Actieplan Lokaal Kyotoprotocol Wevelgem 2010-2012
Actieplan 2010-2012 Inhoudstafel 1.Intern 1.1.gebouwen 1.2.openbare verlichting 1.3.hernieuwbare energie 1.4.Wagenpark 2.Extern 2.1. maatregelen burgers 2.2. maatregelen doelgroep bedrijven 2.3. maatregelen doelgroep verenigingen 2.4. maatregelen doelgroep scholen
Het doel van het lokaal Kyotoprotocol is het opzetten van een klimaatbeleid in de gemeente: Intern dienen we de nodige stappen te ondernemen om de eigen C02-uitstoot en het energieverbruik (in alle gebouwen, van de straatverlichting en van het volledige wagenpark) conform de Kyotodoelstelling met minstens 7,5% verminderen ten opzichte van het jaar 2004. Extern dienen we de inwoners op ons grondgebied aan te sporen om energie te besparen en daarbij samen te werken met (milieu)verenigingen, bedrijven en scholen. Rapporteren: jaarlijks dient het gemeentebestuur het energiegebruik van respectievelijk het gebouwenpatrimonium, het eigen wagenpark en de openbare verlichting op gemeentewegen te rapporteren aan de BBL, en langs deze weg ook aan andere gemeenten die het lokaal Kyotoprotocol ondertekenden.
Intern Alle verbruikersgegevens werden opgezocht van het jaar 2004 en van 2009. In onderstaande tabel vind je de resultaten.
verbruikersgegevens alle eigen gebouwen elektriciteit aandeel groene stroom aardgas
mazout
Openbare verlichting elektriciteit aandeel groene stroom
Wagenpark benzine diesel LPG
2004
2009
kWh ton C02 kWh % m³ kWh ton CO2 liter ton CO2 ton CO2 uitstoot
1995796 1517 19958 1,2 651109 6836645 1254 28149 74 2830
1872020 1423 93601 5,25 604961 6352091 1165 26261 69 2586
kWh ton C02 kWh % ton C02 uitstoot
2801543 2129 28015 1,2 2108
2757830 2096 137892 5,25 1991
9385 23 35709 94 0 0 117 5055
9004 22 47895 127 1710 3 152 4729 326 6,45%
liter CO2 uitstoot liter CO2 uitstoot liter CO2 uitstoot ton C02 uitstoot totale C02 uitstoot besparing
Gezien er nu reeds een besparing van 6,45% gerealiseerd is, zal het behalen van de doelstellingen van het Kyotoprotocol, nl. 7,5% zeker haalbaar zijn. Deze hoge besparing komt mede door het wettelijk verplicht aandeel van groene stroom. Dit alleen levert reeds een besparing van 2,77% op. Omwille van de vaststelling dat de doelstelling reeds grotendeels behaald wordt door het wettelijk percentage groene stroom en de positieve evolutie in de voorbije jaren, willen we de doelstelling voor het Lokaal Kyotoprotocol hoger stellen, nl. 12%. We houden hierbij geen rekening met een keuze om een groter aandeel groene stroom aan te kopen in het te vernieuwen elektriciteitscontract. De ecologische doelstelling is immers niet de enige motivatie om aan energiebesparing te werken, de gemeente wil ook financieel voordeel doen. Aan de hand van de schattingen van de besparing van hiernavolgende acties blijkt ook dat dit haalbaar is.
De acties worden hierna kort omschreven.
1. Intern 1.1. Gebouwen - de energieboekhouding van 18 gemeentelijke gebouwen gebeurt via Infrax. Maandelijks worden meterstanden van gas, elektriciteit en water bijgehouden. Een rapport met abnormaliteiten wordt door Infrax maandelijks doorgestuurd naar de gemeente. Deze worden gecheckt en zo snel als mogelijk opgelost. Om dit zo uitgebreid mogelijk te kunnen doen zullen 3 extra gebouwen opgenomen worden in de energieboekhouding. - Energiezorgsysteem. Om het eigen personeel en de gebruikers van de gemeentelijke gebouwen te sensibiliseren werd in november 2009 een interne klimaatwijk opgestart met 5 gemeentelijke gebouwen. (OC De Cerf, evenementenhal De Schelp, OC De Brouwerij, gemeenteschool afdeling Hoogstraat en sporthal Moorsele) Enkel door gedragsverandering bij personeel en gebruikers van de gebouwen werd een gemiddelde besparing van 13% gerealiseerd. Het doel is om in 2011 in deze gebouwen ook extra, kleine energiebesparende maatregelen uit te voeren. (radiatorfolie, buisisolatie, spaarlampen,spaardouchekoppen, afstellen branders, plaatsen bewegingssensoren, installatie timers bij toestellen,…) Daarnaast wordt eind 2010 terug met een interne klimaatwijk gestart, nu met 5 andere gebouwen van de gemeente. (gemeentehuis Wevelgem, sporthal De Vlaschaard, gemeenteschool afd. Goudenregenstraat, gemeenteschool afd. Kweekstraat en depot Bilgenboom). We hopen hiermee eenzelfde besparing te realiseren. Deze actie wordt tijdens de planperiode jaarlijks uitgevoerd. Geschatte besparing
53 ton C02 per jaar (x 3 = 159 ton CO2)
- Investeringen Om de Kyotodoelstellingen te verwezenlijken is het niet voldoende enkel te streven naar een zo groot mogelijke afbouw van de energieverbruiken van alle gebouwen. Er dienen ook verdergaande stappen ondernomen te worden zoals investeringen (condensatieketels, isolatie, relighting,…) Volgende werken werden reeds uitgevoerd in 2010 of zijn in uitvoering: * sporthal Gullegem: vernieuwen sanitaire installatie (met condenserende ketels, vernieuwen sturing en regeling, individueel bediende douchekoppen, beter isoleren leidingen, spaardouchekoppen, luchtgroep met warmterecuperatie) Vermoedelijke besparing: 13,5% op gas, 2,25% op elektriciteit. Geschatte besparing 59,22 ton C02
* sportcentrum Wevelgem: nieuwe condenserende ketels, isoleren leidingen, individuele bediening douchekoppen, spaardouchekoppen Vermoedelijke besparing gas: 10% Geschatte besparing
5,39 ton C02
* sporthal De Vlasschaard: renovatie stookplaats + vernieuwen leidingen douches. (isoleren bestaande ketels, isoleren leidingen, individuele bediening douches, spaardouchekoppen) Vermoedelijke besparing gas: 6% Geschatte besparing
2,06 ton C02
Volgende projecten zijn voorzien voor 2011-2012: * vernieuwen verwarmingsinstallatie OC Ter Walle: nieuwe condenserende ketel, isoleren warmeluchtkanalen. * sportcentrum Wevelgem: vernieuwen sanitaire installatie (budgetvoorstel: afhankelijk van effectieve opname in budget 2011) * Energie-audits Er werd opdracht gegeven aan Infrax om in 2 grote gemeentelijke gebouwen, nl. OC De Brouwerij en de gemeenteschool, afdeling Hoogstraat een volledig energie-audit uit te voeren. Deze is lopende. Een energie-audit onderzoekt welke de grote energievreters zijn in de gebouwen en op welke manier het energieverbruik kan teruggeschroefd worden. Het volledige energiehuishouden wordt doorgelicht, inclusief het verwarmingssysteem, de isolatie van de woning, het gebruik van zonne-energie,… Aan de hand van deze audits kunnen verdere investeringen gepland worden.
- Duurzaamheidstoets Om te zorgen dat een project van de gemeente zo duurzaam mogelijk verloopt, kan er een duurzaamheidstoets uitgevoerd worden. De duurzaamheidstoets toetst de effecten van het project op het milieu, de maatschappij en de economie. Het is de bedoeling om deze toets uit te voeren op de bestekken voor het ontwerp van nieuwe gemeentelijke gebouwen of grote projecten.
1.2. Openbare verlichting - Uitbreiding pilootproject openbare verlichting In 2010 werd in Wevelgem gestart met een proefproject openbare verlichting. Op een viertal locaties werd een deel van de openbare verlichting in de nachtelijke uren afwisselend gedoofd van 24 u tot 5 u. Dit onder andere vanuit de vaststelling dat 60% van het gemeentelijk elektriciteitsverbruik van de openbare verlichting afkomstig is. Het alternerend doven van de verlichting zorgt voor een besparing van 35.500 kWh/jaar in het proefproject. Na een grondige evaluatie (eind 2010) kan de gemeente eventueel beslissen om over te gaan naar een uitbreiding van deze actie of naar dimmen van de openbare verlichting, waar dit meer wenselijk is. Geschatte besparing 2010 27 ton CO2 2011 54 ton CO2 2012 81 ton CO2
totaal 162 ton CO2 - Vervangingsprogramma armaturen openbare verlichting door Infrax. Infrax is in Wevelgem een renovatieprogramma opgestart voor de vervanging van de HPL lampen en de TL lampen, omdat dit type lampen uit productie worden genomen vanaf 2013. Dit door het feit dat ze kwik bevatten en milieuvervuilend zijn. Ze hebben daarbij ook een laag rendement. Ook de TL lampen worden vervangen. Sommige armaturen zijn einde levensduur (> 30 j) en de herstelkosten zijn onhoudbaar. Ze zullen vervangen worden door armaturen met de meest efficiënte lamp. Dit betekent dat Infrax in de periode 2011-2015 in totaal 1650 stuks zal vervangen (210 stuks TL en 1440 stuks HPL) van de in totaal 5950 lampen aanwezig in Wevelgem. Geschatte besparing
51 ton C02 per jaar In 2 jaar: 102 ton CO2
1.3. Hernieuwbare energie Om de doelstellingen te bereiken, is het ook nuttig om te investeren in hernieuwbare energie. Momenteel zijn 2 projecten aan de orde: - Kleinschalige windmolens Op het sportcentrum in Wevelgem wordt voorzien om 3 kleinschalige windmolens te plaatsen. De vermoedelijke opbrengst van deze molens bedraagt 1900 kWh/jaar X 3 = 5700 kWh. De aanbesteding is uitgevoerd. De plaatsing wordt gepland eind 2010. Geschatte besparing
4,53 ton CO2 per jaar (x 3 =13,59 ton CO2)
- Zonnepanelen porseleinhallen dossier lopende, nog geen beslissing In de toekomst is het de bedoeling om nog meer gebouwen te screenen op de mogelijkheid voor het plaatsen van PV-installaties.
- Groene stroom Groene stroom is alle elektriciteit die wordt opgewekt uit hernieuwbare energiebronnen: water, wind, zon en biomassa. Tot 2010 kocht de gemeente enkel het wettelijk verplicht percentage groene stroom aan. Dit bedraagt momenteel 5,25 %. Voor de nieuwe overheidsopdracht voor levering vanaf 2011 werd geopteerd om 100% groene stroom aan te kopen, hiermee zal echter geen rekening gehouden worden om de doelstellingen van het Lokaal Kyotoprotocol te halen.
1.4. Wagenpark - Wagens op LPG Momenteel rijden 5 wagens op LPG. Er wordt vanuit het bestuur op toegezien dat maximaal gebruik wordt gemaakt van de milieuvriendelijke optie, wat ook financieel interessant is. Voor de aankoop van nieuwe wagens werd een beleidslijn opgesteld. - Ecodriving Het ‘ecodriving-evenement’ is een interactieve en nuttige activiteit voor iedere chauffeur. Ecodriving wil mensen aanzetten tot een zuiniger rijgedrag. Dit evenement wordt georganiseerd door ‘ecolife’ en zorgt voor rijsimulatoren en een begeleider die allerlei tips geeft die men dan ter plaatse kan uitproberen. In 2009 woonden reeds een 15-tal personeelsleden die zeer veel op de baan zijn een sessie bij. Er wordt een tweede sessie gepland voor de nieuwe personeelsleden bij wie dit relevant is. - extra promotie dienstfietsen De gemeente beschikt over 8 dienstfietsen.(administratief centrum (2) kasteel (1), cel groen Wevelgem en Moorsele (2), gemeenteschool (1), stadswacht (1), bibliotheek (1). In de beginperiode werden deze veel gebruikt. We zien een lichte achteruitgang, mede omdat de nieuwe personeelsleden er niet mee vertrouwd zijn, gezien de afstand naar de stelplaats er meer gebruik wordt gemaakt van de eigen fiets,.. Een extra bekendmaking aan nieuwe personeelsleden en herinnering aan alle personeelsleden kan dit gebruik weer leven inblazen. - efficiëntere dienstverplaatsingen Een flexibere tikking voor het gemeentepersoneel, zoals dit momenteel reeds gebeurt voor de maaiploeg (kunnen in verschillende deelgemeentes prikken), zou ook minder verplaatsingen met zich meebrengen. Zodoende kan bijv. administratief personeel, die een studiedag dient bij te wonen, prikken in het dichtstbijzijnde gemeentelijk gebouw, zonder telkenmale de verplaatsing te maken naar het gemeentehuis in Wevelgem. Daarnaast kan gezien worden of de regelmatige verplaatsingen van diverse diensten op elkaar kunnen afgestemd worden. Hiervoor moet een overzicht opgemaakt worden van de structurele verplaatsingen.
2. Extern Er zijn heel wat mogelijke doelgroepen die door de gemeente kunnen benaderd worden. Omdat de mankracht en middelen beperkt zijn, dient hierin een keuze gemaakt te worden. De gemeente is ook lang niet de enige speler die op vlak van doelgroepenbeleid rond energie een rol te spelen heeft. Energie en klimaat is een beleidsdomein waar de laatste jaren heel wat initiatieven rond genomen worden. De gemeente maakt de keuze om doelgroepen te benaderen: - waar de gemeente een impact heeft - waar de gemeente een meerwaarde biedt tegenover andere actoren - waar een sociale of maatschappelijke meerwaarde mee bereikt wordt De volgende doelgroepen worden geselecteerd: - burgers: als overheid die het dichtst bij de burger staat, kan de gemeente door informatie, sensibilisatie, activiteiten,… een impact hebben om het gedrag van de burger. Voor deze doelgroep wil de gemeente speciale aandacht hebben voor sociale doelgroepen - bedrijven: grote bedrijven hebben zelf de expertise om te werken aan het eigen energieverbruik. De gemeente kan naar deze doelgroep vooral een rol spelen naar KMO’s en zelfstandigen, en naar maatregelen die geen directe voordelen opleveren voor het bedrijf, zoals op vlak van woon-werkverkeer. - verenigingen met lokalen in permanent gebruik: verenigingen die over een lokaal beschikken, besteden een deel van hun werkingsmiddelen aan energiekosten. Deze lokalen zijn omwille van beperkte budgetten om lokalen te bouwen, wellicht dikwijls niet energiezuinig. Hier is dus zowel ecologische als financiële winst te bereiken. - scholen: er is een traditie van een sterke ondersteuning van de scholen op grondgebied van de gemeente op vlak van milieuzorg, dit gebeurt ook voor het thema energie.
2.1. Maatregelen burgers - actie ‘de energiejacht’ Gezien de actie ‘klimaatwijken’ in de periode eind 2009-begin 2010 een succes was (gemiddelde besparing 3 groepen burgers = 9,81%), wordt deze actie in 2010 herhaald, echter in een nieuw kleedje. Deze actie loopt in samenwerking met het OCMW. De actie heet nu ‘de energiejacht’ en er zijn tal van verbeteringen aangebracht. De basisdoelstelling, nl. energiebesparing zonder comfortverlies door middel van kleine maatregelen en gedragsverandering blijft behouden. Het werken in groepjes onder begeleiding van een energiemeester eveneens. Er zijn echter heel wat aanpassingen aangebracht waardoor de actie nog aantrekkelijker wordt. (partnership met ACW en Gezinsbond, kortere periode, ook individuele deelname mogelijk, levenslang bijhouden,…) - infosessie energie voor senioren In samenwerking met het OCMW en de cel welzijn en wonen van de gemeente, wordt een infosessie voor senioren gepland. Op de agenda: de energiepremies, -leningen en –scans. Er kan ook, samen met hen, gezocht worden naar de voor hen voordeligste energieleverancier. - voorfinanciering energiepremies vanuit OCMW In het OCMW loopt momenteel een dakisolatieproject. Alhoewel dakisolatie praktisch volledig wordt terugbetaald, is het voor sommige mensen toch nog moeilijk om de betaling
vooraf te verrichten. Vandaar dat het OCMW het project voorfinanciert en het geld achteraf recupereert met premies,… Momenteel zijn 5 projecten lopende of afgewerkt. Het OCMW gaat op dezelfde manier verder werken de volgende jaren. - Fonds ter Reductie van de Globale Energiekost. (FRGE) Sedert 1 september 2009 kan een goedkope lening worden afgesloten (2%) of zelfs een renteloze lening (0%) voor energiebesparende werken. Er waren voor Wevelgem 25 dossiers voorzien aan 2% en 4,4 aan 0% Momenteel zijn er echter reeds 42 goedgekeurde dossiers aan 2% en 8 aan 0%.
- infoavond ‘autodelen’ Om het efficiënter gebruik van de auto te bevorderen organiseert de gemeente in 2010 een een sessie ‘autodelen’, in samenwerking met stad Menen. Bij autodelen maken buurtbewoners onderling afspraken over het gebruik van één auto. Dergelijke oplossing kan de aanschaf van een (tweede) wagen wellicht overbodig maken. Autopia en BBL ondersteunen en begeleiden de buurt bij het uitwerken van een autodeelsysteem. Daarnaast onderzoekt de gemeente een project met gemeentelijke voertuigen.
- samenaankoop Dit jaar organiseert de gemeente opnieuw een ‘zonneslag’ – een samenaankoop van fotovoltaïsche panelen. Door de samenaankoop krijgen de bewoners een serieus prijsvoordeel en krijgen ze tevens extra begeleiding. 2009: 35 deelnemers 2010: 22 deelnemers Dit wordt een jaarlijks te herhalen project.
- Infraxbouwteams Infrax leert je hoe je energie bespaart en intussen ook je woning gezonder en comfortabeler maakt. Een bouwdeskundige geeft twee zaterdagen de nodige technische en praktische kennis mee over duurzaam en energiezuinig bouwen, dit zijn de Infrax bouwteams. In 2010 namen 13 bewoners deel aan zo’n cursus. De helft van het inschrijvingsgeld werd door de gemeente Wevelgem terugbetaald als stimulatie. Dit project wordt gecontinueerd. Voor 2011 voorziet de gemeente om als gastgemeente op te treden.
- Voeding Ook de voeding heeft een grote impact op de CO2-uitstoot. Vooral het transport van de voedingsmiddelen en de grote vleesconsumptie spelen een belangrijke rol. Er wordt onderzocht welke maatregelen er kunnen genomen worden.
2.2. Doelgroep bedrijven - alternatieve mobiliteitscampagne naar bedrijven toe De doelstelling is om werknemers te ondersteunen om de auto thuis te laten en met de fiets, het openbaar vervoer, te voet of al carpoolend naar het werk te pendelen. In 2011 plannen we een eigen alternatieve campagne naar bedrijven toe. - campagne tegen openstaande winkeldeuren in de winter Het is bekend dat sommige winkels hun deuren en soms hele wanden laten opstaan in de winter. Dit zogezegd om klanten naar binnen te lokken. Winkels hebben daar meestal een luchtgordijn. Het is echter zo dat heel wat energie en kosten kunnen bespaard worden als de deuren dicht blijven. Een bewustmakingscampagne naar de bedrijven toe is dan ook wenselijk. - info-avond voor bedrijven ivm met specifieke gedragsveranderingen en kleine investeringen voor energiebesparing in kleine bedrijven
2.3. Doelgroep verenigingen We willen werken aan de vermindering van het energieverbruik van verenigingen met eigen lokalen door: - Een samenaankoop van energiebesparende toestellen - Binnen het bestaande subsidiesysteem rekening te houden met het energieverbruik - Lokalen te screenen op energiebesparende maatregelen
2.4. Doelgroep scholen Gemeentescholen Het is de bedoeling om na een scan over te gaan tot de uitvoering van kleine energiebesparende maatregelen en door sensibilisatie gedragsverandering te bekomen. In 2009-2010 werd de gemeenteschool, afdeling Hoogstraat, meegenomen in de interne klimaatwijk. Dit jaar (actie 2010-2011) nemen we de gemeenteschool, afdeling Goudenregenstraat en afdeling Kweekstraat onder handen. Dit doen we dit jaar samen met de ‘energiesnoeiers’ die de scan uitvoeren en kleine energiebesparende maatregelen uitvoeren.
Andere scholen + gemeenteschool - samenaankoop Net zoals voor de verenigingen kunnen we tot een samenaankoop van energiebesparende toestellen overgaan. - Milieuconvenant. De milieuconvenant die is afsloten met alle Wevelgemse scholen heeft tot doel de afvalproductie en het grondstoffenverbruik te beperken en te werken rond milieuthema’s. De school heeft 2 ambitieniveau’s ivm afval en kan kiezen uit een extra thema: o.a. energie, water, groen, duurzaam productgebruik. De gemeente betaalt daarvoor een subsidie uit. Deze bedraagt 1 euro per leerling voor niveau 1 – 1,5 euro per leerling niveau 2 en 2 euro als ook een extra thema wordt behandeld.
De gemeenteschool, afd. Hoogstraat, de VGB Wijnberg, de VGB Posthoorn en Sint-Paulus Wevelgem kozen in 2010 voor het extra thema ‘energie’. - MOS Bijna alle scholen in Wevelgem, met 1 uitzondering, zijn MOS-scholen. In MOS is één van de thema’s ‘energie. De scholen krijgen een zeer goed uitgewerkte map ‘energie’ met een introductie van het thema, voorgestelde acties, leermiddelen, schakels,… waarmee ze aan het werk kunnen in de klas.
