Postadres Postbus 8456, 1005 AL Amsterdam
Aan de leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Cc.
Bezoekadres Houttuinlaan 3 3447 GM Woerden Postadres Postbus 8456 1005 AL Amsterdam
Minister-President drs. M. Rutte vice Minister-President mr. L.F. Asscher
T 088 368 0 368 I fnv.nl
Datum
Telefoonnr.
15 september 2015
06 33313025
Ons kenmerk Onderwerp
E-mail
Commentaar FNV op de Miljoenennota 2016
[email protected]
Geachte dames en heren,
In 2016 zal de economische groei naar het zich laat aanzien verder aantrekken. De werkgelegenheid neemt wel toe, maar de werkloosheid daalt traag en zal op een onaanvaardbaar hoog niveau blijven. Vooral langdurig werklozen vinden maar moeilijk werk. Elke dag staan 600.000 mensen op zonder werk, bijna de helft al langer dan een jaar. Bovendien bestaat een belangrijk deel van nieuwe werkgelegenheid uit onzekere arbeidsplaatsen. Het lijkt alsof de urgentie voor de aanpak van dit probleem ontbreekt bij het kabinet. Bezuinigingen die banen kosten worden doorgezet. Aandacht voor herverdeling van arbeid ontbreekt totaal. De aanpak van langdurige werkloosheid vergt speciale aandacht. Nu is er nog een goede kans om deze mensen in het arbeidsproces te betrekken. Dat veronderstelt een gerichtere inzet van loonkostensubsidies dan nu wordt voorgesteld. Het kabinet heeft de afgelopen jaren eenzijdig de nadruk gelegd op het begrotingstekort en de staatsschuld. Dat beleid heeft werkgelegenheid vernietigd, de koopkracht lange tijd aangetast en heeft de publieke dienstverlening schade toegebracht. De FNV wenst voor 2016 een begroting die in het teken staat van herstel van werkgelegenheid, een evenwichtige koopkrachtverbetering en herstel van de publieke dienstverlening. In een brief die de FNV twee weken geleden naar het kabinet stuurde, hebben wij onze prioriteiten aangegeven. Het kabinet zet stappen, maar het staat in geen verhouding tot de tientallen miljarden die de afgelopen jaren zijn bezuinigd en de bezuinigingen die in 2016 en 2017 nog zullen worden doorgevoerd. Er is 1 miljard bezuinigd op defensie en het geld dat in 2016 beschikbaar komt is bij lange na niet genoeg om de militairen hun werk zo veilig en effectief mogelijk te kunnen laten doen. Er komt geld voor onderwijs, maar het is te weinig om de problemen bij het passend onderwijs of de te grote klassen aan te pakken.
Datum
15 september 2015 Ons kenmerk Pagina('s)
2 van 7 De extra gelden voor bijvoorbeeld peuterspeelzalen en beschut werk lijken ongeclausuleerd naar gemeenten te worden overgemaakt. Daarmee dreigt een soortgelijk scenario als bij de overheveling van zorgtaken naar de gemeenten. Geld dat voor specifieke taken naar gemeenten wordt overgeheveld moet worden geoormerkt voor die taken. De manier waarop gemeenten hun rol als opdrachtgever invullen veroorzaakt op grote schaal verlies aan werkgelegenheid, toename van onzekere arbeid en aantasting van arbeidsvoorwaarden. De FNV wil met rijk en gemeenten aan tafel om tot een aanpak met maatschappelijk draagvlak te komen. De FNV is positief over de plannen voor de aanpak van schijnconstructies. In de begrotingsstukken is meer aandacht voor toenemende flexarbeid, vooral onder jongeren en lager opgeleiden. Helaas toont het kabinet onvoldoende visie op het terugdringen van deze onzekere werkgelegenheid en deze toenemende ongelijkheid. De samenleving gaat daar de prijs voor betalen. In cruciale dossiers, zoals het loonakkoord voor rijksambtenaren en in de zorg, bleek overleg te weinig op te leveren of zelfs niet mogelijk te zijn. De FNV is daarom tot actie overgegaan.
Belastingen De kern van de begroting 2016 is een belastingverlaging van ruim 5 miljard euro. De FNV is positief over het voornemen om de lasten van werknemers te verlagen door de arbeidskorting te verhogen en de tweede en derde schijf te verlagen. Daardoor krijgen werkenden meer te besteden, waardoor de economie een stimulans krijgt. Helaas wil het kabinet het belastingstelsel niet fundamenteel aanpassen. Deze eeuw zijn werkenden een steeds groter deel van de belastingen gaan betalen en bedrijven en vermogenden juist een kleiner deel. De FNV bepleit een verschuiving van lasten op arbeid naar lasten op winsten, vermogen en milieuvervuiling. Tevens moet belastingontwijking en –ontduiking door grote bedrijven harder worden aangepakt. Met deze maatregelen zal het positieve effect op de werkgelegenheid aanzienlijk groter zijn dan de magere 35.000 banen die nu worden voorzien. De voorgenomen aanpassing van de vermogensbelasting met een verschuiving van lasten op lagere spaartegoeden naar grotere vermogens beschouwt de FNV als een stap in de goede richting naar de invoering van een Dagobert Duck taks. Het is echter geen verschuiving van lasten op arbeid naar lasten op vermogen. De verlenging van de derde schijf is wat ons betreft overbodig. Die ruilt de FNV liever in voor een verhoging van de algemene heffingskorting, waardoor iedereen kan profiteren.
Een evenwichtig koopkrachtplaatje De lastenverlichting resulteert in een positieve koopkrachtontwikkeling voor werkenden. Ouderen en uitkeringsgerechtigden worden door het kabinet op de nullijn of een kleine plus gezet. Ook deze groepen zijn de afgelopen jaren hard geraakt door de bezuinigingsmaatregelen. Hiermee vergroot het kabinet de verschillen tussen arm en rijk. De FNV wil dat ook ouderen en uitkeringsgerechtigden er volgend jaar op vooruit gaan. Het is onverteerbaar dat mensen met een minimumuitkering volgens jaar met pijn en moeite hun koopkracht behouden. Ouderen met alleen AOW of een klein pensioen krijgen een kleine plus door een eenmalige verhoging van de ouderenkorting. De ouderenkorting
Datum
15 september 2015 Ons kenmerk Pagina('s)
3 van 7 moet structureel worden verhoogd of worden omgezet in een in een verhoging van de AOW. Het is voor de koopkracht van alle groepen van belang dat de aanpassing van het UFR wordt uitgesteld. De aanpassing noopt tot extra premiestijgingen en maakt de kans op indexering kleiner. Vooral de pensioenopbouw van jongeren zal worden aangetast. Door de versnelde verhoging van de pensioenleeftijd is het financiële probleem van vroeggepensioneerden nog vergroot en zorgt bovendien voor meer werkloosheid. De FNV wil dat het kabinet zijn verantwoordelijkheid neemt en dit AOW-gat opheft.
Loonruimte voor ambtenaren Ruim 600.000 ambtenaren staan al sinds 2011 op de nullijn. Op 10 juli sloot het kabinet een loonruimteakkoord met de drie kleinere ambtenarencentrales. De FNV heeft formele bezwaren tegen dit akkoord en die bezwaren zijn inmiddels aan de rechter voorgelegd. De FNV heeft bovenal inhoudelijke bezwaren. Het akkoord voorziet in een loonsverhoging voor rijksambtenaren die grotendeels door de ambtenaren zelf wordt opgebracht door versobering van de pensioenregeling en het betalen van loonbelasting over voorheen onbelaste pensioenpremies. Het akkoord is slechts het begin van de feitelijke caoonderhandelingen in de betrokken sectoren. Niet alle VSO-leden hebben zich gecommitteerd aan de afspraak. Het is de vraag of in niet-rijks sectoren de vrijgevallen pensioenpremie wel aan de werknemers zal worden uitbetaald. Voor werknemers die in niet VSO-sectoren werken maar wel onder het ABP vallen, zoals medewerkers van nutsbedrijven en het stadsvervoer, is helemaal niet afgesproken wat er met de vrijgevallen pensioenpremie gebeurt. Tot slot is er nog de grote groep slapende deelnemers en reeds gepensioneerden. De verlaging van de pensioenpremies is onverantwoord voor het ABP en zal het nog moeilijker maken de pensioenen te indexeren. Dat betekent dat alle 2,8 miljoen deelnemers van het ABP de gevolgen zullen ondervinden. Het akkoord is zonder open en reëel overleg doorgeduwd. De FNV ziet geen andere mogelijkheid dan de acties voort te zetten totdat de opgelopen achterstand met een echte loonsverhoging kan worden ingelopen.
Loonkostenondersteuning We hebben met belangstelling kennis genomen van het voornemen om te komen tot een vorm van loonkostenondersteuning net boven het minimum loon. Over de aanwending daarvan dringen we aan op overleg met de FNV. Een ongerichte benadering van deze ondersteuning kan tot zeer ongewenste effecten leiden op de arbeidsmarkt. Onze voorkeur gaat uit naar die sectoren die dat hard nodig hebben zoals de sociale werkvoorziening en de verdere invulling van de participatiebanen. In geen geval mag het leiden tot aantasting van de afspraken die we maken in vele CAO’s. Om die reden is overleg over de invulling dringend gewenst.
Energieakkoord en werkgelegenheid De afspraken in het Energieakkoord moeten leiden tot 15.000 extra voltijdsbanen. De FNV roept het kabinet op voortvarend de benodigde investeringen te doen en wettelijke
Datum
15 september 2015 Ons kenmerk Pagina('s)
4 van 7 randvoorwaarden te scheppen om de beoogde toename van werkgelegenheid daadwerkelijk te realiseren. Zoals opgenomen in het akkoord, dient bij aanbestedingen nadrukkelijk ook te worden getoetst dat zowel opdrachtnemers als onderaannemers de cao en de regelgeving naleven en Nederlandse werkgelegenheid wordt geborgd.
Red de Zorg Het kabinet wil dat ouderen en gehandicapten langer thuis blijven wonen. Verzorgingshuizen worden gesloten, maar tegelijkertijd worden miljarden bezuinigd op de thuiszorg en de sociale werkvoorziening. Dat gaat niet samen. Er moet worden geïnvesteerd in thuiszorg en de sociale werkvoorziening. Gemeenten handelen veelal nog met de handen op de rug en laten geld voor het sociale domein op de plank liggen. Mensen raken hun zorg kwijt, werknemers raken hun baan kwijt of moeten flink inleveren aan arbeidsvoorwaarden. De bezuinigingen op zorg zijn een belangrijke reden waarom de werkloosheid zo traag daalt. De FNV eist verbetering met het volgende vijfpuntenplan. 1. Geen bezuinigingen op de zorg en ondersteuning thuis. Als mensen langer thuis moeten blijven wonen, moet er niet worden bezuinigd, maar moet er juist worden geïnvesteerd in de thuiszorg 2. Geld voor zorg moet aan zorg worden besteed. Oormerk zorggeld dat naar gemeenten gaat. Stel paal en perk aan winsten, bureaucratie en topbeloningen. 3. Een norm voor voldoende personele bezetting in een zorginstelling, zodat cliënten altijd de zorg kunnen krijgen die ze nodig hebben. 200 miljoen voor de verpleeghuizen in 2016 is goed, maar wordt zinloos als de voorgenomen bezuiniging van 500 miljoen op de intramurale zorg voor 2017 doorgang vindt. 4. Werken in de zorg is een vak. Vrijwilligers en mantelzorgers zijn van enorme waarde, maar kunnen nooit professioneel zorgpersoneel vervangen 5. Echte banen in de zorg. Van een baan in de zorg moet je zelfstandig kunnen leven. In dat kader dringt de FNV er sterk op aan dat de regering eindelijk met de Algemene maatregel van bestuur komt die de race to the bottom in de arbeidsvoorwaarden kan helpen keren.
Curatieve zorg Ook op de curatieve zorg is bezuinigd, het eigen risico is onverantwoord hoog geworden, het pakket is verkleind en er is voor miljarden gesneden in de zorgtoeslag. De verschillen in polissen zijn te groot aan het worden. Het stelsel is op weg naar een situatie waarin mensen met een hoger inkomen en/of een betere gezondheid beter worden bediend dan mensen met een lager inkomen en/of een mindere gezondheid. De invloed van de zorgverzekeraars op het zorglandschap is te groot geworden en ontbeert draagvlak bij de bevolking en de zorgverleners. Het kabinet kan al in 2016 stappen zetten om deze ontwikkeling te keren. Geef een deel van de lastenverlichting in de vorm van verlaging van het eigen risico Zorgverzekeringswet. Verbied de budgetpolissen door de eisen aan de zorgplicht op te schroeven.
Datum
15 september 2015 Ons kenmerk Pagina('s)
5 van 7 Adviescentra en pilots regie WW Het is de FNV al jaren een doorn in het oog dat het UWV zich beperkt tot e-dienstverlening. Veel werkzoekenden kunnen hier niet mee uit de voeten. We stellen dan ook met genoegen vast dat het UWV het nu met ons eens is en meer persoonlijk contact mogelijk wil maken. Een absolute tekortkoming in de SUWI is de gedachte dat arbeidsmarktbeleid en sociale zekerheid zonder de betrokkenheid van sociale partners is vorm te geven. In april 2013 bereikten we een akkoord met het kabinet over een grotere betrokkenheid van sociale partners in de keten van werk en inkomen. In het SER-advies “Werkloosheid voorkomen, beperken en goed verzekeren: een toekomstbestendige arbeidsmarktinfrastructuur en Werkloosheidswet” bepleit de SER twee type activiteiten waarin de betrokkenheid van sociale partners zou moeten voorzien. 1. De vormgeving van regionale adviescentra met een sterke inzet op preventie van werkloosheid en ondersteuning van werknemers ondersteunen bij het zoeken naar nieuw werk. Hierin wordt vooral aan een uitvoerende rol voor de vakbeweging gedacht. De dienstverlening is aanvullend op die van het UWV. 2. De vormgeving van pilots Regie WW gericht op de vormgeving van een nieuwe arbeidsmarktinfrastructuur met een actieve rol voor sociale partners. Sociale partners zijn bereid de WW-lasten gezamenlijk te dragen, maar stuiten hier op verzet van het kabinet, dat vast wil houden aan een uniform loonbegrip. Hierdoor lopen ook de vormgeving van de adviescentra en de pilots Regie WW, zoals de pilot van de Stichting scholing en werkgelegenheidsfonds (SSWF) vertraging op. De FNV dringt er bij het kabinet op aan dat er met ingang van 1 januari 2016 gestart kan worden.
Sociale werkvoorziening In de overgang van sociale werkvoorziening naar participatiewet signaleert de FNV zeer ongewenste situaties. Er wordt door gemeenten gewerkt aan een versnelde afbouw van de Sociale Werkvoorziening en verder zijn gemeenten niet meer bereid om de SW werknemers loonontwikkeling te bieden. Hoewel de VNG formeel is afgestapt van het standpunt dat er helemaal geen loonontwikkeling meer zal plaatsvinden, blijft een concreet loonbod uit. De FNV roept de Kamer en het kabinet op om deze ongewenste gevolgen van de invoering van de Participatiewet terug te draaien. De versnelde afbouw van de SW moet bestreden worden en gemeenten moeten zich tegenover de werknemers in de SW een goede werkgever tonen. De infrastructuur, kennis en ervaring is niet alleen voor de huidige SW werknemers van grote waarde, maar zal ook hard nodig blijken voor de grote groep mensen die vanuit de Participatiewet een baan moet vinden. De FNV heeft vanaf het begin het signaal afgegeven dat gemeenten nog onvoldoende werk maken van het creëren van nieuwe vormen van beschut werk voor de doelgroep van de Participatiewet die op beschut werk is aangewezen. De FNV heeft gezien dat het kabinet eenmalig 100 miljoen heeft uitgetrokken voor de uitvoering van de voorziening beschut werk, verdeeld over vijf jaar. Dat moet 100 miljoen structureel worden. De FNV dringt er verder op aan dat gemeenten het geld ook daadwerkelijk gaan gebruiken om beschut werk vorm te geven. Bij de verstrekking van het extra geld hoort wat ons betreft ook een sterkere verplichting vanuit het ministerie van SZW. Deze middelen dienen te worden geoormerkt.
Datum
15 september 2015 Ons kenmerk Pagina('s)
6 van 7 Werkloosheidswet De FNV dringt aan op reparatie met terugwerkende kracht van het dagloonbesluit in de WW dat per 1 juli is ingevoerd. Vanaf 1 juli wordt het WW-dagloon berekend over het gemiddelde dagloon van een heel jaar. Aangezien alle verdiensten van een jaar rücksichtslos gedeeld worden door 261 dagen, komt dat WW-dagloon voor mensen die maar een deel van het jaar gewerkt hebben veel lager uit dan 70% van het loon dat zij verdiend hebben. De nieuwe dagloonberekening treft vooral starters op de arbeidsmarkt, herintreders en mensen die eerder in het jaar ziek of werkloos waren.
Kinderopvang De politiek heeft de laatste tien jaar een jojobeleid gevoerd ten aanzien van de kinderopvang. Na een snelle opbouw volgden al even snel doorgevoerde bezuinigingen van ruim een miljard op de kinderopvangtoeslag. De nu beschikbaar gestelde 290 miljoen euro beschouwt de FNV als een terugkeer naar de weg richting een basisvoorziening kinderopvang. In dat kader is de FNV ook positief over de 60 miljoen euro die beschikbaar wordt gesteld voor peuters ten behoeve van twee dagdelen per week peuteropvang of peuterspeelzaal. De FNV is altijd voorstander geweest van het recht op ontwikkeling voor jonge kinderen door middel van toegankelijke kinderopvang, onafhankelijk van de vraag of een of beide ouders betaald werk verrichten. De minister erkent nu ook het belang van kinderopvang in de ontwikkeling van kinderen. FNV ziet dit als een belangrijke stap in de ontwikkeling van een gelijk recht voor alle kinderen: één financieringssysteem voor alle ouders en één systeem van kinderopvang en integrale kind-voorzieningen voor alle kinderen. Wel pleit de FNV voor het oormerken van de middelen en het gelijkstellen van de financieringsstructuur van peuterplaatsen aan het kinderopvangtoeslagsysteem.
Vaderschapsverlof Het kraamverlof van de partner van de moeder wordt verruimd van twee dagen doorbetaald naar vijf dagen doorbetaald. Dit is een positieve ontwikkeling. De FNV wil echter ook kijken naar het doorbetaalde ouderschapsverlof, omdat het intensieve zorgen voor een pasgeborene niet op houdt na de eerste week. Huurbeleid In 2015 is sprake van een overschrijding van het budget voor de huurtoeslag. Het is terecht dat deze overschrijding in 2016 niet zal leiden tot een korting. Het tekort is immers voor een belangrijk deel veroorzaakt door de zeer hoge huurverhogingen die worden toegestaan. De FNV verzoekt u het Sociaal Huurakkoord van Aedes en Woonbond integraal over te nemen. Het huurakkoord voorziet in een afgrendeling van de gemiddelde huurstijging tot maximaal 1 procent boven inflatie. Het is onbegrijpelijk dat er een status aparte komt voor particuliere verhuurders in de gereguleerde sector door hen een huurstijging van 2,5 procent boven inflatie toe te staan. Ook hier wonen veel mensen met een lager inkomen. Deze maatregel zal leiden tot meer armoede en tot hogere uitgaven aan huurtoeslag.
Datum
15 september 2015 Ons kenmerk Pagina('s)
7 van 7 Het kabinet heeft weinig aandacht voor het structurele tekort aan huurwoningen in het goedkope segment en het middensegment. De FNV is van mening dat de voorraad sociale huurwoningen moet worden beschermd.
Vluchtelingen Europa heeft momenteel te maken met een groeiende stroom vluchtelingen uit de oorlogsgebieden van Syrië en Irak. De bestaande regels voor het opnemen van vluchtelingen schieten tekort voor het bieden van menswaardige en effectieve oplossingen. Vorige week riep de FNV de kamer en het kabinet nog op tot een samenhangend beleid te komen. Een beleid dat een fatsoenlijke en eerlijke opvang van vluchtelingen in Europa mogelijk maakt. En er moet worden geïnvesteerd in werkgelegenheid en sociaal beleid, opdat mensen zich niet bedreigd hoeven te voelen en draagvlak blijft bestaan voor de opvang van vluchtelingen.
Tot slot De FNV zal de komende periode op zoveel mogelijk plekken met zoveel mogelijk leden zich inspannen voor aanpassingen van het beleid en het realiseren van goede CAO’s. Op Europees niveau, in Den Haag, in de regio, bij gemeentes en natuurlijk bij de werkgevers. Acties zullen in toenemende mate nodig zijn om zodoende het doorgeschoten rendementsdenken, ongezonde marktwerking en waar nodig falend opdrachtgeverschap te bestrijden. In die zin is een nieuwe sociale strijd noodzakelijk. Gesteund door het ledenparlement van de FNV en de sectoren en aangesloten bonden, zullen we de gerechtvaardigde eisen voor een betere koopkracht en echte banen zoveel mogelijk willen realiseren.
Met vriendelijke groet,
Ton Heerts Voorzitter FNV
