Actief over de grens Fietsen en Wandelen in het Duitse grensgebied

Actief over de grens Fietsen en Wandelen in het Duitse grensgebied

Nu ook met uitstapjes, hoteltips, golfbanen en meer ...

www.geheimoverdegrens.nl

4

De TeutoRegion in het Osnabrücker Land dankt haar charme aan de toppen van het Teutoburger Wald en het Wiehengebirge. Een streek met lieflijke hellingen en wonderschone dalen, geknipt voor outdoor activiteiten of een ontspannen vakantie te midden van ongerepte natuur. Met idyllische stadjes als decor voor een Wellnessreis of verwenvakantie. We verheugen ons op uw komst!

Deze recreatiekaart is perfect voor de planning van een zeer geslaagd uitstapje naar het Artland. Er staan meer dan 60 afwisselende bezienswaardigheden met detailinformatie op aangegeven.

Ontdek en beleef de leukste plekken in de TeutoRegion! Gidsje en informatie: Tourismusverband Osnabrücker Land e. V. Herrenteichsstr. 17+18 49074 Osnabrück Tel. 0049(0) 541 323 4393 www.osnabruecker-land.de [email protected]

Erlebnisregion Artland im Osnabrücker Land

www.artland-tourismus.de

Bad Essen • Bad Iburg Bad Laer • Bad Rothenfelde

natuur

wandelen

Neuenkirchen

DE ‘VARUSREGIO’ IN HET OSNABRÜCKER LAND, HARTJE NATUURPARK TERRAVITA

• Wandelroutes DiVaWalk, Wittekindsweg, Arminiusweg, Mühlenweg • Fietsroutes GartenTraumTour, DiVaTour en geweldige, korte thematochten • 23 verwenadresjes in de koffiemet-taart lijst ‘Kaffeezeit’

cultuur

wellness

levensvreugde

fietsen

nordic-walking

vitale plaatsen

Alfsee

Kalk

Mittellandkana

riese

Var u

sRe

nte

Bramsche l

Kronensee

Ostercappeln

Wallenhorst

Wie he

ngeb

Belm

Bohm te

irg

gio n

Bad Essen

e

Osnabrück

Hasbergen Hagen a. T.W. Bissendorf

Te u t Bad Iburg

ob u

rge

Hilter a. T.W.

rW al

Bad Laer Glandorf

Ha se

Georgsmarienhütte Melle

d

Teuto-Region Dissen a. T.W.

Bad Rothenfelde

Bad Essen • Belm • Bohmte • Bramsche Ostercappeln • Wallenhorst

zoutbronnen

welbevinden

Bersenbrück

Fürstenau

Hu

Actief op gezonde paden

Quakenbrück

Artland

Ha se

Met behulp van deze kaart kunt u op 22 fietsroutes met een totale lengte van ca. 800 kilometer kriskras door de ‘Erlebnisregion’ langs bezienswaardigheden en restaurants fietsen.

De reisgids (€ 8,95) bevat wetenswaardigheden over de streek en zijn bewoners. In het 96 pagina’s tellende gidsje vindt u tips over o.a. weekenduitstapjes.

Hase

Het 60 pagina’s dikke magazine presenteert alles wat het Artland te bieden heeft: evenementen, schatten uit het Artland, groepsaanbiedingen en arrangementen, regionale specialiteiten en nog veel meer.

Geweldig uitzicht!

www.varusregion.de

www.vitalbaeder.de

03

welkom

De buren hebben een geheim – om heel trots op te zijn Wat is hij mooi, de groene zoom van Oost-Nederland. Een klein voorproefje van alle rust en ruimte die u direct over de grens vindt, bij onze buren in Duitsland. Helemaal niet zo ver en toch zo heerlijk ‘anders’. Hier beginnen de glooiende heuvels en uitgestrekte bossen, met op eerbiedige afstand van elkaar wat dorpjes, kastelen en oude vakwerkboerderijen. Een idyllisch decor om van te smullen, voor elke wandelaar of fietser. Onze oosterburen zijn trots op hun land. Zeker in het absolute ‘superkwartet’ voor een actieve, ontspannen vakantie: Grafschaft Bentheim, Emsland, Münsterland en Osnabrücker Land. Een regio bezaaid met originele routes. Soms met een thema: cultuur, geschiedenis, traditie of kuren & gezondheid. Vaak alleen maar uitgestippeld omdat het er zo geweldig mooi is. Coevorden Ontdek het zelf. U bent van harte welkom.

Papenburg

Sögel emsland

Vechta

Meppen

A31 Emlichheim

Uelsen Neuenhaus

Quakenbrück

Lingen (Ems)

Grafschaft Bentheim

A1

Wietmarschen

Fürstenau Osnabrücker Land

Nordhorn

Bramsche

Schüttorf

A1

Hengelo

Nederland Groenlo Arnehm A12

Bad Bentheim Gronau

Enschede A35

Steinfurt

Osnabrück Bad Iburg

Greven

Ahaus

Bad Essen

Ibbenbüren

A30 Rheine Tecklenburg

Münsterland

Winterswijk Bocholt

Nijmegen

A31 Borken

Münster

Coesfeld A43

A33

Dülmen A1

A3

Haltern am See

Warendorf

Bielefeld

Oelde A2 Beckum

Recklinghausen Dortmund

Münsterland e. V. Airportallee 1 | D-48268 Greven Tel. 0049 (0) 25 71 - 94 93 92 [email protected] www.muensterland-tourismus.de e. V. Tourismusverband Osnabrücker Land Herrenteichsstraße 17+18 D- 49074 Osnabrück Tel. 0049 (0) 541 - 323 43 93 [email protected] www.osnabruecker-land.de

Grafschaft Bentheim Tourismus e. V. Jahnstraße 14 | D-48529 Nordhorn Tel. 0049 (0) 59 21 - 96 11 96 [email protected] www.grafschaft-bentheim-tourismus.de Emsland Touristik GmbH Ordeniederung 2 | D-49716 Meppen Tel. 0049 (0) 59 31 - 44 22 66 [email protected] www.emsland.com

Nieuw!

Nu met tochten door heel het Emsland

04

inhoud

Fietsen

Inleiding ..........................................................05 Overzichtskaart .....................................06 – 07 Cultuurroutes Friedensroute ................................................ 08 100 Schlösser Route ..................................... 09 Vechtdalroute met kunstwegen ....................10 Artland-Rad-Tour ............................................ 11 Natuurroutes Emsland-Route .............................................. 12 Europaradweg R1 ........................................... 13 United Countries Tour....................................14 GartenTraum-Tour ......................................... 15 Grafschafter Fietsentour ...............................16 Flamingoroute .............................................. 17 Rivierenroutes Rad-Route Dortmund-Ems-Kanal ................ 18 Fluss3-Tour ..................................................... 19 EmsRadweg ................................................... 20 WERSE RAD WEG ......................................... 21 Aa-Vechte-Tour .............................................. 22 Wielrennen......................................................22 Fietshoofdstad Münster ................................ 23 Grensoverschrijdend fietsen ....................... 24 Service ........................................................... 26

Wandelen

Inleiding ..........................................................27 Overzichtskaart ..................................... 28 – 29 Handelsweg Osnabrück-Deventer ............. 30 Hermannshöhen ........................................... 31 Jacobsroute.....................................................32 Töddenland-Rundwanderweg ....................... 33 Podagristenpad ..............................................34 Wandelparadijs rond Bad Bentheim ............ 35 Ahornweg .......................................................36 Mühlenweg ..................................................... 37 DIVA-Walk........................................................38 Hünenweg ......................................................39 Golf................................................................ 40 Overnachtingstips .........................................39 Tips voor Uitstapjes ......................................41 Reisvoorwaarden ........................................... 46 Colofon........................................................... 48

LEGENDA NL

D

Grensoverschrijdende route Route langs een rivier Route met veel bos

GPS

Lengte van de route Hoogteverschil Hoogste punt

GPS-routes E-bike service

len De gegevens m.b.t. de hoogteverschil ki Navi v. m.b. zijn voor alle routes g berekend. De eenvormige berekenin voor alle routes baseert op het optellen van alle heuvelopwaarts afgelegde

meters binnen een route. Afhankelijk van het gebruikte berekeningsmodel kan het zijn dat u in andere media andere gegevens vindt. Bronnen: www.naviki.org

fietsen

Fietsen in ‘het Geheim over de grens’. Waar anders? Fietsterrein dat gezien mag worden. Liefst een beetje langzaam, ver weg van de drukte. Voornamelijk vlak, met hier en daar een rimpel. Kers op de taart: het fantastische niveau van alle service. Echt overal is aan gedacht, om het voor bezoekers op de fiets leuker én makkelijker te maken. Neem ‘fietshoofdstad’ Münster. Uniek in Europa, die brede, autovrije boulevard. Het meest fietsvriendelijke stuk Duitsland – met voorop Grafschaft Bentheim, Münsterland, Emsland en Osnabrücker Land – lijkt wel aangelegd om toeristische fietskaarten van genoeg afwisselende versiering te voorzien. Dit is het land van de kastelen – bijna allemaal te zien op de 100 Schlösser Route. De vele gezichten van de rivier op de vaakgeprezen EmsRadweg. Dorpen die slaperig op een heuvel liggen, geologische oerwonderen even voorbij Osnabrück, lieflijk bloeiende tuinen en eenzame vakwerkboerderijen. Genieten op de Grafschafter Fietsentour, een eindeloos compleet netwerk, ook mooi voor een kort tochtje. Met aan het einde van de rit zo’n typisch Duitse Gasthof als beloning.

N at u u r Ri vi er en

c u lt u u r

05

06

3

OVERZICHTSKAART FIETSEN

Fietsroutes

Pagina

223 km ........ 10 De Vechtdalroute........................

2

United Countries Tour................ 600 km......... 14

3

EmsRadweg................................. 379 km......... 20

4

Rad-Route Dortmund-Ems-Kanal.. 340 km ........ 18

6

Artland-Rad-Tour ........................ 150 km ........ 11

7

Fluss3-Tour .................................. 250 km ........ 19

8

Grafschafter Fietsentour ........... 220 km ........ 16

Aa-Vechte Tour ........................... 150 km ........ 22

12

Friedensroute ............................. 170 km ........ 08

4

7

13

Europaradweg R1 ......................275 km ......... 13

14

100 Schlösser Route .................. 960 km ........ 09

15

WERSE RAD WEG ..................... 125 km ........ 21

1

11

Honingraatnetwerk

9 GartenTraum-Tour ..................... 169 km ........ 15 10 Flamingoroute ........................... 450 km ........ 17 11

5 Emsland-Route .......................... 300 km ........ 12

1

Lengte

13

Meer informatie hures en Over alle besproken routes zijn broc tailleerde informatie. gede r routegidsjes verkrijgbaar met mee Allemaal te bestellen op shop-geheimoverdegrens.nl

13

10

OVERZICHTSKAART FIETSEN 3

Fietsroutenetwerk naadloos de grens over In de zomer van 2013 is het Nederlandse knooppuntensysteem doorgetrokken naar Duitsland. Aan de Duitse kant van de grens zijn nieuwe knooppunten aangelegd. Zo kunnen fietsers daar net zo makkelijk hun weg vinden als in eigen land; het systeem houdt niet meer op bij de grens. 5

8-er de grens: de eerste grensoverschrijdende route met knoopunten. Zie ook p. 24.

2

4 6

7 7

8

9

3

12 11

14

15

4

07

08

Cultuurroute

Fietsroute

van het jaar 2008 van Noordrijn-Westfalen

Friedensroute

Een feest om te fietsen, die 170 km historie In het spoor van de Westfaalse Vrede Verken symbolisch de 170 km over de wegen van de ‘Reichspostlinie’ en volg de sporen van de vredesruiters. Waar zij vroeger te paard over modderige paden berichten overbrachten, kunt u nu uw fiets de sporen geven. Prijs: €

309 p.p. (6 dagen in 2-pk)

Aanvraag: www.geheimoverdegrens.nl/ fietsarrangement-friedensroute Aanbieder: Tourismusverband Osnabrücker Land e.V. Münsterland e.V.

NL

www.godg.de/friedensroute

Hasbergen

5 km

Osnabrücker Land

9 km

Hagen

15 km

18 km

Ladbergen

10 km 8

Lienen

Bad Iburg 10 km 8 km

17 km

Ostbevern 10 km

Münster 15 km

Telgte

752 hm

202 m

Heel gemakkelijk in kleine stukjes te hakken. Volg gewoon de bordjes met het ruitersymbooltje, een knipoog naar de originele Friedensreiter. Het kan niet mis gaan, want het fietspadennetwerk is hier heel fijnmazig en er zijn goede treinverbindingen. Een tip: zeker even pauzeren in het schilderachtige stadje Tecklenburg. Historisch belangrijk ook, want in het waterkasteel Haus Marck van de Graaf van Tecklenburg begonnen vijf jaar vóór de echte handtekeningen onder het Verdrag werden gezet, de allereerste, schuchtere toenaderingspogingen tussen de strijdende partijen.

Brochures bestellen:

TIP Blotevoetenpark

9 km

Greven 27 km

170 km

de streek van heilzame kuuroorden en weelderige natuurgebieden. Niet voor niets werd de nog jonge Friedensroute al eens bekroond als ‘fietsroute van het jaar’ in de deelstaat Noordrijn-Westfalen.

10 km

Tecklenburg

Lengerich

GPS

D

Osnabrück

Münsterland

Precies 15 jaar geleden werd hij uitgestippeld. Ook al geen toevallige datum, want in 1998 was het op de kop af 350 jaar geleden dat de Vrede van Westfalen werd getekend. Wereldnieuws in heel Europa, omdat er een eind kwam aan de Dertigjarige Oorlog, voor België, Nederland en de vijand in Spanje zelfs aan de Tachtigjarige Oorlog. Nog wat geschiedenis: omdat de eerste echte e-mail pas in 1971 werd verstuurd, moesten in 1648 koeriers te paard de berichten over de onderhandelingen nog persoonlijk overbrengen, tussen Osnabrück en Münster. Een prachtige weg, dat wel. Door het Parklandschap Münsterland en langs de uitlopers van het Teutoburger Wald,

Glandorf

Bad Laer

Je voetzolen als zesde zintuig! Een echte belevenis, waarbij je persoonlijk in de natuur ervaart, wat ‘natuurlijk’ aanvoelt. Dat kan in het BARFUSS-PARK Lienen. Een parcours van 2,5 km met gras, stenen, snippers boomschors, water en leem. Beurtelings warm, fris, zacht en prikkelend. Nog gezond ook, volgens de principes van het Kneippkuren!

09

Cultuurroute


Bad Bentheim

Ibbenbüren Osnabrücker Land

Rheine Ochtrup Ahaus

Westkurs 952 hm 150 m

1290 hm 199 m

Ostkurs:

Südkurs:

834 hm

693 hm

167 m

171 m

NL

D

De Honderd Kastelen Route. Niks overdreven, want we hebben het over de ‘Koningin van de Duitse fietsroutes’ met in elke dagetappe wel weer een paar juwelen van kastelen. Zo’n 960 prinsheerlijke kilometers, die nergens vervelen, kriskras door het vooral vlakke Münsterland. Buitengebied met velden, bossen en hagen zo ver als je kunt kijken. Zien we daar in de verte een torentje boven de bomen? Geen kasteel is hetzelfde. Vanwege de rijke geschiedenis van Westfalen (Karel de Grote, bisdom Münster, hertogdom Saksen, Pruisen, de Tachtigjarige Oorlog en de Vrede van Münster) mag je ‘Schlösser’ ook opvatten als verzamelnaam: onneembare vestingen en burchten, barokke pronkpaleizen in het water, versterkte herenhuizen met slotgracht, grafe-

Nederland

Gehele route:

Isselburg

960 km

GPS

lijke residenties met lusthof en sobere buitenverblijven. Wie alles wel wil zien op vakantie, rijgt ze allemaal aan elkaar: de deeltrajecten Nordkurs (historische steden als Steinfurt, het mooie Tecklenburger Land), de Südkurs (rijke bouwkunst), de Ostkurs (de rivier de Lippe en paardenstad Warendorf) en de Westkurs (met het romantische sprookje Schloss Raesfeld). Ook op de Nordkurs: het bijna-kasteel Kloster Bentlage bij Rheine, een ommuurd kloostercomplex van dikke zandsteen. De Zuid-Route is vooral verleidelijk dankzij de ‘ouderwets’ schilderachtige dorpsgezichten, die het landschap verfraaien: hier vormen dorpskerk en markt nog het middelpunt. Tuinliefhebbers moeten zeker even rondlopen bij Burg Hülshoff en Schloss Nordkirchen. Liever stoer en onverzettelijk? Burg Vischering!

Bad Iburg

305 km

Vreden

Nordkurs:

Tecklenburg Steinfurt Nordkurs Münsterland

Billerbeck

Westkurs 310 km

Warendorf

Coesfeld Velen Raesfeld Dülmen

Münster Südkurs 210 km

Ostkurs 240 km

Nordkirchen

Beckum

www.godg.de/100kastelenroute

Hotel-Restaurant Beumer in Havixbeck

Arrangement ‚Rosa Zeiten’ Welkomstborreltje – 4 overnachtingen in een tweepersoonskamer met douche/wc, telefoon, televisie, föhn, wekkerradio – 4 x ontbijt/buffet – 2 x halfpension – 3 gangenmenu naar keuze (optie: marktbuffet) – Vervoer vanaf station Havixbeck naar het hotel en terug – gratis parkeren (direct bij het hotel) Prijs per persoon vanaf € 198 Contact Bestensee-Platz 2 | D-48329 Havixbeck Tel. 0049 (0) 25 07 - 98 54-0 www.hotel-beumer.de | [email protected]

100 Schlösser Route – Hoogtepunten zuidelijk deel Zes dagen toeren langs sprookjeskastelen, dromerige buitenverblijven en versterkte herenhuizen. Bepaal zelf je beginpunt en je rijrichting op een uniek rondje bouwkunst, van Münster via Ascheberg en Billerbeck en weer terug.

100 schLösser route Kastelen, burchten, paleizen in betoverende decors

Inclusief: 5 x LO in goede hotels of landelijke herbergen. Prijs: vanaf € 339 p.p. (tweepersoonskamer) Categorie: gemakkelijk. Ca. 210 km. Aanvraag: www.geheimoverdegrens.nl/ 100schlosser-zuid Aanbieder: Münsterland e. V.

10

Cultuurroute

Brochures bestellen: Gramsbergen Hardenberg Zwolle

Ommen

20 km 22 km

Dalfsen

12 km

8 km

8 km

Emlichheim

9 km

Laar

9 km

Marienberg

38 km

Uelsen 7 km

Lage

emsLand

Neuenhaus

Osnabrücker Land

11 km

Nordhorn 20 km

Nederland Grafschaft Bentheim

Schüttorf

Bad Bentheim

21 km

Wettringen

13 km 10 km 13 km

Metelen

Münsterland

260 hm

Schöppingen

223 km

Darfeld NL

www.godg.de/kunstwegenenvechtetal

D

107 m GPS

Gästehaus Westhues in Veldhausen Op de fiets van monding naar bron in Westfalen.

Charmant hotel in een smaakvol gerestaureerd rijksmonument in het 1000 jaar oude dorp Veldhausen bij Neuenhaus. Geslaagde combinatie traditioneel – modern: sfeervol overnachten met het comfort van nu. Kamers met tv en internet. Ook een vierpersoonskamer. Speciaal voor fietsers: garage met wasmachine en droger. Ideaal adres voor prachtige fietstochten en wandelingen, net over de grens bij Ootmarsum. Contact Gästehaus Westhues Dr.-Picardt-Straße 55 | D-49828 Veldhausen Tel. 0049 (0) 59 41 - 375 | www.hotel-westhues.de

Een boeiend traject waarmee je twee vliegen in één klap slaat. Vier eigenlijk, als je lekker bewegen in de buitenlucht en zonder zorgen op terrasjes zitten meerekent. De officiële twee thema’s: een natuurrijke rivier volgen van begin tot eind – of andersom – en spannende kunst kijken, op verrassende plekken in de openlucht. Het zit zo: de Vechtdalroute volgt de hele loop van de Duitse Vechte, van de oorsprong bij het oud-Westfaalse dorpje Darfeld (met schilderachtig waterkasteel!) tot de benedenloop, de kronkelende plattelandsrivier de Overijsselse Vecht die door het Vechtdal in Nederland stroomt en uitmondt via het Zwarte

Water in de IJssel bij Zwolle. Onderweg: oevers als kleine tuinen aan het water, burchten, boerderijen, bomen, grasland, dijken, snoeperige oude stadjes en grillige rivierbochten. Op een groot deel van de route – tussen Zwolle, Nordhorn, Bentheimer Wald en Schüttorf - word je dan ook nog eens verwend met buitenkunst van gerenommeerde, internationale kunstenaars. Zo’n 80 objecten, installaties of landschapsgrappen, met als enige overeenkomst: modern, ideeënrijk, smaakvol ingepast in de omgeving en daardoor van toegevoegde waarde op een toch al zo prachtig plekje. Een reusachtige fotowand bij Heerlijkheid Lage met historische foto’s, op een weideveld de maan boven het eiland Capri. Dat soort dingen. kunstwegen heet het.

kunstwegen door de Grafschaft Bentheim Rode draad is de Vechte, vriendelijk riviertje, maar al in de 14e eeuw een drukke transportroute voor de beroemde Bentheimer Sandstein. Betoverende natuur en cultuur, langs de kunstobjecten van het openluchtproject kunstwegen.

Vechtdalroute met ‘buitenmuseum’ kunstwegen

Inclusief: 4 x LO in goede hotels en landelijke herbergen. Prijs: vanaf € 199 p.p. (tweepersoonskamer) Naadloos aan te sluiten op de Vechtdalroute, de grens over naar Nederland. Aanvraag: www.geheimoverdegrens.nl/ op-kunstwegen Aanbieder: Grafschaft Bentheim Tourismus e. V.

11

Cultuurroute

Artland-Rad-Tour

Fietsen door ontwapenend mooi cultuurlandschap Gaststätte Zum Heidekrug in Bersenbrück

Al het goede van het oude boerenland, dat vind je in het Artland. Statige boerenhofstedes, rijk versierde gevels, immense vakwerkschuren, fruitboomgaarden langs de weg, vriendelijke en gastvrije boerenfamilies die bezoekers graag ontvangen voor koffie met taart of een romantische overnachting in het hooi. Een betoverende fietstocht door een uniek cultuurlandschap, ook nog eens aangenaam vlak. Hoofdschuldige aan al die rijkdom en sfeer is het riviertje de Hase, dat vroeger wel eens overstroomde en de vruchtbare klei nog vruchtbaarder maakte. Het woord Artland werd al snel een begrip, een eretitel voor de ouderwets lekkere kwaliteit van ‘slow food’ en puur natuur. Zoals te proeven is in het bier van de beroemde Artland Brouwerij. Dat de Artlanders in een verschrikkelijk mooie streek wonen laten ze graag zien. Gevels zijn

versierd met houtsnijwerk en zelfs de bijgebouwen van boerderijen (toegangspoorten en bakhuisjes) zijn opgetrokken in vakwerkstijl: een skelet van dikke houten balken en de typische rode baksteen. En dan zijn er nog de ‘stadse’ genoegens in de omgeving: het plaatsje Fürstenau met smalle, oude straatjes en indrukwekkend kasteelcomplex, hoofdstad Quakenbrück met overal kikkers in het logo en op huizen. Het Artland zal u verrassen: een concert bij de boer, een hunebed op de route, een klassieke waterburcht, mystieke bossen en geheimzinnige veenmoerassen, waar misschien wel een eeuwenoud moerasspook de rust verstoort!

NL

Een perfect logeeradres. Knusse herberg die oogt als een landhuis, met een comfortabel hotel. Ontbijten doe je in de Wintertuin (serre) of op het prachtige terras onder de bomen. Eigen tuin met gezellige Bierstube, voortreffelijke regionale keuken. Aan het riviertje de Hase (met bootsteiger). Contact Neuenkirchener Str. 9 | D-49593 Bersenbrück Tel. 0049 (0) 54 39 - 30 41 www.zumHeidekrug.de

www.godg.de/artlandroute

GPS

D

150 km 436 hm

116 m Quakenbrück

Brochure bestellen:

Menslage

15 km

22 km

Badbergen 48 km

Berge 39 km 25 km

Fürstenau

Münsterland

Bersenbrück

Osnabrücker Land

12

Natuurroute

Zes dagen Emsland-Route

Emsland-Route

Veelzijdige indrukken en belevenissen: natuur, cultuur, sfeer en techniek, geworteld in een rijk verleden. Entree in een museum naar keuze, tegoedbon voor koffiepauze ‘Kaffee und Kuchen’.

De complete ‘klassieker’ die je alles laat zien

Inclusief: 5 x LO, fietskaart, reisgidsje, museum naar keuze. Prijs: vanaf € 239 p.p. (tweepersoonskamer) Op aanvraag: HP, bagagevervoer, huurfiets, nachtje extra. Aanvraag: www.geheimoverdegrens.nl/ emsland-route

charmant natuurmonument met roots in de oertijd, als grondmorene van een gletscher.

Aanbieder: Emsland Touristik GmbH

Een riante ronde van ruim 300 km door het Emsland, met bijna alle hoogtepunten van deze genadeloos verleidelijke streek met als stralend middelpunt de rivier de Ems. Echt fietsersterrein, ook voor beginners: nauwelijks stijging, want afgezien van een enkel bruggetje is de enige kleine natuurlijke ‘bult’ onderweg de bescheiden heuvelrug Hümmling. Ook meteen de naam van een uniek,

Beginpunt en eindpunt is Meppen, maar alle typisch-Emsland bezienswaardigheden in een totaal andere volgorde bekijken mag natuurlijk ook. Veel stille binnenwegen, een dijkje, een stukje kanaal, sappige groene weiden, molens langs de weg, boeiende cultuurlandschappen en architectuur met een verleden. Plekken waar je alleen vogels hoort fluiten, maar ook landelijk bekende trekpleisters. Neem nou het barokke jachtslot Clemenswerth. Alleen al voor de beroemde tuinen met ster-vormige lanen zou je er heen gaan.

Beleef de gezellige drukte van een echte ‘zeehaven’ in de noordelijkste stad van het Emsland: Papenburg. Hier kun je heen om de bekende scheepswerf Meyer Werft te bezichtigen. Tijdens een andere etappe glijd je weer langs uitgestrekte moerassen en wetlands, of door het oogverblindend mooie Hasetal, met alleen een stop in het oudste stadje van de streek, Haselünne.

TIP Emsland-Routeplanner Kies uit de verschillende themaroutes in de regio de passende dagtocht of meerdaagse tour met exacte routes, bepaal de bezienswaardigheden, print de routevoorstellen met

www.godg.de/emslandroute

kaarten of – nog gemakkelijker – laadt de

NL

GPS

D

GPS-tracks op uw navigatieapparaat en de fietspret kan beginnen.

755 hm Niederlande


Emsland

Meppen

www.emsland-routenplaner.de

300 km

Papenburg

Haselünne

GRAFSCHAFT BENTHEIM

osNABRÜCKER LAND

Lingen (Ems)

Rheine Münsterland

Münster

81 m

Natuurroute

13

Langeafstandsfietsroute Europa-radweg R1 Waarom zou je het mooiste stukje overslaan?

Fietsfanaten met een beperkt aantal vakantiedagen moeten wel eens kieskeurig zijn. Dan laat je dus de saaiere stukken zitten, op de meer dan 3.500 km R1 van Frankrijk naar Rusland. En verwen je jezelf met een paar leuke etappes tussen Arnhem en Berlijn: ca. 300 km door veelkleurig Noordrijn-Westfalen. Alles zit er in. Natuurschoon. Dat begint al meteen veelbelovend, met natuurreservaat Zwillbrocker Venn (roze flamingo’s!). De vriendelijke colletjes van het Teutoburger Wald, waar Hermann, 2.000 jaar geleden overwinnaar in de Varusslag, met getrokken zwaard een standbeeld kreeg. Het Weserbergland. Ook een beetje natuur: bijzondere openbare tuinen, fantastisch aangelegd, zoals je ze alleen hier ziet. Cultuur. Oprijlanen naar schitterende kastelen, de grote trots van Münsterland. Universiteitsstad Münster, met opmerkelijk veel musea, bruine cafés, trendy hangouts en parken per duizend inwoners. Plus een voor Europa unieke, autovrije Fietsboulevard. Kloosters als burchten, zoals Schloss und Kloster Corvey bij Höxter. Eerlijke boerenkost en hoogstaande kookkunst: in het Westfalen Culinarium Nieheim proef je waarom deze streek zo lekker

NL

Landhotel Hermannshöhe in Legden

is! Niet doen: na 25 km het eerste, verleidelijke lokale biertje, want dan moet je er nog 250, op weg naar Rusland over de R1. De voorpret begint op www.europa-radweg-r1.de

Een vakantie in Landhotel Hermannshöhe staat voor pure ontspanning en heerlijk eten. In ons fijnproeversrestaurant zal het de inwendige mens aan niets ontbreken. Vier dagen cultuur snuiven: 3 overnachtingen incl. HP op basis van een 2-PK comfort € 140,– cat. comfort plus € 150,–

Of even rustig bladeren in het boekje Europaradweg R1 NRW, met alle bezienswaardigheden, fijne overnachtingsplekken en heerlijke, sfeervolle restaurantjes.

Contact Haulingort 30 | D-48739 Legden Tel. 0049 (0) 25 66 - 93 00 - 0 www.landhotel-hermannshoehe.de [email protected]

www.godg.de/r1

GPS

D

300 km

1381 hm

321 m

GRAFSCHAFT BENTHEIM Emsland


osNABRÜCKER LAND Münsterland

Boulogne-sur-Mer - - - -▶ Den Haag ▶

Vreden

15 km

13 km

Stadtlohn

82 km

Münster

31 km

Warendorf

▶ Gütersloh ▶ Detmold ▶ Höxter - - - -▶ Berlin - - - - - - -▶ St. Petersburg

14

Natuurroute

united countries tour Over smokkelaars en veenboeren

Hotel-Restaurant-Camping Lathener Marsch

Lathener Marsch, dat klinkt naar mooie natuur. Is ook zo. Dit is de plek voor rustzoekers, die even helemaal weg willen van alledaagse stadsstress. Kalmte, ruimte en groen, dat vind je hier. Wakker worden van vogelgeluiden, zwemmeertje, beschut door de bosrand, op loopafstand van de rivier de Ems, die hier een sierlijke bocht maakt. Inbegrepen: 2 overnachtingen met ontbijt, 2 driegangen diners, welkomstcocktail, gebruik minigolfbaan. Prijs: per persoon € 98 (bij een tweepersoonskamer) Contact Marschstraße 4 | D-49762 Lathen Tel. 0049 (0) 59 33 - 93 45 10 [email protected] | www.lathener-marsch.de

Boeiend netwerk van fietspaden, ruim 600 km door Drenthe, Groningen en de Duitse vakantiegebieden Emsland en Grafschaft Bentheim. ‘United’ zijn deze streken altijd al geweest, ook al hebben ze ieder een eigen gezicht. De inwoners spreken bijna dezelfde taal en voelen zich verwant. Hun voorouders trokken zich – als het zo uit kwam – weinig aan van de grens, ergens ver weg aan de bestuurstafel bedacht. Vroeger was dit het land van de smokkelaars, marskramers, turfstekers, vissers, zeelui en boeren. Nu van de beschermde natuurgebieden, wolkenluchten en verzichten.

NL

www.godg.de/uct

600 km Lathen

24 km

Nederland Emmen

Haren

52 km

Coevorden Emlichheim Grafschaft Bentheim

Neuenhaus Lage

Twist

60 km

Nordhorn

Emsland

Meppen

Lingen

De zuidelijke lus heet de Pioniersroute, naar de eerste turfstekers, die onder zware omstandigheden werkten in het veen. De kanalen en kuilen in het hoogveen die zij achterlieten, zijn nu juweeltjes van natte natuurgebieden. Zoals het grensoverschrijdende Bargerveen bij Zwartemeer tussen Emmen en Meppen.

GPS

D

Ter Apel

Op de paden van de noordelijke lus, waar de Ems een brede stroom is op weg naar de Dollard, proef je de maritieme sfeer van de Waddenzee al een beetje. Tot in de jaren vijftig van de vorige eeuw was hier een levendige ruilhandel in levensmiddelen, drank en andere smokkelwaar. De Smokkelroute volgt de oude smokkelpaadjes, deels door het prachtige landschap van Zuidoost-Groningen.

602 hm


38 m

Idyllische natuur op de United Countries Tour Rivieren, kanalen, weidse veengebieden en heide zo ver je kijken kunt, pittoreske dorpen, flardje geschiedenis (veenkolonies, turfstekers): 5 daagse fietsreis door Emsland, Grafschaft Bentheim, Drenthe en Groningen. Inclusief: 4 x LO in goede hotels of landelijke herbergen. Prijs: vanaf € 175 p.p. (2 persoonskamer) Inkorten of verlengen op aanvraag. Aanvraag: www.geheimoverdegrens.nl/ fietsarrangement-uct Aanbieders: Emsland Touristik GmbH, Grafschaft Bentheim Tourismus e. V.

15

Natuurroute

GartenTraum-Tour: paradijs voor tuinliefhebbers

Brochure bestellen: Osnabrücker Land

Een 6-daagse fietstocht voor iedereen die op zoek is naar inspiratie voor de eigen tuin. Ontdek prachtige privétuinen in het Osnabrücker Land en wissel ervaringen uit met Duitse tuinliefhebbers. Inbegrepen: 5 x LO, entree in 2 musea, fietskaart, infomateriaal, reparatiesetje. Incl. toeristenbelasting. Prijs: vanaf € 279 p.p. (tweepersoonskamer) Op aanvraag: bagagevervoer, huurfiets, entree in tuinen en Schloss Ippenburg.

Alf hausen

Het noordelijke Osnabrücker Land: dit moet haast wel Duitslands regio met de meeste bloemen zijn. Vijf dagen fiets je langs fruitboombloesems, kasteeltuinen, kleurrijke bloemperken, bonte boerenerven, lommerrijke parken en imposant bloeiende rododendrons, zomaar langs de kant van de weg. Tussen de rivieren Hase en Hunte is het helemaal raak: meer talentvolle hoveniers en romantische tuinliefhebbers per vierkante kilometer vind je nergens. Het begint al in Bramsche: het Lakenweversmuseum laat zien hoe natuurlijk, plantaardig pigment (bloemblaadjes dus) ooit aan de basis stond van het ambachtelijk verven van textiel. In Rieste mag je de Rosenkranzgarten niet missen: de rozenkrans bestaat uit 15 kruisbeelden aan de weg, sierlijk omarmd door de ranken van grillige rozenstruiken. Afwisselend is het zeker: meertje Alfsee, het Mittellandkanaal over en daarna het vlakke veengebied dat wel ‘Home of the Rododendron’ wordt genoemd. Aan de voet van de

23 km

Bramsche

19 km

Hunteburg Kalkriese 28 km

17 km

25 km

Wallenhorst 17 km

Münsterland

23 km

169 km Belm

Aanvraag: www.geheimoverdegrens.nl/ fiets-arrangement-tuindromen Aanbieder: Tourismusverband Osnabrücker Land e.V.

14 km

563 hm NL

D

156 m GPS

Kalkrieser Berg (Wiehengebergte) moet je over historische grond: het slagveld van de legendarische Varusslag van het jaar 9 na Chr. Met een verrassende uitslag: GermanenRomeinen 1-0. Dan nog: natuurmonumenten als de Mammoetboom, de kastelen Hünnefeld en Ippenburg in kuuroord Bad Essen en

www.godg.de/tuindroomtour

het Moleneiland (met tuinbouwcomplex!) bij Ostercappeln-Venne. Een tip: het laatste weekend van juni. Dan is er de Open Dag ‘Gartentraum-Sonntag’: alle tuinhekken (ook privéterreinen) open van 11–18 uur.

GartenTraum-Tour Weelderige tuinen en parken, rozen in het wild

Bad Essen

16

Natuurroute

Brochures bestellen: Emlichheim 45 km

Neuenhaus Uelsen

Emsland 30 km

19

Wietmarschen 26 km

28 km

Nordhorn 21 km

Nederland 45 km

6 km

Schüttorf

Bad Bentheim Münsterland

www.godg.de/fietsentour

Helemaal Grafschaft Bentheim: de Grafschafter Fietsentour Populaire fietsroute, langs alles wat het graafschap zo bijzonder maakt: hooggelegen zandstenen kasteel, ridders en graven, nat veenmoeras en droge heide met de zeldzame jeneverbes. Inclusief: 5 x LO in goede hotels en landelijke herbergen. Prijs: vanaf € 229 p.p. (tweepersoonskamer) Ca. 220 km, dagetappes van rond 50 km. Aanvraag: www.geheimoverdegrens.nl/ rondje-grafschafter-fietsentour

220 km NL

D

88 hm

599 hm GPS

Een rijwiel was toch een Fahrrad in het Duits? Vlak over de grens bij Bad Bentheim en Nordhorn nog even niet, daar zeggen ze gewoon fiets. Wie alles van dit eigenwijze stukje Duitsland met Nederlandse trekjes wil zien, volgt gewoon de bordjes ‘Fietsentour’. De hoofdroute is 220 km lang, in beide richtingen bewegwijzerd. Dan zijn er nog 25 aftakkingen: dagtochten van 30 tot 55 km, die soms even oversteken naar mooie plekken in Nederland. Ook die zijtakken – vaak rond een thema – zijn weer via prachtige fietspaden met elkaar verbonden.

door te fietsen. Na elke bocht wacht een nieuwe verrassing. Dorpjes en kleine steden, kunstwerken in de natuur als onderdeel van een uniek, langgerekt museumproject zonder muren, kanalen, veenmoeras, bossen, stille zijweggetjes, een kuuroord, Schüttorf met zijn stadsgezicht als op een antiek schilderrij, landelijke idylles, riviertje de Vechte, kloosters en het bekende kasteel hoog op de rotsen in Bad Bentheim. Beneden in het bos borrelt op 1.200 meter diepte de zwavelhoudende zoutwaterbron met geneeskrachtige kwaliteiten.

Aanbieder: Grafschaft Bentheim Tourismus e. V.

Genoeg voor de komende 10 fietsvakanties dus, met etappes in alle soorten en maten en voor elke conditie. De enige overeenkomst: het is onderweg eigenlijk te mooi om hard

Dierentuin Nordhorn

Wilde dieren bekijken, diverse huisdieren aaien bij de historische Vechtehof, natuurpad Vechteaue ontdekken, avonturenspeeltuin, restaurant met zonneterras. Een onvergetelijke dag voor het hele gezin! Openingstijden: het gehele jaar van 9.00 tot 19.00 uur; ´s winters tot het invallen van de duisternis Contact Heseper Weg 140 | D-48531 Nordhorn (navigatie: Heseper Weg 110) Tel. 0049 (0) 59 21 - 71 20 00 www.dierentuin-nordhorn.nl

Grafschafter Fietsentour De ‘typisch Duitse’ achtertuin van Twente en Salland

17

Natuurroute

Flamingoroute Grenzeloze natuur en cultuur

Zwillbrocker Venn Historische korenwatermolen, Heek

De meest noordelijke flamingokolonie van Europa, dromerige dorpjes, levendige steden, natuurreservaten van Europees belang met uitgestrekte moerassen, heidevelden en waterrijke draslanden. Ontdek de natuur en cultuur in de NederlandsDuitse grensstreek: gemoedelijk en verfrissend, avontuurlijk, mysterieus en exotisch! De Flamingoroute is op z’n mooist van lente tot herfst. Het voorjaar is de beste periode om veel te zien van dieren- en plantenwereld. Die lente begint overigens al eind februari, wanneer grote steltlopers als de wulp luid roepend hun territoria in de draslanden in

bezit nemen. In maart komen de flamingo’s terug van hun overwinterplek naar het Zwillbrocker Venn. Daar blijven ze in de regel na een succesvolle broedtijd tot in de late zomer. Heel erg de moeite waard is ook de bloeitijd van de heide, van eind juni tot het begin van de herfst. Op de Flamingoroute maak je kennis met het leven op het platteland, met cultuur zoals kastelen, landhuizen en versterkte herenhuizen, maar ook met beschermde natuurgebieden. Uitzichttorens en informatiepanelen wijzen de weg door een landschap vol ervaringen en belevenissen. De grensoverschrijdende route voert van Twente en de Achterhoek in NederNL

Contact en meer informatie:

450 km

Gescher: 0049 (0) 25 42 - 98 011 www.stadtmarketing-gescher.de

1000 hm

www.godg.de/flamingoroute GRAFSCHAFT BENTHEIM

110 m

Brochure bestellen:

Südlohn: 0049 (0) 28 62 - 41 76 26 www.suedlohn.de

24 km

20 km 28 km

Zwillbrock Rad- und Wanderführer mit Radkarte | met fietskaart Fiets- en wandelgids

Groenlo

Alstätte Heek

19 km

Eibergen

18 km

Achterhoek Twente Westmünsterland

17 km 24 km

Vreden Stadtlohn 24 km

Gescher

Velen

www.flamingoroute.com

17 km

19 km

Rhede

25 km

18 km 33 km

Bocholt

Legden

10 km

Südlohn

14 km

40 km 13 km

Winterswijk Bredevoort

Schöppingen

Ahaus

13 km

Vreden: 0049 (0) 25 64 - 46 00 www.stadtmarketing-vreden.de

Voor bestelling routeboekje: Biologische Station Zwillbrock Tel. 0049 (0) 2564 - 98 600 www.bszwillbrock.de

27 km

25 km

Haaksbergen

Legden: 0049 (0) 25 66 - 95 03 www.vvlegden.de

Stadtlohn: 0049 (0) 25 63 - 87 866 www.stadtmarketing-stadtlohn.de

Gronau

Enschede

Nederland

Heek: 0049 (0) 25 68 - 93 000 www.heek.de

Schöppingen: 0049 (0) 25 55 - 880 www.schoeppingen.de

Uitgebreide informatie over de Flamingoroute, talloze mogelijkheden voor uitjes in de steden en gemeenten aan het traject en meerdaagse fietsarrangementen vind je op www.flamingoroute.com

GPS

D

Ahaus: 0049 (0) 2561 - 44 44 44 www.ahaus.de

Gronau: 0049 (0) 25 62 - 99 006 www.stadtmarketing-gronau.de

land naar het Duitse Westmünsterland, een regio waar je cultuur afwisselend in moderne en historische vorm tegenkomt. De 450 kilometer lange ronde van de Flamingoroute maakt gebruik van de paden van het in het Münsterland gangbare honingraatnetwerk en het Nederlandse systeem met knooppunten van fietsroutes. Dat maakt het probleemloos uitstippelen van korte dagtochtjes gemakkelijk.

Borken

16 km

◂ Witte Veen bij de Haarmühle, Alstätte

Münsterland

18

RIVIERROUTE

Rad-Route Dortmund-Ems-Kanal

Hotel Alte Werft in Papenburg

Fietsen onder de bomen langs het water

Comfortabel overnachten in de prachtig gerestaureerde voormalige werkruimten van de Meyer Werft. U zult zich zeker op uw gemak voelen, in één van de 121 hotelkamers. Smaakvol ingericht, met douche/ wc, riante flatscreen tv, telefoon, wifi, mogelijkheden om koffie of thee te zetten, minibar. De hoge foyer en het restaurant zijn met hun opgepimptje oude industrieelementen een lust voor het oog. Contact Ölmühlenweg 1 | D-26871 Papenburg Tel. 0049 (0) 49 61 - 92 00 [email protected]

Een heerlijke route met een doel. Langs stille plekken in het Noord-Duitse laagland, waar je met de auto nooit zou komen. Meer dan 100 jaar oud industrieel erfgoed, deze levendige waterweg, ooit een belangrijke levensader. De verbinding van de stad met de zee, van de ene kleine haven met de andere. Nu het terrein van watervogels, een eenzame visser op de groene oever, een markant sluisje, een prinsheerlijk buitenhuis en een dorpscafé met veranda aan de waterkant. Voor iedereen te doen, de vier etappes zonder hoogteverschillen door erkende fietsregio’s,

www.godg.de/do-emskanaal

NL

Eindstation is Emden aan de Dollard. Beloning: een tochtje met de katamaran naar het Duitse Waddeneiland Borkum!

GPS

D

in totaal samen 240 km lang. Kilometers die best nog eens lang kunnen duren, want je zou overal wel even willen stoppen. Het begint al in de ‘parel van Westfalen’, hoofdstad Münster. Daar zou je nog wel een paar dagen willen blijven. Eenmaal onderweg voel je je meteen bevoorrecht. Perfecte bewegwijzering, overal wat te zien, het kanaal is nooit ver weg en stiekem overal weer anders. Alleen al door de sfeerwisselingen in het achterland: parkachtig Münsterland, vruchtbaar Emsland en fris en waterrijk, ‘eigenzinnig’ Ostfriesland.

Norddeich

340 km

Papenburg 35 km

668 hm

Emsland

Lathen

Brochures bestellen: 47 km Grafschaft Bentheim

Lingen

Nederland

73 km

Osnabrücker Land

Münsterland

Schmedehausen 21 km

Münster 46 km

Olfen 35 km

Dortmund

111 m

Van Münsterland naar Noordzeehaven Emden Zie het landschap om je heen langzaam veranderen, aan het Dortmund-Ems-Kanal: van weelderig parklandschap rond Münster naar zilte zeelucht bij Emden aan de Dollard. Inclusief: 5 x LO, fietskaart en reisgidsje. Prijs: vanaf € 269 p.p. (tweepersoonskamer) Op aanvraag: HP, bagagevervoer, nachtje extra. Aanvraag: www.geheimoverdegrens.nl/ fietsarrangement-dek Aanbieder: Emsland Touristik GmbH

RIVIERROUTE


19

Papenburg

Emsland Meppen

Haselünne

Emlichheim Neuenhaus

Uelsen Nordhorn Grafschaft bentheim

D

Fietsen tot de macht 3 – in 3 regio´s – lekker compact Duits om een hele boel vakantieplezier op de fiets te beleven. Zeg maar: eindeloos en zorgeloos rondtrekken op de fiets, maar dan in het kwadraat. Met een extra dimensie dus. Alles draait hier om de harmonieuze ‘drie van ‘drie van drie keer is scheepsrecht’. Drie spannende regio’s, afgekort als GEO: van Grafschaft Bentheim, Emsland en Osnabrücker Land. Deze drie samen is geen toeval, want stuk voor stuk blinken ze, meer nog dan andere mooie Duitse streken, uit in fietsvriendelijkheid en veelzijdige kwaliteiten voor verwende fietstoeristen. Samen goed voor ruim 6.000 heerlijke kilometers, allemaal te vinden wanneer

Fluss³-Tour

Lingen (Ems)

Lohne

Osnabrücker Land Alf hausen

GPS

je de uitstekende bewegwijzering achterna fietst. De Grafschaft Bentheim geldt als het fietsvriendelijkste stukje Nedersaksen, het Emsland komt vaak voor in de nationale fietsreizen Top-10, in het glooiende Osnabrücker Land kun je ook heel goed een eindje wegwandelen, maar op de fiets zie je nog wat meer. De fietsroute heet officieel ‘Fluss3-Tour’ omdat de groene GEO-regio’s met veel natuurschoon alle drie iets met water en rivieren hebben. De routebeschrijving doet zijn uiterste best om je alle idyllische waterwegen en vaarten, levendige provinciestadjes, ruige natuur en verzorgde cultuurlandschappen in allerlei soorten van dichtbij te laten beleven. Een bonte caleidoscoop in het kwadraat, potverdrie!

Boeiende fietsomzwervingen tot de macht 3

Kalkriese

Bramsche Schüttorf Bad Bentheim

Hunteburg

Wallenhorst Rheine

250 km NL

Wietmarschen

Belm Osnabrück

www.godg.de/geo

Drie rivieren, zes dagen fietsen Ontdekkingstocht langs de drie stromen Hase, Ems en Vechte in het toeristische supertrio GEO: Grafschaft Bentheim, Emsland, Osnabrücker Land. Welkom op de Fluss Hoch Drei Tour: Rivieren3 tot de derde macht dus. Inclusief: 5 x LO, fietskaart en reisgidsje. Prijs: vanaf € 239 p.p. (tweepersoonskamer) Op aanvraag: HP, bagagevervoer, nachtje extra. Aanvraag: www.geheimoverdgrens.nl/ fietsarrangement-flusstour Aanbieders: Emsland Touristik GmbH Grafschaft Bentheim Tourismus e.V. Tourismusverband Osnabrücker Land e. V.

Bad Essen

20

RIVIERROUTE

Hotel Zum Märchenwald

EmsRadweg

Eén rivier, drie werelden, vier sterren waard Bij ons wordt niet alleen voor gastvrijheid gezorgd; gastvrijheid kent bij ons een drie generaties lange traditie. Ons fietsarrangement bestaat uit: 2 overnachtingen incl. ontbijt, 2x diner, 1x lunchpakket, 1x welkomstdrankje. Prijs per persoon: € 115 (tweepersoonskamer) en € 135 (eenpersoonskamer) In ons fietsenhok met oplaadstation voor E-bikes, kunt u uw fiets veilig stallen. Wij verheugen ons op uw komst. Contact Vennestraße 25 | D 49809 Lingen (Ems) Tel. (0) 591 91284-0 | [email protected] www.hotel-zum-maerchenwald.de

Alleen de naam ‘Ems’ is overal hetzelfde, op de 379 km lange ontdekkingsreis langs de rivier. Die begint als een vriendelijk stroompje door het dal en die uitmondt in maritieme sferen als een machtige, brede waterweg, waarop oceaanstomers en luxe cruiseschepen te water worden gelaten.

Qualitätsradroute

Wie deze tocht wel eens gefietst heeft – verleid door het (terechte!) predikaat ‘4 sterren Kwaliteitsroute’ van de Duitse fietsersbond – kan zich nog steeds afvragen: waar was nou het mooiste stukje? De bovenloop van de Ems in het Münsterland, met pittoreske stadjes als Rheda-Wiedenbrück, Telgte en Warendorf? Een levendige waterweg door een langgerekt park, smaakvol gedecoreerd met waterkastelen, monumentale abdijen, kloostertuinen en verstilde natuurmonumenten als het Emsdetter Venn, een stokoud veenmoeras.

NL

www.godg.de/emsradweg Emden

Ons advies: helemaal uitfietsen. Kan makkelijk, want de boorden van een rivier als thema betekent ook: veel vlakke weg en veel kalmerend uitzicht.

GPS

D

Het ‘Hart’ van het stroomgebied: het Emsland, met kleine kanalen en knusse zijriviertjes als de Hase? Gezonde fruitboomgaarden, molens, uitgestrekte landerijen en piepkleine boerderijwinkels met al het goede uit de streek, leuke steden waarin je kunt verdwalen tijdens het flaneren, zoals Lingen en Meppen. Volg de bordjes naar het historische Raadhuis of die prachtige kerk in de Altstadt. Of toch het zilte Noorden richting Ostfriesland, met de hoogtepunten: Lathen, Dörpen, Papenburg, onderweg het landgoed Altenkamp en het grappige veerpontje ‘Leher Pünte’?

379 km

30 km

Leer

802 hm

27 km

Papenburg

Rhede

137 m

6 km

Aschendorf


25 km Emsland

Lathen

13 km

De Ems als trouwe begeleider

Haren 20 km

Vier afwisselende dagen van Greven in het Münsterland, via Rheine en Lingen naar Meppen in het Emsland. Die rivier de Ems is nooit ver weg. Inclusief een bezoek aan het Emsland Moormuseum.

Meppen

21 km

Geeste

Grafschaft Bentheim

Nederland

14 km

Lingen

22 km

Emsbüren 19 km

Osnabrücker Land

Rheine 20 km

Emsdetten

19 km

Saerbeck Greven

28 km

Telgte Münsterland

19 km

Warendorf

Harsewinkel Gütersloh

22 km

Hövelhof 70 km

Inclusief: 3 x LO, kaarten infomateriaal. Prijs vanaf € 175 p.p. (tweepersoonskamer) Op aanvraag: HP, bagagevervoer, huurfiets, nachtje extra. Aanvraag: www.geheimoverdegrens.nl/ fietsarrangement-emsradweg Aanbieder: Münsterland e.V. Emsland Touristik e.V.

21

RIVIERROUTE

Fietsvakantiekaart Nieuw vanaf 2014

de werse rad weg Een fietsroute die energie geeft

De ideale fietsvakantie? Dan tellen niet alleen de kilometers. De échte ontspanning zit hem in nieuwe vergezichten. Betoverende natuur en de charme van het ‘buitenlandgevoel’. De Werse Rad Weg, een van Duitslands mooiste rivierenroutes, heeft het allemaal. Fietsen in het stroomgebied van een riviertje heeft zo zijn voordelen. Steile hellingen zijn zeldzaam. Als lunch improviseer je een picknick aan de oever. Even uitrusten op een bankje bij zo’n gezellige plattelandsherberg. Na de volgende bocht loopt het pad weer langs het water. Hier geen winderige dijken, maar een uniek rivierlandschap boordevol contrasten.

land, een parklandschap met kastelen en boerderijen. Nog verder naar de monding beginnen de weidse uiterwaarden: veel ruimte, afgewisseld met groepjes bomen, een kreekje of een dode arm van de hoofdrivier. Historische stadjes zoals Warendorf en Münster.

TIP Ronde met twee rivieren: Werse en Ems. De fietstochten WERSE RAD WEG en EmsRadweg zijn uitstekend te combineren! De

Erg handig om een dagtochtje te plannen, deze nieuwe toeristische routekaart met Nederlandse tekst. Of om een meerdaags verblijf uit te stippelen, een mooie ronde door het parklandschap rond Warendorf. Op de handzame overzichtskaart staan alle bewegwijzerde fietsroutes en themaroutes, plus informatie over tochten met een E-bike. Verder veel nuttige en aangename tips over uitstapjes en bezienswaardigheden in de regio, fietsvriendelijke overnachtingsadressen, kampeerplekken en camperplaatsen, speciale aanbiedingen en kortingsbonnen. Bestel de Fietskaart gratis: Touristische Arbeitsgemeinschaft ‘Parklandschaft Kreis Warendorf ’ Tel. 0049 (0) 25 81 - 53 61 42 www.parklandschaft-warendorf.de [email protected]

WERSE RAD WEG heeft de rivier de Ems als begin- en eindpunt en is daarom makkelijk aan de EmsRadweg vast te knopen tot een ronde van in totaal 190 km.

De Werse is overal anders Aan de bovenloop watermolens en industrieel erfgoed dat herinnert aan honderd jaar bedrijvigheid. De benedenloop kronkelt door de agrarische lappendeken van het Münster-

NL

www.godg.de/werseradweg

GPS

D

125 km

293 hm

162 m Osnabrücker Land

Brochures bestellen: Münster

Münsterland

RhedaWiedenbrück

41 km

Oelde 17 km

Drensteinfurt

15 km

Beckum

Ahlen 16 km

Hamm

17 km

19 km

22

RIVIERROUTE | Wielrennen


Aa-Vechte Tour

Grafschaft Bentheim Münsterland

Ochtrup

10 km

Kleinschalige cultuur aan meanderende riviertjes

Wettringen

45 km

15 km

Metelen

Steinfurt 20 km

Schöppingen Eggerode

20 km

Horstmar 20 km

Laer

Nordwalde

20 km

Altenberge

www.godg.de/vechtetour

Fietsen op zoek naar een beetje onbekende, geheime genoegens in noordelijk Münsterland. Wat is het er mooi, aan de Aa en de Vechte. Hoofdrolspelers in dit landelijke gebied, doorspekt met nog veel lieflijker

150 km NL

482 hm

149 m GPS

D

zijriviertjes en smalle boerensloten, omzoomd door veldboeketten. Deze streek kent een roerig verleden. Op de grens van het katholieke bisdom Münster en het protestantse deel van Noord-Europa was er altijd wel een reden om op je hoede te zijn. Je ziet het aan de tientallen burchten, ridderkastelen en versterkte pronkpaleizen, zoals Slot Steinfurt, de enorme, hooggelegen vesting van Bad Bentheim of de prachtige waterburcht Huis Welbergen in Ochtrup. Een paar voorbeelden van fijne Duitse stadjes onderweg misschien? Ochtrup is een potten-

bakkersstadje en een oud textielcentrum, met mooi industrieel erfgoed, zoals het Beltmangebouw van de voormalige textielfabriek. Andere historische gebouwen: het Stift Langenhorst, de drie oude kerken. Heerlijk shoppen in de Altstadt met kleine speciaalzaken of in het moderne Factory Outlet Center. De geschiedenis van Metelen gaat terug tot de 9e eeuw. Zo’n 1100 jaar cultuurgeschiedenis dus, te beleven in het molenmuseum, het treinmuseum en in de kerk met stiftkamers, of het grappige ‘Bauernstübchen’. Net buiten het stadje begint de Meteler Heide al.

Wielerkalender 2013 – 2014

Wielrennen

Sparkassen Münsterland Giro 3 oktober 2013: Tecklenburg Rundfahrt v. a. Ibbenbüren 31 mei 2014: 29 mei – 1 juni 2014: RennFietsen Tour Münsterland 1 augustus 2014: Juniorenronde Niedersachsen-Rundfahrt Sparkassen Münsterland Giro 3 oktober 2014:

in fietsgek Münsterland en Osnabrücker Land Wielerklassieker Münsterland Giro Elk jaar op 3 oktober (Duitslands Nationale Feestdag): de gerenommeerde koers Sparkassen Münsterland Giro, bij de profs hoog op het verlanglijstje. Finish – ook voor de duizenden amateurs en recreanten – midden in de stad voor het paleis.

RennFietsen Tour Münsterland Benefietronde met alleen maar winnaars: vooral het goede doel. AGAPEDIA, de stichting van oud-voetballer Jürgen Klinsmann (kinderen in nood) en Roterkeil.net (kinderprostitutie). 100 gesponsorde deelnemers fietsen 600 km in 4 dagen.

Tecklenburgrundfahrt vanaf Ibbenbüren Niet voor iedereen: de mooie, maar loodzware ronde door de heuvels van het Teutoburger Wald (start & eindbestemming is Ibbenbüren). Pittige beklimmingen met uitschieters tot 25%, razendsnelle afdalingen. Kan de vergelijking met Amstel Gold Race of Ronde van Vlaanderen aan, misschien zelfs iets lastiger. Keuze uit 100, 130 of 160 km.

Internationale juniorenronde Niedersachsen-Rundfahrt Geweldige voorbereiding op het grote rondewerk. Vier etappes van in totaal 280 km. Wordt groter en groter, met in de laatste editie 22 ploegen uit 12 landen.

FIETSHOOFDSTAD MÜNSTER

Betoverend mooi Münster Op de fiets naar de bruisende metropool van de menselijke maat

Münster Marketing Het bekendste plekje van Münster is de Prinzipalmarkt. Zij aan zij staan hier de oude koopmanshuizen als een gesloten façade. Onder de bogengalerij kleine winkels, kroegjes en speciaalzaken. In de hele binnenstad: luxueze winkelcentra en hippe boetiekjes om eindeloos te shoppen. Voorname barokke stadspaleizen, traditionele restaurants, gezellige studentenkroegen en trendy uitgaansgelegenheden: deze stad heeft het allemaal. Zelfs een meer midden in de stad, de Aasee. Grootse charme in een compact gebied In Münster ligt alles op loopafstand. Münster geldt als de fietsvriendelijkste stad van Duitsland: een uitgebreid fietspadennetwerk en de Promenade, een autovrije ring rond de binnenstad. Overal goede stallingen, fietsspeciaalzaken en reparateurs. Behalve bij de grote fietsstalling bij het station zijn er nog tal van fietsverhuurpunten. Startpunt van een reeks geweldige fietsroutes, zoals EmsRadweg, Friedensroute en 100 Schlösser Route.

Héél erg Münster: fietsen door stad en land Fietsen is hier een waar genoegen. Alleen al door de altijd aanwezige, bijzonder aantrekkelijke combinatie stedelijk schoon – landelijke natuur. Een treffend voorbeeld is de tocht naar het voormalige overloopgebied de Rieselfelder, een waterrijke idylle op maar 6 km van hartje Münster. Ontdek ook dat de ‘locals’, de Münsteraner, echte levensgenieters zijn, die hun gasten graag laten meeprofiteren: een sfeervol café, een gezellig terrasje, een plattelandsherberg met tuin of een goed en betaalbaar restaurant; ze zijn nooit heel ver weg!

E venemententip Sparkassen Munsterland GIRO Elk jaar op 3 oktober treft zich de elite van de fietssport tijdens de Sparkassen Münsterland GIRO in Münster. Met de top race als seizoensfinale, houdt de stad zijn reputatie als Duitslands fietshoofdstad in ere.

Tel. 0049 (0) 251 - 492 2710 [email protected] www.tourismus.muenster.de

23

24

GRENZELOOS FIETSEN

Grenzeloos fietsen

wordt nog gemakkelijker: nu ook knooppunten net over de grens Het afwisselende landschap, interessante bezienswaardigheden, de gastvrije bevolking en een uitgebreid netwerk van fietspaden zijn de ingrediënten voor een geslaagde fietsvakantie in het NederlandsDuitse grensgebied. Sinds 2013 is het aanbod voor fietsers uitgebreid: het in Nederland inmiddels wijdverbreide fietsknooppuntensysteem is nu doorgetrokken naar het Duitse grensgebied.

Het Nederlandse knooppuntensysteem en het Duitse systeem met routebordjes – met plaats van bestemming, richting en afstand – waren nog niet op elkaar afgestemd. Om het voor Nederlanders die zich over de grens wagen gemakkelijker te maken heeft het Duitse grensgebied nu ook een aantal knooppunten en zijn Nederlandse knooppuntenbordjes in het Duitse bewegwijzeringsysteem geïntegreerd. Zo is er nu een geleidelijke overgang naar het andere systeem.

Grenzeloos fietsen en routesystemen combineren Door de verbinding van beide bewegwijzeringsystemen kan er nu naar hartenlust gecombineerd worden. Naadloos doorfietsen vanuit het prachtige Montferland in de Achterhoek naar het Münsterland, dat grenst aan het fietsmekka van de Grafschaft Bentheim. Deze streek wordt dan weer verbonden met het Overijsselse Vechtdal en Drenthe. In Nederland worden het Vechtdal en Twente

door middel van een paar nieuwe knooppunten met elkaar verbonden. Meer informatie vindt u op www.grensbelevenis.nl/fietsen

Hotel Restaurant Kloppendiek in Vreden

Primeur: de eerste grensoverschrijdende fietsroute langs knooppunten

Hotel Kloppendiek biedt een frisse, moderne Westfaalse keuken, in een gezellige sfeer. Geniet van Münsterländer gastvrijheid tijdens een uitje in Zwillbrock of tijdens een verblijf. Aanbieding: 8-ter de grens speciaal: 2 x HP, welkomstdrankje, 2 x lunchpakket, routebeschrijving. Prijs: vanaf € 115 p.p. (in 2-pk) Aanvraag: Huur van fiets of e-bike. Contact Zwillbrock 8, D-48691 Vreden Tel. +49 (0) 25 64 - 91 20 www.kloppendiek.de | [email protected]

De fietsroute ‘8-er de grens’ is als eerste grensoverschrijdende fietsroute aan beide zijden van de grens van knooppunten voorzien. Eigenlijk bestaat de ‘8-er de grens’ uit twee routes (2 x O) die samen een 8 vormen. Natuurlijk is de naam ook een zinspeling op dat wat er aan de andere kant van de grens

ligt. Het thema van beide routes is: grensverhalen van Hollanders en Duitsers, of het nu over de liefde, smokkelen, sport of werk gaat. Er zijn een heleboel verhalen te vertellen. De fietsroutes liggen in het grensgebied tussen Haaksbergen en Ahaus. www.grensbelevenis.nl/8-ter-de-grens

GRENZELOOS FIETSEN

Grensbelevenis voor fietsers Rivierenlandschap Achterhoek/Westmünsterland Fietsen langs rivieren! Op zoek naar een afwisselende en ontspannen vakantie in een rustige en weidse streek? Een weekendje zorgeloos met de stroom mee fietsen? Dat kan in de Achterhoek en het Westmünsterland: er zijn hier zeven

fietsroutes langs vier verschillende rivieren. De Aa, Berkel, Slinge en IJssel zijn in de buurt van de bron nog eerder beekjes. Maak kennis met dit vriendelijke rivierenlandschap, waarbij het water uw kompas is. Hier kunt u met eigen ogen zien hoe een rivier ontspringt, of ontstaat door de samenvloeiing van meerdere stroompjes, en hoe alles met elkaar in verbinding staat. Elke rivier heeft zijn eigen karakter en ontstaansgeschiedenis. De fietsroutes zijn samen goed voor 460 km. www.rivierenlandschap.eu

25

Fietsen en wandelen gemakkelijk gemaakt: TOPs en TOP-routes TOP staat voor ‘Toeristisch OverstapPunt’. In de buurt van zo’n OverstapPunt liggen attractieve, bewegwijzerde routes, die cultuurhistorische bezienswaardigheden in de grensstreek met elkaar verbinden. Voorbeeld bij TOP 04 Kloster Frenswegen komt de kanotocht KanoRonde langs en bij TOP 09 Burg Oeding kunt u op de fiets stappen om de Agri-Cultura-Route te verkennen. www.grensbelevenis.nl/tops

Lingen Wirtschaft + Tourismus GmbH

In het spoor van de Oranjes Mogelijkheden voor fietsdagtochten rond Bad Bentheim zijn er genoeg. Een lange fietstrektocht om het Graafschap Bentheim te ontdekken, heeft ook zijn charme. Keuze genoeg aan nationale fietsroutes. Toen Willem Alexander de troon besteeg, kwam ook de Oranjefietsroute gereed. Ook de oosterburen hebben een band met de Oranjes. Denk maar aan Prinses Amgard, de moeder van Prins Bernard. De 230 km route loopt tussen Apeldoorn en Lingen. Lingen is een prachtige plaats om te starten. Best druk als er markt is in het monumentale hart van de stad. Maar op de fiets ben je zo de stad uit. Bordjes leiden je langs het kanaal en door prachtige oude bossen. Heerlijk rustig. Natuur overheerst. Heerlijk die zuivere boslucht. Dan ineens het boerenland in met kleine plaatsjes en kapelletjes. Afwisselend is de route zeker. Behalve sporen van het Oranjeverleden, kom je

Fiets jour nali st Rutg er van den Hoof dakk er was in 2013 in en om Bad Bent heim op pad. andere bezienswaardigheden tegen die het afstappen waard zijn. Er zijn genoeg pleisterplaatsen voor kaffee en kuchen en te slapen, maar je kan ook in één dag de 70 km van Lingen naar Bad Bentheim fietsen. Aan het eind lonkt Bad Bentheim al van ver. De entree over de keitjes naar het kasteel is koninklijk en zwaar. Tijd voor een welverdiend middeleeuwse maaltijd en een relaxed bad in het thermale bad. www.grensbelevenis.nl/fietsen

Oranjefietsroute – Op de pedalen met de Oranjes Met de fiets in de sporen van het Koninklijk Huis van Oranje-Nassau – de Oranjefietsroute tussen Lingen en Apeldoorn maakt het mogelijk. Op deze 230 km lange bewegwijzerde fietsroute ontdekt u het allemaal. Inbegrepen: 4 overnachtingen met ontbijt, fietskaarten en gratis toegang tot het Oranje Museum Diepenheim. Prijs per persoon: vanaf € 199 Boeken LWT | Neue Straße 3a | D-49808 Lingen (Ems) Tel. 0049 (0) 591 9144 144 [email protected] | www.lwt-lingen.de

26

FIETSVRIENDELIJKE SERVICE

Zo wordt fietsen nóg fijner Wat doe je als gezellige vakantieregio, wanneer je alles van nature al mee hebt om heel hoog te scoren bij fietsliefhebbers? Gastvrij als je bent, doe je er nog een schepje bovenop. Je bundelt de krachten om het fietsers zoveel mogelijk naar de zin te maken. Trefwoorden: kwaliteit, gemak, aankleding, aangename extra’s, goede voorzieningen en alle service die je maar bedenken kunt.

Goede rapportcijfers Het hielp, want in een onderzoek van de Duitse fietsersbond naar de fijnste bestemmingen voor een fietsvakantie, regende het toptiennoteringen in de vier regio’s van ‘Geheim over de grens’. Fietsstad nummer 1

(Münster) en meest veelbelovende langeafstandsroute (EmsRadweg), maar ook: fietsvriendelijkste kleine gemeente (Bocholt, Rhede) en middelgrote gemeente (Bad Bentheim).

Vervoer. Je bent er zó. De treinverbindingen zijn voortreffelijk. Rechtstreeks van Enschede naar Münster, van Hengelo naar Bad Bentheim, vandaar door naar Osnabrück. Van Rheine naar eindbestemming Emsland. De fiets mag mee; wel even van tevoren aankondigen. Op heel wat trajecten rijden speciale fietsbussen. Voor een vriendelijk prijsje - bijvoorbeeld anderhalve euro bovenop het buskaartje - krijgt je fiets een plaatsje in de fietsaanhanger. Ideaal bij een dagje minder goed weer of om gewoon nóg verder te komen. Geluidloze power: de E-bike De zon op je gezicht, de wind in je haren. En altijd het ‘wind mee’ gevoel. De E-bike met wat extra power is te huur op meer dan 50 adressen; onderweg opladen is meestal gratis.

Informeer ook naar bagagevervoer: de Emsland Koffer-Taxi bijvoorbeeld, brengt in de fietsmaanden april-oktober voor € 8 tot 20 kilo bagage waar die zijn moet. Het gemak van GPS Beschikbaar voor eigenlijk alle belangrijke routes en heel wat dagtochten: de elektronische begeleider die de weg weet. Als mobiele app of digitale reisgids op zakformaat, vaak gratis te lenen. Alles lezen over de vele services die zorgeloos fietsen mogelijk maken? Kijk op www.geheimoverdegrens.nl/ service-voor-fietsers

wandelen

Wandelen waar het mooier is Welkom in de voortuin van Duitsland. Maak kennis met een weergaloos wandelgebied, vol vergezichten. Lekker dichtbij, aangenaam anders! Heerlijk wandelen is hier al honderden jaren traditie. Logisch, in een streek die alles mee heeft. Voor een gemoedelijk rondje door het dal of een uitdagende outdoor belevenis over de hoge bergkammen van het Teutoburger Wald. Langs eindeloos golvende velden, vruchtbaar rivierlandschap, heide, bos en veenmoeras. Rustige landweggetjes en schilderachtige dorpspleinen, kastelen en vakwerkboerderijen, gastvrije plattelandsherbergen en idyllische plekjes in het groen. Thematochten, avontuurlijke paden, cultuurwandelingen en gezondheidsreizen. Eigenlijk een beetje ‘geheim’, maar leest u gerust verder.

LEGENDA NL

D

Grensoverschrijdende route Route langs een rivier Route met veel bos

GPS

Lengte van de route Hoogteverschil Hoogste punt

GPS-routes

len De gegevens m.b.t. de hoogteverschil ki Navi v. m.b. s zijn voor alle route g berekend. De eenvormige berekenin llen opte het op ert voor alle routes base van alle heuvelopwaarts afgelegde

meters binnen een route. Afhankelijk van het gebruikte berekeningsmodel kan het zijn dat u in andere media andere gegevens vindt. Bronnen: www.naviki.org

27

28

OVERZICHTSKAART WANDELEN

Wandelroutes

Lengte Pagina

1

Handelsweg ............................................. 229 km .... 30

2

Podagristenpad .......................................... 75 km .... 34

3

Wandelparadijs rond Bad Bentheim ..... 2 – 20 km...... 35

4

Hünenweg ................................................ 208 km ..... 39

5

Töddenlandrundweg ................................ 135 km ..... 33

6

Mühlenweg .................................................. 98 km..... 37

7

DiVa Walk ...................................................105 km ..... 37

8

Ahornweg ..................................................100 km ..... 36

9

Hermannshöhen ..................................... 275 km .... 31

10

Jacobsroute .............................................. 205 km ..... 32

2

X-Wege X1648 = Wandelweg Friedensroute

1

OVERZICHTSKAART WANDELEN

Wandelen in het Münsterland Puur natuur bij elke stap. Dat is de rake ondertitel van de tweetalige wandelgids met de hoofdroutes van wandelparadijs Münsterland. Een compleet bewegwijzerd systeem met 24 routes, herkenbaar aan een witte X. Onderling weer handig aan elkaar gekoppeld door verbindingswegen. De langste X-route is 200 km, met onder andere Burg Hülshoff in Havixbeck en de Prinzipalmarkt in de stad Münster. Niet lang genoeg? Uitbreiden kan probleemloos: X-route Olfen-Lippstadt sluit naadloos aan op de LAW Arnhem-Wesel-Olfen van de Sauerländische Gebirgsverein. www.geheimoverdegrens.nl/x-wegen

4

Schale 5

6 7

3

8 X 1648

10

9

29

30

Wandelen

De Handelsweg Osnabrück-Deventer Wandelen door een openluchtmuseum

Landhotel Waldseiter Hof in Bad Bentheim

Natuurliefhebbers zijn van harte welkom, maar op deze themaroute kom je toch echt voor de avontuurlijke geschiedenis van de Handelsweg door de eeuwen heen. ‘Economische vluchtelingen’ zouden we ze nu noemen. De dappere jongens en mannen uit het arme Westfalen van de 16e en 17e eeuw, die hun geluk zochten in het rijke Holland van de Gouden Eeuw. De pioniers waren boerenzoons die wat probeerden te verdienen als reizende marskramers met koopwaar. ‘Tödden’ werden ze in de volksmond genoemd, of ‘Kiepenkerle’ naar de Kiep of mand op hun rug. In de 250 jaar daarna werd hun spoor gevolgd door smokkelaars, struikrovers, troubadours, turfstekers en andere avonturiers,

Ons met zorg gerestaureerde landgoed uit de 17e eeuw wordt omgeven door een prachtige tuin en een 9-holes-golfbaan. Ons hotel, met comfortabele kamers, suite, vakantiehuis en appartementen, beschikt over een zonneterras en een saunacomplex met relaxtuin. Onze keukenbrigade serveert zelfgebakken taart en verse creatieve gerechten. Contact An der Waldseite 7 | D-48455 Bad Bentheim Tel. 0049 (0) 59 24 - 78 55 0 | Fax: - 78 55 10 www.waldseiterhof.de | [email protected]

www.godg.de/handelsweg

NL

Brochures bestellen: Osnabrücker Land

Grafschaft Bentheim 93 km 29

Deventer

Oldenzaal

Bad Bentheim 25 km

57 km 25 km

Mettingen Osnabrück Rheine

Münsterland

De Handelsweg loopt van Osnabrück, via de noordelijke uitlopers van het Teutoburger Wald, dwars door beschermde natuurgebieden, langs meertjes en kanalen, de laagvlakte van de Ems, even klimmen over de stuwwal met kasteel Bentheim, langs de oude Hanzestad Oldenzaal, afdalen naar parklandschap oostelijk Twente en de oevers van de Dinkel, een dagje Sallandse Heuvelrug met de Holterberg, tot aan het eindpunt: de groene rand van Hanzestad Deventer aan de IJssel.

GPS

D

229 km Nederland

eerlijke Duitse knechten die tegen betaling elke zomer het Nederlandse gras maaiden (de ‘Hannekemaaiers’) en weer wat later de noeste werkers van de Twentse textielindustrie.

1026 hm

154 m

Hollandgangerarrangement Wandel van Rheine naar Oldenzaal of omgekeerd; door het vlakke parklandschap van het Münsterland en het idyllische, licht heuvelachtige zuidelijke Grafschaft Bentheim tot in Oldenzaal aan de Nederlandse grens. Prijs: vanaf €

199 p.p. (4 dagen in 2-pk)

Aanvraag: www.geheimoverdegrens.nl/ hollandgangerarrangement Aanbieder: Grafschaft Bentheim Tourismus e. V.

wandelen

31

Tecklenburger Land Tourismus

Hermannshöhen

Adembenemende vergezichten, intiem kijkje in de geschiedenis

De Hermannsweg, over toppen tot 400 meter, geldt als een van Duitslands allermooiste bergwandelingen. Niet de hoogste en zwaarste, want de ‘bergen’ zijn hier de vriendelijk glooiende heuvels van de twee natuurgebieden TERRA.vita en Teutoburger Wald/Eggegebirge. De uitzichten zijn zonder meer top! En eigenlijk is zo’n beetje alles aan de Hermannshöhen top. Een wandelende geschiedenisles door een weergaloos terrein. Moeiteloos is de route door de strenge selectie-eisen van de Duitse wandelbond gekomen als een van de ‘Top Trails of Germany’! De geschiedenis is hier duidelijk aanwezig. Het meest prominent in de vorm van een 53 meter hoog standbeeld van Hermann zelf, met getrokken zwaard. Bovenop de al 386 meter

NL

Wandelvierdaagse Hermannsweg Beleef een pittige bergwandeling ‘the easy way’! Wandelen zonder bagage over de noordelijke toppen van de Hermannsweg. Met de beroemde rotsformatie ‘Hockende Weib’ (middelpunt van talloze volkslegendes) en de romantiek van vakwerkhuizen in Tecklenburg. Als bekroning een sfeervol bezoek aan een ‘echte’ Alpenhut. Vanaf: € 182 per persoon Inclusief: 3 overnachtingen met ontbijt, bagagevervoer, kompas, kaart en vervoer naar beginpunt. Contact Markt 7 | D-49545 Tecklenburg Tel. 0049 (0) 54 82 - 92 91 82 www.tecklenburger-land-tourismus.de

hoge Teutberg. Hermann is de Germaanse leider die de Romeinse veldheer Varus en zijn drie legioenen in de pan zou hebben gehakt bij het Teutoburger Woud. De route is bezaaid met burchten en vorstelijke residenties, het 900 jaar oude kasteel Ravensberg, slot en klooster Iburg, talloze ruïnes van oude stadsmuren en perfect onderhouden balken van vakwerkhuizen.

tip

Het Teutoburger Wald staat bekend als de ‘Heilgarten van Duitsland’. Bossen, mossen, veengrond en turf werken er al eeuwenlang samen aan puur, helder water boordevol geneeskrachtige mineralen. Overal vind je dan ook heilbaden, goed voor een oergezonde vakantie voor lichaam en geest.

Bliksemstart in Rheine. Arrangementen en individuele etappes (tussen de 16 en 28 km) om een paar dagen zorgeloos op de ‘Top Trail’ Hermannsweg te wandelen, kunnen het hele jaar door worden geboekt bij de Verkehrsverein Rheine. Bagagevervoer mogelijk. (contactgegevens pagina 43)

www.godg.de/hermannshoehen

GPS

D

275 km 3821 hm

Grafschaft Bentheim

460 m

Rheine 39 km

Tecklenburg

Brochure bestellen:

Osnabrücker Land

Bad Iburg 23 km Münsterland

16 km

Dissen 18 km

Halle 16 km

Bielefeld

32

Wandelen

Tourist Information Osnabrück | Osnabrücker Land

De Jacobsroute

Tourist Information

De wandeling is nog mooier dan het einddoel

Osnabrück | Osnabrücker Land

Het groen van het omliggende natuurgebied dringt diep in de stad door, de afstanden zijn te overzien en het leven is kleurrijk en vitaal. Osnabrück, de stad van de Westfaalse Vrede, is altijd de moeite waard voor een uitje. Een dagje sfeer proeven of een citytrip als weekendarrangement. Hartelijk welkom! Contact Tourist Information Osnabrück – Osnabrücker Land Tel. 0049 (0) 541 - 323 2202 [email protected] Tourist Information www.osnabrueck.de/nederlands | Osnabrücker Land Osnabrück www.facebook.com/kerstmarkt

Noord-Duits aanloopje naar de Moeder van alle Pelgrimstochten, de vrome Camino naar Santiago in Spanje. De dappere – niet per se devote – wandelaar die al voor de dom van Osnabrück begint, krijgt een dikke beloning. Ook als je de beroemde kathedraal van Sint Jacob in Galicië – dit jaar – niet haalt; deze etappes pakken ze je nooit meer af. Ruim 205 schitterende wandelkilometers richting Dortmund en Keulen door de hele deelstaat Noordrijn-Westfalen, helemaal naar het Bergische Land rond Wuppertal. Eerst maar eens genieten van het hier en nu, want mooier en afwisselender wordt het misschien zelfs in Frankrijk en Noord-Spanje niet. Het ongerepte Teutoburger Wald, fruit-

Tourist Information

Osnabrück | Osnabrücker Land www.godg.de/pilgerweg osnabrücker land

NL

bomen bij Hagen, stadjes als Lengerich, Ladbergen en Herbern. Sportieve stukjes over een uitdagende heuvelrug, die er even echte wandelsport van maken. De bruisende hoofdstad Münster en omgeving: het groene Münsterland met al zijn kastelen en kerken. Wie als échte pelgrim het avontuur een religieus-aandachtig tintje wil geven, moet zeker even tot rust komen op Schloss Cappenberg, een voormalig kloosterlandgoed waar al in de Middeleeuwen vermoeide en zieke pelgrims werden opgevangen in een hospitaal. Op veel plekken onderweg kun je originele pelgrimsstempels in je bedevaartspaspoort krijgen. Overnachtingen vinden is makkelijk: overal zijn vriendelijk geprijsde all-in aanbiedingen te vinden, speciaal voor reislustige pelgrims.

GPS

D

205 km

van Bremen Osnabrück Lengerich Ladbergen

Münsterland

Münster Rinkerode

Lünen

Herbern Werne Dortmund

Herdecke Gevelsberg Hagen-Haspe Wuppertal-Beyenburg Lennep naar Keulen/Aken

1820 hm

337 m

Pelgrimstocht door het Münsterland

Brochure bestellen: Deel van de beroemde pelgrimstocht naar Santiago in Spanje. Van Münster naar het Bergische Land. In het ‘Hospitaal’ van Schloss Cappenberg sliepen vroeger de pelgrims. Leuke stadjes en idyllisch landschap. Inbegrepen: 3 x LO en wandelgidsje Prijs: vanaf € 239 p.p. (tweepersoonskamer Op aanvraag: bagagevervoer Aanvraag: www.geheimoverdegrens.nl/ jacobsweg Aanbieder: Münsterland e. V.

33

wandelen


Freren

Grafschaft Bentheim

18 km

Schale 31 km

14 km

Recke

Hopsten 32 km

20 km

Mettingen 15 km

Ibbenbüren

135 km 571 hm

Osnabrücker Land

Münsterland

160 m

NL

D

www.godg.de/toeddenweg

GPS

Hotel Altes Gasthaus Greve in Recke Fijn woord voor Scrabble in het Duits, de naam van deze wandelronde. Je loopt over de handelsweg van de Tödden, reizende marskramers uit vroeger eeuwen, die van alles bij zich hadden, maar in ieder geval een rol linnen op hun rug. Zo waren ze de grondleggers van de later zo bloeiende handel in textiel in de hele grensregio. Via via ook van kledingreuzen als C&A, het Nederlandse familiebedrijf met roots in Westfalen, namelijk de kleermakersbroers Clemens & August. De welvaart verspreidde zich langzaam in de dorpjes van het ooit zo eenvoudige, agrarische Münsterland en Emsdal. In Recke bijvoorbeeld, zie je veel kostbare vakwerkhuizen met versierde gevels, illustraties van het Töddenbestaan. Stukje Teutoburger Wald met heuvels, het Schafberg-Plateau, dan weer de bossen, het veen

en de rivieren van het zuidelijke Emsland. Terrein voor een leuke wandeltocht van 135 km, best leerzaam als kijkje in het ‘echte’ leven van vroeger. Hoogtepunten genoeg, ook als je niks met linnen hebt: startpunt Mettingen, met antieke vakwerkhuizen én een ambachtelijke champagneboerderij met 200 jaar oude kelders. Haus Nieland in Hopsten, nu een boeiend Töddenmuseum. Fantasierijke plaatsnaambordjes: Schapen, Beesten, Freren, Halverde. Waterkasteel Gut Hange (13e eeuw) en het Motormuseum Ibbenbüren. Natuurreservaat Heiliges Meer, een unieke biotoop aan het meer dat ontstond door instorting van onderaardse ruimtes. Volgens de volkslegende een ‘verzonken klooster’!

Welkom in ons landelijke hotel in de oude kern van Recke. Traditionele gastvrijheid en modern comfort op de drempel van Parklandschap Münsterland, het Teutoburger Wald en beschermd natuurgebied Recker Moor. Wij bedenken en organiseren voor u graag avontuurlijke weekenden voor groepen en verenigingen. Kijk op www.hotel-greve.de bij Aktivitäten. Contact Markt 1 | D-49509 Recke Tel. 0049 (0) 54 53 - 91 88 690 www.hotel-greve.de | [email protected]

Töddenland-Rundwanderweg Lesje vroege handelsgeest in wisselend landschap

34

NATURROUTE Wandelen

Brochure bestellen: Coevorden Laar

8 km

Emlichheim

Nederland

Emsland

15 km

Wilsum

13 km

Neuenhaus

Grafschaft Bentheim 15 km

Nordhorn 25 km

Bad Bentheim

75 km Münsterland

50 hm www.godg.de/podagristenpad

NL

D

92 m GPS

Ontdek Magisch Drenthe, gebied vol verhalen!

Een bijzonder warm welkom in Magisch Drenthe. Of u nu komt voor de stad, de authentieke dorpen, het prachtige landschap of voor oude cultuur-historische monumenten: Magisch Drenthe biedt het allemaal! Kom wandelen & fietsen en ervaar dit unieke gebied op www.magischdrenthe.nl. Contact Tourist Info Haven 4 | 7741 JV Coevorden Tel. 0031 (0) 524 525 150 www.magischdrenthe.nl | [email protected]

Een soort pelgrimstocht, maar dan niet religieus maar heilzaam. Dat is de oorsprong van dit mooie pad. Drie wat oudere, een beetje stramme wandelaars uit Coevorden (Drenthe) liepen in 1843 helemaal naar kuuroord Bad Bentheim om daar in het gezonde, zwavelhoudende bronwater verzachting te vinden voor de pijnlijke jicht in hun voeten. De medische term is podagra. De drie eerste lopers van de route gaven zichzelf de geuzennaam ‘Podagristen’. Onderweg keken ze hun ogen uit. Ze schreven verhalen en volkslegenden op. En noteerden: heidevelden, hoogveen, kleine riviertjes, kreupelhout en hele stukken bos. Gelukkig maar dat er hier niet zo veel is veranderd. Je

komt door beschermd natuurgebied Syenvenn, ooit turfstekersgrond, nu verwilderd veengebied met kleine watertjes en kolonies weidevogels en waadvogels. Natuurmonument Wilsumer Berge, dat mag er ook zijn. Tussen Neuenhaus en Wilsum maak je al lopend kennis met het landleven uit grootmoeders tijd: landarbeiderswoningen, nu heel idyllisch ogend onder de bomen van de Neuenhauser Eichenallee, een lange laan met eiken. Veel grotere projecten, zoals de oude textielfabriek in Nordhorn, het middeleeuwse klooster Frenswegen en Kasteel Coevorden (elfde eeuw). Even verderop ligt al het rustige dorpje Laar met perfect gerestaureerde windmolen uit 1806 van Bentheimer zandsteen.

Podagristenpad

Eeuwenoude voettocht naar de zwavelbaden

wandelen

Wandelparadijs rond Bad Bentheim

Veel mooie superlatieven, allemaal op loopafstand

Ook wel de Obergrafschaft genoemd: naar de hoger gelegen delen van het graafschap Bentheim. Behoorlijk forse heuvels, die je zo net om de hoek bij het Nederlandse rivierenland helemaal niet zou verwachten. Hier kun je alle kanten op: imposant natuurschoon uit de tijd van de dinosaurussen, lieflijke taferelen aan de riviertjes Dinkel en Vechte, cultuurmonumenten die overduidelijk Neder-Duitse grensgevallen zijn, het natuurzuivere mineraalwater van kuuroord Bad Bentheim, uitgestrekte veenmoerassen. Genoeg idyllische plekken om je wandelschoenen even rust te gunnen: fijne plattelandsherbergen, boerderijwinkeltjes met (biologische) streekproducten en boerencafé´s voor een stevige hap of een fris drankje. Overal prominent aanwezig: het ‘Goud van Bentheim’, bijnaam van de beroemde natuursteensoort Bentheimer zandsteen. De oude steengroeves zijn inmiddels overwoekerd en

veranderd in dromerige vennen in het bos. Waar al die stevige blokken gebleven zijn? Onder andere opgestapeld voor de trots van de regio: Burcht Bentheim, met binnenplaats, slotkapel en een ‘Schlosspark’ onder de kloeke kasteelmuren. Wandelkaart Obergrafschaft laat zien hoe verschillend mensen over wandelen denken: zondags stukje kuieren naar de Isterberg, de groene oase Syenvenn, uurtje lopen naar Schüttorf, pittige dagtaak van 20 km naar vogelreservaat Gildehauser Venn. Samen een ommetje in het bos Bentheimer Wald, waar de zuivering van het bronwater duizenden jaren geleden begon, diep onder de boomwortels. Ontdek met al je zintuigen de geheimen van het woud op het nieuwe ‘Walderlebnispfad’.

NL

www.godg.de/gbwandelen

GPS

D

2 – 20 km

tip

50 – 250 hm

Eigentijdse wellness

92 m

Na een dagje wandelen is het goed ont-

Hier is slechts een routeselectie weergegeven, op de echte kaart staan 30 routes. Grafschaft Bentheim

spannen in het kuuroord Bad Bentheim. Geniet van het heilzame zoute water met een constante temperatuur van 29 graden in de Bentheimer Mineral Therme of van wellness en verkwikkende sauna´s in Spa7.

Brochure bestellen: Obergrafschaft Bentheim Bad Bentheim

Gildehaus

Schüttorf

WANDERKARTE mit 29 gekennzeichneten Rundwegen

Oldenzaal

Schüttorf Gildehaus

Nederland Losser

Bad Bentheim Münsterland

35

36

Wandelen

Wandelroute Ahornweg Vergezichten, kuuroorden en geologische wonderen

tijdens de Krijtperiode, lagen er hier onderaan de noordelijke hellingen het zandstrand en de zee. Op de stenen wanden van de uitlopers van het Teutoburger Wald kun je zomaar een fossiele afdruk van een diepzeemossel tegenkomen! Officieel werelderfgoed: Natur- und Geopark TERRA.vita. Dat is meteen de grote charme van deze wandeltocht: de geelbruine rotsformaties en zandsteenbrokken uit de tijd van de dinosaurussen, nu goed voor een indrukwekkende variëteit aan bomen en planten in de dalen. En vergezichten! Hoogste punt is de Dörenberg (331 m), in het landschap dat meteen maar ‘Klein Zwitserland’ is gedoopt: de Borgloher Schweiz. Vijf uitzichttorens aan de wandelpaden zorgen voor adembenemende kijkjes over het glooiende Osnabrücker Land.

tip Op de routemarkering staat het esdoornblad, dat iedereen kent als ‘Maple Leaf’ op de Canadese vlag. Hier heet het Ahornblatt. De wandeltocht slingert door prachtige dorpjes: Melle-Wellingholzhausen, Hagen, Georgsmarienhütte. Eigenlijk allemaal badplaatsen, want 120 miljoen jaar geleden,

Ook dat is Bad Iburg Verrassend leuk, klein museum met grootse collectie: meer dan 800 klokken. Het Uhrenmuseum. Antieke zakhorloges, kostbare sierklokken, ragfijne uurwerken, plus 17 enorme kerktorenklokken om van dichtbij te bewonderen.

www.godg.de/ahornweg

NL

GPS

D

100 km Osnabrücker Land

Hagen a.T.W.

15 km

9 km 18 km

14 km

Bad Iburg

Münsterland


Georgs marienhütte

15 km

Bad Laer

Wellingholzhausen

Hilter

7 km

14 km

Dissen Bad Rothenfelde

9 km

Eigenlijk zijn het twéé wandelroutes: een kleine lus van 40 km en een grote lus van 60 km. Een paar dagen tussendoor ergens logeren is geen straf, want middelpunt van de ‘acht’ is Bad Iburg, het stadje rond het enorme prinsbisschoppelijke paleis Schloss Iburg. Bad Iburg hoort ook in het rijtje piekfijne, heilzame kuuroorden als Bad Laer en Bad Rothenfelde.

1696 hm

335 m

Ahornweg: weidse panorama’s en gezonde bronnen De acht van de Ahornweg slingert door het bergachtige zuiden van het Osnabrücker Land. Het ongerepte gebied van Natur- und Geopark TERRA.vita en de geneeskrachtige kuuroorden met de eretitel ‘Bad’ in de naam. Inbegrepen: 2 x LO, bagagevervoer, wandelkaart, routebeschrijving, infomateriaal. Prijs: vanaf € 129 p.p. (tweepersoonskamer) Op aanvraag: halfpension Aanvraag: www.geheimoverdegrens.nl/ wandelarrangement-ahornweg Aanbieder: Tourismusverband Osnabrücker Land e. V.

37

wandelen

mühlenweg

Molens: géén exclusief Hollandse uitvinding

De Elfstedentocht voor liefhebbers van oude molens. Meewandelende kinderen opgelet: windmolens zien er lang niet altijd uit als de sprieterige ijskasten op hoge poten die je tegenwoordig veel aan winderige kusten ziet. Je hebt hier korenmolens van baksteen, houten oliemolens om beukennootjes te malen, molens met piepende, knarsende molenstenen om vlas te breken, om er linnen van te maken, allemaal uit de 13de of 14de eeuw. De molen in Belm bij Osnabrück werd gebouwd in 840. In de vergunning van 1240 staat dat de molenaar verplicht een everzwijn moest mesten en een hond onderhouden. Sommige antieke windmolens zijn met veel liefde gerestaureerd en functioneren nog prima. Watermolens, waarom liggen die toch altijd op zo’n idyllische plek? De voortuin van Osnabrück, het dal van de Hase, Nette en Düte, was al vroeg populair als woongebied in het groen, dat blijkt wel onderweg: middeleeuwse burchten, grafheuvels, de ruïnes van de beroemde Wittekindsburg, een stenen nederzetting van de allereerste bewoners van Nedersaksen. Natuurstenen kerkjes tussen de bomen, die een beetje doen denken aan de robuuste dorpskerken in Friesland en Groningen. Maar dan net even anders. Mis hem niet, de Alexanderkirche in Wallenhorst!

Een wandeling heuvelop wordt beloond met een fantastisch vergezicht bij een uitkijkpunt over de Noord-Duitse laagvlakte. In de verte draaiende molenwieken!

NL

GPS

D

www.godg.de/muehlenweg

98 km 1000 hm

168 m

Osnabrücker Land

Brochures bestellen: Wallenhorst Münsterland

63 km

Ostercappeln 15 km

20 km

Belm

38

Wandelen

Varusschlacht in het Osnabrücker Land

Wandelroute DiVa-Walk

Langs dinosaurusvoetstappen en sneue Romeinen

Treed in de voetsporen van de geschiedenis: In Museum en Park Kalkriese wordt de geschiedenis van deze unieke plek tastbaar. De Varusschlacht tentoontelling geeft zowel een fascinerend inzicht in het leven van de Romeinen en de Germanen, als in de geschiedenis van de ontdekking van Kalkriese en geeft een actueel overzicht van de resultaten van 20 jaar onderzoek. Contact Museum und Park Kalkriese Venner Str. 69 | D-49565 Bramsche-Kalkriese Tel: 0049 (0) 54 68 - 92 04-0 | Fax 92 04-45 [email protected] www.kalkriese-varusschlacht.de

Ze staan op een rotswand in Barkhausen (Bad Essen), de 300 miljoen jaar oude pootafdrukken van dinosaurussen. Enorme monsters uit de oceaan, die hier aan land gingen om een hapje (plantaardig) te eten. De rechtopstaande steenlagen van het Wiehen-

gebirge laten mooi zien, wat voor enorme krachten de aardkorst hier ooit geplooid hebben, zo’n 150 miljoen jaar geleden, toen de hoge zeespiegel Nederland en Vlaanderen nog onder water zette en je dus een Duitse westkust had. De DiVa Walk is een mooie natuurwandeling, een geologische ontdekkingstocht en tegelijk een wandelreis door de tijd. De letters ‘Di’ staan dus voor dino’s. De ‘Va’ in DiVa is van Varus, de Romeinse aanvoerder die met zijn legioenen in de val gelokt werd door de ‘Duitse’ Germanen in de beroemde Varusslag bij Kalkriese.

NL

www.godg.de/diva

GPS

D

105 km

1276 hm

197 m

Ostercappeln Münsterland

10,5 km

18 km 7 km

33 km

Belm

Bad Essen

Wanderlust

Bramsche

Auf neuen Pfaden unterwegs

Kalkriese 24 Venne

8 km ier Wandelplez nieuwe paden Onderweg op

Osnabrück

D

NL

www.osnabruecker-land.de Schutzgebühr 2,- €

Osnabrücker Land

DiVa Walk: in de voetstappen van dino en Varus

8 daagse wandelreis vol spannende geschiedenis en ruige geologie, van oud tot oeroud. DiVa staat voor Dinosaurus en Varus, de Romein die van de Germanen verloor bij het Teutoburger Woud.

Brochures bestellen: 15 km

Zijn er ook mooie attracties van ná het jaar 9 op deze prehistorische route? Zeker! Een aangename koffiepauze bij de watermolen in Nettetal bijvoorbeeld, een kijkje bij de legendarische Wittekindsburcht, het klooster Rulle of waterburcht Alt Barenaue, met voorname lindenlaan. Het Lakenweversmuseum in Bramsche, al vaak bekroond als ‘leukste museum’, waar je kunt zien hoe het hier gemengde pigment ‘Bramscher Rot’ (geheim recept!) wereldberoemd werd als kleur voor lakenstof. En anders wel de tijdloze uitzichten op weg naar Venne en het Venner Moor of vanaf de uitkijktoren op de Kalkrieser Berg.

Inbegrepen: 7 x LO, bagagevervoer, entree museum, kuurkaart, wandelkaart, infomateriaal, pin en oorkonde. Prijs: vanaf € 399 p.p. (tweepersoonskamer) Aanvraag: www.geheimoverdegrens.nl/ wandelarrangement-divawalk Aanbieder: Tourismusverband Osnabrücker Land e. V.

39

wandelen


Papenburg 24 km

Surwold

Nederland

22 km

Sögel

Emmen Meppen

31 km

19 km

20 km

Twist

De wandelroute moest een naam hebben, dus besloten ze na lang vergaderen bij de VVV Emsland tot de elegante oplossing om het oudste fenomeen langs de wandelpaden het eerste recht te geven. Natuurlijk, er liggen hier een aantal 5.000 jaar oude megalietgraven op loopafstand van elkaar, heel geheimzinnig en een beetje spiritueel, omdat de eerste bewoners van Noordwest-Europa vernuftig aan het stapelen gingen met reuzenblokken steen. Een Hunebed, zouden ze in Drenthe zeggen. Maar je komt zoveel meer tegen. Elk uur van de 110 wonderschone kilometers van de Hünenweg heeft wel wat. Verkwikkende rust, onderweg door het hier en daar aardig idyllische Hasetal, een agrarisch dal dat nog niet zo lang geleden is teruggegeven aan de natuur. En die heeft duidelijk gewonnen! Waterstad Papenburg, bekend van de megaschepen van de plaatselijke Meyer Werft, heeft een levendig oud centrum met grachten

Grafschaft Bentheim

NL

D

19 km

Lähden 27 km

Haselünne Emsland

Berge Ankum

30 km

30 km

Bramsche

208 km 1124 hm

25 km

31 km

156 m GPS

en antieke draai- en klapbruggetjes. Het ooit heel bosrijke en wildrijke natuurgebied Hümmling – met bergtopje van 73m – was 300 jaar geleden de ‘speeltuin’ voor adel plus gastenlijst, de ideale plek in het groen voor de recreatiesport van de jetset van toen: de jacht. Aartsbisschop Clemens August van Keulen liet er een voornaam jachtslot bouwen, Clemenswerth. Met verbluffend strakke tuinen. Fraai contrast met alle ‘rommelige’ kronkelpaden, akkers, waterplassen, weiden en bossen waar je langs kwam.

Osnabrück Münsterland

www.godg.de/huenenweg

Wandelreisje Hünenweg Meppen – Papenburg Vijf etappes met een eigen ‘verhaal’: Meppen, de jenever-hoofdstad, Haselünne, de Hunebeddenroute, idyllisch natuurgebied Hümmling, Duitslands grootste veenkolonie en Papenburg, vol scheepvaarthistorie. Inclusief: 4 x LO, wandelkaart, wandelpas, oorkonde, speldje Prijs: vanaf € 169 p.p. (tweepersoonskamer) Op aanvraag: HP, bagagevervoer, nachtje extra. Aanvraag: www.geheimoverdegrens.nl/ arrangement-hunenweg Aanbieder: Emsland Touristik GmbH

Hünenweg

Veel meer dan alleen hunebedden

Osnabrücker Land

40

GOLF

De weelde van golf over de grens Genoeg van golfen in de drukke Nederlandse polder, net buiten de stad? Tijd voor een nieuwe handicap: de natuurlijke

hindernissen van het Duitse heuvelland. Eersteklas banen, ruimte in overvloed, bijzonder gunstige voorwaarden. Grandioze uit-

Bad Essen: Ontspannen putten in een prachtig natuurlijk decor

zichten over royaal aangelegde fairways, strakke greens met in de verte een romantisch kasteel. Golfvaardigheidsbewijs lang niet altijd vereist, dankzij ‘snuffelstages’ en vakantiecursussen voor beginners!

Tourist Information

Voordelig golfen in Bad Essen i

Bad Essen – Natuur, cultuur, gezondheid en golf in het Wiehengebirge Kuuroord Bad Essen in het Osnabrücker Land is een romantische plaats aan de ‘Deutsche Fachwerkstraße’ (met vakwerkhuizen), midden in het ongerepte natuurpark TERRA.vita. Ook een stad om – ter afwisseling van alle weldadige rust – feest te vieren! Het kasteel- en tuinenfestival rond Schloss Ippenburg bijvoorbeeld, de historische markt, het festival ‘Rock auf dem Kirchplatz’, exposities in de Schafstall, het herfstfeest ‘Himmel und Erde’, de havenfeesten met drakenbootraces en de fijnproeversdagen CULINARIA Bad Essen.

Combineer een gezonde kuur in het charmante, landelijke kuuroord Bad Essen met een soepele swing op een tweetal prachtige 18-holes-golfbanen in de directe omgeving. Het decor voor je tweedaagse golftrip is het historische stadje Bad Essen met de kastelen Ippenburg en Hünnefeld en het omringende, gevarieerde landschap met bossen en tuinen. Golfclub Gut Arenshorst (steevast gekozen in de top-30 van beste Duitse golfbanen) ligt op 7 km van Bad Essen. Je golft er in een uitgestrekt parklandschap, met middenin een kerk (!) en het traditionele clubhuis ‘Altes Forsthaus’. Alsof dat snel saai zou worden, sla je de volgende dag al af op het kampioenscomplex van Golfclub Varus (elk jaar bij de top-25 van beste golfbanen in Duitsland), 18 km verder in de buurt van Museum Kalkriese op het historische terrein van de Varusslag. Inbegrepen: 2 overnachtingen met ontbijt, greenfee voor 2 dagen (keuze golfbanen in volgorde van uw eigen voorkeur), golfsouvenir

Onze tip: wandelen op de afwisselende paden, fietsen op de SchlösserTour en daarna diep doorademen in de SoleArena midden in het Solepark. Geniet van de heilzame werking van het zoute water dat gratis en voor niets buiten wordt verstuifd.

Prijs per persoon Vanaf € 135 (2-persoonskamer), op aanvraag 1-persoonskamer (kleine toeslag) Op verzoek ook 2 dagen greenfee voor dezelfde golfbaan

Golfcomplex GC Gut Arenshorst Arenshorster Kirchweg 2 | D-49163 Bohmte Tel. 0049(0) 54 71 - 95 25 20 [email protected] www.gc-arenshorst.de 18-holes, par 72

Boeking en informatie bij Tourist-Information Bad Essen Lindenstraße 25 D-49152 Bad Essen Tel. 0049 (0) 54 72 - 94 92-0 www.badessen.info

Golfclub Varus e. V. Am Wiehengebirge Im Schlingerort 5 | D-49179 Ostercappeln-Venne Tel. 0049 (0) 54 76 - 200 Golfclub.varus@t-online www.golfclub-varus.de 18-holes, par 72, 3-holes, par 27

Golfclub Osnabrück-Dütetal e.V. in Lotte-Wersen Wersener Straße 17 D-49504 Lotte-Wersen

Contact Tel. 0049 (0) 54 04 - 99 86 10 [email protected] www.golf-duetetal.de

Daar waar u recreatief kunt genieten ... De Golfclub Dütetal bij Osnabrück, het gebied ligt direct aan de stadsgrens van Osnabrück, is een echte aanrader. Begin 2009 werden hier de ‘oudere’ speelbanen vernieuwd en de golfbaanstandaard naar Par 72 veranderd, zodat het parcours nu ook aan de internationale eisen voldoet. Door de loop van het riviertje de Düte, waar de Golfclub haar naam aan te danken heeft, is deze aangenaam vlak gelegen golfbaan een uitdaging voor de ambitieuze speler. Het geheel is door hoge bomen omgeven.

OVERNACHTINGSTIPS

Een paar dagen er helemaal uit? ‘Part of the fun’ is overnachten in zo’n superleuk, nog niet eerder ontdekt hotel. Sfeervol, charmant, warm, comfortabel,

‘gemütlich’, vriendelijk geprijsd en vaak schitterend gelegen. Helemaal thuis, maar dan verwend zoals je alleen in een Duitse

Gasthof of familiehotel verwend wordt. Makkelijk en snel: online boeken op www.geheimoverdegrens.nl

Hotel Schmidt am Markt in Meppen Hotel Schmidt am Markt Markt 17 D-49716 Meppen Contact Tel. 0049 (0) 59 31 - 98 100 www.hotel-schmidt-meppen.de [email protected]

Al 80 jaar een begrip in Meppen. Gastvrij en gezellig 3-sterren hotel, geleid door familie Schmidt. Hartje Altstadt en toch lekker rustig gelegen. Bekroond door ADFC als ´Bett & Bike´, bieden wij voor fietsers speciale service: fietsenstalling, droogruimte voor fietskleding, reparatiespullen en doorverwijzing naar (E-bike-)fietsverhuurders. Vele fietskaarten en routetips zijn vanzelfsprekend voorhanden. ‘s Avonds smullen in het restaurant met terras aan de markt.

Hofcafé en Ferienhof an der Biberburg *** in Haselünne Am Glockenturm 10 D-49740 Haselünne

Contact Tel. 0049 (0) 59 61 - 91 84 70 www.hofcafe-schulte.de [email protected]

Ons Hofcafé en ons vakantiepark liggen ca. 4 km noordwestelijk van Haselünne in het vernieuwde natuurlijke Hasedal tussen de steden Haselünne en Meppen. Hier geniet u van landelijke rust en wonderschone natuur met een rijke biodiversiteit aan flora en fauna. Voor de huisdeur strekt zich een idyllisch landschap uit. Ons huis ligt direct aan het fietspad door het Hasedal.

Hotel Tiek in Meppen Junkersstraße 2 D-49716 Meppen

Contact Tel. 0049 (0) 59 3 - 4 95 29-0 www.hotel-tiek.de [email protected]

Onze aanbieding voor u: Fietsen in het Emsland Prijs: € 99 p.p. in tweepersoonskamer € 109 p.p. in eenpersoonskamer Inbegrepen: welkomstdrankje bij aankomst, 2 overnachtingen in kamer met douche/wc, 2 x uitgebreid ontbijtbuffet, 2 x twee-gangendiner, uitgebreide routebeschrijvingen, afsluitbare fietsstalling

Hof zur Linde in Heede Dörpener Straße 1 D-26892 Heede Contact Tel. 0049 (0) 49 63 - 91 69-0 Fax 0049 (0) 49 63 - 91 69-42 www.zur-linde-heede.de [email protected]

Gemoedelijk dorpshotel Zur Linde Niet zo groot, Heede. Knus dorp in een bocht van de rivier, noordwestelijk Emsland. Wél het middelpunt van veel moois: paden door het veenmoeras, helemaal tot aan het Nederlandse vestingstadje Bourtange; aan de overkant van de Ems de Sprakeler Heide. Dat wordt combineren: flaneren door Papenburg – met in 2014 de Landesgartenschau, de high tech van scheepswerf Meyer Werft, dan weer heerlijk fietsen op de rustige routes EmsRadweg of Emslandroute.

Hotel am Berghang in Bad Bentheim Hotel am Berghang Am Kathhagen 68 – 69 D-48455 Bad Bentheim Contact Tel. 0049 (0) 59 22 - 98 48 - 0 [email protected] www.hotel-am-berghang.de

Ons hotel, geleid door een familie, ligt op een unieke, rustige plek op de zuidelijke helling van de heuvel. Uitstekende service. Alle comfortkamers hebben een balkon op het zuiden, met een geweldig uitzicht. In ons restaurant ‘Panorama’ geniet je van een uitzonderlijk goede keuken; in de hotelbar met open haard sluit je de avond relaxed af. Hotelgasten mogen gratis gebruik maken van zwembad en sauna.

41

42

OVERNACHTINGSTIPS

Vakantiewoningen met een extraatje.

Dagjes uit voor 365 dagen per jaar; nooit hetzelfde. Hotel Marienhof *** | Baumberg 19 | D-48301 Nottuln

Het ideale ‘thuis’ voor een comfortabele, relaxte vakantie in het Münsterland: ruime, modern ingerichte vakantiehuisjes, verspreid over het terrein bij een traditioneel, landelijk hotel. In Nottuln, hartje recreatiegebied Baumberge, het Duitse laaggebergte dat al zo’n 30 km voorbij Enschede en Winterswijk begint. Lekker veel privacy in je eigen vakantiewoning (ca. 55 m2 groot), ’s avonds een drankje op het levendige terras van Hotel-Restaurant Marienhof. Goed voor nog eens 36 fijne hotelkamers in landhuisstijl; daarmee ook een geliefde plek voor een zakelijke bijeenkomst, ver weg van de drukte. Even ontspannen samen? Dan geniet je van sporten als SWINgolf of ‘BogenTrap’ (boogschieten op kleiduiven!), van een etentje of een rondje op de huurfiets.

Een dagje samen op pad hoeft hier nooit saai te zijn. Romantische kastelen waar vorsten werden geboren, uitbundige dierentuinen, educatief en speels, knotsgekke doe-parken om je uit te leven, fascinerend industrieel en ambachtelijk erfgoed, elegante musea, riante recreatiegebieden in het groen, ongerepte natuur en cultuur met een eigenwijs streeksausje.

Contact Tel. 0049 (0) 25 02 - 22 88 99 0 [email protected] | www.marienhof-baumberge.de

Bronstijdboerderij en jeugdherberg Uelsen

Uelsen Touristik | Am Markt 7 | 49843 D-Uelsen

Zowel voor groepen als voor alleenreizenden is de jeugdherberg in het bos van Uelsen een perfecte accommodatie voor een overnachting. Hij is schitterend gelegen in het bosrijke vakantiegebied rond Uelsen, zodat u hier een paar ontspannende dagen kunt doorbrengen. Combineer uw verblijf met een bezoekje aan de Bronstijdboerderij. Beleef in een authentieke replica van een boerenbedrijf uit de Bronstijd hoe de mensen in deze streek 3000 jaar geleden leefden en werkten. U ziet er wat onze voorouders aten, wat voor kleding ze droegen en nog veel meer ...

Contact Tel. 0049 (0) 59 42 - 14 11 | www.bronzezeithof.de www.jugendherberge-uelsen.de

TIPS VOOR UITSTAPJES

Hier werd Konigin Sophie Charlotte geboren Tourist-Information Bad Iburg Am Gografenhof 3 D-49186 Bad Iburg Contact Tel. 0049 (0) 54 03 - 40 466 [email protected] www.badiburg.de

Hoe leefden monniken, bisschoppen en vorsten? De luisterrijke ridderzaal, de gevangeniscellen in de Bennotoren en de evangelische en de katholieke kerk getuigen van de bewogen geschiedenis van Iburg als kasteel, klooster en verblijf. De latere Pruisische koningin Sophie Charlotte werd hier geboren. Am Schlossberg nodigen de Charlottensee, de historische ‘Knotengarten’ en het Kneipp avonturenpark (in aanbouw) uit om te genieten. Kasteelrondleidingen: Za–Zo 15 uur, April t/m Oktober Fr–Zo 15 uur

Ragfijn geschilderd op glanzende lak Museum für Lackkunst Windthorststraße 26 D-48143 Münster

Contact Tel. 0049 (0)251 - 41 85 10 www.museum-fuer-lackkunst.de

Het Museum für Lackkunst, hartje Münster, heeft een geweldige collectie kostbare kunstvoorwerpen, in de verbluffend knappe techniek die bij ons ‘Japanse lak’ heet. Een dwarsdoorsnee van tweeduizend jaar geduldig vakmanschap met de allerfraaiste materialen, niet alleen uit Azië, maar ook uit de Islamitische wereld. Op speciale tentoonstellingen is soms ook eigentijdse, Europese lakkunst te bewonderen. Geopend: di 12–20; wo – zo 12–18 uur. Zo 15 uur: gratis rondleiding.

Rondleidingen Bentlager Drieklank in Rheine

Veelzijdig recreatiegebied Surwolds Wald

Infozentrum Dreigiebelhaus | Salinenstr. 105 | D-48432 Rheine

Gemeinde Surwold | Hauptstr. 75 | D-26903 Surwold

Beleef spannende verhalen over de Salzroute. Het recreatiegebied Bentlage nodigt u uit voor een wandeltocht in de Bentlager Drieklank. De Zoutroute geeft op de historische zoutziederij inzicht in de moeizame zoutwinning in vroeger eeuwen. De Cultuurroute voert u naar het fraai gerestaureerde Kruisherenklooster met zijn uitzonderlijke kunstschatten. Rondleidingen vanaf € 3,00 p.p., Kinderen tot 14 jaar gratis. Groepsrondleidingen op aanvraag.

Niet zo bekend in Nederland, maar wel bijzonder dit groene paradijsje met eigen bos en Waldhotel, jaarlijks goed voor 200.000 bezoekers. Heerlijk rusten, spelen, dollen, genieten van de natuur en soms even de adrenaline laten stromen bij spannende doe-dingen. Plaats genoeg: 34 riante hectaren groot! Rondom: al het moois van het Emsland.

Contact Tel. 0049 (0) 59 71 - 800 65 - 0 [email protected] www.verkehrsverein-rheine.de Infozentrum Dreigiebelhaus Tel. 0049 (0) 59 71 - 91 27 894

Charmant Sprookjesbos met Hans & Grietje en andere types, vrolijke autoscooters en avonturenspeeltuin voor de kleintjes. Het zwaardere werk? Klauter naar boven in het Kletterwald, suis naar beneden over de 300 meter lange zomerrodelbaan of dender het water in, via de nieuwste topattractie: de Reuzenglijbaan met dichte buizen. Contact Gemeinde Surwold Tel. 0049 (0) 49 65 - 9 13 10 [email protected] | www.surwold.de

43

44


Nieuw: Abseilen van de Burcht Bentheim

Tijd voor een mooi uitstapje? Bad Bentheim natuurlijk! Bad Bentheim: op het eerste gezicht een kalm, prinsheerlijk kuuroord, waar het leven goed is, op een bankje in het park. Uitgerust? Dan is het tijd voor actie. Avontuurlijk abseilen vanaf de zandsteenrotsen, hoog boven het stadje, of als een soort spiderman van de 35 m hoge kruittoren van de burcht. Alle hoeken van het sprookjeskasteel met binnenplaats bekijken, een avond spanning opzoeken in een andere wereld: het Casino. Schloßstraße 18 | D-48455 Bad Bentheim

Een avontuurlijke sport, adembenemende sfeer en de ultieme adrenaline kick – wat wilt u nog meer?! In 1,5 uur abseilen, met elke meter die u naar beneden abseilt, voelt u uw angst verdwijnen. Geniet van deze bijzondere ervaring op de Burcht Bentheim. Voelt hoe de zwaartekracht uw lichaam naar beneden trekt. Terug op de vaste grond, voelt u het verlangen, snel weer naar boven te gaan om deze belevenis nog een keer te herhalen! Abseilen van de Pulverturm (Kruittoren) van de Burcht Bentheim (ca. 35m hoog) Prijs p.p. € 36,– (incl. entree burcht) Alternatief: Abseilen van de Bentheimer Zandsteenrotsen (ca. 20m hoog) Prijs p.p. € 22,– Infos en reserveren: Touristinformation Bad Bentheim Tel. 0049 (0) 59 22 - 98 330 | [email protected]

Burg Bentheim in Bad Bentheim

GELUK

American roulette (minimuminzet: 2 €)

Black Jack

(minimuminzet: 4 €)

Speelautomaten

(minimuminzet multi-roulette: 0,50 €)

Gratis e-bike oplaadpunt voor onze gasten! Openingstijden klassieke spellen: di.–za. 19.00 –2.00 uur speelautomaten: dagelijks 14.00 –2.00 uur

Ochtruper Straße 38 48455 Bad Bentheim Telefoon +49 5922 9876-0 www.spielbanken-niedersachsen.de

BB_AZ_Ausflug ins Glück_FWM_93x133_BD4c_nl_RZ.indd 1

Ab 18 Jahren. Ausweispflicht. Suchtgefahr. Infos unter: www.spielbanken-niedersachsen.de

IN HET SPEL!

Let op: Toegang vanaf 18 jaar en alleen met identiteitsbewijs of paspoort (GEEN rijbewijs).

Schloßstraße | D-48455 Bad Bentheim

Niet zomaar een kasteel. Wat ‘Versailles’ is voor Frankrijk, dat is de reusachtige burcht in Bad Bentheim voor Nordwestniedersachsen. Geen mierzoet pronkpaleis, maar een stevig ommuurd vestingcomplex op de rotsen hoog boven het kuuroord zelf. Al bewoond in de elfde eeuw. Binnen de dikke zandstenen muren (van de beroemde Bentheimer Sandstein) ligt een compleet dorp. Met stoere vierkante kruittoren, ronde donjon, imposant poortgebouw, kerk, arsenaal, vorstelijke woonvertrekken, middeleeuwse façade met neogotische ramen, boomgaard en binnenplaats met bogengalerij, begroeid met bloeiende klimop. Openingstijden Zomer 2013 (1 maart t/m 1 november): dagelijks van 10 – 18 uur. Winter: kijk op www.burg-bentheim.de Contact Bezichtiging Burg Bentheim | Tel. 0049 (0) 59 22 - 50 11 www.burg-bentheim.de | [email protected]

01.08.13 11:09


Pret-Olympiade bij Borken Tourist-Info Borken Marktpassage 3 D-46325 Borken

Contact: Tel. 0049 (0) 28 61 - 93 92 52 www.borken.de

Vergeet London 2012. Hier kan iedereen lekker meedoen. Als je maar van avontuur en sportieve actie houdt. De Olympische Spelen van de Fun, Recreatiepark Pröbsting. Stukje fietsen langs de rivier, over de Bocholter Aa-Fietsroute, tussen Borken en Rhede. In boomtoppen klimmen in het Kletterwald tot 12 meter hoog. Kanoën, waterfietsen of Drakenbootvaren op het meer, zwemmen bij het strandje. ’s Avonds nog even samen naar het heelal turen in de Sterrenwacht.

Textielfabriek Bocholt Uhlandstraße 50 D-46397 Bocholt

Contact Tel. 0049 (0) 28 71 - 21 61 10 [email protected] www.lwl-industriemuseum.de

Op de maat van de machines Het ruikt naar olie en werk, en de weefstoelen ratelen zo hard dat u onbewust uw oren dichthoudt. Wat u tegenwoordig tijdens een bezoek aan ons textielmuseum beleeft, was voor duizenden mannen en vrouwen 100 jaar geleden dagelijkse realiteit. In onze museumfabriek laten wij u zien hoe de maat van de machines hun het werk dicteerde. Rondleidingen en demonstraties, dagelijks showproductie aan de historische weefmachines.

NaturZoo in Rheine Salinenstraße 150 D-48432 Rheine

Contact Tel. 0049 (0) 59 71 - 16 14 80 [email protected] www.naturzoo.de

Heel dicht bij de dieren: loop tussen de apen, pinguïns en kangoeroes. Bekijk de zeehonden onder water en vrij rondvliegende witte ooievaars. Speciaal voor de kinderen: educatieve spellen, speeltuinen en een kinderboerderij. Nieuw: zeldzame lippenberen en tijgers in unieke natuurgetrouwe landschap-verblijven! Entreeprijzen 2013: Volwassenen € 7,50, kinderen (3 t/m 17 jaar) € 4,00; Parkeren gratis. Het gehele jaar dagelijks geopend.

Allwetterzoo in Münster

Heuvelland Baumberge

© Heiner Witte

Sentruper Straße 315 | D-48161 Münster

Markt 8 | D-48653 Coesfeld

Dieren van dichtbij beleven: Allwetterzoo Münster Aapjes kijken is zóoo passé. In de Allwetterzoo in Münster – een van de mooiste dierentuinen van Europa – beleef je veel meer!

De naam Baumberge verraadt het al een beetje: bosrijk heuvellandschap met hier en daar prachtige panorama’s, hartje Münsterland tussen de plaatsen Billerbeck, Coesfeld, Havixbeck, Nottuln en Rosendahl. Geweldig om te fietsen, hier in het thuis van hét cultuuricoon van de regio: de gele zandsteen, bouwsteen voor imposante kastelen, kerken en kloostermuren. De ‘Sandsteinroute’ kriskras door de Baumberge geldt als één van de allermooiste fietsroutes. Recent zijn er zes nieuwe themaroutes bij gekomen; van elk van die routes is er een gratis een flyer met informatie over afstanden, benodigde tijd, hoogtemeters en toeristische tips. Verkrijgbaar bij alle VVV’s in het bescheiden ‘gebergte’ dat Baumberge heet.

Zelf de olifanten voeren met groente en fruit van onze oppassers. De papegaaien lusten ook wel wat. Pinguïns die op hun mars over de bezoekerspaden waggelen. 3000 exotische diersoorten uit alle delen van de wereld en een paar heel vertrouwde. Met het hele gezin uitrusten op een picknickplaats, even dollen in de speeltuintjes, leuke demonstraties met robben. De dierentuin gaat iedere dag van het jaar om 9:00 uur open. Honden zijn welkom. Contact Tel. 0049 (0) 251 - 89 04 - 0 www.allwetterzoo.de | [email protected]

Contact Baumberge-Touristik Tel. 0049 (0) 25 41 - 939 10 67 Markt 8 | D-48653 Coesfeld www.baumberge.com | [email protected]

45

46


Nu je er toch bent … Leerzame, leuke, coole en verbluffende uitstapjes!

Dan komt nu het échte geheim: de indrukwekkende lijst mogelijkheden voor een helemaal niet zo saai dagje ‘niks doen’! Zomaar wat voorbeelden:

Burg Bentheim, het kasteel der kastelen, dat mag je niet missen. Het interessante Textilmuseum in Bocholt, waar je ziet hoe er 100 jaar geleden werd gewerkt. Prachtig aangelegde dierentuinen, zoals Naturzoo Rheine. Te groot voor één dag: Bentlager Dreiklang. Een enorm recreatiegebied dat een combinatie is van een vorstelijke residentie, natuurgebied en kloostercomplex. Even niet zo’n mooi weer? Dan is de Allwetterzoo met zijn reusachtige Tropenhal met oerwoudvogels in Münster een fijne keuze!

Vakantie met kinderen Kijk voor een waanzinnig leuk dagje uit of pretpark in de buurt van jouw vakantie-adres op www.kinder-vakanties.nl Je online reisgidsen: het Duitse meisje Lilli en de Nederlandse jongen Luuk. De foto’s en belevenissen van al die leuke actieplekken zitten verpakt in een soort verhaal, waar Luuk en Lilli je doorheen loodsen.

Reisvoorwaarden voor arrangementen van Emsland Touristik GmbH Geachte gast, we verzoeken u vriendelijk om de volgende reisvoorwaarden zorgvuldig te lezen. Deze voorwaarden, voor zover zij van toepassing zijn, maken deel uit van de reisovereenkomst, die u – in het vervolg aangeduid met 'klant' – met Emsland Touristik GmbH als touroperator – in het vervolg aangeduid met 'ELT' – afsluit. Deze reisvoorwaarden zijn uitsluitend van toepassing op de arrangementen van ELT. Zij zijn niet van toepassing op de bemiddeling van diensten, geleverd door derden (bijvoorbeeld rondleidingen en toegangskaarten) en niet voor overeenkomsten voor verblijfsaccommodaties, respectievelijk de bemiddeling daarvan. 1. Totstandkoming van de overeenkomst 1.1. Voor alle soorten boekingen geldt: a) Uitgangspunt van de aanbieding van ELT en de boeking van de klant is de beschrijving van het arrangement en de aanvullende informatie in de boekingsbevestiging, voor zover deze aan de klant bij de boeking beschikbaar is gesteld. b) Reisbureau's en reserveringskantoren zijn door ELT niet gemachtigd tot het aangaan van overeenkomsten, het verstrekken van informatie of het doen van toezeggingen, die de overeengekomen inhoud van de reisovereenkomst veranderen, de boekingsbevestiging of de overeengekomen diensten van ELT te boven gaan of hiermee in tegenspraak zijn. c) Informatie in hotelgidsen en soortgelijke overzichten, die niet door ELT zijn uitgegeven, zijn voor ELT en diens serviceverplichting niet bindend, voor zover deze niet d.m.v. een nadrukkelijke overeenkomst met de klant, in het kader van de inhoud van de dienstverlening van ELT, overeen is gekomen. d) Indien de inhoud van de boekingsbevestiging afwijkt van de inhoud van de boeking, dan wordt er een nieuw aanbod door ELT opgemaakt. Het contract komt op basis van dit nieuwe aanbod tot stand als de klant deze goedkeurt d.m.v. een uitdrukkelijke verklaring, een aan- of restbestaling of het in gebruik nemen van de desbetreffende dienstverlening. e) De klant, die de boeking verricht, is aansprakelijk voor de contractuele verplichtingen, die daaruit voor hemzelf en voor medereizigers, voor wie hij boekt, voortvloeien, voor zover hij uitdrukkelijk en expliciet verklaart, de betreffende verplichting op zich genomen te hebben. f ) De klant wordt erop gewezen dat voor alle boekingssoorten volgens de wettelijke bepalingen § 312b Abs. 3 Nr. 6 BGB, na de totstandkoming van de overeenkomst geen recht tot herroeping bestaat. 1.2. Voor een reservering, die mondeling, telefonisch, schriftelijk, per e-mail of telefax wordt uitgevoerd, geldt: a) Door middel van de reservering sluit de klant een bindende reisovereenkomst met ELT. Aan deze reservering is de klant drie werkdagen gebonden. b) De reisovereenkomst komt tot stand zodra de boekingsbevestiging (acceptatiebevestiging) door ELT is verstrekt, in welke vorm dan ook, met dien verstande dat ook mondelinge en telefonische bevestigingen voor de klant juridisch bindend zijn. Bij mondelinge of telefonische reserveringen verstrekt ELT een schriftelijk exemplaar van de boekingsbevestiging aan de klant. Mondelinge of telefonische reserveringen van de klant leiden, in het geval van een overeenkomstig bindende mondelinge of telefonische bevestiging, ook dan tot een bindende reisovereenkomst, als het desbetreffende schriftelijke exemplaar van de boekingsbevestiging niet door de klant is ontvangen. c) Indien ELT op verzoek van de klant een speciale aanbieding voorlegt, dan bevat deze, afwijkend van hetgeen vooraf is bepaald, een bindende overeenkomst van ELT voor de klant. In dit geval komt de overeenkomst tot stand, zonder een overeenkomstige herbevestiging van ELT (die in de regel plaatsvindt), indien de klant deze aanbieding, binnen een eventueel in de aanbieding genoemd termijn, zonder beperkingen, aanpassingen of toevoegingen d.m.v. een uitdrukkelijke verklaring, aanbetaling, restbetaling of het in gebruik nemen van de dienstverlening, accepteert. 1.3. Voor reserveringen, die zonder individuele communicatie d.m.v. een online boekingsproces (regelgeving voor elektronische handel) tot stand komen, is tevens voor de overeenkomst van toepassing: a) Aan de klant wordt het proces van het online boekingssysteem op de desbetreffende website van ELT nader uitgelegd. b) De klant heeft de mogelijkheid om de invoer met een passende correctiemogelijkheid, waarvan het gebruik nader wordt uitgelegd, te corrigeren, te verwijderen of het gehele online boekingsformulier te resetten. c) Voor de uitvoering van de online reservering zijn er verschillende talen beschikbaar. Uitsluitend de Duitse taal is hierbij juridisch maatgevend. d) Voor zover de tekst van de overeenkomst door ELT in het online reserveringssysteem wordt opgeslagen, wordt de klant over deze opslag en de mogelijkheid tot het op een later tijdstip oproepen van deze tekst, op de hoogte gebracht. e) Door het klikken op de button (knop) 'definitief reserveren' sluit de klant een bindende reisovereenkomst met ELT af. De klant is drie werkdagen vanaf de verzending van de elektronische bevestiging aan deze overeenkomst gebonden. f ) Aan de klant wordt de ingang van de reservering onmiddellijk via elektronische weg bevestigd. g) De overdracht van het aanbod van de overeenkomst d.m.v. de button 'definitief reserveren' geeft de klant geen recht op de totstandkoming van de reisovereenkomst conform de boekingsinformatie. ELT is dan nog altijd vrij om te beslissen het contract van de klant te aanvaarden of niet. h) De overeenkomst gaat in zodra ELT de boekingsbevestiging aan de klant heeft overgedragen. i) Indien de boekingsbevestiging direct na het maken van de reservering m.b.v. de bevestigingsbutton 'definitief reserveren' volgt d.m.v. de overeenkomstige weergave op het beeldscherm (reservering in real-time), dan gaat de reisovereenkomst bij ontvangst en weergave van deze boekingsbevestiging op het beeldscherm direct in, zonder een evt. tussentijdse mededeling over de ingang van de reservering conform f). In dit geval wordt de klant de mogelijkheid geboden tot het opslaan en/of afdrukken van de boekingsbevestiging. Het ingaan van de verbintenis van de reisovereenkomst is echter niet afhankelijk van het feit of de klant ook daadwerkelijk van het opslaan of afdrukken gebruik heeft gemaakt. ELT zal de klant daarnaast een kopie van de boekingsbevestiging via een e-mailbericht als e-mailbijlage, per fax of per post toezenden.

2. Diensten De door ELT verschuldigde dienstverlening komt uitsluitend voort uit de inhoud van de boekingsbevestiging, alsmede uit de beschrijving van het desbetreffende reisarrangement, die daaraan ten grondslag ligt, en overeenkomstig alle informatie en toelichtingen, waarop de boeking is gebaseerd. Aanbetaling/restbetaling 2.1. Met het sluiten van de overeenkomst (ontvangst van de boekingsbevestiging of acceptatie van het aanbod van ELT) en na overhandiging van een Verklaring van Deelname volgens § 651k BGB dient er een aanbetaling te worden gedaan, die op de totale reissom zal worden gecrediteerd. Deze bedraagt 20% van de reissom. 2.2. De restbetaling dient 2 weken voor aanvang van de reis te zijn voldaan, voor zover de Verklaring van Deelname is overhandigd en vaststaat, dat de reis niet meer op grond van de onder artikel 8. van deze voorwaarden genoemde redenen geannuleerd kan worden, tenzij er een andere betalingstermijn overeen is gekomen. Bij reserveringen korter dan 2 weken voor aanvang van de reis is de gehele reissom direct opeisbaar. 2.3. Afwijkend van het bepaalde in artikel 3.1 en 3.2 vervalt de overdracht van de Verklaring van Deelname als voorwaarde voor de betalingsvervaldag, a) als de reis niet langer dan 24 duurt, er geen overnachting plaatsvindt en een reissom van € 75,- niet te boven gaat. b) Of indien ELT een publiekrechtelijke rechtspersoon is, onder curatele staat en dus volgens de wettelijke bepalingen van § 651k Abs. (6) Ziffer 3 BGB niet tot uitvoering van de wettelijke zekerheidsstelling van de betaling van de klant en dus ook niet tot afgifte van een zogenaamde Verklaring van Deelname verplicht is. c) Of indien het arrangement geen vervoer naar en/of vanaf de vakantielocatie bevat en afwijkend van het bepaalde in artikel 3.1 en 3.2 in de boekingsbevestiging overeengekomen en vermeld is, dat de gehele reissom zonder aanbetaling aan het einde van de reis kan worden voldaan. 2.4. Indien ELT bereid en in staat is om de contractuele verplichtingen na te komen, terwijl de klant de aanbetaling of de resterende reissom niet of niet volledig binnen de overeengekomen termijnen voldoet zonder dat de klant zich daarbij kan beroepen op een contractueel of wettelijk recht van retentie, dan heeft ELT na een aanmaning, waarin een termijn wordt gesteld, het recht de overeenkomst te annuleren en de klant te debiteren voor de annuleringskosten conform artikel 4 van deze overeenkomst. Annulering door de klant, omboeking 2.5. De klant kan te allen tijde voor aanvang van de reis zijn reservering annuleren. Om misverstanden te voorkomen, adviseren wij om de annulering schriftelijk mee te delen. De datum van onvangst van deze annulering bij ELT is van doorslaggevende aard voor het bepalen van de ingangsdatum van de annulering. 2.6. Bij iedere annulering door de klant heeft ELT als volgt het recht op vergoeding van de reeds getroffen reisvoorbereidingen en uitgaven van ELT, waarbij rekening is gehouden met de gebruikelijk bespaarde uitgaven en andere bespaarde dienstverlening: a) tot 31 dagen voor aanvang van de reis 10% van de reissom b) van 30 tot 21 dagen voor aanvang van de reis 20 % van de reissom c) van 20 tot 12 dagen voor aanvang van de reis 40 % van de reissom d) van 11 tot 3 dagen voor aanvang van de reis 60 % van de reissom e) vanaf 3 dagen voor aanvang van de reis en bij wegblijven 90 % van de reissom 2.7. Wij adviseren u dringend om zowel een annuleringsverzekering als een verzekering voor de dekking van repatriëringskosten, ongevallen of ziekte, af te sluiten. 2.8. Het staat de klant vrij om aan te tonen dat ELT geen of geringere schade heeft gelden dan de bovengenoemde forfaitaire bedragen. In dit geval is de klant alleen tot betaling van de lagere kosten verplicht. 2.9. ELT behoudt zich het recht voor, om in plaats van de bovenstaande forfaitaire bedragen een hogere, reële onkostenvergoeding te eisen, voor zover ELT aantoont, dat de ontstane kosten wezenlijk hoger zijn dan de betreffende forfaitaire bedragen. Indien ELT een dergelijke aanspraak doet gelden, dan is ELT verplicht de verlangde schadevergoeding, rekening houdend met evt. besparingen en mogelijk hergebruik van de dienstverlening, in detail en met cijfers aan te tonen. 2.10. Indien er op verzoek van de klant na het sluiten van de overeenkomst wijzigingen met betrekking tot de reisdatum, het verblijf, de maaltijden of andere diensten (omboekingen) plaatsvinden, dan kan ELT, zonder dat er sprake is van een wettige aanspraak van de klant op het uitvoeren van de omboeking en uitsluitend voor zover dat al mogelijk is, tot de 31e dag voor aanvang van de reis een omboekingstarief van € 15,- in rekening brengen. Latere omboekingen zijn uitsluitend mogelijk d.m.v. annulering van de reisovereenkomst en een nieuwe boeking, conform de bovenstaande annuleringsvoorwaarden. Dit is niet van toepassing op omboekingswensen, die slechts geringe kosten met zich meebrengen. Verplichtingen van de klanten (ingebrekestelling, beëindiging, termijn van uitsluiting) 2.11. De klant is verplicht om evt. optredende tekortkomingen onmiddellijk aan ELT te melden en ELT te verzoeken om deze tekortkomingen op te lossen. Vorderingen van de klant vervallen alleen dan niet, als het melden van een klacht zonder schuld achterwege blijft. Een klachtmelding bij de dienstverlener, in het bijzonder de aanbieder van de overnachting, is niet voldoende. 2.12. Indien de reis door een onvolkomendheid aanzienlijk aan kwaliteit inboet of indien deze door een klant door een dergelijke onvolkomendheid om een dringende, ook voor ELT inzichtelijke reden, niet kan worden uitgevoerd, dan kan de klant de reisovereenkomst o.g.v. de wettelijke bepalingen (§ 651e BGB) opzeggen. De annulering is alleen toegestaan, als ELT of een vertegenwoordiger een door de klant bepaalde redelijke termijn heeft laten verstrijken zonder het probleem op te lossen. Het is niet nodig om een termijn vast te stellen, indien het probleem niet kan worden verholpen of deze door ELT of een vertegenwoordiger niet als zodanig wordt erkend of indien de onmiddellijke opzegging van de overeenkomst wordt gerechtvaardigd door een bijzonder belang van de klant. 2.13. De klant dient zijn aanspraken, wegens het niet nakomen van de contractuele verplichtingen, binnen een maand na de contractueel geplande datum van terugkeer tegenover ELT op het onderstaand adres kenbaar te maken. Indien de laatste dag van deze periode op een zondag, nationaal erkende algemene feestdag, of een zaterdag valt, dan komt de eerstvolgende werkdag in plaats van deze dag. Vorderingen van de klant vervallen alleen dan niet, als de klant zich zonder schuld niet kan houden aan het bovengenoemde termijn, waarin de klacht dient te worden gemeld. Een klachtmelding, waarin een termijn wordt gesteld, kan niet worden gericht aan de dienstverleners, en met name niet aan de aan-

bieder van de overnachting. Wij adviseren u dringend om uw klachtmelding schriftelijk kenbaar te maken. 3. Aansprakelijkheidsbeperking 3.1. De contractuele aansprakelijkheid van ELT voor schaden, die niet het gevolg is van schade aan het leven, het lichaam of de gezondheid, is beperkt tot driemaal de reissom, voor zover een schade van de klant noch opzettelijk, noch door grove schuld tot stand kwam of ELT als enige verantwoordelijk kan worden geacht, door schuld van een aanbieder van de diensten. ELT is niet aansprakelijk voor informatie en verzuim in verband met diensten, a) die niet als hoofdbestanddeel deel uitmaken van de overeenkomst en die geen onderdeel zijn van het arrangement van ELT en in de reisdocumentatie of boekingsbevstiging voor de klant als zodanig herkenbaar zijn aangeduid als dienst van een derde partij, of b) gedurende het verblijf slechts als dienst van een derde partij wordt bemiddeld (bijv. verblijf in kuur- en wellnesscentra, gebruik van sportfaciliteiten, theaterbezoek, bezoek aan tentoonstellingen, excursies etc.). De aansprakelijkheid van ELT voortvloeiend uit de agentuurovereenkomst bij bemiddelingen volgens a) en b), blijven hierbij ongewijzigd. 4. Annulering door ELT wegens ontoereikend aantal reisdeelnemers 4.1. ELT kan, als in de reisbeschrijving voor een bepaalde reis een minimum aantal deelnemers is bepaald, bij het niet bereiken van dit in de reisbeschrijving vermelde of officieel vastgelegde minimum aantal, tot 3 weken voor aanvang van de reis de reisovereenkomst annuleren. 4.2. Het minimum aantal is in de boekingsbevestiging vermeld of hier wordt in de overeenkomstige reisinformatie naar verwezen. 4.3. ELT is verplicht om de klant onmiddellijk na het ingaan van deze voorwaarde, betreffende de annulering van de reis, hiervan in kennis te stellen en de annuleringsverklaring direct te doen toekomen. 4.4. Is er al, voor het einde van de in artikel 8.1 genoemde periode, sprake van het niet door kunnen laten gaan van de reis, dan is ELT verplicht, de annulering onmiddellijk aan de klant kenbaar te maken. 4.5. In het geval van een annulering door ELT wegens het niet bereiken van het voorgeschreven minimum aantal reisdeelnemers, kan de klant ter vervanging deelname aan een gelijkwaardige reis verlangen, zover als ELT in staat is een dergelijke reis zonder extra kosten uit het eigen reisaanbod aan te bieden. De klant heeft het recht om onmiddellijk na de mededeling van ELT, over de beëindiging van de reis, zich hierop te beroepen. In het geval van een dergelijke annulering ontvangt de klant de betaalde reissom onmiddellijk volledig terug. 5. Ongebruikte dienstverlening Indien de reiziger ten gevolge van een voortijdig vertrek, ziekte of een andere reden, waarvoor ELT niet verantwoordelijk kan worden geacht, geen gebruik maakt van individuele diensten, dan kan de klant geen aanspraak maken op een evenredige betalingsrestitutie. ELT zal toch, voor zover het niet om heel geringe bedragen gaat, bij de desbetreffende dienstverlener in naam van de klant om restitutie vragen en het desbetreffende bedrag aan de klant terugbetalen zodra en voor zover de restitutie van de individuele dienstverlener ook daadwerkelijk door ELT is terugontvangen. 6. Verjaring 6.1. Aanspraken van de klant volgens §§ 651c bis f BGB op grond van letselschade of schade van het lichaam of de gezondheid, ten gevolge van grove opzet of nalatigheid van ELT of een wettige vertegenwoordiger of plaatsvervanger van ELT, verjaren na twee jaar. Dat geldt ook voor aanspraken op vergoeding van overige schade, ten gevolge van grove opzet of nalatigheid van ELT of een wettige vertegenwoordiger of plaatsvervanger van ELT. 6.2. Alle overige aanspraken volgens §§ 651c bis f BGB verjaren naar één jaar. 6.3. De verjaring volgens artikel 10.1 en 10.2 begint vanaf de dag, waarop de reis volgens de contractuele afspraken zou moeten eindigen. Indien de laatste dag van deze periode op een zondag, nationaal erkende algemene feestdag, of een zaterdag valt, dan komt de eerstvolgende werkdag in plaats van deze dag. 6.4. Gedurende de lopende onderhandelingen tussen de klant en ELT over geldend te maken aanspraken of over omstandigheden, waaruit deze aanspraken voortvloeien, wordt de verjaring opgeschort totdat de klant of ELT weigert de onderhandelingen voort te zetten. De verjaring is op zijn vroegst drie maanden na het einde van de opschorting van kracht. 6. Toepasselijk recht en forumkeuze 7.1. Voor klanten, die geen onderdaan zijn van een lidstaat van de Europese Unie of Zwitsers staatsburger zijn, is voor de gehele juridische en contractuele relatie tussen de klant en ELT de exclusieve toepassing van het Duitse recht overeengekomen. Dergelijke klanten kunnen ELT dus uitsluitend in Duitsland dagvaarden. 7.2. Voor rechtsvorderingen van ELT jegens klanten of verdragspartners van de reisovereenkomst, die zakenmensen of juridische personen van het publiek- of privaatrecht zijn of personen, die in het buitenland zijn gevestigd of die een woonplaats of gewoonlijke verblijfplaats in het buitenland hebben, of wiens woonplaats of gewoonlijke verblijfplaats op het tijdstip van de juridische procedure niet bekend is, wordt als plaats van de bevoegde rechtbank de vestigingsplaats van ELT overeengekomen.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ © Copyright RA Noll Stuttgart, 2004 – 2013 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ Touroperator is: Emsland Touristik GmbH Manager: Uwe Carli | Amtsgericht Osnabrück, HRB 120675 Ordeniederung 2, 49716 Meppen | Tel. +49 (0)5931-442266 | Fax +49 (0)4931-443644 E-mail : [email protected] | www.emsland.com

REISVOORWAARDEN Reisvoorwaarden voor de arrangementen van de Grafschaft Bentheim Tourismus e.V. Geachte klant, Wij vragen u de volgende reisvoorwaarden zorgvuldig te lezen. Deze voorwaarden, voor zover zij van toepassing zijn, maken deel uit van deze reisovereenkomst, welke u met Grafschaft Bentheim Tourismus e.V, – in het vervolg aangeduid als “GBT” – als touroperator afsluit. Deze reisvoorwaarden zijn uitsluitend van kracht voor de arrangementen van GBT. Zij zijn niet van toepassing op de bemiddeling van diensten geleverd door derden (bijvoorbeeld rondleidingen en toegangskaarten) en niet op overeenkomsten voor verblijfsaccommodaties, respectievelijk de bemiddeling daarvan. 1. Totstandkoming van de overeenkomst, plichten van de boekingspersoon 1.1. Door middel van de boeking (aanmelding), die mondeling, telefonisch, schriftelijk, per fax, per e-mail of via internet kan plaatsvinden, sluit de klant een bindende reisovereenkomst met GBT. De reisbeschrijving, deze reisvoorwaarden en alle aanvullende informatie voor zover deze bij de boeking aan de klant wordt verstrekt (brochure, lijst van gastheren, internet) vormen de basis voor dit aanbod. 1.2. De reisovereenkomst komt tot stand zodra de boeking door GBT aan de klant is bevestigd. Deze bevestiging is niet gebonden aan een bepaalde vorm. Bij of onmiddellijk na het sluiten van de overeenkomst ontvangt de klant een schriftelijke boekingsbevestiging (of schriftelijk per e-mail). Een schriftelijke boekingsbevestiging kan achterwege blijven indien de boeking minder dan 7 werkdagen voor aanvang van de reis plaatsvindt. 1.3. De klant die de boeking verricht, is aansprakelijk voor de contractuele verplichtingen die daaruit voor hemzelf en voor medereizigers voor wie hij boekt, voortvloeien, voor zover hij uitdrukkelijk en expliciet verklaart, de betreffende verplichting op zich genomen te hebben. 2. Diensten en wijziging daarvan 2.1. De door GBT opgenomen verplichtingen vloeien uitsluitend voort uit de inhoud van de boekingsbevestiging, alsmede uit de beschrijving het betreffende reisarrangement die daaraan ten grondslag ligt en overeenkomstig alle informatie en toelichtingen waarop de boeking is gebaseerd. 2.2. GBT heeft reisoperators en dienstverleners, met name de aanbieders van overnachtingen, niet gemachtigd toezeggingen te doen of afspraken te maken die de boekingsbevestiging te boven gaan of daarmee in tegenspraak zijn of die wijzigingen van de bevestigde inhoud van de reisovereenkomst tot gevolg hebben. 3. Aanbetaling, betaling van de resterende reissom 3.1. Met het sluiten van de overeenkomst (ontvangst van de bevestiging van de boeking) en na overhandiging van een verklaring van deelname aan het Garantiefonds conform § 651k BGB (= Duits Burgerlijk Wetboek) dient er een aanbetaling te geschieden. Deze bedraagt 12% van de reissom en van het eventueel afzonderlijk overeengekomen bedrag voor het toegangsbewijs, voor zover er een toegangsbewijs bij het arrangement is inbegrepen. 3.2. Het resterende bedrag dient, voor zover de Verklaring van deelname aan het Garantiefonds is verstrekt, uiterlijk 4 weken voor aanvang van de reis te zijn voldaan, tenzij er een andere termijn overeen is gekomen. Bij boekingen korter dan 4 weken voor aanvang van de reis dient de reissom per direct te worden voldaan. 3.3. De plicht om een verklaring van deelname aan het Garantiefonds te overhandigen, vervalt indien, afwijkend van lid 3.1, de overeengekomen diensten exclusief vervoer van of naar de reisbestemming zijn en er overeengekomen is, dat de gehele reissom pas aan het einde van de reis/het verblijf aan de GBT of aan de aanbieder van de overnachting moet worden voldaan. 3.4. Indien GBT bereid en in staat is om zijn contractuele verplichtingen na te komen, terwijl de klant de aanbetaling of de resterende reissom niet of niet volledig binnen de overeengekomen termijnen voldoet zonder dat de klant zich daarbij kan beroepen op een contractueel of wettelijk recht van retentie, dan heeft GBT na een aanmaning waarin een termijn wordt gesteld het recht de overeenkomst te annuleren en de klant te debiteren voor de annuleringskosten conform artikel 4 van deze overeenkomst in rekening te brengen. 4. Annulering door de klant, omboeking 4.1. De klant kan te allen tijde voor aanvang van de reis zijn boeking annuleren. Om misverstanden te voorkomen, adviseren wij de annulering schriftelijk mee te delen. Doorslaggevend voor het vaststellen van termijnen is de datum van binnenkomst van de annulering bij de GBT. 4.2. Bij iedere annulering heeft GBT het recht op vergoeding van de reeds gemaakte kosten ter voorbereiding van de reis, waarop in mindering gebracht de gebruikelijke besparing wegens niet gemaakte kosten, alsmede de gebruikelijke opbrengst van mogelijke herbezetting. De schadevergoeding omvat de volgende standaardpercentages: a) tot 31 dagen voor aanvang van de reis 10% van de reissom b) van de 30ste tot de 21ste dag voor aanvang van de reis 20 % van de reissom c) van de 20ste tot de 12de dag voor aanvang van de reis 40 % van de reissom d) van de 11de tot de 03de dag voor aanvang van de reis 60 % e) vanaf de 3de dag voor aanvang van de reis en bij wegblijven 90% van de reissom 4.3. Wij adviseren u dringend om een annuleringsverzekering af te sluiten. 4.4. Het staat de klant vrij, aan te tonen dat GBT geen of geringere schade heeft geleden dan de bovengenoemde forfaitaire bedragen. Slaagt de klant hierin, dan is hij slechts verplicht tot betaling van de lagere kosten. 4.5. Het blijft de GBT voorbehouden in een afzonderlijk geval, afwijkend van bovengenoemde percentages, een hogere, reële onkostenvergoeding te eisen, voor zover GBT aantoont dat de ontstane kosten wezenlijk hoger zijn dan het forfaitaire bedrag dat van toepassing is. Indien GBT dergelijke aanspraken doet gelden, dan is GBT verplicht de verlangde schadevergoeding, rekening houdend met de besparingen en een eventuele herbezetting en/of hergebruik van de reisdiensten, in detail en met cijfers te verantwoorden. 4.6. De voornoemde bepalingen laten het wettelijke recht van de klant onverlet om conform § 651b BGB een plaatsvervangende deelnemer te sturen. 4.7. Indien er op verzoek van de klant na het sluiten van de overeenkomst wijzigingen met betrekking tot de reisdatum, het verblijf, de maaltijden of andere diensten plaatsvinden, dan kan GBT zonder dat er sprake is van een wettige aanspraak van de klant op uitvoeren van de omboeking en uitsluitend voor zover dat al mogelijk is, tot de 31ste dag voor aanvang van de reis een omboekingstarief van € 26,- in rekening brengen. Latere omboekingen zijn uitsluitend mogelijk door middel van annulering van de reisovereenkomst conform de bovenstaande annuleringsvoorwaarden en een nieuwe boeking. Dit is niet van toepassing op gewenste mutaties die slechts geringe kosten met zich meebrengen. 5. Verplichtingen van de reisdeelnemers / klanten (ingebrekestelling, melden van klachten, annulering, termijn van uitsluiting) 5.1. De reisdeelnemer is verplicht eventueel optredende tekortkomingen onmiddellijk aan GBT te melden en GBT te verzoeken, deze onvolkomenheden op te lossen. Indien bovengenoemde klachtmelding achterwege blijft, kan de reisdeelnemer slechts aanspraken doen gelden wanneer de tekortkoming veroorzaakt werd door omstandigheden waaraan hij geen schuld heeft. Een klachtmelding bij de betreffende dienstverlener, in het bijzonder de aanbieder van de overnachtingen, is niet voldoende. 5.2. Indien de reis door een onvolkomenheid aanzienlijk aan kwaliteit inboet of indien deze onvolkomenheden om dringende redenen die ook voor GBT inzichtelijk zijn, ertoe leiden dat er redelijkerwijs niet van de reisdeelnemer kan worden gevergd dat hij de reis daadwerkelijk aanvaard, dan kan de reisdeelnemer de reisovereenkomst opzeggen conform de wettelijke bepalingen (§ 651e BGB). De annulering is slechts ontvankelijk indien GBT, respectievelijk haar dienstverlener, een door de reisdeelnemer bepaalde redelijke termijn heeft laten verstrijken zonder het probleem op te lossen. Het is niet nodig een termijn vast te stellen, indien de onvolkomenheid niet kan worden verholpen of deze door GBT of haar dienstverlener niet als zodanig wordt erkend of indien de onmiddellijke opzegging van de overeenkomst wordt gerechtvaardigd door een bijzonder belang van de reisdeelnemer. 5.3. De reisdeelnemer dient zijn aanspraken vanwege het niet nakomen van de contractuele verplichtingen van de zijde van GBT uitsluitend aan het navolgend genoemde adres te richten na afloop van de reis en binnen een maand van de in de overeenkomst genoemde datum van de terugreis. Een klachtmelding waarin een termijn wordt gesteld kan niet worden gericht aan de dienstverleners, met name niet aan de aanbieder van de overnachtingen. Wij adviseren u dringend, uw aanspraken schriftelijk ter kennis te brengen. 6. Bijzondere plichten van de klant / reisdeelnemer bij arrangementen met medische verrichtingen, kuurbehandelingen en wellnessaanbod. 6.1. Bij arrangementen waarvan medische verrichtingen, kuurbehandelingen, een wellness-aanbod of vergelijkbare diensten deel uitmaken, dient de reisdeelnemer voor boeking, voor aanvang van de reis en voor gebruikmaking van deze diensten te informeren of de betreffende behandeling of verrichting voor hem geschikt is, rekening houdend met zijn fysieke gesteldheid, in het bijzonder bij reeds bestaande klachten of ziekten. 6.2. In verband hiermee is GBT zonder uitdrukkelijke afspraak geen bijzondere, in het bijzonder op de reisdeelnemer afgestemde medische voorlichting of informatie over de gevolgen, risico’s en bijwerkingen van dergelijke diensten verschuldigd. 6.3. De bovengenoemde bepalingen zijn, onafhankelijk van het feit of GBT slechts bemiddelaar van dergelijke diensten is of dat deze deel uitmaken van de reisdiensten, van toepassing 7. Aansprakelijkheid 7.1. GBT beperkt zijn aansprakelijkheid voor schade, letselschade uitgezonderd, tot maximaal drie maal de reissom. Deze aansprakelijkheidsbeperking is van toepassing voor zover deze schade noch opzettelijk, noch door grove schuld aan de reisdeelnemer wordt toegebracht of indien GBT als enige verantwoordelijk is door schuld van een aanbieder van de diensten. 7.2. GBT is niet aansprakelijk voor diensten, a) die niet als hoofdbestanddeel deel uitmaken van de overeenkomst en die geen onderdeel zijn van het arrangement van GBT en die in de reisdocumentatie of boekingsbevestiging voor de klant als zodanig herkenbaar zijn aangeduid als dienst van een derde partij, of b) diensten van een andere partij (bijvoorbeeld verblijf in kuuroorden of wellnesscentra, gebruik van sportfaciliteiten, theaterbezoek, tentoonstellingen, uitstapjes, enzovoorts), die slechts worden bemiddeld. Voor zover diensten, zoals medische verrichtingen, therapieën, massages of andere 7.3. geneeskundige behandelingen of verrichtingen die geen deel uitmaken van het arrangement van GBT en die aanvullend op het geboekte arrangement conform artikel 7.2 slechts worden bemiddeld, is GBT niet aansprakelijk voor de dienstverlening noch voor materiële en letselschade. Voor zover dergelijke diensten deel uitmaken van de reisdiensten is GBT niet aansprakelijk voor het welslagen van een geneeskundige of kuurbehandeling. 8. Verjaring 8.1. Aanspraken van de reisdeelnemer conform §§ 651c bis f BGB op grond van letselschade, schade voor de gezondheid en dood ten gevolge van grove opzet of nalatigheid van GBT of een wettige vertegenwoordiger of plaatsvervanger van GBT verjaren na twee jaar. Dat geldt ook vooraanspraken op vergoeding van overige schade ten gevolge van grove opzet of nalatigheid van GBT of een wettige vertegenwoordiger of plaatsvervanger van GBT. 8.2. Alle verdere aanspraken conform §§ 651c bis f BGB verjaren na één jaar. 8.3. De verjaring conform artikel 8.1 en 8.2 begint vanaf de dag na de dag van de in de reisovereenkomst voorziene terugreis. 8.4. Gedurende de lopende onderhandelingen over geldend te maken aanspraken of over omstandigheden, waaruit deze aanspraken voortvloeien, wordt de verjaring opgeschort totdat de reisdeelnemer of GBT weigert de onderhandelingen voort te zetten. De voornoemde verjaringstermijn is op zijn vroegst drie maanden na het beëindigen van de opschorting van kracht. 9. Bevoegde rechtbank Voor rechtsvorderingen van het GBT jegens klanten die zakenmensen, publiekrechtelijke of privaatrechtelijke juridische personen, of personen zijn die in het buitenland zijn gevestigd of wier woonplaats of gewoonlijke verblijfplaats ten tijde van de rechtsvordering onbekend is, wordt als plaats van de bevoegde rechtbank de vestigingsplaats van het GBT overeengekomen. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ © Op deze voorwaarden rusten auteursrechten; RA Noll Stuttgart, 2004–2011 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Touroperator is: Grafschaft Bentheim Tourismus e.V. Voorzitter Raad van Bestuur: Hans-Werner Schwarz | Directeur: Ruth Diekel

Nummer verenigingsregister: 719 | Kantongerecht Nordhorn van-Delden-Str. 1-7 | D-48529 Nordhorn

Tel.: +49 (0) 5921-961196 | Fax: +49 (0)5921-961197 | E-mail: [email protected]

Reisvoorwaarden voor pakketreizen en individuele diensten van het Fremdenverkehrsverband Münsterland e.V.

Voor de door het Fremdenverkehrsverband Münsterland e. V. (ML) aangeboden eigen toeristische pakketreizen en individuele diensten gelden – in aanvulling op de wettelijke bepalingen van de §§ 651 a-m BGB – tussen u als reiziger/gast en ons de volgende algemene reisvoorwaarden. Deze worden inhoud van de tussen ons tot stand gekomen overeenkomst en gelden verder in dezelfde mate voor andere touroperators die in deze brochure voorkomen en waarvoor wij bemiddelen.

1. Sluiten van de overeenkomst 1.1. Met de aanmelding, die telefonisch, per fax, per e-mail of schriftelijk kan plaatsvinden, gaat de gast akkoord met de sluiting van een bindende overeenkomst met ML. De aanmelding geldt ook voor alle door de gast opgegeven deelnemers. De gast is aansprakelijk voor zijn eigen verplichtingen en alle verplichtingen van de aangemelde deelnemers, voorzover hij deze verplichtingen door een uitdrukkelijke verklaring is aangegaan. 1.2. De overeenkomst met ML komt met de boekingsbevestiging tot stand, die de gast direct na acceptatie van de overeenkomst van ML ontvangt. De gast is twee weken aan het aanbod gebonden. 2. Diensten 2.1. De door ML verschuldigde diensten vloeien voort uit de beschrijving in de actuele brochure van ML resp. uit de in de OBIS van ML opgeslagen gegevens. Voor zover de beschrijving in de schriftelijke boekingsbevestiging van de informatie in de brochure afwijkt, heeft de schriftelijke bevestiging voorrang. Overige afspraken, die de omvang van de contractuele diensten vergroten of veranderen, dienen schriftelijk door ML te worden bevestigd. 2.2. Bij boeking van vol- en halfpension wordt de gast erop gewezen, dat de menukaart in dit bedrijf door de dienstverlener soms tot bepaalde gerechten wordt beperkt. 2.3. In de reissom is geen annuleringsverzekering inbegrepen. 2.4. Veranderingen of afwijkingen van individuel diensten t.o.v. de in de overeenkomst opgenomen inhoud, welke na sluiting van de overeenkomst noodzakelijk zijn en niet te kwader trouw door ML zijn doorgevoerd, zijn toegestaan, wanneer de veranderingen of afwijkingen niet aanzienlijk zijn en het karakter van de geboekte reis niet beïnvloeden. 3. Prijzen 3.1. De in de brochure vermelde prijzen zijn totaalprijzen en zijn inclusief BTW. Niet ingebrepen zijn te plaatse te betalen kosten, zoals toeristenbelasting en indien van toepassing, variabele bijkomende kosten zoals bijv. telefoon. 3.2 De vermelde prijzen gelden bij pakketreizen en bouwstenen per persoon. 3.3. De vermelde prijzen en diensten gelden voor het betreffende kalenderjaar en staan vermeld op de boekingsbevestiging en in de dan geldende brochure. 3.4. Voor eventuele extra diensten kan ML een toeslag verlangen. 4. Betaling 4.1. De ML is gerechtigd, na de boekingsbevestiging een aanbetaling van 12 % over de reissom per persoon te verlangen, met een maximum van 250 €, die over de reissom berekend wordt. 4.2. De restantbetaling dient uiterlijk 14 dagen voor het begin van de reis te zijn betaald, als vaststaat, dat de reis doorgang vindt en in het bijzonder niet meer om de onder 6.1. genoemde redenen geannuleerd kan worden. Na ontvangst van de betaling ontvangt de gast de reisbescheiden. In uitzonderlijke gevallen kan anders overeengekomen worden. 5. Annulering van de reis door de gast, omboeking, in de plaatsstelling 5.1. De gast kan op ieder moment voor het begin van de reis annuleren. Bepalend voor de inhouding van kosten is de ingangsdatum van de annuleringsverklaring bij ML die in het belang van de klant schriftelijk moet worden ingediend. 5.2. Het niet aanvangen van de reis zonder uitdrukkelijke annuleringsverklaring geldt niet als ontbinding van de overeenkomst. In dit geval blijft de klant ertoe verplicht, de reissom volledig te voldoen. 5.3. Bij ontbinding van de overeenkomst door de reiziger maakt ML, rekening houdende met de gebruikelijke kostenbesparingen en de gebruikelijke alternatieve aanwendingsmogelijk heden van het reisaanbod, aanspraak op schadevergoeding, die als volgt als een vast percen tage van de reissom wordt bepaald: Bij pakketreizen, kamers en overige individuele diensten Tot en met de 30e dag voor aankomst 10 % Tot en met de 21e dag voor aankomst 20 % Tot en met de 15e dag voor aankomst 30 % Tot en met de 11e dag voor aankomst 40 % Tot en met de 8e dag voor aankomst 45 % Tot en met de 3e dag voor aankomst 50 % Vanaf de 2e dag voor aankomst en bij het niet aanvangen van de reis 80 % van de reissom. De gast heeft het recht aan te tonen, dat de ML een geringere schade heeft geleden. ML heeft eveneens het recht, aan te tonen, dat de concrete schade groter was. Deze schade moet tegenover de reiziger concreet worden gespecificeerd en aangetoond. 5.4. Indien andere dan de geboekte personen aan de reis willen deelnemen, dan moet ML hiervan op de hoogte gesteld worden. Hiervoor worden wijzingingskosten van 15 € berekend. Het is dan noodzakelijk, dat de vervangende persoon alle rechten en plichten van de oorspronkelijke reiziger overneemt. De toetreding van een vervangende persoon kan worden geweigerd, wanneer deze niet in overeenstemming is met de eisen, die aan de reis zijn gesteld, of wanneer zijn deelname in strijd is met wettelijke voorschriften of voorschriften van overheidswege. 5.5. Wanneer op verzoek van de klant na boeking van de reis veranderingen wat betreft reisdata, bestemming, accommodatie of verzorging worden doorgevoerd, dan worden wijzigings kosten van 15 € per wijziging in rekening gebracht, indien de veranderingen geen verlaging van de totaalprijs en een verandering in aanbieder met zich meebrengen. Verzoeken tot omboeking, die na de 30e dag voor het begin van de reis plaatsvinden, kunnen, als deze verzoeken überhaupt nog gehonoreerd kunnen worden, uitsluitend na ontbinding van de reisovereenkomst tegen de geldende voorwaarden en gelijktijdige nieuwe aanmelding worden doorgevoerd. Dit geldt niet voor verzoeken tot omboeking, waaruit slechts lage kosten voortvloeien. Verzoeken tot omboeking dienen bij ML te worden ingediend. 5.6. Bemiddelings-, annulerings- en wijzigingskosten dienen direct te worden betaald. 6. Annulering en opzegging door ML 6.1. ML kan tot twee weken voor vertrek de overeenkomst ontbinden, wanneer het in de reis beschrijving genoemde deelnemersaantal voor de betreffende reis niet werd gehaald. De annuleringsverklaring dient de gast zo snel mogelijk te worden overhandigd. De gast krijgt zijn eventuele aanbetaling per omgaande terug en kan meteen na kennisneming van de ontbinding door ML aanspraak maken op een gelijkwaardige andere reis uit het aanbod van ML, voor zover deze reis zonder meerprijs aan de gast kan worden aangeboden. 6.2. ML kan de overeenkomst zonder inachtneming van een opzegtermijn ontbinden, wanneer de gast de uitvoering van een reis ongacht een vermaning van ML duurzaam verstoort en/of wanneer hij zich dermate in strijd met de overeenkomst gedraagt, dat een onmiddellijke ontbinding van de overeenkomst gerechtvaardigd is. In dit geval behoudt ML aanspraak op de reissom. ML moet rekening houden met de kostenbesparingen en voordelen, die ontstaan, doordat crediteringen door andere dienstverleners plaatsvinden. Eventuele meer kosten voor het terugtransport komen in dit geval voor rekening van de gast. 7. Aansprakelijkheid 7.1. De aansprakelijkheid van ML voor schade, niet zijnde lichamelijk letsel, is beperkt tot ten hoogste driemaal de reissom. Deze beperking geldt voorzover, de schade van de gast niet is veroorzaakt door opzet of grove schuld of ML verantwoordelijk is voor een door de reiziger opgelopen schade alleen als gevolg van schuld van een dienstverlener. 7.2. Gelden voor een door de dienstverlener te verlenen dienst internationale overeenkomsten of hierop berustende wettelijke voorschriften, op basis waarvan aanspraak op schadever goeding uitsluitend onder bepaalde voorwaarden of beperkingen ontstaat of geldigheid heeft, of onder bepaalde voorwaarden uitgesloten is, dan kan ML zich tegenover de gast hierop beroepen. 7.3. ML is niet aansprakelijk voor tekortkomingen in externe diensten, waarvoor zij slechts bemiddelend is opgetreden en die in de reisbeschrijving uitdrukkelijk als externe diensten worden aangemerkt. 7.4. Het afstaan van alle rechten van de gast n.a.v. de reis, onverschillig om welke rechtsgrond, aan derden, ook aan echtgenoten, is uitgesloten. Ook de wettelijke claim van afgestane rechten uit eigen naam is uitgesloten. 7.5 Aanspraken van de reiziger uit de reisovereenkomst volgens §§ 651 c bis 651 f BGB verjaren één jaar na de terugreisdatum. 8. Ongeldigheid van individuele bepalingen Bevoegde rechtbank 8.1. Wanneer een bepaling uit de reisovereenkomst nietig zou worden verklaard, dan is dit niet van invloed op de overige bepalingen. Wanneer de overeenkomst op bepaalde plaatsen ongeldig is of hiaten bevat, dan komt in de plaats van de ontbrekende of nietige bepalingen een geldige bepaling die in overeenstemming is met de overige inhoud van de overeenkomst en het dichtst in de buurt komt van het economische doel van de ontbrekende of ongeldige bepalingen. Hetzelfde geldt voor de ontbrekende reisvoorwaarden. 8.2. Voorzover wettelijk toelaatbaar is, wordt de vestigingsplaats van ML als plaats van bevoegde rechtbank aangemerkt. Dit is uitsluitend de bevoegde rechtbank voor rechtsgeschillen met bij het handelsregister ingeschreven zakenmensen, personen die geen bevoegde rechtbank in Duitsland hebben, of met juridische personen uit het publiek- en privaatrecht. 9.

Overige reisorganisatoren Voor het in de brochure aangeboden eigen aanbod van Münsterland e.V. gelden in principe de voornoemde reisvoorwaarden voor pakketreizen en individuele diensten van ML. De reisvoorwaarden voor pakketreizen en individuele diensten van overige in de brochure genoemde aanbieders zijn rechtstreeks bij de betreffende aanbieders verkrijgbaar.

10. Anderstalige inhoud De vertaling van inhoud en reisvoorwaardes in de brochures van MÜNSTERLAND e. V. in het Nederlands is uitsluitend bedoeld als service voor onze anderstalige gasten. Uitsluitend de Duitse versie van de inhoud en de reisvoorwaarden is wettelijk bindend.

47

Reisvoorwaarden voor de arrangementen van de Tourismusverband Osnabrücker Land e.V. 1. Reisorganisator – reisagent – sluiten van de overeenkomst 1.1. Uw contractpartner bij uw boeking is uitsluitend de in de betreffende reisaankondiging genoemde aanbieder als RO. Uitsluitend met deze RO wordt de reis overeenkomst conform §§ 651 a ff. BGB (Bürgerliches Gesetzbuch) gesloten. 1.2. Indien de boeking plaatsvindt via een andere organisatie dan de betreffende RO, dan treedt deze organisatie uitsluitend op als bemiddelaar (reisagent). Door middel van uw aanmelding voor de reis, die schriftelijk, telefonisch, per telefax of e-mail kan plaatsvinden, doet u de in de reisaankondiging genoemde RO een bindend aanbod voor het afsluiten van een reisovereenkomst op basis van de reisbeschrijving, alle daarin beschreven informatie en deze reisvoorwaarden. 1.3. De reisovereenkomst komt op het moment van ontvangst van de boekingsbevestiging van de RO door de reiziger tot stand. Deze overeenkomst is niet aan een bepaalde vorm gebonden. Bij telefonische of mondelinge boeking wordt onmiddellijk een schriftelijk exemplaar van de boekingsbevestiging aan u toegezonden. 1.4. Indien de boekingsbevestiging van uw aanmelding afwijkt, dan ontvangt u een nieuw aanbod van de RO, waaraan deze 10 dagen is gebonden en dat u binnen genoemde termijn door middel van een uitdrukkelijke bevestiging, het verrichten van een aanbetaling of een restbetaling kunt accepteren. 1.5. Een reiziger, die namens of ten behoeve van (een) medereiziger(s) een overeenkomst aangaat, is hoofdelijk aansprakelijk voor alle verplichtingen die uit de reisovereenkomst voor de aangemelde medereiziger(s) voortvloeien, voorzover de reiziger de bedoelde verplichtingen door middel van een uitdrukkelijke afzonderlijke schriftelijke verklaring op zich heeft genomen. 2. Prestatieverplichting van de RO 2.1. De prestatieverplichting van de RO vloeit uitsluitend voort uit de inhoud van de boekingsbevestiging in samenhang met de ten tijde van de reis geldige prospectus c.q. de reisaan kondiging alsmede alle daarin opgenomen informatie en toelichtingen. 2.2. Dienstverleners, in het bijzonder logiesbedrijven en reisbureaus, zijn door de RO niet gevolmachtigd toezeggingen te doen of overeenkomsten te treffen, die uitgaan boven de inhoud van de reisaankondiging of de boekingsbevestiging of daarmee strijdig zijn dan wel de bevestigde inhoud van de reisovereenkomst te wijzigen. 3. Betaling 3.1. Bij sluiting van de reisovereenkomst (ontvangst van de boekingsbevestiging door de reiziger) is een aanbetaling verschuldigd, die met de totale reissom wordt verrekend. De aanbetaling bedraagt 10% van de reissom per persoon, tenzij in individuele gevallen anders is overeengekomen. 3.2. Het restant van de reissom dient, tenzij in individuele gevallen anders is overeengekomen (zie hiervoor in het bijzonder punt 3.3, lid c), uiterlijk twee weken voor het begin van de reis te zijn betaald, mits vaststaat dat de reis niet meer op grond van de onder punt 5 genoemde redenen kan worden geannuleerd. Indien de boeking binnen twee weken voor het begin van de reis tot stand komt, moet terstond de gehele reissom worden voldaan. 3.3. Alle hiervoor genoemde betalingen zijn niet eerder verschuldigd dan nadat de reiziger een garantiecertificaat conform § 651 k BGB is uitgereikt. Een garantiecertificaat wordt niet uitgereikt indien: a) de reis niet langer duurt dan 24 uur, geen overnachting omvat en de reissom niet hoger is dan € 75,–; b) de RO een publiekrechtelijke rechtspersoon is, over wiens vermogen een insolventieprocedure niet geoorloofd is; c) indien de reisovereenkomst niet in vervoer van en naar het reisdoel voorziet en de totale reissom volgens de met de reiziger overeengekomen betalingsovereenkomst eerst aan het einde van de reis betaald dient te zijn. 4. Niet genoten onderdelen Indien de reiziger als gevolg van voortijdige terugreis, wegens ziekte of om andere redenen, die de RO niet zijn aan te rekenen, bepaalde reisonderdelen niet geniet, dan bestaat geen recht op evenredige restitutie van (een deel van) de reissom. Restitutie aan de reiziger van (een deel van) de reissom in verband met niet genoten onderdelen van de reis vindt wel plaats indien de betreffende dienstverleners dienovereenkomstige terugbetalingen voor de niet genoten onderdelen aan de RO hebben verricht dan wel vaststaat dat de niet genoten onderdelen niet aan de RO in rekening worden gebracht. 5. Ontbinding en annulering door de RO De RO kan, indien het in de reisaankondiging genoemde minimale deelnemeraantal niet wordt bereikt, de reisovereenkomst onder de volgende voorwaarden ontbinden: a) De RO is verplicht de reiziger terstond op de hoogte te stellen van de annulering van de reis op grond van het niet bereiken van het minimale deelnemeraantal. b) Ontbinding van de reisovereenkomst binnen twee weken voor het begin van de reis is niet geoorloofd. c) De reiziger heeft het recht bij annulering deelname aan een minstens gelijkwaardige andere reis te verlangen indien de RO, waar de reis was geboekt, of een andere reisorganisator, die als aanbieder in deze catalogus is opgenomen, in staat is een dergelijke reis zonder meerprijs voor de reiziger uit zijn eigen programma aan te bieden. De reiziger dient onmiddellijk nadat mededeling over de annulering van de reis is gedaan tegenover de RO kenbaar te maken dat hij van dit recht gebruik maakt. 6. Ontbinding door de reiziger, omboeking 6.1. De reiziger kan tot het tijdstip van het begin van de reis de reisovereenkomst door middel van een schriftelijke, aan de RO gerichte verklaring ontbinden. 6.2. Bij ontbinding van de reisovereenkomst door de reiziger maakt de RO in alle gevallen, rekening houdende met de gebruikelijke kostenbesparingen en de gebruikelijke alternatieve aanwendingsmogelijkheden van het reisaanbod, aanspraak op een standaard schadevergoeding, die als volgt als vast percentage van de totale reissom wordt bepaald: – tot en met de 30e dag voor het begin van de reis: 10% (met een minimum van € 25,– per persoon) – tot en met de 21e dag voor het begin van de reis: 30% – tot en met de 11e dag voor het begin van de reis: 40% – vanaf de 10e dag voor het begin van de reis tot en met de dag van het begin van de reis: 60% 6.3. Indien de reiziger aantoont, waartoe deze gerechtigd is, dat de door de RO geleden schade feitelijk nihil of wezenlijk lager is dan de volgens de bovenstaande vaste percentages in rekening gebrachte schadevergoeding, dan is de reiziger slechts verplicht het feitelijke schadebedrag te vergoeden. 6.4. De RO behoudt zich het recht voor in individuele gevallen een hogere schadevergoeding op grond van de hem ontstane schade in rekening te brengen, welke tegenover de reiziger concreet dienen te worden gespecificeerd en aangetoond. 7. Verplichtingen en annulering door de reiziger 7.1. De reiziger is verplicht de RO onmiddellijk van eventuele tekortkomingen op de hoogte te stellen en daarvoor een oplossing te verlangen. Aanspraken van de reiziger komen alleen dan niet te vervallen wanneer de reiziger geen schuld draagt aan het achterwege blijven van een klachtindiening. 7.2. Indien het verloop de reis als gevolg van een tekortkoming in wezenlijke mate wordt beïnvloed, dan is de reiziger gerechtigd de reisovereenkomst conform de wettelijke voor schriften (§ 651 e BGB) op te zeggen. 7.3. De wettelijke verplichting volgens § 651 g, lid 1 BGB, volgens welke de reiziger aanspraken binnen één maand na het contractueel bepaalde einde van de reis tegenover de RO geldend dient te maken, wordt met betrekking tot de met de RO gesloten reisovereenkomst als volgt geconcretiseerd: a) Alle aanspraken, die samenhangen met de reisovereenkomst c.q. de door de RO verleende diensten, ongeacht de wettelijke grondslag, dient de reiziger uitsluitend na afloop van de reis en binnen één maand na de contractueel bepaalde terugreisdatum tegenover de RO geldend te maken. b) Om de aanspraak tegenover de RO in overeenstemming van de gestelde termijn geldend te maken, dient uitsluitend van het in de boekingsbevestiging genoemde adres gebruik te worden gemaakt. Een schriftelijke geldendmaking wordt dringend aanbevolen. 8. Aansprakelijkheid 8.1. De contractuele aansprakelijkheid van de RO voor schade, niet zijnde letsel (ook de aansprakelijkheid voor het niet nakomen van pre- en postcontractuele alsmede indirect uit het contract voortvloeiende verplichtingen) is beperkt tot ten hoogste driemaal de reissom, voorzover a) de schade van de reiziger niet is veroorzaakt door opzet of grove schuld van de RO, of b) de RO verantwoordelijk is voor een door de reiziger opgelopen schade alleen als gevolg van schuld van een dienstverlener. 8.2 De RO is niet aansprakelijk voor tekortkomingen in externe diensten, waarvoor de RO slechts bemiddelend is opgetreden (bijv. sportevenementen, theaterbezoek, tentoon stellingen, excursies etc.) en die in de reisbeschrijving uitdrukkelijk als externe diensten worden aangemerkt. 9. Verjaring Aanspraken van de reiziger op de RO, ongeacht de wettelijke grondslag, echter met uitzondering van vorderingen van de reiziger op grond van onrechtmatige handelingen, verjaren één jaar na de contractueel bepaalde terugreisdatum. Zijn tussen de reiziger en de RO onderhandelingen gaande over geldend gemaakte aanspraken of over omstandigheden, die aan de aanspraak ten grondslag liggen, dan wordt de verjaringstermijn opgeschort totdat de reiziger of de RO voortzetting van de onderhandelingen weigert. Voornoemde verjaringstermijn van één jaar treedt niet eerder in dan 3 maanden na afloop van de opschorting. 10. Bevoegde rechtbank en toepasselijk recht 10.1. De reiziger kan klachten slechts aan de bevoegde rechtbank, binnen wier rechtsgebied de RO is gevestigd, voorleggen. 10.2. Op de gehele wettelijke en contractuele overeenkomst tussen de RO en reizigers, die geen algemeen woon- of vestigingsadres in Duitsland hebben, is uitsluitend het Duitse recht van toepassing. 10.3. Voor klachten van de RO tegenover de reiziger is het woonadres van de reiziger bepalend, tenzij de klacht zich richt tegen in het handelsregister ingeschreven kooplieden, publiek of privaatrechtelijke rechtspersonen of personen, wier woonadres of gebruikelijke verblijf plaats zich niet in Duitsland bevindt, of wier woonadres of gebruikelijke verblijf-plaats op het tijdstip van het indienen van de klacht niet bekend is. In deze gevallen is het vestigingsadres van de RO bepalend.

Colofon Uitgever en redactie: Geheim over de grens Grensoverschrijdend Projectbureau voor Toerisme Stichting ECC (EUREGIO Cross Border Consultancy) Gronausestraat 1258–1260 | 7534 AV Enschede Tel. 053 - 460 51 32 · Fax 053 - 460 51 59 [email protected] www.geheimoverdegrens.nl Concept & vormgeving: Die Gezeiten, Münster Tekst: NLConnection Travel Marketing & Communication, Bremen Druk: Druck- und Verlagshaus FROMM GmbH & Co. KG Fotoverantwoording: De in deze brochure gebruikte foto´s vallen onder het auteursrecht en mogen derhalve niet gekopieerd of zonder toestemming worden gebruikt. De fotos zijn eigendom van de volgende instellingen: Grensoverschrijdend Projectbureau voor Toerisme/ EUREGIO e.V., Münsterland e.V., Grafschaft Bentheim Tourismus e.V., TV Osnabrücker Land e.V., Emsland Tourisik GmbH. Altertumskommission für Westfalen (LWL) (p. 32), Romana Dombrowski (p. 23 onder), Melanie Frischmuth (p. 23 KreativKai), Gemeinde Recke (p. 33 boven), IngImage.com (p. 2 achtergrond boven li), Werner Kallmeyer/TV Osnabrücker Land e.V. (p. 46 boven), Lingen Wirtschaft + Tourismus GmbH (p. 25 onder), Roman Mensing – www.artdoc.de/Münster Marketing (p. 23 boven), Metelen Touristik e.V. (p. 22 midden), Münster Marketing (p. 13), Michael Münch/TV Osnabrücker Land e.V. (p. 36, 38), Sabrina Naundorf (p. 23 Aasee), Ortsmarketing Lienen e.V. (p. 8 midden), Osnabrück Marketing und Tourismus GmbH (p. 8 boven), Stadt Münster Sportamt (p. 22 onder), Teutoburger Wald Tourismus/OWL GmbH (p. 31), Hubert Stroetmann (p. 17 boven), Tourist Information Ochtrup e.V. (p. 22), Touristenformation Bad Bentheim (p. 16), Touristikverein Freren-LengerichSpelle e.V. (p. 33 onder), Touristinformation Bad Bentheim (p. 28 midden), VV Rheine (p. 28 boven), Hartwig Wachsmann/TV Osnabrücker Land e.V. (p. 11 boven, 15 re, 15 li), Gabi Wild (p. 21)

Mede mogelijk gemaakt door

Münsterland e. V. www.deutschland-nederland.eu

Actief over de grens Fietsen en Wandelen in het Duitse grensgebied

Recommend Documents