Aan de leden van de Vaste Commissie voor BZK in de Tweede Kamer Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG
Utrecht, 22 maart 2013 Kenmerk: Betreft:
U20130322 Een digitale samenleving voor iedereen
Geachte mevrouw, mijnheer, Op 3 april spreekt u in een Algemeen Overleg met de minister van BZK over het gebruik van ICT-mogelijkheden door de overheid. Voor mensen met een beperking opent ICT de deur naar een wereld vol mogelijkheden: onafhankelijk zijn, meedoen in de maatschappij, zowel voor werk als privé. Maar nog te vaak zijn digitale toepassingen, zoals een website, niet of onvoldoende toegankelijk voor mensen met een beperking. De Minister van Binnenlandse Zaken heeft op 26 november 2012 aan uw Kamer een brief gestuurd over de toepassing van de webrichtlijnen. De minister spreekt daarin uit dat hij de borging van de bruikbaarheid van websites van overheidsorganisaties wil versoepelen. De minister wil het onafhankelijke Waarmerk Drempelvrij loslaten. In plaats daarvan mogen overheidsorganisaties zelf toelichten in hoeverre het niet lukt om een website voor iedereen bruikbaar te laten zijn. In deze brief vragen Oogvereniging, CG-Raad, MD Vereniging, Retina Nederland, Platform VG, de belangenorganisaties voor doven en slechthorenden, de koepel van ouderenorganisaties CSO en SeniorWeb aan de Kamer uit te spreken dat de digitale samenleving van en voor iedereen is, en dat de overheid het goede voorbeeld dient te geven.
Op weg naar de digitale samenleving
Tussen nu en uiterlijk in 2017 biedt de overheid al haar diensten digitaal aan. Dat betekent dat websites, digitale loketten en formulieren voor elke burger bruikbaar dienen te zijn. Dat kan ook. De beste manier om dat te verzekeren, is door bij de bouw van een website de zogenaamde webrichtlijnen te hanteren. Overheidsdiensten in de vorm van persoonlijk contact aan een loket zijn duur. Door het contact telefonisch of op papier te laten verlopen, konden er al kosten worden bespaard. Internet vergroot de besparingsmogelijkheden. Een digitale transactie is 20 maal goedkoper dan een transactie via de telefoon, zo leert de ervaring in veel organisaties, 30 maal goedkoper dan de route per post en 50 maal goedkoper dan een bemenst loket. Er zou ons allen dus veel aan gelegen moeten zijn de communicatie tussen burger en overheid steeds meer digitaal te laten verlopen.
De toegankelijkheid van internet Blinde mensen kunnen niet met een muis werken en zijn dus bij het gebruik van een computer afhankelijk van toetsenbord, screenreader en braille-regel om informatie tot zich te nemen en de computer te bedienen. Doven kunnen geen gesproken tekst beluisteren. Bij veel ouder wordende mensen gaat op een gegeven moment het zicht of het gehoor achteruit. Soms gaan hun handen meer trillen, waardoor ze minder nauwkeurig een muis kunnen bedienen. Mensen met autisme hebben nog meer dan anderen behoefte aan een logische en rustige opbouw van internetpagina’s en voor laaggeletterden is een begrijpelijk taalniveau nodig. Nederland telt zo’n vier miljoen mensen met een functiebeperking: blinden, slechtzienden, kleurenblinden, doven, slechthorenden, mensen met een motorische handicap, een verstandelijke beperking, met autisme, een concentratiestoornis, laaggeletterden, ouderen, etc. De meesten van hen staan midden in het leven, en kunnen volop deelnemen aan de samenleving als websites zorgvuldig worden ontworpen en gebouwd. Dat een website ook bruikbaar zal zijn voor de vier miljoen Nederlanders met een functiebeperking kan worden gewaarborgd door al bij het ontwerp van een website rekening te houden met een 16-tal basale toegankelijkheidsrichtlijnen (prioriteit A in het
jargon) en door webteksten te schrijven in het basale taalniveau (LBO, B1). Vaak wordt hiervoor het woord toegankelijkheid gebruikt. Toegankelijkheid maakt het gemakkelijker een computer te gebruiken, en om een computer aan te passen aan ieders behoeften en wensen. Door al in de ontwerpfase rekening te houden met de webrichtlijnen is er geen sprake van meerkosten. De toegankelijkheid voor burgers van een website kan objectief worden geborgd door deze regelmatig te laten toetsen onder verantwoordelijkheid van het Waarmerk drempelvrij.nl dat ook in een onafhankelijke klachtenprocedure voorziet. De houder van een website kan na een toetsing het resultaat daarvan tonen door middel van het behaalde keurmerk. Voor een zelftest van het leesniveau van een site zijn op internet gratis tools voorhanden. De overheid heeft steeds nagestreefd om de volledige set van webrichtlijnen te implementeren. Dat bleek veelgevraagd en is voor toegankelijkheid ook niet nodig. De basale 16 Drempelvrijrichtlijnen volstaan en daarmee wordt toegankelijkheid ook praktisch realiseerbaar. Een voorbeeld uit de praktijk: de website van de gemeente Den Haag voldoet aan de meest vergaande toegankelijkheidsrichtlijnen. www.denhaag.nl maakt duidelijk dat internettoegankelijkheid voor een gemeente realiseerbaar is en de aantrekkelijkheid van een website niet in de weg staat. Het streven naar een toegankelijke website hoeft niet te impliceren dat bij het ontwerp en de bouw meerkosten worden gemaakt.
Bedrijfsleven en overheid, schouder aan schouder Veel bedrijven werken vanuit hun welbegrepen commercieel belang aan de toegankelijkheid van hun website. Op 6 juni 2012 ondertekenden Essent, Microsoft, Rabobank, Schiphol Group, Vodafone en Wehkamp.nl het Verdrag van Schiphol. In dit convenant onderschrijven deze koplopers het belang van digitale toegankelijkheid. De betrokken bedrijven werken actief aan het toegankelijk maken van hun websites. De opgedane kennis en ervaringen worden gedeeld via www.toegangvooriedereen.nl.
Zo sporen de voortrekkers ook andere organisaties aan om het web voor iedereen toegankelijk te maken. Door duidelijk te werken aan bruikbare websites vervult de overheid haar publieke rol voor het waarborgen van ieders mogelijkheid om deel te nemen aan de samenleving. Deze publieke rol kan complementair zijn aan de inventiviteit en creativiteit die de particuliere sector aan de dag legt.
De brief van de minister van BZK aan de Kamer van 26 november 2012 In de brief aan uw Kamer van 26 november 2012 wordt de eerder toegezegde resultaatsverplichting dat alle overheidswebsites begin 2013 voldoen aan de minimale set toegankelijkheidsrichtlijnen losgelaten. Er wordt geen nieuwe termijn genoemd, noch heldere toezichtmaatregelen. Door voor overheidswebsites de toepassing van een onafhankelijk keurmerk te laten vervallen, en te vervangen door het principe ‘pas toe of leg uit’ vervalt de waarborg dat overheidswebsites voor eenieder bruikbaar zijn. De minister van BZK schrijft dat een burger verwezen mag worden naar een alternatief kanaal, als hij een website niet kan gebruiken. Daarmee wordt een grote groep mensen op achterstand gezet, deels mensen voor wie het juist in het bijzonder praktisch zou zijn om vanuit hun huis gebruik te maken van overheidsdiensten. Bovendien doet deze aanpak geen recht aan het VN-Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap op het vlak van gelijkheid en toegang.
Verzoek aan de Tweede Kamer
Namens vier miljoen Nederlanders vragen wij de Tweede Kamer er voor te zorgen dat ook zij voluit lid kunnen zijn van de digitale samenleving.
Wij verzoeken uw Kamer een deadline vast te leggen waarbinnen websites van de rijksoverheid, van decentrale overheden en van door de overheid bekostigde websites voldoen aan de 16 meest basale richtlijnen van het Waarmerk drempelvrij.nl.
De naleving van de basale richtlijnen dient onafhankelijk te worden getoetst, bijvoorbeeld door toepassing van het Waarmerk Drempelvrij. Voor overheidsorganisaties kan een zelfverklaring van de toegankelijkheid van een website niet volstaan.
Wij verzoeken de Kamer er bij de overheid op aan te dringen om bij voor burgers relevante sites een zelftest te doen op taalniveau en de uitslag van deze test op een herkenbare plaats op de website te presenteren.
Zo waarborgt de overheid dat elke burger gebruik kan maken van haar diensten en geeft zij het goede voorbeeld aan de samenleving.
Met vriendelijke groet, mede namens Chronisch zieken en Gehandicapten Raad Nederland, MaculaDegeneratie Vereniging Nederland, Retina Nederland, Platform VG, de belangenorganisaties voor doven en slechthorenden, de koepel van ouderenorganisaties CSO en SeniorWeb,
Dr. J.C. Terlouw Voorzitter Oogvereniging Nederland
