AGENDAPUNT NR: Concernstaf Bureau Gemeentesecretaris 21 oktober Pagina 1 van 35

AGENDAPUNT

NR:

2008.0.090.827

Concernstaf Bureau Gemeentesecretaris

21 oktober 2008

Pagina 1 van 35

Collegenota Aan burgemeester en wethouders Datum Documentnummer

2008.0.090.827

Zaaknummer

2008-10-00547

Datum

1 oktober 2008

Vertrouwelijk

Nee

Dienst

Dienst Inwonerszaken

In DT

Nee

Ambtenaar

B. Dapper

In college

Ja

Telefoonnummer

3775199

Voorstel in raadscommissie

Ja

Onderwerp

Wijziging Maatregelverordening gemeente Arnhem

Voorstel in raad

Ja

Genoemde data fataal

Nee

Portefeuillehouder H.J. Weeda

Beslispunten 1. Aan de raad ter vaststelling voor te leggen de Verordening tot wijziging van de (in het kader van de Wet werk en bijstand vastgestelde) Maatregelverordening gemeente Arnhem (nr. 2130).

Korte toelichting / samenvatting In het kader van de Wet Werk en Bijstand (WWB) bestaat er in Arnhem een door de Raad vastgestelde Maatregelverordening gemeente Arnhem. In een recente uitspraak heeft de Rechtbank Arnhem artikel 8, eerste lid, van de Maatregelverordening gemeente Arnhem, met betrekking tot de maatregel voor onbepaalde duur, onverbindend verklaard. Hierdoor is het noodzakelijk om de Maatregelverordening aan te passen.

Pagina 2 van 35

1

Te kopiëren stukken voor het college*

Ter inzage te leggen stukken voor het college*

Uitspraak rechtbank Arnhem d.d. 4 september 2008, Concept raadsvoorstel Geconsolideerde tekst Maatregelverordening 2130 (aangepast) *) originelen bijvoegen

*) originelen bijvoegen

Te kopiëren stukken voor raadscommissie of gemeenteraad: *

Ter inzage te leggen stukken voor raadscommissie of gemeenteraad: *

Uitspraak rechtbank Arnhem d.d. 4 september 2008, Concept raadsvoorstel Geconsolideerde tekst Maatregelverordening 2130 (aangepast) *) originelen bijvoegen

*) originelen bijvoegen

Pagina 3 van 35

2

Toelichting op het voorstel 1. Aanleiding / Probleemstelling Zie bijgaand raadsvoorstel. 2. Doel Zie bijgaand raadsvoorstel. 3. Argumenten Zie bijgaand raadsvoorstel. 4. Financiën Zie bijgaand raadsvoorstel. 5. Risico’s Zie bijgaand raadsvoorstel. 6. Uitvoering en evaluatie Gezien de datum van de uitspraak van de Rechtbank Arnhem is er belang bij dat de Raad deze aangepaste Verordening ten spoedigste vaststelt.

Pagina 4 van 35

3

Communicatieparagraaf Welke in- en externe doelgroepen worden over het besluit geïnformeerd? Publicatie van de wijziging van de Maatregelverordening vindt plaats in de Arnhemse Koerier. Heeft er al communicatie plaatsgevonden? Nee Hoe wordt het voorstel openbaar gemaakt aan de pers? Publicatie van dit besluit vindt plaats in de Arnhemse Koerier. Openbaar making via regulier persgesprek? Er is geen regulier persgesprek. Is er een communicatieplan over dit onderwerp? Er is geen communicatieplan.

Pagina 5 van 35

4

Raadsvoorstel Voor de gemeenteraadsvergadering d.d.

24 november 2008

Documentnummer :

2008.0.090.836

Zaaknummer:

2008-10-00547

Advies van de raadscommissie:

Cultuur, Economie, Educatie, Sport en Sociale Zaken

Onderwerp:

Verordening tot wijziging van de Maatregelverordening gemeente Arnhem

Aan de gemeenteraad.

Arnhem, 28 oktober 2008.

VOORSTEL De Verordening tot wijziging van de Maatregelverordening gemeente Arnhem vast te stellen. De wijziging houdt in dat artikel 8 en artikel 12 van de Maatregelverordening gemeente Arnhem worden aangepast, in die zin dat de duur van de maatregel wordt gewijzigd van onbepaalde duur in twee maanden. 1.

AANLEIDING / PROBLEEMSTELLING

Recente uitspraken Centrale raad van beroep (CRvB) en Rechtbank Arnhem In recente uitspraken heeft de CRvB geoordeeld dat het voor onbepaalde duur verlagen van de bijstand, gelet op de geschiedenis van totstandkoming van artikel 18, tweede lid, van de Wet werk en bijstand (verder te noemen de WWB), in strijd is met de WWB. (Artikel 18, tweede lid, van de WWB bepaalt, voor zover van belang, dat indien de belanghebbende de uit de WWB voortvloeiende verplichtingen niet of onvoldoende nakomt het college de bijstand verlaagt overeenkomstig de verordening, bedoeld in artikel 8, eerste lid, onderdeel b (in Arnhem: de Maatregelverordening gemeente Arnhem).) In navolging van de CRvB heeft de Rechtbank Arnhem op 4 september 2008 geoordeeld dat artikel 8, eerste lid, van de Maatregelverordening gemeente Arnhem (verder te noemen de Verordening), op het punt van de maatregel voor onbeperkte duur, onverbindend is wegens strijd met art 18, tweede lid, van de WWB. Gevolgen Artikel 8, eerste lid, van de Verordening is onverbindend. Ook artikel 12, tweede lid, van de Verordening betreft een maatregel van onbeperkte duur. Dit artikel zal dus ook onverbindend verklaard worden als dit onderwerp van geschil is. Nu deze bepalingen onverbindend zijn, kunnen we de duur van de maatregel voor gedragingen als bedoeld in artikel 6, onderdeel a, b en c sub 1 en artikel 12, eerste lid, van de Verordening níet baseren op de standaardmaatregelen van art. 8, eerste lid en 12, tweede lid. Welke gedragingen betreft het? Artikel 6, onderdeel a, b en c sub 1 betreft de volgende arbeidsgerelateerde maatregelwaardige gedragingen: - het zich niet tijdig laten registreren of het niet tijdig laten verlengen van de registratie bij de Centrale organisatie werk en inkomen; - het niet ondertekenen van het trajectplan; - het niet naar vermogen trachten algemeen geaccepteerde arbeid te verkrijgen; - gedragingen die de inschakeling in de arbeid belemmeren; - het niet of in onvoldoende mate gebruikmaken van een voorziening gericht op arbeidsinschakeling, waaronder begrepen sociale activering, en het niet of onvoldoende meewerken aan een onderzoek naar de

Pagina 6 van 35

mogelijkheden tot arbeidsinschakeling, als bedoeld in artikel 9, eerste lid, onderdeel b van de wet, voor zover dit niet heeft geleid tot het geen doorgang vinden of tot voortijdige beëindiging van de voorziening en - idem als punt hiervoor echter voor zover dit wél heeft geleid tot het geen doorgang vinden of tot voortijdige beëindiging van de voorziening) Artikel 12 betreft schending van een van de overige aan de bijstandverlening verbonden verplichtingen. Voorgestelde oplossing Er wordt voor een standaardduur van twee maanden voor de betreffende gedragingen gekozen. Er is hiermee aansluiting gezocht bij de standaardduur voor de overige arbeidsgerelateerde gedragingen van artikel 6 (onderdeel c onder 2 en 3: het niet aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeid en het door eigen toedoen niet behouden van algemeen geaccepteerde arbeid) zodat nu voor alle gedragingen als bedoeld in artikel 6 een standaardduur van 2 maanden staat. Op grond van artikel 2, tweede lid, van de Verordening kan echter worden afgeweken van de voorgeschreven standaardmaatregelen. Dat kan er in specifieke situaties toe leiden dat een zwaardere of een lichtere maatregel dan de standaardmaatregel is aangewezen. Dit betekent verder dat als het maatregelwaardige gedrag tussentijds wordt hersteld, de maatregel met ingang van de daaropvolgende maand wordt beëindigd. Dit kan er dus toe leiden dat de maatregel slechts voor één maand wordt opgelegd. Als het maatregelwaardige gedrag echter voortduurt na afloop van de opgelegde maatregel, wordt opnieuw bezien of een maatregel opgelegd kan/zal worden. Het voorgaande geldt echter niet voor maatregelen op grond van artikel 6, onderdeel c onder 2 en 3 aangezien dit gedragingen betreft die niet te herstellen zijn. Overige aanpassingen Daarnaast wordt nu ook een tweetal aanpassingen in artikel 9 en artikel 11 voorgesteld. De wijziging in artikel 9 is een tekstuele aanpassing. In artikel 11 wordt de recidive bepaling toegevoegd. Deze is bij het vaststellen van de Verordening in 2004 niet expliciet benoemd. 2.

DOEL

Om weer gebruik te kunnen maken van een standaardmaatregel voor genoemde gedragingen zal de Verordening zo snel mogelijk aangepast moeten worden. 3.

ARGUMENTEN

In de Verordening zijn voor alle gedragingen standaardmaatregelen gedefinieerd. Dit brengt een hoge mate van rechtseenheid en rechtszekerheid met zich mee. Nu artikel 8 eerste lid en artikel 12, tweede lid onverbindend zijn, moeten we als grondslag voor de duur, bij het ontbreken van een bepaling over de duur, terugvallen op de hoofdregel van artikel 2, tweede lid. Op grond van artikel 2, tweede lid moet een maatregel afgestemd worden op de ernst van de gedraging, de verwijtbaarheid en de omstandigheden. Dat betekent dat in iedere individueel geval extra gemotiveerd moet worden wat de duur van de maatregel wordt en waarom. Hierdoor kan de rechtseenheid en rechtszekerheid in het geding komen. Het is dus wenselijk zo spoedig mogelijk nieuwe standaardmaatregelen vast te leggen voor de betreffende gedragingen. 4.

FINANCIËN N.v.t.

5.

RISICO’S N.v.t.

6.

UITVOERING EN EVALUATIE

Gezien de datum van de uitspraak van de Rechtbank Arnhem is er belang bij dat de Raad deze aangepaste Verordening ten spoedigste vaststelt. De commissie Cultuur, Economie, Educatie, Sport en Sociale Zaken zal over dit voorstel advies uitbrengen. Het advies van deze commissie wordt u separaat voorgelegd. Wij geven U in overweging bijgaand ontwerpbesluit vast te stellen.

Pagina 7 van 35

Hoogachtend het college van burgemeester en wethouders van Arnhem, de secretaris,

de burgemeester,

Bijlage(n) - Ontwerpbesluit tot vaststelling van de Verordening tot wijziging van de Maatregelverordening gemeente Arnhem - Geconsolideerde tekst van de Maatregelverordening na wijziging - Uitspraak Rechtbank Arnhem 4 september 2008

Pagina 8 van 35

Besluit van:

24 november 2008

Documentnummer

2008.0.090.836

Zaaknummer

2008-10-00547

DE RAAD VAN DE GEMEENTE ARNHEM; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 28 oktober 2008, Inwonerszaken nummer 2008.090.827; gelet op artikel 8 en 18 van de Wet werk en bijstand; besluit: vast te stellen de volgende Verordening: Verordening tot wijziging van de Maatregelverordening gemeente Arnhem

Artikel I Wijziging verordening De Maatregelverordening gemeente Arnhem wordt als volgt gewijzigd: A

Artikel 8 komt te luiden: Artikel 8. De duur van de maatregel 1. Een maatregel voor een gedraging als bedoeld in artikel 6 wordt, onverminderd het bepaalde in artikel 2, tweede lid, opgelegd voor de duur van twee maanden. 2. De duur van de maatregel wordt met een maand verlengd, indien binnen twaalf maanden na bekendmaking van een besluit waarbij een maatregel, als bedoeld in het eerste lid, is opgelegd, sprake is van een nieuwe als verwijtbaar aan te merken gedraging van een zelfde of hogere categorie. 3. Met een besluit als bedoeld in het vorige lid wordt gelijkgesteld het besluit om af te zien van het opleggen van een maatregel op grond van dringende redenen, als bedoeld in artikel 4, tweede lid.

B

Artikel 9 wordt als volgt gewijzigd: In het eerste lid komt de zinsnede ‘onder toepassing van artikel 54 van de wet’ te vervallen.

C

Artikel 11 komt te luiden: Artikel 11. Verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen zonder gevolgen voor de bijstand 1. Indien het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht bedoeld in artikel 17 van de wet niet heeft geleid tot het ten onrechte of tot een te hoog bedrag verlenen van bijstand, wordt, onverminderd het bepaalde in artikel 2, tweede lid, een maatregel opgelegd van 5% van de bijstandsnorm gedurende een maand. 2. De duur van de maatregel wordt met een maand verlengd, indien binnen twaalf maanden na bekendmaking van een besluit waarbij een maatregel, als bedoeld in het eerste lid, is opgelegd,

Pagina 9 van 35

3.

D

sprake is van een zelfde als verwijtbaar aan te merken gedraging. Met een besluit als bedoeld in het vorige lid wordt gelijkgesteld het besluit om af te zien van het opleggen van een maatregel op grond van dringende redenen, als bedoeld in artikel 4, tweede lid.

Artikel 12 wordt als volgt gewijzigd: a. 1.

het eerste lid komt te luiden: Indien belanghebbende een van de overige aan de bijstandverlening verbonden verplichtingen schendt, wordt, onverminderd het bepaalde in artikel 2, tweede lid, een maatregel opgelegd van 20% van de bijstandsnorm gedurende twee maanden.

b.

Het tweede en het derde lid vervallen, onder vernummering van het vierde tot en met het zesde lid.

Artikel II Inwerkingtreding De verordening treedt in werking met ingang van de dag volgend op de datum van uitgifte van de Arnhemse Koerier waarin zij is bekendgemaakt.

De griffier,

De voorzitter,

Pagina 10 van 35

Toelichting artikel 8, 9, 11 en 12 Artikel 7. De hoogte van de maatregel en artikel 8. De duur van de maatregel Algemeen De gedachte van de WWB, zoals ook reeds in de algemene toelichting aangegeven, is dat de maatregel er zorg voor draagt dat de hoogte van de bijstand in overeenstemming is met de mate waarin de belanghebbende aan de verplichtingen voldoet. De artikelen 7 en 8 bevatten de standaardmaatregelen voor de drie categorieën van gedragingen die verband houden met het geen of onvoldoende medewerking verlenen aan het verkrijgen of behouden van algemeen geaccepteerde arbeid. Op basis van jurisprudentie is het niet mogelijk een maatregel voor onbepaalde duur op te leggen. De standaardduur voor de hier bedoelde maatregelen is twee maanden. Op grond van artikel 2, tweede lid, van de Verordening kan echter worden afgeweken van de voorgeschreven standaardmaatregelen. Dat kan er in specifieke situaties toe leiden dat een zwaardere of een lichtere maatregel dan de standaardmaatregel is aangewezen. Als het maatregelwaardige gedrag tussentijds hersteld wordt, wordt de maatregel met ingang van de daaropvolgende maand beëindigd. Dit kan er dus toe leiden dat de maatregel slechts voor één maand wordt opgelegd. Dit geldt echter niet voor maatregelen op grond van artikel 6, onderdeel c onder 2 en 3 aangezien dit gedragingen betreft die niet te herstellen zijn. Als het maatregelwaardige gedrag echter voortduurt na afloop van de opgelegde maatregel, wordt opnieuw bezien of een maatregel opgelegd kan/zal worden. Artikel 8, tweede lid Indien binnen één jaar na bekendmaking van het besluit waarbij een maatregel voor een eerste verwijtbare gedraging is opgelegd, sprake is van een herhaling van de verwijtbare gedraging, wordt de grotere mate van verwijtbaarheid tot uitdrukking gebracht in een verlenging van de duur van de maatregel met een maand. Met eerste verwijtbare gedraging wordt overigens de eerste gedraging verstaan die aanleiding is geweest tot een maatregel, ook indien de maatregel wegens dringende redenen niet is geëffectueerd (zie het vierde lid). Voor het bepalen van de aanvang van de termijn van 12 maanden geldt het tijdstip waarop het besluit waarmee de maatregel is opgelegd, bekend is gemaakt. Op basis van deze bepaling kan een recidivemaatregel slechts één keer worden toegepast. Indien belanghebbende na een tweede verwijtbare gedraging wederom hetzelfde verwijtbaar gedrag vertoont, zal de hoogte en de duur van de maatregel individueel moeten worden vastgesteld, waarbij gekeken zal moeten worden naar de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de individuele omstandigheden van de belanghebbende. Artikel 8, derde lid Van recidive is eveneens sprake, indien bij het voorgaande maatregelwaardige gedrag op grond van dringende redenen is afgezien van het opleggen van een maatregel.

Artikel 9. Te laat verstrekken van gegevens Eerste lid Indien het college om voor de verlening van de bijstand van belang zijnde informatie of bewijsstukken verzoekt en de belanghebbende deze niet op tijd verstrekt, wordt hem een hersteltermijn gegeven (doorgaans onder toepassing van artikel 54, eerste lid, WWB: opschorting van het recht op bijstand). Als de gevraagde gegevens alsnog binnen de hersteltermijn worden verstrekt, wordt een maatregel opgelegd. De gegevens zijn immers niet na het eerste verzoek daartoe verstrekt en er is dus sprake van maatregelwaardig gedrag wegens het te laat verstrekken van gegevens. Dit lid regelt de hoogte van deze maatregel. Tweede lid en derde lid Voor een toelichting wordt verwezen naar het reeds opgemerkte bij respectievelijk artikel 8, tweede en derde lid.

Pagina 11 van 35

Artikel 11. Verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen zonder gevolgen voor de bijstand Eerste lid In dit artikel wordt de zogeheten ‘nulfraude’ geregeld: het verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen, zonder dat deze gedraging gevolgen heeft voor de hoogte van de bijstand. Voorbeelden van nulfraude zijn het niet opgeven van een vermogensbestanddeel onder de vermogensgrens of het niet melden van vrijwilligerswerk. Tot deze laatste categorie behoort ook het niet dan wel niet tijdig melden van feiten en omstandigheden waarvan belanghebbende duidelijk moet zijn dat zij van invloed zijn op zijn arbeidsinschakeling. Te denken valt aan de trajectdeelnemer, die door ziekte bij het reïntegratie bedrijf verstek laat gaan, echter niet meldt afwezig te zullen zijn. Tweede en derde lid Voor een toelichting wordt verwezen naar het al opgemerkte bij artikel 8, tweede en derde lid.

Artikel 12. Schending van andere dan de in hoofdstuk 2 en 3 bedoelde verplichtingen Zoals al in de algemene toelichting aangestipt kunnen aan de bijstand aanvullende verplichtingen worden gekoppeld. Specifiek moet dan worden gedacht aan: artikel 48, derde lid WWB: Het college kan aan het verlenen van bijstand in de vorm van een geldlening verplichtingen verbinden die zijn gericht op meerdere zekerheid voor de nakoming van de aan deze bijstand verbonden rente- en aflossingsverplichtingen; artikel 55: Naast de verplichtingen die ingevolge hoofdstuk 2 in elk geval aan de bijstand verbonden zijn, dan wel daaraan door het college verbonden worden, kan het college vanaf de dag van melding als bedoeld in artikel 44, tweede lid, verplichtingen opleggen die strekken tot arbeidsinschakeling, dan wel die verband houden met aard en doel van een bepaalde vorm van bijstand en die strekken tot zijn vermindering of beëindiging. Een verplichting kan, op advies van een arts, inhouden het zich onderwerpen aan een noodzakelijke behandeling van medische aard; artikel 56, eerste lid: Het instellen van een verzoek tot toekenning van een uitkering tot levensonderhoud voor kinderen verschuldigd krachtens Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek kan door het college als verplichting aan de bijstand worden verbonden, indien de belanghebbende hierop aanspraak heeft; artikel 57: Indien en zolang er gegronde redenen zijn om aan te nemen dat de belanghebbende zonder hulp niet in staat is tot een verantwoorde besteding van zijn bestaansmiddelen, kan het college: a. aan de bijstand de verplichting verbinden, dat de belanghebbende eraan meewerkt, dat het college in naam van de belanghebbende noodzakelijke betalingen uit de toegekende bijstand verricht; b. de bijstand in natura verstrekken. Voor een verdere toelichting wordt verwezen naar het reeds beschrevene onder artikel 7 en 8, onder het kopje algemeen. Tweede en derde lid Voor een toelichting zie het reeds beschrevene onder artikel 8, tweede en derde lid. Vierde lid Indien belanghebbende weigert mee te werken aan zekerheidstelling (bv. bij het verstrekken van leenbijstand in verband met vermogen in de woning) wordt de bijstand geweigerd. Een en ander komt overeen met de vroegere regeling binnen de Abw.

Pagina 12 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844

Maatregelverordening gemeente Arnhem Wetstechnische informatie Gegevens van de regeling Overheidsorganisatie Officiële naam regeling Citeertitel Besloten door Deze versie is geldig tot (als de vervaldatum is vastgesteld) Onderwerp

gemeente Arnhem Maatregelverordening gemeente Arnhem Maatregelverordening gemeente Arnhem (nr. 2130) gemeenteraad

2130

Opmerkingen m.b.t. de regeling Deze verordening is vóór de inwerkingtreding reeds gewijzigd bij raadsbesluit d.d. 13 -12-2004 (IZ/STRA/2004/340), bekendmaking: Arnhemse Koerier, 22 december 2004. In de versie van 3 mei 2007 zijn bepalingen uit het per 3 april 2007 vervallen Besluit Nadere Regels verwerkt.

Grondslagen 1. Gemeentewet, art. 149 2. Wet Werk en Bijstand, art. 8 en 18

Regelgeving die op deze regeling is gebaseerd (gedelegeerde regelgeving) 1. Geen

Overzicht van in de tekst verwerkte wijzigingen Datum inwerkingtreding

Terugwerkende kracht

Betreft

Ontstaansbron: Inwerkingtreding: Voorstel datum ondertekening; datum gemeenteraad bron bekendmaking ondertekening; bron bekendmaking

Art. 8, 9, 11 en 12 Tech. aanpassingen 6-3-2008

3-5-2007

1-1-2005

art. 6, 7, 8 + redact.wijzigingen

25-2-2008 Arnhemse Koerier d.d. 5-3-2008 art. 3a, 10, 13, (16) 23-4-2007 Arnhemse Koerier d.d. 2-5-2007 nieuwe regeling 5-10-2004 Arnhemse Koerier d.d. 13-10-2004

B&W 02-09-2008, 25-2-2008 Arnhemse Koerier d.d. 5-3-2008 23-4-2007 Arnhemse Koerier d.d. 2-5-2007 5-10-2004 Arnhemse Koerier d.d. 13-10-2004

B&W 13-11-2007, 2007.0.098.803 B&W 3-4-2007, 2007.0.022.913 B&W 21-9-2004, IZ/Stra/2004/213

1

Pagina 13 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844

Geconsolideerde tekst van de regeling

DE RAAD VAN DE GEMEENTE ARNHEM Gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 21 september 2004, dienst inwonerszaken, nummer IZ/STRA/2004/213; Gelet op artikel 147 Gemeentewet en de artikelen 8 en 18 van de Wet werk en bijstand; Besluit: vast te stellen de Maatregelverordening gemeente Arnhem.

Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen Artikel 1. Definities In deze verordening wordt verstaan onder: a. wet: de Wet werk en bijstand (WWB); b. bijstand: algemene en bijzondere bijstand; c. algemene bijstand: de bijstand als bedoeld in artikel 5, onderdeel b van de wet; d. bijzondere bijstand: de bijstand als bedoeld in artikel 5, onderdeel d van de wet; e. langdurigheidstoeslag: de langdurigheidstoeslag als bedoeld in artikel 36 van de wet; f. bijstandsnorm: de bijstandsnorm als bedoeld in artikel 5, onderdeel c van de wet; g. maatregel: het verlagen van de bijstand op grond van artikel 18, tweede lid van de wet; h. college: het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Arnhem. Artikel 2. Het opleggen van een maatregel 1. Als de belanghebbende naar het oordeel van het college tekortschietend besef van verantwoordelijkheid betoont voor de voorziening in het bestaan, dan wel de uit de wet of de artikelen 28, tweede lid of artikel 29, eerste lid van de Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen voortvloeiende verplichtingen niet of onvoldoende nakomt, waaronder het zich jegens het college zeer ernstig misdragen, wordt overeenkomstig deze verordening een maatregel opgelegd. 2. Een maatregel wordt afgestemd op de ernst van de gedraging, de mate waarin de belanghebbende de gedraging kan worden verweten en de omstandigheden waarin hij verkeert. Artikel 3. Berekeningsgrondslag 1. De maatregel wordt toegepast op de bijstandsnorm. 2. In afwijking van het eerste lid kan de maatregel ook worden toegepast op de bijzondere bijstand of de langdurigheidstoeslag, indien; a. aan belanghebbende bijzondere bijstand wordt verleend met toepassing van artikel 12

2

Pagina 14 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844 van de wet; b. het beroep op bijzondere bijstand het gevolg is van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid; c. belanghebbende de informatieplicht als bedoeld in artikel 9 heeft geschonden; dan wel d. belanghebbende zich zeer ernstig heeft misdragen als bedoeld in artikel 15. Artikel 3a. Ingangsdatum en tijdvak 1. De maatregel wordt opgelegd met ingang van de eerste van de maand volgend op de maand waarin het besluit tot het opleggen van de maatregel is bekendgemaakt. Daarbij wordt uitgegaan van de voor die maand geldende bijstandsnorm. 2. In afwijking van het eerste lid kan de maatregel met terugwerkende kracht worden opgelegd, voor zover de bijstand nog niet is uitbetaald. 3. Indien geen maatregel opgelegd kan worden of de reeds opgelegde maatregel niet of niet geheel kan worden uitgevoerd, omdat de bijstand wordt beëindigd, kan alsnog een maatregel worden opgelegd respectievelijk kan het nog niet uitgevoerde deel van de maatregel alsnog ten uitvoer worden gelegd, indien de belanghebbende binnen een termijn van twaalf maanden opnieuw recht op bijstand heeft. Artikel 4. Afzien van het opleggen van een maatregel 1. Het college ziet af van het opleggen van een maatregel, indien elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt. 2. Het college kan geheel of gedeeltelijk afzien van het opleggen van een maatregel, indien het daarvoor dringende redenen aanwezig acht. 3. Indien het college afziet van het opleggen van een maatregel op grond van dringende redenen, wordt de belanghebbende daarvan schriftelijk mededeling gedaan. Artikel 5. Samenloop van gedragingen 1. Indien sprake is van verschillende gelijktijdig geconstateerde maatregelwaardige gedragingen van een belanghebbende, worden de daarop betrekking hebbende maatregelen, onverminderd het bepaalde in artikel 2, tweede lid, gelijktijdig opgelegd met een maximum van 50% van de bijstandsnorm per maand. 2. Indien het totaal aan maatregelen dat betrekking heeft op verschillende gelijktijdig geconstateerde maatregelwaardige gedragingen, meer dan 50% van de bijstandsnorm per maand bedraagt, wordt in afwijking van artikel 3a, eerste lid, het meerdere de daaropvolgende maand(en) opgelegd.

Hoofdstuk 2. Geen of onvoldoende medewerking verlenen aan het verkrijgen of behouden van algemeen geaccepteerde arbeid Artikel 6. Indeling in categorieën Gedragingen van belanghebbenden waardoor de verplichting op grond van artikel 9 van de wet niet of onvoldoende is nagekomen, worden onderscheiden in de volgende categorieën: a. eerste categorie:

3

Pagina 15 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844 1º. het zich niet tijdig laten registreren als werkzoekende bij de Centrale organisatie werk en inkomen of het niet tijdig laten verlengen van de registratie, tenzij voor belanghebbende het inzetten van reïntegratievoorzieningen niet zinvol wordt geacht; 2º. het niet ondertekenen of het niet aan het college verstrekken van de bijlage bij het besluit tot toekenning of voortzetting van de bijstand; b. tweede categorie: 1º. het niet naar vermogen trachten algemeen geaccepteerde arbeid te verkrijgen; 2º. gedragingen die de inschakeling in de arbeid belemmeren; 3º. het niet of in onvoldoende mate gebruikmaken van een voorziening gericht op arbeidsinschakeling, waaronder begrepen sociale activering en het niet of onvoldoende meewerken aan een onderzoek naar de mogelijkheden tot arbeidsinschakeling, als bedoeld in artikel 9, eerste lid, onderdeel b van de wet, voor zover dit niet heeft geleid tot het geen doorgang vinden of tot voortijdige beëindiging van de voorziening; c. derde categorie: 1º. het niet of in onvoldoende mate gebruikmaken van een voorziening gericht op arbeidsinschakeling, waaronder begrepen sociale activering en het niet of onvoldoende meewerken aan een onderzoek naar de mogelijkheden tot arbeidsinschakeling, als bedoeld in artikel 9, eerste lid, onderdeel b van de wet, voor zover dit heeft geleid tot het geen doorgang vinden of tot voortijdige beëindiging van de voorziening; 2º. het niet aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeid; 3º. het door eigen toedoen niet behouden van algemeen geaccepteerde arbeid. Artikel 7. De hoogte van de maatregel Onverminderd het bepaalde in artikel 2, tweede lid, wordt voor de gedragingen als bedoeld in artikel 6 de hoogte van de maatregel als volgt vastgesteld: a. 10% van de bijstandsnorm bij gedragingen van de eerste categorie; b. 20% van de bijstandsnorm bij gedragingen van de tweede categorie; c. 50% van de bijstandsnorm bij gedragingen van de derde categorie. Artikel 8. De duur van de maatregel 1. Een maatregel voor een gedraging als bedoeld in artikel 6 wordt, onverminderd het bepaalde in artikel 2, tweede lid, opgelegd voor de duur van twee maanden. 2. De duur van de maatregel wordt met een maand verlengd, indien binnen twaalf maanden na bekendmaking van een besluit waarbij een maatregel, als bedoeld in het eerste lid, is opgelegd, sprake is van een nieuwe als verwijtbaar aan te merken gedraging van een zelfde of hogere categorie. 3. Met een besluit als bedoeld in het vorige lid wordt gelijkgesteld het besluit om af te zien van het opleggen van een maatregel op grond van dringende redenen, als bedoeld in artikel 4, tweede lid.

4

Pagina 16 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844 Hoofdstuk 3. Niet nakomen van de inlichtingenplicht Artikel 9. Te laat verstrekken van gegevens 1. Indien een belanghebbende de verplichting op grond van artikel 17 van de wet niet of niet volledig is nagekomen door informatie die van belang kan zijn voor de arbeidsinschakeling of de verlening van bijstand, dan wel voortzetting daarvan niet binnen de door het college daartoe gestelde termijn te verstrekken, wordt een maatregel opgelegd van 10% van de bijstandsnorm gedurende een maand, onverminderd het bepaalde in artikel 2, tweede lid. 2. De duur van de maatregel wordt met een maand verlengd, indien binnen twaalf maanden na bekendmaking van een besluit waarbij een maatregel, als bedoeld in het eerste lid, is opgelegd, sprake is van een zelfde als verwijtbaar aan te merken gedraging. 3. Met een besluit als bedoeld in het vorige lid wordt gelijkgesteld het besluit om af te zien van het opleggen van een maatregel op grond van dringende redenen, als bedoeld in artikel 4, tweede lid. Artikel 10. Verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen met gevolgen voor de bijstand 1. Indien het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht bedoeld in artikel 17 van de wet heeft geleid tot het ten onrechte of tot een te hoog bedrag verlenen van bijstand, wordt een maatregel opgelegd, welke wordt afgestemd op de hoogte van het benadelingsbedrag. 2. Onverminderd het bepaalde in artikel 2, tweede lid wordt de maatregel op de volgende wijze vastgesteld: a. bij een benadelingsbedrag tot € 1.000,--: 10% van de bijstandsnorm gedurende een maand; b. bij een benadelingsbedrag van € 1.000,-- tot € 2.000,--: 20% van de bijstandsnorm gedurende een maand; c. bij een benadelingsbedrag van € 2.000,-- tot € 4.000,--: 40% van de bijstandsnorm gedurende een maand; d. bij een benadelingsbedrag van € 4.000,-- of meer: 50% van de bijstandsnorm gedurende een maand. 3. In afwijking van het eerste lid wordt van het opleggen van een maatregel afgezien: a. zolang de maatregelwaardige gedraging wordt onderzocht door het Openbaar Ministerie; b. zodra ter zake van de gedraging een strafvervolging is ingesteld en het onderzoek ter terechtzitting een aanvang heeft genomen; c. zodra het recht tot strafvervolging is vervallen, doordat het Openbaar Ministerie een schikking met belanghebbende heeft getroffen. 4. De duur van de maatregel wordt met een maand verlengd, indien binnen twaalf maanden na bekendmaking van een besluit waarbij een maatregel, als bedoeld in het eerste lid, is opgelegd, sprake is van een zelfde als verwijtbaar aan te merken gedraging. 5. Met een besluit als bedoeld in het vorige lid wordt gelijkgesteld het besluit om af te zien van het opleggen van een maatregel op grond van dringende redenen, als bedoeld in artikel 4, tweede lid. 6. In afwijking van het vierde lid wordt een maatregel opgelegd voor de duur van drie maanden, indien in de 60 maanden voorafgaande aan het maatregelwaardige gedrag sprake is van twee of meer als verwijtbaar aan te merken gedragingen, als bedoeld in het eerste lid.

5

Pagina 17 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844 7.

Bij de bepaling van de hoogte van de in het zesde lid bedoelde maatregel worden de benadelingsbedragen in verband met de schending van de inlichtingenplicht van de laatste 60 maanden samengevoegd.

Artikel 11. Verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen zonder gevolgen voor de bijstand 1. Indien het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht bedoeld in artikel 17 van de wet niet heeft geleid tot het ten onrechte of tot een te hoog bedrag verlenen van bijstand, wordt, onverminderd het bepaalde in artikel 2, tweede lid, een maatregel opgelegd van 5% van de bijstandsnorm gedurende een maand. 2. De duur van de maatregel wordt met een maand verlengd, indien binnen twaalf maanden na bekendmaking van een besluit waarbij een maatregel, als bedoeld in het eerste lid, is opgelegd, sprake is van een zelfde als verwijtbaar aan te merken gedraging. 3. Met een besluit als bedoeld in het vorige lid wordt gelijkgesteld het besluit om af te zien van het opleggen van een maatregel op grond van dringende redenen, als bedoeld in artikel 4, tweede lid.

Hoofdstuk 4. Schending van een van de overige aan de bijstand verbonden verplichtingen Artikel 12. Schending van andere dan de in hoofdstuk 2 en 3 bedoelde verplichtingen 1. Indien belanghebbende een van de overige aan de bijstandverlening verbonden verplichtingen schendt, wordt, onverminderd het bepaalde in artikel 2, tweede lid, een maatregel opgelegd van 20% van de bijstandsnorm gedurende twee maanden. 2. De duur van de maatregel wordt met een maand verlengd, indien binnen twaalf maanden na bekendmaking van een besluit waarbij een maatregel, als bedoeld in het eerste lid, is opgelegd, sprake is van een zelfde als verwijtbaar aan te merken gedraging. 3. Met een besluit als bedoeld in het vorige lid wordt gelijkgesteld het besluit om af te zien van het opleggen van een maatregel op grond van dringende redenen, als bedoeld in artikel 4, tweede lid. 4. In afwijking van het eerste lid wordt de bijstand geweigerd, indien de belanghebbende geen medewerking verleent aan het stellen van zekerheid, zoals bedoeld in artikel 48, derde lid van de wet.

Hoofdstuk 5. Betonen van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid Artikel 13. Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid 1. Indien de belanghebbende op een andere wijze dan genoemd in hoofdstuk 2, 3 of 4 tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan betoont, wordt een maatregel opgelegd van 20% van de bijstandsnorm. 2. De duur van de maatregel wordt, onverminderd het bepaalde in artikel 2, tweede lid, op de volgende wijze afgestemd op de periode dat de belanghebbende als gevolg van zijn gedraging langer recht heeft op bijstand: a. bij een periode van 3 maanden of korter: 20% van de bijstandsnorm gedurende een maand;

6

Pagina 18 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844

3.

4.

b. bij een periode van 3 tot 6 maanden: 20% van de bijstandsnorm gedurende drie maanden; c. bij een periode van 6 maanden tot 12 maanden: 20% van de bijstandsnorm gedurende zes maanden; d. bij een periode van 12 maanden of langer: 20% van de bijstandsnorm gedurende 12 maanden. De hoogte van de maatregel wordt verdubbeld, indien binnen twaalf maanden na bekendmaking van een besluit waarbij een maatregel, als bedoeld in het eerste lid, is opgelegd, sprake is van een zelfde als verwijtbaar aan te merken gedraging. Met een besluit als bedoeld in het vorige lid wordt gelijkgesteld het besluit om af te zien van het opleggen van een maatregel op grond van dringende redenen, als bedoeld in artikel 4, tweede lid.

Artikel 14. Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid in verband met beroep op bijzondere bijstand In afwijking van artikel 13 en onverminderd het bepaalde in artikel 2, tweede lid wordt de bijzondere bijstand geweigerd, indien het beroep op bijzondere bijstand het gevolg is van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid.

Hoofdstuk 6. Zeer ernstige misdragingen Artikel 15. Zeer ernstige misdragingen 1. Indien een belanghebbende zich zeer ernstig misdraagt tegenover het college, zijn ambtenaren of medewerkers van andere organisaties die belast zijn met de uitvoering van de wet, onder omstandigheden die rechtstreeks verband houden met de uitvoering van de wet, als bedoeld in artikel 18, tweede lid van de wet, wordt onverminderd het bepaalde in artikel 2, tweede lid een maatregel opgelegd van ten minste 20% van de bijstandsnorm gedurende een maand. 2. Van het opleggen van de maatregel bedoeld in het eerste lid kan, indien sprake is van verbaal geweld, worden afgezien en worden volstaan met het geven van een schriftelijke waarschuwing, tenzij het verbale geweld plaatsvindt binnen een periode van twee jaar te rekenen vanaf de datum waarop eerder aan de belanghebbende een schriftelijke waarschuwing in verband met ernstige misdragingen is gegeven. 3. De duur van de maatregel wordt met een maand verlengd, indien binnen twaalf maanden na bekendmaking van een besluit waarbij een maatregel, als bedoeld in het eerste lid, is opgelegd, sprake is van een zelfde als verwijtbaar aan te merken gedraging. 4. Met een besluit als bedoeld in het vorige lid wordt gelijkgesteld het besluit om af te zien van het opleggen van een maatregel op grond van dringende redenen, als bedoeld in artikel 4, tweede lid.

Hoofdstuk 7. Slotbepalingen Artikel 16. Nadere regelgeving Vervallen.

7

Pagina 19 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844

Artikel 17. De inwerkingtreding Deze verordening treedt in werking op 1 januari 2005. Artikel 18. Citeertitel Deze verordening wordt aangehaald als: Maatregelverordening gemeente Arnhem. Vastgesteld in de openbare vergadering van de Raad van de gemeente Arnhem van 5 oktober 2004, nr. IZ/STRA/2004/213. Gewijzigd bij raadsbesluit van 13 december 2004, nr. IZ/STRA/2004/340. Gewijzigd bij raadsbesluit van 23 april 2007, doc.nr. 2007.0.022.896 en zaaknummer 2007-0303530. Gewijzigd bij raadsbesluit van 25 februari 2008, doc. nr. 2007.0.102.779 en zaaknummer 200711-00377. Gewijzigd bij raadsbesluit van ……, doc. Nr …… en zaaknummer

8

Pagina 20 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844

Algemene toelichting De regeling in de Wet werk en bijstand Met de inwerkingtreding van de WWB komt het systeem van boeten en maatregelen van de Algemene bijstandswet (de artikelen 14 tot en met 14f, nader uitgewerkt in het Maatregelenbesluit en Boetebesluit) te vervallen. In plaats daarvan zullen gemeenten zelf hun sanctiebeleid moeten gaan vormgeven. De WWB kent slechts één soort sanctie: het verlagen van de uitkering. De boete als sanctie voor uitkeringsgerechtigden die hun inlichtingenplicht hebben geschonden, verdwijnt. Artikel 18 WWB bevat de opdracht aan gemeenten om een maatregelenbeleid in een verordening vast te leggen. Dit artikel luidt: 1. het college stemt de bijstand en de daaraan verbonden verplichtingen af op de omstandigheden, mogelijkheden en middelen van de belanghebbende; 2. Indien de belanghebbende naar het oordeel van het college tekortschietend besef van verantwoordelijkheid betoont voor de voorziening in het bestaan, dan wel de uit deze wet dan wel de artikelen 28, tweede lid of 29, eerste lid van de Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen voortvloeiende verplichtingen niet of onvoldoende nakomt, waaronder begrepen het zich jegens het college zeer ernstig misdragen, verlaagt het college overeenkomstig de verordening, bedoeld in artikel 8, eerste lid, onderdeel b de bijstand of de langdurigheidstoeslag. Van een verlaging wordt afgezien, indien elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt. 3. Het college heroverweegt een besluit als bedoeld in het tweede lid binnen een door hem te bepalen termijn die ten hoogste drie maanden bedraagt. 4. Bij de toepassing van het eerste lid wordt onder belanghebbende mede verstaan het gezin. In het eerste lid van artikel 18 wordt gesproken over het afstemmen van de bijstand en de daaraan verbonden verplichtingen op de omstandigheden, mogelijkheden en middelen van de belanghebbende. In deze bepaling wordt benadrukt dat het vaststellen van de hoogte van de uitkering en de daaraan verbonden verplichtingen voor de uitkeringsgerechtigden maatwerk is, waarbij recht wordt gedaan aan de individuele situatie en de persoonlijke omstandigheden van uitkeringsgerechtigden. In tweede lid wordt een directe koppeling gelegd tussen de rechten en verplichtingen van uitkeringsgerechtigden: het recht op een uitkering is altijd verbonden aan de plicht zich in te zetten om weer onafhankelijk van de uitkering te worden. Dit betekent dat de vaststelling van de hoogte van de uitkering niet alleen afhangt van de toepasselijke uitkeringsnorm en de beschikbare middelen van de belanghebbende, maar ook van de mate waarin de opgelegde verplichtingen worden nagekomen. Wanneer het college tot het oordeel komt dat een bijstandsgerechtigde zijn verplichtingen niet of in onvoldoende mate nakomt, wordt de uitkering verlaagd. De verlaging van de uitkering moet plaatsvinden overeenkomstig een door de gemeenteraad vast te stellen verordening. Dit is de maatregelverordening. Alleen wanneer iedere vorm van verwijtbaarheid ontbreekt, ziet het college af van zo’n verlaging. De term ‘maatregel’ Het verlagen van de bijstand op grond van het feit dat de belanghebbende zijn verplichtingen niet of in onvoldoende mate is nagekomen, wordt in de terminologie van de WWB aangeduid als het

9

Pagina 21 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844 afstemmen van de uitkering op de mate waarin de belanghebbende de opgelegde verplichtingen nakomt. Met het begrip ‘afstemmen’ wordt het uitgangspunt van de WWB benadrukt dat rechten en plichten één kant van dezelfde medaille vormen. Toch is er voor gekozen om het verlagen van de bijstand vanwege het niet of onvoldoende nakomen van verplichtingen aan te duiden als het opleggen van een maatregel. Daarmee wordt niet alleen aangesloten bij het spraakgebruik dat sinds de Wet Boeten en Maatregelen gangbaar is, maar wordt ook het sanctionerende karakter ervan benadrukt. Wel zal steeds voor ogen moeten worden gehouden dat het opleggen van een maatregel géén punitieve sanctie is, waarbij het leedtoevoegende karakter voorop staat, máár een reparatoire sanctie (ook wel herstelsanctie genoemd), gericht op het (weer) in overeenstemming brengen van de hoogte van de bijstand met de mate waarin de belanghebbende de aan de uitkering verbonden verplichtingen nakomt. In de Memorie van Toelichting bij het ontwerp van de WWB wordt steeds gesproken over de ‘afstemmingsverordening’. Om te onderstrepen dat de verordening de juridische grondslag vormt om maatregelen op te leggen wanneer een uitkeringsgerechtigde niet aan een verplichting voldoet, duiden wij de verordening aan als ‘maatregelverordening’. Het verlagen van de bijstand Op grond van artikel 18, tweede lid WWB kan zowel de bijstand (dat wil zeggen: algemene bijstand en bijzondere bijstand) als de langdurigheidstoeslag worden verlaagd. In de verordening is er voor gekozen dat maatregelen in beginsel worden opgelegd over de bijstandsnorm (de op belanghebbende van toepassing zijnde norm plus eventuele toeslagen). Er zijn echter een viertal uitzonderingen: a. de bijzondere bijstand voor jongeren van 18 tot 21 jaar. Deze groep ontvangt een lage algemene bijstandsuitkering die wordt aangevuld door middel van aanvullende bijzondere bijstand in de kosten van levensonderhoud. Indien de maatregel alleen op de lage jongerennorm wordt opgelegd, zou dit leiden tot rechtsongelijkheid ten opzichte van de 21jarigen en ouder; b. een aanvraag bijzondere bijstand als gevolg van ongenoegzaam besef van verantwoordelijkheid. Indien van de aanvrager in redelijkheid had kunnen worden verlangd dat hij zich had verzekerd tegen de ontstane onkosten en hij dit heeft nagelaten, is dit ongenoegzaam besef van verantwoordelijkheid. Bijzondere bijstand voor aldus ontstane kosten wordt op basis van deze verordening, specifieke situaties daargelaten, uitgesloten. c. schending van de inlichtingenplicht bij aanvraag van bijzondere bijstand, dan wel een langdurigheidstoeslag. De verordening schept de mogelijkheid om daar waar de aanvrager de Dienst in eerste instantie verkeerd inlicht, de bijzondere bijstand, dan wel langdurigheidstoeslag bij uiteindelijke toekenning te verlagen; d. ernstige misdragingen samenhangende met een aanvraag bijzondere bijstand, dan wel langdurigheidstoeslag. De verordening schept aldus de mogelijkheid om ernstige misdragingen te sanctioneren van niet-uitkeringsgerechtigden die via het Loket Aanvullend Inkomen of het Bureau VOG een aanvraag bijzondere bijstand, dan wel langdurigheidstoeslag hebben lopen. De keuze om niet in zijn algemeenheid maatregelen toe te passen op de langdurigheidstoeslag houdt verband met artikel 36, eerste lid, sub c. Op grond van deze bepaling moet het college de langdurigheidstoeslag weigeren als iemand gedurende 60 maanden (= vijf jaar) naar het oordeel

10

Pagina 22 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844 van het college onvoldoende heeft getracht algemeen geaccepteerde arbeid te verkrijgen en aanvaarden. De verplichting om de langdurigheidstoeslag te weigeren, verhoudt zich niet met een eventuele verplichting deze toeslag te verlagen. Het ligt niet voor de hand nietbijstandsgerechtigden die in aanmerking komen voor een langdurigheidstoeslag een maatregel op te leggen. Gezien het karakter van de bijzondere bijstand ligt een verlaging van het uitkeringsbedrag wegens schending van een of meer verplichtingen ook niet in de rede. Wel kan bij de beoordeling of iemand als dan niet in aanmerking komt voor bijzondere bijstand het feit dat iemand zijn verplichtingen niet of in onvoldoende mate is nagekomen een rol spelen. Dit geldt dan vooral voor de plicht voldoende besef van verantwoordelijkheid tonen voor de voorziening in het bestaan. De relatie met de reïntegratieverordening De gemeente stelt ook een reïntegratieverordening vast. In deze verordening wordt vastgelegd hoe de gemeente de cliënten gaan ondersteunen bij de arbeidsinschakeling en hoe zij omgaat met het aanbieden van voorzieningen gericht op arbeidsinschakeling. Voorbeelden van voorzieningen zijn: scholing, loonkostensubsidies, gesubsidieerde arbeid, sociale activering, premies, kinderopvang en stages. In beginsel wordt aan iedere cliënt de arbeidsverplichting opgelegd. De algemene verplichting staat in de wet genoemd. Gemeenten kunnen deze verplichting echter ook nader specificeren (invullen met specifieke voorzieningen) en de specificaties in de beschikking vastleggen. In de reïntegratieverordening wordt aandacht geschonken aan de voorzieningen die de gemeente kan inzetten. De vertaling daarvan vindt plaats in de individuele beschikking. Indien een cliënt de verplichtingen niet nakomt, leidt dit in beginsel tot een maatregel, waarvoor de basis is gelegd in de maatregelverordening.

11

Pagina 23 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844

Artikelsgewijze toelichting Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen Artikel 1. Begripsomschrijving De begrippen die in de verordening worden gebruikt, hebben een gelijkluidende betekenis als de omschrijving in de WWB. Artikel 2. Het opleggen van een maatregel Eerste lid De WWB verbindt aan het recht op een bijstandsuitkering de volgende verplichtingen. 1. Het tonen van voldoende besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan (artikel 18, tweede lid). 2. De plicht tot arbeidsinschakeling (artikel 9). Deze plicht bestaat uit twee soorten verplichtingen: de plicht om naar vermogen algemeen geaccepteerde arbeid te verkrijgen en deze te aanvaarden; en de plicht gebruik te maken van een door het college aangeboden voorziening gericht op ondersteuning bij arbeidsinschakeling. Deze verplichtingen zullen nader moeten worden uitgewerkt in specifieke verplichtingen die zijn toegesneden op de situatie en mogelijkheden van de belanghebbende . De reïntegratieverordening die elke gemeente moet opstellen, vormt de juridische basis voor opleggen van deze specifieke verplichtingen. Deze verplichtingen zullen in het besluit tot het verlenen van bijstand moeten worden neergelegd. 3. De informatieplicht (artikel 17, eerste lid). Op een uitkeringsgerechtigde rust de verplichting aan het college op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling te doen van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op zijn arbeidsinschakeling en recht op bijstand. 4. De medewerkingsplicht (artikel 17, tweede lid). Dit is de plicht van uitkeringsgerechtigden om desgevraagd het college de medewerking te verlenen die redelijkerwijs nodig is voor de uitvoering van de wet. De medewerkingplicht kan uit allerlei concrete verplichtingen bestaan, zoals: het toestaan van huisbezoek; het meewerken aan een psychologisch onderzoek. Artikel 18, tweede lid, noemt een gedraging die in ieder geval een schending van de medewerkingplicht inhoudt: ‘het zich jegens het college zeer ernstig misdragen’. 5. Enkele aanvullende verplichtingen, als dusdanig opgenomen in paragraaf 6.3 en artikel 48, derde lid WWB. De Wet SUWI legt ook verplichtingen op aan uitkeringsgerechtigden. Het betreft de verplichting om alle gevraagde gegevens en bewijsstukken aan de Centrale organisatie werk en inkomen te verstrekken die nodig zijn voor de beslissing door het college (artikel 28, tweede lid Wet SUWI)

12

Pagina 24 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844 en de verplichting om op verzoek of onverwijld uit eigen beweging alle feiten en omstandigheden mee te delen aan de Centrale organisatie werk en inkomen, waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op het recht op bijstand, het geldend maken van het recht op bijstand of de hoogte of de duur van de bijstand. Tweede lid In de maatregelverordening zijn voor allerlei gedragingen die een schending van een verplichting betekenen, standaardmaatregelen vastgesteld in de vorm van een vaste (percentuele) verlaging van de bijstandsnorm. In het tweede lid is de hoofdregel neergelegd: het college dient een op te leggen maatregel af te stemmen op de individuele omstandigheden van de belanghebbende en de mate van verwijtbaarheid. Deze bepaling brengt met zich mee dat het college bij elke op te leggen maatregel zal moeten nagaan of gelet op de individuele omstandigheden van de betrokken uitkeringsgerechtigde afwijking van de hoogte en de duur van de voorgeschreven standaardmaatregel geboden is. Afwijking van de standaardmaatregel kan zowel een verzwaring als een matiging betekenen. Dit betekent dat het college bij het beoordelen of een maatregel moet worden opgelegd, en zo ja welke, telkens de volgende drie stappen moet doorlopen: - stap 1: vaststellen van de ernst van de gedraging; - stap 2: vaststellen van de verwijtbaarheid; - stap 3: vaststellen van de omstandigheden van de uitkeringsgerechtigde. De ernst van de gedraging komt tot uitdrukking in het standaardpercentage waarmee de bijstand wordt verlaagd. Wat betreft de beoordeling van de mate van verwijtbaarheid wordt verwezen naar de toelichting bij artikel 4. Matiging van de opgelegde maatregel wegens persoonlijke omstandigheden kan bijvoorbeeld in de volgende gevallen aan de orde zijn: - bijzondere financiële omstandigheden van de belanghebbende, zoals bijvoorbeeld hoge woonlasten of andere vaste lasten of uitgaven van bijzondere aard waarvoor geen financiële tegemoetkoming mogelijk is; - sociale omstandigheden; - bij een opeenstapeling van maatregelen: de zwaarte van het geheel van maatregelen is niet evenredig aan de ernst van de gedraging en de mate van verwijtbaarheid. Artikel 3. De berekeningsgrondslag Eerste lid In dit lid is het uitgangspunt vastgelegd dat een maatregel wordt opgelegd over de bijstandsnorm. Onder de bijstandsnorm wordt verstaan de wettelijke norm, inclusief gemeentelijke toeslag of verlaging, inclusief vakantietoeslag. Tweede lid Voor een toelichting op het tweede lid wordt verwezen naar de algemene toelichting onder het kopje “Het verlagen van de bijstand”.

13

Pagina 25 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844 Artikel 3a. Ingangsdatum en tijdvak Eerste lid Het opleggen van een maatregel vindt plaats door het verlagen van de bijstandsnorm. In dit lid is vastgelegd dat een maatregel wordt opgelegd met ingang van de eerstvolgende maand waarbij wordt uitgegaan van de voor die maand geldende bijstandsnorm. Tweede lid Wanneer een uitkeringsbedrag nog niet (volledig) aan de bijstandsgerechtigde is uitbetaald, kan de verlaging van de uitkering worden verrekend met het bedrag dat nog moet worden uitbetaald. Derde lid Wanneer bij beëindiging sprake is van maatregelwaardig gedrag (b.v. beëindiging vanwege inkomstenfraude) kan de maatregel worden opgelegd bij hervatting van de uitkering binnen 12 maanden. Ook als de uitkering beëindigd wordt terwijl nog een maatregel loopt, dan kan het nog niet opgelegde deel van de maatregel alsnog worden opgelegd in een nieuwe bijstandsafhankelijke periode, indien deze binnen 12 maanden na beëindiging start. Steeds zal echter moeten worden bezien of individuele omstandigheden bij aanvraag zich niet verzetten tegen het alsnog effectueren van de maatregel. Artikel 4. Afzien van het opleggen van een maatregel Eerste lid In artikel 18, tweede lid, WWB is vastgelegd dat van een verlaging wordt afgezien, indien elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt. Door middel van de onderhavige bepaling is dit gebod ook in de verordening opgenomen. Tweede lid Hierin wordt geregeld dat het college geheel of gedeeltelijk kan afzien van het opleggen van een maatregel, indien het daarvoor dringende redenen aanwezig acht. Wat dringende redenen zijn, is afhankelijk van de concrete situatie en kan dus niet op voorhand worden vastgelegd. Derde lid Het doen van een schriftelijke mededeling dat het college afziet van het opleggen van een maatregel wegens dringende redenen is van belang in verband met eventuele recidive. Artikel 5. Samenloop van gedragingen De regeling voor de samenloop van gedragingen heeft betrekking op verschillende gedragingen van een belanghebbende die naar aanleiding van één onderzoek van de zijde van de gemeente worden geconstateerd. Als door cumulatie van de maatregelen 50% van de bijstandsnorm per maand wordt overstegen, dan wordt het restant uitgesmeerd over de daaropvolgende maand(en) opgelegd.

14

Pagina 26 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844 De regeling geldt dus niet voor een gedraging die verschillende schendingen van verplichtingen met zich meebrengt. Indien sprake is van schending van meerdere verplichtingen door één gedraging, dan dient voor het toepassen van de maatregel te worden uitgegaan van de gedraging waarop de zwaarste maatregel van toepassing is.

Hoofdstuk 2. Geen of onvoldoende medewerking verlenen aan het verkrijgen of behouden van algemeen geaccepteerde arbeid Artikel 6. Indeling in categorieën De gedragingen die verband houden met het geen of onvoldoende medewerking verlenen aan het verkrijgen of behouden van algemeen geaccepteerde arbeid, worden in drie categorieën onderscheiden. Hierbij is de ernst van de gedraging het onderscheidende criterium. Een gedraging wordt ernstiger geacht naarmate de gedraging concretere gevolgen heeft voor het niet verkrijgen of behouden van betaalde arbeid. Ook het onderscheid tussen de tweede en derde categorie heeft te maken met de gevolgen van de gedraging. Bij de tweede categorie worden de gedragingen meer gezien als een ‘hobbel op de weg’ terwijl voor de derde categorie geldt dat daarmee de weg naar werk ernstig belemmerd wordt of zelfs onmogelijk gemaakt wordt. De gedragingen die in dit artikel worden genoemd, zijn minder concreet omschreven dan in het Maatregelenbesluit. De reden hiervoor is dat de WWB, in tegenstelling tot de Abw, volstaat met een algemene omschrijving van de plicht tot arbeidsinschakeling. De concrete invulling van de verplichtingen dient zoveel mogelijk te worden afgestemd op de mogelijkheden van de individuele belanghebbende. Eerste categorie De eerste categorie onder 1 betreft de formele verplichting om zich als werkzoekende in te schrijven bij het CWI. Inschrijving bij het CWI is voor belanghebbenden met perspectief op de arbeidsmarkt van het grootste belang. Het niet verlengen van een inschrijving bij het CWI wordt als minder zwaarwegend gezien voor belanghebbenden waarvoor het inzetten van reïntegratieinstrumenten niet zinvol wordt geacht. In het huidige ABC-dienstverleningsconcept komt dit er op neer dat belanghebbenden die ingedeeld zijn in de C-categorie voor het niet verlengen van de inschrijving bij het CWI geen maatregel opgelegd krijgen. De eerste categorie onder 2 betreft de verplichting om het individuele activeringsplan, het (standaard) trajectplan, te ondertekenen. Het trajectplan wordt als bijlage bij het besluit tot toekenning of voortzetting van de bijstand meegestuurd. Tweede categorie De gedragingen uit de tweede categorie hebben betrekking op de plicht tot arbeidsinschakeling. Onder 1 betreft het de verplichting tot een actieve opstelling op de arbeidsmarkt, de eigen verantwoordelijkheid van de belanghebbende om bijvoorbeeld voldoende te solliciteren en te voldoen aan een oproep.

15

Pagina 27 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844 Met het begrip "algemeen geaccepteerde arbeid" wordt bedoeld arbeid die algemeen maatschappelijk aanvaard is. Het kan hierbij om allerlei soorten arbeid gaan: parttime of fulltime, tijdelijk of voor onbepaalde duur. Ook gesubsidieerde arbeid en arbeid als zelfstandige kunnen “algemeen geaccepteerde arbeid” zijn. Werkzaamheden die niet algemeen geaccepteerd zijn, zijn bijvoorbeeld prostitutie en onder omstandigheden werkzaamheden die gewetensbezwaren oproepen. Arbeid tegen een loon dat lager is dan het minimumloon is evenmin "algemeen geaccepteerd". Onder 2 gaat het zowel om gedragingen die de kansen op arbeidsinschakelingen verminderen, als om niet verantwoorde beperkingen die de belanghebbende stelt ten aanzien van de voor hem of haar aanvaardbare arbeid. Negatieve gedragingen kunnen onder meer tot uitdrukking komen in de wijze waarop de belanghebbende zich bij een sollicitatie opstelt. Onder 3 gaat het om het niet of onvoldoende gebruik maken van een voorziening gericht op arbeidsinschakeling (waaronder sociale activering) en om het niet of onvoldoende meewerken aan een onderzoek naar de mogelijkheden van arbeidsinschakeling. Dit vloeit voort uit de verplichting tot arbeidsinschakeling die de belanghebbende op grond van artikel 9 WWB bij aanvang van de uitkering (of later) krijgt opgelegd. Van onvoldoende medewerking is in ieder geval sprake als de belanghebbende niet op afspraken die gericht zijn op (onderzoek naar) de arbeidsinschakeling, verschijnt of opdrachten in het kader van een scholing, dan wel traject niet naar behoren uitvoert. Het niet voldoende verlenen van medewerking aan een voorziening, dan wel traject leidt tot vertraging. De gedragingen in deze categorie hebben echter niet tot gevolg dat de voorziening definitief geen doorgang vindt of moet worden beëindigd. Derde categorie In de derde categorie gaat het om gedragingen die direct een aanleiding vormen tot het zonder noodzaak langer voortduren van de bijstandsafhankelijkheid. Het gaat hier om gedragingen die de kansen op arbeidsinschakeling ernstig verminderen of zelfs onmogelijk maken. Onder 1 gaat het om dezelfde soort gedraging als bedoeld in de tweede categorie, onder 3 (onderdeel b, onder 3), echter met dit verschil dat in de derde categorie de gedraging wél heeft geleid tot het definitief geen doorgang vinden of afbreken van de voorziening. In de praktijk zal beëindiging van een voorziening, dan wel traject pas plaatsvinden nadat de belanghebbende door zijn gedrag herhaaldelijk heeft laten blijken niet mee te willen werken. Zonder traject is arbeidsinschakeling voor de belanghebbende niet mogelijk, waardoor het gedragingen betreft die de kans op uitstroom voor langere tijd vrijwel onmogelijk maken. Onder 2 gaat het om het weigeren van algemeen geaccepteerde arbeid (voor de definitie hiervan wordt verwezen naar de toelichting bij de tweede categorie). Onder 3 gaat het om verwijtbaar ontslag, bijvoorbeeld een ontslag op staande voet wegens werkweigering of ontslag op eigen verzoek.

16

Pagina 28 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844 Artikel 7. De hoogte van de maatregel en artikel 8. De duur van de maatregel Algemeen De gedachte van de WWB, zoals ook reeds in de algemene toelichting aangegeven, is dat de maatregel er zorg voor draagt dat de hoogte van de bijstand in overeenstemming is met de mate waarin de belanghebbende aan de verplichtingen voldoet. De artikelen 7 en 8 bevatten de standaardmaatregelen voor de drie categorieën van gedragingen die verband houden met het geen of onvoldoende medewerking verlenen aan het verkrijgen of behouden van algemeen geaccepteerde arbeid. Op basis van jurisprudentie is het niet mogelijk een maatregel voor onbepaalde duur op te leggen. De standaardduur voor de hier bedoelde maatregelen is twee maanden. Op grond van artikel 2, tweede lid, van de Verordening kan echter worden afgeweken van de voorgeschreven standaardmaatregelen. Dat kan er in specifieke situaties toe leiden dat een zwaardere of een lichtere maatregel dan de standaardmaatregel is aangewezen. Als het maatregelwaardige gedrag tussentijds hersteld wordt, wordt de maatregel met ingang van de daaropvolgende maand beëindigd. Dit kan er dus toe leiden dat de maatregel slechts voor één maand wordt opgelegd. Dit geldt echter niet voor maatregelen op grond van artikel 6, onderdeel c onder 2 en 3 aangezien dit gedragingen betreft die niet te herstellen zijn. Als het maatregelwaardige gedrag echter voortduurt na afloop van de opgelegde maatregel, wordt opnieuw bezien of een maatregel opgelegd kan/zal worden. Artikel 8, tweede lid Indien binnen één jaar na bekendmaking van het besluit waarbij een maatregel voor een eerste verwijtbare gedraging is opgelegd, sprake is van een herhaling van de verwijtbare gedraging, wordt de grotere mate van verwijtbaarheid tot uitdrukking gebracht in een verlenging van de duur van de maatregel met een maand. Met eerste verwijtbare gedraging wordt overigens de eerste gedraging verstaan die aanleiding is geweest tot een maatregel, ook indien de maatregel wegens dringende redenen niet is geëffectueerd (zie het vierde lid). Voor het bepalen van de aanvang van de termijn van 12 maanden geldt het tijdstip waarop het besluit waarmee de maatregel is opgelegd, bekend is gemaakt. Op basis van deze bepaling kan een recidivemaatregel slechts één keer worden toegepast. Indien belanghebbende na een tweede verwijtbare gedraging wederom hetzelfde verwijtbaar gedrag vertoont, zal de hoogte en de duur van de maatregel individueel moeten worden vastgesteld, waarbij gekeken zal moeten worden naar de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de individuele omstandigheden van de belanghebbende. Artikel 8, derde lid Van recidive is eveneens sprake, indien bij het voorgaande maatregelwaardige gedrag op grond van dringende redenen is afgezien van het opleggen van een maatregel.

Hoofdstuk 3. Niet nakomen van de inlichtingenplicht

17

Pagina 29 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844

In dit hoofdstuk worden twee vormen van het niet nakomen van de informatieplicht onderscheiden: 1. artikel 9: het niet tijdig verstrekken van inlichtingen aan de gemeente. In deze situatie is artikel 54 WWB van toepassing. Het college kan in dat geval het recht op bijstand opschorten en belanghebbende in de gelegenheid stellen binnen een door hem te stellen termijn het verzuim te herstellen; 2. artikel 10: het verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen aan de gemeente, waardoor er ten onrechte een uitkering is verstrekt of een te hoog bedrag aan bijstand is verstrekt. In deze situatie heeft de uitkeringsgerechtigde niet voldaan aan de inlichtingenplicht van artikel 17 WWB. Het opzettelijk verzwijgen van relevante informatie tegenover de gemeente met het oogmerk een (hogere) uitkering te krijgen (fraude) vormt een schending van de informatieplicht van artikel 17. Het kan ook voorkomen dat bepaalde gevraagde gegevens niet aan de gemeente worden verstrekt. In dat geval kan het college de rechtmatigheid van de uitkering niet vaststellen. De bijstand moet dan worden geweigerd (in de situatie dat een uitkering wordt aangevraagd) of het besluit tot toekenning van de bijstand moet worden ingetrokken (bij een lopende uitkering). Een voortgezette schending van de inlichtingenplicht hoort daarom niet tot de mogelijkheden. Een maatregel vanwege schending van de inlichtingenplicht wordt in beginsel dan ook opgelegd voor de duur van een maand. Artikel 9. Te laat verstrekken van gegevens Eerste lid Indien het college om voor de verlening van de bijstand van belang zijnde informatie of bewijsstukken verzoekt en de belanghebbende deze niet op tijd verstrekt, wordt hem een hersteltermijn gegeven (doorgaans onder toepassing van artikel 54, eerste lid, WWB: opschorting van het recht op bijstand). Als de gevraagde gegevens alsnog binnen de hersteltermijn worden verstrekt, wordt een maatregel opgelegd. De gegevens zijn immers niet na het eerste verzoek daartoe verstrekt en er is dus sprake van maatregelwaardig gedrag wegens het te laat verstrekken van gegevens. Dit lid regelt de hoogte van deze maatregel. Tweede lid en derde lid Voor een toelichting wordt verwezen naar het reeds opgemerkte bij respectievelijk artikel 8, tweede en derde lid. Artikel 10. Verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen met gevolgen voor de bijstand Eerste lid In artikel 17, eerste lid WWB is bepaald dat belanghebbende op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling doet van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op zijn arbeidsinschakeling of het recht op

18

Pagina 30 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844 bijstand. De ernst van de gedraging komt tot uitdrukking in de hoogte van het benadelingsbedrag. Dat is door de gemeente te veel betaalde bedrag aan bijstand. Tweede en derde lid De maatregel wegens het niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht wordt afhankelijk gesteld van de hoogte van het bedrag aan bijstand dat als gevolg van de schending van die verplichting ten onrechte of te veel aan de belanghebbende is betaald. In het derde lid is bepaald in welke gevallen afgezien wordt van het opleggen van een maatregel voor het niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht. Vierde en vijfde lid Voor een toelichting wordt verwezen naar het al opgemerkte bij respectievelijk artikel 8, tweede derde lid. Zesde en zevende lid Indien sprake is van een veelpleger bieden de onderhavige bepalingen de mogelijkheid om de maatregel zowel in hoogte (vijfde lid) als in duur (vierde lid) te verzwaren. Van een veelpleger is sprake, indien binnen 60 maanden voorafgaande aan de constatering van de schending van de inlichtingenplicht als bedoeld in het eerste lid, reeds tweemaal of meer sprake is geweest van hetzelfde maatregelwaardige gedrag. De ernst van de gedraging komt in deze, in afwijking van het eerste lid, tot uitdrukking in de hoogte van het benadelingbedrag naar aanleiding van de schendingen uit de laatste 60 maanden. Artikel 11. Verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen zonder gevolgen voor de bijstand Eerste lid In dit artikel wordt de zogeheten ‘nulfraude’ geregeld: het verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen, zonder dat deze gedraging gevolgen heeft voor de hoogte van de bijstand. Voorbeelden van nulfraude zijn het niet opgeven van een vermogensbestanddeel onder de vermogensgrens of het niet melden van vrijwilligerswerk. Tot deze laatste categorie behoort ook het niet dan wel niet tijdig melden van feiten en omstandigheden waarvan belanghebbende duidelijk moet zijn dat zij van invloed zijn op zijn arbeidsinschakeling. Te denken valt aan de trajectdeelnemer, die door ziekte bij het reïntegratie bedrijf verstek laat gaan, echter niet meldt afwezig te zullen zijn. Tweede en derde lid Voor een toelichting wordt verwezen naar het al opgemerkte bij artikel 8, tweede en derde lid.

Hoofdstuk 4. Schending van een van de overige aan de bijstand verbonden verplichtingen

19

Pagina 31 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844 Artikel 12. Schending van andere dan de in hoofdstuk 2 en 3 bedoelde verplichtingen Zoals al in de algemene toelichting aangestipt kunnen aan de bijstand aanvullende verplichtingen worden gekoppeld. Specifiek moet dan worden gedacht aan: artikel 48, derde lid WWB: Het college kan aan het verlenen van bijstand in de vorm van een geldlening verplichtingen verbinden die zijn gericht op meerdere zekerheid voor de nakoming van de aan deze bijstand verbonden rente- en aflossingsverplichtingen; artikel 55: Naast de verplichtingen die ingevolge hoofdstuk 2 in elk geval aan de bijstand verbonden zijn, dan wel daaraan door het college verbonden worden, kan het college vanaf de dag van melding als bedoeld in artikel 44, tweede lid, verplichtingen opleggen die strekken tot arbeidsinschakeling, dan wel die verband houden met aard en doel van een bepaalde vorm van bijstand en die strekken tot zijn vermindering of beëindiging. Een verplichting kan, op advies van een arts, inhouden het zich onderwerpen aan een noodzakelijke behandeling van medische aard; artikel 56, eerste lid: Het instellen van een verzoek tot toekenning van een uitkering tot levensonderhoud voor kinderen verschuldigd krachtens Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek kan door het college als verplichting aan de bijstand worden verbonden, indien de belanghebbende hierop aanspraak heeft; artikel 57: Indien en zolang er gegronde redenen zijn om aan te nemen dat de belanghebbende zonder hulp niet in staat is tot een verantwoorde besteding van zijn bestaansmiddelen, kan het college: a. aan de bijstand de verplichting verbinden, dat de belanghebbende eraan meewerkt, dat het college in naam van de belanghebbende noodzakelijke betalingen uit de toegekende bijstand verricht; b. de bijstand in natura verstrekken. Voor een verdere toelichting wordt verwezen naar het reeds beschrevene onder artikel 7 en 8, onder het kopje algemeen. Tweede en derde lid Voor een toelichting zie het reeds beschrevene onder artikel 8, tweede en derde lid. Vierde lid Indien belanghebbende weigert mee te werken aan zekerheidstelling (bv. bij het verstrekken van leenbijstand in verband met vermogen in de woning) wordt de bijstand geweigerd. Een en ander komt overeen met de vroegere regeling binnen de Abw.

Hoofdstuk 5. Betonen van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid Artikel 13. Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid Eerste en tweede lid De verplichting om voldoende besef van verantwoordelijkheid te tonen voor de voorziening in het bestaan, geldt reeds voordat een bijstandsuitkering wordt aangevraagd. Dit betekent dat wanneer iemand in de periode voorafgaand aan de bijstandaanvraag een tekortschietend besef van

20

Pagina 32 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844 verantwoordelijkheid heeft getoond, waardoor hij niet langer beschikt over de middelen om in de kosten van het bestaan te voorzien en als gevolg daarvan een bijstandsuitkering aanvraagt, de gemeente bij de toekenning van de bijstand hiermee rekening kan houden door het opleggen van een maatregel. Wat betreft de hoogte van de maatregel is in de eerste twee leden er voor gekozen om een standaardpercentage toe te passen op de verlaging en de ernst van de gedraging uit te drukken in de duur van de maatregel. Bij de vaststelling van de duur van de maatregel dient beoordeeld te worden hoe lang belanghebbende onafhankelijk van bijstand zou zijn gebleven, indien hij wel voldoende besef van verantwoordelijkheid had betoond. Dit laat onverlet de mogelijkheid voor het college om af te wijken van duur en/of hoogte op basis van de mate van verwijtbaarheid en de individuele omstandigheden van de belanghebbende. Bij ongenoegzaam besef van verantwoordelijkheid kan geen maatregel worden opgelegd van onbeperkte duur. Een en ander houdt verband met het feit dat ongenoegzaam besef van verantwoordelijkheid slechts maatregelwaardig is op het moment dat het leid tot (verhoogde) bijstandsafhankelijkheid. Wordt het gedrag ook daarna voortgezet, dan blijft het weliswaar ongenoegzaam besef, maar ontbeert het een verband met de bijstandsafhankelijkheid, waardoor niet meer sprake is van maatregelwaardig gedrag. Een voorbeeld moge dit verduidelijken: bij bijstandsaanvraag blijkt dat de aanvrager onverantwoord snel het hem ter beschikking staande vermogen van € 200.000,-- heeft opgesoupeerd. Een en ander heeft tot gevolg dat belanghebbende sneller dan bij een verantwoord bestedingspatroon bijstandsafhankelijk is geworden. Dit levert een maatregelwaardige gedraging op die qua duur – zoals voorgesteld – afhankelijk kan worden gesteld van de mate waarin hij de bijstandsafhankelijkheid door zijn gedrag heeft versneld. Dat belanghebbende ook na bijstandsafhankelijkheid zijn bestedingspatroon voortzet, levert in beginsel geen verder maatregelwaardig gedrag op, het beïnvloedt zijn verdere bijstandsafhankelijkheid in beginsel niet, waardoor voortzetting van het gedrag ook niet met een maatregel kan worden gesanctioneerd. Derde en vierde lid In geval van recidive wordt niet de duur van de maatregel verlengd met een maand maar wordt de hoogte van de maatregel verdubbeld. Lees voor een nadere toelichting over het begrip recidive de toelichting bij artikel 8, tweede en derde lid. Artikel 14. Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid in verband met beroep op bijzondere bijstand In afwijking van het gestelde in artikel 13 wordt indien sprake is van een aanvraag bijzondere bijstand, de bijzondere bijstand geweigerd, indien het beroep hierop het gevolg is van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid.

Hoofdstuk 6. Zeer ernstige misdragingen Artikel 15. Zeer ernstige misdragingen

21

Pagina 33 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844

Onder de term ‘zeer ernstige misdragingen’ kunnen diverse vormen van agressie worden verstaan, zij het dat er sprake moet zijn van verwijtbaarheid en van gedrag dat in het normale menselijke verkeer in alle gevallen als onacceptabel kan worden beschouwd. Het college kan alleen een maatregel opleggen indien er een verband bestaat tussen de ernstige misdraging en (mogelijke) belemmeringen voor de gemeente bij het vaststellen van het recht op bijstand. Vandaar dat in dit artikel wordt bepaald dat de ernstige misdragingen moeten hebben plaatsgevonden onder omstandigheden die rechtstreeks verband houden met de uitvoering van WWB. Bij het vaststellen van de maatregel in de situatie dat een uitkeringsgerechtigde zich ernstig heeft misdragen, zal gekeken moeten worden naar de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de persoonlijke omstandigheden van de belanghebbende. Wat betreft het vaststellen van de ernst van de gedraging, kunnen de volgende vormen van agressief gedrag in een oplopende reeks (steeds ernstiger) worden onderscheiden: a. verbaal geweld (schelden); b. discriminatie; c. intimidatie (uitoefenen van psychische druk); d. zaakgericht fysiek geweld (vernielingen); e. mensgericht fysiek geweld; f. combinatie van agressievormen. Voor het bepalen van verwijtbaarheid van de misdraging zal gekeken moeten worden naar de omstandigheden waaronder de misdraging heeft plaatsgehad. In dit verband is het relevant een onderscheid te maken tussen instrumenteel geweld en frustratiegeweld. Van instrumenteel geweld is sprake als iemand het toepassen van geweld bewust gebruikt om een bepaald doel te bereiken (bijvoorbeeld het verkrijgen van een uitkering). Agressie die ontstaat door onmacht, ontevredenheid, onduidelijkheid en dergelijke kan worden aangeduid met frustratieagressie. Het zal duidelijk zijn dat de mate van verwijtbaarheid bij instrumenteel geweld in beginsel groter is dan bij frustratiegeweld. Het opleggen van een maatregel staat geheel los van het doen van aangifte bij de politie. Het college legt een maatregel op, terwijl de functionaris tegen wie de agressie zich richtte aangifte kan doen bij de politie. De Dienst Inwonerszaken beschikt al over een agressieprotocol waarin is aangegeven hoe wordt omgegaan met lastige en agressieve klanten. In nadere regelgeving zal een relatie worden gelegd tussen dit agressieprotocol en het maatregelenbeleid ten aanzien van agressieve klanten. Tweede lid Een schriftelijke waarschuwing is geen maatregel. Dit wil zeggen dat bij herhaling van de gedraging in principe een maatregel wordt opgelegd zonder toepassing van de recidivemaatregel.

22

Pagina 34 van 35

Zaaknummer 2008-10-00547 Documentnummer 2008.0.090.844 Derde en vierde lid Voor een toelichting wordt verwezen naar het al opgemerkte bij respectievelijk artikel 8, tweede en derde lid.

23

Pagina 35 van 35