Een renderende varkensketen Rendementsdebat 3 februari 2009 Varkens-Showroom Dalfsen
Aanleiding: Symposium Perspectief en Rendement 20 juni 2008 Dalfsen 50 Rendementstrainingen Dalfsen/Sterksel 2008/2009
Opzet Rendementsdebat Brainstormgroep 9 personen Rendementsdebat 36 personen Gehele varkensketen
Sanering varkenshouders
Gezond Rendement Varkensketen Zonder rendement geen perspectief
Huidige strijd kent enkel verliezers
35000 30000
1988
25000 20000 15000
1998
10000 5000 0
2008 2013 Aantal varkenshouders
Elke 10 jaar halvering aantal varkenshouders Blijvers gaan hierdoor niet beter renderen !
Hoe tellen we marge ?
Perspectiefvolle oplossingen:
zeugenhouderij
Langjarig saldo KWIN € 325 Lasten € 3000 / zeug - € 360 Arbeid € 5 / big x 27 - € 135 Mineralen, overige - € 90 Tekort: € 260
In- en verkoopclub Horizontale bundeling van alleen varkenshouders: MACHT !
Verzamelde krachten 36, allen ook aanwezig tijdens het rendementsdebat incl. kerngroep
Varkenshouders: mevr. Marijke Nooijen, vermeerdering dhr. Gerben Wanink, vermeerdering / vleesvarkens dhr. Ard Hoornenborg, vermeerdering / vleesvarkens Vereniging varkensproducenten: dhr. Wyno Zwanenburg, voorz. NVV mevr. Annechien ten Have-Mellema, voorz. LTO Vakgroep Varkenshouderij dhr. Erik Thijssen, voorz. European Pig Producers NL Voerleveranciers: dhr. Bennie Hutten, ForFarmers dhr. Toine van Toor, Hendrix-UTD dhr. Henk van Kuyk, De Heus dhr. Bert Fierkens, Cehave Landbouwbelang dhr. Ben van Raaij, Agrifirm Samenwerkingsverbanden: dhr. Leon Knoops, dir. Family Farmers dhr. Tiny Schepers, Heijde Hoeve dhr. John Schrijver, voorz. Unifar Veterinairs: mevr. Marrina Schuttert, Veterinair Centrum Someren mevr. Hetty van Beers, GD dhr. Reggie de Winne, dir. Lintjeshof dierenartsen dhr. Jürgen van Leuteren, dir. Oosthof dierenartsen Onderzoek: dhr. Mart Smolders, bedrijfsleider Praktijkcentrum Sterksel dhr. Robert Hoste, econoom varkensproductie LEI Fokkerij: dhr. Antoon van den Berg, dir. Hendrix Genetics / Hypor dhr. Jan Merks, dir. IPG / Topigs Bedrijfseconomisch advies: dhr. Antoon Sanders, Accon AVM dhr. Erik van der Hijden, ABAB Varkensinkoop: dhr. Peter van Balkom, dir. VION dhr. Cor van Doorn, dir. Revarco Varkenscombinatie dhr. Jan Schuttert, dir. Handelshuis Schuttert Dienstverlening: dhr. Bert de Lange, AB Oost dhr. Mark Logtenberg, dir. De Groene Belangenbehartiger dhr. Karel Heijink, dir. Agrovision Banken: dhr. Wim Thus, dir. Rabobank dhr. Wilbert Hilkens, ABN AMRO dhr. Kees van Vliet, ING Organisatie: dhr. Aalt Dijkhuizen, discussieleider (voorz. Wageningen UR) dhr. Jaco Geurts, verslaglegging dhr. Johnny Hogenkamp, initiatiefnemer
- verdeling van de taart - in- en verkoopclub - Rendement door teamwork
Rendement door Teamwork Gedragenheid, varkenshouders én bedrijfsleven: KRACHT !
Agendapunten: - erkenning rendementspositie - bereidheid tot verandering - bewustwording ketenverliezen - optimalisering van de keten - inspanningsverplichting keten - raamwerk voor initiatieven
bewustwording > benoemen aanvaarding > aanpassen
Bewustwording van ketenverliezen
Met een positieve wil tot rendementsverbetering maken we vandaag de stap naar een gezonde toekomst !
TOELEVERING
PRIMAIRE PRODUKTIE
TOELEVERING 13,2%
PRIMAIRE PRODUKTIE
HANDEL VOERLEVERANCIER FOKKERIJ
VERWERKING & GROOTHANDEL
VERWERKING & GROOTHANDEL
VETERINAIR FINANCIËN ETC.
TOELEVERING 13,2%
RETAIL
PRIMAIRE PRODUKTIE
VERWERKING & GROOTHANDEL 9,1%
RETAIL
Bron: Lei-rapport 2007 Ketenrendementen in de Nederlandse agribusiness
TOELEVERING 13,2%
RETAIL
PRIMAIRE PRODUKTIE
VERWERKING & GROOTHANDEL 9,1%
RETAIL 22%
TOELEVERING 13,2%
PRIMAIRE PRODUKTIE -4,3%
VERWERKING & GROOTHANDEL 9,1%
Verdeling van de rendementen op basis van vrije marktwerking tussen en binnen de schakels, dus géén “karbo-communisme”
RETAIL 22%
Voor alle schakels is de continuïteit van de primaire productie van belang om de keten in stand te houden, échter
Toegevoegde waarde in alle schakels is tevens voorwaarde voor in stand houden van de keten
Constateringen
Waar treden ketenverliezen op?
Versnippering waardoor inefficiëntie Vrijblijvendheid in samenwerking (korte termijn) Gebrek aan transparantie Kosten te weinig inzichtelijk (veel “verborgen” kosten) Wantrouwen Te weinig onderscheiding van producten (gebrek aan differentiatie) • Vaak “macht der gewoonte” • Te weinig innovatie • Worsteling met imago
• In en tussen ALLE schakels • Ken uw kostprijs, dan pas kan toegevoegde waarde en rendement beoordeeld worden, dus professionalisering noodzaak • Door inefficiëntie in bedrijfsvoering en afspraken worden overbodige kosten gemaakt, die vervolgens doorberekend worden
• • • • • •
De structuur in de Nederlandse varkenshouderij •
De schakels zijn: – (Top) fokkerij bedrijven – Varkenshouders (gesloten bedrijven maar ook vermeerdering- en vleesvarkensbedrijven) – Transporteurs – Dierenartsen – Voerbedrijven – Slachterijen – Vleesverwerkers – Retailers En daarom heen verdere toeleveranciers als banken, equipement, software, etc.
•
Vrije schakels met een sterke horizontale informatie uitwisseling en overleg structuur maar met gebrek aan verticale afstemming
•
Elke schakel is op zich erg professioneel met een grote mate van vakkennis en specialisme
•
Sterke positionele onderhandelingen tussen de schakels
•
Onvoldoende rentabiliteit voor de varkenshouders
•
Afnemende industrie
Optimaliseren van de varkensketen, ketens versus vrijheid/blijheid
•
Een verticale integratie
Bestaat uit een organisatie waarin de schakels middels eigendom of middels langdurige contracten aan elkaar verbonden zijn – Royalty contracten met genetica leveranciers met in-house fokkerij voor zeugen lijnen en aankoop van KI beren voor eigen KI stations – Eigen dierenartsen / technische adviseurs – Voer: low cost met toegewijde, eenvoudige fabrieken (zonder verkoop en service apparaat). Voerformuleringen meer constant – Transport in-house of uitgecontracteerd – Varkenshouderij in combinatie met eigen en/of gecontracteerde bedrijven; meestal gespecialiseerd en in grote eenheden – Meestal eigen slachterijen, gecombineerd met vleesverwerking – Vermarkting onder merk of onder private label
•
Schakels met een sterke verticale informatie uitwisseling ten aanzien van kwaliteit en hoeveelheidplanning
•
Elke schakel is op zich vaak minder professioneel/efficiënt
•
Sterke samenwerking tussen de schakels
•
Maar accumulatie van risico’s (financieel volatiel)
Hoe managed een verticale integratie •
Geen suboptimalisatie door: – Voerformuleringen – Duplicatie adviseurs – Veterinaire handelingen – Tegenstelling reproductie/vlees eigenschappen
•
Alles gericht op een verticale planning (afzet gestuurd) met een focus op de laagste prijs voor de gekozen productstrategie – Voorkoming van overschotten/tekorten
•
Bundeling inkoop- en verkoopkracht
•
Afzet via merken en langdurige overeenkomsten met retail en foodservice
Dilemma’s voor de Nederlandse varkenshouderij •
Ondernemerszin geeft individualisme/horizontaal collectivisme maar werkt verticale samenwerking en vernieuwing tegen
•
Nederland heeft de meest professionele spelers in de verschillende schakels van de varkenshouderij maar verkrijgt gemiddeld onvoldoende rendement bij varkenshouders en slachterijen
•
Grote dichtheid geeft efficiëntie maar: – Meer milieukosten – Groter ziektegevaar
•
Nederland als export land heeft lagere prijzen: – In het buitenland ten opzichte van locale producenten – In Nederland ten opzichte van importerende landen
•
Nederland als klein land heeft minder politieke macht (eerder grenssluitingen) en wil steeds het “braafste jongetje van de klas zijn”. Aandacht ligt politiek gezien niet op landbouw
Wat willen we niet •
Grote, verticale varkensintegraties met de varkenshouder in een contractueel langdurig gebonden en (te) afhankelijke positie
•
Geen Deens collectivistisch model waarin geen concurrentie meer is en wat kan leiden tot bureaucratie met onvoldoende slagkracht en flexibiliteit en zonder keuze mogelijkheden
•
Geen systeem van volledige vrijheid waarbij we collectief de toekomst verliezen in een ongelijke maar oneindige strijd van sanering en armoede
Wat willen we wel •
Een varkenssector die rendabel is voor een geconcentreerde en geconsolideerde structuur van de huidige schakels, gebruik makend van de huidige sterke punten van de Nederlandse varkenshouderij: – Vrijheid gestoeld op goed ondernemersschap – Specialisme en efficiency – Horizontale en verticale samenwerking – Concurrentie tussen samenhangende blokken
•
Een sector die niet verder meer terug loopt: – Om kritische massa te behouden – Om voldoende instroom van personeel/ondernemers te behouden – Om perspectief te behouden
•
Dit vraagt om onderlinge samenwerking en politieke support met een goede maatschappelijke acceptatie van de huidige varkenssector
Producenten-integraties (1) •
Verschillende met elkaar concurrerende verticale samenwerkingsverbanden voorkomend uit producentengroeperingen van varkenshouders – Beter klein maar wel strak georganiseerd dan groot en losjes
•
Profilering rondom een bepaalde mate van gelijkgezindheid: – Een bepaald kwaliteitsconcept / vleesmerk – Regionale verbondenheid – Gelijke leveranciers (voer/genetica) of afnemers (slachterij/export (biggen) – Mate van discipline in de organisatie
•
Doel is om opbrengsten te vergroten – Constante kwaliteit en een betrouwbare, vraaggestuurde planning
•
Doel is om kosten te verlagen – Inkoop kracht en eliminatie van faalkosten en vermijden van suboptimalisatie
Producenten-integraties (2)
Belangrijk is: • Dat de producentenintegratie werkt als één geheel met een grote discipline – Gezamenlijke inkoop en gezamenlijke verkoop – Voor leverancier en afnemer is het één partij met verschillende productieplaatsen (efficiency) •
•
Liefst zoveel mogelijk uniformiteit binnen zo’n club, met hoofdzakelijk (80 %): – Eén voerleverancier – Eén genetica – Eén dierenartsen praktijk – Eén slachterij – Eigen adviseurs (eenduidige boodschap naar de varkenshouder) Naast de hoofdleverancier/afnemer een tweede (10-20%). Op jaarbasis onderhandelen waarbij nummer 2 of groeit (en geleidelijk nummer 1 wordt) of vervangen wordt door een andere 2. Geen drastische switches maken op grond van kleine verschillen of tenderachtige aankopen
Gezonde structuur van de varkenshouderij in Nederland
Producenten-integraties (3) De keuze voor een individuele partij is afhankelijk van: •
Persoonlijk voorkeur voor de stijl/inhoud/profilering van zo’n producentenintegratie
•
Afhankelijk van de financiële bijdrage naar – Kostprijs – Uitbetalingprijs / condities – Bruto marges die gerealiseerd worden
•
Producenten-integraties concurreren met elkaar: – Voor leden – Inkoop en afzet
Tot slot Laten we bouwen op onze sterktes
•
Een varkenssector bestaande uit: – 75 % producenten-integraties – 10-15 % grote industriële producenten (integratoren op zichzelf) – 5-15 % vrije varkenshouders
•
Concurrentie tussen deze segmenten zal zorgen voor een gezonde ontwikkeling
•
De duplicatie en faalkosten dienen drastisch teruggedrongen te worden – Door deze inzichtelijk te maken – Door deze via bovenstaande structuur te elimineren
Laten we samenwerken in onderhandelde gebondenheid Laten we keuzemogelijkheden en concurrentie behouden
Laten we gezamenlijk toekomstperspectief creëren
Vervolgscenario
En nu verder na vandaag……..
Werkafspraken en monitoring (1) Op wie kunnen we (g)een beroep doen
Hoe betrekken we anderen erbij - Pers en publicaties - Website
B.B.A.A. Bewustwording Benoemen Aanvaarding Aanpassen
Werkafspraken en monitoring (2) Kunnen startende groepen ondersteund worden - Raamwerk - Uniformiteit in richtlijnen - Website
Houden we het collectieve belang overeind of gaat ieder voor zich experimenteren
Werkafspraken en monitoring (3) Hoe zien vervolgbijeenkomsten eruit - Fysiek - Virtueel Kerngroep zal initiatief voor vervolg nemen en een inventarisatie uitvoeren onder de huidige/nieuwe deelnemers om tot werkelijk ketenrendement te komen
Op naar een gezonde toekomst !
