Afname van het beroep op de (gespecialiseerde) zorg voor jeugd; de goede vraag? Erik J. Knorth Hoogleraar Orthopedagogiek/Jeugdzorg RUG Co-projectleider Academische Werkplaats C4Youth
ZonMw Werkconferentie ‘Transitie Jeugdzorg en de Ontwikkeling van Centra voor Jeugd en Gezin’, 9 mei 2012, Puddingfabriek, Groningen
Marjolein Knaap / NJi • Niet alleen financieel-bestuurlijke transitie maar ook (of juist) zorgvernieuwing: transformatie. • Met verleggen van geldstromen is nog niet gezegd dat de kwaliteit van de zorg beter zal zijn. • Niet alleen versterken preventie en lichte opvoedhulp maar ook aandacht voor kwaliteit gespecialiseerde jeugdzorg (2e lijn).
Gestelde vraag • Wat moet er gebeuren om er voor te zorgen dat beroep op gespecialiseerde zorg voor jeugd minder wordt?
Redenering • Het beroep op zorg is te groot • Overwegingen – Groei (m.n. ambulante zorg - vgl. Pommer, et al., 2011) – Momenteel plm. 15% in spec. jeugd/onderwijszorg (1:7) – Zou terug moeten kunnen naar 5%-10% (Hermanns, 2009)* – Oftewel: te veel doorverwijzing *Maar zie bijv. ook Zwaanswijk et al. (2011) met hogere schattingen van de prevalentie van gedrags- en emotionele problemen bij kinderen en adolescenten resp. de zorgvraag.
Te veel doorverwijzing? • Metselaar (2011): 10% - 20% van de deelnemers aan drie programma’s voor intensieve gezinsondersteuning (N=159) behoren niet tot de doelgroep “… vanwege de zeer beperkte problemen in het functioneren van de jeugdige en de opvoeding” (p. 73). – Mogelijk legitieme redenen voor geïndiceerde zorg die niet zijn meegenomen. – Mogelijk ‘onderrapportage’ bij ouders (m.n. eigen problematiek). – Echter: gezinsbegeleiders denken nogal eens dat lichtere hulp zou volstaan.
Te veel uithuisplaatsing? • In heel Europa beleid: plaatsingspreventie en versterking preventieve en ambulante hulp • Desondanks stijging van aantal uithuisplaatsingen in 12 jaar met 20% – 1991/92: 58 per 10.000 minderjarigen – 2003/05: 70 per 10.000 minderjarigen
Aantal uithuisgeplaatste kinderen per 10.000 minderjarigen: acht Europese landen in 1992 en 2005 Bron: Knorth & Koopmans (2012)
120 100 80 60 40 20
0
1992 2005
Wat betekent dit? (1) • Preventieve en ambulante zorg niet effectief? – Recent onderzoek en internationale meta-analyses naar resultaten van preventieve en ambulante interventies bij kinderen met gedragsproblemen (o.a. Families First, Wraparound Care, Multisysteem Therapie) wijzen op beperkte, kortdurende effecten* * Zie bijv.: Al et al. (2012); Asscher et al. (2012); Deković et al. (2011); Littell (2005); Manning et
al. (2010); Suter & Bruns (2009); Walter & Petr (2011).
Wat betekent dit? (2) • Of is er een grens aan wat we met preventieve en ambulante zorg kunnen bereiken? – Stijging uithuisplaatsingen als indicatie van toename ‘overbelaste’ gezinnen en kinderen/jongeren. – NB - Recent Engels populatie-onderzoek*: 11,1% kinderen (0-17 jaar) staat bloot of heeft bloot gestaan aan vormen van ernstige verwaarlozing en/of mishandeling. – Specialistische tweedelijnsvoorzieningen (w.o. verblijfszorg), waar goede zorg en behandeling wordt verleend, kunnen niet gemist worden. * NSPCC population survey (Radford et al., 2011)
Besluitvorming over inzet hulp* • Professioneel – Methodisch – Transparant – Instrumenten
• Evidence based – Kennis over opvoeding en ontwikkeling – Kennis over ‘wat werkt’ (praktijk- en onderzoekskennis)
• In dialoog – Participatie van kinderen en ouders – Vraaggericht / oplossinggericht / motiverend / activerend – Veiligheid kind * Bron: Bartelink, et al. (2010)
Mijn vraag • Hoe kunnen we de kwaliteit van de zorg voor jeugd borgen en optimaliseren? – Consequent drie milieu benadering (gezin, school, vrijetijd/vrienden/buurt) – Meer verbinding met volwassenenzorg
• Hoe kunnen we de kwaliteit van de besluitvorming borgen en optimaliseren? – Opleiding, accreditatie/toetsing, supervisie, etc. – Deskundigheid en onderzoek bij de (verwijs)poort
• Dit is dé uitdaging voor CJG’s en 2e lijn.
Referenties •
• • • • • • • • • • • • •
Al, C. M. W., Stams, G. J. J. M., Bek, M. S., Damen, E. M., Asscher, J. J., & Van der Laan, P. H. (2012). A meta-analysis of intensive family preservation programs: Placement prevention and improvement of family functioning. Children and Youth Services Review, 34, doi: 10.1016/j.childyouth.2012.04.002. Asscher, J. J., Deković, M., Manders, W. A., Van der Laan, P. H., Prins, P. J. M., & Dutch MST Cost-Effectiveness Study Group (2012). The short-term effectiveness of Multisystemic Therapy in the Netherlands: Post-treatment changes and moderator effects (submitted). Bartelink, C., Ten Berge, I., & Van Yperen, T. A. (2010). Beslissen over effectieve hulp: Wat werkt in de indicatiestelling? Utrecht: Nederlands Jeugdinstituut (Nji). Deković, M., Slagt, M. I., Asscher, J. J., Boendermaker, L., Eichelsheim, V. I., & Prinzie, P. (2011). Effects of early prevention programs on adult criminal offending: A meta-analysis. Clinical Psychology Review, 31, 532-544. Hermanns, J. (2009). Het opvoeden verleerd. Amsterdam: Vossiuspers UvA (oratie). Knorth, E. J., & Koopmans, A. C. (2012). Minder kinderen uit huis geplaatst? Kind en Adolescent, 33(1), 45-48. Littell, J. H. (2005). Lessons from a systematic review of the effects of Multisystemic Therapy. Children and Youth Services Review, 27, 445-463. Manning, M., Homel, R., & Smith, C. (2010). A meta-analysis of the effects of early developmental prevention programs in at-risk populations on non-health outcomes in adolescence. Children and Youth Services Review, 32, 506-519. Metselaar, J. (2011). Vraaggerichte en gezinsgerichte jeugdzorg: processen en uitkomsten. Academisch proefschrift. Groningen: Rijksuniversiteit Groningen Pommer, E., Van Kempen, H., & Sadiraj, K. (2011). Jeugdzorg in de groeifase. Ontwikkelingen in gebruik en kosten van de jeugdzorg. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP 2011-37). Radford, L., Corral, S., Bradley, C., Fisher, H., Bassett, C., Howat, N., & Collishaw, S. (2011). Child abuse and neglect in the UK today. London: National Society for the Prevention of Cruelty to Children (NSPCC). Retrieved from: www.nspcc.org.uk/childstudy. Suter, J. C., & Bruns, E. J. (2009). Effectiveness of the Wraparound Process for children with emotional and behavioral disorders: A meta-analysis. Clinical Child and Family Psychology Review, 12, 336-351. Walter, U. M., & Petr, C. G. (2011). Best practices in Wraparound: A multidimensional view of the evidence. Social Work, 56(1), 73-80. Zwaanswijk, M., Van Dijk, C. E., & Verheij, R. A. (2011). Child and adolescent mental health care in Dutch general practice: Time trend analyses. BMC Family Practice, 12, 133. Retrieved from: http://www.biomedcentral.com/1471-2296/12/133.
