AARDRIJKSKUNDE - INFORMATICA MAVO - TOERISME- WETENSCHAPPEN - WISKUNDE

AARDRIJKSKUNDE - INFORMATICA – MAVO TOERISME- WETENSCHAPPEN - WISKUNDE Vorm geven aan zorg vanuit Handelingsgericht Werken 1

Inleiding In het pedagogisch project van veel scholen vind je de intentie terug om aan iedere leerling een gepersonaliseerde zorg te verstrekken. De toename van het aantal zorgvragen leidt echter bij het nastreven van deze betrachting tot een spanningsveld. Vooral de frequente attesteringen voeden de perceptie over een ontoereikende en niet realiseerbare zorg. Tegelijkertijd verwachten de leerlingen en hun ouders alsmaar meer dat de school anticipeert op beperkingen die het leren bemoeilijken. Enerzijds proberen heel wat leraren in de klas overzicht te behouden op leerzorgvragen en antwoorden te formuleren op de noden van de leerlingen. Anderzijds geven leraren aan dat ze voortdurend botsen tegen de grenzen van hun draagkracht. Het zogenaamde Handelingsgericht Werken (HGW) biedt een kader waarin de zorg voor iedere leerling en de ondersteuning van de leraar bij het verwezenlijken van die zorg concreet vorm kan krijgen.

2

Het leerzorgcontinuüm Verder in deze tekst gaan we dieper in op het HGW. Het is echter voor leraren ook belangrijk om te weten waar de zorg die je kunt bieden zich situeert. Anders gezegd: wat situeert zich binnen de grenzen van onze taak als leraar en wanneer kunnen en moeten we ook een beroep doen op externe partners?

In die context gebruiken beleidsmakers, directies, CLB's, GON-begeleiders en de cel leerlingenbegeleiding het zogenaamde leerzorgcontinuüm. Uit de voorstelling van het zorgcontinuüm hierboven leren we een aantal zaken. -

-

We onderscheiden vier fasen, maar het gaat ook om een continuüm. Dit wil zeggen dat alle leerlingen hier hun plaats in hebben. Zorg blijft niet beperkt tot leerlingen die nood hebben aan extra begeleiding. Afhankelijk van de behoeften van individuele leerlingen kan die zorg een meer concrete invulling krijgen. De zorg wordt intensiever en beperkt zich tot een kleinere groep leerlingen. Naarmate de zorg toeneemt, is ze niet alleen meer het domein van de leraar. In die fasen komen ook leerlingenbegeleiders, het CLB en GONbegeleiders meespelen. Aangezien het om een 'continuüm' gaat, zijn de verschillende fasen door stippellijnen omrand. De noden van de leerlingen kun je niet in hokjes plaatsen. Het principe dat de ene leerling intensiever begeleid wordt dan de andere leerling is belangrijker dan de vraag in welke fase een leerling op een bepaald moment zit. Het continuüm zit daarenboven in de zorgvisie van de school ingebed.

In wat volgt beschrijven we in het kort de vier fasen van het zorgcontinuüm. Fase 0: brede basiszorg Dit is de zorg voor alle leerlingen en is een opdracht van elke leraar. Het maakt deel uit van zijn pedagogisch en didactisch handelen. Uitgangspunt hierbij is dat er in elke klas verschillen zijn tussen de leerlingen en dat de leraar hiermee rekening houdt. De aanpak is erop gericht dat zo weinig mogelijk leerlingen naar fase 1 gaan door een antwoord te kunnen bieden op de noden van zoveel mogelijk leerlingen. Binnen de school kunnen de collega’s elkaar hierin ondersteunen, o.a. via de vakgroepwerking. Daarnaast kunnen leraren en de school een beroep doen op de pedagogische begeleiding om fase 0 verder vorm te geven. In essentie gaat het hier dus om: o het creëren van een krachtige leeromgeving met motiverende taken; o differentiëren en rekening houden met diversiteit; o het systematisch opvolgen van alle leerlingen. Kortom: goede didactiek voor alle leerlingen. Fase 1: verhoogde zorg Sommige leerlingen hebben naast brede basiszorg nood aan extra ondersteuning. Veelal is het de begeleidende klassenraad die dit signaleert. De realisatie van extra maatregelen gebeurt bij voorkeur nog in de klascontext, of ten minste binnen de reguliere werking en omkadering van een school. De begeleidende klassenraad maakt veelal de afspraken

en dit in samenspraak met de ouders en de betrokken leerling. STICORDImaatregelen kunnen hier een onderdeel van zijn. Een diagnose van een leerstoornis hoeft niet en indien wel gaat het om leerlingen die eerder in fase 2 een traject doorlopen hebben. Ondersteuning in deze fase kan op het niveau van de leraren geboden worden door de begeleidingsdienst en het CLB. Individuele begeleiding van leerlingen door CLB-medewerkers gebeurt pas in fase 2. In essentie gaat het hier om: o o o o o

leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften; zorg binnen de klas- en/of schoolcontext; nauw overleg binnen de klassenraad en met het CLB; ondersteuning en afspraken in nauw overleg met ouders en leerling; realisatie van het gemeenschappelijk curriculum maar met verdere differentiatie.

Fase 2: uitbreiding van zorg Hier volstaat verhoogde zorg binnen de context van de klas niet meer. Het CLB wordt op vraag van de school en/of de leerling/ouders betrokken bij de individuele probleemanalyse. We vertrekken van de maatregelen op niveau van fase 1 en bouwen verder. Een CLB-medewerker of een externe expert ondersteunt de leerling – op basis van een diagnose – verder. Dit kan kortdurend zijn. Dit alles gebeurt natuurlijk in onderling overleg met de cel leerlingenbegeleiding en/of het zorgteam, de ouders en de leerling. Fase 3: overstap naar een school op maat Indien de (aangepaste) uitbreiding van zorg onvoldoende tegemoet kan komen aan de onderwijsbehoeften van de leerling of indien de zorgvraag de draagkracht van de school overstijgt, kan een overstap naar een school op maat een zinvol alternatief zijn. De principes van het HGW die hieronder aan bod komen, situeren zich in fase 0 (brede basiszorg) van het hierboven geschetste leerzorgcontinuüm. Een aantal van die principes zijn ook toepasbaar op het niveau van fase 1 (verhoogde zorg). 3

Handelingsgericht Werken Binnen de brede basiszorg wordt er gezocht naar een didactische aanpak die maximaal aan de noden, leerstijlen en voorkeuren van iedere leerling tegemoet komt. Indien gewenst bekijken vakbegeleiders samen met de leraar en/of de vakgroep hoe dit binnen hun specifiek vakgebied gerealiseerd kan worden. Verder in de tekst vind je een reeks suggesties hieromtrent.

De cruciale vraag die we proberen te beantwoorden is de volgende: ”Hoe kunnen algemene didactische principes die bijdragen tot een brede zorg vorm krijgen in de dagdagelijkse lespraktijk binnen een specifiek vakgebied”? Om op deze vraag antwoord te bieden, moeten we eerst de algemene didactische principes en richtlijnen in functie van een brede basiszorg verkennen. Deze algemene didactische principes werden in functie van die brede zorg uitgewerkt binnen het concept ‘Universal design for learning’. Universal Design for Learning (UDL) vindt zijn oorsprong bij Universal Design. Dit begrip ontstond in de architectuur. Het betekent dat gebouwen zo ontworpen moeten worden dat er een zo divers mogelijke groep tegelijk gebruik van kan maken. Ron Mace, stichter van het Centrum for Universal Design aan the State University of North Carolina, werkte aan het creëren van toegankelijke omgevingen die bruikbaar zijn voor iedereen ongezien de beperking, leeftijd enzovoort. Het begrip ‘Universal design’ werd vertaald naar de onderwijscontext. De essentie van UDL is flexibiliteit en alternatieven voorzien om tegemoet te komen aan de verschillende noden, leerstijlen en voorkeuren van iedere leerling. Dit vertaalt zich in drie didactische principes, telkens met drie richtlijnen die betrekking hebben op:   

het variëren in de manier waarop informatie wordt aangeboden; de wijze waarop de verwerking van de informatie wordt ondersteund; de betrokkenheid van de leerling bij het leerproces.

Het onderstaande schema geeft een overzicht van deze algemene didactische principes en de daaraan gekoppelde richtlijnen voor een brede basiszorg. We kunnen een aantal richtlijnen ook op het niveau van de verhoogde zorg toepassen.

In onderstaande links proberen we nu elk van deze 9 richtlijnen te concretiseren vanuit enkele verwante vakgebieden: aardrijkskunde, toerisme, biologie, chemie, fysica, informatica, mavo, natuurwetenschappen 1ste graad en wiskunde.        

Aardrijkskunde Biologie en natuurwetenschappen Chemie Fysica Informatica MAVO Toerisme Wiskunde

Klik op je vakgebied en je krijgt een mindmap met bijlagen specifiek bestemd voor je vakgebied te zien. Onder de rode pijltjes ontdek je concrete voorbeelden, teksten, illustraties, lessen … Merk ook op dat de afzonderlijke mindmaps vanuit een gemeenschappelijke mindmap opgebouwd zijn. Het kan eventueel nuttig zijn om over het muurtje van je eigen vak heen te kijken en inspiratie bij de mindmap van een verwant vakgebied op te doen. We nodigen je dan ook graag uit om vanuit dit kader na te denken over een verdere realisatie van de leerzorg binnen de context van je eigen school of studierichting. Je zult ongetwijfeld zaken die je nu al toepast, kunnen situeren in het kader van HGW en nieuwe zaken op het spoor komen. Vergeet vooral niet: “De leraar doet er toe.” Dit is misschien een cliché, maar ons dagelijks contact met leraren in de scholen brengt ons tot het besef dat dit cliché althans klopt. Bronnen: - Joost Laermans, Jan Schokkaert, Visie op zorg voor de leerlingen in het secundair onderwijs, M-VVKSO-2012-028. - Hendrik Despiegelaere, Vorm geven aan zorg vanuit HGW, Ondersteuning vanuit de pedagogische begeleiding, Teamdag SO oktober 2012. An Callemeyn Geert Delaleeuw Luc Gheysens An Quaghebeur Dirk Vansteenkiste David Vromant Peter Willems

AARDRIJKSKUNDE iPads in de lessen aardrijkskunde CURSUSCODE: I14-227 DOCENT: diverse docenten DATUM EN UUR: woensdag 12 februari 2014 van 14.00 u. tot 16.30 u. LOCATIE: Sint-Pieterscollege - Sint-Jozefshandelsschool Blankenberge

Dag van aardrijkskunde CURSUSCODE: D14-034 DOCENT: diverse docenten DATUM EN UUR: zaterdag 22 maart 2014 - voormiddag LOCATIE: KU Leuven Kulak Kortrijk

BIOLOGIE Dag van biologie en natuurwetenschappen CURSUSCODE: D14-020 DOCENT: diverse docenten DATUM EN UUR: zaterdag 25 januari 2014 - voormiddag LOCATIE: Labocomplex Sint-Rembert Torhout

iPads in de lessen Biologie, Chemie, Fysica of Natuurwetenschappen CURSUSCODE: I14-217 DOCENT: diverse docenten DATUM EN UUR: woensdag 12 februari 2014 van 14.00 u. tot 16.30 u. LOCATIE: Sint-Pieterscollege - Sint-Jozefshandelsschool Blankenberge

CHEMIE iPads in de lessen Biologie, Chemie, Fysica of Natuurwetenschappen CURSUSCODE: I14-217 DOCENT: diverse docenten DATUM EN UUR: woensdag 12 februari 2014 van 14.00 u. tot 16.30 u. LOCATIE: Sint-Pieterscollege - Sint-Jozefshandelsschool Blankenberge

Dag van chemie CURSUSCODE: D14-027 DOCENT: diverse docenten DATUM EN UUR: zaterdag 22 februari 2014 - voormiddag LOCATIE: Labocomplex Sint-Rembert Torhout

FYSICA Dag van fysica CURSUSCODE: D14-007 DOCENT: diverse docenten DATUM EN UUR: woensdag 9 oktober 2013 van 14.00 u. tot 17.00 u. LOCATIE: Labocomplex Sint-Rembert Torhout


INFORMATICA Digitale evaluatie van opdrachten informatica CURSUSCODE: I14-209 DOCENT: Kris Mostrey DATUM EN UUR: woensdag 2 oktober 2013 van 13.30 u. tot 16.30 u.

LOCATIE: Vzw Scholengroep Sint-Michiel Roeselare

iPad voor beginners CURSUSCODE: I14-095 DOCENT: Jo Bultheel en Gino Vanherweghe LOCATIE BRUGGE: woensdag 16 oktober 2013 van 14.00 u. tot 17.00 u. LOCATIE KORTRIJK: woensdag 23 oktober 2013 van 14.00 u. tot 17.00 u.

Een animatiefilm met de klas CURSUSCODE: I14-068 DOCENT: Jo Bultheel en Gino Vanherweghe DATUM EN UUR: maandag 21 oktober 2013 van 09.00 u. tot 16.00 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

Werken met digitale beelden - Alles over Picasa CURSUSCODE: I14-076 DOCENT: Gino Vanherweghe DATUM EN UUR: dinsdag 12 november 2013 van 09.00 u. tot 16.00 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

Mogelijkheden met iPad(s) en digiborden (beamer) in de klas CURSUSCODE: I14-101 DOCENT: Gino Vanherweghe DATUM EN UUR: woensdag 13 november 2013 van 09.00 u. tot 12.00 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

Een schoolwebsite bouwen met Joomla - beginners CURSUSCODE: I14-072 DOCENT: Jo Bultheel en Gino Vanherweghe DATUM EN UUR: maandag 18 november 2013 van 09.00 u.tot 16.00 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

Specialist in beeldbewerking met PhotoShop Elements CURSUSCODE: I14-074 DOCENT: Gino Vanherweghe DATUM EN UUR: dinsdag 26 november 2013 en dinsdag 10 december 2013 van 09.00 u. tot 16.00 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

Presenteren met Prezi CURSUSCODE: I14-077 DOCENT: Gino Vanherweghe DATUM EN UUR: woensdag 27 november 2013 van 14.00 u. tot 17.00 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

Digitale media in de les - intro CURSUSCODE: I14-199 DOCENT: Filip Bourgeois DATUM EN UUR: vrijdag 29 november 2013 van 09.00 u. tot 12.00 u. LOCATIE: KU Leuven Kulak Kortrijk

Digitale media in de les - verdiepende sessie CURSUSCODE: I14-200 DOCENT: Filip Bourgeois DATUM EN UUR: vrijdag 29 november 2013 van 13.00 u. tot 16.00 u. LOCATIE: KU Leuven Kulak Kortrijk

Excel 2010 efficiënt gebruiken als leraar CURSUSCODE: I14-075 DOCENT: Jo Bultheel DATUM EN UUR: maandag 9 december 2013 van 09.00 u. tot 16.00 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

Word 2010 efficiënter gebruiken als leraar

CURSUSCODE: I14-080 DOCENT: Gino Vanherweghe DATUM EN UUR: dinsdag 7 januari 2014 van 09.00 u. tot 16.00 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

Een schoolwebsite bouwen met Joomla - gevorderden CURSUSCODE: I14-073 DOCENT: Jo Bultheel en Gino Vanherweghe DATUM EN UUR: maandag 13 januari 2014 van 09.00 u. tot 16.00 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

Alles van Google gebruiken in de klas CURSUSCODE: I14-094 DOCENT: Gino Vanherweghe DATUM EN UUR: vrijdag 17 januari 2014 van 09.00 u. tot 16.00 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

Schoolkrant en uitnodigingen met MS Publisher CURSUSCODE: I14-078 DOCENT: Jo Bultheel DATUM EN UUR: maandag 20 januari 2014 van 09.00 u. tot 12.00 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

Lesmateriaal voor je digibord aanmaken met Prowise Presenter CURSUSCODE: I14-088 DOCENT: Gino Vanherweghe DATUM EN UUR: woensdag 22 januari 2014 van 14.00 u. tot 17.00 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

De ultieme startpagina voor je school, klas of vak: Yurls! CURSUSCODE: I14-079 DOCENT: Gino Vanherweghe DATUM EN UUR: maandag 27 januari 2014 van 09.00 u. tot 16.00 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

Een weblog met de klas CURSUSCODE: I14-081 DOCENT: Jo Bultheel en Gino Vanherweghe DATUM EN UUR: maandag 3 februari 2014 van 09.00 u. tot 16.00 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

Gratis handige onmisbare tools voor leraren en beleidsmensen CURSUSCODE: I14-089 DOCENT: Gino Vanherweghe DATUM EN UUR: dinsdag 4 februari 2014 van 09.00 u. tot 16.00 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

Dag van ICT CURSUSCODE: D14-024 DOCENT: diverse docenten DATUM EN UUR: vrijdag 7 februari 2014 - volledige dag LOCATIE: KU Leuven Kulak Kortrijk

Lesmateriaal voor je digibord aanmaken met ActivInspire CURSUSCODE: I14-087 DOCENT: Gino Vanherweghe DATUM EN UUR: maandag 10 februari 2014 van 09.00 u. tot 16.00 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

iPads in de lessen informatica CURSUSCODE: I14-222

DOCENT: Bjorn Carreyn, Tommy Verburgh en Johan Lowyck DATUM EN UUR: woensdag 12 februari 2014 van 14.00 u. tot 16.30 u. LOCATIE: Sint-Pieterscollege - Sint-Jozefshandelsschool Blankenberge

Presentaties met PowerPoint 2010 CURSUSCODE: I14-082 DOCENT: Jo Bultheel DATUM EN UUR: vrijdag 14 februari 2014 van 09.00 u. tot 16.00 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

Lesmateriaal voor je digibord aanmaken met Smart Notebook CURSUSCODE: I14-086 DOCENT: Gino Vanherweghe DATUM EN UUR: dinsdag 18 februari 2014 van 09.00 u. tot 16.00 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

Lesmateriaal voor je digibord aanmaken met Interwrite Workspace CURSUSCODE: I14-085 DOCENT: Gino Vanherweghe DATUM EN UUR: maandag 24 februari 2014 van 09.00 u. tot 16.00 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

Moderne communicatietechnieken CURSUSCODE: I14-067 DOCENT: Jo Bultheel DATUM EN UUR: maandag 17 maart 2014 van 13.30 u. tot 16.30 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

Mindmappen met kinderen/jongeren CURSUSCODE: I14-092 DOCENT: Jo Bultheel DATUM EN UUR: maandag 17 maart 2014 van 09.00 u. tot 12.00 u.

LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

Orde en recht in cyberspace Een confrontatie van de onderwijssector met de virtuele realiteit CURSUSCODE: I14-196 DOCENT: Luc Beirens DATUM EN UUR: dinsdag 18 maart 2014 van 09.00 u. tot 16.00 u. LOCATIE: KU Leuven Kulak Kortrijk

Wat is er nieuw in Windows 8.1 t.o.v. Windows 7? Het gebruik van Windows 8.1 op een tablet CURSUSCODE: I14-208 DOCENT: Dries Vandewalle DATUM EN UUR: woensdag 19 maart 2014 van 14.00 u. tot 17.00 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

Muziek opnemen en bewerken CURSUSCODE: I14-090 DOCENT: Jo Bultheel en Gino Vanherweghe DATUM EN UUR: vrijdag 28 maart 2014 van 09.00 u. tot 16.00 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

Serious gaming met de klas CURSUSCODE: I14-093 DOCENT: Gino Vanherweghe DATUM EN UUR: dinsdag 29 april 2014 van 09.00 u. tot 16.00 u. LOCATIE: DPB-centrum d’Abdij Brugge

NATUURWETENSCHAPPEN Dag van biologie en natuurwetenschappen CURSUSCODE: D14-020 DOCENT: diverse docenten DATUM EN UUR: zaterdag 25 januari 2014 van 09.00 u. tot 12.00 u. LOCATIE: Labocomplex Sint-Rembert Torhout


WISKUNDE Dag van wiskunde (tweede en derde graad) CURSUSCODE: D14-011 DOCENT: diverse docenten DATUM EN UUR: zaterdag 23 november 2013 van 09.00 u. tot 13.00 u. LOCATIE: KU Leuven Kulak Kortrijk

Dag van wiskunde (eerste en tweede graad) CURSUSCODE: D14-013 DOCENT: diverse docenten DATUM EN UUR: zaterdag 30 november 2013 van 09.00 u. tot 12.30 u. LOCATIE: KU Leuven Kulak Kortrijk

iPads in de lessen wiskunde CURSUSCODE: I14-218 DOCENT: diverse docenten DATUM EN UUR: woensdag 12 februari 2014 van 14.00 u. tot 16.30 u. LOCATIE: Sint-Pieterscollege - Sint-Jozefshandelsschool Blankenberge

AARDRIJKSKUNDE - INFORMATICA MAVO - TOERISME- WETENSCHAPPEN - WISKUNDE

Recommend Documents