ADVIES Vlaamse Strategie Duurzame Ontwikkeling

         

 

                     

ADVIES  Vlaamse Strategie Duurzame Ontwikkeling  2011‐2015             

Het decreet van 18 juli 2008, ter bevordering  van duurzame ontwikkeling, vormt het kader voor de  Vlaamse Strategie Duurzame Ontwikkeling (VSDO).  Bij de opmaak van een nieuwe strategie (2011‐2015)  geeft de Vlaamse Jeugdraad zijn   aanbevelingen mee. 

1 

 

VLAAMSE JEUGDRAAD   6 oktober 2010 

ADVIES 10/14 

   

VLAAMSE STRATEGIE DUURZAME ONTWIKKELING  2011‐2015      De Vlaamse Jeugdraad in vergadering op 6 oktober 2010 onder voorzitterschap van Hakim Benichou  en  waarbij  aanwezig  waren:  Dagmar  Beernaert,  Joris  De  Bleser,  Frederik  Cappelle,  Lies  Corneillie,  Lieke De Jans, Kara Eestermans, Kwinten Fort, Mieke Nolf, Marlies Smit, Tom Van Den Borne, Jo Van  de Weghe    Brengt  met 11 stemmen voor en 1 onthouding het volgende advies uit:     

1. Situering    In  juli  2006  keurde  de  Vlaamse  Regering  haar  eerste  Vlaamse  Strategie  Duurzame  Ontwikkeling  (VSDO)  goed.  Deze  strategie  “Samen  grenzen  ver‐leggen”  is  een  coördinerend  document  en  geeft  een visie en een aantal basisprincipes weer voor het beleid van duurzame ontwikkeling. De Strategie  liep  van  2006  tot  2010  en  bleek  vooral  belangrijk  om  het  duurzame  ontwikkelingsbeleid  in  Vlaanderen structureel op de sporen te zetten. Inmiddels bekrachtigde de Vlaamse Regering op 18  juli  2008  het  decreet  ter  bevordering  van  duurzame  ontwikkeling.  Dit  decreet  geeft  sindsdien  het  concrete  kader  voor  het  Vlaams  beleid  duurzame  ontwikkeling  en  de  Vlaamse  Strategie  Duurzame  Ontwikkeling.  Volgens  het  decreet  moet  zo  een  strategie  een  aantal  elementen  bevatten:  een  analyse  van  de  huidige  situatie,  een  evaluatie  van  de  uitvoering  van  de  vorige  strategie,  de  langetermijnvisie  en  doelstellingen,  de  operationele  kortetermijndoelstellingen  en  de  prioritaire  beleidsopties en acties voor de regeerperiode. Er werd herhaaldelijk gesteld dat de nieuwe VSDO de  nodige samenwerking tussen beleidsdomeinen moet garanderen door een referentiekader te bieden  en een langetermijnvisie te voorzien, die verder reikt dan één legislatuur.    Zoals omschreven in het decreet van 18 juli 2008 moet een VSDO voorbereid worden in overleg met  de  verschillende  bestuursniveaus  en  maatschappelijke  actoren  en  voorgelegd  worden  aan  de  strategische  adviesraden.  In  de  Visietekst  Duurzame  Ontwikkeling  van  de  Vlaamse  Jeugdraad  werd  eerder  neergeschreven  wat  de  Vlaamse  Jeugdraad  steeds  opnieuw  ondervindt:  dat  de  duurzame  ontwikkeling van onze samenleving een grote bezorgdheid is van de Vlaamse jeugd. Daarom levert de  Vlaamse Jeugdraad met dit advies een eigen bijdrage aan de totstandkoming van een goede Vlaamse  Strategie  Duurzame  Ontwikkeling,  die  rekening  houdt  met  de  noden  en  belangen  van  kinderen  en  jongeren van vandaag en morgen. Dit advies is ook een concreet verzoek aan de Vlaamse overheid  om kinderen en jongeren te beschouwen als stakeholders in het debat over duurzame ontwikkeling  en hen hierbij te betrekken.     

2 

  2. Advies    In  zijn  visie  stelt  de  Vlaamse  Jeugdraad  ‘dat  kinderen  en  jongeren  volwaardig  moeten  betrokken  worden  in  de  discussies  rond  duurzame  ontwikkeling,  zowel  op  het  vlak  van  het  nemen  van  beslissingen,  van  de  implementatie  als  van  de  evaluatie  van  het  beleid’.  Vanuit  deze  invalshoek  formuleren  we  onze  aanbevelingen.  We  geven  vooreerst  drie  algemene  adviespunten  en  gaan  nadien in op de drie verschillende onderdelen van de Strategie: het kader, de visie en doelstellingen  en de acties.     

2.1 Algemene opmerkingen    Principiële keuze voor duurzame ontwikkeling  Naar onze mening moet er een meer principiële keuze gemaakt worden voor duurzame ontwikkeling.  Idealiter  vertrekt  men  vanuit  een  algemeen  geldende  strategie  voor  duurzame  ontwikkeling,  waarbinnen  men  de  ecologische,  economische  en  sociale  beleidsaanpak  verder  uittekent  en  niet  omgekeerd. De nieuwe VSDO vertrekt vanuit Vlaanderen in Actie (ViA). Ondanks de maatschappelijke  waarde van ViA, is dit echter geen specifieke duurzaamheidstrategie.     Grote zichtbaarheid van VSDO  Een  Strategie  die  meer  zichtbaar  is  binnen  het  werk  van  de  Vlaamse  Regering  creëert  de  nodige  gedragenheid en vergroot de effectiviteit. De verdere uitwerking en optimalisering van zowel interne  betrokkenheid  (horizontaal/inclusief  Vlaamse  beleid)  als  externe  betrokkenheid  (maatschappelijke  actoren waaronder burgers) bij de strategie is daarom onontbeerlijk.    Participatie  Het  huidige  proces  waarbij  relevante  actoren  worden  betrokken  via  werkgroepen  om  een  nieuwe  VSDO  uit  te  bouwen,  is  een  zeer  geapprecieerde  stap  vooruit  wat  betreft  participatie.  De  Vlaamse  Jeugdraad moedigt een dergelijke aanpak aan en vraagt om deze nog meer door te voeren en uit te  werken. Zo lezen we graag dat participatie van het middenveld een veel besproken aspect is van de  nieuwe Strategie. Er wordt spijtig genoeg echter niet specifiek gesproken over de betrokkenheid van  jongeren of hun organisaties.      

2.2 Het kader    (2) Een kader voor de Vlaamse Strategie Duurzame Ontwikkeling    (2.3) Bij de omschrijving van het kader voor de Vlaamse Strategie Duurzame Ontwikkeling missen we  een  uitgewerkte  toelichting  over  de  samenwerking  met  het  federale  beleidsniveau.  Een  duidelijke  afstemming  vermijdt  overlap  en  voorkomt  hiaten.  Deze  afstemming  zou  ook  in  de  huidige  VSDO  kunnen  worden  toegelicht  om  de  transparantie  te  vergroten.  Bovendien  ontbreekt  een  meer  specifieke  vermelding  van  het  engagement  dat  Vlaanderen  opneemt  in  het  nationaal  overleg  rond  duurzame  ontwikkeling.  Het  vermelden  van  een  constructieve  samenwerking  en  voorbeeldinitiatieven lijkt ons gepast.    (2.2) Hoewel het internationale kader uitgebreid wordt toegelicht, verwachten we meer proactiviteit  en ambitie dan momenteel blijkt uit het VSDO‐voorstel. Zo vragen we ons af welke rol de Vlaamse  overheid zal opnemen in aanloop naar en tijdens de Wereldconferentie in 2012 (Rio+20).  

3 

   

2.3 De visie en doelstellingen    De  Vlaamse  Jeugdraad  juicht  de  langetermijnbenadering  in  deze  VSDO  toe.  We  moeten  met  betrekking tot duurzame ontwikkeling inderdaad verder durven kijken dan de huidige en/of volgende  legislatuur.  Het  aanpakken  van  diep  verankerde  structuren  en  praktijken  is  vereist  om  bestaande  onhoudbare  systemen  te  heroriënteren  en  verduurzamen.  Maar  jammer  genoeg  wordt  er  nog  onvoldoende  benadrukt  dat  dit  alles  slechts  mogelijk  is  na  een  ‘mentaal  veranderingsproces’  dat  aangepaste  gedragingen  van  individuen,  groepen,  organisaties,  bedrijven  en  overheden  tot  gevolg  heeft. Het algemeen besef moet worden gecreëerd van de onhoudbaarheid van de huidige gang van  zaken (m.b.t. consumptie, energieverbruik, ruimtegebruik, transportgewoonten,…) alvorens men tot  een  meer  duurzaam  handelen  kan  komen.  Verder  in  het  document  (onder  DEEL  3,  3.6  ecocultuur)  wordt hier wel naar gerefereerd wanneer het gaat om de rol van cultuur, maar dit mag niet louter  beschouwd  worden  als  kortetermijndoelstelling.  Een  veranderingsproces  dient  ook  als  langetermijndoelstelling  en  continu  werkpunt  te  worden  beschouwd.  Educatie  over  duurzame  ontwikkeling (zie ook verder onder DEEL 3: ACTIES) biedt volgens ons een sleutel tot de uitwerking  hiervan.    (2) De operationele kortetermijndoelstellingen    (2.3) de Ecologische dimensie  Bij  de  formulering  over  klimaat,  betreurt  de  Vlaamse  Jeugdraad  dat  men  niet  verder  gaat  dan  de  Europese  “verplichtingen”.  Op  het  moment  dat  men  in  Europa  naar  de  30%  minder  uitstoot  van  broeikasgassen probeert te evolueren zou de Vlaamse overheid hiermee een uitgelezen kans missen  de  geloofwaardigheid  van  haar  voorbeeldfunctie  kracht  bij  te  zetten.  Duiding  over  de  concrete  reductiedoelstellingen  is  hier  ook  gewenst.  Transparantie  met  betrekking  tot  de  nationale  lastenverdeling kan hierbij helpen.     

2.4  De acties    De  aanbevelingen  voor  DEEL  3,  de  acties,  zijn  onder  te  verdelen  in  een  vormelijke  aanbeveling  enerzijds en inhoudelijke aanbevelingen anderzijds.    Vormelijk  We  adviseren  om  in  DEEL  3  een  duidelijker  onderscheid  te  maken  tussen  analyse  en  acties.  De  huidige omschrijving is vaak verwarrend en geeft de indruk meer analyse te omvatten dan acties. Het  maakte de strategie ook moeilijk vatbaar voor het formuleren van een gericht advies. We beperkten  ons dan ook tot die punten die aansluiten op specifieke bekommernissen van jongeren.     Inhoudelijk (hst 5) Horizontale acties: Kennis en leren/educatie  Binnen  punt  5.2  “Educatie  voor  Duurzame  Ontwikkeling”  pleit  de  Vlaamse  Jeugdraad  voor  meer  concrete en kritische verwijzingen naar huidige beleidskaders en relevante praktijken om van daaruit  specifieke  doelstellingen  voor  de  nabije  toekomst  te  duiden.  Zo  missen  we  in  het  bijzonder  de  vermelding  van  het  Vlaams  Implementatieplan  EDO,  dat  werd  goedgekeurd  op  15  mei  2009  en  de  verdere ambities ter concretisering van dit plan. Educatie dient niet enkel te worden aangehaald als  hefboom  voor  een  meer  leefbare  toekomst,  het  dient  ook  effectief  op  die  manier  te  worden  gehanteerd. We vragen daarom een precisering van de concrete aanpak die men voor ogen heeft bij  het hanteren van educatie als hefboom voor duurzame ontwikkeling.

4 

  (hst 7) Institutionele dimensie: good governance  Bij  punt  7.1.3  “Participatieprocessen  opzetten”  spreekt  men  over  verschillende  soorten  van  participatie. Naast het aspect van consultatie en informatie doet men uitschijnen “dat er eventueel  ook andere vormen van participatie mogelijk zijn”.  Het mee vorm geven  en  beslissen wordt op die  manier onvoldoende aangemoedigd. De Vlaamse Jeugdraad vraagt haar overheid om ook proactief  participatieprocessen te zullen stimuleren.    Onder  punt  7.1.8  “Ethisch  beleggen”  wordt  er  zeer  voorzichtig  gesteld  dat  men  wil  nagaan  hoe  huidige  beleggingen/investeringen  in  de  toekomst  kunnen  overgaan  tot  duurzame  beleggingen.  De  Vlaamse Jeugdraad pleit hier voor een duidelijk streven naar het voorzien van effectieve duurzame  beleggingen op korte termijn.    (hst 9) Onderzoek  Deze  titel  spreekt  van  een  Vlaamse  Duurzaamheidseffectbeoordeling.  Aangezien  er  op  federaal  niveau al een soortgelijke verplichte toets bestaat, willen we hier pleiten voor een goede afstemming  van nieuwe en bestaande instrumenten.  

3. Algemeen Besluit    De Vlaamse Jeugdraad steunt de langetermijnbenadering binnen de nieuwe Vlaamse Strategie voor  Duurzame  Ontwikkeling.  We  willen  een  bijdrage  leveren  aan  het  uittekenen  van  een  inclusief,  gecoördineerd en participatief beleid voor duurzame ontwikkeling. De Vlaamse Jeugdraad adviseert  drie algemene zaken:     • een meer principiële keuze voor duurzame ontwikkeling,   • een grotere zichtbaarheid van de nieuwe VSDO,   • de verdere uitwerking van een participatieve aanpak.  Kinderen  en  jongeren  zijn  een  belangrijke  stakeholder  bij  de  duurzame  ontwikkeling  van  onze  maatschappij.  Zij  vormen  niet  enkel  de  vaakgenoemde  toekomstige  generatie,  het  noodzakelijke  ‘mentale  veranderingsproces’  situeert  zich  net  grotendeels  binnen  hun  wereld.  De  continue  betrokkenheid van jongeren en hun organisaties bij het debat over duurzame ontwikkeling is dan ook  cruciaal. 

5