zorgt niet alleen voor milieuvervuiling zoals NOx en CO2-uitstoot, maar ook voor een verhoogde parkeerdruk in de wijken rondom een evenement. Vaak zijn er wel alternatieven voor de auto voor handen, maar deze zijn onvoldoende bekend bij de bezoekers van het evenement. Daarnaast heeft de gemeenteraad het College bij de vaststelling van het coalitieakkoord opgedragen om bij grootstedelijke evenementen met een landelijke uitstraling, zoals de jaarlijkse Gay Pride, de intocht van Sinterklaas, Koninginnedag, de Uitmarkt, het Prinsengracht concert, de Amsterdam Marathon en bij de 4 en 5 mei herdenking zorg te dragen voor een ruime autovrije zone rond het evenementengebied. Instelling van een autoluwe zone maakt het bezoeken van een evenement hoogwaardiger en aantrekkelijker. Oplossing Het is goed verschillende vervoersmogelijkheden naar een evenement aan te bieden en deze voldoende te communiceren. Tijdige afstemming met openbare vervoersmaatschappijen over acties met betrekking tot duurzame mobiliteit zijn daarbij belangrijk. Op die manier vermindert het ‘rondje rijden’ op zoek naar een parkeerplek en de overlast voor omwonenden. De inzet op het gebruik van het OV kan nog steviger. Daarnaast is het heel belangrijk om een goede informatievoorziening te hebben over de beschikbare (duurzame) vervoersmiddelen zodat de vervoerskeuze vóór het evenement gemaakt kan worden. 34

2

Zie de website van YOUROPE: http://www.yourope.org/green_clean.aspx Hygienerichtlijnen Publieksevenementen, Landelijk Centrum Hygiene en Veiligheid, 2009 http://www.utrecht.nl/images/BCD/evenementen/Hygienerichtlijnen_publieksevenemente n.pdf 3

35

C2. Duurzaam productbeheer Probleem Het voorzien van eten en drinken is essentieel op de meeste evenementen en is tevens een belangrijke bron van inkomsten. Deze voorzieningen betekenen echter vaak ook een hele berg afval. Daarnaast is het water- en energieverbruik op evenementen vaak hoog. Er wordt veelal gewerkt met vervuilende aggregaten en de energievraag bereikt doorgaans een piek tijdens een concert of optreden (vanwege geluidssysteem en lichtshow). Het is noodzakelijk om rationeler om te gaan met water- en energieverbruik.

Op openluchtevenementen is er bovendien vaak geen infrastructuur voor afvalwater, wat kan leiden tot bodemverontreiniging. Een ander groot probleem is het wildplassen en de afwezigheid van wc’s voor vrouwen. Dit zorgt ook voor bodemverontreiniging en overlast voor buurtbewoners. Oplossing De hoeveelheid afval kan beperkt worden door niet-dwingende, gedragsbeïnvloedende maatregelen en door maatregelen op het gebied van de op een evenement verkrijgbare consumpties. Het doel is vierzijdig: (1) zo min mogelijk afval genereren, (2) zo veel mogelijk de aanschaf voorkomen van zaken die resulteren in een grote afvalberg, (3) zo veel mogelijk te recyclen, en (4) zo veel mogelijk weggeven aan anderen.

Bij grote evenementen moet ingezet worden op energiebesparende maatregelen, wat ook de kosten kan drukken. Het gebruik van groene energie is milieuvriendelijk en moet gestimuleerd worden. Als het waterverbruik daalt zal er minder afvalwater zijn en worden ook de kosten teruggebracht. Daarnaast moet er ingezet worden op afwateringssystemen, fysieke bodembescherming en een grote hoeveelheid goed bewegwijzerde urinoirs en toiletten. Ook een goede afbakening van het terrein helpt tegen wildplassen.

C3. Duurzame communicatie Probleem Slechte of onvoldoende (tijdige) communicatie naar omwonenden zorgt voor frustratie en onbegrip. Dat vermindert op voorhand al de draagvlak voor sommige evenementen. Daarnaast zijn er vaak veel programmaboekjes, strooifolders, plattegrondjes die door bezoekers doorgaans ongelezen weg worden gegooid. Dit veroorzaakt zwerfvuil. Oplossing Communicatie heeft vooral betrekking op de relatie van de organisatoren met de omwonenden. Een preventieve communicatie met en participatië van de omwonenden zal een groter draagvlak voor het evenement creëren. Daarnaast kan men door een milieuvriendelijke communicatiestrategie te voeren zwerfvuil vermijden. Bezoekers kunnen daar zelf ook op aangesproken worden.

36

D. Acties voor de verduurzaming van evenementen Gezien het voorgaande hebben de fracties van GroenLinks en D66 de eer om een aantal voorstellen te doen die het duurzame evenementenbeleid vorm zouden kunnen geven. De voorstellen richten zich tot de organisatoren van de evenementen, tot de gemeente of tot beiden. De fracties verzoeken het College van Burgemeester en Wethouders deze en / of soortgelijke voorstellen uit te werken en te integreren in het Amsterdamse evenementenbeleid.

D1. Duurzame mobiliteit De onderstaande acties promoten het gebruik van het openbaar vervoer en alternatieve transportmiddelen. Idealiter moeten deze maatregelen in samenspraak met de evenementorganisatie georganiseerd worden. a. Breng bus- en treinroutes om het evenement te bereiken in kaart en publiceer deze routes op b. c. d. e. f.

g. h.

de website van het evenement en de website van de gemeente; Verzorg aanvullende pendeldiensten naar een dichtbijgelegen bus- of treinstation, extra busof treinverbindingen of extra haltes, en overleg hierover met het GVB; Verzorg bewegwijzering naar de evenementlocatie vanaf de dichtbijgelegen bus- of treinstation; Verzorg bewegwijzering van fietsroutes naar de evenementlocatie; Plaats tijdelijke bewaakte en onbewaakte fietsenstallingen in de directe omgeving van het evenement; Maak gebruik van bestaande parkeergarages en / of bedrijfsparkings in de omgeving om autoverkeer uit de gevoelige zones rondom het evenement zelf te weren, in combinatie met een pendeldienst; Verzorg met het GVB het aanbieden van combinatietoegangskaarten en / of toegangskaarten waar het vervoer al bij inbegrepen is zoals inmiddels gebruikelijk is bij theatervoorstellingen; Maak bij grote evenementen die op meerdere plekken in Amsterdam afspelen de omgeving van het evenement autoluw of autovrij. Dit maakt een bezoek aan het evenement hoogwaardiger en aantrekkelijker.

D2. Duurzaam productbeheer De onderstaande maatregelen reduceren het afvalvolume, verbeteren de inzameling van afval, leiden tot lagere opruimkosten, verminderen het energie- en waterverbruik en bevorderen de bodembescherming. i. j. k. l. m. n. o.

Reduceer de afvalberg door geen wegwerpverpakkingen te gebruiken; Maak zoveel mogelijk gebruik van snel biologisch afbreekbare borden, bekers, bestek, enzovoorts; Zorg voor voldoende afvalverzamelpunten die zoveel mogelijk gebruik maken van scheiding van afval; Stimuleer recycling en een goede afvalverwerking en beloon goed bedrag door middel van bijvoorbeeld een gadget, een bon of statiegeld; Neem zoveel mogelijk energiebesparende maatregelen zoals het gebruik van efficiënt keukenmateriaal, spaarlampen en energiebesparende pompen voor afvalwater; Leg vaste stroompunten aan op evenementenlocaties en verplicht vervolgens het gebruik via deze afnamepunten; Stimuleer de huur van watervrije toiletten of waterbesparende toiletten; 37

p. Stimuleer de aansluiting van de afwatering op bestaande riolen naast de evenementenzone; q. Leg op pleinen waar veelvuldig evenementen worden gehouden voldoende hufterbestendige

verzinkbare urinoirs (uriliften) aan, sluit plaatsen met risico op wildplassen af en plaats voldoende urinoirs en toiletten op goed bereikbare plaatsen (gebruik de richtlijn van één toiletten per 150 gelijktijdige bezoekers3 bezoekers); r. Stimuleer het gebruik van houten vloeren en rubber matten, zowel frontstage als backstage, vooral op plaatsen waar veel mensen komen: in tenten, bij de ingang, rondom de bar, etc.; s. Organiseer het evenement met de functie van bodembescherming in het achterhoofd: duid duidelijk aan waar de dienstwegen zijn, waar de plaatsen waar zware gewichten op de bodem worden geplaatst en waar de plaatsen waar grote bezoekersaantallen komen. D3. Duurzame communicatie De onderstaande maatregelen stimuleren een duurzame wijze van communicatie en zorgen voor meer draagvlak bij omwonenden en bezoekers. t.

u. v. w. x. y. z.

Beheers de interne papierstroom door zo veel mogelijk gebruik te maken van digitale communicatie. Bij een evenement vanaf 5000 bezoekers moet een app voor smartphones moet worden ontwikkeld als vervanging voor flyers, plattegronden en tickets (dat laatste bijvoorbeeld door de app alleen downloadbaar te maken als je een ticket hebt). Kies voor gerecycled papier en maak gebruik van plantaardige inkten voor de drukker; Stimuleer het gebruik van alternatieve promotiematerialen, zoals affichepanelen, spandoeken en sandwichborden; Zorg dat afvalverzamelpunten en andere voorzieningen goed worden afgegeven; Benadruk het duurzame karakter van het evenement in de communicatie naar zowel de bezoekers als de bewoners; Stimuleer de inkoop van goederen en andere producten van de plaatselijke ondernemers; Betrek bewoners bij het evenement: nodig ze uit voor speciale voorstellingen of maak toegang met korting mogelijk.

E. Conclusie Er liggen veel mogelijkheden voor Amsterdam om een stevig en vooruitstrevend beleid te ontwikkelen op het gebied van duurzame evenementen en daarmee organisatoren van evenementen te inspireren, stimuleren en faciliteren. Sociale, ecologische en economische belangen laten zich prima verenigen. Een duurzaam evenementenbeleid kan bijdragen aan de uitbouw van een feel-good uitstraling van het scala aan festivals, concerten en andere culturele en sportevenementen die we in Amsterdam hebben. Het draagt niet alleen bij aan een schoner Amsterdam, maar ook aan een breder draagvlak bij sponsoren, bezoekers en omwonenden.

GroenLinks en D66 hopen dat we met dit stuk een flinke eerste aanzet tot een duurzaam evenementenbeleid hebben gegeven. Aan het College van B&W nu de taak om de drie kansen – duurzame mobiliteit, duurzaam productbeheer en duurzame communicatie – verder uit te werken.

38

F. Bronnen Deze notitie is geïnspireerd door de notitie ‘Den Haag, een duurzaam feestje – op weg naar een duurzaam evenementenbeleid’ van de D66-fractie in de Haagse gemeenteraad (maart 2009). Deze notitie is te vinden op http://d66denhaag.nl/initiatiefvoorstellen.

Andere bronnen: Gemeente Amsterdam, Evenementen goed voor de stad, de stad goed voor evenementen – Beleidskader evenementen gemeente Amsterdam, maart 2009 Hanne Bjørseth, The Environmental Handbook, Øya Festival, 2008 Claire O’Neill, What do festival goers think about environmental friendly practices (EFPs)?, Verenigd Koninkrijk, 2006

39

Den Haag – Een duurzaam Feestje

40

“DEN HAAG, EEN DUURZAAM FEESTJE”

op weg naar een duurzaam evenementenbeleid

een initiatiefvoorstel van Marjolein de Jong en Rachid Guernaoui

41

Inleiding Den Haag was in 2008 het toneel voor 21 aansprekende grote evenementen, met hoge bezoekersaantallen. Een groeiend aantal grote evenementen heeft inmiddels landelijke naamsbekendheid gekregen en levert daarmee een positieve bijdrage aan het imago van Den Haag. Naast de grote evenementen zijn er het afgelopen jaar circa 1.000 kleinschalige evenementen georganiseerd in de Den Haag. Uit een recent overzicht van geplande grote evenementen in 2009 blijkt dat het aantal grote evenementen stijgt en dat nieuwe aansprekende evenementen naar Den Haag komen.3 Den Haag mag trots zijn op haar festivals en evenementen. Er vinden hier spraakmakende optredens plaats, groot en klein. Bijvoorbeeld het kleinschalige kinderfestival “De Betovering”. Maar ook het grootste gratis toegankelijke openluchtfestival van Europa: Parkpop. Dat is natuurlijk mooi voor de uitstraling van Den Haag. Festivals zijn namelijk ook een etalage voor kunstzinnigheid in de stad. Het is tevens een essentieel onderdeel van een aantrekkelijke stad, waarbij een hoogwaardig en gediversifieerd cultureel aanbod bijdraagt aan het aantrekken en behouden van een creatieve klasse (kenniswerkers en creatieve beroepen) binnen de gemeentegrenzen. Het cultureel aanbod als vestigingsplaatsfactor. Omgekeerd zorgt de aanwezigheid van deze creatieve klasse voor een brede en koopkrachtige vraag naar cultuur. Dit maakt Den Haag tot een stad waar het niet alleen goed wonen en werken is, maar waar je ook kan genieten van je vrije tijd. Vanuit het oogpunt van openbare orde en veiligheid lijkt Den Haag haar zaakjes op orde te hebben. Evenementen worden door goede samenwerking tussen festivalorganisaties, de politie en hulpdiensten in goede banen geleid; incidenten zijn zeldzaam. De Groene Wereldstad aan Zee profileert zich natuurlijk niet voor niets ook als Internationale Stad van Vrede & Recht. D66 vindt echter dat één aspect rond de evenementen sterk onderbelicht blijft: duurzaamheid. Hierop dient een stevig en vooruitstrevend beleid te worden ontwikkeld. Duurzaamheid wordt soms slechts gelijkgesteld aan ‘milieuvriendelijk’, maar inzet op een duurzaam evenementenbeleid levert veel meer op dan alleen een beter milieu. Duurzaamheid houdt in dat er gestreefd wordt naar een evenwicht tussen sociale, ecologische en economische belangen. Als er een evenement georganiseerd wordt waarbij dat evenwicht bereikt is, is er sprake van een duurzaam evenement. Dit past ook bij een stad die besloten heeft om in 2050 CO2neutraal te zijn.

3

Brief van burgemeester Van Aartsen aan de raadscommissie Veiligheid, Bestuur en Financiën, 17 februari 2009 (RIS 161559).

42

D66 analyseert in dit initiatiefvoorstel de knelpunten rond evenementen en zet maatregelen en denkrichtingen uiteen die helpen effectief en duurzaam om te gaan met sociale, economische en ecologische uitdagingen die evenementen met zich meebrengen. Tegelijkertijd verhogen de voorgestelde maatregelen de kwaliteit van het evenement, zowel voor bezoekers als voor omwonenden. Door de maatregelen in te bedden in haar evenementenbeleid kan de gemeente bijdragen aan het verlagen van de maatschappelijke én organisatiekosten van evenementen. Dubbele winst dus! Enkele van de voorgestelde maatregelen zijn in een bepaalde vorm al aanwezig in Den Haag en sluiten dus naadloos aan bij een toekomstig duurzaam evenementenbeleid. Zoals het HTMcultuurkaartje dat een voorbeeld is van een combinatietoegangskaart.4 D66 Den Haag wil met de in dit initiatiefvoorstel genoemde oplossingsrichtingen, meehelpen om duurzaamheid bij ieder Hagenaar en bij iedere bezoeker van Haagse evenementen de gewoonste zaak van de wereld te laten zijn. Zo maken we van Den Haag een duurzaam feest.

Waarom een duurzaam evenementenbeleid? D66 streeft naar een duurzame en harmonieuze samenleving. Wij willen de wereld om ons heen tegemoet treden met respect en mededogen. Dat geldt voor de mensen om ons heen en voor onze omgeving. De aarde is niet van ons en dus geen gebruiksartikel. We willen stoppen met het uitputten en vervuilen van onze leefomgeving.5 Een duurzaam evenement resulteert in een win-winsituatie voor alle betrokken partijen en de omgeving waar het evenement plaatsvindt. Bezoekers zijn zich steeds meer bewust van hun gedrag en staan open voor de consequenties ervan. Ze hechten belang aan de kwaliteit van het product of de dienst, de wijze waarop het product of de dienst tot stand komt, en er gebruik van gemaakt kan worden. Ook sponsors staan positief tegenover evenementen die op duurzame wijze worden ontwikkeld. Een sponsor verbindt graag zijn naam aan dergelijke initiatieven. Voorbeelden van dergelijke evenementen in Nederland zijn Lowlands en Pink Pop, die een Green ‘n’ clean Award hebben gewonnen.

4

Bij de behandeling van de voorjaarsnota in 2006 diende D66 een motie in waarin zij het college opriep een combinatieticket mogelijk te maken. De motie werd niet aangenomen. In 2007 regelden de cultuurinstellingen en de HTM het zelf en werden zij genomineerd voor de Den Haag Marketing Promotieprijs van dat jaar. 5 Dit is één van de vijf richtingwijzers voor een progressief sociaal-liberale visie. Zie www.d66.nl voor de overige richtingwijzers.

43

Vijf kansen voor verduurzaming van evenementen De overheid kan een belangrijke rol spelen in het verduurzamen van de economie. Dat zal ze moeten doen door duurzaamheiddoelstellingen bij voortduring te laten meewegen in haar handelen. Gemeenten kunnen hun invloed aanwenden om anderen te stimuleren om duurzaam gedrag te vertonen. Dat kan door de juiste voorwaarden te scheppen, door afspraken te maken en door informatie te verschaffen. Dat kan de gemeente Den Haag volgens D66 het beste doen door een focus in haar evenementenbeleid op vijf gebieden. Op die gebieden liggen kansen voor verduurzaming: •

duurzame mobiliteit

•

afvalmanagement

•

natuur-, bodem- en energiebeheer

•

lokale economie en eerlijke handel

•

communicatie In de vijf paragrafen hieronder komen deze kansen aan de orde, telkens aan de hand van een probleemstelling en oplossingsrichting. In de omkaderde opsommingen zijn de oplossingsrichtingen nader uitgewerkt. Deze opsommingen zijn uiteraard niet een uitputtend lijstje,

maar bieden concrete voorbeelden van duurzaamheidsdenken. Duurzame mobiliteit probleemanalyse Te vaak nog reizen te veel bezoekers met de auto naar een evenement. Autogebruik zorgt niet alleen voor CO2-uitstoot, maar ook voor een verhoogde parkeerdruk in de wijken rondom een evenement. Heel regelmatig zijn alternatieven voor de auto voorhanden, maar deze zijn meestal niet bekend bij de bezoekers.

oplossingsrichting Het is goed verschillende vervoersmogelijkheden naar een evenement aan te bieden. Tijdig overleg met openbare vervoersmaatschappijen over acties met betrekking tot duurzame mobiliteit zijn daarbij belangrijk. Op die manier verminderen files voor en na het evenement, evenals de parkeerdruk. Informatie- en communicatiecampagnes over de beschikbare (duurzame) vervoersmiddelen zijn heel belangrijk omdat de vervoerswijzekeuze vóór het evenement gemaakt wordt.

•

44 het in kaart brengen van bus- of treinroutes om het evenement te bereiken;

•

• • •

het verzorgen van aanvullende pendeldiensten naar een dichtbijgelegen busof treinstation, extra bus- of treinverbindingen of extra haltes;

De

bewegwijzering vanaf het meest dichtbijgelegen bus- of treinstation naar de evenementlocatie; bewegwijzering van fietsroutes naar het evenement; • plaatsing van tijdelijke bewaakte en onbewaakte fietsenstallingen; gebruikmaken van bestaande parkeergarages en of bedrijfsparkings in de omgeving om het verkeer te bannen uit gevoelige zones, in combinatie met een pendeldienst;

•

het aanbieden van combinatietoegangskaarten (bijvoorbeeld toegangskaart waarin het vervoer al begrepen is). onderstaande acties promoten het gebruik van het openbaar vervoer en alternatieve transportmiddelen:

Afvalmanagement Probleemanalyse Het voorzien van eten en drinken is essentieel op de meeste evenementen en tevens een belangrijke bron van inkomsten. Deze voorzieningen betekenen echter vaak ook een hele berg afval.

Oplossingsrichting De hoeveelheid afval kan men beperken door niet-dwingende, gedragsbeïnvloedende maatregelen en door maatregelen op het gebied van de op een evenement verkrijgbare consumpties. Zo vermijdt men extra vervuiling en kosten voor afvalverwijdering en -selectie. De onderstaande maatregelen reduceren het afvalvolume, verbeteren de inzameling van afval en leiden tot lagere opruimkosten: •

het reduceren van de afvalberg door geen wegwerpverpakkingen te gebruiken;

• •

het bestellen van grote verpakkingen van drank en herbruikbaar bestek, herbruikbare bekers, borden en glazen; het gebruik van biologisch afbreekbare borden en bekers;

•

het aanbieden van eten dat zonder bestek geconsumeerd kan worden;

•

het aanbieden van een eigen afvalzak

•

het zorgen voor afvalverzamelpunten;

•

het stimuleren van recycling en een goede afvalverwerking; belonen van goed gedrag met een gadget, bon of statiegeld. 45

Natuur-, bodem- en energiebeheer Probleem Het water- en energieverbruik op evenementen is vaak heel hoog. Op een concert bijvoorbeeld zal de energievraag een piek bereiken op het podium tijdens het concert (geluidssysteem en lichtshows). Er zal een constante vraag zijn voor overige energieverbruikers (verlichting van de locatie en materialen zoals koelsystemen, kookfaciliteiten, wasmachines en de productie van warm water). Er wordt nu veelal gewerkt met enorm vervuilende aggregaten. Het is noodzakelijk om rationeler om te gaan met water- en energieverbruik. Op openluchtevenementen is er vaak geen infrastructuur voor afvalwater, iets dat kan leiden tot bodemverontreiniging. Een ander groot probleem is het wildplassen. Mensen maken geen gebruik van de toiletten en verontreinigen op die manier de bodem en de natuur.

Oplossingsrichting Neem energiebesparende maatregelen, dat drukt ook de kosten. Het gebruik van groene energie is milieuvriendelijk. Doe het waterverbruik dalen; minder waterverbruik betekent ook minder afvalwater en minder kosten. Zet bij zeer grote evenementen in op een afwateringssysteem, fysieke bodembescherming (door bijvoorbeeld houten vloeren) en een grote hoeveelheid goed bewegwijzerde urinoirs en toiletten. Ook een goede afbakening van het terrein helpt tegen wildplassen. De volgende maatregelen verminderen het energie- en watergebruik en bevorderen bodembescherming: •

de productie van groene energie op het evenement (bijvoorbeeld door verrijdbare zonnepanelen en/of stedelijke windmolens, de zogenaamde “turby’s”). Dit kan de bewustwording vergroten over alternatieve energievormen. Met behulp van een informatiepaneel kan het publiek hier meer over lezen. Men kan sponsoring aanvragen bij bedrijven die groene energie promoten of het nodige materiaal daarvoor verkopen;

•

het nemen van energiebesparende maatregelen, zoals het gebruik van efficiënt keukenmateriaal, spaarlampen en energiebesparende pompen voor afvalwater;

•

het verplichten van het gebruik van vaste stroom en het faciliteren daarvan door de aanleg van vaste stroompunten op evenementenlocaties;

46

•

•

• • • •

•

het maken van afspraken met de cateraars en standhouders over het gebruik van energiebesparend keukenmateriaal (bij voorkeur met het A-label) en spaarlampen; de plaatsing van waterbesparende kranen. Door waterbesparende maatregelen te nemen, neemt de hoeveelheid afvalwater af; het huren van watervrije toiletten of waterbesparende toiletten; aansluiting van de afwatering op bestaande riolen naast de evenementenzone; het afsluiten van plaatsen met risico op wildplassen; het plaatsen van voldoende urinoirs en toiletten op goed bereikbare plaatsen; het plaatsen van houten vloeren en rubber matten, frontstage en backstage. Vooral op alle plaatsen waar veel mensen komen: in tenten, bij de ingang, in restaurants, bij bars etc. etc.; het organiseren van het evenement met de functie van bodembescherming in het achterhoofd: duid duidelijk aan waar de dienstwegen zijn, de plaatsen waar zware gewichten op de bodem zullen worden geplaatst en de plaatsen waar grote bezoekersaantallen zullen komen.

Lokale economie en eerlijke handel Probleemanalyse Ondernemers (klein én groot) hebben soms het gevoel niet betrokken te worden bij een evenement in hun stad. Consumenten willen steeds vaker ‘eerlijke’ producten en staan afwijzend tegenover verspilling, uitbuiting en andere onwenselijke neveneffecten van hun consumptie.

Oplossingsrichting Evenementen kunnen een bron van inkomsten zijn voor lokale ondernemers. Door lokale ondernemers bij het evenement te betrekken, creëert u een groter draagvlak voor het evenement. Naast lokale producten kan men ook fairtradeproducten aanbieden. Bij internationale eerlijke handel of fair trade worden sociale en ecologische regels gevolgd.

47

Daarbij kan men denken aan de volgende maatregelen:

•

het benaderen van lokale organisaties van producenten met de vraag of zij aangepaste lokale voeding- en drankproducten kunnen aanbieden en/of zij boerderijen in de regio kunnen contacteren om hun producten direct te verkopen ter plaatse. Zulke organisaties weten welke producten het best in de markt liggen in bepaalde regio’s: soorten vlees, vis, soorten fruit en groenten;

•

het streven naar flexibiliteit bij het kiezen van regionale producten. Om maximale kwaliteit te garanderen is het aan te raden enkel verse beschikbare seizoensgebonden producten in aanmerking te nemen; het verduidelijken aan een eventuele cateraar dat de voorkeur uitgaat naar regionale producten; het informeren van potentiële bezoekers op voorhand dat op het evenement regionale producten van hoge kwaliteit worden aangeboden.

• •

Communicatie Probleemanalyse Programmaboekjes, strooifolders, plattegrondjes ... gooien bezoekers vaak ongelezen weg en leveren zwerfvuil op. Omwonenden klagen soms over gebrek aan (tijdige) informatie rond evenementen. Dit vermindert op voorhand het draagvlak voor sommige evenementen.

Oplossingsrichting Door een milieuvriendelijke communicatiestrategie te voeren, kan men zwerfvuil vermijden. De bezoekers zijn de grootste potentiële vervuilers. Zij moeten aangesproken worden zonder dat het storend of belerend overkomt. Communicatie heeft ook betrekking op de relatie van de organisatoren met de omwonenden. Een preventieve communicatie met (en participatie van) de omwonenden zal een groter draagvlak voor het evenement creëren.

48

Hierbij kan men de volgende maatregelen inzetten: •

het kiezen voor een klein formaat van dubbelzijdig bedrukt papier;

•

de beheersing van de interne papierstroom door zo veel mogelijk gebruik te maken van digitale communicatie via computer en e-mail; het kiezen voor gerecycled papier en gebruik van plantaardige inkten door de drukker; het voorstaan van alternatieve promotiematerialen, zoals affichepanelen, spandoeken en sandwichborden; het goed aangeven van de afvalverzamelpunten en andere voorzieningen;

• • • • • •

• •

het houden van een intensieve communicatiecampagne over de initiatieven op het vlak van duurzame mobiliteit; het door Den Haag Marketing actief adviseren aan organisatoren over duurzaamheid; het communiceren van het aanbod aan en de meerwaarde van regionale of fairtradeproducten. Bezoekers van evenementen zullen daardoor beter aanvaarden dat de prijs ervan iets hoger ligt; het benadrukken van het duurzame karakter van het evenement in de communicatie met omwonenden; het betrekken van de bewoners bij het evenement: nodig hen uit waar mogelijk of maak toegang met korting mogelijk.

Conclusie Er liggen voldoende mogelijkheden voor de gemeente Den Haag om een stevig en vooruitstrevend beleid te ontwikkelen op het gebied van duurzame evenementen. Sociale, economische en ecologische belangen laten zich prima verenigen. Nog uitgezonderd van de milieu- en menselijke winst, leveren de beschreven maatregelen bijna altijd ook een financieel voordeel op (soms op de langere termijn). Bovendien kan een duurzaam evenementenbeleid bijdragen aan de uitbouw van de “feel-good” uitstraling van het scala aan festivals, concerten, happenings en andere cultuuruitingen die we in Den Haag hebben. Het draagt niet alleen bij aan een schoner Den Haag, maar ook aan een breder draagvlak voor evenementen bij sponsoren, bezoekers en omwonenden. Dat draagt op zijn beurt weer bij aan het "verkopen" van de stad (citymarketing). De gemeenteraadsfractie van D66 hoopt met dit stuk een flinke eerste aanzet tot een duurzaam evenementenbeleid te geven. Aan het college de taak om er een duurzaam feestje van te maken!

49

Financiële paragraaf Aan het ontwikkelen van een duurzaam evenementenbeleid zijn niet direct financiële consequenties verbonden. Met het ontwikkelen van dit beleid zijn slechts in beperkte mate financiële middelen gemoeid. Het gaat dan vooral om de inzet van het ambtelijk apparaat. Aan het college doen wij het verzoek om eventuele financiële consequenties verder uit te werken.

Dictum De gemeenteraad van de gemeente Den Haag, gezien het initiatiefvoorstel “Den Haag, een duurzaam feestje” van de fractie van D66

Besluit: Het college te verzoeken

I.

een duurzaam evenementenbeleid, toegespitst op de stad Den Haag, te ontwikkelen, inclusief een richtlijn duurzame evenementen;

II.

met gebruik van de in het initiatiefvoorstel aangedragen oplossingsrichtingen beleidskaders te ontwikkelen en aan de raad voor te leggen.

Aldus besloten in de vergadering van …

Burgemeester

Griffier

Colofon D66 houdt van Den Haag. We willen onze stad mooier, leefbaarder en veiliger maken. Daarom wordt ook in deze raadsperiode (2006-2010) stevig en constructief oppositie gevoerd. U kunt van ons in de raad een doordacht oppositiebeleid verwachten. Toetsend en opbouwend waar het kan, maar hard en kritisch waar het nodig is. Wij geloven in het benutten van de creativiteit en betrokkenheid van de inwoners van de stad. Dat de politici en de ambtenaren geen monopolie hebben op het bedenken van de beste oplossingen, is inmiddels wel duidelijk. Wij vinden dat mensen zelf verantwoordelijk zijn voor de samenleving waarin 50

ze leven. Mensen zijn daartoe namelijk heel goed in staat. Dit is onze overtuiging en de enige manier om er in de toekomst voor te zorgen dat we prettig met elkaar leven in deze prachtige stad. De stad is van jou!

Redactie Dit initiatiefvoorstel is tot stand gekomen met medewerking van:

• • • •

Marjolein de Jong, raadslid D66 Den Haag; Rachid Guernaoui, raadslid D66 Den Haag; Daniëlla Magermans, beleidsmedewerker D66 Den Haag Martijn Bordewijk, beleidsmedewerker D66 Den Haag.

Bronnen www.omdenhaag.nl www.duurzaamdenhaag.nl www.d66.nl www.smashevents.net “What do festival goers think about Environmentally Friendly Practices (EFPs)?”, onderzoek door Claire O’Neill, Verenigd Koninkrijk, 2006 “Gemeenten contra klimaatverandering”, Drs. T.U. Dander, B&G november 2008 - Rapport over de normen voor een milieubarometer voor evenementen, Stichting Keurmerk Milieu, Veiligheid en Kwaliteit, 2003

Afbeeldingen www.photolibrary.com (royalty free images)

Contactinformatie D66 gemeenteraadsfractie Den Haag

T: 070 – 353 37 28

Spui 70, kamer A 03.24 M: [email protected] 2511 BT Den Haag

W: www.d66denhaag.nl

51