Regionale sociale dienst van de gemeenten Eijsden-Margraten, Gulpen-Wittem, Meerssen en Vaals
Afstemmingsverordening WWB Pentasz Mergelland 2013 e.v. Het Algemeen Bestuur van Pentasz Mergelland, • • •
gezien het voorstel van het Dagelijks Bestuur van Pentasz Mergelland d.d. 19 november 2012; gelet op artikel 147, eerste lid van de Gemeentewet, artikel 8, eerste lid, onderdeel b, artikel 18; artikel 18a en artikel 60b van de Wet werk en bijstand; gelet op de inwerkingtreding van de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving.
BESLUIT: vast te stellen de: Afstemmingsverordening WWB Pentasz Mergelland 2013 e.v.
HOOFDSTUK 1 – ALGEMENE BEPALINGEN Artikel 1 - Begrippen 1. In deze verordening wordt verstaan onder: a. De wet : de Wet werk en bijstand. b. Bbz : Het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen 2004 c. Algemene bijstand : de bijstand bedoeld in artikel 5, onderdeel b van de wet; c. Bijzondere bijstand : de bijs tand bedoeld in artikel 5, onderdeel d, van de wet; d. Bijstand : algemene en bijzondere bijstand; e. Bijstandsnorm : de bijstand bedoeld in artikel 5, onderdeel c, van de wet (voor zelfstandigen die een Bbz uitkering ontvangen of hebben ontvangen wordt onder ‘bijstandsnorm’verstaan de norm die op grond van artikel 78f van de wet op hen van toepassing is); f. Maatregel : het verlagen van de bijstand bedoeld in artikel 18, tweede lid van de wet; g. Belanghebbende : degene wiens belang rechtstreeks bij een besluit is betrokken; h. Inlichtingenplicht : de verplichting bedoeld in artikel 17, eerste lid, van de wet; i. Dagelijks Bestuur : het bestuursorgaan van Pentasz
1
j. Algemeen Bestuur
:
k. Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid :
Mergelland welke bestaat uit leden van de colleges van burgemeester en wethouders van de deelnemende gemeenten. het bestuursorgaan van de regionale sociale dienst die bestaat uit leden van de gemeenteraad van de deelnemende gemeenten. het verrichten van handelingen dan wel het nalaten daarvan door belanghebbende waardoor onnodig een beroep op bijstand wordt gedaan.
2. Alle overige begrippen die in deze verordening worden gebruikt en die niet nader worden omschreven hebben dezelfde betekenis als in de Wet werk en bijstand (hierna te noemen: WWB), de Algemene wet bestuursrecht (Awb) en de Gemeentewet. Artikel 2 - Algemene bepalingen 1. Indien de belanghebbende naar het oordeel van het Dagelijks Bestuur blijk heeft gegeven van een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan, dan wel de uit de wet of de artikelen 28, tweede lid, of 29, eerste lid, van de Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen voortvloeiende verplichtingen, niet zijnde de inlichtingenplicht, niet of niet behoorlijk is nagekomen, waaronder begrepen het zich jegens het Dagelijks Bestuur of diens medewerkers zeer ernstig misdragen, wordt overeenkomstig deze verordening een maatregel opgelegd. 2. De maatregel als bedoeld in het eerste lid wordt afgestemd op de ernst van de gedraging, de mate waarin de belanghebbende de gedraging verweten kan worden en de omstandigheden waarin hij verkeert. Van een maatregel wordt in elk geval afgezien, indien elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt. 3. De in deze verordening genoemde maatregelen gelden als uitgangspunt voor de daarbij genoemde gedragingen. Het Dagelijks Bestuur kan hiervan afwijken op grond van de individuele omstandigheden van belanghebbende. Artikel 3 - De wijze van het opleggen van de maatregel 1. De maatregel wordt toegepast op de bijstandsnorm. 2. In afwijking van het eerste lid wordt de maatregel toegepast indien: a) aan belanghebbende bijzondere bijstand wordt verleend met toepassing van artikel 12 van de wet, of; b) de verwijtbare gedraging van belanghebbende, in relatie met zijn recht op bijzondere bijstand, daartoe aanleiding geeft. 3. De maatregel als bedoeld in het eerste lid wordt bij voorkeur opgelegd met ingang van de eerstvolgende kalendermaand volgend op de datum waarop het besluit tot het opleggen van de maatregel aan de belanghebbende is
Pagina 2 van 25
bekendgemaakt. Daarbij wordt uitgegaan van de voor die maand geldende bijstandsnorm. 4. In afwijking van het derde lid kan de maatregel met terugwerkende kracht worden opgelegd. Artikel 4 – Afzien van het opleggen van een maatregel 1. Er wordt afgezien van het opleggen van een maatregel indien: a. de gedraging meer dan twee jaren voor de constatering van die gedraging heeft plaatsgevonden. b. er dringende redenen aanwezig worden geacht. Artikel 5 - Samenloop van gedragingen 1. Indien een belanghebbende zich tegelijkertijd schuldig maakt aan verschillende gedragingen die het niet nakomen van een verplichting als genoemd in artikel 2, eerste lid, inhouden, vindt cumulatie plaats van de maatregelen. 2. Indien de maatregelen niet in één kalendermaand kunnen worden geëffectueerd, worden in afwijking van artikel 3, derde lid, de maatregelen na het besluit tot opleggen van de maatregel achtereenvolgend opgelegd.
HOOFDSTUK 2 - PLICHT TOT ARBEIDSINSCHAKELING Artikel 6 - Gedragingen Gedragingen van belanghebbende waardoor de verplichting op grond van artikel 9 van de wet niet of niet voldoende is nagekomen, worden onderscheiden in de volgende categorieën: 1. Eerste categorie: Het zich niet als werkzoekende laten registreren bij het het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen (UWV) of het niet dan wel niet tijdig laten verlengen van de inschrijving; 2. Tweede categorie: a) het niet of onvoldoende meewerken aan een onderzoek naar zijn mogelijkheden tot arbeidsinschakeling; b) het niet of onvoldoende nakomen van de verplichting tot gebruik maken van een aangeboden voorziening, waaronder begrepen sociale activering gericht op arbeidsinschakeling, dan wel het niet of onvoldoende nakomen van de verplichting om naar vermogen opgedragen onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden te verrichten, voor zover dit niet heeft geleid tot het geen doorgang vinden of tot voortijdige beëindiging van de voorziening of van de opgedragen onbeloonde maatschappelijke nuttige werkzaamheden; c) het niet of onvoldoende nakomen van een verplichting als bedoeld in artikel 55 van de wet die strekt tot arbeidsinschakeling.
Pagina 3 van 25
3. Derde categorie: a) het niet of onvoldoende nakomen van de verplichting tot gebruik maken van een aangeboden voorziening, waaronder begrepen sociale activering gericht op arbeidsinschakeling, dan wel het niet of onvoldoende nakomen van de verplichting om naar vermogen opgedragen onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden te verrichten, als dit heeft geleid tot het geen doorgang vinden of tot voortijdige beëindiging van de voorziening of van de opgedragen onbeloonde maatschappelijke nuttige werkzaamheden; b) het niet aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeid; c) gedragingen die de inschakeling in arbeid belemmeren, waaronder het onvoldoende meewerken aan het opstellen, uitvoeren dan wel evalueren van een plan van aanpak als bedoeld in artikel 9, eerste lid, onderdeel b van de wet; d) het niet naar vermogen trachten algemeen geaccepteerde arbeid te verkrijgen. Artikel 7 - De hoogte en duur van de maatregel 1. De maatregel behorend bij de in artikel 6 vermelde categorieën wordt vastgesteld op: a) tien procent van de bijstandsnorm gedurende een maand bij gedragingen van de eerste categorie; b) vijftig procent van de bijstandsnorm gedurende een maand bij gedragingen van de tweede categorie; c) honderd procent van de bijstandsnorm gedurende een maand bij gedragingen van de derde categorie. 2. De duur van de maatregel als bedoeld in het eerste lid wordt verdubbeld, indien de belanghebbende zich binnen twaalf maanden na de vorige als verwijtbaar aangemerkte gedraging opnieuw schuldig maakt aan een verwijtbare gedraging uit dezelfde of een hogere categorie. 3. In afwijking van bepaalde in het eerste lid kan in bijzondere gevallen de maatregel met een langere bepaalde duur worden opgelegd, als de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de omstandigheden van de belanghebbende daartoe aanleiding geeft. Artikel 8 - Waarschuwing Van het opleggen van de maatregel wegens een gedraging van de eerste categorie, kan worden afgezien en kan worden volstaan met het geven van een schriftelijke waarschuwing ter zake de verwijtbare gedraging bedoeld in artikel 6, eerste lid, tenzij het niet nakomen van deze verplichtingen plaatsvindt binnen een periode van twee jaar te rekenen vanaf de datum waarop eerder aan de belanghebbende een schriftelijke waarschuwing is gegeven.
HOOFDSTUK 3 – HET NIET NAKOMEN VAN DE MEDEWERKINGSPLICHT
Pagina 4 van 25
Artikel 9 - Gedraging Het niet binnen de door het Dagelijks Bestuur daartoe gestelde termijn verlenen van medewerking die redelijkerwijs nodig is voor de uitvoering van de wet of het Bbz, bedoeld in artikel 17, tweede lid van de wet, of artikel 38, tweede lid van het Bbz; Artikel 10 - De hoogte en de duur van de maatregel De maatregel behorend bij de in artikel 9 vermelde gedraging wordt vastgesteld op tien procent van de bijstandsnorm gedurende een maand.
HOOFDSTUK 4 - OVERIGE VERPLICHTINGEN Artikel 11 - Maatregel bij verlies van een passende en toereikende voorliggende voorziening door toepassing van bestuurlijke boete Indien belanghebbende(n) geen beroep meer kan doen op een passende en toereikende voorliggende voorziening, omdat deze volledig wordt verrekend met een bestuurlijke boete in het kader van het bij herhaling schenden van de inlichtingenplicht, wordt een maatregel opgelegd van 100% van de bijstandsnorm gedurende de eerste drie maanden gerekend vanaf de start van de verrekening. Artikel 12 is met betrekking tot de hier bedoelde maatregel van toepassing. Artikel 12 - Verzoek tot doorbetaling huur of hypotheekrente 1. Belanghebbende kan verzoeken om, in afwijking van het bepaalde in artikel 11, de huur dan wel hypotheekrente na aftrek van huurtoeslag respectievelijk hypotheekrenteaftrek, gedurende de in artikel 11 genoemde periode direct vanuit de bijstand te voldoen. Indien dit verzoek wordt toegekend wordt de maatregel daarop aangepast. 2. Een verzoek als bedoeld in het eerste lid wordt in ieder geval afgewezen indien belanghebbende(n) in redelijkheid over voldoende gelden kan beschikken om de genoemde drie maanden in het levensonderhoud te voorzien dan wel in redelijkheid deze gelden op korte termijn kan verwerven. Artikel 13 – Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid 1. Een maatregel wegens tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan bedoeld in artikel 18, tweede lid, van de wet wordt afgestemd op de periode dat de belanghebbende als gevolg van zijn gedraging eerder of langer recht heeft op bijstand. 2. De maatregel, bedoeld in het eerste lid, wordt vastgesteld op: a) twintig procent van de bijstandsnorm gedurende een maand bij een periode van korter dan 3 maanden; b) twintig procent van de bijstandsnorm gedurende drie maanden bij een periode van 3 tot 6 maanden; Pagina 5 van 25
c) twintig procent van de bijstandsnorm gedurende zes maanden bij een periode van 6 maanden of langer. 3. In afwijking van het eerste en tweede lid wordt bij een gedraging die betrekking heeft op incidentele bijzondere bijstand, een maatregel opgelegd gelijk aan het bedrag waarop op grond van de voorliggende voorziening recht zou hebben bestaan. 4. In afwijking van het eerste en tweede lid en onverminderd het bepaalde in artikel 2, tweede lid, wordt een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid tot uitdrukking komend in “het door eigen toedoen niet behouden van algemeen geaccepteerde arbeid”gelijkgesteld aan een gedraging van de derde categorie als bedoeld in artikel 6, derde lid. Voor het bepalen van de hoogte van de maatregel is artikel 7 van overeenkomstige toepassing. Artikel 14 - Zeer ernstige misdragingen 1. Indien de belanghebbende zich jegens het Bestuur of haar medewerkers zeer ernstig misdraagt legt het Dagelijks Bestuur een maatregel op. Binnen het agressieprotocol van Pentasz Mergelland wordt nader aangegeven wanneer sprake is van zo een zeer ernstige misdraging en hoe hier mee om te gaan. 2. De hoogte van de maatregel bedraagt: a. vijftig procent van de bijstandsnorm indien de gedraging gekwalificeerd van worden als vernieling; b. honderd procent van de bijstandsnorm indien de gedraging gekwalificeerd kan worden als bedreiging, belaging of mishandeling. 3. De duur van de verlaging, bedoeld in het eerste lid, wordt vastgesteld op een maand. 4. Van het toepassen van de verlaging bedoeld in het eerste lid kan, indien sprake is van verbaal geweld, worden afgezien en worden volstaan met het geven van een schriftelijke waarschuwing, tenzij het verbale geweld plaatsvindt binnen een periode van twee jaar te rekenen vanaf de datum waarop eerder aan de jongere een schriftelijke waarschuwing in verband met ernstige misdragingen is gegeven. 5. De duur van de verlaging als bedoeld in het eerste lid wordt verdubbeld, indien binnen twaalf maanden na bekendmaking van een besluit tot verlaging als bedoeld in het eerste lid, sprake is van eenzelfde als verwijtbaar aan te merken gedraging.
HOOFDSTUK 5 – SLOTBEPALINGEN Artikel 15 - Uitvoering De uitvoering van deze verordening berust bij het Dagelijks Bestuur van Pentasz Mergelland zoals vastgesteld in de gemeenschappelijke regeling regionale sociale dienst Pentasz Mergelland. Artikel 16 - Mandaatverlening
Pagina 6 van 25
Het Dagelijks Bestuur van Pentasz Mergelland is bevoegd tot het stellen van nadere regels, het stellen van beleidsregels en uitvoeringsvoorschriften, met dien verstande dat deze regels c.q voorschriften conform de van toepassing zijnde wettelijke voorschriften worden bekendgemaakt. Artikel 17 - Onvoorziene omstandigheden en hardheidsclausule 1. In alle gevallen waarin deze verordening niet voorziet, beslist het Dagelijks Bestuur. 2. Het Dagelijks Bestuur kan in bijzondere gevallen afwijken van de bepalingen in deze verordening, als toepassing daarvan tot onbillijkheden van overwegende aard leidt. Artikel 18 - Inwerkingtreding Deze verordening treedt in werking op 1 januari 2013. De ‘Afstemmingverordening WWB Pentasz Mergelland 2010 e.v.’ wordt ingetrokken met ingang van de dag dat deze verordening in werking treedt, maar blijft van toepassing voor zover het een schending van de inlichtingenplicht betreft die heeft plaatsgevonden vóór 1 januari 2013. Artikel 19 - Citeertitel Deze verordening kan worden aangehaald als de: Afstemmingsverordening WWB Pentasz Mergelland 2013 e.v..
Aldus besloten door het Algemeen Bestuur van Pentasz Mergelland in haar vergadering van 11 december 2012. De Secretaris,
De Voorzitter,
Dhr. J.L.H.J. Saes.
Mr. J.P.M.H. Kompier.
Pagina 7 van 25
TOELICHTING BIJ DE VERORDENING ALGEMENE TOELICHTING In de Wet werk en bijstand (WWB) staat de eigen verantwoordelijkheid van de burger om in zijn levensonderhoud te voorzien centraal. Pas als mensen hiertoe niet in staat blijken te zijn kunnen zij aanspraak maken op ondersteuning van de overheid. Dat brengt met zich mee dat er meer nadruk is komen te liggen op de verplichting van de bijstandsgerechtigde om alles in het werk te stellen om zo snel mogelijk weer zelfstandig in zijn levensonderhoud te voorzien. De aan de bijstand verbonden verplichtingen zijn dan ook met name op dit doel gericht. De huidige afstemmingsverordening WWB regelt de verlaging van de bijstand als bedoeld in artikel 18, tweede lid, WWB en vervangt de ‘Afstemmingsverordening WWB Pentasz Mergelland 2010 e.v., die met de inwerkingtreding van deze verordening komt te vervallen. De verordening regelt ook de verlaging van de bijstand voor situaties die verband houden met het verlenen van een uitkering op basis van het Bbz. Verderop zal onder de kop “relatie met het Bbz” daar wat uitvoeriger op worden ingegaan. Ook ten aanzien van deze nieuwe verordening kan nog eens worden gewezen op de positionering van de gedraging “het door eigen toedoen niet behouden van algemeen geaccepteerde arbeid”. Deze is gerangschikt in artikel 13 onder 4, als een aparte vorm van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan. De aanpassing was in het verleden noodzakelijk nadat uit jurisprudentie was gebleken dat de gedraging “het door eigen toedoen niet behouden van algemeen geaccepteerde arbeid” niet kan worden beschouwd als een verplichting genoemd in artikel 9 WWB, maar moest worden gezien als een uiting van eerdergenoemd tekortschietend besef van verantwoordelijkheid. Omdat “het door eigen toedoen niet behouden van algemeen geaccepteerde” een gedraging is die echter grote raakvlakken kent met de gedragingen vermeld in artikel 6, is de gedraging gelijkgesteld aan een gedraging van de derde categorie als bedoeld in artikel 6 onder 3. Daarnaast dient voor het bepalen van de maatregel artikel 7 overeenkomstig te worden toegepast. Dit geldt ook bij eventuele recidive. Uitgangspunt van de voorliggende verordening is het beginsel dat de uitkering wordt afgestemd op het nakomen van de verplichtingen die rechtstreeks voortvloeien uit de wet, de verplichtingen die bij beschikking aan de belanghebbende zijn opgelegd en het al dan niet blijk geven van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid. Het grote belang van de plicht tot arbeidsinschakeling komt in de verordening tot uitdrukking in de onderverdeling in categorieën van gedragingen. Aan gedragingen die de arbeidsinschakeling rechtstreeks schaden wordt overeenkomstig de strekking van de wet een relatief zwaar gewicht toegekend. De wet biedt uitdrukkelijk de keuze om zowel de bijstand (algemene en bijzondere bijstand) te verlagen. In deze verordening is er voor gekozen om de verlaging(en) in beginsel op de (algemene) bijstand toe te passen. Hoewel -gezien het karakter van de bijzondere bijstand- een verlaging van het uitkeringsbedrag, bijvoorbeeld wegens schending van een of meer verplichtingen, niet in de rede ligt (zie de toelichting bij artikel 3, eerste lid), is hiervan in bepaalde
Pagina 8 van 25
situaties wel sprake. Tot de uitzondering behoort de situatie waarin een aanvraag bijzondere bijstand wordt gedaan terwijl sprake is van ongenoegzaam besef van verantwoordelijkheid. Bijzondere bijstand wordt, specifieke situaties daargelaten, op basis van deze verordening afgestemd. Voorgaande houdt in de op de te verlenen bijzondere bijstand, bij wijze van maatregel, een verlaging wordt toegepast ter hoogte van de voorziening die is misgelopen. Het verlagen van de bijstand op grond van het feit dat verplichtingen niet of in onvoldoende mate zijn nagekomen wordt in de terminologie van de WWB aangeduid als het “afstemmen” van de bijstand. Met dit begrip wordt het uitgangspunt van de WWB benadrukt dat rechten en plichten twee kanten van de medaille zijn. Van belang hierbij is dat het opleggen van een maatregel geen punitieve sanctie is, gericht op leedtoevoeging, maar een reparatoire sanctie (herstelsanctie), gericht op het (weer) in overeenstemming brengen van de hoogte van de bijstand met de mate waarin de bijstandsgerechtigde de aan de uitkering verbonden verplichtingen nakomt. Sanctioneren dient niet als genoegdoening, maar moet een correctie zijn die bijdraagt aan de te behalen uiteindelijke doelstelling. Relatie met het Bbz Per 1 juli 2011 is de verordening ook van toepassing op de verlening van bijstand op grond van het Bbz. Het gaat hierbij primair om de verlening van algemene bijstand voor het levensonderhoud, en de in de jaarnorm opgenomen bijzondere bijstand voor hoge woonkosten en premie arbeidsongeschiktheidsverzekering. Het begrip jaarnorm staat in artikel 1, onderdeel g, Bbz. De verordening is slechts op enkele punten aangepast. Zo gaat het om de betekenis voor het begrip bijstandsnorm. Hieronder wordt nu ook verstaan de op grond van artikel 78f WWB vast te stellen normen voor zelfstandigen (en hun partner). Verder gaat het om invulling van het begrip medewerkingsplicht, zie de toevoeging aan artikel 9 van deze verordening. Het gaat hierbij om de verplichting, opgenomen in artikel 38, tweede lid van het Bbz: • De zelfstandige aan wie bijstand wordt verleend is verplicht naar behoren een administratie te voeren en deze op eigen initiatief binnen 6 maanden na afloop van het boekjaar waarin bijstand is verleend, aan het college te overleggen. Die plicht geldt ook als de gemeente om de administratie vraagt, bijvoorbeeld om de bedrijfsontwikkeling te beoordelen in het geval verlenging van de uitkeringstermijn aan de orde is. Een verdere aanpassing is niet nodig. Immers, voor zelfstandigen die een uitkering krachtens het Bbz ontvangen of hebben ontvangen, gelden ook de algemene inlichtingenplicht en de medewerkingsplicht. Ten aanzien van het niet leveren van de administratie (jaarcijfers) voor de definitieve vaststelling van de verleende uitkering over het betreffende boekjaar, geldt op grond van artikel 45, eerste lid Bbz dat het college de bijstand van de zelfstandige terugvordert voor zover de bijstand ten onrechte of tot een te hoog bedrag is verleend als gevolg van het niet nakomen van de verplichting, bedoeld in artikel 38, tweede lid. In artikel 47 Bbz is opgenomen dat het college kosten van bijstand in de
Pagina 9 van 25
vorm van een geldlening terugvordert, indien de zelfstandige de uit de geldlening voortvloeiende verplichtingen niet of niet behoorlijk nakomt. Het college is onder toepassing van beide artikelen gehouden de geldlening over het betreffende boekjaar geheel van de zelfstandige terug te vorderen, in het geval de hier bedoelde verplichting niet wordt nagekomen. Er is in dat geval in principe geen aanleiding om tevens een maatregel op grond van deze verordening op te leggen: de gehele jaaruitkering wordt immers al teruggevorderd. Het leveren van de jaarcijfers is ook nodig voor vaststelling van het bedrag om niet of de rentereductie, bedoeld in artikel 21 Bbz (bedrijfskapitaal aan gevestigde zelfstandigen). Als de zelfstandige hiervoor geen jaarcijfers overlegt, kent de gemeente geen bedrag om niet of rentereductie toe. Er is dan ook geen aanleiding voor een maatregel, nog daargelaten dat een maatregel niet op een reeds verstrekte geldlening kan worden geëffectueerd. Ten aanzien van de in hoofdstuk 2 van de verordening opgenomen gedragingen en maatregelen, met betrekking tot de verplichtingen, gericht op het verkrijgen van algemeen geaccepteerde arbeid, geldt voor zelfstandigen en hun partners het volgende: • De in artikel 9 en 10 van de wet opgenomen verplichtingen gelden alleen voor de zelfstandige die geschikt is voor het verrichten van arbeid, maar die ten minste zes maanden zijn bedrijf of zelfstandig beroep niet kan uitoefenen (artikel 38, derde lid Bbz). • De verplichtingen, bedoeld in artikel 9 en 10 van de wet kunnen aan de partner van de zelfstandige worden opgelegd, voor zover die partner tevens rechthebbende is voor de WWB en niet zelf een zelfstandige in de zin van het Bbz is, of fulltime meewerkt in het bedrijf of zelfstandig beroep van de zelfstandige. Uiteraard kan ook bij minder uren rekening worden gehouden met de meewerkuren in het bedrijf of zelfstandig beroep van de zelfstandige. De in hoofdstuk 4 opgenomen gedragingen die leiden tot een maatregel (tekortschietend besef van verantwoordelijkheid en zeer ernstige misdragingen) zijn ook voor het Bbz gedragingen die leiden tot een maatregel. Artikel 18, tweede lid, van de wet is onverkort van toepassing op het Bbz. Uit artikel 38, eerste lid Bbz vloeit voort dat de zelfstandige de door het college opgelegde verplichtingen, gericht op een doelmatige bedrijfs- of beroepsuitoefening, moet nakomen. Doet hij dat niet of in onvoldoende mate, dan is het college bevoegd om een maatregel op te leggen, omdat de zelfstandige door deze verplichting niet of niet voldoende na te komen, blijk heeft gegeven van een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de bestaansvoorziening. De gemeente kan bijvoorbeeld een verplichting opleggen, gericht op beperking van de bedrijfskosten (zoals uitzien naar een goedkopere bedrijfsruimte, inruil dure leaseauto voor een goedkopere, stopzetten niet-noodzakelijke abonnementen etc.), op verbetering van de omzet (effectievere acquisitie, verandering brutowinstmarge, verandering openstelling, ontwikkeling internetverkoop etc.), of op vermindering van de privé-uitgaven. Als later blijkt dat de zelfstandige niet (volledig) aan de gestelde verplichtingen heeft voldaan, kan dat leiden tot beëindiging van de bijstand, of voortzetting van de bijstand met een maatregel. Uiteraard is het opleggen van een maatregel alleen aan de orde, indien er nog sprake is van een lopende Bbz-uitkering.
Pagina 10 van 25
Als geen benadelingsperiode kan worden vastgesteld -en dat is bij de bijstandsverlening aan zelfstandigen en de daarbij geldende specifieke verplichtingen vaak het geval- dan geldt de maatregel, bedoeld in het zesde lid van artikel 11 (20% van de bijstandnorm voor één maand). Als wegens ziekte of arbeidsongeschiktheid een beroep op Bbz wordt gedaan. Dan kan eveneens een maatregel aan de orde zijn wegens tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de bestaansvoorziening. Het Bbz 2004 gaat primair uit van de eigen verantwoordelijkheid van de zelfstandige. In dit kader betekent dit dat de zelfstandige zelf verantwoordelijk is voor het afsluiten van een toereikende particuliere arbeidsongeschiktheidsverzekering. Deze verzekering wordt beschouwd als een voorliggende voorziening op bijstand. Een zelfstandige die verwijtbaar geen arbeidsongeschiktheidsverzekering of een arbeidsongeschiktheidsverzekering met een te lage dekking of te lange wachttijd heeft afgesloten en die bij ziekte/arbeidsongeschiktheid een beroep doet op bijstand (Bbz), heeft een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de bestaansvoorziening betoond. Een afwijzing van de bijstandsaanvraag op grond van artikel 15, eerste lid, van de WWB is echter niet aan de orde, aangezien na het ingaan van de arbeidsongeschiktheid sprake zal zijn van feitelijke onverzekerbaarheid. Er kan dan geen sprake meer zijn van een beroep kunnen doen op een voorliggende voorziening. Wel kan, als uitkering wordt verleend omdat aan de overige voorwaarden voor het verkrijgen van recht op uitkering is voldaan, een maatregel aan de orde zijn. Bij beëindigende ondernemers die een beroep op het Bbz doen, moet worden beoordeeld of de noodzakelijke beëindiging wegens niet-levensvatbaarheid van het bedrijf is veroorzaakt door verwijtbaar gedrag van de zelfstandige (bijvoorbeeld door slechte betalingsmoraliteit, of een onverantwoord hoog uitgavenpatroon). Als daarvan sprake is, is een maatregel wegens tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de bestaansvoorziening aan de orde. Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving Per 1 januari 2013 treedt de Wet aanscherping handhaving- en sanctiebeleid SZWwetgeving in werking. Met de wet krijgt het Dagelijks Bestuur de plicht om een bestuurlijke boete op te leggen indien sprake is van schending van de inlichtingenplicht. De hoogte van de boete is daarbij in beginsel gelijk aan het bedrag dat belanghebbende te veel aan bijstand heeft ontvangen. De eerdere bevoegdheid om een maatregel in deze situatie op te leggen verdwijnt. Het overgrote deel van hoofdstuk 3 dat invulling gaf aan die bevoegdheid is komen te vervallen. Is sprake van het bij herhaling schenden van de inlichtingenplicht (recidive) dan wordt de boete in beginsel verhoogd tot 150% van het te veel ontvangen bedrag. Naast deze verhoging krijgt het Dagelijks Bestuur daarbij ook de bevoegdheid om in de eerste drie maanden na oplegging van de boete de bijstand volledig te verrekenen met de openstaande boetevordering. In eerste instantie had de wetgever voorzien in een plicht tot volledige verrekening van de boetevordering. Bij amendement is deze verplichting echter omgezet in een bevoegdheid, zodat de gemeenten de mogelijkheid hebben om daar waar volledige verrekening onwenselijke effecten heeft (denk b.v. aan hogere maatschappelijke
Pagina 11 van 25
kosten vanwege uithuiszetting) de verrekening aan te passen, dan wel bij de verrekening de beslagvrije voet volledig te respecteren. De Wet werk en bijstand verplicht de gemeenteraad (lees: het Algemeen Bestuur) in dit kader bij verordening nadere regels te stellen met betrekking tot het gebruik van deze bevoegdheid. Intrekken “Bestuursbesluit tijdelijke regels aanscherping Wet werk en bijstand” Voornoemd besluit voorzag in een aantal wijzigingen van onder meer de afstemmingsverordening WWB. Die wijzigingen waren noodzakelijk als gevolg van de inwerkingtreding op 1 januari 2012 van de “Wet tot wijziging van de Wet werk en bijstand en samenvoeging van die wet met de Wet investeren in jongeren” (kortweg: Wet aanscherping WWB). De wijzigingen van de afstemmingsverordening hadden vooral betrekking op het sanctioneren van het niet of onvoldoende nakomen van de aangescherpte regels rondom arbeidsverplichtingen van met name jongeren binnen de WWB. Deze aanpassingen zijn nu verwerkt in deze verordening. Het bestuursbesluit kan dan ook integraal worden ingetrokken.
ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING Hoofdstuk 1 – Algemene Bepalingen Artikel 1 - Begrippen De begrippen die in de verordening worden gebruikt hebben een gelijkluidende betekenis als de omschrijving in de WWB. Enkele begrippen die niet zijn opgenomen in de WWB zijn apart gedefinieerd, zoals de begrippen maatregel en belanghebbende. Bij het begrip belanghebbende is aangesloten bij artikel 1:2 van de Algemene wet bestuursrecht. Doordat de verordening ook van toepassing is voor het Bbz, is het begrip bijstandsnorm verruimd. Zoals eerder al is aangegeven wordt hieronder nu ook verstaan de op grond van artikel 78f van de wet vast te stellen normen voor zelfstandigen (en hun partner). Artikel 2 - Algemene bepalingen Lid 1 In deze bepaling wordt voor alle duidelijkheid artikel 18, tweede lid, WWB herhaald. Belanghebbende heeft een eigen verantwoordelijkheid voor de zelfstandige bestaansvoorziening. De eigen verantwoordelijkheid houdt in dat aan het verkrijgen van een uitkering verplichtingen zijn verbonden. Deze verplichtingen gelden vanaf de melding, dus al voordat het recht op bijstand is vastgesteld. Lid 2 In deze afstemmingsverordening zijn voor de diverse gedragingen standaardmaatregelen vastgesteld. Desondanks blijft het mogelijk de op te leggen maatregel aan te passen aan de ernst van het feit en de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de omstandigheden van belanghebbende. Beoordeeld dient te worden of men als gevolg van de ernst van het feit en de gedraging, bijvoorbeeld afhankelijk van de zwaarte van de gedraging, omvang van de gevolgen of zoveelste recidive wil afwijken van de standaardmaatregel. De mate van verwijtbaarheid dient
Pagina 12 van 25
altijd in de beoordeling meegenomen te worden. Hierbij dient de vraag gesteld te worden in hoeverre belanghebbende op de hoogte was cq. kon zijn van zijn verplichtingen, alsmede de psychische gesteldheid van belanghebbende. Bij het ontbreken van iedere verwijtbaarheid wordt er geen maatregel opgelegd. Lid 3 Bij de omstandigheden van belanghebbende dient overwogen te worden of de individuele omstandigheden van belanghebbende aanleiding zijn om af te wijken van de standaardmaatregel. Als gevolg van de ernst van het feit en de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de individuele omstandigheden kan een maatregel, in afwijking van de standaardmaatregel hoger worden vastgesteld (tot maximaal 100%) of juist lager. In het laatste geval is het in uitzonderlijke situaties zelfs mogelijk de verlaging toe te passen tot 0%. Dit moet overigens niet worden verward met het afzien van een maatregel om dringende redenen (zie hierna). Een maatregel kan op basis van dit tweede lid niet alleen hoger of lager worden vastgesteld maar kan in voorkomende gevallen ook over een langere periode worden gespreid. De standaard maatregel is dan bijvoorbeeld één maand 100%, maar wordt vervolgens verdeeld over twee maanden 50%. Artikel 3 - De wijze van opleggen van de maatregel Lid 1 Een maatregel wordt in principe opgelegd over de (algemene) bijstandsnorm. Onder de bijstandsnorm wordt verstaan de wettelijke norm inclusief gemeentelijke toeslag of verlaging en inclusief vakantietoeslag. In de algemene toelichting is al aangegeven dat gelet op het karakter van de bijzondere bijstand een verlaging van het uitkeringsbedrag, bijvoorbeeld wegens schending van een of meer verplichtingen, niet in de rede ligt. Het gaat bij bijzondere bijstand immers vaak om een vergoeding voor specifieke en incidentele kosten. Heeft het niet of onvoldoende nakomen van verplichtingen betrekking op het verzoek of de aanvraag bijzondere bijstand, dan leidt dit tot het niet in behandeling nemen van verzoek of aanvraag. Lid 2 Dit lid maakt het mogelijk dat er in incidentele gevallen een maatregel kan worden opgelegd over de bijzondere bijstand. Er moet dan wel een verband bestaan tussen de gedraging van belanghebbende en zijn recht c.q. aanspraak op bijzondere bijstand. In de algemene toelichting is in dit verband al bij wijze van voorbeeld gewezen op situaties waarin een aanvraag bijzondere bijstand wordt gedaan terwijl sprake is van een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid. Lid 3 Zoals ook in de eerdere verordening is er voor gekozen om een maatregel in principe naar de toekomst op te leggen. Hiermee wordt voorkomen dat het recht herzien moet worden en de teveel verstrekte bijstand moet worden teruggevorderd. De maatregel wordt opgelegd met ingang van de eerst volgende kalendermaand nadat het besluit is genomen. Lid 4
Pagina 13 van 25
In voorkomende situaties kan het praktisch zijn om de maatregel met terugwerkende kracht op te leggen om zodoende te kunnen verrekenen met of terug te vorderen op het bedrag dat nog moet worden uitbetaald. Afhankelijk van de periode van terugwerkende kracht kan worden verrekend (binnen 3 maanden) of dient te worden teruggevorderd. In de gevallen waarin dient te worden teruggevorderd dient de bijstand te worden herzien.
Artikel 4 – Afzien van het opleggen van een maatregel Lid 1 onderdeel a: Een reden om af te zien van het opleggen van een maatregel is verjaring. Omwille van de effectiviteit van een maatregel is het geboden dat deze zo snel mogelijk nadat de gedraging heeft plaatsgevonden wordt opgelegd (“lik op stuk”). Deze verjaringstermijn wordt vastgesteld op twee jaar. onderdeel b: Bij het afzien van een maatregel wegens dringende redenen zijn de onder artikel 2 lid 2 genoemde criteria reeds beoordeeld en is men van mening dat er gelet op de verwijtbare gedraging een maatregel dient plaats te vinden. Echter, wegens dringende redenen wordt deze maatregel niet opgelegd. Dringende redenen dienen individueel beoordeeld te worden: er is bijvoorbeeld sprake van een samenloop van omstandigheden of van opgewekte verwachtingen. Belanghebbende ontvangt een beschikking dat is afgezien van het opleggen van een maatregel wegens dringende redenen. Een volgende verwijtbare gedraging van dezelfde orde of hoger zal echter als recidive worden beschouwd. Artikel 5 - Samenloop van gedragingen Lid 1 Bij samenloop van meerdere verwijtbare gedragingen zijn er in beginsel 3 mogelijkheden: niet cumuleren van maatregelen, uitgaan van de meest ernstige gedraging of de maatregelen gelijktijdig toepassen (cumuleren). Gekozen is voor de laatste optie. De bepaling voor de samenloop van gedragingen heeft betrekking op verschillende gedragingen die (min of meer) gelijkertijd plaatsvinden. De bepaling geldt dus niet voor één bepaalde gedraging die verschillende schendingen van verplichtingen met zich meebrengt. Indien sprake is van schending van meerdere verplichtingen door één gedraging, dan dient voor het toepassen van de maatregel te worden uitgegaan van de gedraging waarop de zwaarste maatregel van toepassing is. Lid 2 Indien door een samenloop van maatregelen het gezamenlijke percentage hoger is dan 100%, kan het resterende deel van de maatregel opgelegd worden over de volgende maand(en). Bijvoorbeeld bij samenloop van een maatregel van 100% gedurende één maand met een maatregel van 10% gedurende één maand wordt de eerstvolgende maand na het besluit tot het opleggen van de maatregel, 100% gekort en de maand daarna 10%.
Hoofdstuk 2 - Plicht tot arbeidsinschakeling
Pagina 14 van 25
Artikel 6 - Gedragingen De artikelen 6, 7 en 8 moeten in onderlinge samenhang worden gelezen. De verwijtbare gedragingen zijn ondergebracht in categorieën, waaraan (in artikel 6) een gewicht is toegekend in de vorm van een verlagingspercentage. De categorieën zijn gerangschikt naar toenemende zwaarte. In de indeling in categorieën is uitdrukking gegeven aan het belang dat in de WWB wordt gehecht aan de plicht tot arbeidsinschakeling. De Wet werk en bijstand stelt werk boven inkomen. Alle inspanningen van de cliënt en Pentasz Mergelland dienen gericht te zijn op arbeidsinschakeling. Onder arbeidsinschakeling wordt verstaan het verrichten van algemeen geaccepteerde arbeid zonder dat daarbij gebruik wordt gemaakt van een daarop gerichte voorziening die door Pentasz Mergelland wordt aangeboden. In beginsel is iedereen verplicht om naar vermogen algemeen geaccepteerde arbeid te verkrijgen en te aanvaarden. Er worden geen beperkende voorwaarden gesteld aan de aard en de omvang van het werk en de aansluiting op opleiding en ervaring. Alle arbeid die maatschappelijk aanvaard is dient geaccepteerd te worden! Deze algemene omschrijving van de plicht tot arbeidsinschakeling is vastgelegd in artikel 9 van de wet. Lid 1 Eerste categorie: De eerste categorie betreft de formele verplichting om zich als werkzoekende in te schrijven bij het Werkplein i.c. UWV Werkbedrijf en deze inschrijving tijdig te verlengen. De WWB hecht een groot belang aan de plicht tot arbeidsinschakeling. De inschrijving is een eerste, relatief eenvoudige stap op weg naar re-integratie in het arbeidsproces. Het niet staan ingeschreven bij betekent onvermijdelijk een vertraging van de re-integratie, in het bijzonder voor de doelgroep die geacht wordt op eigen kracht naar reguliere arbeid uit te stromen. Lid 2 Tweede categorie: Bij toekenning van de bijstand of in een later stadium kan aan de belanghebbende, die niet in staat is om op eigen kracht weer in zijn levensonderhoud te voorzien, de verplichting worden opgelegd om mee te werken aan een onderzoek naar zijn mogelijkheden en de benodigde re-integratie-instrumenten, deel te nemen aan een concreet aangeboden traject dat uiteindelijk moet leiden tot uitstroom of zelfstandige maatschappelijke participatie. De arbeidsinschakeling wordt direct geschaad, wanneer de belanghebbende deze verplichting niet of onvoldoende nakomt, hetgeen gevolgen kan hebben voor de duur van de aanspraak op bijstand. Het niet of onvoldoende verlenen van medewerking aan een traject zal immers leiden tot vertraging van dat traject. De gedragingen in deze categorie hebben echter niet tot gevolg dat het traject (definitief) niet doorgaat of moet worden beëindigd. Van onvoldoende medewerking is in ieder geval sprake als de belanghebbende niet op afspraken bij het re-integratiebedrijf verschijnt, opdrachten in het kader van een scholing niet naar behoren uitvoert of zich niet coöperatief opstelt ten aanzien van een diagnostisch onderzoek.
Pagina 15 van 25
Aanscherping WWB/Tegenprestatie Sinds de aanscherping van de WWB per 1 januari 2012 kan een bijstandscliënt in voorkomende gevallen worden verplicht om naar vermogen opgedragen onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden te verrichten, de zogenoemde “tegenprestatie”. Schending van die plicht wordt eveneens gesanctioneerd. Ook hier geldt dat de gedragingen niet tot gevolg hebben gehad dat de werkzaamheden geen doorgang meer konden vinden of moesten worden beëindigd. Het Transferium Werk en Bijstand vormt binnen het onderzoeks- en reintegratiegebeuren een bijzondere plek. Binnen deze setting gelden bepaalde huisregels die ertoe moeten bijdragen dat het diagnostisch onderzoek zo goed mogelijk kan verlopen. Overtreding van die regels -bijvoorbeeld een herhaalde weigering een hoofdtelefoon af te zetten- zou kunnen worden opgevat als een gedraging van de tweede categorie. Het zonder meer toepassen van de daarbij behorende maatregel van één maand 50% wordt echter als een te zware sanctie ervaren. Het is dan toch mogelijk om een maatregel te baseren op artikel 6, tweede lid, maar vervolgens de hoogte te matigen met toepassing van artikel 2, tweede lid van de verordening. Natuurlijk dient helder te zijn dat belanghebbende, voorafgaand aan het opleggen van een maatregel eerst een duidelijke schriftelijke waarschuwing heeft gehad (overigens niet te verwarren met de waarschuwing bedoeld in artikel 8 en 11). Ook indien betrokkene onvoldoende of niet meewerkt aan de verplichtingen die op grond van artikel 55 van de wet aan hem zijn opgelegd en die strekken tot arbeidsinschakeling, vallen onder deze categorie (onderdeel c). De verplichting om zich onder medische behandeling te stellen, is expliciet opgenomen in dit artikel 55 van de wet. Indien voor belanghebbende een individueel activeringsplan, het (standaard) trajectplan, wordt opgesteld, wordt het niet ondertekenen hiervan ook aangemerkt als een gedraging van de tweede categorie. Lid 3 In de derde categorie gaat het om gedragingen die direct een aanleiding vormen tot een beroep op bijstand of het zonder noodzaak langer voortduren daarvan. Het gaat hier om het stellen van niet verantwoorde beperkingen ten aanzien van de aanvaardbare arbeid en om gedragingen die de kansen op arbeidsinschakeling verminderen. onderdeel a Bij dit onderdeel gaat het om dezelfde soort gedragingen als bedoeld in de tweede categorie onder b, echter met dit belangrijke verschil dat de gedraging heeft geleid tot het (definitief) geen doorgang vinden of afbreken van een traject of van onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden (tegenprestatie). In de praktijk zal beëindiging van een traject of van onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden veelal pas plaatsvinden nadat de belanghebbende door zijn gedrag herhaaldelijk heeft laten blijken niet mee te willen meewerken aan instrumenten gericht op een zo spoedig mogelijke inschakeling in het arbeidsproces of aan de gewenste tegenprestatie.
Pagina 16 van 25
Ook kan een zeer ernstige gedraging, bijvoorbeeld diefstal tijdens een proefplaatsing of tijdens opgedragen maatschappelijk nuttige werkzaamheden tot beëindiging van het traject of de werkzaamheden leiden. In alle gevallen betreffen het gedragingen die de kans op uitstroom voor langere tijd vrijwel onmogelijk maken. Zonder traject is inschakeling in de arbeid voor de betreffende belanghebbende immers niet mogelijk. Hoewel het inzetten van onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden niet gericht is op uitstroom hangt er toch een zwaar gewicht aan. Sinds de aanscherping van de WWB per 1 januari 2012 geldt voor een belanghebbende die aanspraak maakt op bijstand toch meer het “voor wat hoort wat” principe. Vandaar dat hier eenzelfde sanctie wordt gegeven bij ernstige schending van de verplichtingen. onderdeel b Onderdeel b heeft betrekking op het weigeren van een aangeboden dienstverband. Het kan hierbij om allerlei soorten arbeid gaan, gesubsidieerd of regulier, fulltime of parttime, tijdelijk of voor onbepaalde duur. Essentieel is dat de belanghebbende door de werkweigering afziet van een concrete kans om geheel of gedeeltelijk uit de bijstand te komen. onderdeel c Voorbeelden van dit onderdeel zijn negatieve gedragingen bij sollicitaties en sinds de aanscherping van de WWB per 1 januari 2012 ook het onvoldoende meewerken aan het opstellen, uitvoeren of evalueren van een plan van aanpak als bedoeld in artikel 9, eerste lid, onderdeel b van de wet.. onderdeel d Onderdeel d heeft betrekking op de actieve sollicitatieplicht. De belanghebbende is verplicht een minimaal aantal sollicitaties te verrichten en hiervan op verzoek de bewijsstukken te tonen. Het exacte minimum aantal verplichte sollicitaties zal onder andere afhangen van het aanbod van algemeen geaccepteerde arbeid. Met de enkele mededeling van mondelinge sollicitaties wordt in beginsel geen genoegen genomen, tenzij kan worden geverifieerd dat deze ook daadwerkelijk hebben plaatsgevonden. Aanscherping WWB/ zoektijd en scholingsplicht Een schending van de verplichting van een jongere om een aanvraag niet eerder in te dienen dan vier weken na melding (de zogenaamde zoektijd) wordt niet gesanctioneerd. Daarvoor in de plaats wordt de aanvraag, zoals in artikel 41, vierde lid van de wet is bepaald, niet eerder in behandeling genomen dan vier weken na de melding. De verplichting om gedurende de zoektijd naar mogelijkheden voor werk te zoeken, valt onder het bepaalde in artikel 6, derde lid onder d. Wel moet in dit kader nadrukkelijk worden gewezen op de bepalingen van artikel 13, tweede lid van de wet. Daarin is bepaald dat een jongere onder de 27 jaar uit wiens houding en gedragingen ondubbelzinnig blijkt dat hij de verplichtingen, bedoeld in artikel 9, eerste lid, of artikel 55 niet wil nakomen geen recht heeft op bijstand. Voor jongeren kent de wet hier dus een specifieke sanctie. Die bijzondere sanctie geldt ook wanneer een jongere onder de 27 jaar rijkskas bekostigd onderwijs kan volgen en:
Pagina 17 van 25
-in verband daarmee aanspraak heeft op studiefinanciering op grond van de Wet op de studiefinanciering 2000, -in verband daarmee geen aanspraak heeft op studiefinanciering en dit onderwijs niet volgt. Dit is de zogenoemde scholingsplicht die sinds per 1 juli 2012 is ingegaan. Artikel 7 - De hoogte en duur van de maatregel Lid 1 Aan de categorieën is een bepaald percentage gekoppeld al naar gelang de zwaarte van de gedraging. Dit percentage dient als uitgangspunt bij de uiteindelijke vaststelling van de maatregel, waarbij te allen tijde de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de individuele omstandigheden moeten worden meegewogen. Lid 2 Indien er binnen één jaar na een eerste verwijtbare gedraging sprake is van herhaald verwijtbaar gedrag wordt de grotere mate van verwijtbaarheid tot uitdrukking gebracht in een verdubbeling van de duur van de maatregel. Met eerste verwijtbare gedraging wordt de eerste gedraging verstaan die aanleiding is geweest tot een maatregel, ook indien de maatregel wegens dringende redenen niet is geëffectueerd. Bij toepassing van recidive is niet altijd duidelijk van welk tijdstip moet worden uitgegaan, het tijdstip van de feitelijke gedraging of van het opleggen van de maatregel. Met “als verwijtbaar aangemerkte gedraging” wordt aangegeven dat een gedraging eerst beoordeeld dient te worden alvorens deze als verwijtbaar aangemerkt kan worden. Met andere woorden, bepalend is het tijdstip van het opleggen van de maatregel cq de verzenddatum van de beslissing. Lid 3 Met deze bepaling wordt uitdrukkelijk de mogelijkheid geboden om ook bij een eerste of tweede gedraging de maatregel voor een langere periode op te leggen als de situatie daartoe aanleiding geeft. Ook hier geldt het beginsel dat in een concreet geval maatwerk mogelijk moet zijn. Hieraan moet met name gedacht worden indien de kansen op uitstroom ernstig worden bemoeilijkt door het afbreken van een traject. In dergelijke gevallen moet het mogelijk zijn om, rekening houdend met de betrekkelijk ernstige gevolgen van de gedraging, reeds bij een eerste of tweede gedraging deze voor langere bepaalde duur op te leggen. Artikel 8 - Waarschuwing Uitgangspunt is dat verwijtbaar gedrag in beginsel een maatregel van de bijstand tot gevolg heeft. Aangezien de gedragingen van de eerste categorie relatief gering zijn met geen of weinig directe gevolgen, wordt met deze bepaling geregeld dat bij een eerste verwijtbare gedraging een schriftelijke waarschuwing kan worden gegeven. Het geven van een schriftelijke waarschuwing is een bevoegdheid. Indien belanghebbende willens en wetens zijn inschrijving bij het UWV Werkbedrijf niet heeft verlengd, kan er direct een maatregel worden opgelegd rekeninghoudend met de ernst van het feit en de gedraging.
Pagina 18 van 25
Indien er binnen een periode van 2 jaar wederom sprake is van een verwijtbare gedraging van de eerste categorie, dient er wel een maatregel te worden toegepast. Een schriftelijke waarschuwing is geen maatregel. Dit wil zeggen dat bij herhaling een maatregel wordt opgelegd zonder toepassing van recidive.
Hoofdstuk 3 – Het niet nakomen van de medewerkingsplicht Dit hoofdstuk heeft alleen nog betrekking op het schenden van de medewerkingsplicht. De bepalingen in verband met de schending van de inlichtingenplicht zijn komen te vervallen. Wordt in de toekomst schending van de inlichtingenplicht geconstateerd, dan levert dit een beboetbare gedraging op op grond van de wet. Artikel 9 - Gedraging Voorbeelden van de medewerkingsverplichting zijn het niet tonen van het identiteitsbewijs, niet meewerken aan een huisbezoek en niet meewerken aan een onderzoek naar de juistheid en volledigheid van de verstrekte gegevens. Indien belanghebbende niet in de daartoe gestelde termijn de informatie verstrekt of anderszins onvoldoende medewerking verleent, wordt het recht op bijstand op grond van artikel 54 van de wet opgeschort en wordt belanghebbende verzocht het verzuim binnen een gestelde termijn te herstellen (de zogenaamde hersteltermijn), Indien de informatie of medewerking alsnog wordt verstrekt of verleend, wordt een maatregel toegepast. Indien belanghebbende het verzuim niet herstelt, wordt het recht op bijstand beëindigd met ingang van de eerste dag waarover dat recht is opgeschort. Een bijzondere vorm van schending van de medewerkingsplicht is het niet of in onvoldoende mate meewerken aan een onderzoek naar de mogelijkheden tot arbeidsinschakeling. Omdat het hier gaat om het niet nakomen van een verplichting in het kader van de arbeidsinschakeling, wordt deze specifieke gedraging niet gesanctioneerd op basis van dit artikel maar op grond van artikel 6, tweede categorie onder a. De gedraging blijft overigens wel een schending van de medewerkingsplicht ingevolge artikel 17 tweede lid WWB, waardoor (althans ten aanzien van belanghebbenden aan wie al een bijstandsuitkering is toegekend) ná de maatregelwaardige gedraging de hierboven geschetste weg van artikel 54 kan worden gevolgd. Ten aanzien van oproepen door een re-integratiebedrijf (RIB) kan hier nog worden aangegeven dat de hiervoor bedoelde hersteltermijn niet gaat lopen vanaf het moment dat belanghebbende dient te verschijnen op een afspraak van het RIB, maar pas na de daaropvolgende oproep van Pentasz Mergelland. Deze oproep vindt in de regel plaats nadat belanghebbende niet is verschenen op de afspraak van het RIB. Geeft belanghebbende ook geen gehoor aan de oproep van Pentasz Mergelland dan geldt voor de hersteltermijn de datum van deze oproep. Artikel 10 - De hoogte en duur van de maatregel Voor de schending van de in artikel 9 bedoelde medewerkingsplicht is een vast percentage genoemd. Dit neemt niet weg dat ook hier de maatregel dient te worden afgestemd op de ernst van de gedraging, de mate waarin de belanghebbende de gedraging kan worden verweten en de omstandigheden waarin hij verkeert.
Pagina 19 van 25
Hoofdstuk 4 – Overige verplichtingen Artikel 11 - Maatregel bij verlies van een passende en toereikende voorliggende voorziening door toepassing van bestuurlijke boete Recidiveboete Met de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving is ook het sanctieregime in de overige sociale zekerheidswetten aangescherpt. In wezen wordt een vergelijkbaar boeteregime ingevoerd (boete ter hoogte van de te veel ontvangen uitkering en bij recidive 150% daarvan), zij het dat de uitvoeringsorganisaties (UWV, SVB en Pentasz Mergelland voor wat betreft de IOAW en IOAZ) het uitstaande boetebedrag voor een termijn van vijf jaren in beginsel dienen te verrekenen zonder rekening te houden met de beslagvrije voet. Dit houdt in dat belanghebbenden zodra de verrekening wordt geëffectueerd in beginsel geen beschikking hebben over hun uitkering. Indien dan andere middelen ontbreken, zullen zij wellicht een beroep moeten doen op de bijstand. In beginsel wordt het feit dat het recht op een passende en toereikende voorliggende voorzien teloor is gegaan, aangemerkt als tekortschietend besef van verantwoordelijkheid. Een en ander levert daarom maatregelwaardig gedrag op. Op basis hiervan kan de bijstand dan worden verlaagd. De vorige afstemmingsverordening mistte echter een bepaling die volledig was toegesneden op deze situatie. Het hier voorgestelde artikel wil in die leemte voorzien. Het artikel is daarbij zo geredigeerd dat belanghebbende in beginsel in een feitelijk met de recidiverende bijstandsgerechtigde vergelijkbare situatie terecht komt. Dit laatste houdt in dat ook aan hem in beginsel drie maanden vanaf de datum dat wordt verrekend, geen bijstand toekomt. Het staat hem daarbij wel vrij om - gelijk de recidiverende bijstandsgerechtigde - een verzoek te doen tot doorbetaling van de vaste lasten (artikel 12 van deze verordening). Specifiek is de effectuering van de verrekening en niet de datum van oplegging van de boete gekozen als startpunt van de drie maandentermijn. Een en ander houdt verband met het feit dat de verrekeningstermijn in deze vijf jaren bedraagt. Ook wanneer de boete wordt opgelegd op een tijdstip dat hij niet afhankelijk is van enige uitkering is de kans dat hij vanwege de verrekening op een bepaald moment rechten niet te gelde kan maken reëel. Opgemerkt zij nog dat het hier niet om verrekenen maar om het verlagen van de bijstand gaat. Bij verlaging van de bijstand is artikel 18, eerste lid, van de Wet werk en bijstand van toepassing. Dat houdt in dat de verlaging zal moeten worden afgestemd op de omstandigheden, mogelijkheden en middelen van belanghebbende. In dat kader kan ook rekening worden gehouden met situaties die om een beperktere verlaging vragen. Artikel 12 – Verzoek tot doorbetaling huur of hypotheekrente Lid 1 Dit artikellid voorziet in de mogelijkheid voor belanghebbende om te verzoeken om in ieder geval de huur (en bij een eigendomswoning de hypotheekrente onder aftrek van de in dit kader ontvangen belastingteruggave en eventueel ontvangen bijzondere bijstand) via de bijstand te laten doorbetalen. Gedachte hierachter is dat met name
Pagina 20 van 25
moet worden gevreesd dat belanghebbende wanneer hij drie maanden van bijstand verstoken blijft het risico loopt dat hij vanwege de ontstane achterstand in de woonlasten uit huis wordt gezet met allerlei eventuele extra kosten voor de maatschappij. Om dit te voorkomen voorziet dit artikel in de mogelijkheid om de maatregel aan te passen, zodat alsnog vanuit de bijstand de woonlasten kunnen worden doorbetaald. Wel is gekozen voor een directe doorbetaling aan de verhuurder c.q. hypotheekverstrekker om te voorkomen dat de bijstand voor andere zaken wordt ingezet, waardoor alsnog het risico van uithuis zetting reëel blijft. Lid 2 Hierin is bepaald dat een verzoek tot doorbetaling zonder meer wordt geweigerd indien belanghebbende in redelijkheid over voldoende gelden kan beschikken om de genoemde drie maanden in zijn levensonderhoud te voorzien dan wel in redelijkheid deze gelden op korte termijn kan verwerven. Gesproken wordt over gelden, niet over middelen. Van het in de WWB gedefinieerde middelen begrip zijn immers een aantal posten uitgesloten. Denk dan bijvoorbeeld aan bedragen die belanghebbende heeft ontvangen in het kader van een immateriële schadevergoeding of bedragen waarover belanghebbende wel beschikt, maar die bij saldering met de openstaande schulden geen aan te spreken vermogen opleveren. Dit zijn echter wel gelden die belanghebbende in deze situatie kan aanspreken voor zijn levensonderhoud, voor zover hij er in ieder geval in redelijkheid over kan (gaan) beschikken. Iemand kan onder andere redelijkerwijs over gelden gaan beschikken, indien het redelijk is dat hij ofwel binnen afzienbare tijd vermogensbestanddelen te gelde weet te maken ofwel op korte termijn werk weet te aanvaarden. Belanghebbende kan natuurlijk altijd al zijn bezittingen verkopen en op die wijze over gelden gaan beschikken, maar het is niet redelijk dat van belanghebbende wordt verlangt dat hij bezittingen verkoopt die naar hun aard en waarde algemeen gebruikelijk zijn (denk aan z’n meubels of bed). Natuurlijk kunnen ook inkomsten worden verworven door werk te aanvaarden maar, indien belanghebbende een dusdanige grote afstand tot de arbeidsmarkt heeft, is het niet reëel om te verwachten dat belanghebbende op zeer korte termijn deze inkomsten kan verwerven. In dit soort situaties kan dus niet met een beroep op het tweede lid een verzoek tot doorbetaling zonder meer worden afgewezen. Dat gesproken wordt over een verzoek houdt in dat belanghebbende zelf in actie moet komen. Tevens houdt dit in dat zo een verzoek ook lopende de drie maanden van de opgelegde maatregel kan worden gedaan, mocht bijvoorbeeld plots blijken dat uithuiszetting dreigt of dat verwachte inkomsten uitblijven. Artikel 13 - Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid Lid 1 Het betonen van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid heeft direct gevolgen voor het recht op, de hoogte of de duur van de aanspraak op bijstand. Een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid kan uit allerlei gedragingen blijken, zoals geen of te laat een aanvraag doen voor een voorliggende voorziening, het niet nakomen van de verplichting tot het instellen van een alimentatievordering, het niet verzekerd zijn of het onverantwoord interen van vermogen.
Pagina 21 van 25
Bij onverantwoord interen van vermogen ligt het op grond van de jurisprudentie primair op de weg van de belanghebbende om controleerbare bewijsstukken te overleggen met betrekking tot het interen op een (fors) vermogen. Belanghebbende dient voldoende inzicht te verschaffen omtrent de wijze waarop het vermogen is aangewend. Indien onvoldoende inzicht wordt verschaft, behoort dit tot het eigen risico van belanghebbende. In dat geval kan het recht op bijstand niet worden vastgesteld. De aanvraag dient te worden afgewezen. Lid 2 Er is gekozen voor een vast kortingspercentage op de bijstand van 20%; de ernst van de gedraging komt tot uitdrukking in de duur van de maatregel. Velerlei gedragingen kunnen aangemerkt worden als tekortschietend besef van verantwoordelijkheid. Het betreft hier richtlijnen. Dit betekent dat het percentage van de maatregel ook hoger of lager en de duur korter of langer vastgesteld kan worden. De bijstand wordt onder toepassing van artikel 48, tweede lid onder b, van de WWB toegekend in de vorm van een geldlening. Lid 3 Dit lid heeft betrekking op de situatie dat een belanghebbende incidenteel bijzondere bijstand aanvraagt voor bepaalde kosten en daarbij verwijtbaar geen gebruik heeft gemaakt van een voorliggende voorziening. Gedacht kan hierbij bijvoorbeeld worden aan de situatie dat een belanghebbende bijzondere bijstand aanvraagt voor medische kosten en niet aanvullend verzekerd is. Dit is een vorm van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid. In een dergelijke situatie wordt op de bijstand in mindering gebracht het bedrag dat men op grond van de aanvullende verzekering had kunnen krijgen. In een dergelijk geval wordt dus niet een percentage, maar in feite het volledige benadelingsbedrag als maatregel opgelegd een goed gemiddelde vormt de gemeentelijke collectieve aanvullende verzekering. Wanneer het gaat om noodzakelijke kosten, moet gekeken worden naar wat belanghebbende vergoed zou hebben gekregen indien hij collectief aanvullend verzekerd zou zijn geweest. Dit is dan het bedrag waarvoor bijzondere bijstand wordt geweigerd vanwege tekortschietend besef van verantwoordelijkheid. Lid 4 Een bijzondere vorm van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid is het “door eigen toedoen niet behouden van algemeen geaccepteerde arbeid”. Het gaat hier onder meer om verwijtbaar ontslag, bijvoorbeeld een ontslag op staande voet wegens diefstal of werkweigering. In deze gevallen wordt een eventuele aanvraag WW vrijwel zonder uitzondering geweigerd. Tenzij achteraf anders blijkt, neemt Pentasz Mergelland de constatering van de UWV, dat er sprake is van verwijtbaarheid, over. Mocht in het bezwaar tegen de weigering van de WW-uitkering blijken dat het ontslag niet verwijtbaar is, dan kan er in het kader van de WWB ook geen sprake zijn van verwijtbaarheid. Als de belanghebbende afziet van het aanvragen van WW, dan zal Pentasz Mergelland zelf moeten onderzoeken of het ontslag verwijtbaar is. Omdat het in de praktijk gaat om een gedraging die toch een zekere samenhang laat zien met de gedragingen die in artikel 6 zijn gerangschikt (het niet of onvoldoende meewerken
Pagina 22 van 25
aan het verkrijgen en aanvaarden van arbeid), wordt de daarmee verbonden sanctionering van artikel 7 overeenkomstig toegepast. Bovendien past de standaard sanctiemethodiek met betrekking tot gedragingen die in het algemeen vallen onder het begrip “tekortschietend besef van verantwoordelijkheid” zoals verwoord in artikel 13, eerst lid, niet bij de specifieke gedraging genoemd in het vierde lid. Tenslotte kan nog worden opgemerkt dat het door eigen toedoen niet behouden van een gesubsidieerde baan eveneens kan worden aangemerkt als een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid zoals hier in het vierde lid is bedoeld. Artikel 14 - Zeer ernstige misdragen Lid 1 Een gedraging die in de wet omschreven staat en die een schending van de medewerkingsplicht betekent, is het zich jegens het bestuur zeer ernstig misdragen. Onder de term ‘zeer ernstige misdragingen’ kunnen diverse vormen van agressie worden verstaan, waarbij sprake is van gedrag dat in het normale menselijke verkeer in alle gevallen als onacceptabel kan worden beschouwd. Het verdient aanbeveling in de verordening aan te geven in welke context agressief gedrag van een bijstandsgerechtigde aanleiding vormt voor het opleggen van een maatregel. Het moet gaan om ernstige misdragingen tegenover medewerkers van Pentasz Mergelland en medewerkers van andere organisaties die belast zijn met de uitvoering van de WWB, onder omstandigheden die rechtstreeks verband houden met de uitvoering van deze wet. Het doen van aangifte van een strafbaar feit is geen voorwaarde voor het opleggen van een maatregel wegens vernieling, bedreiging, belaging of mishandeling. Of aangifte wordt gedaan staat dus los van het opleggen van een maatregel. Ook een veroordeling door de strafrechter is geen voorwaarde voor toepassing van deze bepaling. Een maatregel vanwege een ernstige misdraging is niet bedoeld om de eventueel door die misdraging veroorzaakte schade te vergoeden. Lid 2 Bij de vaststelling van de hoogte wordt een onderscheidt gemaakt tussen gedragingen gericht op de medewerkers zoals geweld of dreigen met geweld en vernielingen van bijvoorbeeld meubilair. Het vernielen van artikelen in het bijzijn van de medewerker kan echter wederom als zeer bedreigend worden ervaren. Lid 3 In dit lid is vastgelegd dat er een waarschuwing kan worden gegeven wanneer er sprake is van verbaal geweld i.c. bedreigingen. Lid 4 Regelt de recidive bepalingen zoals die ook bij de overige maatregelen gelden.
Hoofdstuk 5 – Slotbepalingen Artikel 15 - Uitvoering
Pagina 23 van 25
De uitvoering van deze regeling welke normaal is gelegen bij het college van burgemeester en wethouders is middels de Gemeenschappelijke Regeling van de Regionale Sociale Dienst Pentasz Mergelland overgedragen aan het Dagelijks Bestuur van Pentasz Mergelland. Artikel 16 - Mandaatregeling Het Dagelijks Bestuur is bevoegd om namens de colleges van burgemeester en Wethouders van de Pentasz Mergelland gemeenten nadere regels vast te stellen omtrent de uitvoering van deze verordening. Artikel 17 - Onvoorziene omstandigheden en hardheidsclausule In de bevoegdheidsverdeling tussen Algemeen- en Dagelijks bestuur past het dat het Algemeen Bestuur beleidskaders vaststelt. Deze kaders zijn in deze verordening uitgewerkt. Het Dagelijks Bestuur is belast met de uitvoering van dat beleid en op sommige onderdelen, met de nadere uitwerking daarvan. Doen zich situaties voor waarin niet is voorzien of waarin toepassing van deze verordening leidt tot onredelijkheden, dan is het aan het Dagelijks Bestuur om besluiten te nemen waarin recht wordt gedaan aan enerzijds het belang van handhaving van het beleid en anderzijds het individuele belang van de belanghebbende. Dat kan onder omstandigheden betekenen dat besluiten worden genomen die afwijken van deze verordening. Artikel 18 - Inwerkingtreding Deze verordening treedt in werking met ingang van 1 januari 2013 Op hetzelfde moment zal de ‘Afstemmingsverordening Wet werk en bijstand Pentasz Mergelland 2010 e.v.’ worden ingetrokken. Voor schending van de inlichtingenplicht die vóór 1 januari 2013 heeft plaatsgevonden, blijft de oude verordening van toepassing en wordt gehandeld naar analogie van het overgangsrecht van de Wet Aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW. Artikel 19 - Citeertitel Spreekt voor zich.
Pagina 24 van 25
Wijziging t.o.v. de vorige verordening Deze nieuwe verordening kent eigenlijk maar één belangrijke wijziging, namelijk het wegvallen van de maatregel bij schending van de inlichtingenplicht. Deze gedraging was voorheen gerangschikt onder Hoofdstuk 3 (artikelen 9 t/m 12) en is nu komen te vervallen. De sanctionering van dit soort gedragingen ligt thans vast in de wet zelf, met name in artikel 18a WWB (Bestuurlijke boete). Daarnaast is de verordening aangepast in verband met het vervallen van de Wet investeren in jongeren (WIJ) en zijn hier en daar wat cosmetische aanpassingen gedaan. Onderstaand treft u artikelsgewijs de belangrijkste wijzigingen aan: Artikel 1
Sommige begrippen zijn toegevoegd, vervallen of aangepast.
Artikel 2 lid 1 Artikel 4
Schending inlichtingenplicht is vervallen omdat dit thans valt onder het boeteregime. De onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden (de zogenaamde ‘tegenprestatie’) is toegevoegd. Dit hoofdstuk is herschreven i.v.m. het vervallen van de maatregel als gevolg van het niet nakomen van de inlichtingenplicht. Deze artikelen zijn nieuw i.v.m. de toepassing van de bestuurlijke boete in de Sociale Zekerheid.
Artikel 6
Hoofdstuk 3
Hoofdstuk 4 Artikel 11 en 12
Pagina 25 van 25
