Activiteitenfiches voor verschillende activiteiten vreemde taleninitiatie1 Hieronder staat een voorbeeld van een invulblad dat kan gelden voor gelijk welke VTI‐ activiteit. Daarna vindt u begeleidende fiches bij verschillende mogelijke lessen VTI (liedjes, TV, prentenboek...). ALGEMENE INFO ACTIVITEIT VTI Taal Materiaal Inhoud (thema) Aard van de activiteit (bv. lied aanleren, verhaal vertellen, bewegingsspel, …) Doelgroep (klas) Leerkracht Doelen o Doelen op lange termijn o Doelen op korte termijn: concrete lesdoelen Tijd: Organisatie: o op klasniveau: o klassikaal o in groepjes met begeleiding van de leerkracht o zelfstandig in hoeken 11
Van Oosthuyze, S., Goethals, M. en M. Verhelst (2005), Leuven: CTO
o op schoolniveau: o systematisch o eenmalig, in de vorm van projectwerk (klasoverstijgend) Geïntegreerd of als apart moment? o als apart moment o geïntegreerd binnen o muzische vorming o moedertaal (taalbeschouwing) o ander leerdomein: ………………………….. TIPS DIE VOOR ELKE WERKVORM BELANGRIJK ZIJN Zorg voor een inleidend ritueel Wat? o Zorg voor een duidelijke, maar leuke overgang naar de vreemde taal Voor wie? o Je creëert per klas een bepaald ritueel. of o Je creëert voor alle deelnemende klassen hetzelfde ritueel Hoe? Verschillende mogelijkheden Gekoppeld aan: o een anderstalige klaspop o een (extern) persoon o een vast moment o een vaste plaats bv. een hoek in de klas, een ander lokaal o een voorwerp/handeling bv. door een tunnel kruipen, een vlag hijsen, een T‐shirt aantrekken Verloop van de activiteit Introductie o Oriëntatie op wat volgt: hoe wil je de kinderen voorbereiden op het nieuwe stukje wereld waar ze kennis mee gaan maken? o Motivatie aanscherpen voor wat volgt: hoe wil je de leerlingen warm maken voor de activiteit? Kern
o Wat zijn je doelen? o Op lange termijn: attitudedoelen primeren! o Op korte termijn: concrete lesdoelen, eventueel concrete taaldoelen, op voorwaarde dat die niet als minimumdoelen gehanteerd worden. De concrete doelen primeren m.a.w. niet bv. de leerlingen maken fruitsla, de leerlingen maken een boek bv. de leerlingen begrijpen de grote verhaallijn bv. de leerlijnen durven zichzelf voorstellen in de vreemde taal o Probeer taal zoveel mogelijk te gebruiken als middel om iets anders (bv. muziekinstrumenten bespelen) te bereiken, en dit alles binnen een motiverende context. Immers, taaldoelen primeren of hoeven zelfs niet per se. o Wie/wat zorgt voor het taalaanbod in de vreemde taal? Zorg voor zoveel mogelijk ‘authentiek’ materiaal. o De leerkracht (al of niet via klaspop) (redelijk goede uitspraak) o Een extern persoon (native speaker) o Multimedia‐materiaal (van Franse origine) o Vermijd ‘code mixing’: de moedertaal en VT kunnen best naast elkaar gebruikt worden, maar baken elk gebruik duidelijk af. De keuze voor en de mate waarin elke taal gebruikt wordt is afhankelijk van bv. o taalvaardigheid van de leerkracht in de vreemde taal o leeftijd van de leerlingen o vertrouwdheid van de leerlingen met de vreemde taal o vertrouwdheid van de leerlingen met de activiteit bv. een gekend prentenboek of een gekend spelletje Slot o Afsluitende activiteit bv. iets aan de klaspop vertellen, elk kind zet het masker dat hij gemaakt heeft op om het aan de andere kinderen te laten zien, iedereen ruimt samen op, het liedje wordt nog een laatste keer gezongen… Zorg voor een afsluitend ritueel Cf. inleidend ritueel VOORBEREIDINGSFICHE CD‐ROM'S Denk goed na over de keuze van de cd‐rom. Denk eraan dat
o je de (meeste) spelletjes op de cd‐rom moet kunnen spelen zonder dat je alle taal moet begrijpen. o je de cd‐rom als leerkracht door en door moet kennen. o je de leerlingen in het begin sterk zal moeten begeleiden bij het werken/spelen. o een cd‐rom op zich voor veel kinderen motiverend materiaal is, maar je ook op een motiverende context (geen losse woordjes) moet letten. o taaldoelen niet primeren, wel het plezier dat kinderen beleven. Opbouw activiteit en werkvorm Cd‐rom’s zal je eerder in hoekenwerk inbouwen. De kinderen kunnen immers maar in duo’s of kleine groepjes aan de computer werken. Je kan de cd‐rom wel klassikaal introduceren om de kinderen warm te maken voor een bepaalde cd‐rom en het werken met cd‐rom’s in het algemeen. De instructies voor het werken met de cd‐rom geef je in de groepjes. Een (eventuele) verwerkingsactiviteit kan je zowel klassikaal als in groepjes laten uitvoeren. Inleidend ritueel Als je vreemde taleninitiatie integreert binnen hoekenwerk, zal je niet zo snel met een ritueel werken. Als je een vaste vreemde talenhoek in de klas hebt (waar ook met de cd‐rom gewerkt wordt) kan je deze door de kinderen laten inkleden met tekeningen/opdrachten die ze gemaakt hebben, liedjesteksten, prenten van figuren uit de cd‐rom’s… Introductie o Hoe bereid je de kinderen voor op de sfeer, het stukje wereld in de cd‐rom en op de nieuwe taal? o doe dit speels en actief o in de vreemde taal, in de moedertaal of met een gedeeltelijk aanbod in de vreemde taal (bv. via een pop); o voorzie veel non‐verbale ondersteuning indien de introductie in de vreemde taal gebeurt. o Bij een spelcd‐rom, waarbij de spelletjes in een verhaalcontext geplaatst zijn, vertel je het verhaal: o Je stelt de personages voor, je vertelt het verhaal. o Je beeldt (het begin van) het verhaal uit (zelf of met popjes). o Je introduceert de figuren a.d.h.v. elementen uit het verhaal. bv. een tijdslijn waarop de kinderen pouce‐pouce kunnen verschuiven al naargelang ze vorderen bij het spelen van de cd‐rom of een landkaart waarbij ze kunnen aanduiden wat ze waar vinden, een scorebord in de vorm van een piratenschip… o Bij een cd‐rom waarbij er geen verhaalcontext is, introduceer je de figuren en/of het thema van de cd‐rom. Kern o Geef de instructies voor het werken met de cd‐rom enkel aan het groepje dat dadelijk met de cd‐rom gaat werken.
o Je moet de leerlingen in het begin sterk begeleiden bij het werken/spelen met de cd‐ rom. Dit is ook afhankelijk van: o de mate waarin leerlingen gewoon zijn om samen te werken. Ze moeten immers taken verdelen (Wie typt?, Wie klikt met de muis?, Om de beurt een oplossing geven…). o de vertrouwdheid van de leerlingen met cd‐rom’s in het algemeen en/of die bepaalde cd‐rom. bv. je kan een Franstalig kind en een Nederlandstalig kind samen met een Franstalige cd‐rom laten spelen. Het Nederlandstalig kind bedient de muis, het Franstalig kind geeft uitleg. bv. een kind dat Put‐Put kent, zal gemakkelijker zelfstandig Pouce‐Pouce kunnen spelen. o het taalaanbod van de cd‐rom o wordt de uitleg op de cd‐rom in het Nederlands of in de vreemde taal gegeven? o wordt het taalaanbod visueel ondersteund? o moeten de kinderen taal kunnen produceren (bv. iets opschrijven)? Slot Laat de kinderen even aan elkaar vertellen wat ze in de hoeken gedaan hebben, wat leuk was… Afsluitend ritueel Cf. opmerkingen hierboven. Verwerkingsactiviteit(en) o Verwerkingsactiviteiten zijn niet noodzakelijk bij het werken met cd‐rom’s. o Je kan, klassikaal als alle kinderen vertrouwd zijn met de cd‐rom of in kleine groepjes binnen hoekenwerk, andere activiteiten koppelen aan de inhoud van de cd‐rom Opmerking: dit zal eerder eenmalig gebeuren, niet na elk moment dat de kinderen met de cd‐rom gewerkt hebben. bv. De kinderen maken in groepjes een zoektocht waarbij hun klasgenoten materiaal moeten verzamelen (zoals bij Pouce‐Pouce of Moop & Dreadly). o Je kan deze activiteiten in het Nederlands, de vreemde taal of met (gedeeltelijk) taalaanbod in de vreemde taal aanbieden. o Elementen uit de cd‐rom (een personage, tijdperk of voorwerp) kunnen terugkomen in het klasgebeuren. bv. een piratenschip als takenbord, een auto waarop de kinderen kunnen aanduiden welk spelletje ze al gespeeld hebben… Voorbeeldactiviteit Materiaal: Moop & Dreadly. De schat van Bing Bong Eiland. (Transposia) Klas: 2e graad Doelen: ‐ de leerlingen maken op een speelse manier kennis met een vreemde taal;
‐ de kinderen beleven plezier aan het spelen met de cd‐rom; ‐ de leerlingen begrijpen de verhaallijn van de cd‐rom; ‐ de leerlingen begrijpen de nodige instructies/tips en kunnen met de cd‐rom aan de slag; ‐ de leerlingen maken een speurtocht voor elkaar.
Introductie De leerkracht heeft de cd‐rom op voorhand doorlopen, kent de verhaallijn en weet wat de moeilijkheden zijn. De leerkracht heeft een schatkaart gemaakt zoals op de cd‐rom. De leerkracht stelt zich voor als Capitain Dreadly (hij heeft bv. dezelfde soort hoed op). Hij toont de kinderen enthousiast de schatkaart die hij gevonden heeft. Hij vertelt dat hij samen met zijn vriend Moop op zoek is gegaan naar een schat op Bing Bong eiland. Het was geen gemakkelijke tocht, hij heeft spannende avonturen beleefd, is gevangen genomen, moest op zoek gaan naar materiaal… De leerkracht vertelt dit heel geanimeerd (met veel mimiek, gebraren). De leerkracht kan eventueel zijn verhaal doorspekken met enkele Franse woorden (alsof hij als Franstalige Nederlands spreekt), bv. mijn ‘ami’ Moop, ‘des avontures’… De leerkracht stelt de cd‐rom voor en zegt dat de kinderen zijn avonturen mee kunnen beleven als ze met de cd‐rom spelen. De leerkracht legt ook de praktische organisatie uit: er kunnen per keer telkens maar een aantal kinderen met de cd‐rom spelen. De andere kinderen houden zich bezig in de andere hoeken. Kern Een groepje kinderen speelt in een hoek met de cd‐rom. De leerkracht start de cd‐rom samen met de kinderen op, geeft instructies over hoe ze met de cd‐rom moeten werken en begeleidt hen waar nodig (geeft extra uitleg, stelt de leerlingen vragen om hen iets te laten vinden, …). De kinderen maken afspraken en helpen elkaar. Slot Het hoekenwerk is afgerond. De verschillende groepjes kinderen vertellen elkaar kort wat ze gedaan hebben. Verwerkingsopdracht Als alle kinderen met de cd‐rom gespeeld hebben, duikt de leerkracht weer als Capitain Dreadly op in de klas. Hij vertelt dat hij zijn avonturen mist en stelt de kinderen voor om in een aantal groepjes een speurtocht te maken voor elkaar. Alle groepjes denken na over iets wat ze kunnen verstoppen, waar ze het kunnen verstoppen en welke opdrachten ze kunnen verzinnen, zodat de andere kinderen uit de klas de schat kunnen vinden. Elk groepje maakt een landkaart. De leerkracht ondersteunt de groepjes, daarbij kunnen Franse woorden uit de cd‐rom opduiken.). De schatten van de verschillende groepjes worden om de beurt (dat kan op verschillende momenten) gezocht.
VOORBEREIDINGSFICHE POËZIE Opmerking Wanneer het een verhalend versje betreft, dan is de werkwijze nagenoeg dezelfde als bij een lied of een prentenboek. Wanneer het echter om een rijmpje gaat (bv. bewegingsrijjmpjes, handrijmpjes, kietelrijmpjes, knierijmpjes, …), dan kan de aanpak iets anders zijn. Veel kans immers dat de kinderen de rijmpjes (of gelijkaardige rijmpjes) in hun moedertaal kennen. Vandaar deze aparte fiche. Denk goed na over de keuze van je gedicht, i.c. een rijmpje Enkele keuzecriteria Zoek een rijmpje o met veel herhaling; o dat niet te lang is; o dat gemakkelijk te illustreren valt of dat al goed geïllustreerd is, d.w.z. per handeling die uitgevoerd moet worden; o dat heel ritmisch en melodisch is (zie ook volgende punt); o dat veel muzische en andere verwerkingsmogelijkheden in zich draagt; o dat de kinderen eventueel al in hun moedertaal kennen; o dat geen te moeilijk uitspreekbare woorden bevat indien het de bedoeling is dat de kinderen vrij snel kunnen meezeggen; opmerking indien het hem vooral te doen is om het bewegingsspel rond het rijmpje en dus ‘meezeggen’ niet echt een concreet doel is, dan speelt dit criterium uiteraard geen rol. Zeker bij de jongste kinderen zal dit het geval zijn; o … Opbouw activiteit en werkvorm Inleidend en afsluitend ritueel Zie algemene tips. Introductie o Hoe bereid je de kinderen voor op de sfeer of het spel dat bij het rijmpje past? o doe dit speels en actief en zo mogelijk met een aantal non‐verbale werkvormen/opdrachten; o in de vreemde taal, in de moedertaal of met een gedeeltelijk aanbod in de vreemde taal (bv. via een pop); o voorzie veel non‐verbale ondersteuning indien de introductie in de vreemde taal gebeurt. Opmerking
Bij de allerkleinsten kleuters kunnen dergelijke rijmpjes gewoon tussendoor aangeboden worden. Voor deze kleuters is vooral het plezier van het spel, het fysiek contact met de leidster belangrijk. De taal die erbij hoort, speelt voor hen nagenoeg geen rol. Toch kan je hen op deze manier met een vreemde taal in contact brengen, hen vertrouwd maken met de klanken ervan. Kern: het rijmpje aanbieden en ermee spelen o Hoe bied je het rijmpje aan? o bied het rijmpje onmiddellijk met de erbijhorende bewegingen aan; o betrek de kinderen zo snel mogelijk actief bij de activiteit (zie suggesties hieronder); o Wat kan je doen naar aanleiding van het rijmpje? Of: hoe betrek je kinderen actief bij het gebeuren? o uiteraard via de erbijhorende bewegingen; o het ritme met ritme‐instrumenten door een deel van de kleuters laten meetikken; de rest voert de bewegingen uit; o … o Welke vragen kan je tussendoor stellen? o vragen over hoe ze die vreemde taal ervaren (= bij het begin van VTI) o vragen die peilen naar hun vertrouwdheid met dergelijke spelletjes in de moedertaal; o vragen over de bewegingen; o dit alles kan in de moedertaal of in de vreemde taal. Slot Eventueel voorzie je prenten van de verschillende bewegingen die bij het rijmpje horen. Deze prenten hang je dan in de onthaalhoek, in de poëzie‐ of huishoek omhoog. Dit zal de kleuters misschien aansporen het rijmpje te herhalen (zelf of bv. met een pop uit de huishoek) of er jou naar te vragen. Afsluitend ritueel Zie algemene tips. Voorbeeldactiviteit Materiaal: Les plus belles comptines allemandes. (Didier Jeunesse, 2004), p. 9 en 49; (bezem)stokken voor ca. ½ van de kleuters; kokosnoten (of iets anders om paardengehoef na te bootsen) voor ca. ½ van de kleuters; prent uit het liedjesboek en/of prenten die de verschillende stappen in het rijmpje illustreren (waaronder zeker een prent waarop je het kind ‘windjes’ ziet laten) À cheval sur mon bidet À cheval sur mon bidet
Quand il trotte il fait des pets! Prout, prout, prout, cadet! Au pas, au pas, au pas. Au trot, au trot, au trot. Au galop, au galop, au galop! À Versailles… (cf. ter vergelijking in het Nederlands; weliswaar met minder ‘stoute’ of grappige elementen) Hop, hop, hop Paardje in galop Over straat en over stenen Pas maar op en breek geen benen. Altijd in galop Hop, hop, hop. Klas: 2de of 3de kleuterklas/1ste leerjaar (het laatste wanneer je ook op de inhoud van het gedicht ingaat) ‐ de kinderen maken op een leuke manier kennis met Franstalige (volkse) Doelen: poëzie; ‐ de kinderen geraken vertrouwd met de Franse klanken; ‐ de kinderen beleven plezier aan het spel rond het bewegingsrijmpje; ‐ de kinderen begrijpen het spel dat bij het rijmpje hoort. Inleidend ritueel De leerkracht speelt een deuntje op de piano (of ze slaat bv. x aantal keren op een triangel). Wanneer de kinderen dit horen, weten ze dat het tijd is voor Frans! De een na de ander geeft elkaar de hand, daarbij telkens zeggen: bonjour … Wanneer iedereen aan de beurt is geweest, zijn ze in het Franse land. Introductie o De leerkracht doet wat geheimzinnig en vraagt een kleuter om eens bij haar te komen. Ze neemt hem op schoot en speelt het knierijmpje met de kleuter. Waarschijnlijk zullen vele kleuters enthousiast reageren en vragen of ze ook eens mogen. De leerkracht gaat hier uiteraard op in. Opmerking De leidster speelt bij de herhaling met het ritme: telkens anders versnellen, vertragen, pauzes leggen, … o Tussendoor vraagt ze aan de kleuters of hun (groot)ouders soms ook zo’n spelletjes met hen spelen. Indien de kleuters dit kunnen, dragen ze dat rijmpje eens voor. De leerkracht zorgt er in ieder geval voor dat ze zelf een of meerdere voorbeelden in het Nederlands kan geven, en dan nog liefst voorbeelden die inhoudelijk en/of qua spelvorm dicht aansluiten bij het Franse rijmpje. (zie bv. suggestie hierboven).
o Ze wijst er de kleuters tenslotte expliciet op dat die spelletjes in verschillende talen bestaan, maar dat ze eigenlijk steeds even leuk zijn. Kern o De leerkracht draagt het rijmpje voor met een kleuter. o Ze vraagt of de kleuters weten waarover het rijmpje gaat. Wie doet er galop? Nadien laat de leerkracht de prent uit het boek zien. Weten ze nu waarover het gaat? Waren ze juist? o Eventueel (maar niet bij de jongste kleuters en niet per se nodig bij initiatie) gaat de leerkracht even in op de humor, op het ondeugende in het rijmpje. Onderstaande vragen en/of opmerkingen kunnen dan bijvoorbeeld aan bod komen. ‘bidet’, (her)kent iemand dat woordje? Het kindje speelt niet alleen paardje met zijn stok, hij speelt ook paardje op zijn bidet. Luister maar: ‘à cheval sur mon bidet’ zegt die jongen. Heeft er thuis iemand een bidet thuis? Ga ij daar soms ook opzitten? Welke woordjes (her)ken je nog? Of: en kijk eens naar deze prent: wat doet het kindje nog? … En kijk eens naar zijn mama. Wat doet die? Ja! Ze knijpt haar neus dicht hé, waarom zou ze dat doen? Ja, ja, het kindje laat ‘scheetjes’. Hoe klinkt dat als we ‘protjes’ laten? Wie kan dat eens nadoen? In het gedichtje hoorde je dat ook hé. Weet iemand nog hoe ze dat deden/zeiden? Da’s wel een deugniet hé die jongen. o De leerkracht vraagt hoe je een paard nog kan uitbeelden. Nu deden ze het op de knieën van de juf, maar kan het ook nog anders? Indien de kleuters zelf suggesties hebben, dan krijgen ze steeds de kans om hun suggestie voor de groep te demonstreren; daarna doet de ganse groep steeds even mee. De leerkracht biedt hierbij steeds het rijmpje in het Frans aan en nodigt de kleuters na een tijdje uit om wat ze kunnen mee te zeggen. o De leerkracht haalt nu de stokken en de kokosnoten boven. Ze vraagt aan de kleuters of ze ook hiermee een paard kunnen uitbeelden. Opnieuw laat ze de kleuters zoveel mogelijk zelf aanbrengen. Het materiaal wordt vervolgens verdeeld (elke kleuter zou iets moeten hebben), en nu speelt elke kleuter paard op zijn manier. Het rijmpje wordt verschillende keren herhaald; de kleuters worden aangespoord zoveel mogelijk mee te zeggen. Slot De leerkracht neemt het spel van de kinderen op cassette en legt die, samen met de prenten, in de huis‐ (of luister)hoek. Verwerkingsactiviteit(en) o Enkele suggesties (voor onmiddellijk erna of voor op een ander moment): o De kinderen maken met papier een paardenkop en deze wordt dan op een stok bevestigd. Met dit materiaal wordt dan gedramatiseerd: de kinderen spelen dat ze traag stappen en zeggen hierbij: au pas, au pas, au pas; dat ze draven en zeggen hierbij: au galop, au galop, au galop; o De kinderen luisteren in de luisterhoek naar de cd‐opname bij dit rijmpje (leuk omdat ze echt paardengetrappel en een kirrende, lachende baby horen);
o … Afsluitend ritueel Cf. inleidend ritueel Opmerking Eventueel geef je het rijmpje en de erbijhorende spelsuggestie mee aan de kinderen. Wees hier wel voorzichtig mee. Ook ouders dienen te weten dat het belangrijkste de kennismaking met en het plezier beleven aan de vreemde taal is.
VOORBEREIDINGSFICHE PRENTENBOEKEN Denk goed na over de keuze van je prentenboek/verhaal. Kies je een totaal nieuw verhaal of prentenboek? o met elementen die zich herhalen o met een duidelijke prent bij elke verhaalepisode o dat je gemakkelijk kan uitbeelden o dat veel muzische en andere verwerkingsmogelijkheden in zich draagt o dat aansluit bij de leef‐ en/of interessewereld van de kinderen o een verhalend of een educatief prentenboek (verschillende verwerkings‐ mogelijkheden) en/of o een prentenboek of een verhaal met een personage waar de kinderen al eerder mee hebben kennisgemaakt (in het Nederlands)? Opbouw activiteit en werkvorm Inleidend en afsluitend ritueel Zie algemene tips. Introductie o Hoe bereid je de kinderen voor op de sfeer, het stukje wereld in het verhaal en op de nieuwe taal? o doe dit speels en actief en zo mogelijk met een aantal non‐verbale werkvormen/opdrachten; o in de vreemde taal, in de moedertaal of met een gedeeltelijk aanbod in de vreemde taal (bv. via een pop); o voorzie veel non‐verbale ondersteuning indien de introductie in de vreemde taal gebeurt. Kern: voorlezen of vertellen o Hoe ondersteun je het verhaal non‐verbaal? o De prenten in het verhaal, aangevuld met o uitbeelden o muziek, geluiden, … o concrete voorwerpen o poppen o … o Stel vragen over de prenten, over de inhoud voor een beter verhaalbegrip. o Dit kan in de moedertaal of in de vreemde taal. Slot o Begrepen de kinderen de grote verhaallijn? Stel enkele vragen. Dit kan in de vreemde taal of in de moedertaal, al naargelang het niveau van de kinderen.
Verwerkingsactiviteit(en) o Geef duidelijke instructies: o in de moedertaal, in de vreemde taal of met gedeeltelijk, duidelijk afgebakend, taalaanbod in de vreemde taal o non‐verbaal ondersteund o Verschillende mogelijkheden, al naargelang de inhoud van het boek: o dramatiseren o poppenspel: jij vertelt, de kinderen hanteren de poppen o knutselen, eventueel m.b.v. een visueel voorgesteld stappenplan bv. in groepjes een voorwerp uit het verhaal knutselen (bv. een huisje van stro, baksteen, hout) o een gelijkaardig, maar deze keer persoonlijk (klas‐)boek maken bv. onze Franse lievelingskleuren, ons Frans telboek, ons Frans kookboek, … o een bewegingsspel bv. een tocht zoals in het verhaal maken; in die tocht zitten allerlei bewegingsspelletjes verwerkt o een kookactiviteit o een affiche bij het boek maken o … Voorbeeldactiviteit Materiaal: Carle, E. La chenille qui fait des trous. Klas: 3e kleuterklas Doelen: ‐ de kleuters genieten van een Franstalig prentenboek ‐ de kleuters begrijpen het verhaal ‐ de kleuters knutselen een rups waarmee ze kunnen spelen Inleidend ritueel De kinderen zitten in een kring en sluiten hun ogen. De leerkracht haalt een bellenkrans tevoorschijn en gaat ermee langs de kinderen. Wanneer de leerkracht voorbij is gekomen, mogen de kinderen hun ogen open doen. Wanneer alle kinderen de ogen open hebben, zeggen ze allemaal samen: ‘un, deux, trois, nous sommes en France! Ter ondersteuning haalt de leerkracht nog de Franse vlag boven. De kinderen weten nu dat het ‘Franse’ moment is aangebroken. Introductie Julie, de Franstalige klaspop, heeft heel veel honger. Ze heeft een rugzakje bij met eten (fruit, groenten, koeken… Æ het eten uit het verhaaltje) en ze vertelt (en toont) waar ze allemaal zin in heeft. Ze zegt dat ze dat allemaal gaat opeten, zoveel honger heeft ze. De leerkracht start een gesprekje over wat de kleuters graag en niet graag eten, hoeveel ze kunnen eten en of ze geloven dat Julie dat allemaal zal kunnen opeten. Julie zegt dat ze dat kan, net zoals ‘la chenille’ uit het boekje dat ze heeft gevonden dat kan.
Kern Julie toont het boekje aan de kleuters en stelt het rupsje voor. De leerkracht leest het verhaal voor. Terwijl ze vertelt, wijst ze aan wat ze voorleest, maakt ze gebaren, illustreert ze de gevoelens met haar mimiek, …bv. ‘minuscule’: toon met je vingers hoe klein dat wel is of ‘elle a très faim’: wrijf met je hand over je buik en trek een hongerig gezicht. Als de leerkracht merkt dat de kleuters iets niet begrijpen, kan ze in het Nederlands enkele vragen stellen, bv. ‘Cette nuit‐là, elle a mal au ventre!’: krijgen jullie ook buikpijn als je zoveel eet? of ‘Elle se construit une maison ‐ un cocon…’: Hé, waar is de rups nu naartoe? Slot De kinderen krijgen even de tijd om vrij op het verhaal te reageren; eventueel geeft de leerkracht hen een aantal kleine opdrachtjes: wat vond je een grappige prent? Zullen we eens allemaal in het Frans tellen?, ….
Daarna (of onmiddellijk na het verhaal) stelt de leerkracht enkele vragen om het verhaal begrip te controleren (= belangrijk i.f.v. de verwerkingsactiviteiten) bv. weet iemand nog wat er in het begin van het verhaal gebeurde? bv. Wat deed de rups toen ze voelde dat ze zo’n honger had? Wat at ze allemaal op? Wat at ze op maandag? … Verwerkingsactiviteit(en) Enkele mogelijkheden (voor verschillende momenten, dus niet allemaal na de eerste vertelling) o de kleuters maken een parcours met dingen waar ze door kunnen kruipen (doeken, karton met een gat in, een tunnel…); o de kleuters knutselen elk een rups: kartonnen rondjes worden gekleurd en aan elkaar geregen met een versierd piepschuimen balletje als hoofd. Als je stokjes aan de voor‐ en achterkant maakt kunnen de kinderen de rups over en door allerlei zaken heen laten kruipen; o de kleuters vergelijken de namen van de dagen en/of van de kleuren in het Nederlands en in het Frans; o de kleuters zoeken samen met de leerkracht naar etenswaren die in het Frans en in het Nederlands dezelfde of een gelijkluidende naam hebben (bv. choco, chips, frieten/frites, mayonaise, …) De leerkracht verzamelde hier uiteraard het nodige materiaal voor. o de kleuters spelen het verhaaltje na; indien ze dat verschillende keren doen, kunnen de kleuters na verloop van tijd misschien de namen in het Frans scanderen (de spelers en/of de toeschouwers); o … Julie kan tijdens de activiteit meedoen of af en toe bij de kleuters komen kijken. Afsluitend ritueel Cf. inleidend ritueel Opmerking Dezelfde werkwijze is mogelijk voor verhalende versjes: gedichten (lang of kort) waarin een duidelijk verhaal vervat zit.
VOORBEREIDINGSFICHE SPELLETJES ‐ KNUTSELEN ‐ KOKEN ‐ … Denk goed na over de keuze van de spelletjes/knutsel‐ of kookopdracht. Enkele aandachtspunten: Spelletjes (bewegingsspelletjes/‐rijmpjes, kringspelletjes,…) o Een aantal bekende bewegingsrijmpjes en speelliedjes, zoals ‘zakdoekje leggen’, bestaan in verschillende talen (zie ook voorbereidingsfiche poëzie). o Veel spelletjes worden in verschillende landen/talen gespeeld, er bestaan van vele spelletjes ook spelvarianten of je kan er zelf/de kinderen zelf verzinnen. o Kies voor een spelletje waarbij je kan voordoen wat je zegt. o Denk aan het thema waarmee je bezig bent voor de inkleding van je spelletje. bv. thema dieren ‐ tikkertje: de tikker is de kat die de muizen wil opeten (tikken) Koken ‐ Knutselen o Zorg voor instructies die je kan visualiseren (voordoen, prenten). o Zorg ervoor dat de kinderen de opdracht kunnen uitvoeren ook al verstaan ze niet alles in de vreemde taal. o Zorg voor een motiverende context. bv. iets knutselen om de klas mee te versieren, maskers om een toneeltje mee te spelen, een gerecht klaarmaken dat de klaspop op reis heeft leren kennen… Opbouw activiteit en werkvorm Inleidend ritueel Zie algemene tips. Introductie o Vaak kan je een spelletje als introductie voor een andere activiteit (bv. prentenboek, liedje, kookactiviteit) spelen. o Je biedt de activiteit aan in de moedertaal, de vreemde taal of met een gedeeltelijk aanbod in de vreemde taal (bv. met een klaspop). o Voorzie veel non‐verbale ondersteuning indien de introductie in de vreemde taal gebeurt. o Als er iemand voor een spelletje (of dat nu in het Nederlands of in de vreemde taal gespeeld wordt) moet buitengaan of om te beslissen wie de tikker wordt, kan je een aftelrijmpje in de vreemde taal gebruiken. bv. Pin‐pon d’or, À la rigolette, Pin‐pon d’or, La voilà dehors! Kern
o Bij veel van deze activiteiten heb je een ‘vrij taalaanbod’. De speluitleg/instructies kan je wel voorbereiden als leerkracht, maar voor het taalaanbod tijdens de activiteiten moet je inspelen op de kinderen. o Afhankelijk van je eigen taalvaardigheid in de vreemde taal en de vertrouwdheid met de taal van de leerlingen, kan je de instructies in de vreemde taal of in het Nederlands geven. Let er wel op dat je de twee talen niet mixt. Je kan bijvoorbeeld ook tijdens het knutselen de Franstalige klaspop laten opduiken en zo in mindere mate maar toch enigszins de vreemde taal aanbieden. o Leg het spel/instructies voor de opdracht zoveel mogelijk met voordoen en gebaren uit. o bij een spelletje doe je voor wat je voor kan doen, je kan een leerling uit de klas vragen iets samen met jou voor te doen (of met de klaspop) o bij een knutsel‐ of kookopdracht toon je zoveel mogelijk o Je kan bijvoorbeeld met een knutselopdracht/recept uit een Franstalig knutsel‐ /kinderkookboek werken. Daarin staan vaak stap per stap afbeeldingen van de werkwijze. Slot Afhankelijk van de werkvorm o laat je de kinderen vertellen of ze het een leuk spelletje vonden. o laat je de kinderen elkaars knutselwerkje bewonderen. o ruimen jullie samen alles op. o … Afsluitend ritueel Cf. algemene tips. Verwerkingsopdrachten o Vaak zal een knutsel‐of kookopdracht/spelletje als verwerkingsactiviteit aangeboden worden.
VOORBEREIDINGSFICHE TV‐PROGRAMMA BUMBA (La Deux) Opbouw activiteit en werkvorm Inleidend ritueel o Indien de leerkracht ervoor koos om op geregelde tijdstippen een Bumba‐aflevering te laten zien, dan is het een goed idee om een clownspop (of een andere figuur uit Bumba) als ‘Franse pop’ te introduceren. Wanneer deze pop tevoorschijn komt, dan weten de kinderen dat het (Franse) Bumba‐tijd is! o Daarnaast kan de leerkracht ook proberen een circussfeer te creëren in de hoek, het lokaal, … waar Bumba getoond zal worden en waar de activiteiten errond zullen doorgaan. Bv; een tentzeil boven een bepaalde hoek, bv. kleurrijk rond doek op de grond dat de ‘piste’ van het circus moet voorstellen, bv. een mini‐circus maken waarin na verloop van tijd alle Bumbafiguren een plaats krijgen (nl. Bumba en Bubalu (de clowns), Kiwi (de vogel), Nanadu (de berin), Tumbi (de olifant), Babaki (de hond), …) Introductie o Hoe bereid je de kinderen voor op de sfeer, op de entourage en eventueel op het stukje wereld van de Bumba‐aflevering? o doe dit speels en actief en zo mogelijk met een aantal non‐verbale werkvormen/opdrachten; o in de vreemde taal, in de moedertaal of met een gedeeltelijk aanbod in de vreemde taal (bv. via een pop). Opmerking In de aflevering zelf spreken Bumba en zijn vriendjes een soort nonsenstaal. Enkel de verteller spreekt Frans. Indien je als leerkracht een Bumba‐ (of een andere circus)pop gebruikt om het Franse moment in te leiden, dan heb je eigenlijk twee mogelijkheden (al naargelang je eigen vaardigheden in het Frans): ofwel spreekt de pop Frans; ofwel spreekt de pop een soort ‘jabbertalk’. Kern: Bumba bekijken o Wat kan je wel/niet doen terwijl de kinderen kijken? o Zet het programma niet stop; laat kinderen er in 1 ruk van genieten. o Probeer het simultaan vertalen te vermijden. Wel kan je tussendoor (maar niet te vaak bij een eerste keer kijken) een enkele keer een vraag stellen die voortbouwt op wat de kinderen zien. Bv. Kan dat: een blauwe tomaat? Weet jij welke kleur een tomaat dan wel heeft? We zullen eens luisteren hé! Indien je er een gewoonte van maakt twee maal na elkaar te kijken, zeg dan niets de eerste keer. Stel dit uit tot de herhaling. o Kijk, zo de kinderen het willen, een tweede keer. Deze keer kan je iets meer opmerkingen of bijkomende vragen stellen. Slot o Dit hangt sterk af van preciese inhoud van de Bumba‐aflevering. Meestal zal het slot bestaan uit een kort verwerkingsspelletje.
o Indien de situatie dit toelaat, kan de leerkracht bepaalde begrippen die centraal stonden in de Bumba‐aflevering nog eens ter sprake brengen. Opmerking De opzet van Bumba (m.b. een ‘verteller’ die vertelt, maar af en toe ook louter benoemt) zou je kunnen verleiden tot woordenschatlesjes. Bij initiatie is het echter niet de eerste bedoeling dat de kleuters Franse woordjes leren.
o Enkele voorbeelden: o bv. een kleurensorteerspelletje (= wanneer er in Bumba achtereenvolgens een paarse, blauwe, gele en dan rode tomaat getoond werd): de leerkracht tekende een rode tomaat op een blad en vraagt aan de kinderen of ze nog weten hoe dat in het Frans heette. De kinderen verzamelen vervolgens allemaal rode voorwerpen uit de klas, of ze tekenen allerlei rode voorwerpen of ze zoeken ernaar in tijdschriften. Op een ander blad tekent de leerkracht bv. paarse druiven. Dezelfde werkwijze. o bv. een balspel (= wanneer er in Bumba gejongleerd wordt door de clown): de kinderen staan in een kring. Eerst wordt er 1 bal gebruikt, daarna 2. Hoeveel ballen kunnen de kleuters aan? Afsluitend ritueel Zie algemene tips en info hierboven. Voorbeeldactiviteit Materiaal: Bumba (Studio 100, opgenomen op La Deux op 25‐02‐2005); een clownspop (Bumba), een tentje, verschillende kleuren en formaten van ballen, waarvan er 1 verpakt is; vrolijke (circus)muziek Klas: 2de kleuterklas Doelen: ‐ de kinderen maken op een leuke manier kennis met het Frans ‐ de kinderen begrijpen wat Bumba en zijn vriendjes doen ‐ de kinderen beleven plezier aan de balspelletjes ‐ de kinderen kunnen de pop Bumba in het Frans begroeten en afscheid van hem nemen (‘bonjour Bumba’; ‘au revoir Bumba’) Inleidend ritueel De leerkracht zet een leuk muziekje op en zegt aan de kinderen dat het tijd is om Bumba wakker te maken. Bumba ligt in de circustent te slapen. Samen met de kinderen roept de leerkracht Bumba! Bumba! Bumba wordt wakker en begroet de kinderen, in het Frans uiteraard. De kinderen zeggen samen (of 1 na 1, al naargelang hun kunnen) Bonjour Bumba! Introductie Bumba doet geheimzinnig, wijst naar zijn tentje en steekt bv. zijn vinger op. Hij verdwijnt eventjes en komt daarna met een pakje naar buiten. Hij wijst ernaar, doet het even over de grond rollen en gooit het dan heel onverwacht naar een van de kleuters. Die mag het pakje open maken: Bumba gebaart dat dit mag. Op die manier ontstaat er een kort balspelletje waarbij de bal van de ene naar de andere wordt gegooid. Na een tijdje zet de leidster het circusmelodietje terug op: Bumba springt enthousiast op en neer en wijst naar de tv. ‘De voorstelling gaat beginnen!’ Kern De kinderen kijken 2 maal naar de aflevering. De eerste keer zegt of vraagt de leerkracht niets; de tweede keer geeft ze af en toe opmerkingen in de zin van:
Hé? Wat zegt die meneer nu? Une maïs bleu? Kan dat wel, een blauwe maïskolf? Welke kleur heeft een maïskolf? Hé, wat gaat Bumba nu doen? Hij gooit het balletje weg. Zou de hond het terugbrengen? Roepen jullie mee? Non!... Oui!
Slot De pop Bumba komt er terug bij met zijn balletje en fluistert iets in het oor van de leerkracht. De leerkracht vertelt dat Bumba nog eventjes met de bal wil spelen. De leerkracht vraagt of de kinderen dit ook willen. De leerkracht neemt de kinderen mee naar de speelzaal waar ze allerlei ballen vinden. Ze mogen er eerst vrij mee spelen. Indien de pop Frans spreekt (zie opmerking eerder), dan kan de leerkracht via de pop in het Frans inspelen op wat de kinderen doen. Daarna worden er enkele spelletjes gespeeld die voortbouwen op de wat er in de aflevering mee gebeurde: - bv. per 2 nemen de kinderen een bal en ze steken die tussen hun buiken in. Ze proberen (om het vlugst) naar de overkant van de zaal te komen, met de bal tussen hen in; dit alles wordt begeleid door het leuke circusmelodietje; - bv. de kleuters moeten slalommen tussen enkele ballen; - bv. de kleuters moeten over een kleine bal springen, daarna over een iets grotere enz. Eventueel kan je de kinderen de ballen eerst zelf van groot naar klein laten sorteren; - bv. de kleuters gaan op de grond zitten met de benen open. Eerst komt er 1 bal in het spel: de kleuters rollen die van de een naar de ander; daarna komt er een 2de bal in het spel, enz. Hoeveel ballen kunnen ze aan? - … Afsluitend ritueel Idem, als bij het inleidend ritueel. Alleen wordt er nu afscheid genomen waarbij de kinderen Au revoir Bumba zeggen.
VOORBEREIDINGSFICHE VREEMDE TAALMETHODE Hocus Lotus Opbouw activiteit en werkvorm Opmerking Indien je over al het materiaal zou beschikken, dan kan je ook de door de methode voorgestelde lesopbouw volgen, m.b. (zie handleiding p. 8) “A suggested lesson plan: - Act out the story together with the children (about 15 minutes) - Sing the mini‐musical with the gestures and expressions (each musical is 5 minutes long) - Look at and read the illustrated story together (about 10 minutes) Following this plan, each languages lesson will last about 30 minutes. Children aged 6 or 7 will have learned a story and its mini‐musical after fifteen daily lessons (weekends excluded). Because the story is introduced three times in each lesson, (…) within fifteen lessons the children will have encountered it 45 times. (…) At home, the children can watch the Hocus and Lotus cartoon after lunch and can listen to the Sing along CD and look at the booklet after dinner or before going to bed. In this way, the child has several occasions during the day to get in contact with the magic world of Hocus and Lotus and with the new language. The new language is no longer a school subject that needs to be studied, it has become an everyday life companion.” Persoonlijk denken wij dat 15 keer of 15 lesjes hetzelfde verhaal een beetje te veel van het goede is. Iets minder kan ook, maar dan stellen wij voor dat er meer verwerkingsactiviteiten rond gebeuren. Daarin voorziet de methode namelijk niet. Bovendien beoogt de methode ook veel productie in de vreemde taal, en dat is strikt genomen niet de bedoeling van vreemde taleninitiatie. Inleidend ritueel Zie algemene tips. Introductie o Hoe bereid je de kinderen voor op de sfeer, het stukje wereld in het verhaal en op de nieuwe taal? o doe dit speels en actief en zo mogelijk met een aantal non‐verbale werkvormen/opdrachten; o in de vreemde taal, in de moedertaal of met een gedeeltelijk aanbod in de vreemde taal (bv. via handpoppen die Hocus en Lotus voorstellen); o voorzie veel non‐verbale ondersteuning indien de introductie in de vreemde taal gebeurt. Inleidend Hocus Lotus‐ritueel Zie algemene tips of suggestie in de handleiding.
Opmerking: het inleidend Hocus Lotus‐ritueel zou je ook voor de introductie kunnen plaatsen indien die introductie in het Frans verloopt. De afspraak binnen deze methode is immers dat, eens het ritueel werd uitgevoerd, er enkel Frans gesproken wordt. Als je dat aspect van de methode wil volgen, maar de intro, het slot en de verwerkingsactiviteiten in het Nederlands verlopen, dan dien je wel een ander signaal af te spreken om het begin en einde van de ‘Franse les’ aan te geven. Je kan ook beslissen dat er sowieso niet enkel Frans gesproken hoeft te worden (door de kinderen) in het land van de Dinocrocs. Kern: de verhaalepisode vertellend uitbeelden en kinderen laten meedoen o Hoe ondersteun je het verhaal non‐verbaal? o cf. suggesties in de handleiding. Er wordt heel veel nadruk gelegd op je gebaren en mimiek; o eventueel voorzie je nog extra materiaal: prenten, concreet materiaal. Dit is wel niet voorzien in de handleiding. o Wat doen de kinderen en hoe nodig je hen uit mee te doen? o nodig de kinderen vaak uit mee te doen. Naargelang de kinderen meer vertrouwd geraken met de werkwijze, zullen ze dit spontaan doen; o via oogcontact kan je kinderen aansporen mee te doen; o Enkele bijkomende tips voor het dramatiseren/uitbeeldend vertellen: o baken de speelruimte (het land van de Dinocrocs) ook fysiek af, bv. door banken, matten, tape op de grond, een apart klaslokaal; o gebruik attributen: voorwerpen die in het verhaal voorkomen; o zet een andere pet/hoed op naargelang het personage dat aan bod komt; o verzet telkens een stapje wanneer een ander personage aan bod komt (gaat samen met de vorige tip); o durf het verhaal eventjes stil te leggen en laat de kinderen eens naar zichzelf in een spiegel kijken terwijl ze uitbeelden. Afsluitend Hocus Lotus‐ritueel Zie algemene tips of suggestie in de handleiding. Opmerking: indien het slot en/of de verwerking in het Frans gebeurt, dan kan je het afsluitend ritueel daarna plaatsen. Cf. hierboven: afspraak binnen de methode is: tussen de rituelen in, zijn we in een Frans land. Slot o Stel eventueel enkele vragen o over het uitbeelden zelf (vonden ze het leuk?; welke beweging of welk stukje vonden ze het leukst?) o Dit kan in de vreemde taal of in de moedertaal, al naargelang het niveau van de kinderen. o maar beter niet over de inhoud (cf. het gevaar voor het pure ‘vertalen’) Beter dan inhoudsvragen te stellen is bv. een kort begripscontrolerend spelletje te verzinnen (zie voorbeeldactiviteit) Opmerking
Indien je het volledige materialenpakket van Hocus Lotus zou kopen, dan kan je voor deze fase in de activiteit gebruik maken van de video, de strip, e.d. . Deze maken het verhaal uiteraard onmiddellijk veel duidelijker voor de kinderen. Verwerkingsactiviteit(en) o Geef duidelijke instructies: o in de moedertaal, in de vreemde taal of met gedeeltelijk, duidelijk afgebakend, taalaanbod in de vreemde taal o non‐verbaal ondersteund o Verschillende mogelijkheden, al naargelang de inhoud van de episode opmerking: wanneer u de methode aankoopt dan zit er allerlei ‘verwerkingsmateriaal’ bij: strips, liedjes, video’s, … Daarnaast zijn echter nog vele dingen denkbaar, bijvoorbeeld: o poppenspel: jij vertelt, de kinderen hanteren de poppen; o knutselen, eventueel m.b.v. een visueel voorgesteld stappenplan bv. in groepjes een voorwerp uit het verhaal knutselen; bv. een zelfportret maken, met een spiegeltje binnen handbereik natuurlijk (cf. Hocus in episode 1) o zelf tekeningen maken bij de verschillende verhaalepisodes en bundelen tot een heus vervolgboek; o een bewegingsspel(letje) bv. bij episode 2: een tikspel: 1 kleuter speelt Hocus, de andere spelen de vlinder. Hoeveel vlinders kan Hocus pakken? Op het einde van het spel worden de vlinders geteld en nu mag een ander Hocus spelen. o Dramatiseren bv. bij verhaalepisode 1: dierengeluiden nabootsen, uiteraard van de dieren in het verhaal, maar ook van andere dieren, bv. ook van de dieren die de kinderen tijdens hun wandeling in het park tegenkwamen. Eventueel koppel je daar een kort taalbeschouwingsmoment aan vast: dieren worden in verschillende talen anders nagebootst. Indien je dit wil vermijden, kan je ook de ‘echte’ geluiden gebruiken. Of je kan er een knutselles aan verbinden: de kinderen maken bv. een eendenbek indien ze de eend willen spelen, … o … Afsluitend ritueel Cf. algemene opmerkingen hierover Tips voor de kern of voor de ‘narrative format’ - Het is de bedoeling dat de kinderen het verhaaltje mee uitbeelden, alsook bepaalde zinnen mee zeggen. Dit zijn dan de zinnen die in het verhaal verschillende keren herhaald worden. Bv. in verhaalscène 1: Croc croc, croc … en Chchcht …. Écoute. Qu’est‐ce que c’est? - Veel van de verhaalscènes worden onmiddellijk herhaald; dit totdat de kinderen ze door hebben en m.a.w. meebewegen en meezeggen. Voorbeeldactiviteit
Materiaal: Klas: Doelen:
Hocus Lotus, The magic teacher’s kit. Level 1; een grote tekening van een Park (met klittenband op de juiste plekken), losse figuren (met klittenband, te bevestigen op de plaat van het park) van Hocus Lotus, een kikker, een flamingo en een eend. 3de kleuterklas, of 1ste en 2de leerjaar ‐ de kinderen maken op een leuke manier kennis met de Franse taal; ‐ de kinderen beleven plezier aan het uitbeelden en nazeggen; ‐ de kinderen begrijpen de grote verhaallijn van episode 1: ‘Hocus, le petit dinocroc’; ‐ de kinderen leren iemand begroeten en afscheid nemen in het Frans: ‘salut’ ; ‘au revoir’ Inleidend ritueel Cf. algemene opmerkingen hierover. Introductie De leerkracht verzamelde boeken (informatief en verhalend) over krokodillen en dinosaurussen. Wat weten ze over die dieren? Hoe zien ze eruit? Vervolgens fantaseren de kinderen over hoe een combinatie van die twee dieren eruit zou zien: een DINO‐KROK?? De kinderen kunnen dit verbaal proberen duidelijk te maken, maar leuker zou zijn indien ze de tijd kregen om er een tekening van te maken. Opmerking Kinderen van de eerste graad kunnen ook zelf de naam verzinnen van zo’n dier. De leerkracht vertelt dat ze een verhaal kent over een echte Dinocroc, alleen spreekt die enkel Frans. Vandaar dat ze het verhaaltje in het Frans zal vertellen. Ze stelt de kinderen echter gerust en vertelt dat ze alles zal uitbeelden wat ze vertelt, meer zelfs: ze mogen zelfs meedoen!! Inleidend Hocus Lotus‐ritueel Cf. handleiding: de kinderen en de leerkracht staan in een kring, en hebben allemaal een (Hocus ‐ Lotus) t‐shirt aan. Ze sluiten de ogen en tellen tot 10 in het Frans. Ze openen de ogen en de leerkracht gaat een stapje uit de cirkel staan (ze is nu de verteller van het verhaal) en kijkt elk kind een na een even in de ogen. Nu zijn ze allemaal in de Franse wereld van Hocus en Lotus. Kern De leerkracht beeldt het verhaaltje uit en nodigt de kinderen (met gebaren en mimiek) uit om mee te spelen. Cf. instructies in de handleiding. Afsluitend Hocus Lotus‐ritueel Cf. hierboven Slot
De leerkracht haalt de prent van het park boven en vraagt wat er op de prent staat. Ze vertelt dat dit het park is waar Hocus ging wandelen. Ze vraagt of ze nog weten wie Hocus in het park allemaal tegenkwam. Pas nadien haalt ze de losse figuren boven. Wie zijn dat allemaal? Wie is Hocus? Hoe weten ze dat? Wie kwam Hocus het eerste tegen? En wie dan? En wie dan? Telkens wordt het geluid van de dieren nagedaan. Tot slot vergelijken de kinderen ‘hun Hocus’ met de Hocus uit het verhaal. Verwerkingsactiviteit(en) - Een boekje maken De kinderen spreken af wie welke episode van het verhaal uittekent. De verschillende tekeningen worden gebundeld tot een stripverhaal. De leerkracht noteert er nadien het verhaal in het Frans bij. Dit boekje kan dan nadien gebruikt worden om het verhaal eens voor te lezen. - Een exploratietocht naar het park De kinderen maken een uitstap naar het park en zoeken zoveel mogelijk verschillende dieren; zo mogelijk maken ze foto’s. Terug in de klas maken ze een boekje van hun uitstap: de leerkracht noteert er hun verhalen bij en schrijft er de naam van de dieren in een andere kleur bij; eventueel noteert ze er de Franse benaming bij. Tenslotte wordt nagegaan of ze dieren uit het verhaal van Hocus ook in het park gezien hebben. Afsluitend ritueel Cf. algemene opmerkingen hierover.
VOORBEREIDINGSFICHE LIEDJES Denk goed na over de keuze van je lied. Enkele keuzecriteria: Zoek een lied o met veel herhaling; o met een eenvoudige verhaallijn; opmerking: de inhoud is minder belangrijk dan bij een verhaal; een lied, met een vrij absurde inhoud, kan ook aanspreken omwille van de melodie, de erbijhorende bewegingen (bv. bij een speellied), … o dat niet te lang is; o dat gemakkelijk te illustreren valt of dat al goed geïllustreerd is, d.w.z. per verhaalepisode, o dat veel muzische en andere verwerkingsmogelijkheden in zich draagt; o dat de kinderen eventueel al in hun moedertaal kennen (bv. Frère Jaques versus Broeder Jacob) o dat een leuke, haalbare melodie heeft; o dat geen te moeilijk uitspreekbare woorden bevat; de bedoeling is immers dat kinderen vrij snel kunnen meezingen; opmerking: indien het vooral te doen is om het spel rond het lied en dus ‘meezingen’ niet echt een concreet doel is, dan speelt dit criterium uiteraard geen rol; o dat zo mogelijk aansluit bij waar de kinderen op dat moment in het reguliere klasgebeuren mee bezig zijn; o … Opbouw activiteit en werkvorm Inleidend ritueel Zie algemene tips. Introductie o Hoe bereid je de kinderen voor op de sfeer, eventueel het stukje wereld in het lied of het spel dat bij het lied past (in het geval van een speellied)? o doe dit speels en actief en zo mogelijk met een aantal non‐verbale werkvormen/opdrachten; o in de vreemde taal, in de moedertaal of met een gedeeltelijk aanbod in de vreemde taal (bv. via een pop); Kern: het lied aanbieden en ermee spelen o Hoe bied je het lied aan? o bied het lied een eerste keer eventueel zonder prenten, materiaal, … e.d. aan. Met gebaren en mimiek kan je immers al veel duidelijk maken. Ook de introductie zal de kinderen helpen de inhoud van het lied te achterhalen; o bied het lied daarna nog verschillende keren aan, telkens (op een andere manier) visueel ondersteund; o betrek de kinderen zo snel mogelijk actief bij de activiteit (zie suggesties hieronder);
o bied de tekst van het lied, opgeluisterd met tekeningen, symbolen van het lied aan. o Wat kan je doen naar aanleiding van het lied? Of: hoe betrek je kinderen actief bij het gebeuren? o In het geval van een speellied is dit duidelijk: de kinderen voeren de erbijhorende dans‐ en/of spelbewegingen uit. o In het geval van een ‘verhalend liedje’ hangen de verwerkingsmogelijkheden af van de inhoud van het lied: opmerking: je zou de onderstaande suggesties ook als ‘verwerkingsactiviteiten’ kunnen bestempelen. o het lied uitbeelden; o een affiche bij het lied maken; o tekeningen bij het lied maken in stripvorm; o het lied op cassette opnemen en later in de luisterhoek laten beluisteren (terwijl ze eventueel naar de prenten ervan kijken) o het lied muzikaal verrijken met een klankdecor: een deel van de kinderen maakt de geluiden passend bij het lied terwijl de andere kinderen of de leerkracht het lied zingen; met passende instrumenten; met geluid‐producerende voorwerpen. o Welke vragen kan je tussendoor stellen? o vragen over de prenten, over de inhoud van het lied; o vragen over hoe ze die vreemde taal ervaren (= bij het begin van VTI); o vragen over het al dan niet herkennen van bepaalde woorden (woorden die hetzelfde klinken als in het Nederlands; woorden die ze al kennen) o dit alles kan in de moedertaal of in de vreemde taal. Slot Dit hangt sterk af van de werkvormen die je in je kern aanbood. o Wanneer je bv. het liedje op cassette opnam, is het logisch dat je samen met de kinderen eens luistert naar hoe zij in die vreemde taal klinken. o Wanneer je bv. enkele kinderen geluiden liet verzinnen bij het lied en een aantal andere bewegingen, dan is het slot een samenkomen van de verschillende groepen. Afsluitend ritueel Zie algemene tips Voorbeeldactiviteit Materiaal: Les plus belles chansons des petits lascars. 3 à 6 ans. (Didier Jeunesse, 2004), lied p. 28‐29; prenten en vilt‐ of magneetbord, woordkaartje van ‘neemt’ en van ‘prend’ 1ste graad (1ste of 2de leerjaar) Klas: Doelen: ‐ de kinderen maken op een leuke manier kennis met Franstalige liederen;
‐ de kinderen beleven plezier aan het spel rond het lied; ‐ de kinderen begrijpen de grote verhaallijn achter het lied; ‐ de kinderen begrijpen het spel dat bij het lied hoort. Un berger dans son pré, (bis) Ohé! Ohé! Un berger dans son pré. Le berger prend sa femme (…) La femme prend son enfant (…) L’ enfant prend sa nourrice (…) La nourrice prend son chien (…) Le chien prend son p’tit chat (…) Le chat prend la souris (…) La souris prend le fromage (…) Le fromage est battu (…) Inleidend ritueel De leerkracht speelt een bepaald deuntje op de piano (of ze slaat x aantal keren op een triangel). Wanneer de kinderen dit horen, weten ze dat het tijd is voor Frans! De een na de ander geeft elkaar de hand, daarbij telkens zeggend: ‘Bonjour ….. ‘ Wanneer iedereen aan de beurt is geweest, zijn ze in het Franse land. Introductie De leerkracht maakte tekeningen of zocht prenten bijeen van een herder, herdersvrouw, voedster, een klein kind, een koekje, en muis, een hond, een kat, een stuk kaas. Op de achterkant kleeft een stukje klittenband. De kinderen moeten raden wie wat of wie zou willen vastpakken/hebben. De verschillende mogelijkheden worden uitgeprobeerd door de prenten op het bord te kleven voor en na het woord: NEEMT Kern Opmerking: in het boek zelf vindt de leerkracht spelsuggesties bij dit lied. Eenzelfde lied kan immers op verschillende tijdstippen op verschillende manieren aan bod komen. De leerkracht zingt het lied en zegt aan de kinderen dat de oplossing van het raadsel uit de intro in het lied zit. Eventueel zingt de leerkracht het lied een aantal keer. De kinderen proberen vervolgens de ‘juiste’ volgorde van het lied te reconstrueren op basis van woorden die ze (her)kennen, bv. chat, … Deze keer kleeft de leerkracht de prenten voor en na het woord: PREND. De kinderen krijgen tenslotte de tekening uit het boek te zien. Op deze manier zouden ze het ‘juiste antwoord’ moeten vinden. Slot De leerkracht speelt 1 van de onderstaande verwerkingsactiviteiten uit. De activiteit wordt afgesloten door nog eens gezamenlijk, rustig in de kring het lied te zingen. De prenten helpen de kinderen hierbij. Verwerkingsactiviteit(en) Enkele mogelijkheden (voor onmiddellijk na de kern of voor op een ander moment)
o De kinderen dramatiseren het lied. De rollen worden verdeeld. Terwijl enkele kinderen het lied uitspelen, kunnen de anderen eventueel geluiden produceren (bv. stappen met de voeten bij de herder, blaffen bij de hond, …) o De kinderen nemen elk een rol op zich: sommigen zijn de herder, sommigen de herdersvrouw enz. In de bewegingsruimte geeft de leerkracht verschillende tikopdrachten in de vreemde taal (of in het Nederlands), bv. Le chien prend son p’tit chat, bv. Le berger prend sa femme, … Na verloop van tijd geeft ze instructies die afwijken van het oorspronkelijke lied, bv. Le berger prend la souris, … o Sommige kinderen maken een accordeonboekje o rond de inhoud van het lied. De leerkracht schrijft er nadien de erbijhorende liedtekst bij. o rond de figuren uit het lied; ze kunnen dus hun eigen combinaties maken. De leerkracht schrijft er de passende tekst bij. o … Afsluitend ritueel Cf. inleidend ritueel, alleen zeggen de kinderen nu ‘Au revoir …’ Opmerking Eventueel geef je het liedje en de erbijhorende spelsuggestie mee aan de kinderen. Wees hier wel voorzichtig mee; ook ouders dienen te weten dat het belangrijkste de kennismaking met en het plezier beleven aan de vreemde taal is.
