ACADEMISCHE VRIJHEID NU

De Leidse Studenten Ekklesia en het Studium Generale Universiteit Leiden organiseren het symposium:

ACADEMISCHE VRIJHEID NU Wat is academische vrijheid en waar en hoe wordt die gerealiseerd? Geen discussie over het onderwijs- en onderzoeksbeleid, maar lezingen die uitdagen en kansen laten zien om wetenschap een eigen weg te laten gaan, die niet bij voorbaat bepaald wordt door economische belangen.

Woensdag 31 maart 2004 - Universiteit Leiden Lipsiusgebouw (1175), Cleveringaplaats 1, zaal 005, 15.00-21.30 uur

Toegang gratis, iedereen welkom!

Wat is academische vrijheid en waar en hoe wordt die gerealiseerd? Wetenschapsbeoefening aan de universiteit kan vanuit verschillende inzichten benaderd worden. Wanneer de dienst van de wetenschap aan de maatschappij voorop gezet wordt, komen criteria als nut en economische belangen direct in beeld. Academici worden dan beoordeeld op basis van criteria als aantallen publicaties, afgestudeerden en mogelijkheden om derde geldstromen te genereren ter ondersteuning van het onderzoek. We zouden dit een marktgerichte benadering kunnen noemen. Hier tegenover staat de visie dat wetenschap geen ‘nut’ hoeft te hebben. Kennis is na te streven om de kennis zelf - denken om het denken. De mate waarin een samenleving hiervoor mogelijkheden schept bepaalt haar beschavingsgehalte. In dit licht is onderzoek naar initiatieriten in Papoea Nieuw-Guinea even waardevol of wellicht waardevoller dan dat naar supergeleiders of bijwerkingen van medicijnen. Het begrip academische vrijheid verwijst niet alleen naar de waarde van de wetenschapsbeoefening, maar ook naar de betekenis van het begrip vrijheid. Vrijheid is een belangrijke waarde in de moderne westerse cultuur, meestal verstaan als de mogelijkheid om te handelen en zelf keuzes te maken, zonder daarbij belemmerd te worden door anderen. Vanuit diverse wereldbeelden - waaronder christelijke, socialistische en humanistische perspectieven - kan daar een relationeel vrijheidsbegrip tegenover gezet worden: de mogelijkheid om zelf keuzes te maken en het leven richting te geven met het oog op het ware, goede en schone, en wel in relatie met anderen. Iedere wetenschapper verhoudt zich tot bovengenoemde visies op de academische vrijheid, en maakt daar keuzes in. Wij nodigen enkele academici uit om toe te lichten waar zij zichzelf in dit veld positioneren en, vooral, op welke manier zij de academische vrijheid gestalte geven.

PROGRAMMA

15.00-15.30 uur

Ontvangst met koffie en thee

15.30 uur • Inleiding: Corine van der Loos, Leidse Studenten Ekklesia • Dagvoorzitter: Christiane Berkvens-Stevelinck, hoogleraar Europese cultuur, Katholieke Universiteit Nijmegen en academiepredikant, Universiteit Leiden 15.45 uur • Afshin Ellian, rechtsfilosoof, verbonden aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Universiteit Leiden De kritische onafhankelijkheid van de wetenschap. “Het niveau van een wetenschap wordt bepaald door de mate waarin zij tot een crisis van haar grondbegrippen in staat is" (Martin Heidegger in Sein und Zeit). De academische vrijheid betekent dus óók vrij zijn van eigen bijgeloof en tot kritiek en crisis in staat zijn. De academische vrijheid wordt daarom bedreigd door het streven naar politieke correctheid en het onvermogen bij de herbezinning op de grondbegrippen. 16.05 uur • Hans van Drongelen, studentenpastor van MoTiv, Technische Universiteit Delft Studenten worden bestolen! De huidige studenten zijn lui, tonen weinig initiatief en zijn nergens in geїnteresseerd. Academische vrijheid zal hun worst wezen, want wat moeten ze ermee? De wereld draait toch wel verder, met of zonder hen. De toekomst is wel het laatste waar ze aan denken. Men zegt dat studenten blijkbaar voor deze houding ‘kiezen’. Maar valt er eigenlijk wel iets te kiezen? Vrijheid impliceert een keuzevrijheid. Maar is die er wel? Over het verwijt aan een “verloren generatie” die meedogenloos bestolen wordt.

16.25 uur

Discussie

16.45 uur

Muzikaal Intermezzo door Xavier Baudet

17.00 uur

Pauze met koffie en thee

17.15 uur • Frits Rosendaal, hoogleraar Klinische epidemiologie van hemostase en trombose, LUMC Financiering door de industrie: ondersteuning of omkoping?

17.35 uur • Maarten Hoenen, hoogleraar Wijsbegeerte, Katholieke Universiteit Leuven en hoogleraar Geschiedenis van de middeleeuwse theologie en filosofie, Katholieke Universiteit Nijmegen Gelooft U in academische vrijheid? Op zoek naar de oorsprong van een moderne vraag. Academische vrijheid nu. Het mag voor moderne oren merkwaardig klinken, maar de wortels van het begrip academische vrijheid liggen in de middeleeuwen. De universiteit is een middeleeuwse uitvinding. Ze is ontstaan uit de behoefte de vrijheid van onderwijs en wetenschap door een autonome rechtspersoon te garanderen. De middeleeuwen? Was dat niet de periode waarin het geloof een dergelijk belangrijke rol speelde? Inderdaad. Het geloof garandeerde de vrijheid van onderzoek, waarbij de menselijke rede en de empirische feiten als onbetwistbare bronnen van wetenschappelijke kennis werden beschouwd. In zijn bijdrage wil Maarten Hoenen de middeleeuwse wortels van de moderne begrippen 'academische vrijheid', 'empirisch onderzoek' en 'wetenschappelijke objectiviteit' blootleggen om zo de genetische code van de hedendaagse kennismaatschappij en van het debat over het nut van de academische vrijheid te achterhalen. 17.55 uur

Discussie

18.15 uur

Borrel in de LAK foyer

19.00 uur

Diner

(Aanmelden voor het diner: werkdagen 9.30-12.00 uur bij het secretariaat LSE: 071 5134558 of [email protected] tot uiterlijk donderdag 25 maart. Kosten: € 12,- p.p. / € 8,- voor studenten en minima)

20.00 uur • Kees Schuyt, hoogleraar Sociologie, Universiteit van Amsterdam en lid van de WRR Academische vrijheid en academische vorming. Academische vrijheid bestaat vooral in een onafhankelijkheid van geest. Onafhankelijkheid in denken, in redeneringen en vooral in het doen van wetenschappelijk onderzoek. In de onderzoekspraktijk wordt tegenwoordig deze onafhankelijkheid op de proef gesteld. Opdrachtonderzoek leidt soms tot beïnvloeding. De onafhankelijkheid van een onderzoek(st)er werd vroeger gegarandeerd door de maatschappelijke positie aan een universiteit. Ook die is thans aan veel invloeden onderhevig. Academische vrijheid is het resultaat van een goede academische vorming. Wordt in de huidige BAMA structuur nog voldoende tijd en aandacht gegeven aan de cruciale vaardigheden die in de academische vorming moeten worden verworven?

20.30 uur • Discussie / Forum

Met dank aan Dr. M. van Wichenstichting; Radboudstichting Wetenschappelijk Onderwijsfonds.

Leidse Studenten Ekklesia In de Leidse Studenten Ekklesia werken kerken samen ten dienste van studenten van universiteit en hogeschool. Studenten krijgen er de kans om kennis te nemen van datgene wat binnen levensbeschouwelijke tradities wordt aangereikt. In het eigen ‘huis’, Rapenburg 100-102, worden verschillende activiteiten aangeboden, zoals inleidingcursussen in bijbel en geloof, filosofische oriëntatie, gespreksgroepen over levensvragen, culturele activiteiten, symposia over maatschappelijke vragen, reizen. De pastores leggen ook contacten met verenigingen, faculteiten e.d., om te luisteren naar wat studenten beweegt. Voor persoonlijke gesprekken kan altijd een beroep op hen gedaan worden. Zondags worden er diensten gehouden in de Hooglandse kerk. www.ekklesia.leidenuniv.nl Studium Generale Universiteit Leiden Het Studium Generale is een zelfstandige interfacultaire onderwijsvoorziening van de Universiteit Leiden, die lezingenreeksen en symposia organiseert, over onderwerpen van een algemeen wetenschappelijk en interdisciplinair karakter. De doelgroep is in eerste instantie de studenten, maar de toegang is vrij voor alle geïnteresseerden. www.studiumgenerale.leidenuniv.nl

Organisatie / Informatie: - Leidse Studenten Ekklesia, Rapenburg 100-102, 2311 GA Leiden Corine van der Loos, tel. 06 21401505, [email protected] - Studium Generale Universiteit Leiden, Postbus 9500, 2300 RA Leiden Josette Molenaar, tel. 071 5277295, [email protected]