Aan de slag met
MCO Educatie
Inhoudsopgave 1. Inleiding
3
Wat doet MCO Educatie? Uitgangspunten en doelstellingen
4
2. De huidige situatie: het aanbod anno 2012 2.1 Aanbod voor iedereen 2.2 Aanbod voor basisonderwijs 2.3 Aanbod voor voortgezet onderwijs 2.4 Aanbod voor speciaal onderwijs 2.5 Aanbod voor kinderen (particulier) 2.6 Aanbod voor amateurmusici (volwassenen) 2.7 Aanbod voor studenten 2.8 Digitaal aanbod
6
3. Samenwerking met de omroepen
17
Conclusie
19
Colofon Bijlage statistieken
20
Inleiding Jaarlijks genieten bijna 15.000 scholieren van de educatieprojecten van het Muziekcentrum van de Omroep (MCO). De educatie afdeling van het MCO ontwikkelt educatieve activiteiten voor basis,- en middelbare scholen, kleuters, amateurs en studenten. Op deze manier laten we ieder kind in contact komen met levende muziek. Zo leren kinderen hun eigen creatieve mogelijkheden ontdekken. Onder begeleiding van professionele musici uit de MCO-ensembles, doen kinderen nu al jaren muzikale ervaringen op die ze nooit zullen vergeten. Dit portfolio beschrijft wat MCO educatie in de afgelopen jaren heeft gedaan en biedt daarnaast een toekomstperspectief.
Dit portfolio is voor iedereen die muziekeducatie een warm hart toedraagt. Alle projecten zijn afgerond en herhaalbaar.
Wat doet MCO Educatie? Uitgangspunten en doelstellingen: Sinds 1994 organiseert het MCO in samenwerking met de omroepen en andere partners1 educatieve projecten voor alle schooltypen, kleuters, amateurmusici en studenten. Bovendien is er een digitaal aanbod. Het doel hiervan is om vooral jeugdige doelgroepen op een actieve manier te interesseren voor levende muziek, waarbij het ontdekken van de eigen creatieve mogelijkheden van de deelnemers onder (bege)leiding van professionele musici uit de MCO-ensembles centraal staat.
Dit doen we om de volgende redenen: * Positieve pedagogische ontwikkeling Muziek heeft een positieve invloed op de ontwikkeling van cognitieve en sociale vaardigheden en draagt daarnaast bij aan de ontwikkeling van de persoonlijkheid, de houding en het gedrag van het kind. Door regelmatig muziek te beluisteren, uit te voeren en zelf te creëren en door te reflecteren op muziek, ontwikkelen kinderen belangrijke competenties. * Gehoor geven aan nadrukkelijke behoefte vanuit scholen Veel scholen hebben geen of te weinig muziekdocenten en hebben behoefte aan professionele actieve muziekworkshops. * Gehoor geven aan nadrukkelijke behoefte vanuit omroepen en concertzalen Omroepen en concertzalen komen met specifieke vragen naar een muzikaal aanbod voor kinderen waar het MCO aan kan beantwoorden. * Maatschappelijke verantwoording Niet ieder mens maakt vanzelfsprekend van huis uit kennis met de wereld van de klassieke muziek, jazz en wereldmuziek. Daarom maakt MCO het voor brede doelgroepen toegankelijk door middel van de MCO ensembles. Het vergroot de kennis en draagvlak en het levert bovendien een bijdrage aan de sociale cohesie. * Levensloop gerichte muzikale inspiratiebron MCO educatie werkt niet alleen vanuit het perspectief van de jeugd, maar zorgt voor een verbindende lijn tussen jong en oud. * Prestatieverbetering musici uit de MCO ensembles Werken voor en met kinderen heeft een positieve invloed op het functioneren van de betreffende musici binnen de MCO ensembles. * Creëren van draagvlak in de regio
1
Beeld en Geluid, Kunstencentrum Globe, Conservatorium Amsterdam, Hoge School voor de Kunsten Utrecht, Utrechts Centrum voor de Kunsten, School der Poëzie, Muziekcentrum Vredenburg, Het Concertgebouw, De Nederlandse Opera, Stichting Papageno, Museum Singer Laren, KunstCentraal, Muziekgebouw aan ’t IJ
Projecten met kinderen kweken goodwill en versterken de banden van omroepen en het MCO met de omliggende gemeentes. * Politieke opdracht In oktober 2007 heeft de Minister positief geoordeeld over de samenwerking van Teleac en MCO educatie. We hebben hier dankbaar gebruik van gemaakt en deze samenwerking geïntensiveerd.
Voorwaarden van onze projecten: MCO educatie laat mensen kennis maken met live uitgevoerde professionele klassieke (koor en orkest), jazz- en wereldmuziek. De activiteiten van MCO educatie worden zoveel mogelijk door musici uit (één van) de ensembles uitgevoerd, omdat zij de passie voor muziek als geen ander over kunnen brengen. Alle activiteiten bevatten de volgende drie componenten: actieve, receptieve en reflectieve componenten. MCO educatie distribueert haar activiteiten via zoveel mogelijk platforms, zoals radio/tv, internet, cd/dvd’s en digitale kanalen.
Huidige situatie: het aanbod anno 2012 MCO educatie biedt een breed palet van activiteiten aan; van klassiek tot pop tot wereldmuziek. Wij laten deelnemers zo veel mogelijk actief musiceren, omdat hiermee het grootst haalbare effect bereikt wordt .2 Maar ook een koor en orkest tijdens een repetitie bezig te zien creëert veel enthousiasme en doorbreekt vooroordelen onder jongeren. We richten ons vooral op kinderen van 8 tot 18 jaar. Met deze doelgroep kunnen we ook het hedendaagse repertoire behandelen. Juist avant-gardistische muziek heeft veel raakvlakken met de populaire muziek en het creatieve proces is voor deze jonge mensen interessant en boeiend. Als radio-ensembles zijn we zeer geïnteresseerd in het opnemen van muziek. Daarom krijgt elke deelnemer aan één van onze workshops een eigen opname mee naar huis. Wij communiceren ons aanbod via een aparte website binnen de algemene MCO-site. De bezoekersaantallen zijn stabiel (2010: 7690). In het schooljaar 2010/11 hebben we bijna 15.000 scholieren bereikt via een bezoek aan onze studio’s, radio, televisie en internet (14953 kinderen tegenover 13360 in 2009/10). In januari 2012 bestaat de afdeling educatie uit 4 vaste medewerkers (totaal 2,8 fte). 17 musici die werkzaam zijn bij een van de MCO ensembles zijn opgeleid tot workshopleiders. Daarnaast zijn ongeveer 50 andere MCO musici regelmatig actief voor de afdeling educatie. Hieronder volgt een overzicht van de projecten die in de afgelopen twee seizoenen gerealiseerd zijn.
2
The Chinese philosopher Lao Tse said, “Tell me, and I will forget. Show me, and I will remember. Involve me, and I will understand.”
2.1 Aanbod voor iedereen * Workshops samen musiceren en improviseren Bij de componeerworkshops wordt een muziekstuk als uitgangspunt genomen, dat de leerlingen in de repetitie van één van de MCO ensembles gaan beluisteren. De leerlingen (uit alle leeftijdsgroepen, er is zelfs een workshop voor kleuters) gaan bewust met een muzikaal element uit dit stuk aan de slag om hun eigen compositie te maken. Dit gebeurt onder leiding van speciaal opgeleide MCO-musici. Deze musici zijn binnen hun eigen orkest of koor bovendien een ambassadeur van de educatieve functie. Vanaf de bovenbouwleerlingen gaan de groepen intensiever muziek maken. Uitgangspunt is de Collaborate Music Making- methode, zoals ontwikkeld op de Guildhall School of Music in Londen. Voor de leerlingen heeft het grote meerwaarde dat de workshopleider zelf uit één van de MCO ensembles komt, omdat dit antwoord kunnen geven op al hun vragen. De opgeleide MCO-musici zijn bovendien de persoonlijke link naar het ensemble en de muziek; leerlingen leren hen kennen voor de klas en vervolgens als workshopleiders ook op het podium en op televisie. Door de opgebouwde persoonlijke band ontstaan vertrouwen met en begrip en bewondering voor het vak. Dan gaan de oren open…. Aantal leerlingen 2010/11: 1308; 2009/10: 892
2.2 Aanbod voor basis onderwijs * Muziek in ieder kind Het project Muziek in ieder kind is een doorlopende leerlijn voor de basisschool, waarin de leerlingen in elke groep in contact komen met muziek, vanaf groep 5 ook op het MCO. Door de persoonlijke kennismaking met MCO-musici, zowel op school als in het MCO raken de leerlingen zeer betrokken bij de lesstof. In samenwerking met de gemeente Hilversum en muziekschool Globe biedt de doorlopende leerlijn muzikale activiteiten voor alle groepen van het basisonderwijs, variërend van zangworkshops tot instrumentale workshops. Bijna alle Hilversummer brede basisscholen doen mee aan het project. Aantal leerlingen 2011/2012: 1500 (start: oktober 2011).
* Flitsbezoek Tijdens een Flitsbezoek wordt een basisschoolklas in een uur tijd een muzikale ervaring rijker. Er is lesmateriaal ontwikkeld waarmee de docenten het bezoek op school kunnen voorbereiden. Het repetitiebezoek aan één van de MCO ensembles wordt door de educatief medewerker ingeleid en na afloop worden er vragen beantwoord. De meest gehoorde vraag was: “Wanneer spelen ze dit stuk dan op de radio? Ik wil luisteren!”. Aantal leerlingen 2010/11:735; 2009/10:287
* Dirigeren/Arrangeren doe je zo Leerlingen uit groep 7 en 8 kunnen laten zien dat ze het Metropole Orkest kunnen leiden! Studenten van de opleiding Docent Muziek van het Conservatorium van Amsterdam leren de leerlingen in een aantal lessen hoe je het orkest zo laat klinken als je zelf wilt (het arrangeren van de muziek) of hoe je als dirigent leiding geeft aan het orkest. Tijdens een speciaal concert van het Metropole Orkest worden deze vaardigheden in praktijk gebracht en mogen de leerlingen ervaren hoe het is om het Metropole Orkest te leiden. Aantal leerlingen 2009/10: 200; 2008/09: 239
* Volkoren Meezing- concert voor groep 5 t/m 8 waarbij vooraf ingestudeerde liederen onderdeel blijken te zijn van een muzikale voorstelling door leden van het Groot Omroepkoor. De leerlingen leren de liederen op school en mogen meezingen in de voorstelling samen met het Groot Omroepkoor. De liederen die de kinderen op school hebben ingestudeerd blijken op het podium naadloos in de voorstelling te passen! Ademloos luisteren de leerlingen naar het Groot Omroepkoor, totdat het weer tijd is om zelf mee te gaan zingen. het Singer museum wordt samen met de MCO
workshopleiders en eenvoudige instrumenten een muziekstuk gemaakt, geïnspireerd op één van de schilderijen. Alles wordt live gespeeld en opgenomen rondom het schilderij. Aantal leerlingen 2011/2012: 30
2.3 Aanbod voor het voortgezet onderwijs * Adventure Seats Leerlingen zitten tijdens het repetitiebezoek in het orkest en ervaren zo, direct naast een professioneel musicus, hoe het is om te repeteren onder leiding van een dirigent, hoe bladmuziek eruitziet en wat de musici doen. Ook voor de MCO-musici is het een bijzondere ervaring; hun publiek zit niet in de zaal, maar op de stoel naast hen. Aantal leerlingen 2011/12:180; 2010/11:32.
* Muziek kun je zien Leerlingen van alle type voortgezet onderwijs componeren een muziekstuk bij het MCO en maken er daarna een videoclip bij in Beeld en Geluid. De leerlingen worden uitgenodigd om bij de compositie al na te denken over de filmische eigenschappen van het stuk zoals tempo, kleur en sfeer. Aantal leerlingen 2010/11:586.; 2009/10:308
* GOK4all Drie dagen zingen met het Groot Omroepkoor voor de leerlingen en drie dagen improviseren en componeren met brugklassers voor professionele zangers! Het project GOK4all is een smeltkroes van twee werelden waarin uiteindelijk prachtige stukken zijn gezongen door de hele groep. Aantal leerlingen 2010/11:90
* Rihm Project In samenwerking met het Goethe-Institut Niederlande is een project ontwikkeld rondom de Duitse componist Wolfgang Rihm, die dit seizoen in 6 concerten centraal staat in de NTR ZaterdagMatinee. Leerlingen gaan uitgebreid in op zijn werk en de teksten die hij gebruikt. Opmaat van dit project was een bezoek van de opera Dionysios in juni 2011. Rondom de ZaterdagMatinee van 17 december 2011 krijgt dit project vorm door een klas van het Gemeentelijk Gymnasium Hilversum intensief te laten werken met het Duitse gedicht van Clemens Brentano dat de basis vormt voor de compositie Fremdes Licht van Rihm. De klas gaat gedurende meerdere dagen aan de slag met zeer ervaren workshopleiders en zal het eindresultaat in een presentatie tonen aan publiek. Van het project wordt een beeldregistratie gemaakt. Aantal leerlingen 2011/12: 185; 2010/11: 23
* Internationale projecten Meertalige projecten die tezamen met de educatieve afdelingen van buitenlandse orkesten en ensembles die in Nederland optreden worden uitgevoerd. Aantal leerlingen 2011/12: 65; 2010/11: 80.
Project op Maat * Metamorfoseproject Een speciaal op de school afgestemd project is het Metamorfoseproject Gymnasiumleerlingen gaan de Metamorfosen van Ovidius interpreteren. Dit wordt met verschillende kunstdisciplines gedaan. In het MCO zetten leerlingen zelf gemaakte op Ovidius gebaseerde teksten op muziek en werken aan een eigen interpretatie.
* Overgangsproject in Krommenie Op het Bertrand Russell College in Krommenie maken de 2e klassen aan het eind van het schooljaar de oversteek naar de bovenbouw in een ander gebouw. Om dit te symboliseren is er een project op maat gemaakt waarbij alle leerlingen samen met workshopleiders van het MCO (waaronder leden van het Groot Omroepkoor) eigen liedjes hebben gemaakt op het thema Oversteek Deze liedjes zijn ingestudeerd en uitgevoerd op school waarbij de oversteek letterlijk al zingend werd gemaakt. Als aankondiging hebben 4 leden van het GOK eerder in iedere klas miniconcertjes gegeven.
* Aquacertproject Voor scholen die een eenmalige subsidie krijgen (in dit geval de Gooische Stichting Aquacert) kan MCO educatieprojecten op maat maken. Afhankelijk van het budget wordt er een pakket samengesteld waarin de leerlingen met zoveel mogelijk aspecten van het MCO te maken krijgen. Muzikant in de klas, concertjes op school door MCO-musici en een bezoek aan een van de ensembles. Bij een groter budget kan dit pakket uitgebreid worden met workshop(s). Aantal leerlingen 2010/11:541; 2011/12: 1081 * Meezingrepetitie Leerlingen die op Flitsbezoek komen bij het Groot Omroepkoor kunnen, voor het repetitiebezoek, een kort fragment van het stuk dat ze gaan horen instuderen onder leiding van een koorlid. Als dat goed gaat mogen ze het meteen samen met het koor zingen in de repetitie! Voorbeeld: een klas zong de eerste twee regels van het ‘Auferstehen’ van de Tweede Symfonie van Mahler mee, en luisterde de rest van het repetitiebezoek ademloos naar de andere regels in het stuk. Aantal leerlingen 2010/11:30
Optredens in Vredenburg en Het Concertgebouw * Gadget In 2009 speelden 50 leerlingen samen met de RKF in de compositie Gadget van Fraser Trainer. Het stuk bestond uit vijf delen, waarvan er twee door de leerlingen zijn gecomponeerd tijdens twee workshopweken op het MCO. Een geweldig gevoel voor de leerlingen om op een echt podium te staan en met hun eigen muziek niet onder te doen voor de orkestklank.
* MacMillan In 20010 hebben leerlingen van het Amadeus Lyceum bijna 30 minuten muziek gecomponeerd en opgetreden op het podium van Vredenburg Leidsche Rijn. Voor dit soort projectweken worden meestal leerlingen van klas 3 t/m 5 uitgekozen die op school al het vak muziek volgen.
* Waterproject In het Waterproject wordt dat deel van het Groot Omroepkoor dat niet in een bepaalde opera meezingt twee weken lang ingezet voor educatie. Onder leiding van een animateur, een componist en een jonge koordirigent gaan deze koorleden samen met 50 leerlingen muzikaal aan de slag rond het thema ‘ Water’. Uiteindelijk treden ze op in de pauze van de Vrijdag van Vredenburg, na een week waarin koorleden en leerlingen elkaar maximaal muzikaal hebben geïnspireerd en er veel gezongen en gecomponeerd is.
* Vier ernste Gesänge In zes dagen ging leerlingen Duits, Muziek en Tekenen van het Montessori Lyceum Amsterdam aan de slag met een groep van 20 zangers van het Groot Omroepkoor die speciaal voor dit project gedetacheerd zijn. Zij werkten aan hun eigen interpretatie van Brahms: Vier ernste Gesänge , die op het programma van de ZaterdagMatinee van 14 januari 2012 stonden. De koorleden inspireren de leerlingen muzikaal en gaan op zoek naar een samenklank met de leerlingen. Een presentatie vond plaats in de Spiegelzaal van Het Concertgebouw in de pauze van de Matinee. Aantal leerlingen 2009/10: 50; 2010/11: 40; 2011/12: 104.
* Maak je eigen Nederlandse Lied Op dagen dat het Metropole Orkest met Nederlandstalige artiesten werkt, bieden we de workshop Maak je eigen Nederlandse Lied aan. Gecoacht door een songwriter gaan de leerlingen hun eigen teksten schrijven en op muziek zetten. Natuurlijk bezoeken ze ook de repetitie van het Metropole Orkest met de betrokken Nederlandse artiesten om inspiratie op te doen. Aantal leerlingen 2011/12: 75; 2010/11: 24
* Rap project Metro 54 Enkele hiphopartiesten uit Amsterdam Zuidoost werden uitgedaagd om op arrangementen van nummers van J. Dilla een rap te maken. Parallel aan dit proces hebben leerlingen van de bovenbouw van het Augustinus College uit Amsterdam Zuidoost onder begeleiding van één van deze artiesten ook een rap gemaakt. Deze leerlingen mochten hun rap met het Metropole Orkest komen opnemen. Aantal leerlingen 2010/11: 25.
* Scratch klassiek Een bovenbouwklas heeft een instrumentale workshop in het MCO. Maar niet zomaar een workshop, want alle leerlingen maken ook kennis met een DJ. Ze horen muziek van bijvoorbeeld Mozart (gespeeld door één van de omroepensembles) waar ze in de workshop op een draaitafel mee mogen “scratchen”. Uiteindelijk maken ze een compositie die bestaat uit een instrumentaal deel en een “digitaal” deel. Zo zien ze dat een DJ eigenlijk ook een soort muzikant is die een gegeven muziekstuk op zijn eigen manier vertolkt. Aantal leerlingen 2010/11: 25.
2.4
Aanbod voor speciaal onderwijs
Naast het basis- en voortgezet onderwijs en particuliere kinderen, studenten en amateurs biedt het MCO ook muzikale activiteiten voor het speciaal onderwijs,. en is er hiervoor ook een digitaal aanbod. * Ontmoeten projectweek In samenwerking met Stichting Papageno (kunsteducatie voor kinderen met autisme) heeft het MCO een aantal multidisciplinaire projecten opgezet rondom muzikale thema’s waarbij de leerlingen zelf een voorstelling maakten. De resultaten waren verbluffend: leerlingen die nooit dachten te durven optreden, presenteerden met groot genoegen hun eigen gedichten, graffitikunstwerken, muziekstukken en choreografieën. Aantal leerlingen 2008/09: 64.
* Ontmoet musici Het MCO stuurt regelmatig musici naar scholen voor speciaal onderwijs om in de klassen (de eigen vertrouwde omgeving) te spelen. Dat wordt door de leerlingen altijd heel erg gewaardeerd en de muziek blijft na een bezoek nog weken in de school hangen. Aantal leerlingen 2009/10: 70,;2010/11: 80.
* Projecten op maat Naast bovengenoemde projecten kunnen scholen voor speciaal onderwijs ook een project op maat aanvragen, volledig aangepast aan de wensen en mogelijkheden van de school en de leerlingen. Zolang de kennismaking met de levende muziek van het MCO centraal staat zijn de mogelijkheden legio. Aantal leerlingen 2010/11: 90; 2009/10 110
2.5 Aanbod voor kinderen (particulier) * Kinderfeestje (Ontdek Muziek) Een workshop voor kinderen vanaf 4 jaar, waarbij groepen kinderen buitenschools een muzikale middag beleven met een MCO- workshopleider. Een spannende rondleiding door het gebouw en een miniconcert zijn de vaste onderdelen. De kinderen worden uitgedaagd zelf een lied of stuk te maken. Aantal kinderen 2010/11: 20.
* Meespeel Bolero In 2010 mochten kinderen die al langer een instrument bespelen meespelen met de Mega Meespeel Bolero waarbij kinderen en MCO-musici samen aan de slag gingen met het beroemde stuk van Ravel. Ongeveer honderd kinderen namen deel, met of zonder instrumenten en het stuk werd in drie groepen ingestudeerd op ieders eigen niveau, en later samengevoegd. Aantal kinderen 2010/11: 55.
* Minimax concours In samenwerking met Minimax (het kinderkwartiertje in het dagelijkse programma Muziekwijzer op Radio 4 van Omroep Max) werd in het voorjaar van 2011 een Minimaxdag georganiseerd met een concours voor kinderen tussen 6 en 12 die een instrument bespelen. Zij kregen een workshop van MCO-musici en traden voor publiek op. Aantal kinderen 2010/11: 40
2.6 Aanbod voor amateurmusici * Orkestcoaching/groepsrepetities Amateurorkesten kunnen hulp van professionele MCO-musici inschakelen voor het leiden van bijvoorbeeld groepsrepetities in de aanloop naar een concours of een belangrijk concert. De dirigent van het orkest kan specifieke instrumentale problemen vaak niet oplossen, waar in de groepsrepetitie uitgebreid de tijd voor kan worden genomen. Aantal amateurmusici 2010/11: 75.
* Scratch Orkest In het Scratch Orkest spelen amateurmusici zij aan zij met de professionals van het Radio Filharmonisch Orkest. Er wordt gerepeteerd aan delen uit een klassiek stuk en uiteindelijk opgetreden in het voorprogramma van een concert van het RFO, waarbij hetzelfde stuk helemaal wordt gespeeld. Aantal amateurmusici 2011/12: 80.
* Nooit te oud voor muziek De cursus is voor volwassenen (50+) die zich willen verdiepen in de wereld van klassieke muziek en meer over het MCO willen weten. In een ontspannen sfeer gaat de cursist bewust luisteren naar klassieke muziek en zelf muziek te maken onder leiding van een musicus, die tevens gediplomeerd workshopleider is. Aantal amateurmusici 2010/11: 35.
2.7 Aanbod voor studenten Studenten van de conservatoria van Utrecht en Amsterdam komen regelmatig stage lopen in workshops, gegeven door de speciaal opgeleide MCO-musici. Aantal studenten 2011/12: 20; 2010/11: 20
2.8 Digitaal aanbod * Componeertool ‘www.ikcomponeer.nl’ De componeertool is een internetomgeving waar kinderen (8-12 jr) en volwassenen muziekstukken kunnen samenstellen uit verschillende blokjes muziek (samples). Zo ontstaat er een nieuwe, geheel eigen compositie. Daarbij leren zij spelenderwijs de verschillende muziekinstrumenten uit het orkest kennen. In een later stadium kan er ook een eigen opname aan de compositie worden toegevoegd. Het bijzondere aan dit project is dat alle blokjes muziek zijn ingespeeld door musici van het MCO en het dus geen virtuele samples zijn. We hopen dat deze virtuele kennismaking met klassieke muziek leidt tot nieuwsgierigheid naar live kennismaking met muziek. Aantal gebruikers 2010/2011: 3.130
* Digitaal lesmateriaal Samen met uitgever edu-actief heeft MCO educatie kunstvlucht, een nieuwe methode voor het kunst- en cultuuronderwijs ontwikkelt. Op onze website zijn opdrachtfilmpjes voor deze methode te bekijken. Ook voor de workshops en repetitiebezoeken kunnen deelnemers voorbereidend lesmateriaal downloaden. Aantal gebruikers 2010/11: 500
* Beatles Cover Competitie Rondom een Beatles- programma van het Metropole Orkest werd de Beatles Cover Competitie georganiseerd waarbij kinderen en jongeren van 8 tot 18 hun eigen versie van een Beatles- lied konden insturen op video. De winnaar mocht met het Metropole Orkest meespelen tijdens de repetitie én bij de toegift tijdens het concert. Aantal inzendingen 2010/11: 100
Samenwerking met de omroepen Met ons aanbod ontwikkelen we formats, die met mediaondersteuning ook landelijk worden overgenomen. Voor verschillende omroepen werkt MCO educatie mee aan (muziekeducatieve) kinder- en jeugdprogramma’s. Hiermee bereiken we tienduizenden leerlingen. Hieronder volgt een overzicht per omroep: a) NTR, voorheen SchoolTV/ Teleac, Sinds 2007 hebben we een hechte samenwerking met Teleac/NOT. Deze samenwerking is in 2010 voortgezet door de NTR. In het verleden zijn samen met MCO-musici in onze studio’s opnames gemaakt voor programma’s als Huisje boompje beestje, Koekeloere, Knoop in je zakdoek. We hebben ook workshops aan kinderen gegeven op de Cleverland- dagen. Na het succes van de gezamenlijk ontwikkelde serie ‘Wereldmuziek’ (4 delen) bij SchoolTV is ook de serie ‘Muziek klassiek’ (6 delen) in samenwerking met MCO educatie ontwikkelt. b) NTR, voormalig NPS, Voorafgaand aan de NTR- ZaterdagMatinee traden leerlingen in de Kleine Zaal van het Concertgebouw in hun eigen jeugdvoorstellingen op. Deze zijn vrij toegankelijk voor het matineepubliek en dienen als inleiding voor het desbetreffende concert van onze ensembles. Het abonnementspubliek werd hiervoor per brief uitgenodigd. Ook aan de jeugdprogramma’s De avond van de jonge musicus en Het Klokhuis hebben we meegewerkt. c) AVRO/TROS In Muziekcentrum Vredenburg Utrecht hebben leerlingen diverse malen pauzeconcerten voor de serie Vrijdag in Vredenburg verzorgd. Tijdens deze goed bezochte voorstellingen gaven zij hun eigen interpretatie van werken die op die avond op het programma stonden. Componisten als James MacMillan, Richard Rijnvos en John Adams hebben hun medewerking verleend aan onze workshops en hierover in radio en televisie-interviews verslag gedaan. Hoogtepunt in de samenwerking tussen de omroepen en MCO educatie was de live uitvoering van het orkeststuk Gadget in 2010. Samen met de voltallige Radio Kamer Filharmonie stonden 35 jongeren uit Utrecht deze compositie uit te voeren. Dit concert werd live uitgezonden op Radio 4. d) TROS Drie à vier keer per jaar speelt een MCO-ensemble school- en familievoorstellingen in de serie de Magische Muziek Fabriek van de TROS. MCO educatie is nauw betrokken bij de programmatische opzet, het maken van lesmateriaal en de inzet van MCO-musici als workshopleiders in de voorbereiding op scholen. De interactieve elementen van de concerten zijn de afgelopen jaren door onze musici verdiept en uitgebreid, waardoor het publiek actief kan meespelen tijdens de voorstellingen. Dit maakt het luisteren en bekijken ervan veel spannender. Op de website mco.nl/educatie zijn de concerten terug te zien. Het lesmateriaal is online beschikbaar en zal vanaf volgend jaar ook op de internetsite van Radio 4 een vaste plek krijgen. e) AVRO Voor de programma’s Kinderprinsengrachtconcert en Junior Songfestival hebben we samen met de AVRO een online componeertool ontwikkeld. Speciaal hiervoor hebben de MCO-musici verschillende muziekstukken ingespeeld. Ook de openingstune van Muziek klassiek is onlangs toegevoegd aan de tool. Kinderen kunnen op school of thuis deze tune individueel bewerken en veranderen. Samen met de AVRO hebben we aan de NTR de rechten voor het gebruik van de gezamenlijk ontwikkelde componeertool overgedragen. Deze tool is in augustus 2010 tijdens het
Kinderprinsengrachtconcert gelanceerd. De tool is nu op drie sites (NTR, AVRO en MCO) te vinden. Ook Omroep MAX heeft interesse voor de tool getoond. f) Omroep MAX Voor Minimax (de muziekwijzer voor kinderen van omroep MAX) levert MCO educatie musici en teksten voor de wekelijkse lessen muziekgeschiedenis. Samen hebben we de Minimax-dag georganiseerd. MCO-musici gaven op die dag een workshop samen musiceren en improviseren en coachten kinderen die een instrument bespelen in voorbereiding op hun deelname aan een concours. De winnaars treden in januari op televisie op. g) Radio 4 Voor het live-event Klassiek Geeft op 14 oktober 2011 heeft MCO educatie het leerorkest Amsterdam Zuidoost gecoacht. Onze workshopleiders hebben de jonge strijkers en blazers ook door middel van workshoptechnieken voorbereid op hun live radio-optreden.
Conclusie De grote variatie aan educatie projecten treft alle leeftijdscategorieën. Vooral schoolkinderen zijn door onze expertise en via verschillende omroepprogramma’s in heel Nederland intensief met klassieke muziek in aanraking gekomen. In de afgelopen jaren is er zeer groot netwerk van scholen opgebouwd, die regelmatig een aanvulling op hun muzieklessen bij ons vinden. In 2010/2011 bereikten we 3.130 mensen met de ‘componeertool’. Deze aantallen zullen alleen maar groeien, wanneer wij de mogelijkheid krijgen onze projecten te kunnen blijven uitvoeren. Steeds meer MCO musici zijn de afgelopen jaar betrokken bij educatieve activiteiten. Ook de musici van het MCO zien de grote waarde van hun educatieve werkzaamheden. Eveneens groeit onze externe financiering; naar verwachting zal zich dit in de toekomst nog verder ontwikkelen. Nu is het onze taak de zorgvuldig opgebouwde kennis en de expertise van MCO educatie te bewaken. We zullen als meer dan ooit tevoren samen willen werken met de omroepen, zodat het voor hen ook tot nieuwe kansen kan leiden.
Colofon
Medewerkers MCO educatie: Michael Klier Esther de Graaf Cécile Rongen Iris Oltheten
Contactgegevens: Bezoekadres: Muziekcentrum van de Omroep afdeling educatie Heuvellaan 33 1217 JL Hilversum Postadres: Muziekcentrum van de Omroep afdeling educatie Postbus 125 1200 AC Hilversum www.mco.nl/educatie Foto’s: Ronald Knapp, pag. 7 & 19 Pepijn Zoon, pag. 3 Allard Willemse, pag.1 Grygory Manyuk, pag. 12 Marjolein Oonk, pag. 14
MCO Educatie – de Cijfers 2008-2012 MCO Educatie bereikt per jaar duizenden kinderen en jongeren. Met haar eigen (intensieve) projecten of via bezoek aan bijvoorbeeld de Magische Muziekfabriek. Verder worden via televisie (Muziek Klassiek) en internet (Website en Componeertool) ook nog duizenden kinderen en hun (groot)ouders bereikt. Hieronder een overzicht in cijfers van de schooljaren 2008-2009 t/m 2011-2012. Onderwijs per soort 2008-2009
2009-2010
2010-2011
2011-2012
4630
6637
6682
13603
Voortgezet onderwijs 784
1669
2115
1683
Speciaal onderwijs
126
418
226
26
Anders/overig
102
417
430
419
Totaal
5642
9141
9453
15731
Basisonderwijs
15000
11250
7500
3750
0 2008-2009 Basisonderwijs
2009-2010 Voortgezet onderwijs
2010-2011 Speciaal Onderwijs
2011-2012 Overig
Bereik per project 2008-2009
2009-2010
2010-2011
2011-2012
Flitsbezoek
115
287
735
1163
Samen Musiceren en componeren
679
892
1308
1270
Je eigen voorstelling/project op maat 248
64
1081
504
Workshop Concertgebouw
80
175
-
Arrangeren/dirigeren doe je zo
239
200
-
308
586
371
Muziek kun je zien! Magische Muziekfabriek
3780
5772
5500
10905
Overig
501
1443
243
1518
Totaal
5642
9141
9453
15731
15000
11250
7500
3750
0 2008-2009
2009-2010
2010-2011
Flitsbezoek Workshop Concertgebouw
Samen M&C Arrangeren/dirigeren
Magische Muziekfabriek
Overig
2011-2012
Op Maat Muziek kun je Zien!
Overig Muziekwijzer Kinderkwartiertje MiniMax: 59.000 luisteraars per editie. (aug-sept 2011) Website MCO Educatie
Website bezoek 2010 (totaal 5453)
Website bezoek 2011 (totaal 6437)
Website bezoek 2012 (totaal 3007 tot 1 september 2012)
Muziek Klassiek 0% van de leerkrachten in groep 7 en 1% van de leerkrachten in groep 8 zegt te kijken naar Muziek Klassiek. Dit kan in werkelijkheid voor elke doelgroep variëren tussen de 0% en 2%. Er zijn 6910 basisscholen in Nederland. In een groep zitten gemiddeld 23 leerlingen[3]. Als de gebruikspercentages mbv deze gegevens worden herleid naar aantallen leerlingen dan kijken in groep 7 maximaal 3200 kinderen en in groep 8 ook maximaal 3200. Dus in totaal keken tussen de 0 en 6400 kinderen uit groepen 7 en 8 naar Muziek Klassiek. Uitzending gemist: 11.595 views
