Aanvankelijk en voortgezet technisch lezen Werkconferentie 24 september 2014 Ebelien Nieman
[email protected] www.niemantaal.nl
Doel
Aan de slag met je eigen leespraktijk • didactiek • informatie leerlijnen • leerkrachtvaardigheden • differentiatie
Opbrengstgericht en motiverend leesonderwijs: aanvankelijk en voortgezet leesonderwijs 10 tips: Goede leesstart = goede mondelinge taal/woordenschat x geletterde ervaringen x fonologische processen 1. Stillezen in een rijke leeromgeving 2. Goede planmatige instructie aan de kinderen die het nodig hebben (zo nodig met behulp van een goede methode) 3. Betekenisvol,functioneel en uitdagend: interessante leesstof uitgaande van vragen, belangstelling van kinderen, thema’s 4. Koppeling met andere taaldomeinen zoals schrijven, spreken (voordragen,presenteren), taalverzorging, informatieverwerving, 5. Boekpromotie/leesbevordering 6. Voldoende tijd voor taal en lezen inplannen (zie kwaliteitskaart tijd voor taal/lezen www.schoolaanzet.nl) 7. Coöperatieve werkvormen in een heterogene setting 8. Coaching leerkrachten t.b.v. instructie en differentiatievaardigheden en gericht op het geven van doelgericht leesonderwijs 9. Onderhouden van het vlot (en met begrip) lezen 10. Ouders betrekken bij het leesonderwijs
vooral
Een goede leesstart Boekoriëntatie Verhaalbegrip Functies van geschreven taal Koppeling tussen gesproken en geschreven taal • Taalbewustzijn • Alfabetisch principe • Functioneel Lezen en schrijven • • • •
Interactief voorlezen gericht op begrijpen van het boek • Werk je vooral aan de tussendoelen begrijpend luisteren (taalvaardigheid, woordenschat, achtergrondkennis en kennis van verhaalopbouw) • Je stimuleert complex taalgebruik • Leren kinderen de taal van boeken • Bevorder je begrip van zin –en verhaalstructuren • Leren kinderen ook met behulp van televisie en digitale boeken, sites en CD-roms.
Tip 1: Stillezen in een rijke leeromgeving o.a. boeken in klasbieb, variatie in leesstof
Tip 2:Goede planmatige instructie • Beginsituatie van de kinderen vastleggen • Welke kinderen vallen uit (fonemisch bewustzijn,analyse en synthese, letterclusters, letterkennis) • Welke kinderen lezen al en hebben meer uitdaging nodig • Kijk kritisch naar de methode (leg het accent op lezen!!) • Elementaire leeshandeling aanvankelijk centraal, zingend lezen, zsm lezen van zinnen en teksten Advies: houdt tempo van letteraanbieding erin! Zo snel mogelijk zo veel mogelijk letters leren. Hang alle letters op!
Differentiatiemodel 1 Introductie Start van de les Instructie en begeleide inoefening hele groep Verlengde instructie/begeleide inoefening Zelfstandige
aan groepje instructieafhankelijke leerlingen
Verwerking
Zelfstandige verwerking Feedback Afsluiting
Differentiatiemodel 2 Introductie Start van de les
Instructie en begeleide inoefening deel groep Zelfstandige verwerking Instructie
Zelfstandige verwerking Instructiegevoelige groep
onafhankelijke groep Feedback
Verlengde Instructie/begeleide inoefening Instructieafhankelijke groep Zelfstandige verwerking
Feedback Afsluiting
Differentiatiemodel 3 Voorbereiding Start van de les Instructie en begeleide inoefening deel groep Zelfstandige verwerking
Feedback Instructie en begeleiding
Zelfstandige verwerking
Verlengde
Instructiegevoelige groep
Instructie/begeleide inoefening
Feedback Zelfstandige verwerking
Instructieonafh. groep Afsluiting
instructieafhankelijk groep
Zelfstandige verwerking
Oefenen van basistechniek didactiek
lezen - oefenen - lezen 1.verhaal (voor)lezen 2. oefenen 3. lezen
(voortgezet) technisch lezen didactiek
oriënteren – welk type woord staat centraal, wat zijn de specifieke kenmerken: instructie
decoderen – met behulp van woordrijen en flitsen: begeleid oefenen
toepassen – het geoefende toepassen in een tekst: begeleide verwerking
Organisatiemodel taal/lezen • • • • • • • •
Allerlei taal/leesactiviteiten (schrijven/spelling) Instructie aan zwakke lezers met de methode of teksten Zelfstandig werken Plezier in lezen en schrijven en spreken Gevarieerd leesaanbod Coöperatieve werkvormen Elke dag lezen Inzet computer (Kansrijke taal: kinderportaal, webquest, www.kidsweek.nl)
Organisatiemodel taal/lezen Verhaal maandag dinsdag woensdag Donderdag vrijdag
stillezen
strips
Informatie kidsweek
gedicht
prenten boek
Tip 3: Betekenisvol en functioneel Thema’s die centraal staan of actueel zijn
Tip 4: Koppeling met andere taaldomeinen zoals schrijven, spreken (voordragen,presenteren), en taalverzorging • • • • • • • •
Lees- en schrijfmotivatie Technisch lezen Spelling en interpunctie Begrijpend lezen Strategisch schrijven Informatieverwerving (Lees)woordenschat Reflectie op geschreven taal/ praten over boeken
Tip 5: Boekpromotie/bevordering
• Boeken top 10 • Praten over boeken:spel van Chambers • Boeken een beoordeling geven • Canon (zie kwaliteitskaart leesbevordering)
Tip 6:Voldoende tijd voor taal en lezen •www.schoolaanzet.nl Dagelijks lezen 4 dagen in de week instructie en begeleidingstijd plannen 4/5 x in de week stillezen/organisatiemodel taal-lezen
Tip 7: coöperatieve werkvormen in een heterogene setting Koorlezen
Tip 8: onderhouden vlot en vloeiend lezen;woorden en teksten
Veilig & vlot
Tip 9:Coaching van de leerkracht • Excellente instructie (doelgericht) volgens directe instructiemodel(IGDI/ADIM) • Automatiseren en vloeiend lezen in groep 3 en 4 centraal stellen, in hogere groepen vloeiend lezen onderhouden • Lezers die dreigen te stagneren kunnen motiveren • Handleiding van een goede methode goed gebruiken • Geen leeslessen uit laten vallen • Evalueren/reflecteren • Doelgericht en planmatig werken uitgaande van leerlijnen op leesgebied • Hoge verwachtingen (hoge doelen stellen) • Goed klassenmanagement • Interactiverende instructie en begeleide oefening
Tip 10:Ouderbetrokkenheid
• Wat hebben ouders nodig om hun kind te kunnen ondersteunen • Samen Beter Lezen • Educatief partnerschap (visie) • Ouderhulpkaarten • Activiteiten met ouders organiseren waarbij lezen een rol speelt, help ouders om de juiste dingen te doen (zie stappenplan nieuwe veilig leren lezen)
Meer info?
[email protected] www.schoolaanzet.nl
