Agenda: RAADSCOMMISSIE BESTUUR. Aan de leden van de raadscommissie Bestuur. Uitnodiging commissievergadering Bestuur 9 januari 2013

Agenda RAADSCOMMISSIE BESTUUR Aan de leden van de raadscommissie Bestuur

Onderwerp Uitnodiging commissievergadering Bestuur 9 januari 2013

Datum 19 december 2014

0B

Geachte leden, Hierbij nodig ik u uit voor de vergadering van de commissie Bestuur op donderdag 9 januari 2014 om 19.30 uur in de BURGERZAAL van het Stadhuis. U

U

U

U

Agenda:

Portef.h.

1

Opening en mededelingen van de voorzitter

2

Vaststellen van de agenda

3

Stukken ter informatie De stukken ter informatie staan onderaan deze agenda vermeld. De betreffende stukken zitten niet in de bundel maar liggen ter inzage in de leeskamer en staan op de website.

4

Vaststelling actielijst Eventuele tekstuele opmerkingen s.v.p. uiterlijk 24 uur voor de vergadering mailen naar [email protected] . U

U

5

Mededelingen van het college

6

Actualiteiten en vragen van de commissie S.v.p. actualiteiten en vragen op de dag van de vergadering voor 09.00 uur aanleveren bij de commissiegriffier via [email protected] . 14TU

U14T

7

Regionale Samenwerking

Schelberg

8

Herijking Visie Bedrijventerreinen Netwerkstad Twente (1009388)

Ten Heuw

De commissie wordt gevraagd te adviseren voor raadsbehandeling om de Herijking Visie Bedrijventerreinen Netwerkstad Twente vast te stellen. Op maandag 6 januari 2014 is van 19.00-20.00 in de Leeskamer een technisch beraad voor dit agendapunt. 9

Toe te passen parameters bij de herziening van de grondexploitaties per 1 januari 2014 (1009103)

Mulder

De commissie wordt gevraagd te adviseren voor raadsbehandeling om in te stemmen met de grondslagen voor de herzieningen van de grondexploitaties per 01-01-2014.

Bezoekadres Hazenweg 121 E-mail adres [email protected]

Behandeld door G.J. van den Berg Tel. 06 – 2024 8191

Bladnummer:2 10

Instellings- en delegatiebesluit werkgeverscommissie en Arbeidsvoorwaarden Griffie (1007761)

Werkgeverscommissie Griffie

De commissie wordt gevraagd te adviseren voor raadsbehandeling om 1) het Instellings- en delegatiebesluit werkgeverscommissie 2013 en 2) de Arbeidsvoorwaarden griffie vast te stellen. 11

Organisatieverordening en Instructiebesluit griffie (514707) De commissie wordt gevraagd te adviseren voor raadsbehandeling om de Organisatieverordening griffie en het Instructiebesluit voor de griffier vast te stellen.

12

Werkgeverscommissie Griffie

Rondvraag

De volgende stukken zijn ter informatie aangeboden: a) Voorstel inzake verdeling nieuw te vormen commissies Euregio (1008548) Voor alle agendapunten geldt dat technische en feitelijke vragen vóóraf via de mail ( [email protected] ), of rechtstreeks aan de behandelend ambtenaar, gesteld dienen te worden. De antwoorden worden dan zo spoedig mogelijk gegeven en aan allen beschikbaar gesteld. 14TU

U14T

De voorzitter van de commissie, namens deze, Josien van den Berg Commissiegriffier

Actielijst Raadscommissie Bestuur na 28 november 2013 Nummer + Streef corsanr. datum 1. (510010) Eind 2013

Datum Opvoer 28-5-2013

Onderwerp/Aanleiding Rekenkameronderzoek subsidieverlening

Actie SAM

Stand van zaken Lichte ambtelijke tussenevaluatie van een aantal aspecten van de nieuwe ASV uit 2011 (o.a. DAP kaartensystematiek, vertrouwensbeginsel bij kleinere subsidies en de bevindingen/aanbevelingen van de rekenkamercommissie).

Wethouder Mulder

2. (510011) Eind 2013

28-5-2013

Staat van kredieten (jaarstukken 2012)

PF

Wethouder komt met rapportage over verbeterpunten kredietbewaking

Mulder

Actiepunten afgevoerd: -501561

29-11-2012 Nieuwe drank- en horecawet

WVL

De commissie wil dit punt op de actielijst houden. Over Schelberg de nieuwe drank- en horecawet is (icm de horecavisie) een IBR gepland in september.

-509670

sept. 2013

23-4-2013

Motie Woninginbraken

WVL

Het onderwerp woninginbraken irt het Veiligheidsbeleid Schelberg wordt besproken in de raadscommissie Bestuur.

-510012

Medio november 2013

28-5-2013

Coffeeshopbeleid

WVL

Inventarisatie landelijke discussiepunten coffeeshopbeleid in een notitie t.b.v. bespreking in Hengelose commissie.

Schelberg

RAADSBESLUIT ZAAKNUMMER

BEHANDELEND AMBTENAAR

SECTOR

PORT. HOUDER

1009388

Vranken, Harrie

RU-REO

Mariska ten Heuw

ONDERWERP

Herijking Visie Bedrijventerreinen Netwerkstad Twente

DE RAAD VAN DE GEMEENTE HENGELO BESLUIT:

De raad besluit: 1.De herijking Visie Bedrijventerreinen Netwerkstad Twente 2013 (met identificatienummer NL.IMRO.0164.SV0002-0301, getekend op ondergrond o_NL.IMRO.0164.SV0002.dgn) vast te stellen, waarbij bijlage 4 (de theoretische planning) ter kennisname wordt aangenomen. 2.Kennis te nemen van de afspraak dat de Netwerkstadgemeenten voortaan gezamenlijk gaan programmeren wat betreft bedrijventerreinen met de volgende uitgangspunten: a. de inhoudelijke voorwaarden en afspraken zoals verwoord in de bedrijventerreinvisie; b. er wordt gezamenlijk gewerkt aan een financieel instrumentarium om de consequenties van een gezamenlijke programmering op te vangen; 3.De herijking bedrijventerreinvisie te betrekken bij de herziening van de grondexploitatie van Buren – De Veldkamp.

PUBLIEKSVRIENDELIJKE SAMENVATTING

In de uitvoering van de Provinciale Omgevingsvisie zijn gemeenten verplicht een bedrijventerreinvisie op te stellen en deze af te stemmen met de buurgemeenten. De gemeenten Almelo, Borne, Enschede, Hengelo en Oldenzaal hebben daarop in 2010 besloten een gezamenlijke visie als netwerkstad op te stellen en deze in 2013 te herijken. De Raad heeft de herijking visie bedrijventerreinen Netwerkstad Twente vastgesteld.

DE GEMEENTERAAD VAN HENGELO,

De griffier

DATUM

De voorzitter

RAADSADVIES ZAAKNUMMER


SECTOR

PORT. HOUDER

1009388

Vranken, Harrie

RU-REO

Mariska ten Heuw

ONDERWERP

Herijking Visie Bedrijventerreinen Netwerkstad Twente

PROGRAMMA/FACET-AGENDA

01 - Werk verbindt

AANLEIDING, DOEL EN WAT GING ER AAN VOORAF

In de uitvoering van de Provinciale Omgevingsvisie zijn gemeenten verplicht een bedrijventerreinvisie op te stellen en deze af te stemmen met de buurgemeenten. De gemeenten Almelo, Borne, Enschede, Hengelo en Oldenzaal hebben daarop in 2010 besloten een gezamenlijke visie als netwerkstad op te stellen, passend binnen de wens tot meer regionale samenwerking. Uitgangspunten zijn het gezamenlijk ruimte kunnen bieden aan bedrijven en het afstemmen van de ontwikkeling van bedrijventerreinen om overcapaciteit te voorkomen. Afgesproken is ook om in 2013 een herijking van de visie op te stellen. Relatie met Ontwikkelagenda Netwerkstad Twente Tegelijk met het uitvoeren van de herijking liep ook het proces van de Ontwikkelagenda Netwerkstad Twente en bijbehorend werkprogramma. In beide documenten is onder meer het strategisch programmeren van bedrijventerreinen op regionaal niveau uitgewerkt. De herijking van de bedrijventerreinenvisie dient hiervoor als onderlegger en maakt daardoor deel uit van die Ontwikkelagenda Netwerkstad. Zodoende zijn ook de partners in de regio en de provincie sterk betrokken geweest bij het opstellen van met name het onderdeel strategisch programmeren. De keuzes zijn gezamenlijk gemaakt. U

De herijking gaat uit van regionale planning . In de herijking is – mede door de introductie van strategisch programmeren – de nadruk veel meer op het regionale komen te liggen. Ging de visie van 2011 nog uit van de behoefte per gemeente, nu kijken we alleen nog naar de gehele Netwerkstad. De kwaliteit van het aanbod is leidend bij het strategisch programmeren. U

U

INHOUD VAN HET VOORSTEL

Opdracht en activiteiten herijking bedrijventerreinenvisie Netwerkstad De herijking is in opdracht van het Bestuurlijk Overleg Ruimte Economie en Grondzaken eind 2012 opgestart. Voor deze herijking is een aantal acties uitgevoerd: Actualiseren stand van zaken huidige situatie op de bedrijventerreinen; Monitoring uitgifte kavels sinds de vorige visie 2011; Hernieuwde analyse van de vraag naar bedrijventerreinen (uitgevoerd door Ecorys) voor de korte en (middel)lange termijn; Matching vraag en aanbod (kwantitatief en kwalitatief) op Netwerkstadniveau (en dus niet meer toegerekend naar gemeente); Toevoegen van een paragraaf over specifieke terreinen waaronder de Luchthaven en havengebieden; Toevoegen van strategisch programmeren aan de realisatiestrategie. De resultaten van deze acties vind u terug in de nu voorliggende Herijking bedrijventerreinenvisie Netwerkstad Twente 2013. U

Het TM scenario is voor de lange termijn het geschikte scenario. De visie van 2011 ging uit van een Transatlantic Market+ scenario (economisch beleidsscenario Centraal Planbureau). De + hield in dat er een regionale component was toegevoegd aan het TM-scenario om zo de extra inspanningen van beleid mee te kunnen nemen in de analyse. Ondanks de economische tegenwind heeft de regio Twente zich in de periode 2007-2010 uitstekend ontwikkeld qua werkgelegenheid in arbeidsjaren ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Dat heeft ertoe geleid dat de regionale component U

in de Netwerkstad zich van een – (0,2 %) heeft ontwikkeld tot een + (0,2 %) over een periode van 15 jaar bekeken. Dat compenseert volledig de negatieve structuurcomponent. De economische structuur blijft daarmee wel zwakker dan landelijk. Dat zwakker zijn geldt in nog sterkere mate voor de regio ‘overig Twente’, daar was in 2009 al een kentering merkbaar door verliezen van werkgelegenheid in de bouw, handel en zakelijke dienstverlening. De steden in de Netwerkstad versterken dus hun absolute en relatieve positie in de regio, geheel volgens de landelijke trend. Uitgaan van een TM+ is dus niet meer nodig voor de Netwerkstad. De herijking gaat dus uit van het landelijk voorgeschreven TM-scenario. Vergeleken met het in de visie van 2011 gevolgde Transatlantic Market + scenario heeft het geen negatieve invloed gehad op de behoefte raming, omdat de werkgelegenheid zich bovengemiddeld heeft ontwikkeld. De geraamde ruimtebehoefte tot en met 2020, als onderdeel van de totale prognose voor de periode 2013 – 2040, is zelfs gestegen van 215 tot 265 ha. Aanvullend is een korte termijn prognose opgesteld Uit de herijking bedrijventerreinvisie blijkt dat op Netwerkstadniveau geen sprake is van een kwantitatief overaanbod op de lange termijn. De berekeningen zijn uitgegaan van de gehele bestaande voorraad en harde (en zachte) plannen. Om in de planning rekening te kunnen houden met de gevolgen van de crisis is - aanvullend op de langere termijn prognose - een korte termijn prognose opgesteld. Deze houdt direct rekening met vraaguitstel en uitval door de recessie. De korte termijn prognose is gebaseerd op een mix van lagere Centraal Planbureau-scenario’s dan het Transatlantic Market model. Hierin is de verwachte uitgifte tot 2020 in beeld gebracht, als specificatie van de lange termijn vraagprognose. Uit de korte termijnanalyse volgt op basis van lagere groeiscenario’s een behoefte van 50 ha. t/m 2015 en 110 ha. voor de periode 2016 t/m 2020. Een en ander betekent dat de uitgifte zich meer zal spreiden over de periode tot en met 2040 en dat er dus sprake zal zijn van een sterkere uitfasering van bedrijventerreinen. U

Strategisch programmeren is een regionale zaak maar levert geen blauwdruk. Bedrijven die op zoek zijn naar (uitbreidings)ruimte kijken over gemeentegrenzen heen, maar blijven over het algemeen binnen een regio. Ruimte bieden aan de bedrijven is dus een regionale opgave. Gezamenlijke acquisitie versterkt dit uitgangspunt. Om wel ruimte te kunnen bieden aan de sterk lokaal gebonden bedrijven is er wel bij het strategisch programmeren op gelet dat in elke Netwerkstadgemeente ruimte is voor kleinere bedrijven. De tabel met een toedeling naar de verschillende bedrijventerreinen moet niet gebruikt worden als een blauwdruk. Voor de periode tot 2015 is de indeling redelijk goed in te schatten; met de gegadigden worden al gesprekken gevoerd. Voor de periode na 2015 is de inschatting gebaseerd op gesprekken met partners etc. Wij vragen u dus om niet de lijst maar de methode vast te stellen. U

Bijdrage aan duurzaamheidsdoelstellingen De herijking bedrijventerreinenvisie 2013 gaat op meerdere plekken in op het thema duurzaamheid. Eén van de belangrijkste onderwerpen is het zuinig ruimtegebruik: wij gaan uit van de ‘ladder voor duurzame verstedelijking’ (Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte) en via strategisch programmeren ontwikkelen wij pas nieuwe terreinen als er geen plaats meer is op de bestaande locaties. Herstructurering en daarbij het scheppen van nieuw uit te geven kavels, bijvoorbeeld op Twentekanaal) door slechte plekken actief aan te pakken, voorkomt leegstand en verval. Verder is er een paragraaf opgenomen over ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid van en op de bedrijventerreinen. Door extra in te zetten op natte kavels en vervoer over water werken wij mee aan de landelijke en lokale duurzaamheidsdoelstelling op het gebied van mobiliteit. U

Conclusie voor planning en programmering De economische situatie en de daarmee samenhangende voorzichtige financiële markt, zal op korte termijn waarschijnlijk geen grote vraag naar bedrijfskavels geven. Zo blijft de uitgifte vanaf 2009 tot heden achter bij de planning. Wanneer deze situatie omslaat is niet te voorspellen. In een aantal sectoren is nu echter wel degelijk sprake van een groeibehoefte. In bijvoorbeeld de logistieke sector is veel beweging te zien. Voorbeelden hiervan zijn de grote investeringen van Timberland op het XL Businesspark en van Container Terminal Twente op Bedrijvenpark Twentekanaal en XL Businesspark. Om tijdig aan een groeiende vraag te kunnen voldoen is het nodig uit te gaan van een strategische voorraad als planningsmethode. Dit betekent dat een minimale voorraad klaar moet liggen in harde plannen. Dat kan uitfasering van de bestaande voorraad betekenen. In totaal is echter geen sprake van een aanmerkelijke overprogrammering. U

Zoals voorgaand aangegeven is in de netwerkstadherijking, naast de ruimtebehoefte op lange termijn, voor de periode tot en met 2020 ook gekeken naar lagere groeimodellen van het Centraal Planbureau (Strong Europe en Regional Communities). Dit is gedaan omdat de uitgifte van bedrijventerreinen achter blijft bij de planning.

De vraag op korte termijn wordt door Ecorys geraamd op 125 tot 130 hectare (zie bijlage 1 van de visie). Indien rekening wordt gehouden met de ruimtebehoefte als gevolg van een niet geheel passen van vraag en aanbod en verandering van functie gaat het om 160 hectare. In de strategische programmering van de Netwerkstad is hiervan op basis van kwalitatieve criteria 28 hectare aan Hengelo ‘theoretisch toegedeeld’ voor de periode 2013 tot en met 2020. Na 2020 resteert 38 hectare voor uitgifte. Bijlage 4 geeft het (theoretische) toedelingsschema per bedrijventerrein weer voor het gezamenlijk programmeren voor de korte en middellange termijn. BESPREEK- EN BESLISPUNTEN

Besluiten: 1. De herijking Visie Bedrijventerreinen Netwerkstad Twente 2013 (met identificatienummer NL.IMRO.0164.SV0002-0301, getekend op ondergrond o_NL.IMRO.0164.SV0002.dgn) vast te stellen, waarbij bijlage 4 (de theoretische planning) ter kennisname wordt aangenomen. 2. Kennis te nemen van de afspraak dat de Netwerkstadgemeenten voortaan gezamenlijk gaan programmeren wat betreft bedrijventerreinen met de volgende uitgangspunten: a. de inhoudelijke voorwaarden en afspraken zoals verwoord in de bedrijventerreinvisie; b. er wordt gezamenlijk gewerkt aan een financieel instrumentarium om de consequenties van een gezamenlijke programmering op te vangen; 3. De herijking bedrijventerreinvisie te betrekken bij de herziening van de grondexploitatie van Buren – De Veldkamp.

FINANCIËLE ASPECTEN

De planning – behorende bij de herijking Visie Bedrijventerreinen Netwerkstad Twente - sluit aan bij de planning in de door de raad vastgestelde grondexploitaties van Campus en Oosterveld. De planning in de laatst vastgestelde grondexploitatie van De Veldkamp wijkt iets af. Inmiddels is deze grondexploitatie geactualiseerd en is het uitgiftetempo conform de planning bij de bedrijventerreinvisie. De aangepaste grondexploitatie wordt volgend jaar – bij de herziening van de grondexploitaties – ter vaststelling aan de gemeenteraad aangeboden. BIJLAGE(N)

-

Herijking Visie Bedrijventerreinen Netwerkstad Twente 2013 Herijking bedrijventerreinenvisie Netwerkstad Twente: actualisering ruimtebehoefte en programmering bedrijventerreinen (Ecorys, 9 juli 2013) Erratum Bijlage 4, toedelingsschema behorend bij document Herijking Visie Bedrijventerreinen Netwerkstad Twente 2013

BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN HENGELO,

De secretaris

De burgemeester

Herijking Visie bedrijventerreinen Netwerkstad Twente

8 November 2013

Herijking bedrijventerreinenvisie Netwerkstad Twente 2013

-2-


Inhoudsopgave

Voorwoord pagina 7 Hoofdstuk 1 1.1 1.2 1.3 1.4

Inleiding Aanleiding Doel en kaders Wat hebben we gedaan na de vaststelling van de vorige visie Leeswijzer

9 9 9 9 10

Hoofdstuk 2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.5.1 2.5.2 2.5.3 2.5.4 2.5.5 2.6 2.6.1 2.6.2 2.6.3

De huidige situatie op de bedrijventerreinen Productiestructuur Werkgelegenheid op bedrijventerreinen Bedrijventerreinen Vastgoed Herstructurering en transformatie Almelo Borne Enschede Hengelo Oldenzaal Thematische terreinen XL Businesspark Twente Luchthaven Twente Natte bedrijventerreinen

13 13 13 14 16 16 17 18 18 19 21 21 21 21 22

Hoofdstuk 3 3.1 3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.1.4 3.1.5 3.1.6 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.3 3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4

Actualisatie van de ruimtevraag en -aanbod tot 2040 Analyse van de ruimtevraag tot 2040 Autonome ruimtevraag Ruimtevraag als gevolg van verhuizingen en frictie Ruimtevraag als gevolg van transformatie Ruimtevraag naar natte bedrijventerreinen Ruimtevraag bij de Luchthaven Twente Samenvatting ruimtevraag Korte en middellange termijn vraaganalyse Achtergrond Onderbouwing aanpak Resultaten Analyse ruimteaanbod bedrijventerreinen Aanbod bedrijventerreinen kwantitatief Aanbod bedrijventerreinen kwalitatief Matching kwaliteit vraag en aanbod Conclusie aanbod bedrijventerreinen

25 25 25 26 26 26 27 27 28 28 28 29 29 30 31 32 32

Hoofdstuk 4 4.1 4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.1.4

Realisatiestrategie Programmering van de bedrijventerreinen Netwerkstad Twente Totaaloverzicht kwantitatieve match vraag en aanbod Criteria programmeren bedrijventerreinen Kwantitatief en kwalitatief programma Provinciaal Grondfonds

35 35 36 36 37 38

-3-


4.1.5 4.1.6 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8

Strategisch programmeren in de toekomst Strategische voorraad als planningsinstrument Ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid Kwaliteitsbeheer Gronduitgifteprotocol Fysieke en digitale bereikbaarheid Regionale samenwerking Acquisitie Monitoren

Begrippenlijst

38 39 39 41 42 42 43 44 44 45

Bijlagen 1 orte termijnvisie Ecorys, juni 2013 2 ctualisatie ruimtevraag natte terreinen tot 2040 (Ecorys, 2013) 3 PB-scenario’s nader toegelicht 4 oedelingsschema Gezamenlijk programmeren korte en middellange termijn. 5 corysrapport 2013

-4-

K 48 A 50 C 54 T 56 E 58


-5-


-6-


Voorwoord

In 2010 hebben we met de vijf Netwerkstadgemeenten een gezamenlijke visie op de ontwikkeling van onze bedrijventerreinen gemaakt. De economie en de ruimtevraag verandert voortdurend, zeker nu. We hebben te maken met een langdurige financiële crisis, hoge werkloosheid, toenemende leegstand en een grote herstructureringsopgave, waardoor er minder bedrijventerrein is uitgegeven in de afgelopen periode, dan was voorzien. Er zijn echter ook kansen, mede door de regionale focus op innovatie in de High Tech Systems en Materials. Ondanks vele tegenvallers in het bedrijfsleven zien we ook groei, innovatie en voeren we serieuze gespreken met kandidaten voor onder meer het XL Businesspark. In de afgelopen twee jaar is ruim 30 ha. bedrijventerrein uitgegeven in de Netwerkstad en op het gebied van bestaand vastgoed is ook veel beweging te zien. Er wordt geïnvesteerd in bereikbaarheid en nieuwe kades. Ook zien we een revival van de (nieuwe) maakindustrie, dynamiek in de logistiek door de ecommerce en een verdergaande koppeling van kennis- en maakindustrie. Daarom is er niet alleen een evaluatie gemaakt maar vooral ook een herijking. De ruimtelijke weerslag van de genoemde ontwikkelingen is niet alleen terug te vinden op de bedrijventerreinen, maar ook op het Kennispark in Enschede, de diverse kantorenlocaties en andere economische zones. In de voorliggende herijking hebben we de economische ontwikkeling vertaald naar ruimtevraag, echter alleen die vraag die op de bedrijventerreinen betrekking hebben. Al met al negatieve maar vooral ook positieve geluiden, die vragen om een gezamenlijke aanpak. Dit hebben we vorm geven in het strategisch programmeren van de uit te geven terreinen. Zodat we in de komende periode nog beter de ruimtevraag van de bedrijven kunnen bedienen, om de economische ontwikkeling te ondersteunen en te versterken.

Marijke van Hees, Voorzitter Bestuurlijk Overleg Ruimte, Economie en Grondzaken Regio Twente Netwerkstad

-7-


-8-


Hoofdstuk 1

Inleiding

1.1 Aanleiding De vijfTwentsegemeentenAlmelo,Borne,Enschede,HengeloenOldenzaalvormensamendeNetwerkstad Twente. Samenwerking,organisatieencoördinatie staan binnen de Netwerkstadcentraalopuiteenlopendewerkvelden.Hieropinspelend heeft NetwerkstadTwente in 2010 eengezamenlijkeBedrijventerreinenvisieopgesteldominzichtteverkrijgenindehuidigeentoekomstige bedrijventerreinenmarkt. Om vinger aan de pols te houden en reëel zicht op de bedrijventerreinenontwikkeling te houden is in 2010 afgesproken dat in 2013 een evaluatie en zo nodig actualisatie van de gegevens nodig is. Dit is vooruitlopend op de gewenste midterm evaluatie van de provincie Overijssel in 2015. Ook zijn er aanvullingen gedaan op andere onderdelen van de visie en uitvoeringsstrategie naar aanleiding van de huidige situatie op de bedrijventerreinenmarkt. Bij de evaluatie en actualisatie wordt van dezelfde methodiek uitgegaan als in 2010.Aanvullend op de langere termijn prognose heeft Ecorys voor het strategisch programmeren een extra korte termijn prognose opgesteld, die direct rekening houdt met vraaguitstel en uitval door de recessie. Voor de lange termijn heeft dit geen effect, omdat net als bij het Rijk uitgegaan wordt van het CPB TM scenario.

1.2 Doel en kaders NetwerkstadTwentewileenpassend aanbod bieden aan de ruimtevraag van bestaande en nieuwe bedrijven. Door de groei van en in bedrijvenkomt extra en nieuwe werkgelegenheid tot stand en het heeft zo een positieve invloed op de welvaart in de regio. In 2013 is een ruimtelijke Ontwikkelagenda voor Netwerkstad Twente opgesteld inde vorm van een Ontwikkelingsperspectief. Een aantalruimtelijke opgaven zijn hierin opgenomen, zo ook de programmering van woon- en werklocaties. Er is hierin aangegeven dat de (structurele) uitval van de vraag naar woon- en werklocaties leidt tot groeiende gemeentelijke tekorten op planexploitaties. Het bijstellen van ambities is niet voldoende. Er zijn fundamenteleingrepen nodig: we moeten plannen schrappen en faseren, ook zijn er nieuwe verdienmodellen nodig. Voor een toekomstbestendige Netwerkstad is het nodig omgezamenlijk strategisch te programmeren: gericht op hetduurzaam en toekomstbestendig ontwikkelen van woon- enwerkmilieus die aansluiten bij die veranderende vraag.In het ontwikkelingsperspectief, maken we, metbehoud van de identiteit van de afzonderlijke gemeenten,gezamenlijke ruimtelijk-economische keuzesom de ambitie voor Twente waar te maken. De ontwikkelopgaveligt vooral in het huidige stedelijk gebied: transformerenen herstructureren, in plaats van uitbreiden. De huidigestedelijke contouren blijven grotendeels zoals ze nu zijn. Waar we nog extra of tervervanging bouwen, moet dit echt aansluiten op de vraag.Ook moeten we flexibel inspelen op verandering van dievraag. Al geven prognoses aan dat er dekomendejaren nog een toenemende vraag is naar woningen enbedrijfslocaties, wij kiezen ervoor om daar behoedzaam meeom te gaan. Investeren in het bestaande stedelijk gebiedis belangrijk om de kwaliteit op niveau te brengen.

1.3 Wat hebben we gedaan na de vaststelling van de vorige visie Naar aanleiding van de visie in 2010 zijn er van de toenmalige zachte plannen voor bedrijventerreinen 22 hectare geschrapt in Borne, 5 ha. in Enschede. Ook is afgesproken dat de

-9-


overige zachte plannen in de Netwerkstad tot nader orde niet ontwikkeld worden. Daarbij wordt er elk jaar gemonitord en vindt elke drie jaar een herijking van de analyse plaats, zo ook in 2013. Daarnaast zijn grote stappen gezet in de uitvoering van de herstructureringsplannen in alle gemeenten. Een aantal zijn al deels weer uitgegeven. Een uitgebreide toelichting hierop wordt in hoofdstuk 2.5 gegeven. Ook is er veel aandacht geweest voor de (her)ontwikkeling van natte kavels en vervoer over water. De resultaten hiervan worden in hoofdstuk 2 en 4 weergegeven. De samenwerking in de Netwerkstad op het gebied van accountmanagement is verder vormgegeven. Gezamenlijke acquisitie was een ander doel. De gemeenten hadden wel de ambitie om dit vorm te geven, maar niet de financiële middelen om nu hierin te investeren. Dit wordt nu door onze partners Port of Twente en Kennispark, met financiële bijdragen van de Regio Twente en de Provincie Overijssel, in samenwerking met Oost NV vormgegeven.

1.4 Leeswijzer Indezevisiewordtinhoofdstuk 2een helderedefiniëringencategoriseringvandebedrijventerreinen en eentotaaloverzichtvande(plan)voorraadaanbedrijventerreinen gegeven. Ook wordt hier ingegaanopde huidige situatie van de bedrijventerreinen.Hoofdstuk3behandeltde analyse van vraag en aanbod, inclusief de kwantiteitendekwaliteitvanhetaanbodaanbedrijventerreinenindeNetwerkstadregioTwente.Deversc hillendebedrijventerreinenindegemeentewordenbeoordeeldengerangschiktopbasisvanhunkwaliteit en.Inhoofdstuk4tenslotte,wordt in de realisatiestrategie aangegeven hoe wij onze doelen denken te bereiken. Hier matchenweonder andere de vraagenaanbod (programmering).

- 10 -


- 11 -


- 12 -


Hoofdstuk 2

De huidige situatie op de bedrijventerreinen

De inventarisatie van de huidige stand van zaken van de bedrijventerreinen in de Netwerkstad is één van de bouwstenen voor de bedrijventerreinenstrategie. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de productiestructuur van het gevestigde bedrijfsleven en de kenmerken van de bedrijventerreinen. Ook wordt ingegaan op herstructurering en transformatie van bedrijventerreinen. Tot slot wordt een beschrijving gegeven van de thematische terreinen.

2.1 Productiestructuur Netwerkstad Twente telt in 2012 ruim 22.000 bedrijven. In absoluut aantal bedrijven is de sector groot- en detailhandel het meest vertegenwoordigd, gevolgd door bedrijven in de sector advisering, onderzoek en overige speciale zakelijke dienstverlening. Verder is ook de bouwsector nog steeds goed vertegenwoordigd. Netwerkstad Twente telt in 2012 (CBS) een totaal arbeidsvolume werknemers van circa 144.900 arbeidsjaren.In 2012biedt de Netwerkstad Twente aan meer dan 191.000 mensen (dit is inclusief uitzendkrachten) een arbeidsplaats. In Netwerkstad zijn qua aantal werkzame personen de gezondheids- en welzijnszorg, industrie en groot- en detailhandel de grootste sectoren. Figuur 1.1

Procentueel aandeel aantal arbeidsplaatsen in de Netwerkstad, 2012

Bron: Biro, 2012 Het aantal niet-werkende werkzoekenden (NWW) in juli 2013 is in Netwerkstad Twente 20.384 personen. Dit is 13,4% van de totale beroepsbevolking. Binnen de Netwerkstad is het aantal NWW-ers in Enschedehet hoogste.

2.2 Werkgelegenheid op bedrijventerreinen In 2012werken 70.133 personen op een bedrijventerrein (BIRO, 2012). De meeste personen op een bedrijventerrein zijn werkzaam in de sector industrie en groot- en detailhandel gevolgd door de sector bouw.

- 13 -


Uitgaande van een totaal van 1.580 ha. netto uitgegeven bedrijventerrein in Netwerkstad (zie paragraaf 2.3), betekent dit dat er gemiddeld 44,4 werkzame personen zijn per ha.

2.3 Bedrijventerreinen 1 Netwerkstad Twente heeft in 2012 circa 1.910netto hectare aan bedrijventerrein . Hiervan is 1.580 hectare uitgegeven aan bedrijven.De 1.910 netto hectare is verspreid over circa 60 bedrijventerreinen, waarvan op 28 nog één of meerdere kavels uit te geven zijn.Het gaat overwegend om kleinere terreinen: Figuur 1.3 Grootte van de bedrijventerreinen in de Netwerkstad Grootte in netto ha. Aantal < 5 ha. 19 5,1 – 10 ha.

6

10,1 – 25 ha.

14

25,1 – 50 ha.

7

>50 ha.

13

Deterreinen in de grootste categorie nemen gezamenlijk 2/3 van het totaaloppervlak voor haar rekening (+/- 1290 hectare). Figuur 1.4

Hengelo

De 10 grootste bestaande bedrijventerreinen in Netwerkstad Twente (o.b.v.netto oppervlakte) per 1 januari 2013 Terrein Oppervlakte Uitgegeven Startjaar netto uitgifte Twentekanaal 270 246 1935

Almelo

Bedrijvenpark Twente

174

172

1982

Enschede

Havengebied

134

133

1930

Enschede

Boeldershoek-Twence

125

125

1980

Almelo

XL Businesspark Twente

121

11

2008

Hengelo

Westermaat (Zuid en Campus)

104

93

1950

Almelo

Turfkade e.o.

103

98

1905

Oldenzaal

Eekte-Hazewinkel

87

87

1965

Almelo

Bornsestraat

76

76

1991

Enschede

Euregio bedrijvenpark

60

50

1974

1254

1091

Plaats

TOTAAL

Het grootste deel van de terreinen is aangelegd (of ontstaan) in de vorige eeuw. Na 2000 is gestart met de uitgifte op 16 nieuwe terreinen. Van de 60 terreinen wordt 1/3 deel als verouderd bestempeld. Op de meeste hiervan zijn herstructureringsprojecten gestart of al zover afgerond dat de heruitgifte is gestart. Zie hiervoor ook paragraaf 2.5.

1

Dit is zonder de locaties gericht op specifieke, thematische invulling (bijvoorbeeld zorg, detailhandel, kantoren en luchthavengebonden bedrijvigheid), zie hiervoor paragraaf 2.6.

- 14 -


Figuur 1.2.

De bedrijventerreinen in Netwerkstad Twente per 1 juli 2013

Bron: IBIS 2013 en opgaves gemeenten Netwerkstad Twente

- 15 -


2.4 Vastgoed Bij de leegstand van bedrijfsruimten in Twente gaat het grotendeels om frictieleegstand (in deze visie is uitgegaan van een gemiddelde frictieleegstand in Nederland van 6%). Zodra de leegstand de frictieleegstand overtreft, is er vaak meer aan de hand. Het is dan een signaal om te kijken of vanuit het oogpunt van doelmatigheid en noodzaak het terrein in aanmerking komt voor revitalisering of herstructurering. Door de recessie neemt de langdurige leegstand toe, vooral bij grote (verouderde) distributiecentra, die niet meer aansluiten op de eisen van de gebruiker. Het aanbod aan bedrijfspanden voor de vier grote steden is het afgelopen jaar gestegen tot 434.500 m2 (per 1 juli 2013). Het leegstandspercentage komt daarmee uit op 8,6% waarvan 2,4% langdurige leegstand. Deze laatste is dus ook gestegen in vergelijking met 2012. Almelo en Hengelo scoren het laagste met resp. 4,0 en 7,7 %. Voor Enschede is het 10% en Oldenzaal 10,5%. Opvallend is dat er in alle plaatsen meer frictieleegstand is dan langdurige. Dit komt omdat er nog veel nieuw aanbod bij komt op de markt.(Vastgoedrapportage Twente, 2013). Onderstaande figuur laat het aanbod en de opname van bedrijfsruimte in de Netwerksteden zien. De opname in de eerste helft van 2013 toont een lichte stijging ten opzichte van 2012. Vooral in Enschede en Hengelo zijn grote opnames geweest in 2013. De markt voor bedrijfsruimte heeft net als de andere onderdelen van de vastgoedmarkt te kampen met de gevolgen van de economische tegenwind. Dat komt niet in de laatste plaats omdat vooral het MKB, als belangrijkste gebruiker van bedrijfsmatig vastgoed, op dit moment hard wordt geraakt. Figuur 1.5

2

Aanbod en opname bedrijfsruimte in m2 in de Netwerkstad Aanbod per 1 juli Opname 2012

Enschede

2013

2012 Gehele jaar

2013 e 1 half jaar

163.600

177.300

87.600

58.400

Hengelo

88.400

86.100

24.000

14.200

Almelo

70.900

86.200

25.700

4.700

Oldenzaal

84.400

84.900

23.100

11.800

407.300

434.500

160.400

89.100

Totaal

Bron: Vastgoedrapportage Twente 2013

2.5 Herstructurering en transformatie De bestaande bedrijventerreinen zijn een belangrijke pijler voor ruimte voor economische ontwikkeling en ondernemersklimaat in de Netwerkstad. De SER-ladder wordt met het bestaande beleid in feite al lange tijd gehanteerd in de Netwerkstad. Zowel per gemeente als in het gezamenlijke beleid is dit op verschillende manieren vastgelegd waarvan het meest recente voorbeeld de Ontwikkelagenda Twente (2013) is. Beleidsmatig wordt tevens het belang onderschreven om een deel van de bestaande bedrijventerreinen kwalitatief te verbeteren en met nadruk ook duurzaam in te richten(zie ook hoofdstuk 4). Hiermee blijven locaties aantrekkelijk voor bestaande en ook nieuwe bedrijven en hoeft niet snel te worden uitgeweken naar nieuw te ontwikkelen locaties. Ook worden lege plekken in de stad en op bestaande terreinen voorkomen.

2

Borne wordt in de Vastgoedmonitor niet apart genoemd en kan dus niet in deze tabel worden opgenomen.

- 16 -


De noodzaak voor herstructurering treedt op als een gebied sterk verouderd is. Dit uit zich in de uitstraling en de wisselende kwaliteit van de gebouwen, in de niet altijd optimaal benutte bedrijfspercelen, de matige kwaliteit van de openbare ruimte en de verouderde weginfrastructuur. Daarbij kan herstructurering, afhankelijk van de soort veroudering en locatiekenmerken, in drie groepen worden ingedeeld: • Revitalisering: forse integrale verbetering van een verouderd terrein met behoud van bestaande economische functie; • Herontwikkeling/herprofilering: wijziging van de werkfunctie van bestaande bedrijfsactiviteiten ten gevolge van economische veroudering; • Transformatie: ombouwen, waarbij de functie wijzigt in een andere functie. In dit laatste geval wordt het terrein onttrokken aan de voorraad bedrijventerrein. De doelstellingen van herstructurering zijn velerlei: • Vergroten (en/of behouden) van de werkgelegenheid; • Intensiever en/of efficiënter ruimtegebruik van de gronden; • Kwaliteitsverbetering en verhoging functionaliteit van de openbare ruimte; • Verbreden van de economische basis van een terrein (geschikt maken voor nieuwe soorten bedrijven); • Stimuleren van duurzaamheid; Zoals in paragraaf 2.3 beschreven, hebben we in de regio veel oudere terreinen en wordt een groot deel als (potentiële) herstructureringslocatie aangewezen. Via de provinciale kwaliteitsscan is voor een aantal terreinen duidelijk in beeld gebracht waar ‘het probleem zit’. Het gaat om Buitenhaven (Almelo), Molenkamp (Borne), de Reulver (tevens afrondingsscan uitgevoerd), Rigtersbleek, Euregio I (Enschede), Timmersveld, twentekanaal-noord, Twentekanaal-Zuid, Westermaat-Zuidwest (Hengelo),Eekte-Hazewinkel (Oldenzaal). Voor Turfkade en Buitenhaven (Almelo) volgen scans in 2014. Een gerichte aanpak op meerdere fronten tegelijk maakt de projecten niet eenvoudiger maar wel sterker: werd vroeger met name gekeken naar een aanpak van de openbare ruimte, nu wordt actief samengewerkt met externe partners (Oost NV, HMO, Kamer van Koophandel, Ministeries), gezocht naar kansen voor het aantrekken van nieuwe soorten bedrijven (door bijvoorbeeld gericht te werken aan ‘natte’ kavels), leefbaarheid en vooral een veel intensievere samenwerking met de ondernemers. Hieronder wordt per gemeente kort de stand van zaken van herstructureringslocaties toegelicht. 2.5.1 Almelo Dollegoor/Slachthuiskade De herstructurering van dit bedrijventerrein wordt binnenkort afgerond. Eén van de doelstellingen van het herstructureringsproject Dollegoor was het gebied zo te herontwikkelen dat sprake is van het juiste bedrijf op de juiste plaats in specifieke clusters. Aan de noordelijke Slachthuiskade zijn op de locatie van een voormalige meubelfabriek conform de doelstelling nieuwe representatieve bedrijven gevestigd in lagere milieucategorieën dan voorheen. Tussen de eerste en tweede havenarm is de versterking van het high tech cluster gerealiseerd. Voor het overig deel van Dollegoor blijft er ruimte voor bedrijven in de zwaardere milieucategorieën, watergebonden activiteiten en representatieve bebouwing langs de Schuilenburgsingel. Om deze clusters ook in de toekomst te behouden en, waar mogelijk, te versterken, wordt het bestemmingsplan in 2013 aangepast aan de nieuwe situatie. Daarnaast hebben onder meer verouderde opstallen plaatsgemaakt voor nieuwe of nieuw uit te geven kavels en is de verouderde bovengrondse en ondergrondse infrastructuur vernieuwd. Dit samen levert een ruimtewinst op van ruim 7,5 ha.

- 17 -


Buitenhaven Deze herstructurering is enkele jaren geleden ingezet met het vernieuwen van de openbare laaden-loskade, de sanering van een zeer vervuild perceel en de aanleg van een verkeersinstallatie. Deze investeringen hebben tot gevolg gehad dat ook marktpartijen gingen investeren in Buitenhaven. Diverse ongebruikte percelen en opstallen zijn vernieuwd en weer in gebruik genomen. Dit heeft een ruimtewinst opgeleverd van ruim 2,5 hectare. Als gevolg van de herstructureringsactiviteiten is er inmiddels een ondernemersvereniging op beide terreinen actief. Turfkade Voor Turfkade wordt in 2013 de resterende omvang van de herstructureringsopgave onderzocht nu het Indiëterrein grotendeels wordt getransformeerd naar woningbouw. Hiervoor wordt een kwaliteitsscan uitgevoerd. Daaruit zal onder meer duidelijk moeten worden of sprake kan zijn van revitalisering dan wel een diepgaander herstructurering en voor welke delen van het terrein dit betreft. Op het Indiëterrein is momenteel nog 2,5 ha van het bedrijventerrein van totaal 4,7 ha groot voor heruitgifte beschikbaar.

2.5.2 Borne Molenkamp De herstructureringsopgave op het bedrijventerrein Molenkamp (27 ha) moet in de periode 20142015 in uitvoering worden genomen (3e tranche). De herstructurering zal zich richten op een opwaardering van het totale bedrijventerrein, dat bovendien zal resulteren in een netto ruimtewinst van 1 ha. In 2009 is een kwaliteitsscan uitgevoerd en zijn 2 sterren ‘behaald’. De potentie is bepaald op 3 sterren. Kwaliteits- en ruimtewinst is voor een belangrijk deel te halen uit een betere interne milieuzonering, segmentering en clustering van bedrijven. In 2011 is gestart met planvorming voor de herstructurering van het bedrijventerrein Molenkamp. Ondertussen zijn er contacten tussen projectontwikkelaar, HMO, NV-Oost en Gemeente Borne. Gemeente Borne kan slechts faciliteren, omdat bijna het gehele aangemerkte terrein privaat eigendom is en weinig openbare ruimte kent. Verder ligt er een opgave op het gebied van de beeldkwaliteit en de groene aankleding. Met het verder bepalen en uitwerken van de verschillende verbeterpunten is in 2012 een start gemaakt. Ruimtewinst kan gecreëerd worden door verdichting en een aantal percelen transformeren tot bedrijfskavel. Een concreet en actueel probleem betreft de desolate situatie op het perceel Jonge Poerink, gelegen op de hoek van de Oonksweg en de Prins Bernhardlaan, een belangrijke beeldbepalende entree voor Borne en het bedrijventerrein Molenkamp. Met de herstructurering is door de verbeterde indeling en segmentering, ca. 1 ha ruimtewinst te behalen.

2.5.3 Enschede Roombekerveld / Hardick & Seckel / Bleekerij / Unisson Voor deze terreinen is de uitgifte inmiddels gestart en zijn de terreinen al deels weer bebouwd. Het gaat bij allen om herontwikkeling door sloop van grote panden en herverkaveling naar kleinschalige kavels, soms gemengd met wonen. De provincie heeft bijgedragen aan de financiering van Hardick & Seckel. ‘t Sander De zittende ondernemers hebben in eigen regie het terrein opnieuw ingericht en de panden opgeknapt. De eerder beoogde subsidie van de provincie is niet ingezet.

- 18 -


Havengebied Het Havengebied is de grootste herstructureringslocatie van Enschede. In 2005 is het Masterplan Havengebied Enschede vastgesteld. Op basis van de kaders in dit Masterplan wordt de herstructurering per deelgebied en/of thema uitgevoerd. Vier projecten zijn al uitgevoerd: verbetering Handelskade inclusief infrastructuur; herstructurering De Ossenboer, herstructurering zuidzijde H. ter Kuilestraat en het project Woonarken. De financiering komt van verschillende partijen: Gemeente, Provincie, Rijk, EU en de ondernemers en pandeigenaar. Sinds 2008/2009 werken de gemeente en ondernemers (Belangenvereniging Ondernemers Havengebied en individuele ondernemers) samen aan de herontwikkeling van het deelgebied de Binnenhaven e.o. Hieronder valt de Binnenhaven (30ha) maar ook enkele andere deelgebieden/kavels verspreid over het Havengebied. In 2012zijn de baggerwerkzaamheden uitgevoerd, in 2013 volgt het oever- en kadeherstel alsmede aanleg van nieuwe kades en de aanpak van de weg. Tegelijkertijd zullen een aantal ondernemers investeren in hun terrein, gebouwen en bedrijfsvoering daar zij willen overstappen op goederenvervoer over water.In 2013 is ook gestart met het project Leefbaarheid waarin wij ons met name richten op de werknemers in het Havengebied. De Reulver Op de Reulver bestond met name een bereikbaarheids- en parkeerproblematiek. Door een aantal ingrepen in de openbare ruimte is dit verbeterd. In 2012 is een herijking geweest van de kwaliteitsscandie dit ook aantoont met een hogere score in aantal sterren. Bij de ondernemers bestaat nog wel een wens om de uitstraling van de oudere panden te verbeteren, dit moet echter in eigen regie worden opgepakt. De subsidie van de provincie kon hier niet worden ingezet omdat bij de uitvoering van de werkzaamheden nog geen projectplan was opgesteld. Euregio I Voor Euregio I is – met medefinanciering van de provincie - een scan uitgevoerd. Dit terrein staat niet op het meerjarenprogramma van de provincie. De gemeente en ondernemers willen echter wel een aantal herstructureringsacties voor dit gebied gaan oppakken. Westerval Het terrein Westerval-zuid is deels opnieuw uitgegeven. Recent is ook de locatie van de voormalige ijsbaan geherstructureerd. Zuiderval (Transformatie) De Zuiderval is als één van de belangrijkste entrees van Enschede getransformeerd tot een hoogwaardige, gemengde locatie voor o.a. zakelijke dienstverlening, hotel, detailhandel en wonen. Voor het deelgebied Janninkskwartier, wat als te herontwikkelen bedrijventerrein in de plannen stond, is recent besloten naar een andere invulling te zoeken. Op de Brouwerij / CeeCee (Transformatie) De voormalige locatie van Grolsch is omgevormd tot een creatieve campus voor media, design, cultuur en art in combinatie met winkels en horeca. Daaromheen worden opnieuw kavels uitgegeven voor kantoren en kantoorachtige panden waarbij deels gecombineerd kan worden met wonen. Polaroidlocatie (Transformatie) Na een aantal jaren van leegstand heeft de voormalige Polaroidlocatie een nieuwe bestemming gevonden en wordt nu gevuld met sport, welzijn en diverse sociale voorzieningen. Het bestemmingsplan zal worden aangepast.

- 19 -


Werkparken Luchthaven (De Strip / Oostkamp / Deventerpoort) De werkparken liggen ten zuiden van de Luchthaven Twente en zijn gezamenlijk ca. 50 ha. bruto groot. De terreinen zijn in gebruik geweest als onderdeel van de militaire luchthaven en ook als zodanig ingericht met onder meer munitiebunkers, shelters en een airstrip. In het door de gemeenteraad van Enschede in 2012 vastgestelde Ontwikkelingsplan is aangegeven dat er gestreefd wordt naar herontwikkeling van het gebied en gebouwen in een nichemarkt met leisure/innovatieve bedrijvigheid. Een deel van de gebouwen is al als zodanig in (tijdelijk) gebruik. Om de bedoeldeorganische ontwikkeling mogelijk te maken is een bestemmingsplan in voorbereiding.

2.5.4 Hengelo Bedrijvenpark Twentekanaal De bedrijvenlocatie Twentekanaal is, inclusief de grotendeels op grondgebied Enschede gelegen afvalverwerkingslocatie Boeldershoek, netto 370 ha groot. Daarmee is Twentekanaal één van de grootste bedrijventerreinen in Overijssel. De locatie speelt een centrale rol in de regionale economie en biedt ruimte aan meer dan 300 lokaal, regionaal en (inter)nationaal opererende bedrijven. Momenteel zijn logistiek, recycling en hightech speerpunten in de ontwikkelingsvisie van ondernemers en gemeente. De trimodale ontsluiting is van bovenregionale betekenis. In 2001 is de Container Terminal Hengelo in gebruik genomen. Deze is inmiddels zo succesvol gebleken - op korte termijn wordt een doorgroei verwacht naar 200.000 teu overslag op jaarbasisdat op XL Businesspark Twente een tweede terminal wordt gerealiseerd. Voor de verbetering van het bedrijventerrein is in 2004 een masterplan vastgesteld waarin de gewenste en mogelijke ontwikkelingsrichtingen zijn opgenomen en waarin deelprojecten voor de korte en middellange termijn zijn geformuleerd. In het masterplan zijn als sterke punten aangemerkt: de centrale ligging binnen de regio, de trimodale ontsluiting, de ruime mogelijkhedenvoor kwalitatieve en kwantitatieve ruimtewinst en de gezamenlijke ambitie van overheid en bedrijfsleven om op het terrein te investeren. Het ‘Masterplan Verbetering Bedrijventerrein Twentekanaal ’is in 2011 geactualiseerd. Voor Twentekanaal-Noord en Twentekanaal-Zuid zijn afzonderlijk kwaliteitsscans uitgevoerd door adviesbureau DHV. De totaal vanaf 2005 te behalen ruimtewinst op Twentekanaal wordt momenteel geschatop circa 65 ha netto. Daarvan is inmiddels circa 35 ha in gebruik genomen. Resteert derhalve nog een te realiseren ruimtewinst van 30 ha netto. Inmiddels zijn diverse projecten gerealiseerd: de herontwikkeling van de voormalige Holec-locatie op Twentekanaal-Noord (Kanaalkwartier), de herstructurering van het deelgebied waarin de puinbreker is gelegen (Topper I), de verbetering van de hoofdontsluiting over weg en water (reconstructie Diamantstraat en Boekeloseweg, uitbaggeren insteekhavens, Topper II), het versterken van damwanden, de aanleg van een stoomleiding tussen de bedrijven Twence en Akzo Nobel, de uitbreiding van de containerterminal en de ontwikkeling van Strootbeekcampus (voormalige Akzo-Technologylocatie). Twentekanaal-Noord / Kanaalzone (watergebonden bedrijvigheid) Hengelo wil haar positie als grote binnenhaven versterken door het vervoer over water te stimuleren en ruimte te creëren voor watergebonden bedrijvigheid direct grenzend aan het Twentekanaal. De openbare kade en de damwanden van de insteekhavens zijn daartoe (gedeeltelijk) vernieuwd. De herontwikkelingslocatie Kanaalzone, tegenover de Akzo, is recent in ontwikkeling genomen. Op deze locatie zal Stork Technical Services nieuw gaan bouwen zodat op de oude locatie ruimte vrijgemaakt kan worden voor doortrekking van de Laan Hart van Zuid naar het station.

- 20 -


Thaleslocatie De planvorming met betrekking tot de Thaleslocatie is in een stroomversnelling geraakt. Thales zal haar eigen bedrijfsactiviteiten concentreren op het noordoostelijke deel van de huidige locatie en zal de vrijkomende ruimte op de markt brengen voor vestiging van technologisch hoogwaardige industriële bedrijven. Ambitie is de totstandkoming van een bedrijvencluster rondom high tech systemen. Om de vestiging van nieuwe bedrijven mogelijk te maken zal een deel van de vrijkomende ruimte op korte termijn bouwrijp moeten worden opgeleverd. Aandachtspunten daarbij zijn de externe en interne ontsluiting, de elektriciteitsvoorziening, parkeren en de landschappelijke inpassing. Het bedrijvenpark krijgt een hoogwaardige uitstraling met een shared facilitycentre voor alle bedrijven. Op eigen terrein bouwt Thales momenteel een nieuw hoofdkantoor, een centraal voorraadmagazijn en een nieuwe printplatenfabriek. Westermaat-Zuidwest De deellocatie Westermaat Zuidwest kan worden getypeerd als een gemengd bedrijventerrein met relatief veel bedrijven in de groothandel en de traditionele perifere detailhandel (ABC goederen). Ook voor dit terrein is een kwaliteitsscan uitgevoerd door DHV met het oog op toekomstige plannen voor herstructurering. Inmiddels is op de voormalige Expo-locatiehet beursgebouw ontwikkeld tot een datacentre in combinatie met nieuwbouw van het hoofdkantoor van de ODIN-groep. Onderdeel van de plannen voor herontwikkeling van de voormalige expolocatie en het aangrenzende gebied is de verbetering van de ontsluiting richting toekomstige voorstadhalte en Bornsestraat. Met de provincie zijn afspraken gemaakt over een bijdrage uit het fonds Vitale Bedrijventerreinen (3e tranche). Timmersveld Timmersveld is een relatief klein, binnenstedelijk bedrijventerrein in het reguliere gemengde segment. Er zijn circa 40 bedrijven gevestigd. Ook voor dit terrein heeft DHV in opdracht van de gemeente een kwaliteitsscan uitgevoerd. Inmiddels is het terrein gerevitaliseerd.

2.5.5 Oldenzaal Eekte-Hazewinkel Uit de door DHV uitgevoerde kwaliteitsscan in 2008 bleek dat er een herstructureringsopgave lagvoor het terrein Eekte-Hazewinkel. Dit terrein is circa 87 ha netto en vertoonde verouderingskenmerken. Bepaalde delen van het terrein hebben een kwaliteitsimpuls nodig zoals het gedeelte tussen Eektestraat en Jaartsveldstraat en de Enschedesestraat. Na het verkrijgen van een provinciale subsidie is de herstructurering in oktober 2010 gestart. De openbare ruimte en infrastructuur worden aangepakt: de huidige wegenstructuur dateert nog uit de jaren zeventig en voldoet niet meer aan de huidige eisen. Er worden plaatselijk nieuwe regenwaterriolen aangelegd en regenwater afgekoppeld. De natuurlijke berging in de Stakenbeek wordt benut en er wordt een groen bergingsgebied aangelegd in het Elsmorsgebied (verlengde Jufferbeekzone). Het onderzoek naar parkeerproblemen is afgerond en een lichtmastenonderzoek is uitgevoerd. Van de lichtmasten wordt 18% vervangen en waar mogelijk voorzien van energiezuinige verlichting. Bovendien zijn verspreid over het terrein nog een aantal woningen die niet meer gewenst zijn. De eerste concrete stappen zijn al gezet. Een drietal bedrijven kampte met ruimtegebrek en had zich ingeschreven voor nieuw bedrijfsterrein met een totale vraag van circa 4 ha. Nu hebben ze een naastgelegen perceel gekocht en zorgen met de deels nieuw op te richten panden en inrichting van de openbare ruimte voor een kwaliteitsimpuls in het gebied. Daarmee is de prestatie van 2 ha ruimtewinst gehaald.

- 21 -


2.6 Thematische terreinen De bedrijventerreinen in de Netwerkstad hebben allen hun eigen specifieke karakter door onder andere hun ligging, grootte, ontsluiting en kavelgrootte. Een aantal terreinenzijn en/of worden echter via onder meer de toegestane bestemmingen met een specifieke profielontwikkeld.In onderstaande paragrafen lichten we deze terreinen kort toe. 2.6.1 XL Businesspark Twente Hoogwaardige vestigingslocatie voor grootschalige bedrijven (groter dan 2 ha.) in de logistiek, transport, distributie en industrie. Eigenaar is het Openbaar Lichaam Regionaal Bedrijventerrein Twente (RBT), een samenwerking van provincie en de gemeenten Almelo, Borne, Enschede en Hengelo. Binnenkort wordt gestart met de aanleg van kades en containeroverslag aan het Twentekanaal waardoor het terrein multimodaal ontsloten is.

2.6.2 Luchthaven Twente Op het terrein van de Luchthaven Twente kan ruimte worden geboden (20 ha. netto) aan luchthavengebonden bedrijvigheid. Het gaat dan om bedrijven die functioneel aan een luchthaven gerelateerd zijn en/of producten en/of diensten aanbieden die in relatie staan met het functioneren van een luchthaven. N.B. Daarnaast zijn in het ontwikkelgebied bij de Luchthaven nog drie werkparken die via herstructurering opnieuw op de markt komen (zie paragraaf 2.5.3).

2.6.3

Natte bedrijventerreinen De ambities van Twente om zich meer te profileren als logistieke hotspot brengt mee dat multimodale ontsluiting van de bedrijventerreinen nog belangrijker wordt (zie ook hoofdstuk 3 en4.5). Een groot aantal bedrijvenmaakt al (in)direct gebruik van het Twentekanaal en vervoer over water.

Zoals uit figuur 1.6 blijkt zijn de terreinen in Hof van Twente (Overig regio Twente) bijna volledig uitgegeven. In totaal is er momenteel nog ruim 44 hectare terrein uitgeefbaar op de natte bedrijventerreinen. Deze terreinen zijn niet allemaal kadegebonden.In de Netwerkstad worden op verschillende plekken nieuwe kades aangelegd. Het gaat hierbij om XL Businesspark (380 meter), Kanaalzone Hengelo (330 meter) en Havengebied Enschede (500 m.).

- 22 -


Figuur 1.6 Gemeente

Overzicht beschikbare terreinen voor kadegebonden bedrijven in regio Twente Terrein Kade m. Netto Nog oppervlak uitgeefbaar Hengelo Twentekanaal 2200 306,3 24,46 Almelo Buitenhaven 400 17,37 1,92 Dollegoor 1410 40,44 4,62 Bedrijvenpark 330 174,11 1,56 Twente XL Businesspark 380 in aanleg 10 (nat terrein) 10 Enschede Havengebied 1100 133,8 1,4 Hof van Twente Schneiderbos I II 300 17,3 0 Haven Twentekanaal Twentekanaal

800 310 + insteek

30 14

3

0,3 0

Bron: Ecorys (2013) Naast de havengebonden bedrijven, is Twente rijk aan havengerelateerde bedrijven. Deze maken vooral gebruik van containervervoer over water. Dat dit een sterk groeiende vervoersmodaliteit is, blijkt uit de gerealiseerde containeroverslag in Twente (bij CTT in Hengelo). Deze overtreft eerdere prognoses uit de Landelijke Capaciteitsanalyse Binnenhavens (2010).

3

Daarnaast zijn er laaden loskades in Vroomshoop, maar deze worden niet meer gebruikt voor goederenoverslag.

- 23 -


- 24 -


Hoofdstuk 3.

Actualisatie van de ruimtevraag tot 2040

3.1 Analyse van de ruimtevraag tot 2040 De ruimtevraag naar bedrijventerreinen wordt voor een belangrijk deel bepaald door autonome groeiverwachtingen in de eigen regio. De vraag naar ruimte als gevolg van vestiging van bedrijven van buiten Netwerkstad Twente is door bureau Ecorys dus niet berekend. Hierop is een uitzondering gemaakt voor de vraag naar natte kavels, omdat deze naar verwachting relatief sterk zal stijgen door het toenemende containervervoer over water. Naast de autonome vraag heeft Ecorys ook de ruimtebehoefte door frictie als gevolg van verhuizingen, door onttrekking als gevolg van transformatie tot bijvoorbeeld woongebieden en zoals gemeld de vraag naar natte kavels berekend. Hieronder worden deze elementen die de ruimtebehoefte beïnvloeden toegelicht. 3.1.1 Autonome ruimtevraag Voor de actualisatie van de ruimtebehoefte raming uit 2010, heeft bureau Ecorys opnieuw het ruimtebehoeftemodel SPECTRA gebruikt. Er is sprake van drie componenten in het model die zoveel mogelijk aansluiten bij de actuele regionale situatie in de Netwerkstad Twente, namelijk: • de totale werkgelegenheid en de werkgelegenheid specifiek op bedrijventerreinen; • per sector het ruimtegebruik per werknemer in de Netwerkstad Twente; • de locatietypevoorkeuren per sector in Twente. Bij deze vraagprognose is opnieuw de groei per cluster in beeld gebracht en zijn de locatievoorkeuren per sector en het ruimtegebruik per werknemer voor de verschillende sectoren geactualiseerd. In de vraagraming is ook het vergezicht 2040 opgenomen om gelijk op te lopen met de planningshorizon van de Ontwikkelagenda Netwerkstad Twente. De dynamiek in de locatietype-voorkeuren en het ruimtegebruik per werknemer is voor de periode 2030-2040 constant gehouden. Met andere woorden, er is met eenzelfde kengetal per sector gerekend als in de periode ervoor. Van belang bij de interpretatie van de autonome ruimtebehoefte is: • Bij de berekende ruimtebehoefte betreft het alleen extra ruimte als gevolg van economische groei bij het bedrijfsleven in de Netwerkstad Twente zelf; • De vervangingsvraag als gevolg van onttrekkingen van het aanbod door bijvoorbeeld transformatie naar woonbestemmingen maakt geen onderdeel uit van de berekende ruimtebehoefte; • Er is - conform de afspraken tussen Rijk, provincies en gemeenten - gewerkt met een regiospecifieke versie van het door het CPB gehanteerde TM (Transatlantic Market)scenario; • De ruimtebehoefte wordt weergegeven in netto uitgeefbare hectares en is afgerond op 5tallen. Figuur 3.1

Autonome ruimtevraag tot 2040 naar cluster in Netwerkstad Twente 2011-2020 2021-2030 2031-2040

Industrie en bouw

80

5

0

100

25

5

Consumentendiensten

40

10

0

Dienstverlening

45

10

10

265

50

15

Transport, groothandel& distr.

Totaal

- 25 -


Op basis van het TM-scenario (zie bijlage 3)is de autonome ruimtevraag van de Netwerkstad geraamd op circa 265 tot en met 2020. Dit is 50 hectare meer dan op basis van het scenario TM+ werd geraamd in 2011. Inmiddels zijn de uitgiften van bedrijventerreinen gedurende de jaren 2011 (21,7 ha.) en 2012 (9,4 ha.) ook bekend. Dat leidt tot een vermindering van de ruimtebehoefte in Netwerkstad Twente van afgerond 30 ha. De resterende vraag vanaf 2013 tot 2020 komt daarmee uit op 235 ha. netto.

3.1.2 Ruimtevraag als gevolg van verhuizingen en frictie Zoals aangegeven in de Visie Bedrijventerrein Netwerkstad Twente 2011 is de (extra) ruimtevraag als gevolg van verhuizingen zeer beperkt. Verplaatsingen vinden meestal plaats binnen de eigen gemeentegrens. Relevanter in dit perspectief is frictie. In een vitale samenleving zal, zelfs als de beroepsbevolking of de economie niet groeit, toch behoefte zijn aan ruimte voor nieuwe bedrijvigheid. Er is dynamiek in de economie (vraag van consumenten naar nieuwe producten) en de levensloop van bedrijven. Als een bedrijf wil verhuizen en zich wil vestigenop een nieuwe locatie is daarvoor uiteraard nieuwe ruimte nodig. De locatie die het bedrijf achterlaat en dus de ruimte die op de bedrijvenmarkt wordt aangeboden zal niet direct worden opgenomen. Er is dus tevens ruimte nodig om de frictie tussen aanbod en vraag naar ruimte op de bestaande bedrijfsgebouwenmarkt op te kunnen vangen. Daarbij wordt door Ecorys een frictiepercentage van 6 procent gehanteerd. Bij een normale bedrijfsgebouwenmarkt hoort een frictieleegstand van 6 à 7 procent. Dit betekent een extra vraag tot 2020 in de Netwerkstad van afgerond 15 ha. netto.

3.1.3 Ruimtevraag als gevolg van transformatie Functies veranderen in de loop van de tijd. Het omzetten van een bedrijventerrein naar een woonlocatie is vooral bij binnenstedelijke bedrijventerreinen een normaal verschijnsel geworden. Met deze vervangingsvraag, als gevolg van verminderd aanbod, moet dus ook rekening worden gehouden. In de Netwerkstad wordt met een onttrekking, en een daaruit voortvloeiende vervangingsvraag, rekening gehouden van ca. 11 ha. netto. In de periode 2010-2012 zijn de terreinen Polaroid en Jannink – samen 10 ha. – onttrokken aan de voorraad.

3.1.4 Ruimtevraag naar natte terreinen Uit recent onderzoek (Ecorys 2013) – uitgevoerd in opdracht van Businesspark XL Twente en de Netwerkstad - blijkt een groeiende vraag naar de zgn. ‘natte kavels’ in Twente. De vraag naar natte kavels komt van bedrijven die voor het transport van goederen (mede) afhankelijk zijn van vervoer over water. Deze bedrijven hebben behoefte aan een eigen kavel, direct aan het water (kadegebonden), overslagbedrijven en terminals. Het vervoer van deze bedrijven over water betreft voornamelijk bulkgoederen. Daarnaast zijn er bedrijven die wel gebruik maken van goederenvervoer over water, maar niet zelf een kade nodig hebben. Dit betreft vooral bedrijven die goederen per container vervoeren of stukgoederen, zoals grote constructies. Deze bedrijven vestigen zicht het liefst nabij een kade of bij een (container)terminal. Dit zijn haven- of kadegerelateerde bedrijven die zich ook op natte bedrijventerreinen vestigen. Verdere groei van vervoer over water in Twente is mogelijk gezien de recente uitbreiding van kade en faciliteiten van CTT in Hengelo en de afspraken van Havenbedrijf Rotterdam met de containerterminals op Maasvlakte 1 en 2 over (veel) meer vervoer per binnenvaart. Voor

- 26 -


havengerelateerde bedrijven is geen rechtstreekse vertaling van de overslag in containers naar de ruimtevraag te maken. Deze vraag betreft vooral vestigende bedrijven van buiten de regio, in het bijzonder grote logistieke dienstverleners en Europese distributiecentra. De berekende additionele vraag van 22,5 ha. naar natte kavels is dus vooral het gevolg van groei van de goederenoverslag tot 2020. Een deel van deze extra overgeslagen goederen zal terecht komen bij bestaande bedrijven (met deze groei wordt in de autonome ruimtevraagprognose rekening gehouden), de overige groei komt van nieuwe vestigers of eventueel door verplaatsing van bedrijven die voorheen nog niet aan een kade zaten en nu van plan zijn zich aan een kade te vestigen om goederen over water te vervoeren. De groei zal voornamelijk terecht komen op de beschikbare natte deelterreinen in Hengelo en Enschede en op het XL Businesspark (dus in Netwerkstad Twente), in overig Twente zijn de natte terreinen bijna volledig uitgegeven. De geprognosticeerde ruimtevraag naar natte kavels beschouwen we als additionele ruimtevraag bovenop de berekende autonome ruimtevraag. In de overzichtstabellen hanteren we voor de weergave het gemiddelde van de bandbreedte voor de periode 2013-2020, te weten 22,5 hectare netto. Figuur 3.2

2010

Extra ruimtevraag natte bedrijventerreinen o.b.v. ruimteproductiviteit in Twente Overslag Groei t.o.v. 2010 Ruimteproductiviteit Extra ruimte(mln.ton) (mln. ton)* (ton/ha.) vraag (ha) 5,4 26.600 -

2020 SE

6,2

0,8

29.383

26

2030 SE

6,4

1,0

30.886

32

2040 SE

6,7

1,2

32.465

38

2020 GE

6,8

1,4

35.748

39

2030 GE

7,6

2,2

37.576

59

2040 GE

8,5

3,0

43.620

70 e

* door afrondingsverschillen kan dit getal iets afwijken van het verschil uit de 2 kolom. Bron: Ecorys (2013) Figuur 3.3

Overzicht ruimtelijke opgave voor natte bedrijventerreinen in Netwerkstad Twente (in netto hectares) 2011-2020

Additionele vraag natte kavels

26 tot 39 ha

Bron: Ecorys (2013) 3.1.5 Ruimtevraag door de Luchthaven Twente Indien Luchthaven Twente tot ontwikkeling wordt gebracht zal dit ook leiden tot extra ruimtevraag. Het bedrijventerrein op de Luchthaven Twente is specifiek bedoeld voor luchthavengebonden bedrijvigheid. Deze additionele ruimtevraag is verbondenaan de ontwikkeling van de luchthaven zelf en valt zodoende niet onder de autonome ruimtevraag van reguliere bedrijvigheid. Zij wordt in de rest van dit document dus ook niet meegenomen in de berekeningen van vraag en aanbod.

3.1.6 Samenvattingvan de ruimtevraag In onderstaande tabellen is voor de Netwerkstad Twente de totale ruimtelijke opgave voor bedrijventerreinen weergegeven. We geven hier expliciet de periode 2013-2020 weer en de vergezichten 2021-2030 en 2031-2040.

- 27 -


Figuur 3.4

Overzicht ruimtelijke opgave voor bedrijventerreinen in Netwerkstad Twente (in netto ha) op basis van het TM-scenario. 2013-2020 2021-2030 2031-2040

Autonome ontwikkeling vraag (TM-scenario) Frictieruimte Transformatie Extra ruimtevraag natte terreinen Totale ruimtebehoefte

235 ha

50 ha

15 ha

50 ha

15 ha

15 ha 11 ha 22,5 ha 283,5 ha

350 ha

4

De autonome ruimtevraag is berekend op basis van een gemiddelde groei over een langere periode. De mogelijke ontwikkeling van de goederenoverslag op Luchthaven Twente, bij CTTen de nieuwe natte terreinen zullen naar verwachting belangrijke aanjagers zijn voor de groei van bedrijven en dus de ruimtevraag. Het gaat dan om de groei van grote ruimtevragers zoals overslagbedrijven, distributiecentra en platformgebonden maar ook door het aantrekken van nieuwe bedrijven. Zoals eerder toegelicht is de verwachting dat de ruimtevraag naar natte terreinen voornamelijk in Netwerkstad Twente zal neerslaan.

3.2

Korte en middellange termijn vraaganalyse

3.2.1

Achtergrond Ten behoeve van de herijking van de bedrijventerreinenvisie is een raming gemaakt van de vraag op de lange termijn tot 2040 gebaseerd op het TM-scenario (paragraaf 3.1). In de raming staat centraal of er voldoende aanbod of planvoorraad beschikbaar is om de in deze raming verwachte vraag te kunnen accommoderen.

Daarnaast is er voor het project strategisch programmeren behoefte aan een vraagraming op de korte en middellange termijn. In deze paragraaf worden de aanpak en de resultaten van deze nieuwe vraagraming behandeld (zie ook bijlage 1).

3.2.2 Onderbouwing aanpak Op verzoek van de Netwerkstad zijn een aantal aanpassingen in het ruimtelijk-economisch model REPROG van Ecorys, gericht op deze vraagraming, gemaakt: • Schatting van de werkgelegenheid in de Netwerkstad Twente in de jaren 2011 en 2012, op basis van: a. de volumeontwikkeling van de toegevoegde waarde per sector 2011-2012, b. het aantal banen in 2011 per gemeente en de regio, c. de verhouding tussen het aantal banen en fte per sector in 2011, d. de sectorsamenstelling in 2011, e. de verwachte arbeidsproductiviteit in 2012, en f. het werkgelegenheidsaandeel van de Netwerkstad in de regio Twente in 2012. • Schatting van de werkgelegenheidsontwikkeling in de Netwerkstad Twente in de jaren 2013 en 2014, op basis van de meest recente nationale ramingen van het CPB (Policy brief, 6 juni 2013); • Schatting van de werkgelegenheidsontwikkeling in de Netwerkstad Twente in de periode 2015-2020 op basis van de twee CPB-scenario’s die vanaf 2008 de

4

Afgerond.

- 28 -


werkgelegenheidsontwikkeling in Nederland het beste benaderen, namelijk Regional Communities (RC) en Strong Europe (SE). Daarmee wordt voor de korte en middellange termijn de meest realistische benadering gekozen die gebruikt kan worden om de komende jaren prioriteiten te stellen als het gaat om ontwikkelen, uitfaseren of afstoten.

3.2.3 Resultaten korte en middellange termijnraming In 2013 en 2014 zal de werkgelegenheid, evenals dat het geval is geweest in 2012, verder dalen. Een en ander wordt duidelijk in de volgende tabel: Figuur 3.5

Arbeidsvolume werknemers ( x 1000 arbeidsjaren), 2011-2014 2011 2012 2013 Netwerkstad Twente 147,2 144,9 142,8 Bron: Ecorys, 2013

2014 141,8

Voor de middellange termijn is er sprake van een bandbreedte op basis van de twee op dit moment meest realistische scenario’s. Deze kunnen als volgt worden weergegeven: Figuur 3.6

Arbeidsvolume werknemers ( x 1000 arbeidsjaren), 2015-2020 2015 2020

Regional Communities (RC) Strong Europe (SE) Bron: Ecorys, 2013

141,5 142,1

141,3 143,5

In het RC-scenario zet de daling van de werkgelegenheid zich verder voort, al gaat het in totaal maar om een verlies van 500 arbeidsjaren. Daarentegen herstelt de werkgelegenheid zich licht in het SE-scenario. Ook hier gaat het om een beperkte groei van 1.400 arbeidsjaren. Ter vergelijking, in het TM-scenario gaat het in deze korte en middellange termijnraming om een groei van 1.700 arbeidsjaren (van 142,2 naar 143,9). Vervolgens is gekeken naar de gevolgen voor de ruimtebehoefte. In deze raming is gebruik gemaakt van dezelfde locatietypevoorkeur en ruimte intensiteit in gebruik als bij de lange termijn is gedaan. Figuur 3.7

Autonome ruimtevraag bedrijventerreinen 2013-2020 naar cluster in ha. Regional Communities Strong Europe Industrie en bouw 25 30 Transport, groothandel en distr. 35 35 Consumentendiensten 20 20 Dienstverlening 45 45 Totaal 125 130 Bron: Ecorys, 2013 De verschillen tussen de twee scenario’s zijn onderling klein. In vergelijking met het TM-scenario voor de lange termijn (235 ha.) is de autonome ruimtevraag fors lager. Verder valt op dat de clustersamenstelling in de ruimtebehoefte verandert. In deze twee scenario’s is de ruimtebehoefte van de lokale en regionale verzorgende werkgelegenheid veel belangrijker dan in het TMscenario, waar logistiek en industrie domineren. Deze verzorgende bedrijven zullen vooral belangstelling hebben voor gemengde terreinen in de eigen gemeente.

- 29 -


3.3 Analysevan het ruimteaanbod bedrijventerreinen Voor de Netwerkstad zijn de veranderingen in het aanbod sinds 2010 in kaart gebracht. Hierin zijn de plannen die zijn verwezenlijkt, op- of afgevoerd, terreinen die zijn uitgegeven en/of in de SERladder opgeschoven verwerkt. De in 2010 voor de bedrijventerreinenvisie gemaakte locatieprofielen zijn geactualiseerd en aangevuld. Hieronder volgt een nadere analyse van het vernieuwde aanbod. Het verschil in de tabellen en totalen met het rapport van Ecorys (bijlage 5) wordt veroorzaakt door het verschil in peildata.

3.3.1 Aanbod bedrijventerreinen kwantitatief Voor het confronteren van de toekomstige ruimtebehoefte met het aanbod aan bedrijventerreinen zijn alleen die terreinen interessant waar nu en in de toekomst ruimte beschikbaar komt. Voor het in beeld brengen van het aanbod aan bedrijventerreinen in Netwerkstad Twente is gekeken naar: • De huidige terreinen met terstond beschikbaar uitgeefbaar terrein (= bestaand) en vastgestelde plannen (conform IBIS); • De terreinen waar door herstructurering nieuwe ruimte beschikbaar komt; • Het aanbod in zachte plannen (overige plannen). Netwerkstad Twente heeft deze analyse uitgevoerd (peildatum juli 2013) en verwerkt in de verdere confrontatie van vraag en aanbod. In onderstaande tabellen is het huidige en toekomstig beschikbare aanbod per ‘status’ weergegeven. Figuur 3.8 Gemeente

Almelo Almelo Almelo Almelo Almelo Almelo Almelo Almelo Almelo/ Netwerkstad Borne Enschede Enschede Enschede Enschede Enschede Enschede Enschede Enschede Enschede Hengelo Hengelo Oldenzaal Oldenzaal Totaal

Bestaand aanbod in Netwerkstad Twente Bestaand aanbod

Bleskolk Bedrijvenpark Twente Twentepoort Bedrijvenpark Twente Noord Aadijk Dollegoor/slachthuiskade Buitenhaven Turfkade XL Businesspark Twente Buren- De Veldkamp Euregio BP Josink Es Marssteden De Bleekerij Roombekerveld Hardick&Seckel Westerval Usseler Es Unisson Boekelo t Oosterveld Westermaat Noord II Hazewinkel Noordwest Jufferbeek Zuid

- 30 -

Netto ha (afgerond)

Beschikbaarheid

4 5 2 38 7 3 2 5

per direct per direct per direct per direct per direct per direct per direct per direct

112 26 10 7 2 1 2 1 1 58 1 13 11 2 21 333

per direct per direct per direct per direct per direct per direct per direct per direct per direct per direct per direct per direct per direct per direct per direct


Figuur 3.9 Gemeente

Borne Hengelo Enschede Totaal Figuur 3.10 Gemeente

Enschede Enschede Enschede

Ruimtewinst door herstructurering in Netwerkstad Twente Herstructurering Netto ha (afgerond) De Molenkamp Twentekanaal (incl. Thales) Havengebied

1,0 24,0 2,5 27,5

2015 per direct per direct

Zachte plannen in Netwerkstad Twente Zachte plannen HERSTRUCTURERING

Bruto ha (afgerond)

Beschikbaarheid

Werkpark Luchthaven, Deventerpoort Werkpark Luchthaven, de Strip Werkpark Luchthaven, Oostkamp

5 20 23

p.m. Economische zone Economische zone

Netto ha (afgerond)

Beschikbaarheid

21 27 5 5 10 12 13 5 130-140 (netto/bruto)

Uitgefaseerd Uitgefaseerd Geschrapt muv 5 ha Uitgefaseerd Uitgefaseerd Gesprekslocatie Uitgefaseerd

Zachte plannen Almelo Almelo Hengelo Oldenzaal Oldenzaal Oldenzaal Oldenzaal Totaal

Beschikbaarheid

Aadijk Noord (overig) Buitenhaven West Boeldershoek Oost Hanzepoort-West Hanzepoort-Oost Jufferbeek-Noord Elsmors Uitbreiding

3.3.2 Aanbod bedrijventerreinen kwalitatief Niet ieder terrein is geschikt voor het accommoderen van hetzelfde type bedrijvigheid. Het ene terrein is voornamelijk bedoeld (en geschikt) voor logistiek en distributie, het andere terrein is meer gericht op hoogwaardige bedrijvigheid. Daarom wordt naast een kwantitatieve match tussen vraag en aanbod ook gekeken naar de kwalitatieve match. Locatieprofielen per bedrijventerrein Voor de waardering van de kwaliteit van het aanbod is dezelfde methodiek toegepast als in de ‘Visie bedrijventerreinen Netwerkstad Twente’ in 2011. Het verschil met 2011 is dat een aantal terreinen niet langer zijn opgenomen omdat deze terreinen geen aanbod meer hebben of zijn geschrapt. Tevens zijn er enkele nieuwe terreinen toegevoegd. Voor elk terrein is een locatieprofiel opgesteld (zie bijlage 5), dat wil zeggen dat de terreinen beoordeeld zijn op hun locatiekwaliteiten. Hierbij zijn op hoofdlijnen de volgende locatiefactoren meegenomen: • uitgifteprijs; • ligging; • bereikbaarheid (auto en ov); • fysieke omgeving (o.m. stedenbouwkundige uitstraling en kavelomvang); • beoogde doelgroepen; • nabijheid clusters en/of speciale voorzieningen (haven en stedelijke voorzieningen). 5

Door de organische herontwikkeling van de werkparken is nog geen netto aantal ha. te noemen. Omdat de andere aanbodcijfers in netto ha. wordt gegeven gaan we in de rest van het document uit van een inschatting van 130 ha. netto aan zachte plannen.

- 31 -


De gegevens hiervoor zijn afkomstig uit deIBIS 2010, www.twentsebedrijventerreinen.nl,desk research,input werkgroep bedrijventerreinen Netwerkstad Twente en de expertise van Ecorys. Per locatiefactor zijn de bedrijventerreinen gewaardeerd op een schaal van 1 (laagste waardering) tot en met 5 (hoogste waardering). Het betreft een relatieve beoordeling, waarbij de bedrijventerreinen ten opzichte van elkaar zijn afgezet. Terreinen die op een bepaalde locatiefactor het beste presteren krijgen hierbij de hoogste waardering. Per locatiefactor is weergegeven wat als achtergrond heeft gefunctioneerd voor de weging. De verwachting is dat hoe hoger een locatie scoort hoe eerder het zal worden uitgegeven.

3.3.3 Matching kwaliteit vraag en aanbod Op basis van het programma van eisen per bedrijfscluster en de waardering van de bedrijventerreinen is de geschiktheid van deze terreinen voor de clusters bepaald.Per locatiefactor is het belang uit het programma van eisen (schaal 1-5) vermenigvuldigd met de waardering van de terreinen (schaal 1-5). Hierbij is een wegingsfactor per cluster gehanteerd voor de locatiefactoren.De resulterende score per bedrijventerrein per de cluster is vervolgens omgerekend naar een rapportcijfer (zie p. 19 t/m 21 van de Ecorysrapportage). Door deze wijze van presenteren wordt in een oogopslag duidelijk of een bedrijventerrein goed is toegerust voor bepaald cluster. De scores per cluster leveren het eerste inzicht in de match of mismatch tussen de (kwalitatieve) behoeften van de markt en de beschikbaarheid van het aanbod. Deze exercitie is bedoeld om te voorkomen dat specifieke ruimtevraag uit een cluster toebedeeld wordt aan een bedrijventerrein dat dit helemaal niet goed kan accommoderen. Een terrein met een rapportcijfer van een 7,4 is niet per definitie beter dan een terrein met een 6,3, maar sluit wel beter aan bij de wensen vanuit dat specifieke cluster.

3.3.4 Conclusie aanbod bedrijventerreinen Kwantitatief gezien is er - inclusief de zachte plannen - een ruim voldoende aanbod in de Netwerkstad om aan de vraag te kunnen voldoen. Als alleen gekeken wordt naar de harde plannen en herstructureringswinst (incl. heruitgifte), is er sprake van een licht overaanbod. Kwalitatief gezien geldt dat in de Netwerkstad Twente door het grote aanbod aan gemengde bedrijventerreinen in zekere mate alle typen bedrijvigheid geaccommodeerd kunnen worden. Er is vanuit kwalitatief oogpunt geen directe mismatch tussen de kwalitatieve vraag en het kwalitatieve aanbod aan bedrijventerreinen.In hoofdstuk 4 wordt ingegaan op de programmering van het aanbod. Figuur 3.11

Vraag en aanbod in netto ha. kwantitatief tot 2040 op basis van het TM-scenario. Vraag Aanbod 350 Harde plannen 333 Herstructurering 27 Zachte plannen 130 Totaal 490

- 32 -


- 33 -


- 34 -


Hoofdstuk 4.

Realisatiestrategie

In de vorige hoofdstukken is weergegeven wat de stand van zaken is en de verwachtingen zijn op het gebied van bedrijventerreinen in de Netwerkstad Twente. Om ons doel van voldoende kwantitatief en kwalitatief aanbod te realiseren wordt in dit hoofdstuk ingegaan op de programmering van de terreinen maar ook op acties die worden uitgevoerd op onder meer het gebied van beheer, bereikbaarheid, grondbeleid en acquisitie.

4.1 Programmering van bedrijventerreinen in de Netwerkstad Twente De ruimtevraag in Netwerkstad Twente is vanuit de economische clusters herijkt en geactualiseerd. In deze paragraaf koppelen we de vraag- en aanbodzijde van de regionale bedrijventerreinenmarkt. De vraag wordt hierbij afgezet tegen de kwantiteit en kwaliteit van het huidige aanbod op de bedrijventerreinen in Netwerkstad, zoals dat door de gemeenten in de aangevulde en aangepaste locatieprofielen is vermeld. Per cluster is zo inzicht te geven in de verhouding tussen vraag en aanbod. Voordat kan worden ingegaan op de mogelijke programmering,is bepaald vanuit welke clusters de terreinen de meeste vraag mogen verwachten. Dit is gebeurd op basis van de match tussen de gevraagde kwaliteit per cluster en de huidige c.q. geplande geboden kwaliteit per terrein. Welke terreinen zijn geschikt voor meerdere clusters of zijn juist bijzonder geschikt voor één enkel cluster (thematisch terrein)? Vervolgens is voor elk bedrijventerrein bepaald welke clusters hier het beste kunnen worden geaccommodeerd: het ‘matchen’ van vraag en aanbod. Het belangrijkste uitgangspunt hierbij is de kwaliteit van het terrein voor het betreffende cluster. Dit levert als concreet resultaat een duidelijk gewenst profiel per terrein 4.1.1 Totaaloverzicht kwantitatieve match vraag en aanbod Wanneer op Netwerkstad niveau gekeken wordt naar de kwantitatieve match tussen vraag en aanbod (figuur 3.11) dan wordt in een oogopslag duidelijk dat het bestaande aanbod aan bedrijventerreinen aan de geprognosticeerde vraag tot en met 2040 voldoet. De geprognosticeerde ruimtevraag op Netwerkstad niveau kan echter niet zomaar toegedeeld worden naar de gemeenten die ruimte hebben om deze vraag te accommoderen. Een (aanzienlijk) deel van de ruimtevraag zal lokale vraag betreffen. Verder heeft het XL Business Park een bijzondere positie in Netwerkstad Twente, zij is bedoeld voor (boven)regionale bedrijvigheid met een ruimtebehoefte van meer dan 2 hectare. Met 112 hectare kan het terrein uitstekend de toekomstige ruimtevraag accommoderen. In de praktijk is het niet mogelijk de geprognosticeerde ruimtevraag volgens de SER-ladder direct te sturen. Er moet met een aantal aspecten rekening gehouden die van invloed zijn op de werkelijke accommodatie van de ruimtevraag: • De ruimtevraag zal geen constante vraag zijn, het verleden laat zien dat de werkelijke uitgifte het ene jaar hoog kan zijn en het volgende jaar laag. Afhankelijk van het beschikbare aanbod en de kwaliteit van de vraag betekent dit dat bedrijven zich ergens anders kunnen/moeten vestigen dan nu (in theorie) is voorzien of verplaatsing uitstellen; • Beleidsmatige ambities van de gemeenten zijn niet meegenomen in de toedeling van de ruimtevraag. Er kan een grote beleidsmatige voorkeur zijn voor het vestigen van bedrijven op terrein A in plaats van terrein B. Ook het type ruimtevraag kan veranderen door strategische acquisitie en beleid vanuit een gemeente of de Netwerkstad; • De voorkeur van bedrijven voor vestiging op een bedrijventerrein is meegenomen in de analyse, maar niet naar welk bedrijventerrein. In theorie voldoet een bepaald terrein aan de

- 35 -


eisen vanuit een specifiek cluster, maar de voorkeur van de ondernemer kan toch anders zijn. 4.1.2 Criteria Programmerenbedrijventerreinen Afgestemd ontwikkelen van goede werklocaties is dé belangrijkste succesfactor en voorwaarde voor een toekomstbestendige Netwerkstad Twente. We doen dit in de vorm van strategisch programmeren. De actieve grondpolitiek van gemeenten heeft veel grondposities opgeleverd die in de huidige tijd moeilijk of niet tot ontwikkeling komen. Door te prioriteren op basis van een gezamenlijke visie en programma ontstaan weer kansrijke locaties. Hierbij is het van belang dat wij binnen de Netwerkstad, op den duur liefst binnen de regio, elkaar niet beconcurreren en maximaal van elkaars kennis gebruik maken. Gezien de krimpende gemeentelijke organisaties is het des te belangrijker in deze tijd om samen te werken. In het Ontwikkelingsperspectief Netwerkstad Twente zijn hierover de volgende afspraken gemaakt: • De NT gemeenten gaan vanaf nu gezamenlijk strategisch programmeren op het gebied van wonen en werken; • Gezamenlijk verkennen we de mogelijkheden van een provinciaal grondfonds waarmee mogelijk een financieringsconstructie wordt geboden voor de financiële consequenties die zijn verbonden aan het schrappen of verkleinen van geplande of potentiële ontwikkellocaties. Hiervoor volgen we een stapsgewijze aanpak; • We maken programma’s in de vorm van overzichten van de locaties waar we op inzetten de komende vijf jaar, de locaties die vervallen en de locaties die we achter de hand houden om eventueel in de toekomst te ontwikkelen. Vanuit bovenstaand gedachtengoed zijn keuzes gemaakt voor de werklocaties. Strategische programmering wordt gedaan op basis van de inhoud, in het licht van de visie voor 2040. Daarbij wordt gekeken naar nut en noodzaak van de programma’s vanuit Netwerkstad als geheel.De volgende criteria zijn daarbij gehanteerd: • We maken werklocaties mogelijk op die plekken waar dat voor de Netwerkstad Twente als geheel het meeste rendement en onderscheidende toegevoegde waarde heeft; • We zetten primair in op herstructurering en/of transformatie van het bestaande terreinen (SER ladder); • Als door herstructurering of transformatie niet in de regionale vraag kan worden voorzien, kiezen we gezamenlijk voor een uitbreidingslocatie die het best past bij de vraag en multimodaal is/wordt ontsloten; • We houden rekening met het gevoerde grondbeleid van afzonderlijke gemeenten. Voor bedrijventerreinen worden daarbij de criteria en wegingsfactoren, zoals opgenomen in de Bedrijventerreinenvisie 2011 engeactualiseerd in 2013, als uitgangspunt genomen. Het gaat om de criteria die gebruikt zijn bij de toedeling van de vraag per cluster naar het beschikbare en toekomstige aanbod: 1. Aansluiting bij de economische speerpunten Netwerkstad en Innovatiedriehoek: De speerpunten zijn in de regionale werkgelegenheidsprognose verwerkt. De Innovatie-driehoek heeft vooral betrekking op niet-bedrijventerreinen (o.m. stationslocaties en Kennispark); 2. Grootschalige (> 2 ha) activiteiten op XL Businesspark: In het toedelingsmodel kan geen onderscheid worden gemaakt tussen grote en kleine ruimtevragers. Wel zal deze behoefte vooral voorkomen in de clusters transport c.a. (m.n. groothandel en opslag) en industrie & bouw;

- 36 -


3.

4. 5.

6. 7.

Profielen van de terreinen moeten passen bij beroepsbevolking: De beroepsbevolking is nu nog relatief laag opgeleid. Deze komt het best tot zijn recht in de clusters transport en dienstverlening op bedrijventerreinen, wat ook gezamenlijk het grootste aandeel van de ruimtevraag betreft. Daarnaast is het cluster industrie en bouw van belang; Flexibiliteit in de fasering: er is altijdeen minimaal bepaald aantal hectare aanbod aanwezig. De fasering is toegepast, met name in de periode 2013-2020; Terreinen inzetten om lokaal gebonden bedrijvigheid te accommoderen: Zoveel mogelijk accommoderen en gemeentelijk spreiden over kleine bedrijventerreinen of terreinen met een klein aanbod. Is toegepast in de toedeling; Een aantal terreinen moet multimodaal worden ontsloten (incl. water): Dit geldt in het bijzonder voor de logistieke sector. Hiermee is rekening gehouden in de toedeling; Goede bereikbaarheid over de weg: Dit wordt zichtbaar in de rapportcijfers bij de locatieprofielen, waar dit relatief zwaar meeweegt.

4.1.3 Kwantitatief en kwalitatief programma Zoals in hoofdstuk 3 beschreven, is er voor de bedrijventerreinen in de Netwerkstad onderzocht of er sprake is van overprogrammering, zowel kwantitatief als kwalitatief. Dit heeft geresulteerd in de vraag-aanbodanalyse, die als basis geldt voor de programmering. Uit deze herijking op basis van het TM-scenario, blijkt dat er een autonome vraag naar bedrijventerreinen is van ca. 350 ha tot 2040. Deze behoefte vormt wederom de basis voor strategisch (gezamenlijk) programmeren. Figuur 4.2

Aanbod bedrijventerreinen kwantitatief tot 2040 volgens de SER-ladder.

Tot 2040 Bestaand + herstructurering (Harde) plannen Totaal aanbod hard Zachte plannen

Aanbod in netto ha. 80 280 360 130

Met de (definities van de) SER-ladder als basis zijn alle terreinen en plannen ingedeeld in ‘bestaand aanbod’, ‘herstructurering’, ‘(harde) plannen’ (280 ha.) en ‘zachte plannen’ (130 ha.). De eerste twee categorieën vallen niet onder gezamenlijk programmeren, zij zijn al grotendeels uitgegeven en bouwrijp. Het gaat hier om ca. 80 ha. netto van het totale harde aanbod. Bij de zgn. (harde) plannen gaat het om de terreinen waarvoor wel een bestemmingsplan is vastgesteld maar nog weinig of niets is uitgegeven. Daarnaast is een korte termijn prognose op basis van een mix van de RC en SE-scenario’s opgesteld. Hierin is de verwachte uitgifte tot 2020 in beeld gebracht, als specificatie van de lange termijn vraagprognose. Uit de korte termijnanalyse volgt een behoefte van 50 ha. t/m 2015 en 110 ha. voor de periode 2016 t/m 2020. Voor de korte termijn is er meer voorraad dan vraag. Bij de programmering wordt uiteraard rekening gehouden met de kwaliteit van vraag en aanbod. Zo is in de analyse heel specifiek gekeken naar onder meer locaties voor de logistieke sector zoals ‘natte kavels’. Figuur 4.3

De vraag op basis van de korte en langetermijnprognoses, toegedeeld naar periode in netto ha. Autonome Vraag Extra vraag 2013-2015 50 2016-2020 110 2021-2040 190 Vraag door acquisitie PM (aanname 11 ha tot 2020) Totaal 350 11

- 37 -


Op basis van bovenstaande is een schema opgesteld met de verwachte uitgifte naar periode. Dit schema is in bijlage 4 opgenomen. Periode 2013 t/m 2015: Uitgifte van 25 ha. van bestaande (overwegend binnenstedelijk) terreinen herstructureringwinst; Uitgifte van 27 ha. terreinen die vallen onder gezamenlijk programmeren. Op de andere beschikbare terreinen wordt tot 2016 waarschijnlijk niets uitgegeven.

en

Periode 2016 t/m 2020: Uitgifte van 36 ha. van bestaand aanbod en herstructurering. Daarmee is nagenoeg het gehele bestaande aanbod uitgegeven. Alleen als het aanbod kwalitatief niet past bij de vraag zal er meer bestaand aanbod overblijven. Het gaat dan om een kwalitatieve mismatch in plaats van een kwantitatieve; Uitgifte van ca. 70 ha. van die terreinen, die vallen onder gezamenlijk programmeren. Een opsomming van deze terreinen staat in het programmeringsvoorstel zoals in de Actualisatie van de bedrijventerreinenvisie (2013) is weergegeven. Deze lijst zal elke drie jaar geactualiseerd worden. In de periode 2016 t/m 2020 zullennaar verwachting dus (nagenoeg) alle terreinen, die niet onder programmering vallen, uitgegeven worden. Alleen als het aanbod kwalitatief niet past bij de vraag zal er aanbod overblijven. Het gaat dat om een kwalitatieve mismatch, in plaats van een kwantitatieve. Periode 2021 en verder: Na 2020 kan verder worden uitgegeven op die terreinen die dan nog beschikbaar zijn waaronder nog een klein deel van het bestaande aanbod en herstructurering. Conclusie De Netwerkstad Twente heeft als geheel voldoende ruimte beschikbaar en gereserveerd in de diverse categorieën bedrijventerreinen (bestaand – herstructurering – harde plannen – zachte plannen) om in de verwachte vraag tot 2040 te kunnen voorzien. Per gemeente zijn er echter verschillen. Dit betekent dat er regionaal zorgvuldig geprogrammeerd zal moeten worden om het bestaande aanbod zo optimaal mogelijk voor de bedrijven in de Netwerkstad als geheel te kunnen inzetten.Van een forse kwantitatieve overprogrammering aan harde plannen is in de Netwerkstad geen sprake, te meer daar de kwalitatieve marktvraag complex is en niet exact is in te schatten voor de langere termijn.

4.1.4 Provinciaal Grondfonds De intentie is om tot een pilot provinciaal grondfonds te komen. De vorm en inhoud van het fonds is nog in ontwikkeling. Zodra de inhoud en spelregels ervan bekend zijn kan een goede inschatting worden gemaakt welk locaties binnen Netwerkstad Twente hiervoor in aanmerking komen. Daarbij spelen behalve programmatische ook financiële en boekhoudkundige overwegingen een rol.

4.1.5. Strategisch programmeren in de toekomst De behoefte en vraag ontwikkelen zich zowel kwantitatief als kwalitatief. Gezamenlijk strategisch programmeren betekent dat periodiek de programmering herijkt wordt. De vraag- en aanbodverhouding zal tussen 2020-2024 een kantelpunt laten zien, maar wanneer en hoe is nu nog niet exact aan te geven. Beslissingen over het uit de markt nemen van terreinen door bestemmingsplannen om te zetten naar groene bestemmingen, ligt daarom nu niet voor de hand. Uitfasering van betreffende terreinen kan wel aan de orde zijn.

- 38 -


Juist vanwege het strategisch, meer op korte termijn programmeren, nemen we geen voorschot meer op toekomstig te ontwikkelen terreinen. Op basis van regelmatige monitoring en programmering zullen de toekomstige ontwikkelingen in gang gezet worden. Als er voldoende vraag blijkt te zijn, zal in ieder geval Jufferbeek-Noord worden ontwikkeld. Om op tijd de goede voorraad beschikbaar te hebben is monitoring en actualisatie van vraag- en aanbodanalyses elke drie jaar zinvol ten behoeve van een goede planning van uitgeefbare terreinen. 4.1.6 Strategische voorraad als planningsinstrument Eenstrategische voorraad is geen onderdeel van de totale ruimtevraag. Feitelijk gaat het om aanbod aan bedrijfsruimte dat beschikbaar moet zijn om de vraag op te kunnen vangen in de periode tussen start van de ontwikkeling en de uiteindelijke oplevering van een bedrijventerrein. Zodra het werkelijke totale aanbod kleiner is dan de strategische voorraad is het raadzaam om de ontwikkeling van nieuw aanbod op te starten. Hoe groot moet die voorraad dan zijn om te voorkomen dat er (tijdelijk) geen of te weinig aanbod is? In onderstaande figuur wordt uitgegaan van de ruimtevraag tot 2020, de (theoretische) gemiddelde jaarlijkse uitgifte en de in het Actieplan Bedrijventerreinen2004-2006 (Min. EZ, 2004) gestelde vuistregels. Tweemaal de gemiddelde jaarlijkse vraag dient direct beschikbaar te zijn. Zesmaal de gemiddelde jaarlijkse behoefte moet in bestemmingsplannen beschikbaar zijn om het direct uitgeefbare aanbod snel te kunnen aanvullen. In figuur 4.4 wordt de gemiddelde uitgifte op basis van de prognose vergeleken met de gemiddelde historische uitgifte van de afgelopen tien jaar. Met een voorraad van 360 ha. waarvan 80 ha. in bestaand aanbod in harde plannen voldoet de Netwerkstad aan een voldoende groot strategische voorraad. Figuur 4.4 Benodigde strategische voorraad in netto hectares voor Netwerkstad Twente Strategische Ruimtevraag 2011Gemiddelde jaarlijkse Gemiddelde jaarlijkse historische uitgifte voorraad 2020 (TM-scenario) uitgifte prognose 20112020 (10 jaar) 2005-2012 (8 jaar) 265 ha 26,5 ha 18,7 ha 75 ha

4.2 Ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid Bedrijventerreinen leggen een grote claim op de weinige ruimte die we in Nederland en meer in het bijzonder in Twente hebben. Duurzaamheid en ruimtelijke kwaliteit vormen de rode draden in de Omgevingsvisie van de provincie Overijssel.De provincie heeft de ambitie om essentiële gebiedskenmerken te verbinden met nieuwe ontwikkelingen. Deze gebiedskenmerken vormen het uitgangspunt. Ruimtelijke kwaliteitwordt gedefinieerd als het – bedoeld en onbedoeld – resultaat van menselijk handelen en natuurlijke processen dat de ruimte geschikt maakt en houdt voor wat voor mens, plant en dier belangrijk is. Duurzaamheidwordt gedefinieerd als een duurzame ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie, zonder voor toekomstige generaties de mogelijkheden in gevaar te brengen om ook in hun behoeften te voorzien. Ruimtelijke kwaliteit en leefbaarheid De Netwerksteden hebben zich tot doel gesteld door op de bestaande en de nieuw te ontwikkelen bedrijfsterreinen de landschappelijke kenmerken zoveel mogelijk te handhaven.

- 39 -


Vele uren per dag vormen bedrijventerreinen de leefomgeving voor grote aantallen mensen. Aandacht voor de ruimtelijke kwaliteit en de openbare aspecten van deze gebieden is dan ook van belang. Imago en uitstraling van het bedrijf en het terrein zijn voor veel ondernemers en voor het vestigingsklimaat belangrijk. Ook voor werknemers wordt het bedrijfsterrein aantrekkelijker om te verblijven. Medewerkers lopen vaak een rondje in hun pauze en dan is het prettig als een bedrijventerrein er goed uitziet. Goed ingerichte bedrijfsterreinen die zo mogelijk in het landschap worden ingepast (een parkachtige opzet), goede fietsverbindingen hebben en waarbij wordt ingezet op gestructureerd parkeren zijn aantrekkelijk en functioneren in economische zin beter. Het bedrijfsterrein wordt in de toekomst veel meer een werklandschap dat duurzaam is opgezet. Leefbaarheid wordt dus meegenomen in de (her)ontwikkelingsplannen voor bedrijventerreinen. Duurzaam Toch kan er een spanningsveld ontstaan: bedrijfsterreinen/werklandschappen zijn vooral bedoeld om bedrijvigheid te huisvesten die vanwege milieu- of verkeersaspecten niet in een woon- of centrumomgeving thuishoort. Aan bedrijven moet voldoende ruimte kunnen worden geboden om ook de bedrijvigheid in zwaardere milieucategorieën te kunnen huisvesten. Zowel voor bestaande als nieuwe bedrijfsterreinen krijgen duurzaamheidaspecten in toenemende mate de aandacht. De gemeenten hebben duurzaamheidsbeleid of er is beleid in wording. Ook in de in 2013 opgestelde Ontwikkelagenda Netwerkstad Twente wordt aandacht besteed aan duurzaamheid. Als belangrijke thema’s worden genoemd: • Energiebesparing en lokale hernieuwbare energieopwekking in de gebouwde omgeving; • Grootschalige (duurzame) energieproductie en distributie; • Commercialisering van innovatieve en schone energietechnologie; • Mobiliteit en transport. Elk van de vijf Netwerkstadsteden zet in op energiebesparing. Daarbij valt te denken aan het warmtenet Hengelo, het inzetten op het verminderen van uitstoot CO-2 in Almelo en Enschede en drie gemeenten (Enschede, Almelo en Oldenzaal) hebben een energieloket speciaal voor bedrijven. Hier wordt advies gegeven over energieverbruik en advies over mogelijkheden met betrekking tot subsidies en belastingaftrek bij investeringen in energiebesparing. Op dit moment kan het MKB tegen een gereduceerd tarief een energiescan laten uitvoeren en krijgen ze een advies op maat. (dit alles weer met subsidies van provincie). Gemeenten gaan meer inzetten op energiebesparing bij controle en handhaving en bij vergunningverlening. Naast energiebesparing wordt in de steden ook het gebruik van duurzame energie gestimuleerd zoals zonnepanelen, Warmte- Koude opslag (WKO), en koude uit Leemslagenplas zoals in Almelo (zijn bezig met aanbestedingstraject.). In Oldenzaal wordt voor haar rekening voor het energiebewust ontwerpen op Jufferbeek Zuid een adviseur aan ondernemers aangeboden. Op de bedrijfsterreinen, zowel de bestaande als de nieuwe, worden maatregelen getroffen op het gebied van infiltratie schoon hemelwater en het afkoppelen van verhard oppervlak en wordt gebruik gemaakt van bestaande waterlopen en realisatie van waterbergingsgebieden. Zo ontstaan er duurzame watersystemen Zorgvuldig ruimtegebruik De steden streven naar zorgvuldig ruimtegebruik en vergroting van de ruimtelijke kwaliteit. Met betrekking tot dit laatste zijn voor de nieuwste bedrijfsterreinen zoals De Veldkamp, Het Hazewinkel Noord West, Usseler Es en Jufferbeek Zuid beeldkwaliteitplannen opgesteld. Daarin wordt veel aandacht besteed aan kwaliteitskenmerken van de gebouwen, maar ook met betrekking tot de inrichting van de private kavels en de openbare ruimte. De natuurlijke waardevolle elementen worden zoveel mogelijk gespaard, daar waar nodig versterkt of er wordt nieuwe natuur gerealiseerd. Met al deze ingrediënten is een hoge kwaliteit bedrijventerrein

- 40 -


afgegeven. Nieuwbouwplannen en de bijbehorende inrichtingsplannen worden aan het beeldkwaliteitplan getoetst. Het plannen van nieuwe bedrijfsterreinen wordt in de Netwerkstad afgestemd. De grootste vraag bestaat naar ‘gemengd bedrijventerrein’. Ter ondersteuning van specifieke ambities en profilering is gezamenlijk gekozen voor de ontwikkeling van werklocaties met een eigen profiel, bijvoorbeeld: • XL Businesspark, geheel gericht op grote ruimtevragers, ook zeer geschikt voor (watergebonden) transport en logistieke bedrijven; • Kennispark Enschede (business- en sciencepark): gereserveerd voor hightech bedrijven met vraag naar een kantoor(achtig) pand; • Luchthavengebonden bedrijvigheid bij de Luchthaven Twente; • Hart van Zuid: kantorenlocatie en business-district; • Herontwikkeling Thales-terrein ten behoeve van hightech maakindustrie

4.3 Kwaliteitsbeheer Bedrijventerreinen zijn belangrijk voor de economische ontwikkeling van de regio maar staan niet op hoog op de prioriteringslijst bij beheer en onderhoud van de ruimte en gebouwen. Om de terreinen aantrekkelijk te houden, tijdig mee te laten gaan in veranderingen in vestigingseisen en dus toekomstige grootschalige herstructurering te voorkomen, is beheer essentieel. Hiervoor zijn meerdere instrumenten in te zetten (bijvoorbeeld parkmanagement, BIZZ, kwaliteitsscans) en is samenwerking tussen de belanghebbenden belangrijk. In de Netwerkstad wordt al een mix aan instrumenten ingezet, afhankelijk van de karakteristieken van het terrein en wensen van de ondernemers. Er is met name ervaring opgedaan met parkmanagement op nieuw uit te geven terreinen maar ook met uitgifte in erfpacht zodat de gemeente in de toekomst grip houdt op de gronden. Op een aantal (bestaande) terreinen hebben de ondernemers zelf het beheer georganiseerd via een ondernemersvereniging. In de Netwerkstad is parkmanagement aanwezig op de terreinen XL Businesspark (Almelo), De Veldkamp (Borne), Hardick en Seckel, Roombekerveld, Euregio bedrijvenpark, Josink Es, Marssteden en straks Usseler Es (Enschede), Twentekanaal, Oosterveld, Veldkamp, Westermaat-Plein en Westermaat Campus (Hengelo), Hazewinkel Noord-west en Jufferbeek Zuid. Daarnaast wordt gezamenlijke beveiliging georganiseerd via de ondernemersverenigingen op de meeste overige terreinen.

Instellen van parkmanagement op bestaande terreinen verloopt stroef. Er is geen deelname afdwingbaar en welwillende ondernemers komen zodoende voor hoge kosten te staan. In Hengelo zou in 2010 een ondernemersfonds worden ingesteld voor de bekostiging van de parkmanager en de activiteiten voor veiligheid en collectieve inkoop. Dit is helaas niet doorgegaan. Ook in de andere Netwerkstadgemeenten zijn pogingen ondernomen om interesse te wekken voor parkmanagement op bestaande terreinen. Daarbij wordt de herstructurering van een terrein (bijv. op de Molenkamp en het Havengebied) aangegrepen om een vorm van parkmanagement te bewerkstelligen waarbij de focus vooral gelegd wordt op duurzaamheid. Op het gebied van parkmanagement zijn dus al vele stappen gezet, met verschillend resultaat. Er is hier nog het nodige te behalen om de voortzetting te garanderen en de doelstelling te behalen. Regionale samenwerking (uniformiteit van dienstverlening en organisatievormen), uitbreiding van het aanbod (duurzaamheid, digitale diensten) en sterker betrekken van partners (provincie, Oost NV etc.) kunnen hierbij helpen.

- 41 -


4.4 Gronduitgifteprotocol De Netwerkstadsteden hanteren een uitgifteprotocol dat garanties biedt voor een zorgvuldig en efficiënt grondgebruik. Belangrijke elementen daarin zijn: • Grond wordt pas definitief geleverd als alle vergunningen zijn verleend; • Verplichting om binnen vastgelegde periode bouw te realiseren; • Mogelijkheid om de grond terug te vorderen als er niet is gebouwd. In principe wordt er gehandeld volgens de SER-ladder. Daarbij wordt, voordat er sprake is van uitgifte van nieuw terrein, eerst nauwkeurig bezien of de uitbreidingsvraag niet ter plekke kan worden opgelost, eventueel met medewerking van buurbedrijven. Vervolgens wordt bekeken of bestaande gebouwen en percelen beschikbaar zijn die geschikt zijn of geschikt zijn te maken. Pas in laatste instantie vindt uit uitgifte van nieuw terrein plaats. Vanzelfsprekend moet een bedrijf voldoen aan de eisen die voor het betreffende terrein worden gesteld. Kortom inbreiding gaat voor uitbreiding. Binnen Netwerkstad wordt al enkele jaren gewerkt op het gebied van de grondprijs. Het gaat hier niet om collectieve afspraken voor grondprijs(verhoging) maar om de berekeningswijze van de kavelprijs. De in Nederland veel besproken kwestie over te lage grondprijzen (verkopen onder de kostprijs) speelt niet in de Netwerkstad. Het hanteren en regelmatig bijstellen van marktconforme prijzen (minimaal de kostprijs) is in de Netwerkstad al geëffectueerd.

4.5 Fysieke en digitale bereikbaarheid Met de Economische Motor Twente (2012) en de Ontwikkelagenda Netwerkstad Twente (2013) is een duidelijke lijn uitgezet voor de economische ontwikkeling van onze regio. Een goede bereikbaarheid voor personen en goederen is een basisvereiste voor de economie van de Netwerkstad en Twente als geheel. In het verband van Regio Twente wordt ingezet op een robuust en betrouwbaar netwerk van externe en interne verbindingen, in alle modaliteiten. De sterke (groei)sectoren zullen voor een groot deel ook hun ruimte vragen op de bedrijventerreinen. Zowel via de stimulering van HTSM (denk aan de innovatieve industrie bij Thales, Stork, Apollo Vredestein, etc.) als de logistieke sector neemt de druk op de ruimtevraag toe maar ook op de bereikbaarheid. De export in Twente groeit bijvoorbeeld al vele jaren sneller dan in de rest van Nederland. De (internationale) uitgangspositie van Twente is goed door haar strategische ligging aan snelweg, spoorweg, vaarwater en luchtverkeer. De A1 verbindt de Randstad en Twente met Duitsland en Noord- en Oost-Europa. Niet alleen over de weg, maar ook over water is Twente goed ontsloten: het telt enkele grote binnenhavens, waarvan de haven in Hengelo één van de grootste is van Nederland. Deze beschikt over de modernste watergebonden inlandcombiterminal van Nederland. De (HSL) Berlijnlijn, CST en het onderliggend spoornet zorgen voor goede (inter)nationale spoorverbindingen. Twente is daarmee een kansrijke schakel voor mainports in hun toegang naar Duitsland en Noord- en Oost-Europa en omgekeerd. De aanwezige voorzieningen en infrastructuur van de Luchthaven bieden mogelijkheden de (inter)nationale bereikbaarheid verder te vergroten. De A1, de Twentekanalen en de Berlijnlijn zijn onderdeel van het Trans-Europees Netwerk (TEN-T). Dit netwerk omvat de belangrijkste vervoersassen (weg, water, spoor) in Europa en verbindt de belangrijkste economische gebieden in Europa met elkaar. De Oost-West Corridor door Twente behoort tot de tien belangrijkste corridors in het TEN-T. Naast de (inter)nationale bereikbaarheid is ook de regionale en lokale bereikbaarheid van belang: Twente fungeert als een daily urban system, waarin wonen, werken, recreëren en verplaatsen

- 42 -


steeds meer op regionaal schaalniveau plaatsvinden. Om de bedrijventerreinen bereikbaar te houden voor bijvoorbeeld werknemers en goederen zijn goede alternatieven voor het toenemende wegverkeer noodzakelijk en wordt gewerkt aan verbetering van de (H)OV, fietswegen maar ook stadsdistributie. Niet alleen de fysieke bereikbaarheid maar ook de digitale is belangrijk voor economische groei. De hoeveelheid data die wordt gestuurd en ontvangen groeit explosief. Steeds meer nieuwe diensten worden op het netwerk aangeboden. Het beschikbaar zijn van glasvezel is essentieel voor bedrijven. Zij hebben belang bij goede beschikbaarheid en goede toegankelijkheid voor hun ICT toepassingen. De Netwerkstad zet in op: • Synchro-modaliteit, dat wil zeggen: optimale afstemming tussen de verschillende vervoersmogelijkheden, kan de regio goed profiteren van de verschillende goederenstromen die het gebied doorkruisen; • Een verdiept en verruimd Twentekanaal, zowel in de richting van Almelo en XL Business Park als naar Hengelo en Enschede. Het doorzetten van de plannen voor verruiming naar CEMT-klasse Va is topprioriteit en maakt de weg vrij voor meer transport over water; • Meer natte bedrijventerreinen. Op bedrijvenpark Twentekanaal is via herstructurering ruimte gecreëerd (4,5 hectare) voor uitbreiding van containeropslagcapaciteit. Op het XL Businesspark Twente wordt een kade aangelegd en een tweede containerterminal voor Twente. Het Havengebied in Enschede wordt heringericht en er worden extra kades aangelegd. Hengelo beschikt over de modernste watergebonden inland-combiterminal van Nederland. Uiteindelijk resultaat is dat naar verhouding minder vracht van en naar Rotterdam per as wordt vervoerd ten gunste van transport over water; • verbeteren van de bereikbaarheid van de vestigingslocaties van bedrijven (Innovatiedriehoek, XL businesspark, Twentekanaal, stations en binnensteden) via de stadsassen vanaf de A1 en de A35 en de verdere uitbouw van het Agglonet. De (HSL) Berlijnlijn, CST en het onderliggend spoornet zorgen voor goede (inter)nationale spoorverbindingen. Luchthaven Twente zorgt voor een nieuwe modaliteit voor personen en in beperkte mate – goederenvervoer; • Stadsdistributie:Enschede heeft een start gemaakt met goederendistributie van de bedrijventerrein naar de binnenstad. Dus geen verschillende grote vrachtwagens van verschillende ketens meer in binnenstad maar alles naar een gebouw op bedrijventerrein en van daaruit een elektrische vrachtauto naar binnenstad die op terugweg bijvoorbeeld weer karton meeneemt of retourzendingen. Binnen de regio wordt bekeken of dit voor andere steden interessant is; • De gemeenten stimuleren de aanleg van glasvezel (via zgn. open netwerken) op de bedrijfsterreinen.

4.6 Regionale samenwerking Vanuit de samenwerking van de Netwerksteden is in het voorjaar van 2013 bestuurlijk opdracht gegeven om intensivering van de samenwerking van de afdelingen EZ te onderzoeken en vorm te geven. In de Ontwikkelagenda Netwerkstad Twente (2013) is dit opgenomen onder ‘Excellente Overheid’ en is opdracht gegeven tot een plan van aanpak en de opstart van de intensivering van de samenwerking. Op veel gebieden wordt echter al intensief samengewerkt. De totstandkoming van de bedrijventerreinenvisie in 2010 is hiervan een voorbeeld. Met betrekking tot samenwerking op het gebied van accountmanagement is een aantal jaren geleden, naar aanleiding van het eerste rapport Bedrijventerreinenvisie, al een aanzet gegeven.

- 43 -


Binnen de Regio Twente is er actief beleid voor innovatie, de Innovatiesprong, met het Innovatiefonds. Op het gebied van bedrijventerreinen is er geen samenwerking of afstemming.

4.7 Acquisitie Samen met Kennispark Twente en Port of Twente wordt gerichte en succesvolle bedrijfsacquisitie opgezet. In het voorjaar van 2013 is de aftrap geweest. De vijf Netwerkstadsteden richten samen een digitaal acquisitieloket in waar alle vragen over bedrijfshuisvesting worden verzameld en beantwoord. Hiervoor wordt optimaal gebruik gemaakt van digitale hulpmiddelen, in combinatie met de typisch Twentse persoonlijke benadering: iedere lead krijgt een eigen contactpersoon. Naast de focus op het aantrekken van nieuwe bedrijvigheid door acquisitie, moeten gemeenten veel aandacht besteden aan accountmanagement en dienstverlening gericht op bestaande bedrijven. De accountmanagers van de vijf steden komen elke maand bijeen om informatie uit te wisselen en zaken op elkaar af te stemmen.

4.8 Monitoren De behoefte aan en vraag naar werklocaties ontwikkelen zich, zowel kwantitatief als kwalitatief. Gezamenlijk strategisch programmeren betekent dat periodiek de programmering herijkt wordt.De vakwethouders zullen eens per jaar - op basis van de actuele ontwikkelingen - het programma beoordelen en zo nodig bijstellen, inclusief de locatiekeuzes. Eens per vier jaar wordt er een nieuwe vraaganalyse gemaakt op basis waarvan het gezamenlijke ontwikkelprogramma voor de jaren erna vastgesteld wordt. Bij deze herijking worden de afspraken die gemaakt zijn om tot een gezamenlijk vertrekpunt te komen, in stand gehouden tenzij de actuele vraagontwikkeling het noodzakelijk maakt daarin aanpassingen te doen. Bij de jaarlijkse monitoring wordt gebruik gemaakt van de gegevens uit de IBIS-enquête, de Vastgoedmonitor en het Vestigingenregister.

- 44 -


Begrippenlijst

Bedrijventerrein een werklocatie van minimaal 1 ha bruto bestemd en geschikt voor gebruik door handel, nijverheid en industrie. Op deze terreinen kan ook enige commerciële en niet-commerciële dienstverlening (zoals kantoorgebouwen, detailhandel) aanwezig zijn, maar deze hebben samen een minderheidsaandeel in de terreinoppervlakte. De volgende terreinen vallen er niet onder: een zeehaventerrein, een economische zone, een kantorenlocatie, een terrein voor grondstoffenwinning, een terrein voor olie- en gaswinning, een terrein voor waterwinning, een terrein voor agrarische doeleinden, een terrein voor afvalstort (IBIS 2013). Economische zone een werklocatie van minimaal 1 ha bruto bestemt en geschikt voor commerciële en nietcommerciële dienstverleningdienstverlening of bedrijvigheid in een specifieke sector. Op deze terreinen kan ook enige handel, nijverheid en industrie aanwezig zijn, maar deze hebben samen een duidelijk minderheidsaandeel in de terreinoppervlakte. Onder economische zones vallen terreinen met een van de volgende (of combinaties van) functies zoals: Retail, meubelboulevards Onderwijslocaties Zorglocaties Platformgebonden bedrijvigheid Agribusinesscomplexen (IBIS 2013). Arbeidsvolume De hoeveelheid arbeid die is ingezet in het productieproces uitgedrukt in arbeidsjaren. Werknemers, die een deeltijdbaan hebben tellen slechts mee voor het gedeelte dat ze hebben gewerkt (www.economische begrippen.nl). NIEGG Dit betreft de gronden die door de gemeente anticiperend of strategisch zijn aangekocht. Een vastgesteld plan inclusief grondexploitatie is nog niet aanwezig. Het reëel en stellig voornemen dat de grond op termijn wordt ontwikkeld dient te blijken uit het raadsbesluit op basis waarvan de grond is verworven.

- 45 -


- 46 -


Bijlagen 1 2 3 4 5

Korte en middellange termijnraming vraag naar bedrijventerreinen Netwerkstad Twente, Ecorys, juni 2013 Actualisatie ruimtevraag natte terreinen tot 2040, Ecorys, 2013 CPB-scenario’s nader toegelicht Toedelingsschema Gezamenlijk programmeren korte en middellange termijn. Herijking bedrijventerreinenvisie Netwerkstad, Ecorys 2013

- 47 -


Bijlage 1

Korte en middellange termijnraming vraag naar bedrijventerreinen Netwerkstad Twente

Aan:

Werkgroep bedrijventerreinen Netwerkstad Twente

Van:

Gerlof Rienstra en Joost de Koning

Onderwerp

Korte en middellange termijnraming vraag naar bedrijventerreinen Netwerkstad Twente

Datum:

28 juni 2013

Onze ref.

cfm. verzoek

Achtergrond In het rapport ten behoeve van de herijking van de bedrijventerreinenvisie is een raming gemaakt van de vraag op de lange termijn. Het gaat daarbij om de perioden 2011-2020, 2021-2030 en 2031-2040. In de raming staat centraal of er voldoende aanbod of planvoorraad beschikbaar is om de in deze raming verwachte vraag te kunnen accommoderen. Daarbij is zoals afgesproken tussen Rijk, provincies en gemeenten het TM-scenario (Transatlantic Market) van het CPB leidend in de vraaganalyse. Het bestaande aanbod, ruimtewinst uit herstructurering, eventuele harde en zachte plannen worden daarna in het allocatiemodel kwantitatief en kwalitatief gekoppeld aan de ruimtebehoefte (autonome vraag + frictie + transformatie), rekening houdend met een strategische voorraad als buffer bij hoogconjunctuur. Daarnaast is er voor het project strategisch programmeren behoefte aan een vraagraming op de korte en middellange termijn. In dit memo worden de aanpak en de resultaten van deze nieuwe vraagraming behandeld. Onderbouwing aanpak Het verzoek van de Netwerkstad leidt tot een aantal aanpassingen in het ruimtelijk-economisch model REPROG van Ecorys gericht op deze vraagraming: - Schatting van de werkgelegenheid in de Netwerkstad Twente in de jaren 2011 en 2012, op basis van: a. de volumeontwikkeling van de toegevoegde waarde per sector 2011-2012, b. het aantal banen in 2011 per gemeente en de regio, c. de verhouding tussen het aantal banen en fte per sector in 2011, d. de sectorsamenstelling in 2011, e. de verwachte arbeidsproductiviteit in 2012, en f. het werkgelegenheidsaandeel van de Netwerkstad in de regio Twente in 2012. - Schatting van de werkgelegenheidsontwikkeling in de Netwerkstad Twente in de jaren 2013 en 2014, op basis van de meest recente nationale ramingen van het CPB (Policy brief, 6 juni 2013) - Schatting van de werkgelegenheidsontwikkeling in de Netwerkstad Twente in de periode 2015-2020 op basis van de twee CPB-scenario’s die vanaf 2008 de werkgelegenheidsontwikkeling in Nederland het beste benaderen, namelijk Regional Communities (RC) en Strong Europe (SE). Daarmee wordt voor de korte en middellange termijn de meest realistische benadering gekozen die gebruikt kan worden om de komende jaren prioriteiten te stellen als het gaat om ontwikkelen, uitfaseren of afstoten.

- 48 -


Resultaten In 2013 en 2014 zal de werkgelegenheid, evenals dat het geval is geweest in 2012, verder dalen. Een en ander wordt duidelijk in de volgende tabel: Tabel 1: Arbeidsvolume werknemers ( x 1000 arbeidsjaren), 2011-2014 Regio

2011

2012

2013

2014

Netwerkstad Twente

147,2

144,9

142,8

141,8

Bron: eigen berekeningen Ecorys o.b.v. CBS (2011-2012) en CPB (2013-2014)

Voor de middellange termijn is er sprake van een bandbreedte op basis van de twee op dit moment meest realistische scenario’s. Deze kunnen als volgt worden weergegeven: Tabel 2: Arbeidsvolume werknemers ( x 1000 arbeidsjaren), 2015-2020 in de Netwerkstad Twente WLO-scenario

2015

2020

Regional Communities (RC)

141,5

141,3

Strong Europe (SE)

142,1

143,5

Bron: eigen berekeningen Ecorys o.b.v. CPB Welvaart en Leefomgeving (2006)

In het RC-scenario zet de daling van de werkgelegenheid zich verder voort, al gaat het in totaal maar om een verlies van 500 arbeidsjaren. Daarentegen herstelt de werkgelegenheid zich licht in het SE-scenario. Ook hier gaat het om een beperkte groei van 1.400 arbeidsjaren. Ter vergelijking, in het TM-scenario gaat het in deze korte en middellange termijnraming om een groei van 1.700 arbeidsjaren (van 142,2 naar 143,9) Vervolgens richten we ons op de gevolgen voor de ruimtebehoefte. In deze raming maken we van dezelfde locatietypevoorkeur en ruimte intensiteit gebruik als we bij de lange termijn hebben gedaan. Tabel 3: Autonome ruimtevraag bedrijventerreinen 2013-2020 in de Netwerkstad Twente, in ha. * WLO-scenario Cluster

Regional

Strong Europe

Communities

Industrie en bouw

25

30

Transport, groothandel en distributie

35

35

Consumentendiensten

20

20

Dienstverlening

45

45

Totaal

125

130

*Afgerond op 5-tallen Bron: SPECTRA

De verschillen tussen de twee scenario’s zijn onderling klein. In vergelijking met het TM-scenario voor de lange termijn (235 ha.) is de autonome ruimtevraag fors lager. Verder valt op dat de clustersamenstelling in de ruimtebehoefte verandert. In deze twee scenario’s is de ruimtebehoefte van de lokale en regionale verzorgende werkgelegenheid veel belangrijker dan in het TM-scenario, waar logistiek en industrie domineren. Deze verzorgende bedrijven zullen vooral belangstelling hebben voor gemengde terreinen in de eigen gemeente.

- 49 -


Bijlage 2

Actualisatie ruimtevraag natte terreinen tot 2040 (Ecorys, 2013)

We baseren de marktvraag naar ruimte voor natte terreinen (bestemd voor kadegebonden en watergerelateerde bedrijven) in de regio Twente op de prognose voor de goederenoverslag en de ruimteproductiviteit. Deze methode biedt naar onze mening de meest betrouwbare raming voor dit type bedrijvigheid. Voor de goederenoverslag zijn landelijke groeiscenario’s beschikbaar die wij vertaald hebben naar de regio Twente en in eerdere studies getoetst zijn bij marktpartijen. Onder ruimteproductiviteit verstaan we de feitelijk geproduceerde of vervoerde eenheden per hectare per jaar. Op basis van ruimteproductiviteit vertalen we de groei van bulkgoederen in tonnage in een groei in hectares. De vraag naar natte bedrijventerreinen komt van bedrijven die voor het transport van goederen (mede) afhankelijk zijn van vervoer over water. Deze bedrijven hebben behoefte aan een eigen kavel, direct aan het water en worden kadegebonden genoemd. Het vervoer van deze bedrijven over water betreft voornamelijk bulkgoederen. Andere kadegebonden bedrijven zijn overslagbedrijven en terminals. Daarnaast zijn er bedrijven die wel gebruik maken van goederenvervoer over water, maar niet zelf een kade nodig hebben. Dit betreft vooral bedrijven die goederen per container vervoeren of stukgoederen, zoals grote constructies. Deze bedrijven vestigen zicht het liefst nabij een kade of bij een (container)terminal. Dit zijn haven- of kadegerelateerde bedrijven die zich ook op natte bedrijventerreinen vestigen. Aanbod van natte terreinen in Twente

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de beschikbare terreinen voor kadegebonden bedrijven binnen Twente. Daarnaast zijn er laaden loskades in Vroomshoop, maar deze wordt niet meer gebruikt voor goederenoverslag. Tabel 1. Gemeente

Overzicht beschikbare terreinen voor kadegebonden bedrijven in regio Twente Terrein Kade (openbaar) m. Netto oppervlak

Nog uitgeefbaar

Hengelo

Twentekanaal

2200 (700)

306,3

24,46

Almelo

Buitenhaven

400 (400)

17,37

1,92

1410 (1000)

40,44

4,62

330 (80)

174,11

1,56

380 (380) in aanleg

10 (nat terrein)

10

Dollegoor Bedrijvenpark Twente XL Businesspark Enschede

Havengebied

1100 (300)

133,8

1,4

Hof van

Schneiderbos I II (Delden)

300 (155)

17,3

0

Haven Twentekanaal (Goor)

800 (800)

30

0,3

310 + insteek (310)

14

0

Twente

Twentekanaal (Markelo)

Bron: cijfers gemeentes, Binnenhavenvisie Twente (Ecorys, 2008), Havenatlas Twente (BCI, 2010), IBIS (2012),

- 50 -


In totaal is er momenteel nog ruim 44 hectare terrein uitgeefbaar, voornamelijk in Hengelo en op het XL Businesspark (Almelo). Ruimtevraag kadegebonden kavels

Voor kadegebonden bedrijven hebben we o.b.v. de prognose van de (bulk)goederen de ruimtebehoefte bepaald. Hierbij is een update gemaakt van de prognoses die Ecorys eerder voor de Binnenhavenvisie Twente (2008) en de Landelijke Capaciteitsanalyse Binnenhavens (2010) heeft opgesteld. Deze update is in lijn met de analyse die in 2012 voor XL Businesspark is opgesteld. In deze visie en capaciteitsanalyse is, zoals gebruikelijk bij goederenstroomramingen, gebruik gemaakt van de lange termijn scenario’s Global Economy (GE) en Strong Europe (SE). Voor goederenstromenramingen bestaat geen TM- en RC-scenario zoals het CPB heeft opgesteld voor de ontwikkeling van werkgelegenheid en toegevoegde waarde.

Overslag in mln. ton

Figuur 1.

Overslag van bulkgoederen per binnenvaart in Twente (mln. ton) 2001-2009 en prognoses 2020 (GE en SE scenario)

10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 2000

2005

2010

2015

jaar

2020 SE

GE

Bron: Ecorys.

De overslag van bulkgoederen in Twente is de afgelopen jaren verder doorgegroeid, zoals uit bovenstaande figuur blijkt. De gerealiseerde overslag is binnen de bandbreedte van beide prognoses (SE- en GEscenario), maar benadert (tot en met 2009) het groeipad van het scenario met de hoogste groei, GE. De huidige crisis zorgt voor een afzwakking van de groei, maar er is geen aanleiding om de prognoses voor 2020 aan te passen.

De huidige prognose voor 2020 is een verwachte overslag van 6,2 tot 6,8 miljoen ton bulkgoederen en stukgoed (dus exclusief containers). Dit is iets lager dan de bedrijven in 2008 verwachte 7 miljoen ton, maar nog in lijn met de prognose uit - 51 -


de Binnenhavenvisie Twente (2008) en Landelijke Capaciteitsanalyse Binnenhavens (2010). Tabel 2.

2010 2020 SE 2030 SE 2040 SE 2020 GE 2030 GE 2040 GE

Extra ruimtevraag natte terreinen o.b.v. ruimteproductiviteit Overslag Groei t.o.v. 2010 Ruimteproductiviteit (mln.ton) (mln. ton)* (ton/ha.) 5,4 26.600 6,2 0,8 29.383 6,4 1,0 30.886 6,7 1,2 32.465 6,8 1,4 35.748 7,6 2,2 37.576 8,5 3,0 43.620

Extra ruimtevraag (ha) 26 32 38 39 59 70

* door afrondingsverschillen kan dit getal iets afwijken van het verschil uit de 2e kolom. Bron: Ecorys.

Vertaling van de verwachte groei in goederenoverslag tot 2020 (o.b.v. de WLOscenario’s) in hectares levert een nieuwe ruimtevraag op van 26 tot 39 hectare tot 2020. Na 2020 blijft er extra ruimtevraag, maar het tempo neemt af in vergelijking met de periode tot 2020. Deze vertaling is gemaakt door gebruik te maken van de ruimteproductiviteit, de goederenoverslag /verwerking (in tonnen) per uitgegeven natte hectare. Deze ruimteproductiviteit op watergebonden bedrijventerreinen neem toe in de toekomst. De intensivering van het ruimtegebruik op de Twentse natte terreinen verschilt per toekomstscenario en is sterk afhankelijk van het type bedrijvigheid. Basis is de Twentse ruimteproductiviteit in 2010. Ruimtevraag haven-/ kadegerelateerde kavels Havengerelateerde bedrijven maken vooral gebruik van containervervoer over water. De gerealiseerde containeroverslag in Twente (bij CTT in Hengelo) overtreft de eerdere prognose uit de Landelijke Capaciteitsanalyse Binnenhavens (2010), zie onderstaande figuur. De groei van de containeroverslag was de afgelopen jaren hoger dan het groeipad van de twee scenario’s aangeeft (voor 2020 65 tot 109 duizend TEU). Naar onze mening is verdere groei mogelijk, gezien de recente uitbreiding van kade en faciliteiten van CTT in Hengelo en de afspraken van Havenbedrijf Rotterdam met de containerterminals op Maasvlakte 1 en 2 over (veel) meer vervoer per binnenvaart. Dit vormt een goede basis voor verdere ontwikkeling. Bovendien maakt een hoge frequentie van aangeboden diensten de regio aantrekkelijk. De meest recente prognoses uit de studie Multimodaal internationaal containernetwerk (NEA/TNO, 2012) gaan uit van 0,34 tot 0,54 mln. TEU aan overgeslagen containers in 2040.

- 52 -


Figuur 2

Overslag van containers per binnenvaart in Twente (10.000 TEU) 2001-2009 en prognoses 2020 (GE en SE scenario)

Overslag in TEU

250.000 200.000 150.000 100.000 50.000 0 2000

2005

2010

2015

2020

jaar SE oud

GE oud

SE nieuw

GE nieuw

Bron: Ecorys.

Voor havengerelateerde bedrijven is geen rechtstreekse vertaling van de overslag in containers naar de ruimtevraag te maken. Deze vraag betreft vooral vestigende bedrijven van buiten de regio, in het bijzonder grote logistieke dienstverleners en Europese distributiecentra. De regio kent een belangrijk concurrentievoordeel voor de goederenstromen vanuit de mainports richting Noord-Duitsland (Bremen, Hamburg) en Scandinavië. De uitbreiding van voorzieningen zoals de containerterminal is daar mede debet aan. Het is belangrijk om te beseffen dat de belangrijkste logistieke hot spot in Nederland, West-Brabant, ook nog maar recent die status heeft verworven door de combinatie van een gunstige ligging, een goede bereikbaarheid, ruimte voor logistieke activiteiten en een actief acquisitiebeleid. Voor grootschalige distributiecentra en logistieke dienstverleners is het XL Businesspark een logische vestigingsplaats binnen Twente. Conclusie Vertaling van de verwachte groei in goederenoverslag tot 2020 (o.b.v. de WLO-scenario’s) in hectares levert een nieuwe ruimtevraag op van 26 tot 39 hectare tot 2020. Na 2020 blijft er extra ruimtevraag, maar het tempo neemt af in vergelijking met de periode tot 2020. Een deel van de extra overgeslagen goederen zal terechtkomen bij de bestaande bedrijven. Met deze groei van de ruimteproductiviteit hebben we in de prognoses rekening gehouden. De overige groei komt van nieuwe vestigers of eventueel verplaatsing van bedrijven die voorheen nog niet aan een kade zaten en nu van plan zijn aan een kade te vestigen om goederen over water te vervoeren. Wij gaan er vanuit dat de aangegeven ruimtevraag additioneel is ten opzichte van de autonome ruimtevraag.

- 53 -


De terreinen in Hof van Twente (Overig regio Twente) zijn bijna volledig uitgegeven. Wij gaan er daarom vanuit dat de groei terecht komt op de beschikbare kavels in vooral Hengelo en op het XL Businesspark (dus in Netwerkstad Twente). Tabel 3 Overzicht ruimtelijke opgave voor natte bedrijventerreinen in Netwerkstad Twente (in netto hectares) Netwerkstad Twente 2011-2020 Additionele vraag natte kavels 26 tot 39 ha Totaal 26 – 39 ha.

- 54 -


Bijlage 3

CPB-scenario’s nader toegelicht

Hieronder volgt een korte toelichting op de vier vergezichten. Voor meer informatie raden we aan om de studie: “Welvaart en Leefomgeving, een scenariostudie voor Nederland in 2040” uit 2006 te raadplegen. In onderstaande toelichting is gekeken naar de kenmerken van elk van deze scenario’s tegen de achtergrond van de twee sleutelonzekerheden: 1) soevereiniteit versus samenwerking, en 2) publieke versus private aanpak van problemen. Global Economy In het scenario Global Economy breidt de EU zich nog verder naar het oosten uit. Naast Turkije worden ook landen als Oekraïne lid. De WTO-onderhandelingen zijn succesvol, en daar vaart de internationale handel wel bij. De deelnemende landen integreren echter niet in politiek opzicht. Internationale samenwerking op andere gebieden dan handelsvraagstukken mislukt. Net als in Transatlantic Market benadrukt de overheid in dit scenario de eigen verantwoordelijkheid van burgers. Vergeleken met Transatlantic Market groeit de arbeidsproductiviteit in dit scenario nog extra door de sterke wereldwijde economische integratie. De groei van zowel de materiële welvaart als van de bevolking (vooral door immigratie) is in dit scenario dan ook het hoogst. Net als in Transatlantic Market komt er geen overeenkomst om grensoverschrijdende milieuvraagstukken aan te pakken. Dit en de wereldwijde hoge economische groei leiden tot forse milieuvervuiling. Wel leidt de hoge groei tot lokale milieu-initiatieven. Strong Europe In het scenario Strong Europe is er veel aandacht voor internationale samenwerking. De Europese instituties worden succesvol hervormd en landen geven een deel van hun soevereiniteit op. Daarmee wordt Europa een invloedrijke speler op het economische en politieke wereldtoneel, en internationale milieuvraagstukken kunnen gecoördineerd aangepakt worden. Europa doet enige concessies aan de Verenigde Staten, die daarna het Kyotoverdrag ratificeren. Turkije treedt toe tot de Europese Unie. Het sociaal-economisch beleid is net als in het scenario Regional Communities gericht op solidariteit en op een gelijkmatige inkomensverdeling, al vinden er wel enige hervormingen plaats. Door deze hervormingen, door hogere investeringen in onderwijs en onderzoek, en door de grotere markt groeit de arbeidsproductiviteit meer dan in Regional Communities. Ook de economische groei en de bevolkingsgroei, vooral door immigratie, zijn in dit scenario hoger. Transatlantic Market In het scenario Transatlantic Market wordt de uitbreiding van de Europese Unie geen politiek succes. Daarvoor hechten landen te veel aan hun soevereiniteit: ze lossen problemen liever op nationaal niveau op. Wel wordt de handel tussen de Verenigde Staten en Europa vérgaand geliberaliseerd, waardoor op termijn een nieuwe interne markt ontstaat. Dit scenario kenmerkt zich door een overheid die de eigen verantwoordelijkheid van burgers benadrukt. De verzorgingsstaat wordt ingeperkt en publieke voorzieningen worden versoberd. Hierdoor neemt de inkomensongelijkheid toe. Doordat de macht van vakbonden afneemt, wordt de arbeidsmarkt flexibeler. Door de versobering van de sociale zekerheid groeit de arbeidsparticipatie, de internationale concurrentie verhoogt de prikkel om te innoveren, en de grotere inkomensverschillen maken studeren aantrekkelijk. De groei van de arbeidsproductiviteit en de economische groei zijn hoger dan in het scenario Strong Europe, terwijl de bevolking slechts matig toeneemt. Grensoverschrijdende milieuvraagstukken worden in dit scenario niet opgepakt. Lokale milieu-initiatieven gericht op bijvoorbeeld geluiden stankoverlast kunnen zich wel voordoen.

- 55 -


Regional Communities In het scenario Regional Communities hechten landen sterk aan hun eigen soevereiniteit. Daardoor slaagt de Europese Unie er niet in om institutionele hervormingen door te voeren. Ook mondiale handelsliberalisatie komt niet van de grond, waardoor de wereld uiteenvalt in een aantal handelsblokken. Internationale milieuvraagstukken worden niet aangepakt. Toch is de milieudruk relatief laag, omdat de bevolkingsgroei en de economische groei bescheiden zijn. De collectieve sector wordt in dit scenario nauwelijks hervormd. Collectieve regelingen blijven in stand, waarbij de nadruk erop ligt de inkomens gelijkmatig te verdelen en solidair te zijn. Door geringere prikkels in de sociale zekerheid en de hoge belasting- en premietarieven is de arbeidsparticipatie relatief laag en de werkloosheid hoog. Minder concurrentie remt de noodzaak voor bedrijven om te innoveren. De verbrokkelde markten belemmeren dat kennis zich snel verspreidt, en door de kleine inkomensverschillen is de stimulans om te investeren in onderwijs beperkt. De arbeidsproductiviteit stijgt jaarlijks maar weinig en de economische groei is gering. Belangrijkste uitkomsten vier scenario’s. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de belangrijkste macro-economische uitkomsten in de vier scenario’s. Macro-economische uitkomsten vier scenario’s:

Bron: CPB, Welvaart en Leefomgeving, 2006

- 56 -


Bijlage 4

Toedelingsschema gezamenlijk programmeren voor de korte en middellange termijn (apart bijgevoegd)

- 57 -


- 58 -


Bijlage 5

Analyse vraag en aanbod door Ecorys

- 59 -

Herijking bedrijventerreinenvisie Netwerkstad Twente Actualisering ruimtebehoefte en programmering bedrijventerreinen Opdrachtgever: Netwerkstad Twente Rotterdam, 9 juli 2013

Herijking bedrijventerreinenvisie Netwerkstad Twente

Actualisering ruimtebehoefte en programmering bedrijventerreinen

Opdrachtgever: Netwerkstad Twente

Joost de Koning Gerlof Rienstra Ewout Bückmann

Rotterdam, 9 juli 2013

Over Ecorys

Met ons werk willen we een zinvolle bijdrage leveren aan maatschappelijke thema’s. Wij bieden wereldwijd onderzoek, advies en projectmanagement en zijn gespecialiseerd in economische, maatschappelijke en ruimtelijke ontwikkeling. We richten ons met name op complexe markt-, beleids- en managementvraagstukken en bieden opdrachtgevers in de publieke, private en not-forprofitsectoren een uniek perspectief en hoogwaardige oplossingen. We zijn trots op onze 80-jarige bedrijfsgeschiedenis. Onze belangrijkste werkgebieden zijn: economie en concurrentiekracht; regio’s, steden en vastgoed; energie en water; transport en mobiliteit; sociaal beleid, bestuur, onderwijs, en gezondheidszorg. Wij hechten grote waarde aan onze onafhankelijkheid, integriteit en samenwerkingspartners. Ecorys-medewerkers zijn betrokken experts met ruime ervaring in de academische wereld en adviespraktijk, die hun kennis en best practices binnen het bedrijf en met internationale samenwerkingspartners delen. Ecorys Nederland voert een actief MVO-beleid en heeft een ISO14001-certificaat, de internationale standaard voor milieumanagementsystemen. Onze doelen op het gebied van duurzame bedrijfsvoering zijn vertaald in ons bedrijfsbeleid en in praktische maatregelen gericht op mensen, milieu en opbrengst. Zo gebruiken we 100% groene stroom, kopen we onze CO2-uitstoot af, stimuleren we het ov-gebruik onder onze medewerkers, en printen we onze documenten op FSCof PEFC-gecertificeerd papier. Door deze acties is onze CO2-voetafdruk sinds 2007 met ca. 80% afgenomen.

ECORYS Nederland BV Watermanweg 44 3067 GG Rotterdam Postbus 4175 3006 AD Rotterdam Nederland T 010 453 88 00 F 010 453 07 68 E [email protected] K.v.K. nr. 24316726 W www.ecorys.nl

2

RIE/RG NL2326891rap

Inhoudsopgave

1

Inleiding

2

Actualisatie ruimtevraag tot 2040

7

2.1

Autonome ruimtevraag

7

2.2

Ruimtevraag als gevolg van verhuizingen en frictie

9

2.3

Vervangingsvraag als gevolg van transformatie

9

2.4

De strategische voorraad

10

2.5

Extra ruimtevraag

10

2.6

Conclusie

11

3

4

5

5

Actualisatie aanbod bedrijventerreinen

13

3.1

13

Aanbod bedrijventerreinen

Waardering kwaliteit van het aanbod

15

4.1

Waardering van de locatiekwaliteiten

15

4.2

Waardering van de bedrijventerreinen

15

4.3

Programma van eisen van de clusters

16

4.4

Matching kwaliteit vraag en aanbod

17

4.5

Waardering terreinen per cluster

17

Programmering bedrijventerreinen Netwerkstad Twente

23

5.1

Inleiding

23

5.2

Totaaloverzicht kwantitatieve match vraag en aanbod

23

5.3

Criteria programmering bedrijventerreinen Netwerkstad regio Twente

24

5.4

Conclusie

26

Bijlage 1

Actualisatie ruimtevraag natte terreinen tot 2040

29

Aanbod van natte terreinen in Twente

29

Ruimtevraag kadegebonden kavels

30

Ruimtevraag haven-/ kadegerelateerde kavels

31

Conclusie

32

Bijlage 2

Oude raming

Bijlage 3

Clusterindeling

35 37

Industrie & Bouw

37

Consumentendiensten

37

Transport, Logistiek & Groothandel

37

Dienstverlening (commercieel en niet-commercieel)

37

Bijlage 4

Locatieprofielen bedrijventerreinen Netwerkstad Twente


39

3

1 Inleiding

De regio Twente heeft Ecorys eind maart 2013 gevraagd een aantal activiteiten ten behoeve van de herijking van de bedrijventerreinvisie voor de Netwerkstad Twente uit te voeren: •

Actualisatie van de Trendanalyse: herijken van gebruikte modellen, TM+ en TM scenario cijfers,

•

Actualisatie van de verwachte vraag, aanvullend op onderzoek voor XL Businesspark, voor alle

zodat de basis te vergelijken is. sectoren, daarnaast incl. dienstverlening, logistiek en industrie, voor Netwerkstad Twente, en additioneel ook voor heel Twente. •

Actualisatie van de vraag tot 2020, maar zo mogelijk ook tot 2030 en 2040.

•

Differentiatie van de vraag naar soort locaties, indien mogelijk.

•

Matchen van vraag en bestaand aanbod, om te zien of vraag en aanbod kwalitatief passen.

Deze werkzaamheden zijn in de periode april-juni in goede samenwerking met de werkgroep bedrijventerreinen uitgevoerd. De (tussen)resultaten zijn driemaal in deze werkgroep en in het DOREG van 20 juni besproken en liggen nu in deze rapportage voor. In hoofdstuk 2 gaan we in op de actualisering van de vraaganalyse op de lange termijn. Daarbij is niet alleen gekeken naar de mogelijke situatie in 2020 maar is ook een eerste inschatting gegeven van de periode tot 2040. Daarin is ook een actualisering van de vraagraming maar dan specifiek voor logistiek en in het bijzonder gericht op de natte terreinen in de regio Twente opgenomen. Dit betekent een herberekening van de vraag uit de Binnenhavenvisie. In de hoofdstukken 3 en 4 gaan we in op de veranderingen in het aanbod sinds 2010. Plannen zijn verwezenlijkt, op- of afgevoerd, terreinen zijn uitgegeven en/of in de SER-ladder opgeschoven. De in 2010 voor de bedrijventerreinenvisie gemaakte locatieprofielen zijn geactualiseerd en aangevuld. Hoofdstuk 5 bevat de confrontatie van het geactualiseerde vraag en aanbod. Met behulp van ons allocatiemodel is opnieuw een optimale toedeling en uitgifte op grond van 7 beleidscriteria uitgevoerd. Daarmee is het mogelijk een programmering voor de lange termijn vast te stellen.


5

2

Actualisatie ruimtevraag tot 2040

De ruimtevraag naar bedrijventerreinen wordt voor een belangrijk deel bepaald door autonome groeiverwachtingen in de eigen regio. Verder is er ook ruimtebehoefte door frictie als gevolg van verhuizingen, door onttrekking als gevolg van transformatie tot bijvoorbeeld woongebieden en door het aanhouden van een buffer voor periodes van hoogconjunctuur in de vorm van een zogenoemde strategische voorraad. Hieronder worden deze elementen die de ruimtebehoefte beïnvloeden toegelicht.

2.1

Autonome ruimtevraag Voor de actualisatie van de ruimtebehoefte raming, uitgevoerd in 2010, is opnieuw ons ruimtebehoeftemodel SPECTRA gebruikt. Er is sprake van drie componenten in het model die zoveel mogelijk aansluiten bij de actuele regionale situatie in de Netwerkstad en Overig regio Twente, namelijk: 

de werkgelegenheid totaal en op bedrijventerreinen;



de terreinquotiënten per sector in de Netwerkstad en Overig regio Twente; en



de locatietypevoorkeuren per sector in het COROP-gebied Twente.

1

2

Bij deze vraagprognose is opnieuw de groei per cluster in beeld gebracht, zijn de locatievoorkeuren 3

per sector geactualiseerd en is het terreinquotiënt geregionaliseerd . In de vraagraming is nu ook het vergezicht 2040 opgenomen. De dynamiek in de locatietypevoorkeuren en terreinquotiënten is voor de periode 2030-2040 constant gehouden. Met andere woorden, er is met eenzelfde kengetal per sector gerekend als in de periode ervoor. 4

De autonome ruimtevraag is verbijzonderd naar de volgende vier basisclusters : •

Industrie en Bouw;

•

Transport, Groothandel en Logistiek;

•

Consumentendiensten;

•

Dienstverlening. Aangezien het niet altijd helemaal duidelijk is om welke activiteiten het gaat bij bovengenoemde clusters, is een nadere toelichting hier op zijn plek. Bij Industrie en Bouw kan men denken aan productieactiviteiten, fijnchemie en de voedings- en genotmiddelenindustrie. Onder Consumentendiensten valt een breed scala aan activiteiten zoals detailhandel, reparatie, horeca en woningbezit, voor zover toegelaten op een bedrijventerrein. Bij Dienstverlening gaat het veelal om kleinschalige dienstverleners, zoals verhuurders, glazenwassers en om overheidsdiensten (bijvoorbeeld een gemeentewerf of een vestiging van Rijkswaterstaat) die zich op bedrijventerreinen vestigen. Dit moet men overigens niet verwarren met de grootschalige kantoorlocaties, waar banken, accountants en verzekeringsmaatschappijen zich vaak vestigen. Het gaat hier veelal om kleinschaliger dienstverlening, soms wel in een kantoorachtige omgeving 5. De clusterindeling is nader toegelicht in bijlage 3.

1 2 3

4 5

Ruimtegebruik per werknemer. Percentueel aandeel van de werkgelegenheid in een sector op een bedrijventerrein De locatietypevoorkeur en terreinquotiënten per sector zijn opnieuw met behulp van informatie van CPB/PBL geregionaliseerd en geactualiseerd. Consumentendiensten en dienstverlening: alleen die activiteiten die op bedrijventerreinen thuishoren. In de Netwerkstad gaat het om een breed palet van diensten die zich op een bedrijventerrein hebben gevestigd. Naast de genoemde activiteiten gaat het daarbij om post- en koeriersdiensten, afstandsonderwijs/bedrijfsopleidingen, onderzoeksen adviesbureaus, softwarebureaus, en verhuurbedrijven (bron: BIRO, vestigingenregister 2012).


7

Van belang bij de interpretatie van de autonome ruimtebehoefte is dat de berekende ruimtebehoefte alleen extra ruimte betreft als gevolg van economische groei bij het bedrijfsleven in de Netwerkstad en Overig regio Twente zelf. De vervangingsvraag als gevolg van onttrekkingen van het aanbod door bijvoorbeeld transformatie naar woonbestemmingen maakt geen onderdeel uit van de berekende ruimtebehoefte. De ruimtebehoefte is ook exclusief reserveringen voor een strategische voorraad. De ruimtebehoefte wordt weergegeven in netto uitgeefbare hectares. Tabel 2.1 Autonome ruimtevraag tot 2040 in Netwerkstad en Overig regio Twente cf. TM-scenario Ruimtevraag naar cluster Afgerond op 5-tallen

Netwerkstad Twente 2011-2020

Industrie en bouw

2021-2030

Overig regio Twente

2031-2040

2011-2020

2021-2030

2031-2040

80

5

0

65

5

0

100

25

5

95

15

10

Consumentendiensten

40

10

0

30

5

5

Dienstverlening

45

10

10

15

5

5

265

50

15

205

30

20

Transport, groothl & distr.

Totaal

Hierbij is conform de afspraken tussen Rijk, provincies en gemeenten gewerkt met een regiospecifieke versie van het door het CPB gehanteerde TM (Transatlantic Market)-scenario. De verwachting is dat in dit TM-scenario de Netwerkstad tot 2020 circa 265 netto hectare autonome ruimtevraag kan verwachten en Overig regio Twente circa 205 netto hectare. Dit is voor de Netwerkstad 50 hectare meer dan op basis van het scenario TM+ werd geraamd in 2011. Ter vergelijking: •

ruimtevraag op basis van TM in 2010

145 hectare;

•

ruimtevraag op basis van TM+ in 2010

70 hectare;

•

totale ruimtevraag op basis van TM+ in 2010

215 hectare;

•

ruimtevraag zoals geraamd op basis van TM in 2013

265 hectare.

Het TM-scenario resulteert nu in 120 hectare extra vraag. Wat is nu de oorzaak van dit substantiële verschil? De belangrijkste reden is dat de Netwerkstad in de afgelopen jaren (sinds 2006) een veel betere werkgelegenheidsontwikkeling heeft laten zien dan drie jaar geleden was verwacht. Dit heeft ertoe geleid dat de berekende regionale component in de geregistreerde werkgelegenheid die eerst negatief was nu positief is geworden (tabel 2.2). Tabel 2.2 Werkgelegenheidsontwikkeling in Netwerkstad Twente naar component , jaar op jaar in % Netwerkstad Twente (nieuw)

Netwerkstad Twente (oud)

Groei

Nationale

Regionale

Groei

Nationale

Regionale

totaal

component

component

totaal

component

component

2006-2007

3,8

2,3

1,7

4,1

2,4

2,0

2007-2008

1,3

1,8

1,9

0,0*

0,0**

0,0***

2008-2009

0,9

-1,2

2,1

0,0*

0,0**

0,0***

2009-2010

1,4

-0,8

2,7

0,0*

0,0**

0,0***

Totaal (gem. 1995-2010)

1,1

1,1

0,2

*regionale raming volgens TM+-scenario **nationale raming volgens TM-scenario, gem. 2007-2020 ***regionale component volgens TM+-scenario, o.b.v. gemiddelde 1995-2007 (=-0,2%) + 0,2%

8


Daarmee is de noodzaak om een TM+-scenario te hanteren, waarin de negatieve regionale component werd gecompenseerd, weggevallen. Dit wil niet zeggen dat de economische structuur in Twente verbeterd is in vergelijking met Nederland als geheel. Vooral de sectoren die landelijk krimp of een geringe werkgelegenheidsgroei laten zien doen het regionaal in Netwerkstad Twente een stuk beter dan verwacht. Dat geldt in nog sterkere mate voor het overig gebied van de regio Twente. De negatieve structuurcomponent in de werkgelegenheid wordt als het ware gecompenseerd en overtroffen door een grote positieve regionale component. Vooral vanuit het cluster Industrie & Bouw en Consumentendiensten verwachten we een grotere ruimtevraag. De ruimtevraag op basis van werkgelegenheidsontwikkeling voor de sector transport, groothandel en distributie valt iets lager uit dan de vorige keer geraamd. In de periode na 2020 verwachten we nog wel steeds een beperkte ruimtevraag. Inmiddels zijn de uitgiften van bedrijventerreinen gedurende de jaren 2011 (21,7 ha.) en 2012 (9,4 6

ha.) ook bekend. Dat leidt tot een vermindering van de ruimtebehoefte in de Netwerkstad Twente van afgerond 30 ha. De resterende vraag vanaf 2013 tot 2020 komt daarmee uit op 235 ha. 7

Voor Overig regio Twente beschikken we over het uitgiftecijfer van 2011, te weten 23 ha., maar op dit moment niet over het uitgiftecijfer van 2012. Voor het weergeven van de ruimtevraag 2013-2020 gebruiken we het uitgifte cijfer 2010 als proxy voor 2012. In 2010 is 20 hectare grond uitgegeven. Dat leidt tot een vermindering van de ruimtebehoefte in Overig regio Twente van afgerond 45 hectare. De resterende vraag vanaf 2013 tot 2020 komt daarmee uit op 160 ha.

2.2

Ruimtevraag als gevolg van verhuizingen en frictie 8

Zoals aangegeven in de Visie Bedrijventerrein Netwerkstad Twente 2011 is de (extra) ruimtevraag als gevolg van verhuizingen zeer beperkt. Verplaatsingen vinden meestal plaats binnen de eigen gemeentegrens. Relevanter in dit perspectief is frictie. In een vitale samenleving zal, zelfs als de beroepsbevolking of de economie niet groeit, toch behoefte zijn aan nieuwe bedrijvigheid en ruimte hiervoor. Er is een dynamiek in economie (vraag van consumenten naar nieuwe producten) en de levensloop van bedrijven. Als een nieuw bedrijf zich wil vestigen, dan is daarvoor ruimte nodig. En deze ruimtewens sluit niet naadloos aan op het beëindigen van een bestaande activiteit. Er is dus tevens ruimte nodig om de frictie tussen het ruimtegebruik van de bedrijfsbeëindigers en de nieuwe vestigers op te kunnen vangen. Daarbij wordt door Ecorys een frictiepercentage van 6 procent gehanteerd

9 & 10

. Bij een normale bedrijfsgebouwenmarkt hoort een frictieleegstand van 6 à

7 procent. Dit betekent een extra vraag tot 2020 in de Netwerkstad van afgerond 15 ha en in Overig 11

regio Twente van circa 10 hectare .

2.3

Vervangingsvraag als gevolg van transformatie Functies veranderen in de loop van de tijd. Het omzetten van een bedrijventerrein naar een woonlocatie is vooral bij binnenstedelijke bedrijventerreinen een normaal verschijnsel geworden. Met deze vervangingsvraag, als gevolg van verminderd aanbod, moet dus ook rekening worden

6 7 8 9 10 11

Van de genoemde uitgifte is in 2011 20,8 ha en in 2012 7,2ha = 18 ha hectare door de grondbedrijven uitgegeven. IenM / DG Ruimte - IBIS Registratie werklocaties. Pagina 40. Stadsregio Rotterdam, Monitor bedrijventerreinen stadsregio Rotterdam 2010 (blz. 6). Ecorys, 2011. “Visie bedrijventerreinen Netwerkstad Twente”. In de vastgoedrapportage 2012 komt naar voren dat in Twente 650.000 m2 leegstaat, dit betreft 7 procent van het aanbod. Reservering van frictieruimte is op dit moment niet nodig is, maar wel bij een aantrekkende markt. Aangezien we hier een vraagprognose voor de lange termijn opstellen nemen we de ruimtevraag als gevolg van frictie wel mee.


9

gehouden. In de Netwerkstad wordt met een onttrekking, en een daaruit voortvloeiende vervangingsvraag, rekening gehouden met ca. 20 hectare. Het gaat hierbij om de volgende terreinen: •

Enschede: Janninkkwartier en Polaroid, samen 10 ha (reeds gerealiseerd tussen 2009 en 2011);

•

Oldenzaal: Over ’t Spoor, 11 ha.

In Overig regio Twente heeft al eerder transformatie plaats gevonden. Voor dit gebied is op dit moment geen aanvullende onttrekking met daaruit voortvloeiende vervangingsvraag bekend.

2.4

De strategische voorraad Een strategische voorraad aanhouden garandeert strategische flexibiliteit met het aanbod van bedrijventerreinen. Die flexibiliteit is nodig om de onzekerheid te reduceren die gepaard gaat met de lange tijdsduur tussen de start van de planning van bedrijventerreinen en de daadwerkelijke uitgifte van bedrijventerrein. Onverwachte uitschieters in de vraag kunnen zo met een strategische voorraad worden opgevangen. Hoe groot moet die voorraad dan zijn? Per regio is gekeken naar de ruimtevraag tot 2020 en berekend wat de gemiddelde jaarlijkse uitgifte dan in theorie kan zijn. Aangezien de uitgifte niet constant zal zijn, is het verstandig een strategische voorraad aan te 12

houden. In het Actieplan Bedrijventerreinen worden de volgende vuistregels gegeven . Tweemaal de gemiddelde jaarlijkse vraag dient direct beschikbaar te zijn. Zesmaal de gemiddelde jaarlijkse behoefte moet in bestemmingsplannen beschikbaar zijn om het direct uitgeefbare aanbod snel te kunnen aanvullen. Ecorys heeft de gemiddelde uitgifte op basis van de prognose vergeleken met de gemiddelde historische uitgifte van de afgelopen tien jaar (tabel 2.3). Tabel 2.3 Benodigde strategische voorraad in netto hectares (4x de jaarlijkse gemiddelde uitgifte) Regio

Ruimtevraag

Gemiddelde

Gemiddelde

Strategische

2011-2020 (TM-scenario)

jaarlijkse uitgifte

jaarlijkse

voorraad

prognose 2011-

historische

2020 (10 jaar)

uitgifte 2005-2012 (8 jaar)

Netwerkstad Twente

265 ha

26,5 ha

18,7 ha

75 ha

Overig regio Twente

205 ha

20,5 ha

38 ha 1)

150 ha

1)

2.5

Op basis van de gemiddelde uitgifte 2005-2011 (databank provincie Overijssel).

Extra ruimtevraag Ruimtevraag natte terreinen In bijlage 1 is de additionele vraag naar natte kavels in beeld gebracht. Dit is ruimtevraag als gevolg van een groei van de goederenoverslag tot 2020. Een deel van deze extra overgeslagen goederen zal terechtkomen bij bestaande bedrijven, de overige groei komt van nieuwe vestigers of eventueel door verplaatsing van bedrijven die voorheen nog niet aan een kade zaten en nu van plan zijn aan een kade te vestigen om goederen over water te vervoeren. De groei zal voornamelijk terechtkomen op de beschikbare natte kavels in Hengelo en op het XL Businesspark (dus in Netwerkstad Twente), in Overig regio Twente zijn de natte kavels bijna volledig uitgegeven.

12

10

Actieplan Bedrijventerreinen 2004-2008 (blz. 9).


De geprognosticeerde ruimtevraag naar natte kavels beschouwen we als additionele ruimtevraag bovenop de berekende autonome ruimtevraag en zal naar verwachting in de periode 2011-2020 tussen 26 tot 39 hectare

13

omvatten. In de overzichtstabellen hanteren we voor de weergave het

gemiddelde van de bandbreedte voor de periode 2013-2020, te weten 22,5 hectare. Ruimtevraag Luchthaven Twente Indien Luchthaven Twente tot ontwikkeling wordt gebracht zal dit ook leiden tot extra ruimtevraag. Het bedrijventerrein Luchthaven Twente is specifiek bedoeld voor platformgebonden bedrijvigheid. Deze additionele ruimtevraag is sterk afhankelijk van de ontwikkeling van de luchthaven zelf en is niet meegenomen in de berekeningen van de autonome ruimtevraag. De ontwikkeling van de goederenoverslag op natte terreinen en Luchthaven Twente zullen beide belangrijke aanjagers zijn voor de groei van bedrijven en dus de ruimtevraag. De autonome ruimtevraag is berekend op basis van een gemiddelde groei over een langere periode. Hoewel de uitgifte momenteel iets achter lijkt te blijven op de prognose, kunnen de ontwikkelingen op XL Businesspark, de natte terreinen in Hengelo en mogelijke ontwikkeling van Luchthaven Twente ervoor gaan zorgen dat de jaarlijkse uitgifte over enkele jaren juist hoger ligt dan nu. Overslagbedrijven, distributiecentra en platformgebonden bedrijven zijn namelijk veelal grote ruimtevragers.

2.6

Conclusie In onderstaande tabellen is zowel voor de Netwerkstad als Overig Twente de ruimtelijke opgave weergegeven. We geven hier expliciet de periode 2013-2020 weer en de vergezichten 2021-2030 en 2031-2040. Netwerkstad Twente Tabel 2.4 Overzicht ruimtelijke opgave voor bedrijventerreinen in Netwerkstad Twente (in netto ha) Netwerkstad Twente

2013-2020

2021-2030

2031-2040

Autonome ontwikkeling vraag (TM-scenario)

235 ha

50 ha

15 ha

Frictieruimte

15 ha

Transformatie

11 ha

50 ha

15 ha

Ruimtebehoefte

Extra ruimtevraag natte terreinen

22,5 ha

Totale ruimtebehoefte

283,5 ha

Netwerkstad Twente heeft circa 310 tot 330

14

hectare beschikbaar aanbod

15

en bijna 120 hectare

aan zachte plannen. Eerder constateerden we dat een strategische voorraad in bestemmingsplannen van circa 75 hectare wenselijk is om onverwachte uitschieters in de vraag te kunnen ondervangen. Op basis van het huidige beschikbare aanbod wordt daar reeds grotendeels aan voldaan (circa 60 ha). Verstandig is om de uitgifte strak te monitoren en, indien nodig, enkele zachte plannen snel tot uitvoering brengen. Dat kan bijvoorbeeld door een aantal terreinen de status van een hard plan mee te geven. Houd hierbij rekening dat de grootste ruimtevraag verwacht wordt vanuit de logistiek en industrie (zie tabel 2.1). Ook in de periode na 2020 verwachten we nog ruimtevraag. Op basis van de huidige inzichten lijkt de omvang van het zachte planaanbod voldoende groot om deze toekomstige ruimtevraag te kunnen accommoderen.

13 14

15

Voor de periode 2013-2020 is de bandbreedte circa 18 tot 27 hectare. De gemeente Enschede is van plan nog 21,8 ha bedrijventerrein af te boeken. Er is nog niet bekend om welke terreinen dit zal gaan. Vandaar een bandbreedte van circa 310 tot 330 hectare gehanteerd. Inclusief XL Businesspark.


11

Overig regio Twente Tabel 2.5 Overzicht ruimtelijke opgave voor bedrijventerreinen in Overig regio Twente (in netto ha) Overig regio Twente

2013-2020

2021-2030

3031-2040

Autonome ontwikkeling vraag (TM-scenario)

160 ha

30 ha

20 ha

Frictieruimte

10 ha

Transformatie

0 ha

30 ha

20 ha

Ruimtebehoefte

Extra ruimtevraag natte terreinen Totale ruimtebehoefte

beperkt 170 ha + pm

Zoals eerder toegelicht is de verwachting dat de ruimtevraag naar natte terreinen voornamelijk in Netwerkstad Twente zal neerslaan. Op basis van IBIS 2012 constateren we dat het beschikbaar aanbod + harde en zachte plannen, zoals opgenomen in IBIS, circa 265 hectare is. Voor Overig regio Twente hadden we berekend dat het wenselijk is circa 150 hectare aan strategische voorraad in bestemmingsplannen te hebben. Op basis hiervan moeten we concluderen dat er voldoende ruimte beschikbaar is om aan de vraag te voldoen, maar dat er onvoldoende plannen zijn om een goede strategische voorraad aan te houden om eventuele fluctuaties in de vraag goed te kunnen ondervangen. We raden aan om een meer nauwkeurige analyse te maken van het beschikbare en toekomstige aanbod in Overig regio Twente om deze confrontatie tussen vraag en aanbod en bijbehorende conclusies beter te kunnen onderbouwen.

12


3

Actualisatie aanbod bedrijventerreinen

3.1

Aanbod bedrijventerreinen Voor het confronteren van de toekomstige ruimtebehoefte met het aanbod aan bedrijventerreinen zijn alleen die terreinen interessant waar nu en in de toekomst ruimte beschikbaar komt. Voor het in beeld brengen van het aanbod aan bedrijventerreinen in Netwerkstad Twente is gekeken naar: •

de huidige terreinen met terstond beschikbaar uitgeefbaar terrein (= bestaand);

•

de terreinen waar door herstructurering nieuwe ruimte beschikbaar komt;

•

de harde plannen voor nieuwe terreinen: conform IBIS is een hard plan een vastgesteld bestemmingsplan of een ontwerp-bestemmingsplan dat ter inzage is gelegd en dat dit ontwerpbestemmingsplan een goed vooroverlegresultaat met Provincie heeft; en

•

het aanbod in zachte plannen (overige plannen).

Regio Netwerkstad Twente heeft deze analyse uitgevoerd (peildatum 2013). Deze input hebben we overgenomen en verwerkt in de verdere confrontatie van vraag en aanbod. In onderstaande tabellen is het huidige en toekomstig beschikbare aanbod per tabel weergegeven. Voor Overig regio Twente baseren we ons op IBIS 2012. Hieruit blijkt dat het totale aanbod aan opgenomen terreinen in IBIS circa 265 hectare betreft. Tabel 3.1 Bestaand aanbod in Netwerkstad Twente (peildatum juli 2013) Gemeente

Bestaand aanbod

Almelo

Bleskolk

Almelo

Netto ha (afgerond)

Beschikbaarheid

4

per direct


5,0

per direct

Almelo

Twentepoort

2,0

per direct

Almelo

Bedrijvenpark Twente Noord

38

per direct

Almelo

Dollegoor/slachthuiskade

3

per direct

Almelo

Buitenhaven

2

per direct

Almelo

Turfkade

5

per direct

Netwerkstad


112

per direct

Borne

Buren- De Veldkamp

26

per direct

Enschede

Euregio BP

10

per direct

Enschede

Josink Es

7

per direct

Enschede

Marssteden

2

per direct

Enschede

Havengebied

1

per direct

Enschede

De Bleekerij

1

per direct

Enschede

Roombekerveld

2

per direct

Enschede

Hardick&Seckel

1

per direct

Enschede

Westerval

1

per direct


13

Gemeente

Bestaand aanbod

Netto ha (afgerond)

Enschede

Usseler Es

58

Vanaf 2012

Enschede

Unisson Boekelo

1

per direct

Hengelo

t Oosterveld

13

per direct

Hengelo

Westermaat Noord II

11

per direct

Oldenzaal

Hazewinkel Noordwest

2

per direct

Oldenzaal

Jufferbeek Zuid

21

2011-2018

Totaal

Beschikbaarheid

327

Tabel 3.2 Ruimtewinst door herstructurering in Netwerkstad Twente (peildatum juli 2013) Gemeente

Herstructurering

Netto ha (afgerond)

Beschikbaarheid

Borne

De Molenkamp

1

2015

Hengelo

Twentekanaal (incl. Thales terrein)

24

per direct

Enschede

Havengebied

1,5

per direct

Totaal

26,5

Er is volgens Netwerkstad Twente momenteel één hard plan, namelijk Aadijk Noord (7 ha.). Tabel 3.3 Zachte plannen in Netwerkstad Twente (peildatum 2013) Gemeente

Zachte plannen

Netto ha (afgerond)

Beschikbaarheid

Almelo

Aadijk Noord (overig)

21

Uitgefaseerd

Almelo

Buitenhaven West

27

Uitgefaseerd

Enschede

Werkparken Luchthaven, Deventerpoort

Enschede

5

Gesprekslocatie

Werkparken Luchhaven, de Strip*

14

Gesprekslocatie

Enschede

Werkparken Luchthaven, Oostkamp*

18

Gesprekslocatie

Hengelo

Boeldershoek Oost

5

Geschrapt muv 5 ha

Oldenzaal

Hanzepoort-West

5

Uitgefaseerd

Oldenzaal

Hanzepoort-Oost

10

Uitgefaseerd

Oldenzaal

Jufferbeek-Noord

12

Gesprekslocatie

Oldenzaal

Elsmors Uitbreiding

13

Uitgefaseerd

Totaal

129

* Vertaald naar netto hectare met een bruto/netto verhouding van 0,7.

In de Netwerkstad Twente is het bestaand beschikbaar aanbod 327 hectare. Hiervan maakt XL Businesspark met 112 hectare een belangrijk deel uit. Verder kent de Netwerkstad ruimtewinst door herstructurering, te weten 26,5 ha. Er is momenteel één hard plan (7 ha.) en 129 hectare aan zachte plannen, waarvan Elsmors uitbreiding (13 ha) in ieder geval voor na 2020 gepland staat. Tabel 3.4 Totale aanbod aan bedrijventerrein in Netwerkstad Twente Netwerkstad Twente Bestaand aanbod

327 ha

Herstructurering

26,5 ha

Harde plannen

7 ha

Zachte plannen

116 ha*

Totaal

476,5 ha

* Dit is exclusief Elsmors uitbreiding (13 ha), deze is na 2020 gepland.

14

2013-2020


4

Waardering kwaliteit van het aanbod

Dit hoofdstuk is bijna één op één overgenomen uit onze vorige rapportage ‘Visie bedrijventerreinen Netwerkstad Twente’ in 2011. We hebben dezelfde methodiek toegepast als in 2011. Het verschil met 2011 is dat een aantal terreinen niet langer zijn opgenomen omdat deze terreinen geen aanbod meer hebben of zijn geschrapt. Tevens zijn er enkele nieuwe terreinen toegevoegd. De toelichting is dan ook vooral bedoeld om te begrijpen hoe tot een waardering is gekomen van het aanbod in Netwerkstad Twente.

4.1

Waardering van de locatiekwaliteiten Niet ieder terrein is geschikt voor het accommoderen van hetzelfde type bedrijvigheid. Het ene terrein is voornamelijk bedoeld (en geschikt) voor logistiek en distributie, het andere terrein is meer gericht op hoogwaardige bedrijvigheid. Daarom is naast een kwantitatieve match tussen vraag en aanbod ook gekeken naar de kwalitatieve match. Hiervoor hebben we, voor zover mogelijk, voor (bijna alle) bovengenoemde terreinen een locatieprofiel opgesteld (zie bijlage 4). Locatieprofielen per bedrijventerrein Voor de kwalitatieve analyse van het aanbod zijn de geselecteerde bedrijventerreinen beoordeeld op hun locatiekwaliteiten. Hierbij zijn op hoofdlijnen de volgende locatiefactoren meegenomen: •

uitgifteprijs;

•

ligging;

•

bereikbaarheid (auto en ov);

•

fysieke omgeving (o.m. stedenbouwkundige uitstraling en kavelomvang);

•

beoogde doelgroepen;

•

nabijheid clusters en/of speciale voorzieningen (haven en stedelijke voorzieningen).

Per bedrijventerrein is een locatieprofiel opgesteld met de kenmerken en eigenschappen van het terrein. Gegevens hiervoor zijn afkomstig uit de volgende bronnen:

4.2

•

desk research;

•

IBIS 2010 gegevens;

•

www.twentsebedrijventerreinen.nl;

•

input werkgroep bedrijventerreinen Netwerkstad Twente;

•

input expertise Ecorys.

Waardering van de bedrijventerreinen Per locatiefactor zijn de bedrijventerreinen gewaardeerd op een schaal van 1 (laagste waardering) tot en met 5 (hoogste waardering). In figuur 4.1 is de opzet van het locatieprofiel opgenomen met daarin een overzicht van de locatiefactoren waarop de bedrijventerreinen zijn beoordeeld. Het betreft een relatieve beoordeling, waarbij de bedrijventerreinen ten opzichte van elkaar zijn afgezet. Terreinen die op een bepaalde locatiefactor het beste presteren krijgen hierbij de hoogste waardering. Per locatiefactor is weergegeven wat als achtergrond heeft gefunctioneerd voor de weging.


15

Figuur 4.1 Format locatieprofiel bedrijventerreinen Locatiefactoren

Opmerking waardering

Algemeen Gemeente

Naam van de gemeente (geen waardering)

Type terrein

Indeling zoals gehanteerd door de provincie: gemengd, hoogwaardig, Distripark (geen waardering)

Uitgeefbaar oppervlak (in ha):

Uitgeefbaar oppervlak in netto ha. Alleen terreinen met meer dan 1,5 ha zijn meegenomen in de analyse.

Terreinomvang en uitgifte Gemiddelde kavelgrootte (in ha)

Beoordeling op basis van overeenkomst met het programma van eisen per cluster

Uitgifteprijs

Er is een gemiddelde uitgifteprijs genomen op basis van de maximum- en minimum uitgifteprijs.

Ligging en bereikbaarheid Nabijheid haven/Twentekanaal

Op basis van afstand tot het water en overslag mogelijkheden

Bereikbaarheid auto (extern)

Beoordeling met name op de aansluiting op het hoofdwegennet. Directe ligging aan een oprit van een snelweg is beoordeeld met de hoogste score.

Bereikbaarheid OV

Beoordeling op de afstand tot een OV-gelegenheid. Hierbij zijn treinstations hoger gewaardeerd dan bushaltes.

Goederenvervoer via spoor

Nabijheid spoor, beschikking over het spoor en overslag mogelijkheden.

Goederenvervoer via water

Nabijheid water, beschikking over een kade en overslag mogelijkheden.

Functie en geschiktheid voor lokale

Nabijheid en specifieke bestemming voor lokale ondernemers.

bedrijven Fysieke omgeving Stedenbouwkundige uitstraling

Architectuur, inrichting

Kwaliteit fysieke omgeving

Kwaliteit van vastgoed (w.o. gebouwen en infrastructuur)

Milieucategorie (maximum)

Beoordeling op basis van overeenkomst met het programma van eisen per cluster

Zichtlocaties

Zichtbaarheid vanaf snelweg of andere hoofdweg. Hoogste score voor locaties zichtbaar vanaf een snelweg.

Nabijheid stedelijke voorzieningen

Nabijheid van o.m. winkels en dienstverlening

Schaalgrootte kavels

Gemiddelde kavelomvang

Nabijheid wonen i.v.m. HMC

Nabijheid van woningen i.v.m. Hogere Milieu Categorie

Aanwezigheid zelfde type

Concentratie van soortgelijke bedrijven op bedrijventerreinen

bedrijvigheid

4.3

Programma van eisen van de clusters Op basis van bovenstaande factoren is ook het programma van eisen opgesteld per cluster. Aan welke factoren wordt in meer of mindere mate belang gehecht binnen een cluster? Ter illustratie, in de sector logistiek en distributie is de bereikbaarheid per weg belangrijker dan in de sector consumentendiensten. Voor de sector industrie is de toegestane milieuhindercategorie (HMC) van meer belang dan voor bedrijven in de sector dienstverlening.

16


4.4

Matching kwaliteit vraag en aanbod Op basis van het programma van eisen per cluster en de waardering van de bedrijventerreinen is de geschiktheid van deze terreinen voor de clusters bepaald. De gehanteerde methode is weergegeven in figuur 4.2. Figuur 4.2

Gehanteerde methodiek kwalitatieve match bedrijventerreinen

Programma van Eisen

Locatieprofielen Locatiefactoren

Locatiefactoren

Cluster A

Schaal: 1 - 5

Bedrijventerreinen

Schaal: 1 - 5

Waardering Cluster A Locatiefactoren

Bedrijventerreinen

Schaal: 1 - 25

Weging van locatiefactoren

Indexering Ranglijst Cluster A

bedrijventerreinen

Rapportcijfers

Schaal: 5 - 9

Per locatiefactor is het belang uit het programma van eisen (schaal 1-5) vermenigvuldigd met de waardering van de terreinen (schaal 1-5). Hierbij is een wegingsfactor gehanteerd voor de locatiefactoren. Er is per cluster bepaald hoe zwaar een bepaalde locatiefactor dient te wegen in de uiteindelijke vestigingsplaatskeuze. De resulterende score per bedrijventerrein voor de clusters is vervolgens van een schaal van 1 tot en met 25 omgerekend naar een rapportcijfer. Hierbij is een ondergrens gehanteerd van 5 en een bovengrens van 9. Uitgangspunt hierbij is dat geen van de in de analyse opgenomen bedrijventerrein een kwaliteitsniveau heeft dat een rapportcijfer van onder de 5 of boven de 9 rechtvaardigt.

4.5

Waardering terreinen per cluster In deze paragraaf wordt de kwaliteit en de geschiktheid gemeten van de geselecteerde bedrijventerreinen voor de verschillende clusters. De geschiktheid van een bedrijventerrein voor het accommoderen van bedrijvigheid in een bepaald cluster is aan de hand van rapportcijfers weergegeven. Het rapportcijfer geeft de kwaliteitsscore van een bedrijventerrein voor een cluster weer. Door deze wijze van presenteren wordt in een oogopslag duidelijk of bedrijventerreinen goed zijn toegerust voor een cluster. De scores per cluster leveren het eerste inzicht in de match of mismatch tussen de (kwalitatieve) behoeften van de markt en de beschikbaarheid van het aanbod.


17

Deze exercitie is bedoeld om te voorkomen dat specifieke ruimtevraag uit een cluster toebedeeld wordt aan een bedrijventerrein dat dit helemaal niet goed kan accommoderen. Een terrein met een rapportcijfer van een 7,4 is niet per definitie beter dan een terrein met een 6,3, maar sluit wel beter aan bij de wensen vanuit dat specifieke cluster. Verschillen van een paar tienden beschouwen we als gelijkwaardig. Een terrein met een 7,0 is minstens zo geschikt voor een specifiek cluster als een terrein met een 7,4.

Omdat Netwerkstad Twente gekenmerkt wordt door een groot aanbod aan gemengde terreinen zijn de verschillen in rapportcijfers tussen de terreinen niet erg groot. Door het grote aanbod aan gemengde bedrijventerreinen geldt dat in de Netwerkstad Twente in zekere mate alle typen bedrijvigheid geaccommodeerd kunnen worden. Er is vanuit kwalitatief oogpunt geen directe mismatch tussen de kwalitatieve vraag en het kwalitatieve aanbod aan bedrijventerreinen.

18


Rapportcijfers bedrijventerreinen per cluster In onderstaande figuren is aan de hand van het profiel van een terrein en het programma van eisen vanuit het betreffende cluster een rapportcijfer berekend. Daar waar het zachte plannen betreft is met de huidige kennis een inschatting gemaakt van de kwaliteiten van het terrein. De scores representeren een indicatieve en relatieve waarde ten opzichte van elkaar. Een terrein met een rapportcijfer 6 is niet minder geschikt of aantrekkelijk dan een bedrijventerrein met een rapportcijfer 8 voor het betreffende cluster. Wel kan verwacht worden dat een terrein met een hoger rapportcijfer, en daarmee beter voldoet aan de gestelde eisen van een ondernemer in dat betreffende cluster, eerder in beeld komt bij een locatiekeuze. Echter zoals gesteld in Hoofdstuk 5 ‘Programmering bedrijventerreinen Netwerkstad Twente’, de voorkeur voor vestiging door een ondernemer laat zich niet gemakkelijk sturen en wordt door meer factoren beïnvloed dan alleen locatiekwaliteiten.

6,3

Unisson Boekelo

Werkparken…

Werkparken…

Roombekerveld

Hardick en Seckel

Boeldershoek (Oost)

Werkparken…

Aadijk Noord

Molenkamp I

Euregio Bedrijvenpark

De Bleekereij

Buitenhaven West

Bleskolk

t Oosterveld

Westerval

Jufferbeek Noord


Hanzepoort West

Hanzepoort Oost

Elsmors uitbreiding

Buren - De Veldkamp

Westermaat Noord II

Marssteden

Josink Es

Turfkade

Dollegoor


XL Businesspark

7,7 7,7 7,7 7,7 7,6 7,6 7,5 7,5 7,5 7,5 7,5 7,5 7,4 7,4 7,4 7,4 7,3 7,3 7,3 7,2 7,1 7,1 7,0 6,9 6,9 6,8 6,6 6,6

Bedrijvenpark…

Twentepoort

Buitenhaven

Usseler Es

Twentekanaal Zuid

8,1 8,1 8,1 8,1 8,0 8,0

Jufferbeek Zuid

8,5

Havengebied

9,0 8,5 8,0 7,5 7,0 6,5 6,0 5,5 5,0

Rapportcijfers geschiktheid van de bedrijventerreinen voor bedrijven uit het cluster Industrie en Bouw

Twentekanaal Noord

Figuur 4.3

Bestaand terrein met aanbod Herstructurering Hard plan voor nieuw aanbod Zacht plan voor nieuw aanbod


19

20 Herijking bedrijventerreinenvisie Netwerkstad Twente

6,4 6,4

Unisson Boekelo

Werkparken…

Werkparken…

Werkparken…

Unisson Boekelo

Boeldershoek (Oost)

Euregio…

Aadijk Noord

Dollegoor

Molenkamp I

Hardick en Seckel

Marssteden

Roombekerveld

Buitenhaven West

Bleskolk

XL Businesspark

Bedrijvenpark…

Hazewinkel…

t Oosterveld

Buitenhaven

Bedrijvenpark…

Jufferbeek Noord

Hanzepoort West

Hanzepoort Oost

Elsmors uitbreiding

Westerval

Westermaat Noord…

De Bleekereij

Twentekanaal Noord

Turfkade

Buren - De…

Havengebied

Josink Es

Twentekanaal Zuid

Twentepoort

7,6 7,6 7,5 7,4 7,4 7,4 7,2 7,2 7,2 7,2 7,2 7,1 7,1 7,1 7,1 7,1 7,0 7,0 7,0 6,9 6,9 6,9 6,8 6,8 6,8 6,8 6,8 6,7 6,7 6,7 6,6 6,4 6,4 6,3

Werkparken…

7,1 7,0 6,9 6,9 6,9 6,8 6,8 6,7

Werkparken…

Boeldershoek (Oost)

Werkparken…

Roombekerveld

Aadijk Noord

Molenkamp I

Hardick en Seckel

De Bleekereij

7,8 7,7 7,6 7,6 7,6 7,6 7,5 7,5 7,5 7,4 7,4 7,4 7,4 7,4 7,4 7,4 7,3 7,3 7,3

Bleskolk

Hanzepoort West

Hanzepoort Oost

Elsmors uitbreiding

Buitenhaven West


Jufferbeek Noord

Hazewinkel…

Buren - De Veldkamp

t Oosterveld

Marssteden

Westermaat Noord II

XL Businesspark

Westerval

Turfkade

Dollegoor


Bedrijvenpark…

Josink Es

8,4 8,3 8,3 8,2 8,2 8,1

Buitenhaven

Twentepoort

Jufferbeek Zuid

Usseler Es

Twentekanaal Zuid

9,0 8,5 8,0 7,5 7,0 6,5 6,0 5,5 5,0 Usseler Es

Jufferbeek Zuid

9,0 8,5 8,0 7,5 7,0 6,5 6,0 5,5 5,0

Twentekanaal Noord

Havengebied

Figuur 4.4 Rapportcijfers geschiktheid van de bedrijventerreinen voor bedrijven uit het cluster Consumentendiensten

6,0 5,9

Figuur 4.5 Rapportcijfers geschiktheid van de bedrijventerreinen voor bedrijven uit het cluster Transport en Groothandel

6,1


Werkparken…

6,5 6,3 6,3

Werkparken…

Unisson Boekelo

Werkparken…

7,3 7,2 7,2 7,2 7,2 7,2 7,2 7,2 7,2 7,0 7,0 7,0 6,9 6,9 6,8 6,8 6,8 6,8 6,8 6,8 6,8 6,8 6,7

Boeldershoek (Oost)

Aadijk Noord

Buitenhaven West


Hardick en Seckel

XL Businesspark

Dollegoor

Molenkamp I

Roombekerveld

Marssteden

Bleskolk



t Oosterveld

Bedrijvenpark Twente…

Jufferbeek Noord

Hanzepoort West

Hanzepoort Oost

Elsmors uitbreiding

Buitenhaven

Westermaat Noord II

De Bleekereij

Westerval

7,7 7,6 7,5 7,5 7,5 7,4 7,4 7,4

Buren - De Veldkamp

Twentekanaal Noord

Josink Es

Turfkade

Twentekanaal Zuid

Twentepoort

Havengebied

Jufferbeek Zuid

9,0 8,5 8,0 7,5 7,0 6,5 6,0 5,5 5,0 Usseler Es

Figuur 4.6 Rapportcijfers geschiktheid van de bedrijventerreinen voor bedrijven uit het cluster Dienstverlening

6,0 5,9

21

5

Programmering bedrijventerreinen Netwerkstad Twente

5.1

Inleiding De ruimtevraag in Netwerkstad Twente is vanuit de economische clusters herijkt en geactualiseerd. Daarbij is ook een toedeling gemaakt naar de individuele gemeenten. In het voorliggende hoofdstuk koppelen we de vraag- en aanbodzijde van de regionale bedrijventerreinenmarkt. De vraag wordt hierbij afgezet tegen de kwantiteit en kwaliteit van het huidige aanbod op de bedrijventerreinen in Netwerkstad, zoals dat door de gemeenten in de aangevulde en aangepaste locatieprofielen is vermeld. Per cluster is zo inzicht te geven in de verhouding tussen vraag en aanbod. Voordat we ingaan op de mogelijke programmering hebben we eerst bepaald vanuit welke clusters de terreinen de meeste vraag mogen verwachten. Dit is gebeurd op basis van de match tussen de gevraagde kwaliteit per cluster en de huidige c.q. geplande geboden kwaliteit per terrein. Welke terreinen zijn geschikt voor meerdere clusters of zijn juist bijzonder geschikt voor één enkel cluster (thematisch terrein)? Vervolgens is voor elk bedrijventerrein bepaald welke clusters hier het beste kunnen worden geaccommodeerd: het ‘matchen’ van vraag en aanbod. Het belangrijkste uitgangspunt hierbij is de kwaliteit van het terrein voor het betreffende cluster. Dit levert als concreet resultaat een duidelijk gewenst profiel per terrein.

5.2

Totaaloverzicht kwantitatieve match vraag en aanbod Wanneer op Netwerkstad niveau gekeken wordt naar de kwantitatieve match tussen vraag en aanbod dan wordt in een oogopslag duidelijk dat het bestaande aanbod aan bedrijventerreinen aan de geprognosticeerde vraag tot en met 2020 en 2030/2040 voldoet. Figuur 5.1 Opvang ruimtevraag Netwerkstad Twente conform SER-ladder 2013-2020 (TM-scenario)

* additioneel 13 ha. in de periode 2021-2030 (uitbreiding Elsmors, Oldenzaal).


23

De geprognosticeerde ruimtevraag op Netwerkstad niveau kan echter niet zomaar toegedeeld worden naar de gemeenten die ruimte hebben om deze vraag te accommoderen. Een (aanzienlijk) deel van de ruimtevraag zal lokale vraag betreffen. XL Business Park heeft een bijzondere positie in Netwerkstad Twente. Met 112 hectare kan het terrein uitstekend toekomstige ruimtevraag accommoderen. XL Businesspark is bedoeld voor (boven)regionale bedrijvigheid met een ruimtebehoefte van meer dan 2 hectare. In de praktijk is het niet mogelijk de geprognosticeerde ruimtevraag volgens de SER-ladder direct te sturen. Er moet met een aantal aspecten rekening gehouden die van invloed zijn op de werkelijke accommodatie van de ruimtevraag: 1. De ruimtevraag zal geen constante vraag zijn, het verleden laat zien dat de werkelijke uitgifte het ene jaar hoog kan zijn en het volgende jaar laag. Afhankelijk van het beschikbare aanbod en de kwaliteit van de vraag betekent dit dat bedrijven zich ergens anders kunnen/moeten vestigen dan nu (in theorie) is voorzien of verplaatsing uitstellen. 2. Beleidsmatige ambities van de gemeenten zijn niet meegenomen in de toedeling van de ruimtevraag. Er kan een grote beleidsmatige voorkeur zijn voor het vestigen van bedrijven op terrein A in plaats van terrein B. Ook het type ruimtevraag kan veranderen door strategische acquisitie en beleid vanuit een gemeente of de Netwerkstad. 3. De voorkeur van bedrijven voor vestiging op een bedrijventerrein is meegenomen in de analyse, maar niet naar welk bedrijventerrein. In theorie voldoet een bepaald terrein aan de eisen vanuit een specifiek cluster, maar de voorkeur van de ondernemer kan toch anders zijn. Volgens Ecorys heeft Netwerkstad Twente als geheel voldoende ruimte beschikbaar en gereserveerd in de diverse categorieën bedrijventerreinen (bestaand – herstructurering – harde plannen – zachte plannen) om in de verwachte vraag tot 2020 te kunnen voorzien. Deze situatie is echter niet voor alle gemeenten hetzelfde. Dit betekent dat lokaal en regionaal zorgvuldig geprogrammeerd zal moeten worden om het bestaande aanbod zo optimaal mogelijk voor de Netwerkstad als geheel te kunnen inzetten.

5.3

Criteria programmering bedrijventerreinen Netwerkstad regio Twente Bij de toedeling van de vraag per cluster naar het beschikbare en toekomstige aanbod zijn de volgende criteria gehanteerd: 1.

Aansluiting bij economische speerpunten Netwerkstad en Innovatiedriehoek

Speerpunten zijn in de regionale werkgelegenheidsprognose verwerkt. De Innovatiedriehoek heeft vooral betrekking op niet-bedrijventerreinen (o.m. stationslocaties en kennispark). 2.

Grootschalige (> 2 ha) activiteiten op XL Businesspark

In het toedelingsmodel kan geen onderscheid worden gemaakt tussen grote en kleine ruimtevragers. Wel zal deze behoefte vooral voorkomen in de clusters transport c.a. (m.n. groothandel en opslag) en industrie & bouw. 3.

Profielen terreinen moeten passen bij beroepsbevolking

Beroepsbevolking is nu nog relatief laag opgeleid. Deze komt het best tot zijn recht in de clusters transport en dienstverlening op bedrijventerreinen, wat ook gezamenlijk het grootste aandeel van de ruimtevraag betreft. Daarnaast is het cluster industrie en bouw van belang. 4.

Flexibiliteit in de fasering: altijd minimaal bepaald aantal ha aanbod aanwezig

Fasering is toegepast, met name tussen 2013 en 2020.

24


5.

Terreinen inzetten om lokale bedrijvigheid te accommoderen

Zoveel mogelijk accommoderen en gemeentelijk spreiden over kleine bedrijventerreinen of terreinen met een klein aanbod. Is toegepast in de toedeling. 6.

Aantal terreinen moet multimodaal worden ontsloten (incl. water)

Geldt in het bijzonder voor transportcluster. Hiermee is rekening gehouden in de toedeling. 7.

Goede bereikbaarheid over de weg

Wordt zichtbaar in de rapportcijfers bij de locatieprofielen, waar dit relatief zwaar meeweegt. Ten opzichte van de bedrijventerreinvisie 2010 zijn daarbij de volgende criteria vervallen, omdat ze onvoldoende bijdragen aan het onderscheidend vermogen van de criteria of niet van toepassing zijn op deze vorm van programmering: -

Minimaal werkgelegenheid behouden op terreinen

-

Afstemming/bundeling terreinen met kantoorlocaties

-

Na de inhoudelijke programmering wordt ook rekening gehouden met financiële consequenties.

Tot en met 2020 is de verwachte ruimtevraag voor Netwerkstad Twente 235 hectare. Verder is er ten behoeve van het allocatiemodel rekening gehouden met 15 hectare frictieruimte en 11 hectare transformatie. Tot slot is in het allocatiemodel rekening gehouden met een strategische voorraad van 75 ha. In het model is het bestaande aanbod, het aanbod door herstructurering, de harde plannen en zachte plannen toegedeeld naar de ruimtebehoefte op basis van bovengenoemde criteria. De verwachte natte ruimtevraag (22,5 hectare) is in onderstaande tabel niet apart meegenomen. Gezien het huidige economische tij en de korte termijn groeiverwachtingen van het CPB verwachten we dat de strategische voorraad voldoende groot is om hiermee ook de natte ruimtevraag te kunnen accommoderen. Bedrijventerreinen XL Businesspark Twente en Twentepoort komen het meest in aanmerking voor de accommodatie van deze natte ruimtevraag. Het allocatiemodel geeft inzicht in de match tussen planvoorraad en verwachte ruimtevraag op basis van bovengenoemde criteria. We hebben geen rekening gehouden met prioritering. Tabel 5.1 Allocatiemodel: Bestaand aanbod Bestaand aanbod

Toegedeeld

Beschikbaar

(ha)

aanbod 2013-2020

aanbod na 2020

Almelo

Bleskolk

4

4

0

Almelo


5

5

0

Almelo

Twentepoort

2

2

0

Almelo


38

33

5

Noord Almelo

Dollegoor/slachthuiskade

3

3

0

Almelo

Buitenhaven

2

0

2

Almelo

Turfkade

5

0

5

Netwerkstad


112

84

28

Hengelo-

Buren- De Veldkamp

26

26

0

Enschede

Euregio BP

10

10

0

Enschede

Josink Es

7

7

0

Enschede

Marssteden

2

2

0

Enschede

Usseler Es

58

56

2

Borne


25

Enschede

Westerval

Enschede Enschede

Bestaand aanbod

Toegedeeld

Beschikbaar

(ha)

aanbod 2013-2020

aanbod na 2020

1

1

0

Roombekerveld

2

2

0

De Bleekerij

1

1

0

Enschede

Unisson Boekelo

1

1

0

Hengelo

Westermaat Noord II

11

11

0

Hengelo

’t Oosterveld

13

12

1

Oldenzaal


2

2

0

Oldenzaal

Jufferbeek Zuid

21

21

0

327

284

43

Totaal Netwerkstad Twente

Uit tabel 5.1 blijkt dat het grootste deel van het bestaande aanbod van 327 hectare, namelijk 284 hectare, tot 2020 kan worden toegedeeld aan de vraag. Vooral in Almelo en op het XL Businesspark is, als we uitgaan van de autonome vraag binnen de regio, nog ruimte na 2020. In principe is er dus voldoende bestaande aanbod voor de autonome vraag beschikbaar. Voor het laatst genoemde terrein geldt natuurlijk ook nadrukkelijk de vraag van buiten de regio als te accommoderen vraag, bijv. naar nat terrein. Herstructurering levert nog 26,5 ha. ruimtewinst op waarvan al 25,5 hectare direct kan worden toegevoegd aan het bestaande aanbod voor lokale bedrijvigheid. In Netwerkstad is op dit moment één hard plan beschikbaar. In deze toedeling is het ten uitvoering brengen van de zachte plannen tot 2020 niet nodig. Na 2020 kan de Netwerkstad nog een ruimtevraag verwachten van afgerond 65 hectare (netto). Hiervoor kan in eerste instantie gebruik worden gemaakt van het resterende bestaande aanbod, de ruimtewinst uit herstructurering en het harde plan, pas daarna komen de zachte plannen in beeld. De ruimtevraag na 2020 komt voornamelijk uit de gemeenten Enschede, Almelo en OIdenzaal. Deze gemeenten beschikken individueel en gezamenlijk over voldoende zachte plannen om de resterende ruimtebehoefte na 2020 op te vangen. Het allocatiemodel laat zien dat samenwerking tussen de gemeenten zeer waardevol, zo niet noodzakelijk is om de toekomstige ruimtevraag te kunnen accommoderen. Dit om te voorkomen dat mogelijke groei van bedrijvigheid wordt tegengehouden door een gebrek aan aanbod in de eigen gemeente en het niet goed communiceren van de andere mogelijkheden voor vestiging binnen de Netwerkstad. Ten opzichte van de eerste versie van deze programmering is de rol van XL Businesspark veel belangrijker geworden voor de Netwerkstad. Door het volledige terrein toe te rekenen aan de Netwerkstadgemeenten is het bestaande aanbod vergroot, terwijl veel plannen in de afzonderlijke gemeenten zijn vervallen of hooguit als zacht kunnen worden beschouwd.

5.4

Conclusie Het grootste deel van het bestaande aanbod tot 2020 kan worden toegedeeld aan de vraag tot 2020, zelfs als rekening wordt gehouden met een strategische voorraad, een strategische buffer voor hoogconjunctuur.

26


Vooral in Almelo en op het XL Businesspark is, als we uitgaan van de autonome vraag binnen de regio, nog ruimte na 2020. Voor dit laatst genoemde terrein geldt natuurlijk ook nadrukkelijk de vraag van buiten de regio als te accommoderen vraag, bijvoorbeeld naar nat terrein. Herstructurering levert nog 26,5 ha. ruimtewinst op waarvan al 25,5 hectare direct kan worden toegevoegd aan het bestaande aanbod voor lokale bedrijvigheid. In deze toedeling is het ten uitvoering brengen van de zachte plannen tot 2020 niet nodig.


27

Bijlage 1 Actualisatie ruimtevraag natte terreinen tot 2040

We baseren de marktvraag naar ruimte voor natte terreinen (bestemd voor kadegebonden en watergerelateerde bedrijven) in de regio Twente op de prognose voor de goederenoverslag en de ruimteproductiviteit. Deze methode biedt naar onze mening de meest betrouwbare raming voor dit type bedrijvigheid. Voor de goederenoverslag zijn landelijke groeiscenario’s beschikbaar die wij vertaald hebben naar de regio Twente en in eerdere studies getoetst zijn bij marktpartijen. Onder ruimteproductiviteit verstaan we de feitelijk geproduceerde of vervoerde eenheden per hectare per jaar. Op basis van ruimteproductiviteit vertalen we de groei van bulkgoederen in tonnage in een groei in hectares. De vraag naar natte bedrijventerreinen komt van bedrijven die voor het transport van goederen (mede) afhankelijk zijn van vervoer over water. Deze bedrijven hebben behoefte aan een eigen kavel, direct aan het water en worden kadegebonden genoemd. Het vervoer van deze bedrijven over water betreft voornamelijk bulkgoederen. Andere kadegebonden bedrijven zijn overslagbedrijven en terminals. Daarnaast zijn er bedrijven die wel gebruik maken van goederenvervoer over water, maar niet zelf een kade nodig hebben. Dit betreft vooral bedrijven die goederen per container vervoeren of stukgoederen, zoals grote constructies. Deze bedrijven vestigen zicht het liefst nabij een kade of bij een (container)terminal. Dit zijn haven- of kadegerelateerde bedrijven die zich ook op natte bedrijventerreinen vestigen.

Aanbod van natte terreinen in Twente Onderstaande tabel geeft een overzicht van de beschikbare terreinen voor kadegebonden bedrijven binnen Twente. Daarnaast zijn er laaden loskades in Vroomshoop, maar deze wordt niet meer gebruikt voor goederenoverslag. Tabel 0.1 Overzicht beschikbare terreinen voor kadegebonden bedrijven in regio Twente Gemeente

Terrein

Kade (openbaar)

Netto oppervlak

Nog uitgeefbaar

m. Hengelo

Twentekanaal

2200 (700)

306,3

24,46

Almelo

Buitenhaven

400 (400)

17,37

1,92

1410 (1000)

40,44

4,62

Dollegoor

330 (80)

174,11

1,56

XL Businesspark


380 (380) in

10 (nat terrein)

10

Enschede

Havengebied

1100 (300)

133,8

1,4

Hof van Twente

Schneiderbos I II (Delden)

300 (155)

17,3

0

800 (800)

30

0,3

310 + insteek

14

0

aanleg

Haven Twentekanaal (Goor) Twentekanaal (Markelo)

(310) Bron: cijfers gemeentes, Binnenhavenvisie Twente (Ecorys, 2008), Havenatlas Twente (BCI, 2010), IBIS (2012),


29

In totaal is er momenteel nog ruim 44 hectare terrein uitgeefbaar, voornamelijk in Hengelo en op het XL Businesspark (Almelo).

Ruimtevraag kadegebonden kavels Voor kadegebonden bedrijven hebben we o.b.v. de prognose van de (bulk)goederen de ruimtebehoefte bepaald. Hierbij is een update gemaakt van de prognoses die Ecorys eerder voor de Binnenhavenvisie Twente (2008) en de Landelijke Capaciteitsanalyse Binnenhavens (2010) heeft opgesteld. Deze update is in lijn met de analyse die in 2012 voor XL Businesspark is opgesteld. In deze visie en capaciteitsanalyse is, zoals gebruikelijk bij goederenstroomramingen, gebruik gemaakt van de lange termijn scenario’s Global Economy (GE) en Strong Europe (SE). Voor goederenstromenramingen bestaat geen TM- en RC-scenario zoals het CPB heeft opgesteld voor de ontwikkeling van werkgelegenheid en toegevoegde waarde. Figuur 0.1

Overslag van bulkgoederen per binnenvaart in Twente (mln. ton) 2001-2009 en prognoses

Overslag in mln. ton

2020 (GE en SE scenario)

10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 2000

2005

2010 jaar

2015

2020 SE

GE

Bron: Ecorys.

De overslag van bulkgoederen in Twente is de afgelopen jaren verder doorgegroeid, zoals uit bovenstaande figuur blijkt. De gerealiseerde overslag is binnen de bandbreedte van beide prognoses (SE- en GE-scenario), maar benadert (tot en met 2009) het groeipad van het scenario met de hoogste groei, GE. De huidige crisis zorgt voor een afzwakking van de groei, maar er is geen aanleiding om de prognoses voor 2020 aan te passen. De huidige prognose voor 2020 is een verwachte overslag van 6,2 tot 6,8 miljoen ton bulkgoederen en stukgoed (dus exclusief containers). Dit is iets lager dan de bedrijven in 2008 verwachte 7 miljoen ton, maar nog in lijn met de prognose uit de Binnenhavenvisie Twente (2008) en Landelijke Capaciteitsanalyse Binnenhavens (2010).

30


Tabel 0.2 Extra ruimtevraag natte terreinen o.b.v. ruimteproductiviteit Overslag

Groei t.o.v. 2010

Ruimteproductiviteit

Extra

(mln.ton)

(mln. ton)*

(ton/ha.)

ruimtevraag (ha)

2010

5,4

-

26.600

-

2020 SE

6,2

0,8

29.383

26

2030 SE

6,4

1,0

30.886

32

2040 SE

6,7

1,2

32.465

38

2020 GE

6,8

1,4

35.748

39

2030 GE

7,6

2,2

37.576

59

2040 GE

8,5

3,0

43.620

70

* door afrondingsverschillen kan dit getal iets afwijken van het verschil uit de 2e kolom. Bron: Ecorys.

Vertaling van de verwachte groei in goederenoverslag tot 2020 (o.b.v. de WLO-scenario’s) in hectares levert een nieuwe ruimtevraag op van 26 tot 39 hectare tot 2020. Na 2020 blijft er extra ruimtevraag, maar het tempo neemt af in vergelijking met de periode tot 2020. Deze vertaling is gemaakt door gebruik te maken van de ruimteproductiviteit, de goederenoverslag /verwerking (in tonnen) per uitgegeven natte hectare. Deze ruimteproductiviteit op watergebonden bedrijventerreinen neem toe in de toekomst. De intensivering van het ruimtegebruik op de Twentse natte terreinen verschilt per toekomstscenario en is sterk afhankelijk van het type bedrijvigheid. Basis is de Twentse ruimteproductiviteit in 2010.

Ruimtevraag haven-/ kadegerelateerde kavels Havengerelateerde bedrijven maken vooral gebruik van containervervoer over water. De gerealiseerde containeroverslag in Twente (bij CTT in Hengelo) overtreft de eerdere prognose uit de Landelijke Capaciteitsanalyse Binnenhavens (2010), zie onderstaande figuur. De groei van de containeroverslag was de afgelopen jaren hoger dan het groeipad van de twee scenario’s aangeeft (voor 2020 65 tot 109 duizend TEU). Naar onze mening is verdere groei mogelijk, gezien de recente uitbreiding van kade en faciliteiten van CTT in Hengelo en de afspraken van Havenbedrijf Rotterdam met de containerterminals op Maasvlakte 1 en 2 over (veel) meer vervoer per binnenvaart. Dit vormt een goede basis voor verdere ontwikkeling. Bovendien maakt een hoge frequentie van aangeboden diensten de regio aantrekkelijk. De meest recente prognoses uit de studie Multimodaal internationaal containernetwerk (NEA/TNO, 2012) gaan uit van 0,34 tot 0,54 mln. TEU aan overgeslagen containers in 2040.


31

Figuur 0.2

Overslag van containers per binnenvaart in Twente (10.000 TEU) 2001-2009 en prognoses 2020 (GE en SE scenario)

Overslag in TEU

250.000 200.000 150.000 100.000 50.000 0 2000

2005

2010

2015

2020

jaar SE oud

GE oud

SE nieuw

GE nieuw

Bron: Ecorys.

Voor havengerelateerde bedrijven is geen rechtstreekse vertaling van de overslag in containers naar de ruimtevraag te maken. Deze vraag betreft vooral vestigende bedrijven van buiten de regio, in het bijzonder grote logistieke dienstverleners en Europese distributiecentra. De regio kent een belangrijk concurrentievoordeel voor de goederenstromen vanuit de mainports richting NoordDuitsland (Bremen, Hamburg) en Scandinavië. De uitbreiding van voorzieningen zoals de containerterminal is daar mede debet aan. Het is belangrijk om te beseffen dat de belangrijkste logistieke hot spot in Nederland, West-Brabant, ook nog maar recent die status heeft verworven door de combinatie van een gunstige ligging, een goede bereikbaarheid, ruimte voor logistieke activiteiten en een actief acquisitiebeleid. Voor grootschalige distributiecentra en logistieke dienstverleners is het XL Businesspark een logische vestigingsplaats binnen Twente.

Conclusie Vertaling van de verwachte groei in goederenoverslag tot 2020 (o.b.v. de WLO-scenario’s) in hectares levert een nieuwe ruimtevraag op van 26 tot 39 hectare tot 2020. Na 2020 blijft er extra ruimtevraag, maar het tempo neemt af in vergelijking met de periode tot 2020. Een deel van de extra overgeslagen goederen zal terechtkomen bij de bestaande bedrijven. Met deze groei van de ruimteproductiviteit hebben we in de prognoses rekening gehouden. De overige groei komt van nieuwe vestigers of eventueel verplaatsing van bedrijven die voorheen nog niet aan een kade zaten en nu van plan zijn aan een kade te vestigen om goederen over water te

32


vervoeren. Wij gaan er vanuit dat de aangegeven ruimtevraag additioneel is ten opzichte van de autonome ruimtevraag. De terreinen in Hof van Twente (Overig regio Twente) zijn bijna volledig uitgegeven. Wij gaan er daarom vanuit dat de groei terecht komt op de beschikbare kavels in vooral Hengelo en op het XL Businesspark (dus in Netwerkstad Twente). Tabel 0.3

Overzicht ruimtelijke opgave voor natte bedrijventerreinen in Netwerkstad Twente (in netto hectares)

Netwerkstad Twente

2011-2020

Additionele vraag natte kavels

26 tot 39 ha

Totaal

26 – 39 ha.


33

Bijlage 2 Oude raming

Overzicht ruimtelijke opgave voor bedrijventerreinen in Netwerkstad Twente (in netto hectares) Netwerkstad Twente

2010-2020

Autonome ontwikkeling (TM+-scenario)

215 ha

Frictieruimte

10 ha

Transformatie

30 ha

IJzeren voorraad

69 ha

Totaal

324 ha

Bron: Ecorys, 2011. “Visie bedrijventerreinen Netwerkstad Twente”


35

Bijlage 3 Clusterindeling

Industrie & Bouw Sectornaam •

Voeding & Genot

•

Overige Industrie

•

Basischemie

•

Fijnchemie

•

Rubber en Kunststof

•

Basismetaal

•

Metaalproducten

•

Elektrotechniek Industrie

•

Transportmiddelen Industrie

•

Aardolie industrie

•

Delfstoffenwinning

•

Openbaar Nut

•

Bouw

•

50 % Overige dienstverlening

Consumentendiensten Sectornaam •

Woningbezit

•

Detailhandel+Reparatie

•

Horeca

Transport, Logistiek & Groothandel Sectornaam •

Water en Luchtvaart

•

Vervoer over land

•

Dienstverlening t.b.v. vervoer

•

Groothandel

Dienstverlening (commercieel en niet-commercieel) Sectornaam •

Communicatiebedrijven

•

Banken en Verzekeringen

•

Zakelijke diensten

•

Zorg

•

Overheid

•

50 % Overige dienstverlening


37

Bijlage 4 Locatieprofielen bedrijventerreinen Netwerkstad Twente

Onderstaande profielen zijn gebaseerd op de ‘Bedrijventerreinenvisie Netwerkstad Twente, 2011’ en in mei 2013 aangevuld door de gemeentelijke vertegenwoordigers van de Netwerkstad Twente. Almelo Naam bedrijventerrein

Bleskolk

Uitgeefbaar aanbod (ha)

3,5

Prijs

100-150

Type terrein

Gemengde terreinen

Nabijheid haven/Twentekanaal

Redelijk

Bereikbaarheid auto (ontsluiting van bedr.terr.,

Redelijk, aan stedelijke ringweg gelegen

nabijheid snelweg) Bereikbaarheid OV (afstand tot station + wel/geen

Redelijk

bushalte op loopafstand) Goederenvervoer via spoor

Geen spoor


Nee

Functie en geschiktheid voor lokale bedrijven

Geschikt

Stedenbouwkundige uitstraling (zl, l, g, h, zh)

Hoog


In westen aansluitend aan bestaand bedrijventerrein; ten oosten aansluitend aan groene buffer


3

Zichtlocaties

Zichtlocatie

Nabijheid (stedelijke) voorzieningen

Slecht


0,15- 1,7 ha.


Zeer goed

Aanwezigheid zelfde type bedrijvigheid Uitgifte vanaf:

Per direct

Naam bedrijventerrein



5,1

Prijs

90-130

Type terrein

Gemengde terreinen


Ja, direct aan zijtak Twentekanaal


Zeer goed, N36 als verbindingsweg richting A35


Matig


Bedrijvenpark Twente is multimodaal ontsloten dus ook via spoor, met aftakking naar werklocatie, in gebruik door particuliere partijen


Bedrijvenpark Twente is multimodaal ontsloten dus ook via water, kade is eigendom van de overheid


Redelijk geschikt


39




Gemiddeld


Het bedrijvenpark grenst aan de zuidzijde aan het Twenthekanaal en het bedrijventerrein Dollegoor. Aan de westen noordzijde vormt de verbindingsweg tussen de rijkswegen 35 en 36 de grens terwijl de oostzijde wordt gevormd door de spoorverbinding naar Mariënberg en het kanaal Almelo de Haandrik. Het bedrijventerrein vouwt zich aan de oostzijde rond de woonkern Aadorp West.


4

Zichtlocaties

Ja


Redelijk


0,2 - 2 ha.


Zeer goed


Per direct


Bedrijvenpark Twente Noord


22,5 hectare gemeente; 15,1 hectare particulier

Prijs

100-130

Type terrein

Gemengde terreinen


Ja, direct aan zijtak Twentekanaal, geen kade


Zeer goed, N36 als verbindingsweg richting A35


Matig


Geen faciliteiten


Geen faciliteiten


Redelijk geschikt


Hoog


Noordelijke uitbreiding van het Bedrijvenpark Twente. Aan de oostzijde vormen spoorlijn en kanaal Almelo de Haandrik de grens. De noordzijde is agrarisch gebied. Aan de westkant is de noordelijke uitbreiding van bedrijventerrein de Weuste gelegen (Wierden).


4

Zichtlocaties

Ja


Redelijk


0,2 - 1,9 ha.


Zeer goed


2010


Dollegoor


3,0

Prijs

90-130

Type terrein

Gemengde terreinen


Ja, direct aan zijtak Twentekanaal, laaden losfaciliteiten aanwezig

40



Dollegoor


Goed, ringweg en A35 liggen vlakbij


Redelijk


Dollegoor is multimodaal ontsloten, dus ook bereikbaar via spoor


Dollegoor heeft drie insteekhavens aan het Twentekanaal, met een openbare kadelengte van 1000 meter


redelijk geschikt


zeer laag


Ligt tussenweg infrastructuur en het Twentekanaal en Almelo de Haandrik, alsmede de spoorverbinding met Mariënberg.


4

Zichtlocaties

Stadsrandlocatie


Slecht


0 - 0,15 ha; 0,15 ha - 0,5 ha en >0,5 ha.


Zeer goed


Per direct


Twentepoort


1,5

Prijs

110-130

Type terrein

Hoogwaardig bedrijvenpark


Redelijk


Zeer goed, direct aan afrit van A35, doorgaande weg

nabijheid snelweg)

van Almelo naar Zwolle is op korte afstand

Bereikbaarheid OV (afstand tot station + wel/geen

Redelijk


Geen spoor


Nee, er is geen vaarwater aanwezig


Redelijk geschikt


Hoog


Twentepoort west en oost worden aan de zuidzijde begrensd door de A35 (en aansluitend het XL Businesspark). Aan west en oostzijde worden de terreinen geflankeerd door woonwijken.


3

Zichtlocaties

Ja


Goed


0,15 - 1 ha.


Redelijk


Per direct


41




112 hectare

Prijs

125-140

Type terrein

Gemengde terreinen


Ja, direct aan zijtak Twentekanaal


Zeer goed, direct aan A35


Afstand tot het station is matig; afstand tot bushaltes is

bushalte op loopafstand)

goed


Geen spoor


Ja, openbare kade eigendom van de overheid


Minder geschikt


Zeer hoog


Dit gebied zit ingeklemd tussen waterinfra (Twentekanaal aan de westzijde) en weginfra (A35). Aan de zuidzijde is een buffer aanwezig met de bebouwing van Bornerbroek waarbij het bekenproject de Doorbraak een belangrijke rol speelt. Het terrein sluit aan de noordzijde aan op het bedrijventerrein Twentepoort.


5

Zichtlocaties

Ja, aan de A35


Matig


>2 ha o.b.v. gemeenschappelijke regeling RBT


Zeer goed

Aanwezigheid zelfde type bedrijvigheid

Veel logistiek

Uitgifte vanaf:

Per direct

Borne Naam bedrijventerrein

Buren-De Veldkamp


26,29

Prijs

138-171

Type terrein

Gemengde terreinen


Nee


Zeer goed, ontsluiting naar A1 en A35, nieuw aan te

nabijheid snelweg)

leggen zuidelijke rondweg die direct aansluiting geeft aan A35.


Zeer goed


Wel spoor, met aftakking naar werklocatie, in gebruik door particuliere partijen




Redelijk geschikt


Zeer hoog


Stadsrand, grenzend aan bedrijventerrein Westermaat/Hengelo en infrastructuur A1

42


4

Zichtlocaties

Ja



Buren-De Veldkamp


Goed


?


Zeer goed


Per direct

Enschede Naam bedrijventerrein

Hardick & Seckel


1,2

Prijs

143

Type terrein

Gemengde terreinen


Nee


Goed


Goed, afstand station: 2 km, bushalte op loopafstand.


Geen ontsluiting via spoor


Geen waterontsluiting


Geschikt


Gemiddeld


Ligt in woonwijk met faciliteiten


3

Zichtlocaties

Nee


Ja


Kleinschalig


Op terrein


2010 Nog niet woonrijp


De Bleekerij


1,0

Prijs

120-130

Type terrein

Gemengde terreinen


Nee


Redelijk


Matig, bushalte op 5 minuten loopafstand




Nee


Geschikt


Hoog


Ligt in nieuwe woonwijk met monumentale panden


3


43


De Bleekerij

Zichtlocaties

Nee


Ja


Kleinschalig


Op of nabij kavel


2010 Woonwerkkavels en bedrijfskavels


Euregio BP


9,97

Prijs

133-143

Type terrein

Gemengde terreinen


Nee


Zeer goed, bereikbaar via A35, de Duitse A31 en de

nabijheid snelweg)

toekomstige A18 (nu N18) richting de Duitse A1 en het nabijgelegen luchthaven Twente.


Goed, afstand hoofdstation: 6 km, station Enschede de


Eschmarke op loopafstand.






Geschikt, combinatie van wonen en werken


Euregio I heeft een lage uitstraling, Euregio II een gemiddeld niveau


stadsrand, niet grenzend aan bebouwing, groene buffer rondom terrein


4

Zichtlocaties

Nee


Nee


0,1 – 1,6 ha


Op terrein


Per direct


Havengebied


1,4

Prijs

65-142

Type terrein

Gemengde terreinen


Ja, direct aan Twentekanaal


Zeer goed


Matig, bushalte op 5 minuten loopafstand




Ja, kades eigendom van particuliere eigenaar en gemeente

44


Redelijk geschikt


Laag - gemiddeld (delen al geherstructureerd)



Havengebied


Ligt tussen andere bedrijventerreinen


5

Zichtlocaties

Ja


Nee


Verschillend


Op terrein en langs noordrand


Per direct Herstructructureringsgebied, natte kavels


Josink Es


6,50

Prijs

131-161

Type terrein

Gemengde terreinen


Ja


Zeer goed, bereikbaar via A35 en A1.


Redelijk, afstand station: 5 km, bushalte op


loopafstand






Redelijk geschikt


Zeer hoog


Stadsrand, oostgrenzend aan woningen


4

Zichtlocaties

Ja


Ligt aan rand van bebouwing, redelijk dichtbij centrum


0,1 - 0,5 ha


Aangrenzend


Per direct Bestemmingsplan is verruimd voor bebouwingsmogelijkheden


Marssteden


1,53

Prijs

156

Type terrein

Gemengde terreinen


Matig


Zeer goed, gelegen aan afrit A35 en verbindingsweg

nabijheid snelweg)

tussen Enschede en Boekelo.


Redelijk, afstand station 6 km, bushalte op loopafstand






Redelijk geschikt


45


Marssteden


Hoog


Buiten stad, grenzend aan groen


5

Zichtlocaties

Ja


Nee


0,1 - 3 ha


Niet aangrenzend


Per direct


Roombekerveld


1,9

Prijs

118-135

Type terrein

Gemengde terreinen


Nee


Redelijk


Goed, afstand station 3 km, bushalte op loopafstand






Geschikt


Hoog


Tussen woningen


2

Zichtlocaties

Nee


Redelijk ver buiten centrum maar in woonwijk, ook voorzieningen dichtbij.


Kleinschalig


Aangrenzend


Per direct Ook aansluitend deel uit te geven via particuliere ontwikkelaar (nog niet in de verkoop)


Usseler Es


58

Prijs

Nader te bepalen

Type terrein

Gemengde terreinen


Nee


Zeer goed, direct aan A35 en uitvalsweg A1, als vanuit

nabijheid snelweg)

Enschede en vanuit Duitsland (A31).


Redelijk, afstand station 5 km, bushalte op loopafstand


46







Usseler Es


Redelijk geschikt


Zeer hoog


Tussen infrastructuur, maar op es dus terrein is goed zichtbaar


4.2

Zichtlocaties

Ja


Rand van de stad, ver buiten centrum


0,1 - 2 ha


In westrand ook wonen op de oude boerderijen


2012


Westerval


1,30

Prijs

168

Type terrein

Gemengde terreinen


Ja


Goed, aan doorgaande weg, dichtbij A35.


Goed, bushalte op loopafstand






Redelijk geschikt


Zuidzijde zeer hoog, noordzijde laag


Ligt tussen centrum en havengebied in


3

Zichtlocaties

Ja


Ja


0,5 ha


Aangrenzend


Per direct


Unisson Boekelo


0,80

Prijs

-

Type terrein

Gemengde terreinen


Nee


Middelmatig, aan ontsluitingsweg bebouwde kom


Loopafstand bushalte ca. 10 minuten






Zeer geschikt


Hoog, extra eisen voor duurzaamheid


47


Unisson Boekelo


Bij nieuwbouwwijk dorp Boekelo


3

Zichtlocaties

Nee


Ja


Kleinschalig


Aangrenzend


Ja

Uitgifte vanaf:

Per direct


Werkparken Luchthaven, Deventerpoort (zacht plan)


5 ha. netto

Prijs

p.m.

Type terrein

Gemengde terreinen


Nee

Bereikbaarheid auto (ontsluiting van bedr.terr., nabijheid snelweg)

Redelijk, aan doorgaande weg, ontsluiting A1

Bereikbaarheid OV (afstand tot station + wel/geen bushalte op loopafstand)

Slecht (wordt aangepast)


geen ontsluiting via spoor


geen waterontsluiting


geschikt


p.m. deels bestaande panden


Nabij luchthaven in groene omgeving


3

Zichtlocaties

Nee


Nee


p.m.


Nee


Ja

Uitgifte vanaf:

p.m.


Werkparken Luchthaven, de Strip (zacht plan)


20 ha. bruto

Prijs

p.m.

Type terrein

Gericht op innovatie en automotive


Nee


Redelijk, aan doorgaande weg, ontsluiting A1








Matig geschikt


p.m. deels voormalige panden en voorzieningen militaire luchthaven

48



Werkparken Luchthaven, de Strip (zacht plan)


Nabij Luchthaven Twente in groene omgeving (EHS)


p.m.

Zichtlocaties

Nee


Luchthaven


p.m.


Nee


Ja

Uitgifte vanaf:

p.m.


Werkparken Luchthaven, Oostkamp (zacht plan)


25 ha. bruto

Prijs

p.m.

Type terrein

Gericht op innovatie, Food en leisure


Nee


Redelijk, aan doorgaande weg, ontsluiting A1.








Matig geschikt


p.m.


Nabij Luchthaven Twente in groene omgeving (EHS)


p.m.

Zichtlocaties

Nee


Ja, luchthaven en t.z.t. voorzieningen op het terrein


p.m.


Nee


Ja

Uitgifte vanaf:

p.m.

Hengelo Naam bedrijventerrein

t Oosterveld


12,83

Prijs

143-168

Type terrein

Gemengde terreinen


Nee


Goed


Redelijk


Geen spoor


Geen vaarwater aanwezig


Redelijk geschikt


Hoog


49


t Oosterveld


Tussen infrastructuur, snelweg A1 en de Oldenzaalsestraat


3

Zichtlocaties

Ja


Rand van de stad


0,1 - 0,5 ha


Aangrenzend


Per direct


Twentekanaal


9,71 +14,75 particulier

Prijs

122

Type terrein

Gemengde terreinen


Ja, direct aan Twentekanaal


Zeer goed


Redelijk


Twentekanaal is multimodaal ontsloten, dus ook via spoor met aftakking naar werklocatie, dat in gebruik is door publieke partijen


Twentekanaal is multimodaal ontsloten, dus ook via water met openbare en particuliere kades


Redelijk geschikt


Gemiddeld/hoog


Tussen A35 en Twentekanaal


4

Zichtlocaties

Ja


Slecht


0,3 - 2 ha


Slecht


Vanaf 2010


Westermaat Noord II


8,89 + 2 particulier

Prijs

170

Type terrein

Hoogwaardig bedrijvenpark


Nee


Zeer goed, gelegen aan A1 en Bornsestraat

nabijheid snelweg)

50


Zeer goed, via HOV (hoogwaardig Openbaar Vervoer-


baan)


Geen spoor





Westermaat Noord II


Redelijk geschikt


Zeer hoog, Westermaat Campus legt nadruk op groene inrichting


Tussen infrastructuur, overige bedrijventerreinen, spoorlijn Hengelo-Almelo en snelweg


3

Zichtlocaties

Ja


Redelijk


Klein tot middelgroot


Aangrenzend


Per direct

Oldenzaal Naam bedrijventerrein

Elsmors Uitbreiding


13

Prijs

Nog niet bekend

Type terrein

Nog niet bekend


Nee


Zeer goed, aansluiting van ontsluitingsweg aan A1


Goed, station op maximaal 3km en bushalte aanwezig


op loopafstand


Wel spoor, geen aftakking naar werklocatie aanwezig


Nee


Redelijk geschikt


Nog niet bekend


Tussen infrastructuur en andere bedrijventerreinen


Nog niet bekend

Zichtlocaties

Ja


Nog niet bekend


Nog niet bekend


Zeer goed


Na 2020


Hanzepoort-Oost


10

Prijs

Nog niet bekend

Type terrein

Transport en logistiek


Nee


Zeer goed, grenst direct aan afslag A1 en wordt

nabijheid snelweg)

begrensd door N342


Goed, station op maximaal 3km en bushalte aanwezig


op loopafstand


51


Hanzepoort-Oost




Nee


Redelijk geschikt


Nog niet bekend


Tussen infrastructuur


Nog niet bekend

Zichtlocaties

Ja


Nog niet bekend


Nog niet bekend


Zeer goed


2020


Hanzepoort-West


5

Prijs

n.v.t.

Type terrein

Transport en logistiek


Nee


Goed, afslag A1 is op 1 km afstand


Redelijk, station op maximaal 5 km




Nee


Redelijk geschikt


Nog niet bekend


Grenzend aan bestaand bedrijventerrein Hanzepoort


Nog niet bekend

Zichtlocaties

Ja


Nog niet bekend


Nog niet bekend


Zeer goed


52

Uitgifte vanaf:

2018




1,5

Prijs

155

Type terrein

Gemengde terreinen


Nee


Goed, afslag op A1 is op 1 km afstand en ontsluiting

nabijheid snelweg)

op N 342 (Rijksrondweg)


Redelijk, station op maximaal 5 km, geen bushalte


aanwezig




Nee





Redelijk geschikt


Hoog, het terrein is ontwikkeld naar beeldkwaliteitplan


Tussen andere bedrijventerreinen en naast het spoor met ecologische verbindingszone met Jufferbeek Zuid


4

Zichtlocaties

Ja


Slecht


900 m2 tot 2 ha


Zeer goed


Per direct


Jufferbeek Zuid


21

Prijs

145-175

Type terrein

Gemengde terreinen


Nee


Zeer goed, grenst direct aan afslag A1 en ontsluiting

nabijheid snelweg)

N342


Redelijk, station op maximaal 5 km, geen bushalte


aanwezig




Nee


Redelijk geschikt


Zeer hoog, ontwikkeling tot ecologisch bedrijventerrein. Beeldkwaliteitsplan wordt opgesteld.


Nabij recreatiegebied Het Hulsbeek en gelegen tussen de Rijksrondweg N342, Hazewinkelweg, A1 en het spoor met ecologische verbindingszoen met Hazewinkel Noord West


4

Zichtlocaties

Ja


Nog niet bekend


0 - 0,15 ha; 0,15 ha - 0,5 ha en >0,5ha.


Zeer goed


2011-2018


Jufferbeek-Noord


12

Prijs

nog niet bekend

Type terrein

Gemengde terreinen


nee


Zeer goed, grenst direct aan afslag A1 en ontsluiting

nabijheid snelweg)

N 342


goed, station op maximaal 3 km.


53


Jufferbeek-Noord


wel spoor, geen aftakking naar werklocatie aanwezig


nee


redelijk geschikt


Zeer hoog moet nog beter worden dan het andere deel van het bedrijfsterrein (Jufferbeek Zuid)


nabij recreatiegebied Het Hulsbeek en gelegen tussen de Rijksweg N342, het spoor en de Hazewinkelweg, A1 en het spoor met ecologische verbindingszone met Hazewinkel Noord West


4

Zichtlocaties

ja


nog niet bekend


0 – 0,15 ha; 0,15 ha – 0,5 ha en ≥0,5 ha


Zeer goed


54

2020


Postbus 4175 3006 AD Rotterdam Nederland

Watermanweg 44 3067 GG Rotterdam Nederland

T 010 453 88 00 F 010 453 07 68 E [email protected]

W www.ecorys.nl

Sound analysis, inspiring ideas

BELGIË – BULGARIJE – HONGARIJE – INDIA – NEDERLAND – POLEN – RUSSISCHE FEDERATIE – SPANJE – TURKIJE - VERENIGD KONINKRIJK - ZUID-AFRIKA

Erratum

Pag. 13 Herijking bedrijventerreinenvisie Netwerkstad 2013: Overzicht procentueel aandeel aantal arbeidsplaatsen NT, met toevoeging sector industrie Door het verkleinen van het diagram is de categorie industrie helaas weggevallen in het rapport, bij deze dus nog eens het volledige diagram. Figuur 1.1

Procentueel aandeel aantal arbeidsplaatsen in de Netwerkstad, 2012

Overige dienstverlening Gezondheids- en welzijnszorg Openbaar bestuur Financiële dienstverlening Netwerkstad Vervoer en opslag Groot- en detailhandel; reparatie van auto’s Bouw Industrie 0%

5%

10%

15%

20%

Korte termijn scenario (RC) Autonome vraag tot 2020 Frictie en transformatie vraag door Acquisitie Bestaand aanbod Almelo Bleskolk Almelo Bedrijvenpark Twente Almelo Twentepoort EnschedeEuregio EnschedeJosink Es EnschedeMarssteden Hengelo Westermaat Noord II OldenzaalHazewinkel Noordwest Almelo Dollegoor/slachthuiskade Almelo Buitenhaven Almelo Turfkade EnschedeDe Bleekerij EnschedeRoombekerveld EnschedeHardick&Seckel EnschedeWesterval Enschede/Boekelo Unisson Aanbod / hard plan): uitgifte

Uitgeefbaar termijn van uitgifte aanbod (ha) 125

160

50,0

35 11

11

5,0

Ruimte beschikb aar na 2015

3,0 3,0 2,0 0,0 5,0 0,0 3,0 1,5 3,0 2,0 1,0 0,0 0,0 0,0 1,0 0,8 25,3

1,0 2,0 0,0 5,0 2,0 1,5 8,0 0,0 0,0 0,0 4,0 1,0 2,0 1,0 0,0 0,0 27,5

0,0 0,0 0,0 25,3

1,0 2,5 24,0 52,5

2,0 0,0 2,0 5,0 0,0 18,0 0,0 0,0 0,0 0,0 27,0

14,4 6,3 24,0 8,0 21,0 94,0 58,0 5,0 15,4 7,0

4 5 2 5 7 1,5 11 1,5 3 2 5 1 2 1 1 0,8

totaal verwachte vraag

per direct per direct per direct per direct per direct per direct per direct per direct per direct per direct per direct per direct per direct per direct per direct

Uitgifte t/m 2015

Uitgifte 2015 - 2020Totaal beschikb aar na 110 2020 6 1 2 0 3 2 1,5 5 0 0 0 4 1 1 1 0 0 21,5

0 0 0 2 0 0 3 0 0 0 0 0 1 0 0 0 6

52,8 Herstructurering Borne De Molenkamp EnschedeHavengebied Hengelo Twentekanaal (incl.Thales terrein) Totaal totaal aanbod voor programmeren:

1 2,5 24

2015 per direct uitgifte t/m 2015

1 1 12 36

uitgifte t/m 2020

0 2 12 55

80,3

Aanbod/harde plannen: Almelo Bedrijvenpark Twente Noord (westelijk gemeentelijk 16,4 deel, per direct noord en oost) Almelo Bedrijvenpark Twente Noord (westelijk gemeentelijk 6,3 deel: per direct noord west) Borne Buren- De Veldkamp 26 per direct Hengelo t Oosterveld 13 per direct OldenzaalJufferbeek Zuid 21 per direct Netwerkstad XL Businesspark Twente 112 per direct incl. acquisitie EnschedeUsseler Es 58 2013-2020 EnschedeEuregio III, 2e deel 5 Almelo Bedrijvenpark Twente Noord (oostelijk particulier 15,4 deel) eigendom ondernemer Almelo Aadijk Noord 7 per direct 280 Harde plannen Uitgifte met programmeren:

3 0 10 7 6 30 2 1 3 1 63 20

nog toe te delen uitgifte

uitgifte t/m 2015

52,3

uitgifte t/m 2020

171

11 6 14 1 15 64 56 4 12 6

Totaal

aanbod/hard plan

360

Beschikbaar Verwachte uitgifte 2020-2040:

na 2020:

190

190

Herstructurering, bruto ruimte Enschede Werkparken Luchthaven, Deventerpoort Enschede Werkparken Luchthaven, de Strip Enschede Werkparken Luchthaven, Oostkamp

Zachte plannen Almelo Aadijk Noord Almelo Buitenhaven West Hengelo Boeldershoek Oost OldenzaalHanzepoort-West OldenzaalHanzepoort-Oost OldenzaalJufferbeek-Noord OldenzaalElsmors Uitbreiding Borne Buren-De Kluft Borne Buren-t Oldhof

5 20 18

20,6 26,6 5 5 10 12 13

1,0 t.b.v. Economische Zone, bruto ruimte incl. 1km airstrip0,0 t.b.v. Economische Zone, bruto ruimte incl.bunkers 1,0

4,0 20,0 17,0

2 1 1

2 19 16

na 2025 na 2025

0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

20,6 26,6 5,0 5,0 10,0 12,0 13,0 0,0 0,0

0 0 0 5 0 0 0 0 0

21 27 5 0 10 12 13

2,0

uitgifte t/m 2020 92,2 Beschikbaar zacht: 92,2 Totaal

2018 na 2025 2020 na 2025 19,7 afgeboekt 13,5 afgeboekt

135,2 Totaal aanbod, plannen en zachte plannen

496

Alle gebieden met rood, vallen onder strategisch programmeren.

Uitgifte t/m 2015: Totaal zacht

11 na 2020:

87,2 314



SECTOR

PORT. HOUDER

1009103

Knegt, Gerrit

PF-GZ

Wieger Mulder

ONDERWERP

Toe te passen parameters bij de herziening van de grondexploitaties per 1 januari 2014 DE RAAD VAN DE GEMEENTE HENGELO BESLUIT:

ermee in te stemmen dat bij de herzieningen van de grondexploitaties per 01.01.2014 de volgende grondslagen worden gehanteerd: 1. Rente: 4,5%, met uitzondering van de projecten De Veldkamp, Hemmelhorst en XL Businesspark Twente (RBT), waarvoor andere afspraken zijn gemaakt over de rentetoerekening; 2. Indexering van de kosten:

2014 t/m 2015 1% per jaar en na 2015 2,0% per jaar;

3. Indexering van de grondopbrengsten conform de hieronderstaande staffel: 2014 2015 2016 2017 Opbrengstenindex bedrijven 0,0% 1,0% 2,0% 2,0% 2,0% Opbrengstenindex woningbouw 0,0% 0,0% 1,0% 1,0% 2,0% Opbrengstenindex kantoren 0,0% 0,0% 1,0% 1,0% 2,0% Opbrengsten overig 0,0% 0,0% 1,0% 1,0%

na 2017

2,0%


Jaarlijks worden de te verwachten eindresultaten van alle grondexploitaties van de gemeente Hengelo opnieuw beoordeeld. Hierbij worden de kosten die zijn gemaakt en opbrengsten die zijn ontvangen tot en met 1 januari van dat jaar als uitgangspunt genomen. De hoogte van de nog te verwachten kosten en opbrengsten na 1 januari moeten worden ingeschat. Hierbij worden aannames gedaan over de verwachte stijging van de prijzen, zowel voor de kosten als de opbrengsten. De percentages die hiervoor worden aangenomen worden van te voren door de gemeenteraad vastgesteld. Het college van Burgemeester en en Wethouders doen hierbij een voorstel aan de raad om deze percentages vast te stellen voor de herzieningen van de grondexploitaties per 1 januari 2014. Daarnaast wordt een voorstel gedaan over de toe te passen rekenrente in de grondexploitaties DE GEMEENTERAAD VAN HENGELO,

De griffier

DATUM

De voorzitter



SECTOR

PORT. HOUDER

1009103

Knegt, Gerrit

PF-GZ

Wieger Mulder

ONDERWERP

Toe te passen parameters bij de herziening van de grondexploitaties per 1 januari 2014 PROGRAMMA/FACET-AGENDA

Niet van toepassing


Jaarlijks worden de grondexploitaties in de gemeente Hengelo herzien. Dit gebeurt per 1 januari van het jaar. De gerealiseerde kosten en opbrengsten en de nog te realiseren kosten en opbrengsten worden vastgesteld. Daarnaast wordt een inschatting gemaakt van de toe te passen jaarlijkse verhoging van de kosten en opbrengsten (indexering). De hoogte van de toe te passen indexeringen en rente zijn van grote invloed op de uitkomsten van de grondexploitaties en daarmee op de hoogte van de te treffen voorziening voor verliezen in de grondexploitaties. De uitkomsten van de grondexploitatie hebben grote invloed op de financiële positie van de gemeente. INHOUD VAN HET VOORSTEL

De gemeenteraad wordt gevraagd: ermee in te stemmen dat bij de herzieningen van de grondexploitaties per 01.01.2014 de volgende grondslagen worden gehanteerd: 1. Indexering van de kosten:

2014 t/m 2015 1% per jaar en na 2015 2,0% per jaar;

2. Indexering van de grondopbrengsten conform de onderstaande staffel: 2014 2015 2016 Opbrengstenindex bedrijven 0,0% 1,0% 2,0% Opbrengstenindex woningbouw 0,0% 0,0% 1,0% Opbrengstenindex kantoren 0,0% 0,0% 1,0% Opbrengsten overig 0,0% 0,0% 1,0%

2017 2,0% 1,0% 1,0% 1,0%

na 2017 2,0% 2,0% 2,0% 2,0%

Er van kennis te nemen dat voor de rekenrente een percentage van 4,5% op jaarbasis wordt gehanteerd voor alle complexen, met uitzondering van de projecten De Veldkamp, Hemmelhorst en XL Businesspark Twente (RBT), waarvoor andere afspraken zijn gemaakt over de rentetoerekening; BESPREEK- EN BESLISPUNTEN

De voorgestelde parameters wijken op twee punten af van de parameters die in de herziening van de grondexploitaties zijn toegepast. De rente per 1 januari 2014 is gemeentebreed verlaagd van 5,5% naar 4,5%. Dit is door uw raad in uw vergadering van 10 september 2013 besloten. Verder is de indexering van de grondprijzen voor bedrijvigheid in 2014 gesteld op 0%. In de vorige herzieningen nog is aangenomen dat de grondprijs voor bedrijvigheid met 1% in 2014 zou toenemen. Hoewel er tekenen zijn dat een licht economisch herstel, lijkt het nog niet verantwoord in 2014 grondprijsstijgingen door te voeren. De voorgestelde parameters vormen de uitgangspunten voor de berekening van de uitkomsten van de grondexploitaties. Andere parameters leiden tot andere uitkomsten. De parameters die worden voorgesteld, zijn het meest realistisch. In het proces van de vaststelling van de herziene grondexploitaties, waarvan dit de eerste stap is, zullen verschillende scenario’s worden gepresenteerd, waarbij de uitkomsten van de grondexploitaties bij verschillende waarden van de parameters zullen worden weergegeven. Op basis daarvan kan de raad zich een oordeel vormen over de grondexploitaties en tot een goede besluitvorming komen over de herziening van de grondexploitaties per 1 januari 2014.


De voorgestelde parameters hebben invloed op de uitkomst van de grondexploitaties. De hier voorgestelde indexering voor de kosten en opbrengsten, de hoogte van de rente en de overige verwachte voor- en nadelen in de grondexploitaties leiden naar verwachting per saldo niet tot grote nadelen in de uitkomst van de grondexploitaties. De voorgestelde indexering van kosten en opbrengsten hebben een nadelig gevolg van € 6 ton voor de voorziening van de grondexploitaties. Dit nadeel kan het totaal van voor- en nadelen worden gecompenseerd. Over het gevolg van de renteaanpassing bent u op 10 september 2013 al geïnformeerd. BIJLAGE(N)

BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN HENGELO,

De secretaris

De burgemeester

Overzicht van parameters die de Netwerksteden toepassen in de herzieningen van de grondexploitaties per 1 januari 2014 Almelo

2014

2015

2016

2017

0% 0% 4%

2% 2% 4%

2% 2% 4%

2% 2% 4,5%

2014

2015

2016

2017

2% 0% 4%

2% 0% 4%

2% 1% 4%

2% 1% 4%

2014

2015

2016

2017

0% 0% 5%

1% 0% 5%

1% 0% 5%

1% 0% 5%

Hengelo

2014

2015

2016

2017

Kosten Index opbr.Bedrijven Index opbr Woningen&Ov Rente

0% 0% 0% 4,5%

0% 1% 0% 4,5%

1% 2% 1% 4,5%

1% 2% 1% 4,5%

Oldenzaal

2014

2015

2016

2017

0% 0% 5%

0% 0% 5%

0% 0% 5%

0% 0% 5%

Kostenindex Opbrengstenindex Rente Borne Kostenindex Opbrengstenindex Rente Enschede Kostenindex Opbrengstenindex Rente

Kostenindex Opbrengstenindex Rente

2018 2019 - 2027 2026 e.v. 2% 2% 2% 2% 2% 2% 4,5% 4,5% 4,5% 2018 2019 - 2027 2026 e.v. 2% 3% 3% 1% 2% 2% 4% 5% 5,5% 2018 2019 - 2027 2026 e.v. 2% 2% 2% 2% 2% 2% 5% 5% 5% 2018 2019 - 2027 2026 e.v. 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 4,5% 4,5% 4,5% 2018 2019 - 2027 2026 e.v. 0% 0% 0% 0% 0% 0% 5% 5% 5%

Als we de parameters die andere Netwerksteden toepassen op de grondexploitaties van Hengelo in herzieningen per 1 januari 2013, dan hebben de parameters van Hengelo (2014), Almelo en Enschede ongeveer dezelfde financiële gevolgen. In alle drie de gevallen moet Hengelo circa € 2 miljoen extra aan voorziening dekken. Bij het besluit van 10 september 2013 tot aanpassing van de interne rekenrente van 5,5% naar 4,5% is dit bedrag ook al door uw Raad ter beschikking gesteld. Dekking is gevonden door de aankoop van "Plassen van Rientjes" te activeren en af te schrijven, zodat de voorziening voor deze aankoop niet meer nodig is en voor het hier beschreven probleem kan wordt ingezet. De parameters van Borne en Oldenzaal zouden grotere financiële gevolgen hebben. Borne heeft de opbrengstindex over de lange termijn 1% lager gesteld dan de kostenindex. Ook is de kostenindex van 3% na 2018 hoger dan die door Almelo, Enschede en Hengelo wordt toegepast. Ook past Borne tot 2019 een lagere rekenrente toe dan Hengelo. Door deze lagere rente als disconteringsvoet voor de voorziening, wordt de te treffen voorziening voor tekorten hoger en wordt minder rente toegevoegd aan de reserve, zodat de dekking voor de voorziening lager wordt. Hierdoor wordt een hogere bijdrage uit de Algemene Dienst noodzakelijk. De voorziening is vergelijkbaar met een saldo op een spaarbankboekje, waarvan de spaarrente wordt verlaagd van 5,5% naar 4,5%. Als de rente die je krijgt wordt verlaagd en je moet in de toekomst een bepaald bedrag betalen, dan moet je extra bijstorten op het saldo dat je nu hebt om dat bedrag te kunnen halen. Oldezaal past helemaal geen indexering van kosten en opbrengsten toe. Dit is een principieel andere rekenmethodiek dan die door de overige netwerksteden wordt toegepast. De kosten en opbrengsten worden in de tijd uitgezet tegen het prijspeil van de peildatum van de herziening . Nu is deze peildatum 1 januari 2014. Uitgangspunt is daarbij dat toekomstige kostenstijgingen worden gedekt door de toekomstige opbrengstenstijgingen. GZ, 11-12-2013



SECTOR

PORT. HOUDER

1007761

Akman

PF-PO

--

ONDERWERP

Instellings- en delegatiebesluit werkgeverscommissie 2014 / Arbeidsvoorwaardenregeling griffie gemeente Hengelo DE RAAD VAN DE GEMEENTE HENGELO BESLUIT:

1. Het Instellings-en delegatiebesluit werkgeverscommissie 2014 vast te stellen. 2. De Arbeidsvoorwaardenregeling griffie gemeente Hengelo vast te stellen


Het Instellings- en delegatiebesluit werkgeverscommissie 2014 ten behoeve van de griffie bevat twee wijzigingen t.o.v. het vorige besluit uit 2006: De belangrijkste wijziging houdt in dat het vaststellen van wijzigingen in en aanvullingen op de arbeidsvoorwaardenregeling voor de griffie (de cao) gedelegeerd wordt aan de werkgeverscommissie. Hierdoor kan de werkgeverscommissie wijzigingen in de HAR vaststellen en hoeft dit niet door de Raad zelf meer gedaan te worden. Dit is opgenomen in een nieuw artikel 1:3a:1:4 en artikel 1:3a:1:5 lid 1 sub a. De tweede wijziging is dat geregeld wordt dat advies wordt gevraagd aan de personeelskamer voordat de raad beslist op bezwaren van griffiemedewerkers. Dit wordt beschreven in artikel 1:3a:1:16 van het besluit. U

U

De rest van het besluit is ongewijzigd gebleven. Arbeidsvoorwaardenregeling griffie gemeente Hengelo: De Raad heeft in 2006 al besloten dat de Hengelose Arbeidsvoorwaarden Regeling (de HAR) ook van toepassing is op het griffiepersoneel. De afgelopen periode zijn er meerdere wijzigingen geweest in de HAR die de Raad nog niet heeft vastgesteld. Het betreffen voornamelijk landelijke wijzigingen in de CAR-UWO die plaatselijk overgenomen moeten worden. De Raad neemt deze wijzigingen door middel van dit besluit in één keer over. De meest recente wijzigingen betreffen o.a. technische wijzigingen ( verandering in artikelnummering en verwijzingen, grammaticale wijzigingen) en het elektronisch verzenden van besluiten ( o.a. salarisstrookje digitaal). U

U


De griffier

DATUM

De voorzitter

21-01-2014



SECTOR

1007761

Akman, Atia

PF-PO

PORT. HOUDER

ONDERWERP

Instellings- en delegatiebesluit werkgeverscommissie 2014 / Arbeidsvoorwaardenregeling griffie gemeente Hengelo PROGRAMMA/FACET-AGENDA

Niet van toepassing


Er worden twee voorstellen gedaan aan de Raad: 1. Een nieuw instellings-en delegatiebesluit werkgeverscommissie 2014 vast te stellen. Deze bevat twee wijzigingen t.o.v. het vorige besluit uit 2006: De belangrijkste wijziging houdt in dat het vaststellen van wijzigingen in en aanvullingen op de arbeidsvoorwaardenregeling voor de griffie (de cao) gedelegeerd wordt aan de werkgeverscommissie. Hierdoor kan de werkgeverscommissie wijzigingen in de HAR vaststellen ( zie hetgeen onder punt 2 staat) en hoeft dit niet door de Raad zelf meer gedaan te worden. Dit is opgenomen in een nieuw artikel 1:3a:1:4 en artikel 1:3a:1:5 lid 1 sub a. De tweede wijziging is dat geregeld wordt dat advies wordt gevraagd aan de personeelskamer voordat de raad beslist op bezwaren van griffiemedewerkers. Dit wordt beschreven in artikel 1:3a:1:16 van het besluit. De rest van het besluit is ongewijzigd gebleven. 2. Besluit vaststelling Arbeidsvoorwaardenregeling griffie gemeente Hengelo. De Raad heeft in 2006 al besloten dat de Hengelose Arbeidsvoorwaarden Regeling (de HAR) ook van toepassing is op het griffiepersoneel. De afgelopen periode zijn er meerdere wijzigingen geweest in de HAR die de Raad nog niet heeft vastgesteld. Het betreffen voornamelijk landelijke wijzigingen in de CAR-UWO die plaatselijk overgenomen moeten worden. De Raad neemt al deze wijzigingen door middel van dit besluit in een keer over. De meest recente wijzigingen betreffen o.a. technische wijzigingen ( verandering in artikelnummering en verwijzingen, grammaticale wijzigingen) en het elektronisch verzenden van besluiten ( o.a. salarisstrookje digitaal). (Nb. Het college heeft deze wijzigingen al overgenomen met betrekking tot de ambtenaren)


Een nieuw instellings-en delegatiebesluit werkgeverscommissie 2014 vast te stellen en de Arbeidsvoorwaarden griffiegemeente Hengelo vast te stellen.

BESPREEK- EN BESLISPUNTEN

1. Een nieuw instellings-en delegatiebesluit werkgeverscommissie 2014 vast te stellen. Een bevoegdheid van de raad wordt hiermee gedelegeerd naar de werkgeverscommissie, met name de vaststelling van de arbeidsvoorwaarden van de griffiemedewerkers. Dat is een keuze die bewust gemaakt moet worden. Anderzijds is het zo dat de meeste en belangrijkste wijzigingen in de CAO

landelijke afspraken zijn met de bonden, welke door de Raad overgenomen moeten worden. Er is daarbij vaak nauwelijks of geen keuzevrijheid. In dat kader is het raadzaam om de Raad niet te belasten met de vaststelling van deze “hamerstukken”. 2. Besluit vaststelling Arbeidsvoorwaardenregeling griffie gemeente Hengelo.


Deze voorstellen hebben geen financiële aspecten

BIJLAGE(N)

1. Instellings- en delegatiebesluit werkgeverscommissie ter uitvoering van de Hengelose arbeidsvoorwaarderegeling ten behoeve van de griffie 2014 2. Besluit vaststelling arbeidsvoorwaardenregeling griffie gemeente Hengelo

DE RAAD VAN DE GEMEENTE HENGELO,

De griffier

De vice- voorzitter

Griffie Zaak.nr.

: 1007761

De raad der gemeente Hengelo; gelezen het voorstel van de werkgeverscommissie, Overwegende dat het wenselijk is een geactualiseerd instellings- en delegatiebesluit werkgeverscommissie vast te stellen gelet op de artikelen 83, 85, 107e en 156 van de Gemeentewet en het besluit van de raad tot het van overeenkomstige toepassing verklaring van de arbeidsvoorwaarden van de gemeente Hengelo ten aanzien van de griffie, d.d. 11 april 2006, nummer 109786 BESLUIT : Voor de uitvoering van de Hengelose Arbeidsvoorwaardenregeling ten behoeve van de griffie een Werkgeverscommissie in te stellen en de taak en bevoegdheden daarvan vast te stellen in volgend INSTELLINGS- EN DELEGATIEBESLUIT WERKGEVERSCOMMISSIE TER UITVOERING VAN DE HENGELOSE ARBEIDSVOORWAARDENREGELING TEN BEHOEVE VAN DE GRIFFIE 2014 Artikel 1:3a:1:1 Werkgeverscommissie 1 2 3 4

5

De raad stelt ten behoeve van de uitvoering van de Hengelose Arbeidsvoorwaardenregeling ten behoeve van de griffie een werkgeverscommissie in, die bestaat uit drie raadsleden. De werkgeverscommissie fungeert als eerstverantwoordelijke voor de personele en organisatorische zaken van de griffie. De leden van de werkgeverscommissie worden op voordracht van de fractievoorzitters door de raad benoemd voor de duur van de zittingsperiode van de raad. Besluitvorming van de werkgeverscommissie geschiedt bij gewone meerderheid van stemmen. De leden van de werkgeverscommissie zoals bedoeld in lid 1 van dit artikel hebben als enige stemrecht bij het nemen van besluiten. Bij staking der stemmen geeft de stem van de voorzitter de doorslag. De burgemeester heeft als voorzitter van de raad een permanente uitnodiging in de vergaderingen aanwezig te zijn en aan de beraadslagingen deel te nemen. De burgemeester heeft geen stemrecht bij besluitvorming door de werkgeverscommissie. Artikel 1:3a:1:2 Voorzitter

1 2

De werkgeverscommissie regelt in onderling overleg haar voorzitterschap. De voorzitter voorziet bij eventuele verhindering in zijn vervanging. De voorzitter is belast met: a. de leiding van de vergadering; b. het doen naleven van deze regeling; c. hetgeen deze regeling hem verder opdraagt. Artikel 1:3a:1:3 Griffier

1 2

De werkgeverscommissie wordt ambtelijk ondersteund door de griffier. De werkgeverscommissie kan besluiten zonder dan wel met andere ambtelijke ondersteuning te vergaderen. Artikel 1:3a:1:4 Delegatie

1

De Raad delegeert aan de werkgeverscommissie haar bevoegdheid om wijzigingen van en aanvullingen op de arbeidsvoorwaardenregeling vast te stellen.

Artikel 1:3a:1:5 Taak van de Werkgeverscommissie 1

De werkgeverscommissie heeft tot taak: a. b. c. d. e. f. g. h.

Het vaststellen van wijzigingen en aanvullingen op arbeidsvoorwaardenregelingen; het nemen van besluiten over de individuele rechtspositie van de griffier, met uitzondering van de besluiten omtrent benoeming, schorsing en ontslag zoals bedoeld in artikel 107 van de Gemeentewet; het benoemen, schorsen en ontslaan van de medewerkers van de griffie als bedoeld in artikel 107e, lid 2 van de Gemeentewet; het nemen van de overige besluiten betreffende de individuele rechtspositie van de medewerkers van de griffie; het doen van voorstellen aan de raad omtrent door de raad te nemen besluiten inzake benoeming, schorsing en ontslag van de griffier c.q. loco-griffiers; het doen van voorstellen aan de raad over uitbreiding of inkrimping van de griffie; het voeren van overleg met de griffier over de voortgang van de werkzaamheden; overige tot het werkgeverschap behorende taken.

Artikel 1:3a:1:6 Voorbereiding besluiten De voorbereiding van de in artikel 1:3a:1:4 bedoelde besluiten ten aanzien van de griffier die zijn voorbehouden aan de raad, wordt namens de raad uitgevoerd door de werkgeverscommissie. Artikel 1:3a:1:7 Mandaat 1 2

De werkgeverscommissie kan haar bevoegdheden ten behoeve van de griffier door de burgemeester laten uitoefenen voor zover dat in de dagelijkse uitvoering van arbeidsvoorwaardenregelingen gebruikelijk is. De werkgeverscommissie kan haar bevoegdheden ten behoeve van de medewerkers van de griffie door de griffier laten uitoefenen voor zover dat in de dagelijkse uitvoering van arbeidsvoorwaardenregelingen gebruikelijk is. Artikel 1:3a:1:8 Beslotenheid van vergaderingen

1 2 3

De vergaderingen van de commissie worden in het belang als bedoeld in artikel 10 lid 2 sub e van de wet openbaarheid van bestuur in beslotenheid gehouden. Op de agenda, de stukken, het behandelde ter vergadering en het verslag wordt aan de leden en de voorzitter en de overige aanwezigen geheimhouding opgelegd. Indien een raadslid de stukken als bedoeld in het tweede lid wil inzien, kan hij dat verzoek indienen bij de voorzitter van de commissie. De voorzitter weigert een dergelijk verzoek slechts als de inzage in strijd is met het openbaar belang. Artikel 1:3a:1:9 Schriftelijke raadpleging

1 2

In bijzondere gevallen – ter beoordeling van de voorzitter – kan de commissie schriftelijk worden geraadpleegd. Indien schriftelijk afdoening bij één of meer leden op bezwaar stuit, geschiedt de behandeling van het desbetreffende stuk in de eerstvolgende vergadering. Artikel 1:3a:1:10 Vergaderfrequentie De commissie vergadert tenminste tweemaal per jaar en voorts zo vaak als door de voorzitter, één van beide leden of door de griffier nodig wordt geacht. Artikel 1:3a:1:11 Besluitvorming

1 2

Besluiten worden genomen bij meerderheid van stemmen, uitgebracht door de leden zoals bedoeld in artikel 1:3a:1:1 Besluiten worden alleen genomen indien in de vergadering meer dan de helft van het aantal zitting hebbende leden aanwezig is.

Artikel 1:3a:1:12 Besluitenlijst /verslag 1 2

De griffier draagt zorg voor het opstellen van een besluitenlijst alsmede een verslag van elke vergadering. De besluitenlijst alsmede het verslag wordt in de eerstvolgende vergadering aan de orde gesteld. Artikel 1:3a:1:13 Deelname aan de beraadslaging door derden

1 2

De werkgeverscommissie kan derden uitnodigen in de vergadering het woord te voeren. Een beslissing daartoe wordt op voorstel van de voorzitter of een lid genomen alvorens met de beraadslaging van het aan de orde zijnde agendapunt een aanvang wordt genomen. Artikel 1:3a:1:14 Uitvoering van besluiten De voorzitter is belast met de uitvoering van de besluiten van de commissie en ondertekent de stukken die van de commissie uitgaan. Artikel 1:3a:1:15 Verantwoording en toezicht De werkgeverscommissie brengt jaarlijks verslag uit aan de raad van de werkzaamheden en bevindingen van de commissie. Artikel 1:3a:1:16 Bezwaarschriften medewerkers

1 2 3

Indien medewerkers van de griffie bezwaar maken in het kader van de Algemene Wet Bestuursrecht tegen besluiten die hun rechtspositie betreffen, dient de Raad alvorens op dat bezwaar te besluiten advies te vragen aan de Commissie voor de bezwaarschriften. De Werkgeverscommissie is bevoegd iemand aan te wijzen die de Raad ter zitting vertegenwoordigt. De Werkgeverscommissie is bevoegd besluiten te nemen op bezwaar overeenkomstig haar bevoegdheden zoals opgenomen in artikel 1:3a:1:4 van dit instellingsbesluit. Artikel 1:3a:1:17 Uitleg verordening In gevallen waarin dit reglement niet voorziet of bij twijfel over de toepassing van het reglement beslist de werkgeverscommissie op voorstel van de voorzitter. Artikel 1:3a:1:18 Inwerkingtreding Dit besluit treedt in werking op de dag na vaststelling door de raad. Artikel 1:3a:1:19 Citeertitel Dit besluit kan worden aangehaald als instellings- en delegatiebesluit Werkgeverscommissie ter vaststelling en uitvoering van de Hengelose Arbeidsvoorwaardenregeling ten behoeve van de griffie 2014.

Aldus gedaan door de raad der gemeente Hengelo in zijn openbare vergadering van 21 januari 2014 , voorzitter

, griffier

Besluit vaststelling Arbeidsvoorwaardenregeling griffie De raad van de gemeente Hengelo; Gelezen het voorstel van de werkgeverscommissie, gelet op de artikelen 107e, eerste lid, van de Gemeentewet en Titel III van de Ambtenarenwet; gelet op het raadsbesluit d.d. 18 juli 2006 tot het instellen van een werkgeverscommissie; Besluit vast te stellen: Artikel 1 De arbeidsvoorwaardenregeling van de gemeente Hengelo ( de Hengelose Arbeidsvoorwaarden Regeling) zoals deze luidt op 1 november 2013 over te nemen en vast te stellen ten behoeve van de griffier en de medewerkers van de griffie; Artikel 2 Dit besluit treedt in werking op de dag na vaststelling door de raad. Artikel 3 Dit besluit wordt aangehaald als ‘Arbeidsvoorwaardenregeling griffie gemeente Hengelo.’ Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van 21 januari 2014.

,voorzitter

,griffier

1



SECTOR

PORT. HOUDER

514707

Eeftink

Gri

--

ONDERWERP

Organisatieverordening griffie en Instructiebesluit griffier

DE RAAD VAN DE GEMEENTE HENGELO BESLUIT:

-

De organisatueverordening griffie vast te stellen; Het ‘instructiebesluit voor de raadsgriffier van de gemeente Hengelo vast te stellen.


De organisatieverordening griffie: In deze verordening wordt onder meer geregeld dat het griffiepersoneel bij de OR en het GO van het college kan aanhaken. Ook wordt geregeld op welke wijze de griffier ondersteuning kan krijgen van medewerkers van het college. U

Instructiebesluit griffier Het Instructiebesluit is geactualiseerd naar de laatste inzichten en naar de gegroeide praktijk in Hengelo. Zo is er sprake van het invoeren van een periodiek overleg tussen de griffier en de gemeentesecretaris over een aantal nader genoemde onderwerpen, artikel 2.3. Ook de invoering van de beleidsagenda heeft een aanpassing in de artikelen tot gevolg, artikel 2.4 . Tevens wordt nu duidelijk geregeld dat de griffier de budgethouder is van budgetten van de raad en de griffie, artikel 2.2. U


De griffier

DATUM

De voorzitter

21-01-2014



SECTOR

PORT. HOUDER

514707

Eeftink

Gri

--

ONDERWERP

Organisatieverordening griffie en Instructiebesluit griffier

PROGRAMMA/FACET-AGENDA

01- Middelen


Bij deze bieden wij uw raad ter vaststelling aan een tweetal zaken: de ‘organisatie verordening griffie’ en het ‘instructiebesluit voor de raadsgriffier van de gemeente Hengelo’. De organisatie verordening is een uitvloeisel van het gestelde in de Gemeentewet. In artikel 107, eerste lid van de Gemeentewet staat: ‘De raad kan regels stellen over de organisatie van de griffie’. Tot nu toe is er in Hengelo geen organisatieverordening griffie vastgesteld. In 2006 is er wel:  Een Instructiebesluit voor de griffier vastgesteld gebaseerd op artikel 107a, tweede lid Gemeentewet, en:  Een Regeling voor de werkgeverscommissie vanuit de raad vastgesteld, gebaseerd op artikel 83 Gemeentewet. Gelet op de ontwikkelingen en gelet op het gestelde in het boek ‘De rechtspositie griffier in het decentrale bestuur’ van de Vereniging van griffiers is het nuttig en raadzaam om als raad een organisatieverordening voor de griffie vast te stellen. Het is een ‘Model organisatie verordening’, waarvan uiteraard kan worden afgeweken als wij vinden dat daarvoor in de Hengelose situatie aanleiding is. Dat model heeft als basis gediend voor het opstellen van deze verordening, en is aangevuld met elementen uit de Hengelose situatie; ook is gekeken naar de verordening van Enschede en bijvoorbeeld Etten Leur die een en ander ook goed doordacht en geregeld hebben. Tevens bieden wij u aan een geactualiseerd instructiebesluit voor de griffier.


De belangrijkste elementen uit de organisatieverordening. In deze verordening wordt geregeld dat het griffiepersoneel bij de OR en het GO van het college kan aanhaken, waarmee het college overigens heeft ingestemd. Dit was tot nu toe niet geregeld. Overigens wijkt onze regeling af van het Model: de redenen hiervoor zijn in de artikelsgewijze toelichting uitvoerig weergegeven. In hoofdstuk 3 over Medezeggenschap is een regeling opgenomen waarbij de griffie aanhaakt bij de medezeggenschap zoals die voor de medewerkers van de ambtelijke organisatie van de gemeente Hengelo is geregeld. Een en ander kan zo worden besloten door de gemeenteraad omdat er een positief advies van de Ondernemingsraad is ontvangen, Zie de brief die als bijlage 2 is toegevoegd. De suggestie van de OR tot het aanpassen van een artikel is overgenomen.

U

a.

b.

In artikel 2.4 is geregeld hoe het Beheer en de ondersteuning van de griffie geregeld is. Ook dat artikel wijkt af van het Model; het Model gaat er vanuit dat de griffier dienstverleningsovereenkomsten afsluit met het college of de secretaris voor het leveren van diensten. Dit past niet goed in de gedachte van de netwerkgriffie, en niet bij de gegroeide cultuur van de ondersteuning van de raad in Hengelo.

c.

De financiën van de griffie. Het Model gaat er vanuit dat de griffie op basis van het Jaarplan een begroting vaststelt en dat de raad vervolgens rond de griffie een aparte) begroting vaststelt, los van de gemeentelijke programmabegroting. Dat is in Hengelo (en in de meeste gemeenten) niet gebruikelijk. Vandaar dat in deze verordening voor de vaststelling en de verantwoording van de griffie-budgetten wordt aangehaakt aan de reguliere P&C cyclus, zoals we dat tot nu toe ook doen.

d.

Tenslotte wordt in deze verordening een aantal zaken geregeld die nu in het Instructiebesluit griffier zijn opgenomen, maar die eigenlijk thuishoren in deze verordening. Dit betekent dat het Instructiebesluit griffier van 2006 ook aangepast moet worden (en niet alleen om deze reden). In dit voorstel wordt daarom aangegeven dat de werkgeverscommissie een voorstel aan de raad doet om een nieuw ‘Instellings- en delegatiebesluit werkgeverscommissie’ vast te stellen. Die instructie is in een separaat voorstel aan uw raad aangeboden. Voor het overige verwijzen wij u naar de verordening en naar de artikelsgewijze toelichting.

U

Toelichting op het Instructiebesluit voor de raadsgriffier van de gemeente Hengelo

Ook het Instructiebesluit is geactualiseerd waarbij het Instructiebesluit naar de laatste inzichten en naar de gegroeide praktijk in Hengelo is geactualiseerd. Zo is er sprake van het invoeren van een periodiek overleg tussen de griffier en de gemeentesecretaris over een aantal nader genoemde onderwerpen, artikel 2.3. Ook de invoering van de beleidsagenda heeft een aanpassing in de artikelen tot gevolg, artikel 2.4. Tevens wordt nu duidelijk geregeld dat de griffier de budgethouder is van budgetten van de raad en de griffie, artikel 2.2. BESPREEK- EN BESLISPUNTEN

De Bespreek- en beslispunten zijn hiervoor weergegeven.


N.v.t.

BIJLAGE(N)

• • •

Bijlage 1: Organisatieverordening griffie Relevante weten regelgeving in het kader van de rechtmatigheid controle voor de gemeente Hengelo, naar de stand van 6 november 2013. Bijlage 2: Brief van de OR Bijlage 3: Instructie voor de raadsgriffier van de gemeente Hengelo.


De griffier

De voorzitter

ORGANISATIEVERORDENING

GRIFFIE

De raad van de gemeente Hengelo, gelezen het voorstel van de werkgeverscommissie d.d. 12 december 2013: gelet op artikel 107e, eerste lid, Gemeentewet besluit: vast te stellen de organisatieverordening van de griffie: hoofdstuk 1 Begripsbepalingen

Artikel 1.1 Begrippen

In deze verordening wordt verstaan onder: Griffier:

de op grond van artikel 107 Gemeentewet door de raad benoemde functionaris;

Griffie:

de organisatie die valt onder de verantwoordelijkheid van de raad, bestaande uit de griffier en de onder zijn verantwoordelijkheid functionerende ambtenaren;

Werkgeverscommissie: de door de raad op grond van artikel 83 van de Gemeentewet ingestelde commissie waaraan de werkgeversfunctie van de griffie(r) is gedelegeerd.

hoofdstuk 2 Organisatie van de griffie Artikel 2.1 Organisatiedoelstellingen 1.

De organisatiedoelstellingen van de griffie: a Ondersteuning en advisering van de raad, het presidium en ingestelde commissies bij het invullen van hun kaderstellende, controlerende en volksvertegenwoordigende rol; b Stimuleren en faciliteren van een goed functioneren van de raad; c Bijdragen aan het waarmaken van de ambities van de raad; d Het verrichten van werkzaamheden en het leveren van producten die kwalitatief hoogwaardig en betrouwbaar zijn; e Een werkwijze die zich kenmerkt door partijpolitieke onafhankelijkheid en openheid; f Een bedrijfsvoering hanteren die aansluit bij de systematiek van de ambtelijke organisatie. Formatie

2.

De raad stelt op voorstel van de werkgeverscommissie de formatie van de griffie en de op de griffie aanwezige functies vast. Artikel 2.2 Aansturing griffie

1 2 3 4

De werkgeverscommissie is verantwoordelijk voor de aansturing van de griffie. De raad stelt op voorstel van de werkgeverscommissie een instructie vast, zoals bedoeld in artikel 107a Gemeentewet. De griffier handelt naar zijn instructie. De griffier legt verantwoording af aan de raad over het functioneren van de griffie in het jaarplan en jaarverslag. Artikel 2.3 Financiën

De raad stelt jaarlijks de begroting van de griffie vast.

131206 organisatiever griffie def 2013.docPagina 1 van 4

12-12-2013

Artikel 2.4 Beheer en ondersteuning 1. 2. 3.

4.

Het algemeen beheer van de griffie berust bij de werkgeverscommissie. Onder toezicht van de werkgeverscommissie is het dagelijks beheer en de algehele leiding van de griffie opgedragen aan de griffier. De griffie maakt in ondersteunende zin gebruik van de binnen de ambtelijke organisatie bestaande faciliteiten, met name op het terrein van het personeels-, informatie- (waaronder mede communicatie moet worden verstaan), organisatie-, financieel-, juridisch -, automatiserings -, en huisvestingsbeheer en –beleid. Voor zover de ondersteunende functies werkzaamheden ten behoeve van de griffie uitvoeren handelen zij overeenkomstig de aanwijzingen van de griffier.

hoofdstuk 3 Medezeggenschap Artikel 3.1 Ondernemingsraad 1. De griffie voert samen met de ambtelijke organisatie een gemeenschappelijke ondernemingsraad als bedoeld in artikel 3 van de Wet op de ondernemingsraden (WOR). 2. De directeur geldt voor wat betreft de griffie als bestuurder in de zin van de WOR. 3. Voor zover er in het overleg met de ondernemingsraad als bedoeld in artikel 23 van de WOR (hierna: de overlegvergadering) onderwerpen worden besproken die alleen de griffie en/of het griffiepersoneel rechtstreeks of middellijk aangaan, wordt de directeur in de overlegvergadering bijgestaan door de griffier. 4. Alle medewerkers van de griffie verkrijgen door de instelling van een gemeenschappelijke OR formeel actief en passief kiesrecht voor de gemeenschappelijke OR. De griffier heeft geen actief en geen passief kiesrecht voor de gemeenschappelijke OR. Artikel 3.2 Georganiseerd overleg 1. Voor de medewerkers van de griffie gelden dezelfde arbeidsvoorwaarden als die van de medewerkers van de ambtelijke organisatie van het college van Burgemeester en wethouders. 2. De commissie van het GO van de ambtelijke organisatie geldt als commissie van GO van de medewerkers van de griffie. De wethouder Personeelszaken treedt hierin op mede namens de werkgeverscommissie. 3. Ingeval van organisatiewijzigingen van de griffie wijst de werkgeverscommissie uit zijn midden een vertegenwoordiger aan om, al dan niet tezamen met de wethouder personeelszaken, overleg met de vakorganisaties te voeren. Hoofdstuk 4 Slotbepalingen Artikel 4.1 In gevallen waarin deze verordening niet voorziet, pleegt de griffier voor zover nodig overleg met de werkgeverscommissie. Artikel 4.2 Deze verordening kan worden aangehaald als ‘Organisatieverordening van de griffie van de gemeente Hengelo’. Artikel 4.3 Deze verordening treedt in werking op de dag volgende op die van zijn bekendmaking. Aldus besloten door de raad in zijn openbare vergadering van 21 januari 2014 de griffier,

de voorzitter,


12-12-2013

Toelichting organisatieverordening griffie Algemeen De raad kan op grond van artikel 107e Gemeentewet regels stellen over de organisatie van de griffie. De raad legt deze regels vast in een organisatieverordening. In een dergelijke verordening worden op hoofdlijnen de taken benoemd van de griffie, het regelt in hoofdlijnen de positie van de werkgeverscommissie t.o.v. de griffie, en de verordening spreekt zich uit over de wijze waarop de medezeggenschap van het griffiepersoneel is geregeld. Nadere uitwerking van de onderdelen vindt bij separate besluiten plaats. Artikelsgewijze toelichting: Hoofstuk 1 Begripsbepalingen Artikel 1 Begripsbepalingen Dit artikel spreekt voor zich Hoofdstuk 2 Organisatie van de griffie Artikel 2.1 Organisatiedoelstellingen en formatie Het is van belang dat de raad stilstaat bij wat voor een soort griffie hij als ondersteuning wenst te hebben en dus welke functies hij wenst te zien ingevuld. Bij een open cultuur is het vanzelfsprekend dat de griffier zowel gevraagd als ook uit eigen beweging adviezen kan geven die bijdragen aan het vervullen van de rollen van de raad. In dit artikel worden de organisatie doelstellingen benoemd en worden regels gesteld over de wijze waarop de formatie van de griffie wordt bepaald. Artikel 2.2 Aansturing griffie(r) De raad van de gemeente Hengelo laat de griffie aansturen door een werkgeverscommissie bestaande uit leden van de raad. Deze commissie is verantwoordelijk voor het voeren van functionerings- en beoordelingsgesprekken met de griffier. Daarnaast stuurt de raad van de gemeente Hengelo de griffier aan op grond van de vastgestelde Instructie voor de griffier. De griffier legt als diensthoofd verantwoording af aan de raad over het functioneren van de griffie in een jaarplan en jaarverslag. Het jaarplan van de griffie voor enig jaar omvat mede het jaarverslag van het voorgaande jaar en wordt uiterlijk in februari van het lopende jaar door de werkgeverscommissie vastgesteld. De raad wordt hierover geïnformeerd. Artikel 2.3 Financiën De financiële planning en verantwoording maakt onderdeel uit van de reguliere p&c-cyclus en wordt opgenomen in de bij die p&c-cyclus behorende documenten. Dit betekent dat de begroting van de griffie wordt vastgesteld bij de begroting van de gemeente en dat de jaarrekening van de griffie wordt vastgesteld bij de vaststelling van de jaarrekening van de gemeente. Artikel 2.4 Beheer Het is niet efficiënt en doelmatig dat de griffier alle uit de arbeidsvoorwaardenregelingen en de hierop gebaseerde personele besluiten voortvloeiende technische uitvoeringshandelingen verricht. Dat geldt evenzeer voor overige bedrijfsvoeringtechnische handelingen (huisvesting, financiën, e.d.). Daarnaast is het ook van belang de advisering en de overige ondersteuning van bijvoorbeeld een afdeling Personeelszaken te regelen. In de gemeente Hengelo is bij de invoering van het duale stelsel gekozen voor een netwerkgriffie, dat wil zeggen dat de kerntaken van de griffie door de griffiemedewerkers zelf worden uitgeoefend. De overige bedrijfsvoeringwerkzaamheden en taken worden door de ambtelijke organisatie behartigd en geleverd. De griffie is in dat opzicht klant van bijvoorbeeld de afdeling communicatie, van de afdeling DIV, van het secretariaat en Flexpool en van de afdeling facilitaire zaken (boden, post). Dit betekent dat de griffier bij de vervulling van zijn taken een beroep kan doen op de expertise van de ambtelijke organisatie verbonden aan het college van B&W, al dan niet door tussenkomst van de gemeentesecretaris, waarbij de griffier de verantwoordelijkheid behoudt.


12-12-2013

Hoofdstuk 3 Medezeggenschap Artikel 3.1 Ondernemingsraad De ambtelijke organisatie en de griffie vormen formeel twee aparte ondernemingen in de zin van de Wet op de ondernemingsraden (WOR). De rechtspersoon gemeente Hengelo is de (enige) ondernemer. De griffiemedewerkers hebben geen actief en passief kiesrecht voor de ondernemingsraad van de ambtelijke organisatie. Als de griffie een eigen OR zou hebben, is niet de directeur maar de griffier bestuurder in de zin van de WOR. De WOR biedt de ondernemer met meer dan één onderneming echter de mogelijkheid om de medezeggenschap binnen de ondernemingen te combineren. Als er in de ondernemingen samen ten minste 50 personen werkzaam zijn, kan een gemeenschappelijke OR worden ingesteld (artikel 3 WOR). De ondernemingen worden dan beschouwd als één onderneming in de zin van de WOR. Dit is wenselijk wanneer de ondernemingen zo sterk met elkaar samenhangen dat de instelling van aparte ondernemingsraden minder effectief is of een van de ondernemingen te klein is voor de instelling van een eigen ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging (PVT). Ook is e.e.a. als wenselijk aan te merken wanneer er zaken aan de orde zijn die alle ondernemingen betreffen, zoals belangrijke investeringen (bijv. ingrijpende verbouwingen, milieuvoorzieningen, technologische voorzieningen). Tenslotte kunnen aangelegenheden aan de orde zijn die het personeelsbeleid of de arbeidsomstandigheden in alle ondernemingen betreffen. In dit artikel wordt de griffie aangesloten bij de ondernemingsraad van de ambtelijke organisatie. Burgemeester en wethouders dienen hiertoe overigens afzonderlijk te besluiten. Om praktische redenen is ervoor gekozen om de directeur ook v.w.b. de griffie als bestuurder in de zin van de WOR aan te merken. Om in geval van bespreking van onderwerpen m.b.t. de griffie in de overlegvergadering de inbreng van de griffier te waarborgen, is bepaald dat de griffier tezamen met de directeur aan de overlegvergadering kan deelnemen. De verslagen van de OR vergaderingen worden op intranet geplaatst en zijn op die wijze ook voor het personeel van de griffie te lezen. Mochten er niet openbare verslagen worden gemaakt die specifiek over de griffie gaan dan worden die aan het griffiepersoneel toegestuurd. Artikel 3.2 Georganiseerd overleg Het commissiebestel is ten gevolge van de Wet dualisering gemeentebestuur gewijzigd. Er is geen sprake meer van gemengde commissies, bestaande uit raadsleden en collegeleden, e.e.a. met uitzondering van de bezwaarschriftencommissie en de klachtencommissie. In het nieuwe stelstel stelt ieder bestuursorgaan eigen commissies in. De wet spreekt van "bestuurscommissies" en "andere commissies". Aangezien het Georganiseerd Overleg (GO) geen overgedragen bevoegdheden uitoefent, moet het GO worden beschouwd als een "andere commissie" in de zin van artikel 84 van de Gemeentewet. Aangezien het college bevoegd is de rechtspositie van ambtenaren vast te stellen, geldt het GO als een door het college ingestelde commissie; raadsleden kunnen daarin volgens de wet geen zitting hebben. De raad is bevoegd om de rechtspositie van de griffie vast te stellen, maar kan geen deel meer uitmaken van het bestaande GO. Voor zover op het griffiepersoneel de gemeentelijke rechtspositie geheel van toepassing is vormt dit geen probleem; de vertegenwoordiger uit het college vertegenwoordigt het gemeentebestuur in zijn algemeenheid. Anders ligt het bij toekomstige ingrijpende organisatieveranderingen op de griffie. De organisatie van de griffie is geen zaak van het college. Voor overleg daaromtrent zal een vertegenwoordiger door de raad moeten worden aangewezen om overleg met de vakorganisaties te voeren. In dit artikel wordt bepaald dat de aanwijzing geschiedt door en uit de werkgeverscommissie. Hoofdstuk 4 Slotbepalingen De inhoud van dit hoofdstuk spreekt voor zich.


12-12-2013

De bestuurder van de ondernemingsraad van de gemeente Hengelo Mevrouw H.G.M. Coenders, directeur

Onderwerp Organisatieverordening griffie

Uw kenmerk

Gemeente Hengelo Postbus 18 7550 AA Hengelo

Datum 29 oktober 2013

Ons kenmerk 75-2013

Geachte mevrouw Coenders,

Op 24 augustus vroeg u, bij de OR, aandacht voor de aanpassing van de organisatieverordening van de griffie. Het betreft hier geen instemmings- of adviesvraag in het kader van de WOR. De ondernemingsraad heeft zich verdiept in de door u aangeleverde stukken, te weten de concept-organisatieverordening griffie, de bijbehorende toelichting en een overzicht van de vragen die uzelf daarbij gesteld heeft aangevuld met de bijbehorende antwoorden van de griffier dhr. Eeftink. Uit deze stukken werd ons duidelijk dat de totale gemeentelijke organisatie bestaat uit een tweetal ondernemingen, te weten het ambtelijke apparaat en de griffie. De medewerkersvertegenwoordiging van het ambtelijke apparaat is geregeld in de vorm van de ondernemingsraad. Voor de griffie is dat gezien de geringe omvang van deze onderneming niet het geval. Ondanks dat de griffie een andere onderneming is dan het ambtelijk apparaat kan door het instellen van een gezamenlijke OR de medewerkersvertegenwoordiging voor de griffiemedewerkers gedaan worden door de OR van het ambtelijk apparaat. De griffiemedewerkers hebben dan een actief en passief kiesrecht in de gezamenlijke OR. De griffie heeft nu een concept-organisatieverordening geschreven waarin de medewerkersvertegenwoordiging vastgelegd is. Hierin misten wij als OR echter een zinsnede die expliciet benoemd dat het instellen van een gemeenschappelijke ondernemingsraad het kiesrecht voor de griffiemedewerkers regelt. Na overleg met mw. Atia Akman van juridische zaken is nu het voorstel een artikel toe te voegen aan de concept-verordening, te weten: Artikel 3.1 lid 4: Alle medewerkers van de griffie verkrijgen door de instelling van een gemeenschappelijk OR hierdoor formeel actief en passief kiesrecht voor de gemeenschappelijk OR. De griffier heeft geen actief en geen passief kiesrecht voor de gemeenschappelijke OR.

Bezoekadres Hazenweg 121 / kamer 728

Behandeld door Ondernemingsraad [email protected] Tel. 074-2459497

Bladnummer:

2

De OR ziet graag dat dit artikel wordt toegevoegd aan de concept-verordening. Indien dit gebeurt ondersteunen wij graag de invoering van hetgeen in deze verordening wordt voorgesteld. Dit betekent wel dat de OR zijn eigen regelementen moet aanpassen. Dit willen wij graag de komende maanden gaan doen in de aanloop naar onze verkiezingen.

Met vriendelijke groet, de ondernemingsraad van de gemeente Hengelo, namens deze,

E.M. Nijhuis voorzitter

R.F. van der Wijngaart secretaris

BIJLAGE 3: Dienst/Sector: Griffie Nr.: 514707 De raad der gemeente Hengelo; Gelezen het voorstel van de werkgeverscommissie d.d. 12 december 2013, Overwegende dat het wenselijk is een geactualiseerde instructie voor de raadsgriffier vast te stellen gelet op artikel 107a van de Gemeentewet, Besluit: vast te stellen de volgende INSTRUCTIE VOOR DE RAADSGRIFFIER VAN DE GEMEENTE HENGELO hoofdstuk 1 Begripsbepalingen Artikel 1:1 Begripsbepalingen In deze instructie wordt verstaan onder:  griffier: de op grond van artikel 107 Gemeentewet door de raad benoemde functionaris;  griffie: de organisatie die valt onder de verantwoordelijkheid van de raad, bestaande uit de griffier en de onder zijn verantwoordelijkheid functionerende ambtenaren;  werkgeverscommissie: een door de raad op grond van artikel 83 van de Gemeentewet ingestelde commissie waaraan de werkgeversfunctie van de griffie(r) is gedelegeerd;  presidium: een door de raad ingesteld overleg ten behoeve van het voorbereiden van de agenda’s van de raad (en de raadscommissies);  beleidsagenda: planning- en sturingsinstrument voor (strategische) agendering van (meerjarige) beleidsprioriteiten en beleidsvoorstellen van de raad. Toelichting: Artikel 1.1.,begripsbepalingen is toegevoegd, stond niet in de Instructie van 2006, maar is aanvullend nuttig en kan misverstanden voorkomen. hoofdstuk 2 Instructie voor de griffier Artikel 2.1 Taken en bevoegdheden De griffier heeft op hoofdlijnen de volgende taken: a. Hij verleent advies en bijstand aan de raad, zijn leden en alle door de raad ingestelde commissies, werkgroepen en overige organen en draagt zorg voor de logistieke, procedurele en procesmatige voorbereiding en nazorg van de vergaderingen daarvan; b. Hij is verantwoordelijk voor het ontwikkelen, innoveren en bewaken van procedures en processen ten behoeve van besluitvorming door de raad en stemt deze af met de ambtelijke organisatie; c. Hij is verantwoordelijk voor de overige voorzieningen van de raad;

1

d. e.

f.

Hij is verantwoordelijk voor het aanvragen van ambtelijke ondersteuning ten behoeve van de raad aan de gemeentesecretaris/algemeen directeur (als hiervoor onder a); Hij is desgevraagd verantwoordelijk voor het verkrijgen van ambtelijke bijstand voor de leden van de raad, als omschreven in de Verordening op de ambtelijke bijstand. Voorschriften hierover worden gesteld bij de verordening op de

ambtelijke bijstand:

Hij is verantwoordelijk voor het bijdragen aan overleg en samenwerking tussen gemeenteraden binnen de regio Twente.

Toelichting: Artikel 2.1 over taken en bevoegdheden - a en b van deze Instructie 2013 vervangen een serie leden van artikel 1 van de Instructie 2006. Ook het verlenen van advies bij het gebruik van de instrumenten die de raad volgens de Gemeentewet hebben gekregen, valt hieronder. - c van de Instructie 2013, ‘de overige voorzieningen van de raad’ is een toevoeging en vinden we van belang omdat we daar de overige logistieke zaken mee bedoelen zoals het verwerken van adreswijzigingen, de wijzigingen van e-mail adressen, vragen over de toepassing van regelingen voortvloeiend uit de verordening rechtspositie wethouders, raads- en commissieleden 2011. - d van de Instructie 2013, het aanvragen van ambtelijke ondersteuning voor de raad is een toevoeging en past bij de gedachte van een netwerkgriffie ,waarbij de griffie ter ondersteuning van zijn werkzaamheden capaciteit kan vragen voor bepaalde taken bij de gemeentesecretaris/ algemeen directeur. Past ook als nadere uitwerking van artikel 2.4, lid 3, van de Organisatieverordening griffie. Dit is overigens een andere vorm van ondersteuning als bedoeld in de verordening ambtelijke bijstand. - e is overeenkomstig het Instructiebesluit 2006 en behoeft geen aanpassing. - f is een toevoeging, is specifiek regio Twente gerelateerd en sluit aan bij het raadsbesluit van 16 december 2008, nr. 261890, over de toekomst van de Radencommissie NT, waarin is besloten om te stoppen met de radencommissie NT in de dan toe bekende organisatievorm en om door te starten met een lichte variant van samenwerken. Artikel 2.2 Leidinggeven en management 1 De griffier is eindverantwoordelijk functionaris en geeft hiërarchisch leiding aan medewerkers van de griffie. 2. De griffier bewaakt de eenheid in de uitoefening van de taken van de griffie. 3. De commissiegriffiers handelen in overeenstemming met de aanwijzingen van de griffier. 4. De griffier geeft functioneel leiding aan medewerkers van de ambtelijke organisatie die ingezet worden voor ondersteuning van de raad. 5. De griffier geeft functioneel leiding aan externe bureaus of inhuurkrachten die ten behoeve van de raad werkzaamheden uitvoeren. 6. De griffier rapporteert jaarlijks via een Jaarplan aan de raad over de (uitvoering van) activiteiten van de griffie. 7. De griffier is budgethouder van de budgetten van de raad en de griffie, signaleert budgetoverschrijdingen en adviseert de raad over de wijze van omgaan hiermee. Toelichting Artikel 2.2 over leidinggeven en management Dit artikel in de Instructie 2013 is uitvoeriger en beschrijft de taken van de griffier op dit gebied nauwkeuriger en meer passend bij de bestaande praktijk dan artikel 8 van de Instructie 2006: - de toevoeging over het functioneel leidinggeven is nieuw maar is conform de praktijk van de netwerkgriffie. Dit geldt ondermeer voor de medewerkers van het

2

-

secretariaat,de afdeling communicatie ter directe ondersteuning van communicatie vanuit de raad (bijvoorbeeld rond het Trefpunt) en voor medewerkers van de afdeling Financieel Beleid die de raad ondersteunen rond fractiebudgetten/ contacten accountant, en adviseren rond de accountant ex artikel 213 Gemeentewet. Het beheer van de budgetten van de raad door de griffie is conform de huidige praktijk, maar deze taak was in de Instructie 2006 niet vastgelegd. Verder zijn lid 2 en 3 onveranderd overgenomen uit de Instructie 2006.

Artikel 2.3 Bestuurlijk en ambtelijk overleg 1 De griffier heeft periodiek overleg met de werkgeverscommissie over de invulling van de werkgeversrol door de raad; 2 De griffier heeft periodiek afstemmingsoverleg met de burgemeester en de secretaris; 3 De griffier en de secretaris hebben periodiek overleg over de inhoud, planning en uitvoering van de beleidsagenda, de kwaliteit van het bestuurlijk besluitvormingsproces, het afhandelen van verzoeken om ambtelijke bijstand en het nakomen van afspraken tussen raad en college; 4 De griffier overlegt met de gemeentelijke accountant over de controle op de jaarrekening; 5 De griffier vertegenwoordigt zo nodig de raad in externe overlegsituaties. Artikel 2.3 over bestuurlijk en ambtelijk overleg Dit artikel is op diverse punten nieuw t.o.v. de Instructie 2006. Het artikel is van belang omdat in dit artikel overlegsituaties worden beschreven die nu bestaan en die onontbeerlijk zijn voor een goed functioneren van de griffie. Zo is in lid 1 beschreven dat de griffie periodiek overleg heeft met de werkgeverscommissie. Doordat dit nu geregeld wordt in dit besluit kunnen zowel de griffier als de werkgeverscommissie elkaar over en weer aanspreken op deze regel. Lid 2, het driehoeksoverleg was ook geregeld in de Instructie 2006. Lid 3, het beschreven periodiek overleg tussen griffier en secretaris bestaat nu niet. Maar gelet op de eindrapportage ‘Evaluatie raadswerk’, raadsbesluit van 26 februari 2013, sluit deze regeling goed aan bij de behoefte van de raad aan een Beleidsagenda en aan een goede onderlinge communicatie over de andere in het artikel genoemde onderwerpen. Lid 4. Afstemming met de accountant. De griffier heeft al een procesmatige rol richting accountant, in samenwerking met de werkgroep accountancy, maar deze taak is niet vastgelegd in de huidige Instructie.

3

Artikel 2.4. Agendering van presidium en politiek beraad 1. De griffier ondersteunt het presidium bij het opstellen van de voorlopige agenda van vergaderingen van de raad en de raadscommissies. 2. De griffier adviseert het presidium in het gebruik van de beleidsagenda van de raad, en adviseert of de ingediende voorstellen rijp zijn voor agendering in de raad. 3. De griffier ondersteunt de voorzitter van de raad bij het opstellen van de agenda van het politiek beraad. 4. De griffier is aanwezig bij de vergaderingen van het presidium en van het politiek beraad en draagt zorg voor een goede en tijdige afsprakenlijst van de vergaderingen. 5. Indien het presidium of het politiek beraad aanvullende ondersteuning behoeft draagt de griffier er zorg voor dat dit gegeven wordt. Toelichting Artikel 2.4 over agendering. Spreekt voor zich, de formulering van hoe om te gaan met de beleidsagenda gebaseerd op het volgende: het artikel gaat er vanuit dat de secretaris en de griffie samen kijken naar de ‘vulling’ en actualisering van de Beleidsagenda, en dat de griffier vervolgens het presidium ondersteunt in het benutten van deze agenda in haar planningstaak. Artikel 2.5 Griffier en voorzitter van de raad 1. De griffier staat de voorzitter van de raad ter zijde bij zijn zorg voor een goede voorbereiding en een goed verloop van de vergaderingen van de raad. 2. De griffier kan de voorzitters van de raadscommissies ter zijde staan bij hun zorg voor een goede voorbereiding en een goed verloop van de vergaderingen van de raadscommissies. Toelichting Artikelen 2.5 over griffier en voorzitter Dit artikel is ongewijzigd overgenomen van de Instructie 2006. Artikel 2.6 Griffier en raadsvergaderingen 1. De griffier is aanwezig bij de raadsvergaderingen en draagt zorg voor een goede en tijdige verslaglegging van de vergaderingen. 2. De griffier kan aanwezig zijn bij de vergaderingen van de raadscommissies. 3. De griffier draagt zorg voor de verzending van de voorlopige agenda, notulen en overige stukken aan raadsleden. Toelichting Artikel 2.6 over de griffier en raadsvergaderingen Dit artikel zit wel in de Instructie 2006, maar niet in de model instructie van de VvG. Lid 1 van dit artikel (over de verslaglegging) is ook geregeld in artikel 19 RvO van de vergaderingen van de raad. Lid 2 spreekt voor zich. Lid 3 de verzending van de stukken rond raadsvergaderingen, is in artikel 10 van het RvO aan de voorzitter van de raad opgedragen. Het is de griffier die dit feitelijk doet.

4

Artikel 2.7 Bestuurlijke besluitvorming 1 De griffier adviseert de raad over de vergaderwijze, doet voorstellen voor verbetering van procedures en draagt zorg voor de invoering van nieuwe of aangepaste werkprocessen. 2 De griffier stimuleert de ontwikkeling van vaardigheden van raadsleden ten behoeve van een effectieve besluitvorming. 3 De griffier bewaakt de scheiding van rollen en verantwoordelijkheden van alle betrokken actoren bij het besluitvormingsproces, spreekt betrokkenen hierop aan en draagt bij aan een uitgebalanceerde positiebepaling van de raad. 4 De griffier bewaakt de tijdigheid van de informatieverstrekking door het college en de burgemeester, zoals is vastgesteld in actielijsten van de raadscommissies en in de afgesproken afdoeningstermijn van schriftelijke vragen van de raad aan het college. Toelichting Artikel 2.7 over Bestuurlijke besluitvorming Spreekt voor zich maar: lid 4: De griffier bewaakt de tijdigheid van de informatieverstrekking door het college en de burgemeester. Dit artikel dient zo gelezen te worden dat de griffie erop let dat de afgesproken deadlines worden gehaald en of de acties van de actielijsten worden gehaald en dat de brieven op tijd worden afgedaan, en dat de griffier daarover aan de raad cq. presidium rapporteert. Hetzelfde geldt voor specifieke afspraken rond het verkrijgen van informatie met een beroep op de verordening ambtelijke bijstand. De griffie heeft hier rapportage instrumenten voor richting raad en raadspresidium. Voor overige informatie geldt dat als de griffier geen weet heeft van het bestaan van eventuele informatie bij het college, dat hij er ook geen bewaking op kan hebben. In het model van de VvG is ook opgenomen dat de griffier de uitvoering van raadsbesluiten en de afdoening van moties, amendementen, initiatiefvoorstellen en het nakomen van afspraken en toezeggingen door het college kan bewaken. In de Hengelose praktijk is dit geen taak van de griffie, maar een taak van het college. De griffier heeft bovendien voor deze bewaking geen voortgangssysteem noch capaciteit beschikbaar zodat wij adviseren om deze taak bij het college te laten.

5

Artikel 2.8 Onderzoek 1 De griffier zorgt desgevraagd voor ondersteuning van de rekenkamerfunctie, die de raad kan instellen op grond van artikel 81o van de Gemeentewet. 2 De griffier zorgt voor de ondersteuning van een onderzoekscommissie, die de raad kan instellen op grond van artikel 155a van de Gemeentewet. 3 De griffier zorgt voor ondersteuning van door leden van de raad gewenste onderzoeken, anders dan bedoeld in artikel 155a Gemeentewet. Artikel 2.8 over onderzoek Is een artikel dat recht doet aan de situatie die in Hengelo aanwezig is. In de Instructie 2006 was alleen aandacht gegeven aan de steun van de griffie voor een onderzoekscommissie als bedoeld in art 155a Gemeentewet. Over het aanbieden van rapporten van de rekenkamercommissie is in het politiek testament van 2006-2010 ( raadsbesluit van juni 2010) besloten dat de ondersteuning door de griffier ook betekent dat griffier ieder afgerond onderzoek van de rekenkamercommissie voorziet van een raadsvoorstel en – besluit. Indien de raad een enquêtecommissie instelt zal deze behoefte hebben aan ambtelijke ondersteuning. Het is logisch dat deze vanuit de griffie verschaft zal worden. De enquêtecommissie is immers een raadscommissie. Wellicht zal voor een dergelijke commissie tijdelijk extra personeel aangenomen moeten worden vanwege het intensieve en tijdelijke karakter van de werkzaamheden. Op grond van artikel 155a, achtste lid, van de Gemeentewet is een ‘Verordening op het recht van onderzoek 2011’ vastgesteld waarin nadere voorschriften worden gesteld met betrekking tot bedoelde enquêtes. Daarin worden ook regels gesteld over de taak en de rol van de griffier. Artikel 2.9 Communicatie en voorlichting 1 De griffier is verantwoordelijk voor de informatievoorziening van de raad en voor de externe informatievoorziening vanuit de raad. 2 De griffier adviseert de raad over de invulling en uitvoering van het communicatiebeleid van de raad. 3 De griffier is verantwoordelijk voor de publicatie en ter inzage legging van raadsbesluiten en de agenda’s en verslagen van vergaderingen van de gemeenteraad en de raadscommissies. 4 De griffier geeft voorlichting aan burgers over het spreekrecht en over het indienen van burgerinitiatieven. 5 De griffier draagt, op verzoek van de raad, zorg voor de organisatie van een werkbezoek, een informatiebijeenkomst, een hoorzitting of een inspraakavond, zoals bedoeld in afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht. Toelichting Artikel 2.9 over communicatie en voorlichting Dit artikel is nieuw t.o.v. de Instructie 2006, die geen taken voor de griffier heeft beschreven. In lid 1 is beschreven dat de griffier verantwoordelijk is voor de informatievoorziening aan de raad. Uiteraard begint die verantwoordelijkheid in de relatie tot de informatie die van het college aan de raad wordt aangeboden, te lopen op het moment dat het college informatie daadwerkelijk aan de raad aanbiedt. Rond de wijze waarop de informatie vervolgens aan de raad wordt doorgeleid zijn diverse afspraken gemaakt die ondermeer in het Jaarplan van de griffie worden beschreven. T.a.v. lid 2: In de praktijk adviseert de griffier de raad over de invulling van het communicatiebeleid van de raad. Dit is ondermeer zichtbaar via het Politiek testament 2006-2010, raadsbesluit juni 2010, waarin de raad keuze heeft kunnen maken in de mate waarin men als raad wil communiceren met de samenleving. Maar ook de communicatie over een raadsactiviteit als het Trefpunt als over het adviseren over de zichtbaarheid van de raad op internet en andere ‘social media’ is de taak van de griffier.

6

Daarnaast spreken de artikelen 3 en 4 (publicatie van raadsstukken, spreekrecht en burgerinitiatieven) voor zich. Verder is de Hengelose praktijk van het organiseren van de door de raad gewenste werkbezoeken of informatiebijeenkomsten een taak die niet onvermeld kan blijven. Artikel 2.10 Verhindering en vervanging Indien de griffier meer dan 10 dagen verhinderd is zijn ambt te vervullen, doet hij daarvan tijdig mededeling aan de werkgeverscommissie van de raad. De werkgeverscommissie voorziet dan in een tijdelijke vervanging. Artikel 2.11 Slotbepaling 1. In alle gevallen waarin deze instructie niet voorziet, pleegt de griffier voor zover nodig overleg met de voorzitter van de werkgeverscommissie; 2.

Deze instructie treedt in werking op de dag na de vaststelling. Aldus gedaan door de raad der gemeente Hengelo in zijn openbare vergadering van ------ 2013 , voorzitter

, griffier

7

Agenda: RAADSCOMMISSIE BESTUUR. Aan de leden van de raadscommissie Bestuur. Uitnodiging commissievergadering Bestuur 9 januari 2013

Recommend Documents