AFFICHEKRANT 2006 Een lesbundel voor het basisonderwijs V.U. Bogdan Vanden Berghe, - Vlasfabriekstraat 11 - 1060 Brussel
1ste graad
HONGER DE WERELD UIT! Samenstelling: 11.11.11 in samenwerking met Alfa vzw Vlasfabriekstraat 11 - 1060 Brussel www.11.be
Koning Albertstraat 15 - 2300 Turnhout www.alfavzw.be Honger de wereld uit! 1
Lestips ONZE SUGGESTIES IN VOGELVLUCHT: 1. Klasgesprek. Wat is honger? Honger is naast een kwestie van langdurig niet voldoende eten, vooral een kwestie van niet evenwichtig te eten. 2. Wat is gezond eten? Wat weten de kinderen al over gezond eten? Ze maken een placemat over evenwichtige voeding. 3. De wereldmaaltijd. De kinderen leren dat er in de wereld voldoende voedsel is voor iedereen. Welk voedsel is er voor iedereen beschikbaar in de wereld? 4. Kwartetspel: kinderen uit de wereld. De leerlingen bekijken hun eigen eetpatroon doorheen de dag. Hebben zij gisteren evenwichtig gegeten? Aan de hand van het kwartetspel leren ze ook de voedingsgewoonten van leeftijdsgenootjes uit Honduras, Congo en Senegal kennen.
5. De affiche van 11.11.11. De leerlingen leren aan de hand van de brief van Joseph, de vader van Tapha uit Senegal wat de reden is waarom boeren uit Senegal niet genoeg eten kunnen kopen voor het gezin.
6. Actie van 11.11.11. De leerlingen worden uitgenodigd om op hun niveau mee te doen aan de actie van 11.11.11.
1. Klasgesprek Wie heeft er ooit al eens honger gehad? Wat voelde je dan? Wat heb je dan gedaan? Zou je dood kunnen gaan van de honger? In de wereld sterven dagelijks kinderen van de honger. Is dat omdat ze af en toe honger hebben? Eigenlijk heeft het er vooral mee te maken dat ze lange tijd niet gezond eten. Ze eten altijd hetzelfde. Dat noemt men niet evenwichtig eten. Op die manier worden ze gemakkelijker ziek. Ze gaan dan sneller dood. Is het eerlijk dat sommige kinderen niet voldoende eten hebben?
2
Honger de wereld uit!
2. Wat is gezond eten? Voorzie een stapel tijdschriften. De leerlingen maken een placemat op A3 formaat (of 2 A4-bladen tegen elkaar). Ze delen het blad in twee. Aan de linkerkant schrijven ze ‘zo eten we gezond…’ aan de rechterkant ‘zo eten we niet gezond’. De leerlingen zoeken prenten van gezonde voeding en plakken die links. Ze doen hetzelfde met niet gezonde voeding en plakken die rechts. Leg uit dat niet alleen snoepers ongezond eten. Als je alle dagen hetzelfde eet of je eet niet voldoende fruit, groenten, vlees en granen, dan krijg je niet genoeg vitaminen binnen. Als je dat gedurende lange tijd doet, word je sneller ziek.
De ouders van sommige kinderen hebben niet genoeg geld om alle dagen genoeg en gezond eten te kopen. Deze kinderen worden sneller ziek. Meestal wonen ze in verre landen, maar ook in België zijn er mensen die niet genoeg geld hebben om gezond te eten of er zijn ook mensen die niet weten hoe ze gezond moeten eten. Ook zij worden sneller ziek.
Honger de wereld uit!
3
Wereldmaaltijd
3. De wereldmaaltijd Om gezond te leven zouden alle mensen in de wereld minstens deze maaltijd moeten eten. Dat is voldoende om gezond door het leven te gaan. Geef de kinderen per twee een kopie van de wereldmaaltijd (zie bijlage 1). Als we alle eten van de wereld verdelen over alle mensen, heeft iedereen dit om te eten. Er is dus eigenlijk genoeg eten voor iedereen, het is alleen niet goed verdeeld. Bespreek:
Welk voedsel herkennen ze? Zouden zij blij zijn met deze maaltijd? Waarom wel of waarom niet? Zou het eerlijk zijn als alle kinderen van de wereld deze maaltijd kregen? Zouden er dan nog zoveel kinderen doodgaan van de honger?
4
Honger de wereld uit!
4. Kwartetspel: Kinderen uit de wereld In deze les vergelijken de kinderen hun eigen voedingsgewoonten met elkaar. In een tweede fase met de voedingsgewoonten van René uit Congo, Tapha uit Senegal en Ernestina uit Honduras.
Deel 1 Kopieer voor elke leerling de eerste vier kaarten in bijlage 2 (kwartet “ik”). Het zijn vier kwartetkaarten waarbij in de linkerbovenhoek het uur van de dag is aangeduid. Bevraag: Wat hebben de leerlingen gisteren gegeten bij het ontbijt, de lunch, het avondmaal en tussendoor? De leerlingen tekenen, plakken of schrijven die dingen op de juiste kwartetkaart. Dat mag op de tafel (die leeg gelaten is), maar het mag ook op de lege plaatsen in het kader. Tenslotte kleuren de leerlingen het klokje in de linkerbovenhoek van elke kwartetkaart geel.
klassikaal
Bespreek. Gebruik eventueel de voedingsdriehoek (bijlage 3) om aan te duiden dat de kinderen gezond hebben gegeten of niet.
Tip: probeer de kinderen niet terecht te wijzen als ze ongezond gegeten hebben. Dit is niet
de bedoeling van deze lessen. Je kan dit achteraf misschien rechtzetten in een uitgebreid project rond gezonde voeding. Ongezonde maaltijden kunnen tijdens deze lessen illustratief zijn om de parallel te trekken naar andere culturen waar ook niet altijd gezond gegeten wordt, zoals hierboven vermeld.
Honger de wereld uit!
5
Deel 2 a. klassikaal
Stel kort de 3 kinderen uit de wereld voor aan de hand van hun vriendenboekjes (bijlage 4).
b. in groepjes van 4
• Verdeel de leerlingen in groepjes van 4. • Ik-kwartet: Omdat je voor het kwartetten maar 4 kaarten per soort nodig hebt, kiest elk lid van een groepje 1 eigen “ik”-kwartetkaart. Let er wel op dat er van elke verschillende maaltijd (tussendoortje, ontbijt, lunch, avondmaal) 1 kaart meedoet. • Kopieer per groepje de kwartetten met de maaltijden van Tapha, René en Ernestina (zie bijlage 5). De leerlingen kleuren telkens de klok in de linkerbovenhoek (Ernestina: rood, Tapha: groen, René: blauw) • Laat de kinderen kwartetten volgens de spelregels die ze kennen (ze moeten proberen de 4 maaltijden van één kind bij elkaar te krijgen. Dan hebben ze een kwartet).
6
Honger de wereld uit!
c. Klassikaal
• Kopieer 3 voedingsdriehoeken op A3 (bijlage 3). Hang ze op het bord, naast de voedingsdriehoek van de klas. • Plak bij elke driehoek een foto van Tapha, Ernestina of René (je kan ze kopiëren uit het vriendenboekje – bijlage 4). • Knip de prenten van de voedingswaren (bijlage 6) uit, deel ze uit. • Iedere leerling zoekt (aan de hand van het kwartet) uit bij welke voedingsdriehoek (van Ernestina, Tapha of René?) en in welke categorie zijn/haar voedingswaren horen. • Bespreek: Wie heeft uit de meeste vakjes gegeten? Wie uit de minste? Wie heeft dus het gezondst/ minst gezond gegeten? Wie heeft het meest/minst gegeten? Tapha zal als minst gezonde naar voor komen.
Honger de wereld uit!
7
5. De brief van papa Joseph Wat is het beroep van de papa van Tapha? (boer) Wat is het beroep van de mama van Tapha? (marktkramer) Hoe komt het dan dat hij zo weinig kan eten? We vragen het aan zijn vader Joseph.
Laat de affiche van 11.11.11 van 2006 (bijlage 7) aan de kinderen zien. Je kan de affiche ook bestellen via
[email protected] of op tel. 02/536.11.42. Dit is Joseph. Wat zien de kinderen op de affiche? Lees de brief van Joseph voor (bijlage 8).
Waarom kan Joseph niet genoeg eten kopen voor Tapha en zijn broers en zussen? Wat heeft hij allemaal geprobeerd? Waarom heeft hij een ui in zijn mond? Wat vinden jullie daarvan? Zouden jullie ook boos worden? Is het eerlijk dat zij zo weinig te eten hebben? Waarom (niet)? Zouden jullie iets willen doen aan de honger van Tapha, Joseph en alle boeren en boerinnen van de wereld? 8
Honger de wereld uit!
6. Blijf niet bij de pakken zitten: wat kan jij doen? 11.11.11 helpt de boeren in de hele wereld om ervoor te zorgen dat ze hun producten beter kunnen verkopen. Ze vragen aan onze ministers om ervoor te zorgen dat er geen Nederlandse uien en Franse melk in de marktkramen bij Tapha verkocht worden. Dan kopen de mensen weer bij het kraam van Joseph, en verdient hij weer genoeg geld om gezond eten te kopen voor het hele gezin. Maak met de klas een groot marktkraam. Vraag aan zoveel mogelijk kinderen om hun naam op een uienkaart (zie bijlage 9) te schrijven en in dit marktkraam te hangen. Stuur het marktkraam (of alleen de uienkaartjes en een foto van het marktkraam) naar 11.11.11 t.a.v. Nele Verhaeghe, Vlasfabriekstraat 11, 1060 Brussel,
[email protected] We gaan met alle kaartjes naar minister De Gucht. Zo kunnen we hem laten weten dat we vinden dat hij mee moet zoeken naar een oplossing voor de problemen van Tapha en haar vrienden. Daarnaast kan je ook een briefje schrijven naar Joseph. Zorg ervoor dat de kinderen hierin aangeven wat zij (en 11.11.11) doen om Joseph te helpen. Pas je deze les graag in ICT? Mail het briefje dan naar
[email protected] Maak je er liever een stel- en schrijfoefening van? Stuur het dan naar 11.11.11 t.a.v. Nele Verhaeghe, Vlasfabriekstraat 11, 1060 Brussel. Ook deze brieven en mails worden afgegeven aan minister karel De Gucht.
Honger de wereld uit!
9
DOELSTELLINGEN EN EINDTERMEN 1. Doelstellingen De leerlingen leren wat honger in de wereld betekent. De leerlingen leren over de voedingsgewoonten van leeftijdsgenootjes in het Zuiden. De leerlingen kunnen op hun niveau hun solidariteit uiten met mensen uit het Zuiden. De leerlingen kennen het verschil tussen gezond en ongezond eten.
2. Eindtermen WO 1.14 kunnen gezonde levensgewoonten in verband brengen met wat ze weten over het functioneren van het eigen lichaam en ze weten dat bepaalde ziekteverschijnselen of handicaps niet altijd vermeden kunnen worden. WO 4.4 kunnen illustreren dat welvaart zowel over de verschillende landen in de wereld als in België ongelijk verdeeld is. WO 6.9 kunnen aspecten van het dagelijks leven in een land van een ander cultuurgebied vergelijken met het eigen leven
Achtergrondinformatie voor de leerkracht 11.11.11 in 2006
Honger, duurzame landbouw en het recht op voedsel. Honger! Dat is nog elke dag de keiharde werkelijkheid voor 850 miljoen mensen op deze wereld. Driekwart van hen zijn arme boeren in ontwikkelingslanden. Vreemd is dat, want zij produceren voedsel, maar worden zelf als eerste met honger geconfronteerd! Afrikaanse kippenkwekers kunnen hun kippen niet meer kwijt, door de invoer van goedkoop geproduceerde kippen uit Europa. Senegalese uienboeren overleven nog nauwelijks, want hun markt wordt overspoeld door uien uit Nederland. Filippijnse rijsttelers kunnen niet concurreren met de goedkope rijst uit China en Taiwan. Honduras kampt met een overaanbod aan graan en mais uit de Verenigde Staten. Door dumping en grootschalige import verliezen miljoenen kleine boeren zo hun broodnodig inkomen. Daarom voert 11.11.11 in het kader van 2015 DE TIJD LOOPT – samen met een aantal Vlaamse milieuorganisaties zoals Greenpeace en Bond Beter Leefmilieu – twee jaar campagne rond het recht op voedsel. We bundelen onze krachten en eisen dat alles in het werk wordt gesteld om de eerste Millenniumdoelstelling te halen: honger halveren tegen 2015! Kleine boeren moeten een eerlijke kans krijgen! Ze moeten het recht hebben om lokale markten af te schermen tegen goedkope import. Alle vormen van dumping en exportsubsidie vanuit het Noorden horen te stoppen. En ze verdienen onze steun in hun strijd voor een leefbare landbouw, met betere toegang krijgen tot zaad, kredieten, opslagmogelijkheden, enz…
10
Honger de wereld uit!
De ui: een verhaal om bij te huilen De ui is één van de belangrijkste groenten voor de Senegalezen. De Senegalese markt zou in principe het jaar rond met de eigen productie bevoorraad kunnen worden. Maar de uienteelt in Senegal lijdt sterk onder de import van uien uit Europa, en die neemt elk jaar toe. “Uien uit Nederland en Frankrijk beletten onze boeren te verkopen. Elk jaar stoppen boeren door die concurrentie.”, aldus een Senegalese boerenleider. Na protest van lokale boerenorganisaties, verbood de Senegalese overheid in 2005 gedurende drie maanden de mport van uien: een eerste stap om de inlandse uien weer een kans te gunnen op de markt, maar niet voldoende. Buitenlandse uien zijn beter gedroogd, dikker en het hele jaar door beschikbaar. Senegalese boeren hinken achterop omdat ze geen toegang hebben tot kwaliteitsvol zaad en kredieten. En ze kunnen slechts enkele maanden per jaar hun uien verkopen, omdat moderne opslagmogelijkheden ontbreken. GADEC, een partnerorganisatie van Bevrijde Wereld, ondersteunt de kleine boeren om zich technisch en organisatorisch beter te organiseren en hun basisinkomen te vergroten.
Honger de wereld uit!
11
27 oktober: Vrijdag Uiendag! Om zichtbaar te maken hoe dumping en grootschalige export van landbouwproducten de landbouw in het Zuiden bedreigt, roept 11.11.11 iedereen op om aan de slag te gaan met uien.
Vrijdag 27 oktober wordt Uiendag in Vlaanderen! Geef de ui op 27 oktober een bijzonder plaats op je menu en in je winkelkar. En serveer uiensoep aan iedereen die de kleine boeren in het Zuiden een steuntje in de rug gunt. Uiensoep op school, in het bedrijfsrestaurant, in het jeugdhuis, op de markt…
Benieuwd hoeveel kilo uien we samen kunnen verorberen in Vlaanderen. Zo geven we een sterk signaal aan de beleidsmakers die het lot van de Zuiderse boeren in handen hebben. Wil je meer informatie over deze uiendag en over de 11.11.11-campagne? Neem dan een kijkje op www.11.be of contacteer
[email protected] – 02/536.11.42.
2015 DE TIJD LOOPT is een samenwerking van 11.11.11, Broederlijk Delen, Fos, Oxfam Solidariteit, Oxfam Wereldwinkels, Trias, Vredeseilanden, Wereldsolidariteit, Bevrijde Wereld, Plan België, Globelink, Intal, KBA (Kadervorming voor Afrikanen vzw), Noë (Horizon-educatief, Alfa en Djapo), Protos, Studio Globo, Steungroep voor Rechtvaardigheid en Vrede in Guatemala, Volens, Wereldcentrum vzw, Wereldmediatheek. De CAMPAGNE rond duurzame landbouw in Noord en Zuid is een samenwerkingsverband van 2015 DE TIJD LOOPT met Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace, FIAN, Netwerk Bewust Verbruiken, VELT, VODO en Wervel
12
Honger de wereld uit!
Wereldmaaltijd
Bijlage 1
Uit: Stichting werelddelen. Wereldmaaltijd. Informatiepakket. Van de Ridder. Nijkerk, 2003 Honger de wereld uit!
13
Bijlage 2 Kwartet ik
14
Honger de wereld uit!
Bijlage 3
Honger de wereld uit!
15
Bijlage 4
,
Naam: Tapha Achternaam: Bouteflika Leeftijd: 9 jaar
n
n
Ik woon in: het mooiste dorp van Senegal: Joal-Fadiouth Papa: Joseph Mama: Josianne Beroep papa: boer
n
Broers en zussen: 4: Fatou, Aminata, Edger en Youssef Hobby: voetbal
n
,
Naam: Ernestina Achternaam: Estrella-Santos Leeftijd: 9 jaar
n
n
Ik woon in: La Pinta (Honduras) Papa: Enrique Mama: Gabriella Beroep papa: maïsboer
n
Broers en zussen: 3: Soledad, José en Loulou Hobby: tikkertje spelen
16
Honger de wereld uit!
n
nn
,
n
n
nn
,
,
Beroep mama: heeft een tortillakraam
n
,
,
Beroep mama: marktkramer
,
n
n
n
n
n
Hobby: schaken
,
n
Broers en zussen: 2 zussen: Eline en Marie
nn
,
,
Beroep mama: geen
n
Beroep papa: bankbediende bij de tweede grootste bank van het land
,
Mama: Josianne
n
,
Papa: Louis Kabuta
,
n
n
Ik woon in: Kinshasa, hoofdstad van Congo
,
Leeftijd: 10 jaar
,
Achternaam: Kabuta
n
n
,
Naam: René
,
n
Bijlage 5 Kwartet René
Honger de wereld uit!
17
Bijlage 5 Kwartet Tapha
18
Honger de wereld uit!
Bijlage 5 Kwartet Ernestina
Honger de wereld uit!
19
Bijlage 6
20
Honger de wereld uit!
Bijlage 7
Honger de wereld uit!
21
Bijlage 8
Hallo ! Ik ben boer Joseph, de papa van Tapha. Toen Tapha nog klein was, ging het heel goed op mijn boerderij. Ik plant ajuinen en mijn vrouw gaat die verkopen op de markt. We verdienden daarmee genoeg geld om alles te kopen wat we nodig hadden en onze kinderen naar school te sturen. Mijn vrouw werkt hard in de groentetuin en kweekt daar tomaten en andere groenten. Die eten we meestal zelf op, maar als er nog over zijn, verkopen we ze ook op de markt. We hebben ook een geit. Haar melk verkopen we. We trokken dus vaak naar de markt, met onze uien, groenten, melk en eieren. Weten jullie wat er dan gebeurde? Er kwam een nieuwe marktkramer op de markt staan met uien uit een ander land: Nederland! Zo’n mooie uien had ik nog nooit gezien. Daarnaast kwam een vrouw staan met melk uit nog een ander land: Frankrijk. Deze melk was heel goedkoop. De mensen gingen uien bij de nieuwe marktkramer kopen. En melk bij de vrouw. De mensen keken zelfs niet meer naar onze producten. Ik werd zo boos dat ik de allergrootste ui van de marktkramer pakte en hem helemaal in mijn mond stak! Ik beet hem gewoon in twee van woede. Wat moeten we nu doen? Hoe moeten wij nu geld verdienen? Joseph
22
Honger de wereld uit!
Bijlage 9
Honger de wereld uit!
23
Bijlage 9
24
Honger de wereld uit!
