a. vesalius FACULTEIT GENEESKUNDE - PERMANENTE VORMING VERENIGING VAN DE ALUMNI VAN DE FACULTEIT GENEESKUNDE VAN DE KU LEUVEN - ALFAGEN

a. v e s a l i u s

FA C U LT E I T G E N E E S K U N D E - P E R M A N E N T E V O R M I N G AFGIFTEKANTOOR 3000 LEUVEN 1 - 26STE JAARGANG - NR. 1, MAART 2014 - P3A9092 - DRIEMAANDELIJKS JAN-FEB-MRT

VERENIGING VAN DE ALUMNI VAN DE FACULTEIT GENEESKUNDE VAN DE KU LEUVEN - ALFAGEN HEREST RAAT 4 9 - 3 0 0 0 LE UVE N

A. Vesalius | nr.1 maart 2014

Inhoud VOORWOORD ........................................................................................................................................................... 3 EDITORIAAL .............................................................................................................................................................. 4 NIEUWS VAN ALFAGEN Si non e vero ...................................................................................................................................................... 7 Lidmaatschap 2014 ..................................................................................................................................... 7 Ereleden 2014 .................................................................................................................................................. 8 Viering Alumnus v/h Jaar 2013 ......................................................................................................... 9 Laudatio Alumnus v/h Jaar 2013 . . ................................................................................................ 11 Dankwoord Alumnus v/h Jaar 2013............................................................................................ 15 Lustrumvieringen ...................................................................................................................................... 20 NIEUWS VAN DE FACULTEIT Studiedag voor stageleiders / Uitreiking ‘Prijs Prof. dr. J. De Groote’ ................... 25 MEDICA Wie zijn we? ......................................................................................................................................................... 26 BMW Alumna KU Leuven wint EOS-prijs 2013 ..................................................................................... 29 KUNST EN CULTUUR ACCO stelt voor ................................................................................................................................................. 31 LEDENDAG Deel I: statutaire algemene ledenvergadering..................................................................... 34 Deel II: studiedag.......................................................................................................................................... 34 Deel III: Alumnus van het jaar............................................................................................................ 35 Deel IV: receptie ........................................................................................................................................... 35 Deel V: geleid bezoek aan de benedencampus Sint-Rafaël...................................... 35 ANDREAS VESALIUS Het Andreas Vesaliusjaar 2014-2015 ............................................................................................ 35 De ‘Fabrica’ van Vesalius (Nederlandstalige versie) ............................................................ 40 Puntdicht over Vesalius ............................................................................................................................ 42 Franciscus Vesalius, jongere broer van Andreas .................................................................. 43 ONTWIKKELINGSSAMENWERKING De Prijs Prof. Joseph Vandepitte 2013 .......................................................................................... 56 NIEUWS UIT UZ LEUVEN Wereldprimeur: gecombineerde transplantatie van lever en longen ................... 57 sTimul-inleefsessies: je wordt patiënt voor 24 uur.............................................................. 59 Kalenders 2014 Klinische Biologie UZL ......................................................................................... 64 PROGRAMMA’S PERMANENTE VORMING Programma 2e semester Pentalfa ................................................................................................... 68 VERENIGING VAN ALUMNI VAN DE FACULTEIT GENEESKUNDE (ALFAGEN) VAN DE KU LEUVEN .......................................................................................................................................... 69 COLOFON ................................................................................................................................................................. 71 2

nr.1 maart 2014 | A. Vesalius

Voorwoord

H

et is nu ruim te laat om aan al onze leden een vruchtbaar en aangenaam Nieuwjaar te wensen en daarom beperken wij ons tot de herinnering aan de vernieuwing van het jaarlijks lidmaatschap. Onze trouwe Alumni weten dat wij dit jaar graag een pak leden meer zouden noteren omdat alle geplande feestelijkheden rond A.Vesalius een hele hoop centen vragen. Leuk is natuurlijk dat Koen Geens ons systeem van genomen om de staatskas te eerst om dit aan onze leden moeten wij enige vergoe-

minister van Financiën crowdfunding heeft overspijzen. Wij waren duidelijk voor te stellen en misschien ding vragen voor dit plagiaat.

Ons nieuw nummer staat weer bol van verslagen, verhalen, vieringen en andere wetenswaardigheden die nuttig kunnen zijn voor onze Alumni. Hou natuurlijk vooral de data en inschrijvingen voor onze eigen manifestaties in de gaten. Denk hierbij in het bijzonder aan: ‘Het ALFAGEN-Lenteconcert’, de ledendag, de diverse activiteiten rond Vesalius, zonder uw eigen lustrumviering te vergeten. Maak ook zelf wat reclame voor onze Alumnivereniging en zorg er mee voor dat ons ledental zeker in dit Vesaliusjaar een mooie sprong maakt. Misschien kunnen de ZAP-leden een bijzondere inspanning doen om hun diensten stafleden aan te sporen tot ALFAGEN toe te treden, al kunnen zij zelf hierbij natuurlijk het goede voorbeeld geven. Hebt u zelf zin om een stukje voor het tijdschrift te schrijven of om mee in het bestuur te werken, laat het ons weten, wij komen handen tekort. Veel leesgenot! Em. prof. dr. C. Geens Voorzitter ALFAGEN vzw 3


Editoriaal Ons systeem van gezondheidszorg Na meer dan 40 jaar werken in een huisartsenpraktijk in Vlaanderen, in de rand van onze hoofdstad, wordt het tijd om vanuit deze ruime ervaring enige reflectie neer te schrijven over de toestand van de gezondheidszorg in Vlaanderen. Ook het jarenlang bezig zijn met opzetten van wetenschappelijke studiedagen en het begeleiden van honderden studenten maken ons in enige mate ook ervaringsdeskundige in deze materie. De verdere uitbouw van onze eigen multidisciplinaire praktijk met een aangeboden zorg van degelijk niveau, geeft ons het recht om een verhaal te vertellen over de Vlaamse gezondheidszorg. Ook het voortdurend nadenken over deze materie, het blijvend contact met de realiteit via blijvend actief zijn in de opleiding, lidmaatschap van zeer diverse raden van bestuur en commissies in ziekenhuizen, universiteit en basisgezondheidszorg dwingen mij om een korte samenvatting te maken van de vele teksten en verhalen die ik reeds over onze gezondheidszorg neerschreef en die er diverse aspecten van belichten. Met alle respect voor bevriende medische wetenschappers, ministers en andere deskundigen ter zake, die regelmatig de vinger op de wonde leggen, wens ik hier toch een ander verhaal te vertellen dat de innovatie voorbijgaat. Ik wil het niet hebben over het feit dat het nu ‘vijf voor twaalf is voor de Belgische gezondheidszorg, die momenteel onder de middelmaat evolueert en opnieuw haar koppositie binnen Europa kan innemen’, want daar voel ik weinig emotie bij, maar over de contingentering heb ik die des te meer. Sinds de bijzondere wet van 8 augustus 1980 behoort de gezondheidszorg tot de bevoegdheid van de gemeenschappen. Ook al hebben meerdere staatshervormingen op rij de praktische realisatie hiervan nog niet concreet gemaakt, toch moeten wij vaststellen dat het met de kwa4


liteit van de gezondheidszorg in dit land niet goed gaat en dat is helemaal geen nieuws. Meerdere jaren hebben ALFAGEN en ook VGV op studiedagen diverse experts uit binnen- en buitenland aan het woord gelaten, die met zeer duidelijke cijfers konden aantonen hoe het met de zorg in onze grootsteden vergaat, maar ook dat het op het platteland erg droevig gesteld is en wees er zeker van dat het verder duidelijk bergaf gaat, terwijl men dit eigenlijk niet wil weten. Heden ten dage met verhalen afkomen over uitdagingen als ouder wordende bevolking, chronische zieken, multi-pathologie en groeiend innovatief hoogtechnologisch aanbod, getuigt niet van goede kennis van de recente evoluties. Deze verhalen zijn al enkele decennia bekend en hebben hoe dan ook geen nieuwswaarde meer; ze steeds opnieuw brengen draagt geen steentje bij tot de oplossing ervan. Het verhaal van EBM is ook al meer dan een kwarteeuw oud en onze experts weten toch ook dat meer dan 50% van ons medisch handelen nooit zal onderbouwd worden en dat gewoonte en overtuiging steeds een belangrijke rol zullen blijven spelen. ‘Een patiënt die een volwaardige partner is en die met eigen verantwoordelijkheid zijn gezondheidszorg stuurt (ook al is hij zwak en kwetsbaar)’ moet ik nog ontmoeten. De patiënt die ik gisteren in een UZ van de hoofdstad bezocht, had voor 2 maanden de discussie over de afspraken rond het levenseinde voor zich uitgeschoven, deed vorige week een zwaar CVA en kan nu praten noch bewegen, veel sturen is er niet bij. En dan spreekt het voor zich dat wij iedere burger een betaalbare, duurzame en kwalitatief hoogstaande gezondheidszorg willen bieden, die aangepast is aan de reële noden. Maar een aantal van onze hooggekwalificeerde geleerden moet toch echt eens uit hun ivoren toren komen om te zien wat er werkelijk op het terrein gebeurt. Moet men nu werkelijk zoals wij dat nog steeds zelf doen, praktijk voeren in de rand van de Europese hoofdstad om te weten dat daar meer dan 180 verschillende nationaliteiten wonen, dat in sommige gebieden de jeugdwerkloosheid oploopt tot meer dan 50%, en dat daar 1/5 tot 1/4 van de mensen in kansarmoede leven met een enorme gezondheidskloof tot gevolg. Stellen dat de politiek de zaak moet oplossen, dat er een visie nodig is en dat men keuzes moet maken, getuigt van weinig echte betrokkenheid en inzet en een erg beperkte kennis van de medische geschiedenis van de voorbije 50 jaar. Vlaanderen weet immers perfect dat de zorg rond de patiënt moet georganiseerd worden op een geïntegreerde wijze. Gezondheidszorg en welzijnszorg moeten hand in hand gaan en binnen kleine regio’s worden opgebouwd. 5


Burgers en/of patiënten hebben begeleiding nodig bij hun tocht door het gezondheidszorg- en welzijnslandschap. De huisarts lijkt hierbij de voornaamste coach maar heeft ondersteuning nodig. Waarschijnlijk moet ook de rol van de zorgverzekeraars grondig herdacht worden en kunnen die hier eveneens hulp bieden, naast de lokale besturen en hun diverse werkinstrumenten. De automatisatie moet veel performanter worden en kan zeker heel wat dubbel onderzoek en werk voorkomen, zelfs kosten besparen. Multidisciplinaire praktijken zijn de toekomst maar ook nog zo zeldzaam in Vlaanderen. De intramurale sector moet niet alleen grondig doorgelicht en geherstructureerd worden maar ook ten dienste komen van de reële noden van de patiënten, en voor de eigen ontwikkeling zorgen in functie daarvan. Maar reeds 50 jaar geleden werd gesteld, dat de ziekenhuizen hun programmatie moesten afstemmen op de reële vragen en noden in de regio’s. Indien men goed gaat natellen zijn er waarschijnlijk nog steeds een aantal duizend ziekenhuisbedden boven de planning. De opdracht van de UZ moet zich verder verfijnen en ontwikkelen. Van hieruit moet men de vooruitgang van de hoog technologische geneeskunde verder aansturen op een correcte en eerlijke wijze. Ook hier moeten financiering en specifieke activiteiten grondig bekeken en afgewogen worden. Vlaanderen wenst te investeren in een degelijke basisgezondheidszorg die dicht tegen de welzijnszorg aanleunt, zeker nu steeds meer nazorg, revalidatie en begeleiding in de thuiszorg terechtkomt. De hoogtechnologische intramurale zorg moet hierbij de gepaste ondersteuning geven maar mag de basiszorg niet mee opjagen naar technologische hoogstandjes. De KU Leuven bestuurt één van de richtinggevende Europese universitaire ziekenhuizen die beschikken over een ruim scala van hoogwaardige, zeer specifieke disciplines en deskundigheden. De UZ Leuven, met al haar diverse disciplines van de grote gezondheidszorg, campus van Gasthuisberg, moet de bakermat worden van de toekomstige Vlaamse en Europese gezondheidszorg. Het uitgebreide netwerk, door onze alumni geweven, vormt het platform bij uitstek om dit project te realiseren. Hier moeten wij samen voortdurend en grondig over nadenken en vooral een gezamenlijke strategie bepalen wanneer wij voor beleid of publiek naar buiten treden. Em. prof. dr. C. Geens Voorzitter ALFAGEN vzw 6


Nieuws van Alfagen Si non e vero Tot voor enkele jaren leefden de cafés van rokers die door hun vrouw het huis uitgejaagd werden: "Ga elders stinken!" Nu kan dat niet meer. Nu trachten de cafés te overleven door gezelligheid en lafenis te schenken aan een groeiende schare van gescheiden tweeverdieners. Em. prof. dr. Luc Missotten

Lidmaatschap 2014 Hartelijk dank aan alle leden die, naar jaarlijkse gewoonte, hun lidmaatschapsbijdrage snel in orde hebben gebracht. 2014 is voor ALFAGEN een heel bijzonder jaar, met heel wat uitzonderlijke activiteiten voor de 500ste verjaardag van de geboorte van A.Vesalius. Uw bijdrage gaat dus zeker renderen en hoe meer leden wij winnen, hoe beter wij de vieringen kunnen verzorgen. Indien u de jaarlijkse bijdrage nog niet regelde, doe dit dan snel, want het volgende nummer van het tijdschrift gaat enkel naar betalende leden. Misschien kunt u ons ook aan nieuwe leden helpen, dit zou pas leuk zijn. Een bijdrage voor ontwikkelingssamenwerking vinden wij natuurlijk ook fijn. En wilt u uw naam vereeuwigd zien als donateur voor het Vesaliusproject, dan kan dit natuurlijk ook. Wij hebben u graag bij onze club. Welkom! Em. prof. dr. C. Geens Mede namens het ALFAGEN bestuur

7


Ereleden 2014 Dokter AGTEN

Clement

Dokter BIESBROUCK Maurits Dokter

BROECKAERT Luc

Dokter

DE PAEP

Jan

Dokter

DE WITTE

Elisabeth

Dokter DEROOVER Marc Dokter FLORE

Hubert

Em. prof. dr.

Chris

GEENS

Dokter GEUSENS Pieter Dokter HEYLEN

Stefaan

Em. prof. dr.

JAEKEN

Jaak

Prof. dr.

KNOCKAERT

Daniel

Dokter LEONARD André Dokter NIETVELT Gustaaf Prof. dr.

VAN DE WERF

Frans

Prof. dr.

VAN HOOTEGEM

Philippe

Dokter

VANDER DONCK

Paul

Prof. dr.

VERSLYPE

Chris

Een bijzonder dankwoord gaat naar onze kleine groep ereleden die jaarlijks hun erelidbijdrage (€ 150) storten. ALFAGEN kan dankzij deze Alumni een aantal activiteiten steunen en opzetten. Ereleden worden daarom door ALFAGEN als echte VIP’s behandeld en kunnen rekenen op bijzondere aandacht en zorg bij diverse activiteiten. De geüpdatete namenlijst kan u steeds vinden op: www.vesaliusonline.be. Nieuwe ereleden zijn natuurlijk nog altijd meer dan welkom!

Tijdens het Vesaliusjaar ontvangt u als erelid van 2014 een unieke Vesaliusmedaille

8


Viering Alumnus v/h Jaar 2013 Over de viering van de ‘Alumnus van het Jaar 2013’ (dr. Philippe Gillis) en de zoektocht naar zijn opvolger voor het jaar 2014 Op 4 december 2013 hebben wij er in de Faculty Club weer een mooi feest van gemaakt. De zeer verdienstelijke laureaat, dr. Philippe Gillis, werd die avond meer dan terecht door zijn collegae op het schild gehesen. Al zeggen wij het zelf, sinds de eerste uitreiking van deze gewaardeerde prijs, slagen we er telkenmale in de juiste kandidaat, op het juiste moment te verkiezen. Het was ons dit jaar dan ook een waar genoegen om een fijn iemand uit ‘de periferie’ te mogen vieren, want dit toont aan, dat wij hier in Leuven evenzeer het vele en harde werk van regionale opleiders - die nu net niet mee in UZ Leuven aan de slag zijn - weten te waarderen. Over het hoe en waarom van de kandidatuur van collega Gillis, leest u best bijgaande verhalen en presentaties. Zij bewijzen eens te meer, dat de beste kandidaat werd verkozen. Wat deze viering zo bijzonder maakte, was het samenvallen ervan met de uitreiking van de tweejaarlijkse ‘Prijs Prof. J. Vandepitte’. Deze prijs wordt uitgereikt aan collegae - dit jaar dr. Armand Van Deun en prof. Jean-Jacques Muyembe - die bijzonder actief betrokken zijn bij ontwikkelingssamenwerking, met in het bijzonder de opleidingsaspecten ervan. Hierover ontving u reeds in ons vorig nummer een uitgebreid verslag. Vandaar dat we deze keer de nodige aandacht willen schenken aan de toen afwezige laureaat, prof. Jean-Jacques Muyembe. De voornaamste momenten van deze dubbele viering hebben wij voor u op Medica-praesidiumleden: Victor, Shana en Jasper foto vastgelegd. 9


Maar zoals gezegd wordt "De koning is dood, lang leve de koning!", moeten wij nu dringend op zoek naar de ‘Alumnus van Jaar 2014’. Traditiegetrouw stellen wij de lijst van genomineerden samen rond half april, en maken wij de naam van de winnaar bekend op het ledencongres van half mei 2014. De viering gebeurt, zoals voorheen, op de eerste woensdag van december 2014. Aan u dus, beste Alumnus, beste lezer van het A. Vesaliustijdschrift, en vooral, geacht lid van ALFAGEN, sturen wij hierbij de uitnodiging, om in uw omgeving rond te kijken naar waardevolle kandidaten. prof. dr. Jan Eggermont U bezorgt ons dan vóór 15 april 2014 een gemotiveerde aanbeveling voor uw kandidaat. Zoals bekend staan deelname aan opleiding, aan onderzoek en sociale dienstverlening op de voorgrond. Maar u mag natuurlijk ook Alumni naar voren schuiven met nog andere belangrijke kwaliteiten die maken dat de kandidaat op een uitzonderlijke wijze de KU Leuven, haar opleiding, onderzoek, sociale dienstverlening of bijzondere eigenheid in het licht stelt. Ons verkiezingscomité, samengesteld uit leden van het bestuur prof. Katlijn Malfliet van ALFAGEN en de faculteit, buigen zich vervolgens half april 2014 over de kandidatenlijst, en zoeken uit wie dit jaar de primus inter pares wordt. Wij danken u voor uw bereidwillige medewerking en kijken uit naar uw aanbod. Em. prof. dr. C. Geens Voorzitter ALFAGEN

10


Laudatio Alumnus v/h Jaar 2013 Geachte ererector Geachte vicerector Geachte vicedecaan Geachte voorzitter van Alumnus Geachte collegae Beste vrienden Het is me vandaag een hele eer en een waar genoegen om de laudatio voor Philippe Gillis, als ‘Alumnus van het Jaar’, te mogen uitspreken. Amper twee jaar geleden was reeds professor Ephrem Eggermont ‘Alumnus van het Jaar’. Ik hoor u denken: er valt weeral een kinderarts in de prijzen. Zij die menen dat dit is omdat ik zelf veel zou te zeggen hebben in deze faculteit, welnu, zij dwalen. De échte reden daarvoor is natuurlijk dat er wel zeer uitzonderlijke, markante personen te vinden zijn onder de kinderartsen, en dan zeker die van de generatie van onze opleiders. Namens de faculteit en ALFAGEN kunnen we dan ook met volle overtuiging collega Gillis deze titel toekennen. Het is niet zomaar een titel, het is een titel voor grote verdienste, op welk vlak dan ook. De loopbaan van collega Gillis is zeer kleurrijk. Philippe werd 64 jaar geleden in Serskamp geboren (een piepklein dorpje, deelgemeente van Wichelen) en studeerde geneeskunde aan onze Alma Mater. De pediatrische opleiding startte in Dendermonde, vervolgens 3 jaar in Butare in Ruanda en tot slot vervolledigde hij zijn opleiding kindergeneeskunde in UZ Leuven. Hij werd snel benoemd in het Virga Jesse Ziekenhuis in Hasselt als algemene kinderarts en werd stagemeester voor de stagiairs, Cremec-secretaris en Cremec-voorzitter van Limburg. Ondertussen was hij ook diensthoofd pediatrie en bouwde, samen met de collega’s, een sterke regionale pediatrie11


dienst uit in het huidige Jessa ZH. Hij werd erkend als regionale stagemeester voor de opleiding tot kinderarts en nam deel aan onze universitaire examengesprekken voor de assistenten. Sinds 2006 is hij ‘assistent professor’ aan onze faculteit en sinds 2011 is hij docent aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen, waar hij de cursus tropische kinderziekten met veel enthousiasme doceert. U merkt het, beste collega’s, Philippe heeft een heel brede opleiding en professioneel leven die volledig stroken met zijn zeer brede visie op de kindergeneeskunde, en de geneeskunde in het algemeen. U heeft een bloemlezing uit zijn officieel curriculum aanhoord, maar nog veel belangrijker is de manier waarop hij al die taken uitvoert. Buiten klinische kinderarts is hij vooral een opleider of liever gezegd: hij incorporeert deze 2 opdrachten steeds tezamen. Opleiden is voor Philippe Gillis een werkwoord, een 2de natuur, waar hij veel energie en expertise in steekt, of het nu het opleiden van artsen, kinderartsen, verpleegkundigen of diëtisten betreft. Voor stagiairs is Philippe Gillis de redder in nood. Het aantal studenten geneeskunde van onze faculteit dat via Hasselt gegaan is, is zeer groot. Hij leert de stagiairs de kennis en ook de liefde voor het vak. Hij laat de stagiairs bovendien zelfvertrouwen krijgen en laat hen schitteren ... Hij heeft ook een bijzondere gave om die stagiairs, die de waarheid nog niet hebben gevonden en die het licht nog niet hebben gezien, een tweede kans te geven, op te vissen en hen op het juiste pad te zetten. Zo mogelijk nog opmerkelijker is zijn didactische kwaliteit als opleider van de assistenten kindergeneeskunde. Zelf vindt collega Gillis nog de tijd om vrachten wetenschappelijke literatuur te lezen, en hij slaagt er bovendien ook in zijn assistenten die hij onder zijn vleugels krijgt, te stimuleren om te lezen. Een assistent die een jaar bij de collega’s in Hasselt opleiding heeft genoten, is een assistent die voor de rest van zijn leven op systematische en kritische wijze de literatuur zal volgen. Collega Gillis is een kinderarts, de titel ‘Alumnus van het Jaar’ waardig, door zowel de breedte als de diepte van zijn werkterrein. U heeft het al gemerkt, in zijn 12


officiële CV heeft hij een zeer weidse visie op het brede veld van de pediatrie, over de grenzen heen, en zijn hart ligt toch het meest in Afrika. Samen met de andere leden van de pediatrische equipe probeert hij binnen Lumosprojecten de kwaliteit van de zorg voor zieke kinderen in Kisantu te verbeteren, niet alleen in het ziekenhuis maar vertrekkend van de ‘Centres de Santé’, de lokale gemeenschappen. En ook daar, u begrijpt het al, zijn zijn didactische kwaliteiten een zeer grote troef! Hij plaatst zich bovendien in de situatie van de ander, met de zeer beperkte middelen die er zijn, en haalt er zo het beste uit. Maar ook in Vlaanderen wordt hij als expert aanzien voor onder andere de medische opvang van adoptiekinderen, heeft hij een zeer specifieke interesse in de coeliakie, en gaan zijn publicaties over het zeer brede domein van de kindergeneeskunde. Nu we het gehad hebben over je medisch inhoudelijke en vooral ook je didactische kwaliteiten, toch iets meer over je persoonlijkheid, als je mij toestaat, Philippe. Ten eerste: niets - eigen aan het kind is u vreemd. Dat is logisch, je weet natuurlijk het meest over kinderen: je hebt weliswaar niet voor het oudste, maar dan wel het mooiste beroep ter wereld gekozen. Maar je hebt ook enkele typische eigenschappen van kinderen behouden: Je bent authentiek en staat onbevangen in de wereld, verwonderd in het leven, je stelt heel veel vragen, en je kijkt met een open geest naar de 13


mensen en naar de toekomst zonder enig vooroordeel, je hebt zeer veel vertrouwen in de medemens. Ten tweede: niets vrouwelijks is jou vreemd. Je bent zeer invoelend, je voelt wat moeders voelen als hun kind ziek is. Je laat je niet verleiden door enig machogedrag. Je hebt (als ik dat mag zeggen) een eerder vrouwelijke leiderschapsstijl. Je houdt van echte theekransjes, en je kan zeker drie dingen tegelijk doen (alleen hebben we gezien in Kisantu dat afwassen niet je sterkste kant is). Bovendien ben je een erg gevoelige kinderarts. Tot slot, dat moet ook gezegd worden: niets mannelijks is jou vreemd (die snor dus). In een hoofdzakelijk vrouwelijke professionele omgeving, kan jij schitterend met die vrouwen omgaan in alle omstandigheden, ze soms zelfs om je vinger winden, maar vooral ook als familievader en grootvader met je 5 dochters en 1 zoon en vooral met je allerliefste vrouw van heel de wereld. Beste Philippe, we wensen je omwille van dit alles dan ook van harte proficiat met je erkenning als ‘Alumnus van het Jaar’! Prof. dr. Christel Van Geet 14


Dankwoord Alumnus v/h Jaar 2013 Geachte vicerector Geachte ererector Geachte vicedecaan Geachte voorzitter en leden van de jury Geachte professoren Geachte dames en heren Beste familie Ik ben blij en diep getroffen, heel fier deze prijs te mogen ontvangen; het is de grootste eer die men een arts in dit land kan toebedelen, en u begrijpt dat ik er sprakeloos bij zat, toen ik de nominatie op mijn computer las. Ik kijk nederig terug, en met groot ontzag, naar de vorige genomineerde alumni en ben iedereen dankbaar, en zeker mijn mentors, rolmodellen en collega’s. Ik ervaar deze prijs, bij het bijna stoppen van mijn actief beroepsleven in België, als heel bijzonder maar ook als een symbool voor zoveel van mijn mede-collega’s, die zich tijdens hun beroepsleven hebben ingezet voor hun patiënten en getracht hebben goede geneeskunde te verrichten; symbool voor alle artsen die betrokken zijn geweest bij het dagelijks onderwijs van steeds nieuwe stagiairs en assistenten; symbool voor hen die zich het lot aantrekken van artsen en mensen die leven in het zuidelijk halfrond, met minder mogelijkheden dan hier. Deze prijs is een uitstraling voor de waarden waarvoor deze vereniging ALFAGEN, deze medische faculteit en deze universiteit staat: ‘aandacht voor de medemens in zijn ganse context, voor onderwijs van zijn studenten, voor wetenschappelijk onderzoek en aandacht voor het Zuiden’. 15


Als 17-jarige, alhoewel op 20 km van Gent wonende, wou ik - in tegenstelling tot andere dorpsgenoten - absoluut naar Leuven en dit omwille van twee redenen: de uitstraling van Leuven als één van de oudste universiteiten van Europa, met zijn internationaal universitair netwerk; en het feit dat men in het zesde jaar geneeskunde zijn stage in Congo kon doen, en het zevende jaar ook nog eens uit zes maanden stage bestond. Dit leek me meer dan aanlokkelijk. Thuis, mijn vader was huisarts, tezelfdertijd apotheker, tandarts, gynaecoloog - die, als hij nog geleefd had, zo in het programma ‘Meneer doktoor’ had kunnen optreden - en die één van de eerste stagemeesters was van Leuven voor studenten huisarts, welnu thuis zag ik hoe fijn en dankbaar het was om met leergierige jongeren in een leersituatie om te gaan. Ik wil deze prijs dan ook opdragen aan mijn vader, maar ook aan mijn twee eerste bijzondere stagemeesters, dr. Malbrain van Dendermonde, waar ik een zestal weken stage liep alvorens naar Congo mijn stage verder te zetten; en dr. Mesa, Congolees en een briljant eerstejaars-assistent inwendige aan de universiteit van Kinsjasa, die later gedoctoreerd en gepost-doctoreerd heeft hier in Leuven bij prof. Fevery. Beiden hadden de gave een stagiair tot het uiterste te drijven in zelfstudie en 's avonds gingen we dan naar huis met de gedachte dat ze 's anderendaags ons niet meer zouden vangen en zaten we tot laat met onze neus in de boeken na te lezen over de patiënten die op zaal gehospitaliseerd waren. Na 1 jaar opleiding kindergeneeskunde heb ik samen met mijn echtgenote 3 jaar aan de universiteit van Rwanda gewerkt. Op aanraden van ons diensthoofd prof. Eeckels, gingen we eerst een maand kijken hoe het verliep in een goed georganiseerde Afrikaanse universiteit als die van Nairobi. Op dat ogenblik was er ginds een belangrijke groep Canadese professoren werkzaam, afkomstig van de universiteit van Hamilton. Het is juist aan die universiteit van Hamilton dat 40 jaar geleden de revolutionaire verandering van medisch onderwijs is opgestart, verandering van onderwijs die we nu hier en in de omliggende landen kennen. Als jonge arts was dit voor mij een ganse openbaring waarbij studenten geneeskunde in kleine groepen, gesuperviseerd door hun professoren, mede de lessen verzorgden. In Nairobi, en nadien in Rwanda, was er een smeltkroes van jonge artsen en wetenschappers met internationale ervaring komende van Harvard, John Hopkins, 16


Wageningen en vele andere universiteiten en kon je rechtstreeks de wetenschappelijke drive ervaren die in deze verschillende instellingen heerste. Dit alles heeft mijn beeld van Global Health, onderwijs en gezondheidszorg sterk beïnvloed. Ook de gastprofessoren uit België die tijdelijk bij ons in Butare verbleven, hebben hun stempel gedrukt op mijn later leven en wereldbeeld, en dan denk ik vooral aan prof. Vandepitte en prof. Eeckels. Avonden brachten we samen door en hun visies over de interactie tussen geneeskunde, economie, politiek, landbouw zijn een blijvende erfenis. Terugkomend in België was ik dankbaar verder te kunnen specialiseren in de dienst kindergeneeskunde van Leuven. Ik kon uren luisteren, observeren hoe topartsen als de professoren Eeckels, Eggermont, Casteels-Van Daele, Vanderhauwaert, Proesmans, Jaeken, Devlieger, Casaer, Corbeel onder elkaar opbouwend discussieerden, les gaven, en ons met hun voorbeeld de kunst aanleerden van diepgaande anamnese en grondig klinisch onderzoek, hoe ze wetenschappelijk verwonderd bleven, en hoe ze betrokken waren met het zieke kind en zijn familie, en hoe ze steeds ons voorhielden van te denken in termen van cost-benefit. Aan hen, mijn grote voorbeelden, draag ik symbolisch ook deze prijs van ‘Alumnus van het Jaar’ op. Bij de ontwikkeling van de dienst kindergeneeskunde in Hasselt hadden we als groep een aantal idealen en doelstellingen: in eerste instantie trachten goede kindergeneeskunde te verrichten, iets te betekenen voor het ziekenhuis, iets te betekenen voor de kindergeneeskunde in Limburg en meewerken aan de ontplooiing van de kindergeneeskunde in Vlaanderen en België, ook wetenschappelijk klinisch te werken en erover te publiceren. Hoog in onze prioriteitslijst was zorgen voor goed medisch onderwijs, zowel voor stagiairs geneeskunde, assistenten kindergeneeskunde, maar ook voor andere aangrenzende gebieden als psychologen, pedagogen, diëtisten, verpleegkundigen. Zonder aanstekelijk enthousiaste kinderartsen die mee in dit avontuur wilden stappen, zou dit onmogelijk geweest zijn en ik draag dan ook deze prijs op aan de collega’s van het eerste uur: dr. Peeters, dr. Zimmermann, Marc Raes, Philippe Alliet, Guy Massa, Peter Aerssens en de nadien bijgekomen jongere collega’s. Misschien brengt het ene ongewild het andere mee, maar zonder het te weten, zijn we gerold in de grote onderwijs-stagebeweging die de naam ‘Cremec’ 17


draagt en in elke provincie een zetel heeft, opgericht door prof. De Groote en zijn werk nadien verder gezet door drie professoren, elk met een eigen accent, die hun voornaam met Paul begint, waarschijnlijk een sine qua non om facultair stage-coördinator te worden: prof. Paul Rutgeerts, prof. Paul Deleyn en prof. Paul Herijgers. Samen met hun ondersteunend team van het stagebureau: Hilde Groenen, Elke Leunen, Annelies Bringhof, prof. Ann Deketelaere en Chris Aubry van het Vaardigheidscentrum. Zij zijn de stuwende krachten achter een beweging die van onze stages in België en buitenland een unicum maken. Ook zij zijn deelgenoot aan deze Alumnusprijs. Binnen onze Cremec Limburg met mijn onafscheidelijke tandem dr. Piet Schurmans, kennen we vele boeiende stagiairsgerichte vergaderingen waarbij de stagiairs zelf ook een grote rol spelen in het onderwijs, zoals indertijd hun Keniaanse tegenhangers, en kunnen we beroep doen op de vele Limburgse stagemeesters, die uren van hun vrije tijd besteden om les te komen geven en toppunt van al ons nog bedanken dat ze les hebben kunnen geven, terwijl wij hen moeten bedanken. U begrijpt dat ik ook hen wil betrekken in deze mooie symbolische prijs. Ondertussen heb ik, samen met mijn echtgenote, de draad van Afrika terug opgenomen en ben ik deelgenoot geworden in diverse derdewereldprojecten van IF, de wereldvereniging van spina bifida waarbij, naast de neurochirurgie, de aandacht vooral gaat naar het oplossen van neurogene incontinentie met zijn secundaire sociale isolatie van deze kinderen. De laatste jaren werd ik ook betrokken bij het fascinerend project LUMOS van deze universiteit en heb ik bewondering voor de vele uren werk achter de schermen, geleverd door drukbezette mensen van deze faculteit, maar met een onverzettelijke wil om te voldoen aan de grote vraag naar goed aangepast Medisch Onderwijs in derdewereldlanden.

18


Tenslotte het warme thuisfront, Carla mijn alles, en onze zes kinderen met hun partners en 12 kleinkinderen, die voor mij een spiegel zijn hoe oprecht, eerlijk en optimistisch te zijn, met jullie in bijzonder deel ik deze prijs uit het diepste van mijn hart. Ik wil eindigen met iedereen oprecht te bedanken en ben fier te behoren tot een universitaire gemeenschap en faculteit die een aantal heel belangrijke prijzen en bijzondere Fondsen in het leven heeft geroepen zoals de Prijs Prof. J. De Groote, die de menselijke betrokkenheid van stagiairs geneeskunde in het licht stelt; de tweejaarlijkse Prijs Prof. J. Vandepitte, die initiatieven op gebied van onderwijs en opleiding in ontwikkelingslanden bekroont; het Marc Vervenne Fonds, met als doel om jonge talentvolle wetenschappers van universiteiten in de armste landen in Afrika te ondersteunen in de uitvoering van een ontwikkelingsrelevant doctoraatsonderzoek dat de lokale gemeenschappen ten goede komt, het fonds met de Nobelprijswinnares voor de vrede: het fonds Leymah Gbowee Scholarship Fund for Leadership for African Women, om West-Afrikaanse meisjes op te leiden om een rol van betekenis te spelen in hun land. Ik ben er zeer fier op! Ik doe dan ook een warme oproep opdat deze universiteit zich niet alleen zou blijven handhaven in de ranking van de betere universiteiten met top onderwijs en wetenschappelijk onderzoek, maar ook een leidende en betekenisvolle rol zou blijven spelen in onderwijs, onderzoek en vooral broodnodige opleiding van academici in derdewereldlanden. Als faculteit en universiteit mag dit niet vrijblijvend en beperkt zijn tot enkelingen, doch moet dit een vast gepland agendapunt blijven van elke faculteit binnen deze universiteit. We zijn dit niet alleen verschuldigd aan onze Leuvense voorgangers maar ook aan de mensen in het Zuiden. Ik dank u Philippe Gillis 19


Lustrumvieringen Lustrumviering 1983 Geachte aanwezigen, collega’s, Beste vrienden, vriendinnen, Vandaag vieren we ons 30-jarig lustrum. 30 jaar geleden beëindigden we als plusminus 25-jarigen onze studies geneeskunde; we waren toen met 348, afgerond 350. Dat is intussen reeds 5 jaar verder dan we toen veelal oud waren. 30 jaar lijkt een eeuwigheid! En toch lijkt het - althans in mijn ogen - voorbijgevlogen. 30 jaar in vreugde, maar ook verdriet en lijden. 30 jaar ouder, maar ook ‘wijzer’ en misschien ook wat rustiger. Je weet immers: meestal komt het wel goed. Eerst en vooral wil ik diegenen benoemen die ons de afgelopen 30 jaar ontvallen zijn: het zijn er 14 in totaal; of toch in zoverre onze info correct is. Dit is de lijst waar ALFAGEN over beschikt en ik hoop dat we niemand vergeten:

Patricia Claeys, Pieter Douterlungne, Iryse Geerts, Rudi Goyvaerts, Luc Hameeuw, Peter Hooft, Martine Lievens, Erik Persijn, Eddie Rens, Suzanne Swusten, Erwin van Herzeele, Marc Van Laeken, Yves Versyck en Paul Wolput. In gedachten zijn ze bij ons. Laten we ook even denken aan de nabestaanden die ze nalieten: man of vrouw, kinderen, ouders of andere dierbaren. In die 30 jaar zijn we - zeker in onze professionele relatie als arts - zeer vaak geconfronteerd geweest met ziekte, slecht nieuws en/of overlijden van onze patiënten. Maar natuurlijk ook met vreugdevolle feiten. Dit hoort nu eenmaal bij onze job. Met het ouder worden evenwel, zijn een aantal of meerderen onder ons ook zelf geconfronteerd geweest met eigen ziekte of onvermogen of met ernstige ziekte van partner of eventueel zelfs zijn/haar kind. Naar de toekomst toe, met het ouder worden, kan dit enkel nog toenemen. Dit is nu eenmaal de realiteit, en die kennen we allen maar al te goed. 20


Een aantal van onze jaargenoten hebben me laten weten, dat ze spijtig genoeg - bijvoorbeeld omwille van ziekte - niet kunnen aanwezig zijn. Ik wil hen dan ook via deze weg even en heel ‘anoniem’ veel sterkte en moed toewensen. Ik hoop voor hen dat ze deze ‘problematiek’ kunnen overwinnen. Hetzelfde geldt natuurlijk ook voor de partners of eventueel kinderen van onze jaargenoten, die een ernstige ziekte of ander probleem doormaken. Het leven heeft mezelf de afgelopen 30 jaar ook niet steeds gespaard. Ik kan misschien ook niet meer wat ik 30-35 jaar geleden zonder enig probleem aankon. En toch voel ik me gesterkt. Ik heb vooral geleerd te genieten van elke dag, elk gelukkig moment dat ik nog mag spenderen met mijn naaste familie, kinderen, ouders, partner, mijn vrienden, collega’s. Ik ben nog steeds gepassioneerd door mijn werk en ik hoop voor jullie dat hetzelfde mag gelden. Dit is misschien iets wat wij de afgelopen 30 jaar hebben mogen leren: nog wat optimistischer te zijn dan vroeger, nog meer trachten de positieve zijden te zoeken in moeilijke situaties. Ik weet het maar al te goed: niet altijd even makkelijk of voor de hand liggend. Toch zijn het goede levenslessen. En daar kan je enkel gelukkig om zijn dat je dit hebt mogen ervaren, leren. Graag wil ik enkele dankwoordjes betuigen. Eerst en vooral aan mijn secretaresse Claartje, die de brieven die ik naar jullie zond, voor me uittypte.

21


Maar zeker ook de dames van het secretariaat van ALFAGEN (Alumnivereniging van de FAculteit GENeeskunde). Deze dames bezorgden me een overzichtslijst met de gegevens van onze jaargenoten en controleerden de inschrijvingen, en overschrijvingen voor deze avond. Ik wil bij deze dan ook het lidmaatschap van ALFAGEN warm aanbevelen. Niet alleen betekent het dat je je universiteit - waar je toch een groot deel van je jonge leven vertoefd hebt - een warm hart toedraagt; je mag ook terecht wel fier zijn op je ‘Alma Mater’, die het globaal gezien in de internationale rankings toch echt niet slecht doet. Het lidmaatschap biedt je trouwens ook allerlei voordelen; het is teveel om op te noemen van A tot Z dus som ik er maar enkele op. 4x per jaar krijg je het A.Vesaliustijdschrift toegestuurd: het brengt jou op de hoogte van wat er leeft binnen de vereniging en de faculteit. De Campuskrant valt ook automatisch in je bus. Je krijgt prijsvermindering op je sportkaart (ook jouw kinderen) en kortingen bij bepaalde culturele activiteiten georganiseerd door de KU Leuven, het Leuvens Alumni Orkest en soms zelfs bij het Festival van Vlaanderen. Ook krijg je voordelen in de Faculty Club bij evenementen georganiseerd tijdens weekdagen. Ook kan ik jullie reeds ‘verklappen’ dat volgend jaar, 2014, een erg bijzonder jaar zal worden aan onze faculteit, onze universiteit, en de stad Leuven. In 2014, vieren we 500 jaar Vesalius en dit zal niet onopgemerkt voorbijgaan. Een hele resem activiteiten staan op het programma: wandelingen, lezingen, boeken, heel wat culturele manifestaties. Het kroonjuweel evenwel wordt echter een tentoonstelling in het M-Museum Leuven van 1 oktober 2014 tem 18 januari 2015. Ik zit mee in het fundraising comité en ook de werkgroep Vesalius, en ik kan jullie zonder blozen voorspellen: het wordt echt wat moois! Je kan ook de Ontwikkelingssamenwerking van onze ALFAGEN steunen. Vanmiddag - bij het schrijven van deze speech en lezen van de brochures - merkte ik op dat één van onze jaargenoten ooit de ‘Prijs Prof. Jozef Vandepitte’ kreeg. Namelijk Toon Bongaerts, werkzaam in Nicaragua, kreeg in 2009 deze prijs die tweejaarlijks wordt toegekend en 2500 euro schenkt aan een project dat duurzame, educatieve projecten in ontwikkelingslanden tracht op te zetten. Tot slot wil ik jullie echt allen van harte danken voor jullie aanwezigheid. Zonder dat ik het melodramatisch wil laten klinken, kan ik - uit de grond van mijn 22


hart en in alle eerlijkheid - zeggen, dat ik echt blij ben jullie allen terug te mogen zien. Het doet met oprecht plezier!! Ik ben ook erg blij met de belangrijke aanwezigheid van onze jaargenoten die als arts-professor werkzaam zijn hier aan onze Alma Mater, Gasthuisberg. Ik heb de indruk dat er iets minder aanwezigen zijn dan voorgaande jaren. Mogelijks staat dit grotendeels in verband met mijn - op dit ogenblik - overvolle, te drukke agenda. Hierdoor heb ik wat minder tijd dan voorgaande malen kunnen besteden aan deze viering en ik voel me hierover gedeeltelijk wat schuldig. Ik beloof (of hoop) dat dit over 5 jaar wat beter zal zijn. Ik zou dan graag - net zoals vorige maal - nog iets speciaals doen. Ik heb al enig idee, maar jullie mogen mij ook overladen met nieuwe suggesties!! Erg belangrijk is echt wel het updaten van onze databank en dan vooral de e-mailadressen; dit is zulk een handig en snel instrument. Mag ik er nogmaals op aandringen met zoveel als mogelijk e-mailadressen (en gewone adressen) te bezorgen. Ik laat een lijst rondgaan: kijk jouw gegevens na en corrigeer indien nodig. Wie weet kan je me ook helpen met nog wat ontbrekende schakels. Ik eindig met een spreuk die ik wel vaker gebruik en enigermate op mij van toepassing is. Zoals jullie wel weten, was ik vroeger wel overal graag bij en dat is eigenlijk nog steeds zo. Ik wil hierbij dus eindigen met een kwinkslag (zonder de afwezigen te willen schofferen, en zeker diegenen die hier niet kunnen zijn omwille van ziekten of andere problemen):

‘Les absents ont toujours tort’: de afwezigen hebben steeds ongelijk. Tekst: Dr. Ann Cornelis

23


ALumni van de FAculteit GENeeskunde Alumni Faculteit Geneeskunde – ALFAGEN vzw en FARMALEUVEN vzw i.s.m. de Faculteit Geneeskunde KU Leuven

ALFAGEN VZW 7de Lenteconcert

pianist Luc Devos violiste Jolente De Maeyer

Zondag 23 maart 2014 om 16u45 onthaal: 16u00 - deuren: 16u30

Centraal Auditorium – Gasthuisberg Leuven Johannes Brahms - Claude Debussy - Frederic Chopin Franz Schubert - W.A.Mozart

Na het concert biedt ALFAGEN VZW u een receptie aan Voorverkoop Basisprijs: € 28 p.p. Gereduceerde prijs: € 18 p.p. voor: Leden van ALFAGEN, FARMALEUVEN of andere alumniverenigingen van de KU Leuven Personeel KU Leuven, UZ Leuven en Associaties Studenten KU Leuven en Associaties … en hun partners Kassa: € 30 p.p. Info: www.vesaliusonline.be

Parking: De Villa – Gasthuisberg Rolstoelgebruikers bereiken het auditorium via het ziekenhuis Reservatie (alleen via overschrijving op de rekening van ALFAGEN vzw: BE37 4310 2075 4128 – BIC: KREDBEBB Vermelding: ‘Concert’ gevolgd door uw naam en MD-, BW- of personeelsnummer De gereserveerde kaarten liggen klaar aan het onthaal

24

SECRETARIAAT: ALFAGEN vzw, O&N2-bus 400, Herestraat 49 3000 Leuven Tel: 016-33.06.24 [email protected] www.vesaliusonline.be


Nieuws van de faculteit Studiedag voor stageleiders / Uitreiking ‘Prijs Prof. dr. J. De Groote’ Reeds meer dan twintig jaar lang organiseert de Faculteit Geneeskunde deze prijsuitreiking in aansluiting op de studiedag. Het doelpubliek bestaat uit stageleiders, studenten, stagediensten en opleidingspraktijken, die zo de kans krijgen elkaar te ontmoeten en kennis te nemen van de nieuwste ontwikkelingen aangaande de opleiding geneeskunde en de stage in het bijzonder. Dankzij een lange traditie zijn de organisatoren erin geslaagd om een steeds talrijker wordende groep aan te spreken en vooral om een erg nuttig studie- en informatiemoment aan te bieden. Het thema was dit jaar ‘Reflection and Perfection’ en er viel natuurlijk ook heel wat te vertellen over de studiehervorming geneeskunde die momenteel aan de gang is. De recente ontwikkelingen rond de ‘contingentering’ zorgde verder mee voor een levendige discussie. De vernieuwde aanpak van ‘gepersonaliseerde feedback’ kon heel wat collegae bekoren en de interactieve oefening in ‘ethische reflectie’ werd erg gesmaakt. Kortom, dit was een zeer zinvolle en nuttige studiedag. Dan volgde de uitreiking van de ‘Prijs Prof. dr. J. De Groote’ in aanwezigheid van meerdere familiele-

Juryvoorzitter dr. Gillis met laureaat Bram Keunen en medegenomineerden Hannah Vanpuyvelde en Ines Frederix.

25


den van de professor, die zelf niet aanwezig kon zijn. En blijkbaar waren er dit jaar weer heel wat kandidaten die door de respectievelijke stageleiders en diensten werden voorgedragen. Op zoek gaan naar de ‘primus inter pares’ is blijkbaar niet makkelijk, maar met een juryvoorzitter als onze ‘Alumnus van het Jaar’, dr. Philippe Gillis, kan men gerust zijn in een goede afloop. De winnaar is intussen bekend: Bram Keunen.

Bram Keunen

Het belangrijkste van deze organisatie is dat de faculteit, de stageleiders en hun diensten, de studenten/ stagiairs en ook de Alumni, hieraan als groep samenwerken. Deze manifestatie is echt een voorbeeld van hoe geïntegreerde samenwerking binnen een faculteit moet en kan lopen.

ALFAGEN feliciteert de genomineerden van harte en dankt de organisatie voor al het geleverde werk.

Medica Wie zijn we? Els - Cursusdienstverantwoordelijke Zoals elk jaar voorziet onze cursusdienst de studenten van handboeken, cursussen en slides om hun kennis mee te verrijken. Ook al het nodige materiaal voor een dokter of biomedicus in spe hebben wij klaarliggen, en dat allemaal aan studentikoze prijzen. Dit jaar kregen wij eveneens meer dan 3000 studenten één of meerdere keren over de vloer om hen allemaal met een geladen rugzak naar huis te sturen. Dit jaar, met enkele nieuwigheden qua materiaal, staan we opnieuw paraat om hen ook het tweede semester uit de nood te helpen!

26


V.l.n.r.. Els, Victor, Isaura, Jeroen, Jasper, Sebastian, Nick, Shana en Kristien

Victor - Onderwijscoördinator Geneeskunde Dit semester was zeer druk op onderwijskundig gebied: de nieuwe derde bachelor moest worden samengesteld, de visitatie moest worden voorbereid en ontvangen worden en helemaal tegen het einde van 2013 moest er een actieplan worden bedacht om Minister Onkelinkx en haar plannen om de contingentering af te kalven, te dwarsbomen. Daarnaast waren er uiteraard ook de vele kleinere problemen die in overleg werden opgelost. Volgend semester wordt vast even interessant!

Isaura - Secretaris Als secretaris heb ik me de voorbije maanden voornamelijk beziggehouden met de administratieve rompslomp. De bestellingen voor de jaartruien doorgeven, gegevenslijsten opstellen, voorraden aanvullen en natuurlijk verslagen van de verschillende vergaderingen schrijven. Ook heb ik samen met de webmaster een Medica-nieuwsbrief op poten gezet, om onze leden maandelijks te informeren over wat er allemaal in de verschillende werkgroepen van Medica gebeurt.

27


Jeroen - Beheerder Als beheerder zie je op een andere manier hoe Medica leeft. En leven doen we, dat kan ik enkel maar beamen als ik kijk naar de vele uren besteed aan het tellen van geld en het uitgeven ervan. Ik moet toegeven dat het tweede vlotter verloopt dan het eerste. Hoe goed we het afgelopen halfjaar hebben gedraaid kan ik op dit moment nog niet zeggen maar ik ben ervan overtuigd dat we, ondanks een tegenvaller, zeer goed bezig zijn.

Jasper - Praeses Als praeses zorg ik vooral voor de externe relaties van Medica. Contacten met de alumni-vereniging, de andere kringen, LOKO, Stura, ... probeer ik allemaal voor mijn rekening te nemen. Een beetje het gezicht zijn van de kring is mijn voornaamste taak. Ook volg ik zo goed mogelijk het reilen en zeilen van Medica op. Zowel wat betreft binnen als buiten kernraad tracht ik om goed op de hoogte te zijn en te kijken of alles goed draait. Indien nodig stuur ik dan bij, maar tot nu toe is dat amper nodig geweest omdat we zo een goed team hebben!

Sebastian - Vice-praeses De voorbije maanden heb ik getracht Jasper zo goed mogelijk bij te staan in zijn taken maar daarnaast heb ik me vooral beziggehouden met de verschillende werkgroepen die Medica rijk is. Ze zorgen voor het organiseren van de talrijke activiteiten die we als Medica aanbieden, zo is er voor ieder wat wils. Dat het ook daar goed zit, zien we bijvoorbeeld aan de behaalde derde plaats op de 24-urenloop en steeds uitverkochte activiteiten. Door hun werking te coördineren en op te volgen, probeer ik mijn steentje bij te dragen aan onze kringwerking.

Nick - Coördinator onderwijs Biomedische Wetenschappen BMW heeft een bewogen semester achter de rug. Net zoals de opleiding geneeskunde, werd ook de opleiding BMW gevisiteerd. Al het intensieve werk dat hieraan voorafging, werd mooi bekroond met een eindevaluatie die er allerminst slecht uitzag. Ook werden de voorbereidingen getroffen voor de nieuwe masterrichtingen, die vanaf volgend academiejaar in voege zullen treden. Momenteel zijn we bezig met het leggen van de laatste hand aan een nieuw Biomedisch Congres, zodat we komend semester weer een interessante en succesvolle editie kunnen neerzetten!

28


Shana - Barverantwoordelijke Na een intensieve ‘bouw’ van drie weken waarbij Doc’s uitgebreid werd opgeknapt en gepoetst, heeft ook de bar weer drie maanden op volle snelheid gedraaid. Persoonlijke hoogtepunten zijn het buurtoverleg waar amper vier mensen met hun grieven op afkwamen (drie jaar geleden waren dat er nog tachtig), het holebifeestje dat bijzonder populair bleek te zijn en de algemene gemoedelijke sfeer bij de vrijwilligers van het tapteam. Voor nog zo’n heerlijk semester teken ik gaarne!

Kristien - Coördinator Sociaal/BeMSA Als Coördinator Sociaal/BeMSA heb ik het voorbije semester de integratie van de vroegere WG Sociaal van Medica en de Leuvense afdeling van BeMSA zo goed mogelijk laten proberen verlopen. Het debat rond medische datatechnologie, een week die zich helemaal op ‘de patiënt’ focuste (eerste keer georganiseerd) en het nieuwe concept van een House-avond waren zeker een succes. Ook organiseerde Leuven een succesvolle National General Assembly voor BeMSA. Naast verdergaan op dit elan staan er voor komend semester nog nieuwe activiteiten op het programma, zoals het Teddy Bear Hospital om jonge patiëntjes te begeleiden.

BMW Alumna KU Leuven wint EOS-prijs 2013 KU Leuven-alumna Caroline Eykens heeft de Eos-prijs 2013 gewonnen voor beste scriptie in de harde wetenschappen. Haar onderzoek naar de spierziekte ALS was ook de favoriet van het publiek, dat op de Eos-website kon stemmen. De prijs werd op 17 december 2013 uitgereikt in Cultuurcentrum Hasselt. Eykens, pas afgestudeerd in de biomedische wetenschappen, dankt de prijs aan haar masterproefonderzoek dat perspectief biedt op therapie voor de ongeneeslijke zenuwziekte ALS. Bij patiënten 29


met ALS sterven motorische zenuwcellen stelselmatig af, waardoor ze progressief verlamd raken tot ze aan de ziekte overlijden. Die fatale afloop volgt binnen de twee tot vijf jaar na de diagnose. Eén van de strategieën voor nieuwe ALS-behandelingen bestaat erin de overblijvende motorische zenuwcellen zo goed mogelijk te beschermen. Samen met haar collega’s aan de KU Leuven, vestigde Caroline de aandacht op de ‘oligodendrocyten’. Deze cellen staan in nauw contact met de motorische foto Pat Van Hoorebeke zenuwcellen en voorzien deze van de nodige voedingsstoffen. Bij ALS wordt die functie van de oligodendrocyten verstoord. Eykens onderzocht het verband tussen een belangrijke signaalweg en de werking van oligodendrocyten bij muizen die ALS ontwikkelen. Haar bevindingen toonden aan dat via het blokkeren van deze weg, de oligodendrocyten duidelijk beter functioneren bij de muizen. Als deze aanpak ook bij mensen blijkt te werken, kan ze de ziekte ALS mogelijk vertragen. Dit onderzoek werd uitgevoerd in samenwerking met Annelies Nonneman en onder supervisie van prof. Wim Robberecht en prof. Ludo Van Den Bosch. Momenteel werkt Caroline verder op dit onderwerp als doctoraatsstudente bij het laboratorium voor Neurobiologie (Vesalius Research Center, VIB) aan de KU Leuven.

30


De Eos-jury looft de erg complexe studie die door de student op een wonderwel vlotte manier werd samengevat in een journalistiek artikel. Ook het publiek mocht via een online poll mee bepalen welke van de vijf genomineerden de prijs verdiende. Ze registreerden net geen 9.000 stemmen, die voor een vierde meespeelden in de eindbeslissing van de jury. Ook bij het publiek was Caroline Eykens de favoriete kandidaat met maar liefst 3004 stemmen. Eykens wint een iPad Air, met digitaal abonnement op de vier Eos-magazines in de EOS-app. In het volgende nummer van Eos verschijnt een uitgebreider artikel over Eykens’ onderzoek. De Eos-prijs maakt deel uit van de Vlaamse Scriptieprijs.

http://eoswetenschap.eu/artikel/caroline-eykens-wint-eos-prijs-2013-voorbeste-scriptie

Kunst en cultuur ACCO stelt voor Slimmer zorgen voor morgen: Het nieuwe organiseren in theorie en praktijk Auteurs: Benny Corvers en Geert Van Hootegem Uitgever: Acco Publicatiedatum: 2013 Prijs: € 22.50 - 15% = € 19.15 De zorgsector is volop in beweging en nieuwe uitdagingen leiden tot nieuwe recepten om slimmer te gaan werken. De theorie rond Innovatieve Arbeidsorganisatie levert een schat aan ideeën en methodes om organisaties levenskrachtiger te maken en mensen te verbinden rond het primair proces en de klant. In Slimmer Zorgen voor Morgen komt die theorie uitgebreid aan bod en laten verschillende ziekenhuizen en woonzorgcentra uit Belgisch-Limburg zien hoe die principes in de praktijk werken. Dit boek maakt de concepten van de moderne sociotechniek uiterst toegankelijk en levert een pak inspiratie voor iedereen die met organisatievernieuwing aan de slag wil. 31


NHG-Standaarden voor de huisart 2014 Uitgever: Bohn Stafleu Publicatiedatum: 2013 Prijs: € 80 - 15% = € 68 In deze tweedelige publicatie zijn alle actuele NHGStandaarden samengevoegd. Het is daardoor hét handboek op het gebied van huisartsgeneeskunde. De 2 delen van het boek hebben een zodanige indeling dat u eenvoudig een specifieke standaard vindt, zonder de exacte titel te kennen.

Box met 4 boeken ‘Over kwaliteit van zorg en communicatie’ Auteurs: Manu Keirse en Jan De Lepeleire Uitgever: Acco Publicatiedatum: 2013 Prijs: € 69.50 - 15% = € 59.10 ‘Aan weerszijden van de stethoscoop’, het eerste deel van de reeks, is een onmisbare handleiding voor al wie kwaliteit wil bieden in een humane gezondheidszorg. Het biedt een basis voor het opbouwen van een goed contact met de patiënt, waarin aandacht voor zijn beleving en inzicht in de problematiek hand in hand gaan. Deel twee van de reeks, ‘Competenties in moeilijke situaties’, biedt inzichten en concrete handreikingen om in te spelen op belevingen en emoties van patiënten, waardoor het diagnostisch en therapeutisch werk tot meer resultaat kan leiden. In ‘Wegwijzers naar bijzondere noden’, deel drie, worden inzichten en modellen aangereikt om te communiceren met personen die vanuit hun anders zijn om een aangepaste benadering vragen.

32


Het vierde en laatste deel van de reeks, ‘Zorgverlener’, vergeet jezelf niet, vertrekt vanuit de zorgverlener zelf. Het biedt hem/haar handvatten in de omgang met prangende facetten die kunnen bepalen hoe van een belastende job een bezigheid te maken waar hij/zij steeds meer plezier aan beleeft.

Begrijp de pijn Auteurs: David Butler en Lorimer Moseley Uitgever: Acco Prijs: € 49.90 - 15% = € 42.42 Elke pijn is echt en voor veel mensen is het een slopend deel van hun leven. Beter begrijpen waarom dingen zeer doen kan iemand helpen zijn pijn te begrijpen. Zodat ze door kunnen gaan met hun dagelijkse leven. Recente inzichten op het gebied van de neurofysiologie, beeldvormend hersenonderzoek, immunologie, psychologie en celbiologie hebben geleid tot een platform van kennis van waaruit we ons verder in het verschijnsel pijn kunnen verdiepen. In begrijpelijke taal en gebruikmakend van eigenzinnige illustraties, bespreken de auteurs van Begrijp de Pijn hoe het brein pijnreacties produceert. Hoe reacties van autonome bewegings- en immuunsystemen in het lichaam op verwonding bijdragen aan pijn, en waarom pijn kan blijven voortduren ondanks dat de lichaamsweefsels voldoende tijd hebben gehad om te herstellen. Begrijp de Pijn wil mensen met pijn en medici leren om met pijn om te gaan en ze nieuwe modellen aanreiken waarmee ze kunnen analyseren wat er gebeurt bij iemand die pijn heeft. Als ze eenmaal weten welke processen meespelen, dan kunnen ze op een wetenschappelijk onderbouwde wijze de weg naar herstel inslaan. Bestellen kan: • Via de website www.accomedical.be • ‘Alfagen’ invullen bij ‘PO number’ • ‘Pay by invoice’ kiezen (om te genieten van uw korting) • In de boekhandel, Maria-Theresiastraat 2-4 • Via mail: [email protected]

33


Ledendag Zaterdag 17 mei 2014 Centraal Auditorium Sint-Rafaël Ontvangst 08.00u

Deel I: statutaire algemene ledenvergadering • Plaats:

Sint-Rafaël blok J (Kapucijnenvoer 33, 3000 Leuven)

• Start:

08.00 u: Onthaal + koffie 08.30 u: Begin statutaire vergadering

• Programma:

Welkom Jaaroverzicht Goedkeuring jaarbalans en ontheffing van de bestuurders Jaarplanning Samenstelling van de stuurgroep en aanvaarding kandidaten Nieuwe kandidaten voor de verjonging van het bestuur

• Einde:

09.45 u.

Deel II: studiedag De geschiedenis van de UZ Leuven & de opleiding geneeskunde vroeger en nu met Andreas Vesalius als centrale gast • 10.00 u.

Welkomstwoord (prof. Chris Geens)

• 10.10 u.

De geschiedenis van de UZ Leuven (em. prof. J. Peers)

• 11.30 u.

De bestemming van de benedencampus (Jan Verhaeghe/dr. Wim Tambeur)

• 12.00 u.

Het A.Vesaliusproject 2014-15 (prof. G. Vanpaemel)

Doelgroep:

Alle Alumni en vrienden met interesse voor de geschiedenis van de UZ en de medische opleiding.

34


Deel III: Alumnus van het jaar • 12.30 u.

Proclamatie van de laureaat van de ‘Prijs Alumnus v/h Jaar 2014’ De viering volgt woensdag 3 december 2014

Deel IV: receptie • 13.00 u. - 14.00 u. Wandelbuffet

Deel V: geleid bezoek aan de benedencampus Sint-Rafaël • • • • •

Anatomisch Theater - Rega Anatomisch Theater - Helleputte Oude auditoria Snijzaal Einde: 16.00 u.

Andreas Vesalius Het Andreas Vesaliusjaar 2014-2015 Wij hebben de hulp van onze Alumni nodig! Een situatieschets De schrandersten onder onze lezers zullen al enige tijd gemerkt hebben dat A. Vesalius niet enkel de naam is van ons tijdschrift, maar dat dit bovendien onze meest voorname en bekende Alumnus van de Faculteit Geneeskunde is, die wij een bijzonder warm hart toedragen. Meer nog, wij hebben onder onze leden enkele ‘Vesalianen’ die over deze Alumnus meer kunnen vertellen dan de brave man over zichzelf wist. Deze collegae zijn echte wetenschappers en van elke letter die zij over A. Vesalius op papier zetten, mag men zeker zijn dat zij die minstens 1000 maal hebben omgekeerd en omgedraaid alvorens hun traktaat de deur uitging. Dit kan niet steeds gezegd worden van vulgariserende publicaties en verhalen van andere pseudo-wetenschappers. Lees er zelf even ‘Wikipedia’ op na en u verneemt dat Andreas Vesalius een Brabantse arts was, geboren op 31 december 1514 in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Dat ‘Brabants’ zal nog wel juist zijn, de datum evenzeer, maar de locatie lijkt toch wel enige anachronistische kenmerken te hebben. Dit geldt eveneens voor de ver35


melde plaatsen van opleiding waarbij de ‘Université catholique de Louvain’ toch helemaal een brug te ver is. Daarom zijn wij dus zeer verheugd dat de Vesaliusviering dankzij de inzet en deskundigheid van onze Alumni in goede wetenschappelijke handen is. In Leuven sloegen stad en universiteit de handen in elkaar voor wat men een ‘stadsbreed project’ noemt. U vindt hier meer over op www.kunstleuven.be. ALFAGEN - Farmaleuven - UZ Leuven - Faculteit Geneeskunde Als Alumnus vraagt u zich natuurlijk terecht af wat uw faculteitskring kan bijdragen tot deze uitzonderlijke organisatie. Zoals al vermeld, is de idee van deze Vesaliusviering een vijftal jaar geleden ontsproten bij onze emeritiVesaliuskenners. Reeds eerder werden meerdere artikels over Vesalius en zijn tijdsgenoten in ons tijdschrift opgenomen, en er werd zelfs een bundeling van gemaakt in een heus boek: ‘Omtrent Andreas Vesalius’. Van bij de start namen wij contact met de collegae van Farmaleuven, met de faculteit en UZ Leuven en vroegen wij medewerking van de Dienst Communicatie en Evenementen van de universiteit. Hieruit is vervolgens een mooi programma ontstaan dat tentoonstellingsactiviteiten omvat, stadswandelingen, opzetten van beeldende kunstprojecten, lezingen in het HistarUZ, op Gasthuisberg en binnen andere faculteiten. Er is tevens een erg boeiende activiteit in de Kruidtuin gepland door Farmaleuven. Kortom, stad en universiteit zijn gedurende meerdere maanden helemaal in de ban van A. Vesalius. ALFAGEN wil iets bijzonders doen voor haar Alumni De voorbije jaren hebben onze bestuursleden en Vesaliuskenners niet stilgezeten en lieten zij vooral hun fantasie aan het werk. Zij gingen als gedreven onderzoekers te werk en ontdekten beelden, schilderijen, filmmateriaal en onbekende lokalen en ruimten. Zo kwam een aparte lijn in ontwikkeling die meespoort met de overige gestructureerde en geplande manifestaties. UZ Leuven en de Faculteit Geneeskunde bieden op Gasthuisberg, en ook in de oude ‘benedencampus’ van Sint-Rafaël een buitengewoon gevarieerd programma aan. Farmaleuven palmt de Kruidtuin in en brengt de kruidengeneeskunde uit de 16de eeuw in een bijzonder daglicht. ALFAGEN daarentegen, liet het oog vallen op het bekende Anatomisch Theater van professor Rega, op de hoek van de Kapucijnenvoer en de Minderbroederstraat, ook bekend als ‘het protestants kerkje’. Samen met onze onvolprezen penning36


meester en duizendpoot prof. Missotten exploreerden wij het theater en ontdekten zo de mogelijkheid om dit unieke 17de eeuws gebouw in al zijn schoonheid onder de aandacht te brengen. Maar er is meer ... Tijdens onze zoektocht en met de hulp van de curator van de ‘A. Vesaliustentoonstelling’ ontdekten wij ook nog het 19de eeuws ‘Anatomisch Theater Helleputte’, op de hoek van de ‘Avenue Gérard’ en de Minderbroederstraat, beter bekend als ‘Aedes Medicorum’. Deze beide theaters wenst ALFAGEN, naast ook een aantal oude auditoria, onder de aandacht van de Alumni te brengen in het Vesaliusjaar. ‘Maar koken kost geld!’ Crowdfunding Om een aantal van haar dromen te realiseren, wenst ALFAGEN aan ‘fundraising’ te doen en schakelde daarbij de hulp in van het Leuvens Universiteitsfonds om het nodige juridische kader aan te reiken. Alle Alumni die dit wensen, kunnen dus een steentje (mag ook 'steen' zijn) bijdragen om de anatomische theaters voor het Vesaliusproject in gereedheid te brengen en ook voor de eeuwigheid te bewaren. ALFAGEN zelf gaf het voorbeeld en stortte vorig jaar € 2.500 in het ‘Fonds Cultuur en Historisch Erfgoed KU Leuven’ (meer info op p. 40). Intussen komen ook de eerste stortingen van onze leden binnen. ‘Crowdfunding’ staat voor het ophalen van multipele kleine bedragen bij leden en bevriende mensen om een groot project te realiseren. Wij laten de sponsoring door overheid, banken en bedrijven even links liggen en gaan deze zoeken bij de eigen leden. 37


Maar om het met een Vlaams begrip te zeggen: wat is de ‘return on investment’ of wat krijgen wij daarvoor? Noteer eerst dat de KU Leuven zelf belangrijke inspanningen doet om de betreffende gebouwen veilig en toegankelijk te maken. Verder zijn er ook plannen voor een grondige restauratie in een latere fase. Het LUF (Leuvens Universiteitsfonds) zorgt voor de fiscale aftrekbaarheid, en ALFAGEN heeft een aantal voorstellen achter de hand om de betrokkenheid van de Alumni die een som storten, te belonen in functie van het bedrag dat geschonken wordt. Wij denken aan een naamvermelding in het ‘Vesaliusprojectboek’. De mooie Vesaliusmedaille die wij lieten slaan, zou uiteraard een mooie beloning zijn. Misschien brengen wij de naam van de grote sponsors dan op een wandplaat in het theater. Wij organiseren natuurlijk ook VIP-manifestaties in de theaters, in de rectorale salons, in het M-Museum en ga zo maar door. Wij focussen vooral op het creëren van een verbondenheid tussen de schenkers en de projecten die zij steunen. Dankzij de milde steun van talloze Alumni/ALFAGEN-leden zijn wij er zeker van dat de anatomische theaters helemaal tot hun recht komen en dat het werk van A. Vesalius aan de KU Leuven voor de eeuwigheid bewaard wordt. Noteer alvast zaterdag 17 mei 2014 in uw agenda. Dan houdt ALFAGEN, zoals eerder vermeld, haar ledendag in de benedencampus van Sint-Rafaël, volgt alle info over het Vesaliusproject en organiseren wij een eerste rondleiding op de site. Binnen het Vesaliusproject bieden ALFAGEN en Farmaleuven een eigen programma aan. Hierbij de voorlopige planning: Voorjaar 2014 Officiële aankondiging van het feestprogramma en overhandigen van de Vesaliusmedaille aan de rector, in aanwezigheid van prominenten, wetenschappers en media.

38


Zaterdag 17 mei 2014 Ledendag ALFAGEN Voormiddag: • Lezing in het oude centraal auditorium in Sint-Rafaël • Prof. em. J. Peers: geschiedenis van de UZ Leuven van in de middeleeuwen tot op heden • Wim Tambeur/Jan Verhaeghe: plannen van UZ Leuven op de benedencampus • Prof. G. Vanpaemel: het stadsbreed project Wandelbuffet Namiddag: Bezoek aan diverse oude sites onder deskundige begeleiding van professoren en emeriti Juli 2014 Farmaleuven opent de Vesaliussite in de Kruidtuin Maandag 22 september 2014 Opening academiejaar 2014-2015 met concert in het teken van A. Vesalius Woensdag 1 oktober 2014 Openingsavond in M-museum Leuven Donderdag 20 oktober 2014 Eerste avondlezing in M-museum Leuven Zaterdag 4 oktober 2014 ALFAGEN = jaarlijkse ‘Therapiedag’ volledig gewijd aan A. Vesalius Dinsdag 7 oktober 2014 Eerste lezing (van een reeks van twaalf) in GHB over A. Vesalius en tijdsgenoten Woensdag 1 december 2014 Huldiging van de ‘Alumnus van het Jaar 2014’ in de Faculty Club Maandag 15 december 2014 Sterfdag A. Vesalius Herdenkingsplechtigheid in het Anatomisch Theater Donderdag 22 januari 2015 HistarUZ: voordracht prof. P. Broos 39


Fonds Cultureel en Historisch Erfgoed KU Leuven IBAN rekeningnummer BE 457 34019417789 en BIC code KREDBEBB van de KU Leuven met vermelding van de gestructureerde mededeling +++400/0007/31781+++ In de loop van het jaar wordt aan de schenker een fiscaal attest bezorgd. Met deze gift kunnen ALFAGEN-leden de activiteiten steunen die de KU Leuven tijdens het academiejaar 2014-15 organiseert in verband met deze viering. Bij vragen over uw gift aan KU Leuven en de fiscale aftrekbaarheid, kan u steeds terecht bij het Leuvens Universiteitsfonds (LUF): [email protected] Wij danken onze alumni erg hartelijk voor hun inspanningen en kijken samen uit naar het resultaat ervan. Em. prof. dr. C. Geens Voorzitter ALFAGEN vzw Mede namens Andreas Vesalius

De ‘Fabrica’ van Vesalius (Nederlandstalige versie) esalius’ boek ‘De Humani Corporis Fabrica’ bracht een revolutie teweeg in de kennis van het menselijk lichaam en in het wetenschappelijk onderzoek in het algemeen. Het bezorgde zijn schrijver zo’n grote faam, dat de hele wereld dit nu nog, 500 jaar na zijn geboorte, herdenkt. Vesalius schreef zijn tekst in een keurig Latijn met lange, perfect gebouwde zinnen. Voor ons is dit moeilijk te lezen, zelfs al hebben wij in onze jeugd gedurende zes jaar deze taal bestudeerd. Een collega alumnus, dr. Maurits Biesbrouck, vertaalde het eerste boek van deze ‘Fabrica’, het boek dat het beenderstel behandelt, in het Nederlands. De zinsstructuur van de Latijnse tekst bleef behouden, zodat wij helemaal voeling krijgen met de gedachtegang van Vesalius. ALFAGEN heeft nu dit boek laten drukken, in hetzelfde formaat als het origineel, waarbij ook de lay-out van het origineel perfect bewaard bleef. Dit werd 40


verwezenlijkt door Marcel Den Broeder. Elke bladzijde begint en eindigt met hetzelfde woord als het origineel. De tekst is geschikt in een centrale kolom, met in de marge links en rechts, in kleine lettertjes, korte nota’s, precies zoals Vesalius het voordeed. Latijn is een compacte taal, de Nederlandse vertaling daarentegen heeft meer woorden en letters nodig. Daarom moesten het lettertype, de letterspatiëring en de interlinie afstand zo gekozen worden, dat het bladbeeld niettemin helemaal overeenkomt met het origineel; een onvoorstelbaar moeilijke opdracht. De boekdrukkunst was nog jong toen Vesalius zijn werk liet drukken, en dat merkt men. Enerzijds werden sommige gewoonten uit de tijd van de manuscripten overgenomen, bijvoorbeeld de weergave van de eerste letter van elk hoofdstuk door een prachtige houtsnede. Anderzijds merkt men onhandigheden bij het drukken van hoofdingen, veroorzaakt door de beperking van het manueel plaatsen van de lettertypen. Al deze eigenschappen zijn nauwkeurig overgenomen in dit Nederlandstalig facsimile. Deze nieuwe uitgave wordt gedrukt op het precieuze Conqueror papier met waterdruk (‘laid paper’) dat sterk gelijkt op het zestiende-eeuws papier van de originele druk. Het boek, in formaat 44 x 32 cm, telt 184 bladzijden en bevat al de prachtige houtsneden uit het origineel. Het wordt ingebonden in een stevige band. Slechts 24 genummerde exemplaren worden gedrukt. Het eerste nummer wordt geschonken aan de rector van de KU Leuven. Er zullen 20 exemplaren te koop aangeboden worden aan Alumnileden. De prijs werd nog niet bepaald, maar die zal beduidend lager liggen dan de 1250 euro die Karger vraagt voor haar nieuwe Engelstalige uitgave. Em. prof. dr. Luc Missotten 41


Puntdicht over Vesalius Andreas Vesalius Flandriae primus filius eminentissimus medicus hominis anatomicus Andreas van Wesele hy whas veurwaer gheen eesele hy studheerde medicynen ’s weirelts beste der chirurgynen Drei was nen echten Brusseleir: Dane ket snei mè zaain gruëte scheir as doktaur van de noblesse in’t vel van prinse en prinsesse André Van Wezel was zijn naam hij was een Vlaam met wereldfaam, maar na’t schrijven van zijn boek raakte hij op een eiland zoek Em. prof. dr. Dirk Lahaye

42


Franciscus Vesalius, jongere broer van Andreas Van kandidaat jurist tot pestarts (Em. prof. dr. Omer Steeno, dr. Maurits Biesbrouck en dr. Theodoor Goddeeris)

Met de helm geboren? Het echtpaar Apotheker Andreas Wytinck of van Wesele en Elisabeth of Isabel Crabbe had drie zonen (Nicolas, Andreas, Franciscus) en één dochter, Anna. De oudste zoon Nicolas werd apotheker zoals zijn vader. Over hem is quasi niets bekend. Anna trad, zoals haar broer Andreas, in dienst van keizer Karel V als verantwoordelijke voor de persoonlijke was en hygiëne van de keizer.1,2 Franciscus (Frans, François) wordt, zonder enige referentie, door E. Spelkens als ouder dan Andreas aanzien.3 Alle andere (en meer betrouwbare) biografen van Andreas Vesalius plaatsen Franciscus terecht na Andreas en vóór Anna.4 De parochieregisters van de eerste helft van de 16de eeuw in Brussel ontbreken. Rekening houdend met de perioden dat vader Andreas sr. zich ten huize in Brussel bevond, Afb. 1. Immatriculatie van Franciscus Vesalius aan de Universiteit van en dat Franciscus op de- Leuven op 31 augustus 1536 (Archives de l’Université de Louvain, nr. 24: zelfde leeftijd als zijn Liber quartus Intitulatorum, f° 88r’) broer Andreas naar de Universiteit van Leuven ging voor zijn artes-studies, kunnen we veronderstellen dat Franciscus half 1521 geboren is. Franciscus werd geïmmatriculeerd te Leuven onder de ‘Divites Castrenses’ onder het rectoraat van Joannes Lobelius Boloniensis op 31 augustus 1536 als ‘Franciscus Wesalius de Bruxella, Cam.’.5 De inschrijvingsgelden werden ontvangen door 1 Omer STEENO, Maurits Biesbrouck. ‘De familie Vesalius. Enkele nazaten en hun rol in bestuurlijk Diest’, in Vlaamse Stam. Tijdschrift voor familiale geschiedenis, 2009, 45 (5): 508-526. 2 Omer STEENO, Maurits BIESBROUCK. ‘Anna van Wesele, jongere zus van Andreas Vesalius, ‘lavandera de corps’ aan het Hof van Keizer Karel V’, in A. Vesalius (KU Leuven, Fac. Geneeskunde, Permanente Vorming), 2011, 23 (2): 81-88. 3 E. SPELKENS. ‘Généalogie de la famille d’André Vésale (Wijtinck, dictus van Wesele)’, in L’Intermédiaire de Généalogists - De Middelaar tussen de Genealogische Navorsers, 1961, 16 (2): 64-75. 4 Alphonse WAUTERS. ‘Quelques mots sur André Vésale. Ses ascendants, sa famille et sa démeure à Bruxelles nommée La Maison de Vésale’, in Mémoires couronnés et autres Mémoires, Académie Royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique, Bruxelles: Hayez Imprimeurs, 1896-1898, 75 pp. 5 RIjksarchief Leuven. Archives de l’Université de Louvain (1426-197), Inventaire H. De Vocht, nr. 24: Liber quartus Intitulatorum, 29.2.1529-31.8.1569, f. 88r. Ook in A. Schillings. Matricule de l’Université de Louvain, IV, Bruxelles: Palais des Académies, 1961, p. 141, n° 189.

43


Hermes de Winghene, ‘ex facultate juris civilis’.6 Opvallend is dat de inschrijving van Franciscus te Leuven samenvalt met de terugkeer van Andreas uit Parijs wegens de oorlogsperikelen tussen keizer Karel V en de Franse koAfb. 2. Betaling van de inschrijvingsgelden aan de Universiteit van ning Frans I. Franciscus Leuven door Franciscus Vesalius (Archives de l’Université de Louvain, nr. 273: Liber Computuum Receptorum Universitatis, f° 175r’) startte de artes-studies met het oog op een opleiding tot jurist, hiertoe aangezet door zijn ouders.7 In de ‘Fabrica’ (ed. 1543, p. 543) verhaalt Andreas Vesalius dat hij gezien had hoe zijn moeder het gedroogd amnion-vlies, aanwezig op het hoofd van één van haar kinderen bij de partus, zorgvuldig koesterde. Met de helm geboren worden werd in die tijd aanzien als een teken van geluk en voorspoed, een voorteken van een schitterende loopbaan.8 Het is mogelijk dat het Franciscus was die met de helm geboren was! ... Men hechtte hieraan immers vooral belang voor de toekomst van mannelijke afstammelingen.

Weerzien in Ferrara Volgens zijn eigen verklaringen heeft Franciscus aan verscheidene Universiteiten, tegen zijn zin, zich toegelegd op de rechtswetenschappen, alzo veel gereisd en een grote talenkennis verworven. Vermoedelijk vanaf de eerste helft der jaren veertig was hij aanwezig bij publieke lijkopeningen, die zijn broer Andreas verrichtte in Bologna (in de school naast de kerk van Sint-Franciscus), te Pisa en in Padua. In Ferrara woonde hij - vermoedelijk vanaf augustus 1542 - de dissecties bij ten huize van Giambattista Canano (of Canani) (1515-1578), professor in de chirurgie aan de Universiteit van Ferrara vanaf 1541. In zijn gezelschap ontmoeten wij aldaar Amatus Lusitanus (in feite Juan Rodriguez Amato, een Portugese Jood, gepromoveerd in Salamanca, werd professor in Ferrara en Ancone), Arcangelo Piccolomini (later professor in Rome), Ippolito Boschi, 6 Rijksarchief Leuven. Archives de l’Université de Louvain (1426-1797), Inventaire H. De Vocht, nr. 273: Liber Computuum Receptorum Universitatis du 21 déc. 1529 au 21 déc. 1543, f. 175r. 7 C.D. O’MALLEY. Andreas Vesalius of Brussels 1514-1564. Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 1964, 480 pp., zie p. 27. 8 Tomas R. FORBES. ‘The social history of the caul’, in Yale J. Biol., 1953, 24: 495-508.

44


Jacopo Antonius Buoni (of Boni) en Anton Maria Canani.9,10,11 G.B. Canano (later ontdekker van de m. palmaris brevis en van de kleppen in de diepe venen en hun functie) had in 1541 zijn eerste werk laten verschijnen in Ferrara (‘Musculorum humani corporis picturata dissectio’). In tegenstelling met Andreas Vesalius, die houtblokken bezigde, maakte Canano voor zijn illustraties gebruik van kopergravures.12 In augustus 1542 begeeft Andreas Vesalius zich naar Venetië om er zijn manuscripten, houtblokken en proefdrukken van de illustraties voor de ‘Fabrica’ in te pakken en toe te vertrouwen aan de goede zorgen van Nicolas Stopius Afb. 3. Titelpagina van de eerste uitgave van de Chynawor(Stoop of De Stoop uit Aalst, cor- telbrief bij Joannes Oporinus te Basel in oktober 1546 (Stadsrector en later drukker), die voor archief Brussel, Bibliotheek: kostbare werken, nr. C 26). het vervoer naar de uitgever Oporinus in Basel zal instaan. Andreas Vesalius begeeft zich ook naar Basel waar hij in januari 1543 zal toekomen. Onderweg bezoekt hij zijn jongere broer Franciscus in Ferrara. Aldaar bezoekt hij tevens G.B. Canano en toont hem proefdrukken van zijn illustraties, die in de ‘Fabrica’ zullen opgenomen worden. Canano is zó onder de indruk van de tekeningen van Steven van Calcar, dat hij afziet van de uitgave van de vijf delen aanvullingen op zijn werk over de spieren.13,14

9 Raffaele Flaminio DONDI. 'Ancora sul Soggiorno di Francesco Vesalio a Ferrara', in Rivista di Storia della Medicina, 1976, 20: 67-72. 10 Raffaele Flaminio DONDI. ‘Francesco Vesalio frequentò la casa di G.B. Canani?’, in Atti e Memorie dell’Accademia di Storia dell’Arte Sanitaria, 1958, 24 (1): 36-38. 11 Edward Clark STREETER. ‘Giambattista Canano: Biographical Notice’, in Giovanni Battista Canano, Musculorum humani corporis picturata dissectio, Florence: R. Lier & Co, 1925, 97 pp., zie p. 19 en p.25. 12 Paul FABRE. Essai biographique sur l’anatomiste Jean-Baptiste Canano (1515-1570). Montluçon: Imprimerie du Centre médical, 1898, 1-8. 13 C.D. O’MALLEY, o.c., p. 136. 14 Harvey CUSHING. A bio-bibliography of Andreas Vesalius. New York: Schuman’s, 1943, p. 78.

45


Andreas Vesalius zal Canano nog ontmoeten in 1544 bij het beleg van St.-Dizier en in 1546 in Regensburg (Ratisbon) bij het ziekbed van hertog Francesco d’Este (1516-1578), waarvan Canano lijfarts was.

De Chynawortel-brief In 1543 wil Cosimo I de’ Medici, hertog van Firenze,15 de Universiteit van Pisa nieuw leven inblazen, en onder de indruk van Vesalius’ gestegen aanzien na de publicatie van de ‘Fabrica’ maar ook nog onder de indruk van de lijkopeningen die hij in aanwezigheid van een professor in de Rechten op de eerste rij in Pisa bijgewoond heeft, hoopt hij dat Andreas Vesalius de leerstoel van anatomie en chirurgie in Pisa zal aanvaarden.16,17 Evenwel had Afb. 4. Titelpagina van een uitgave van de Chynawortelbrief te Venetië, vermoedelijk bij Comin da Andreas Vesalius, na al de negatieve Trino (Universiteitsbibliotheek Leuven, Tabularium, kritiek op zijn werk vanuit academinr. CaaA116). sche kringen, inzonderheid van zijn vroegere leermeester Jacobus Sylvius in Parijs, al zijn wetenschappelijke notities verbrand en ingegaan op de aanbieding van keizer Karel V om als ‘medico de familia’ in dienst te treden van diens keizerlijke Hofhouding. Als Andreas Vesalius alzo in februari 1546, op weg met de keizer van Utrecht naar de Rijksdag in Regensburg, in Nijmegen moet achterblijven om de ziek geworden Venetiaanse gezant Bernardo Navagero te verzorgen18, maakt hij van de gelegenheid gebruik om in Wesel de graven van zijn voorvaderen op te zoeken.

15 In de dedicatie van de Chynawortelbrief staat dat Cosimo I de’ Medici ‘Dux Tuscorum’ (hertog van Toscane) is. In feite was hij in 1546 hertog van Firenze, vanaf 1569 evenwel eerste groothertog van Toscane. 16 Moritz ROTH. Andreas Vesalius Bruxellensis. Berlin: Verlag Georg Reimer, 1892, 500 pp., zie pp. 188-189. 17 Luc INDESTEGE. ‘Vealius lof in een gedicht van een tijdsgenoot’, in Scientiarum Historia, 1964, 6: 178-184. 18 Moritiz ROTH, o.c., p. 207.

46


Aangekomen in Regensburg op 7 mei 1546 vindt hij twee brieven van zijn vriend Joachim Roelants uit Mechelen. Roelants was bekend geworden met zijn boek ‘De novo morbo sudoris quem anglicum vocant, anno 1529 grassantis’ (Antwerpen, 1530) n.a.v. de Engelse zweetziekte-epidemie in Mechelen in 1529. Bij één van die brieven was een brief gevoegd van de zoon van Roelants, waarvoor Andreas Vesalius schriftelijke aanbevelingen gericht had aan hoogleraren in Parijs: Vasseus, Fernellius, Oliverius en enige anderen, alsook aan Jacobus Sylvius, en waaraan hij gevraagd had hem inlichtingen te bezorgen over de ‘oude geneeskunst’ in Parijs. Joachim Roelants maakte van de gelegenheid gebruik om de mening van Andreas Vesalius te vragen over de werking en de aanwending van het decoct van de Chynawortel (China smilax, verwant met sarsaparilla), waaraan in artsenkringen zoveel ruchtbaarheid werd gegeven omdat keizer Karel, die aan jichtaanvallen leed, hiermee behandeld werd. Dit was de onmiddellijke aanleiding voor Andreas Vesalius om op 13 juni 1546 vanuit RegensAfb. 5. De Smilax L., verwant met de Sarsaparilla, de moeburg een lange ‘Epistola’ te schrij- derplant van de Chynawortel, afkomstig uit het Oosten, voornamelijk China en Japan (uit E. van Leersum: Inleiding ven, niet alleen om zijn visie over bij de Nederlandse vertaling van de Chynawortelbrief van de geneeskrachtige eigenschappen Andreas Vesalius). van de Chynawortel te geven - zowel bij jicht als bij morbus gallicus of syfilis - maar ook om zich te verweren tegen de aantijgingen van Sylvius wegens het aanhalen in de ‘Fabrica’ van de talloze vergissingen van Galenus. Roelants was immers ook hiervoor nieuwsgierig naar de reactie van Andreas Vesalius.19

19 A. ASSCHER (vertaler), H. PINKHOF (toezichter op de vertaling). E.C. VAN LEERSUM (inleider). De Chynawortelbrief van Andreas Vesalius aan Meester Joachim Roelants. Opuscula selecta Neerlandicorum de arte medica, Fasc. Tertius, Amsterdam: F. van Rossen, 1915, 215 pp. + LIX. Oorspronkelijke uitgave: Epistola, rationem modumque propinandi radicis Chynae decocti pertractans. Basileae: ex officina Joannis Oporini, 1546.

47


Ondertussen had Franciscus Vesalius zich, in uiterste bewondering voor zijn broer Andreas, toegelegd op zijn verdere opleiding in de geneeskunde te Ferrara. In de zomer van 1546 verneemt Franciscus van Jacobus Scepperus (De Schepper?), ‘studiosus in medicina’ uit Gent (die op 6 mei 1556 in Bologna tot doctor zal promoveren)20 dat er kopieën van de ‘Chynawortelbrief’ circuleren. Jacobus Scepperus bezorgt hem een kopie. Als ook Antonius Succa ("mijn stadsgenoot, dien gij om zijn zeldzame minzaamheid en buitengewone geleerdheid in uwe brieven roemt")21 aandringt en tot spoed aanzet om te vermijden dat anderen de brief in druk geven, en het plagiaat van de ‘Fabrica’ door Thomas Geminus indachtig, schrijft hij een dedicatie aan de "zeer doorluchtigen en verheven hertog van Toscane, Cosimo de Medicis, den voortreffelijken Maecenas" (naar de Nederlandse vertaling van E.C. van Leersum). Hij vermeldt ook dat hij zich voornam "mijn best te doen in zijn (Andreas Ves.) naam de waarheid te tonen van wat hij in dit geschrift uiteenzet, en de scherpe pijlen, waarmede Sylvius hem bedreigt, gemakkelijk en waardig afweren". Ook heeft hij zich voorgenomen zich "met alle kracht op de studie der geneeskunst toe te leggen en, voor zover het van mij afhangt, op alle mogelijke wijzen er voor te zorgen, dat men niet zal merken, dat Vesalius van zijne studiën naar het Hof ontboden is".22 De publicatie is opgedragen aan Cosimo I de’ Medici wegens vroeger bewezen diensten en klaarblijkelijk ook als een ‘doekje voor het bloeden’ omdat Andreas Vesalius niet ingegaan was op het aanbod van een leerstoel te Pisa door de Hertog. Het voorwoord draagt als datum 11 augustus 1546. Franciscus merkt op dat hij niet zal wachten op het advies of akkoord van zijn broer Andreas, die in Duitsland verblijft, en de brief met de opdracht in druk zal geven bij Oporinus in Basel ("Ik hoop dan ook, dat hij mijn moeite en voortvarendheid niet zal afkeuren of er boos om zal zijn, dat ik de uitgave verzorg, aangezien een ander hetzelfde zou kunnen ondernemen").

20 Giovanni BRONZINO. Notitia Doctorum sive Catalogus Doctorum qui in collegiis philosophiae et medicinae Bononiae Laureati fuerunt ab anno 1480 usque ad annum 1800. Milano: Giuffrè Editore, 1962, p. 51. 21 Omer STEENO, Maurits BIESBROUCK, Theodoor GODDEERIS. ‘Antonius Succa, een nobele student van Andreas Vesalius’, in Tijdschr. Voor Geneeskunde, 2013, 69 (14-15): 734-739. 22 Franciscus VESALIUS. Voorwoord tot de ‘Chynawortelbrief met de opdracht’, o.c., p. 1-7

48


Was Franciscus een stroman van zijn oudere broer? Er zijn niet alleen vermoedens maar quasi zekerheid dat Franciscus bij de uitgave van de Chynawortelbrief optrad als stroman van zijn broer Andreas! ... Vooreerst de dedicatie aan Cosimo I de’ Medici terwijl Andreas normalerwijze en traditioneel zijn werk zou moeten opdragen aan zijn ‘werkgever’, keizer Karel V. Andreas Vesalius wou ook vermijden dat hij de schuld zou krijgen zijn geschillen en disputen met Sylvius, zijn vroegere leermeester aan wie hij eerbied verschuldigd is, in de openbaarheid en wereldkundig te hebben gemaakt. Hij wou daarom op de achtergrond blijven dankzij zijn broer Franciscus.23 Trouwens Andreas Vesalius had aan de zoon van Roelants gevraagd een exemplaar van de Chynawortelbrief aan Sylvius te bezorgen.24 De snelheid van Franciscus’ werkwijze en het feit dat hij noch advies noch instemming van zijn broer gevraagd had en uit eigen beweging het manuscript zou overgemaakt hebben aan Joannes Oporinus in Basel, doet de wenkbrauwen fronsen! ... Het sterke vermoeden bestaat dat Andreas Vesalius het voorwoord zelf schreef en het werk zelf overmaakte aan Oporinus, zelfs vóór de brief overgemaakt werd aan Joachim Roelants. Ook staat vast dat slechts op 25 april 1547 Bartolomeo Concino, de gezant van de Medicis aan het keizerlijk Hof, een exemplaar van de Chynawortelbrief overmaakte aan hertog Cosimo I.25,26 Het ultieme bewijs vindt men in de brief die Andreas Vesalius op 1 augustus 1546 geschreven heeft aan zijn vriend Johannes Gast in Basel, waarin hij diens hulp vraagt om toe te zien op een spoedige druk in een elegant formaat, op papier van prima kwaliteit, en met wijde marges. Hij beloofde extra kosten zelf te betalen.27 Begin 1547 gaat Andreas Vesalius zelf nog naar Basel28 hetgeen eigenaardig overkomt gezien volgens de colofon het werk reeds in oktober 1546 gedrukt werd.

H.L. HOUTZAGER. ‘Vesalius contra Sylvius’, in Scientiarum Historia, 1992, 18 (2): 123-125. Moritz ROTH, o.c., p. 215. P. BOEYNAEMS. ‘De brief van Vesalius aan Johannes Gast (1546)’, in Scientiarum Historia, 1964, 6: 164-168. Andrea CORSINI. ‘Nuovi documenti riguardanti Andrea Vesalio e Realdo Colombo nello Studio Pisano’, Estratto dalla Rivista di Storia Critica delle Scienze Mediche e Naturali, 1918, 9 (5-6), p. 7. 27 C.D. O’MALLEY, o.c., p.455. 28 C.D. O’MALLEY, o.c., p. 228.

23 24 25 26

49


Verdere studies te Ferrara Franciscus Vesalius bekwaamde zich verder in de geneeskunde te Ferrara. We vinden daarover weinig terug. Wel weten we via Amatus Lusitanus dat hij in 1547 openbare lijkschouwingen verrichtte in Ferrara.29 Op 24 december 1550 was hij nog steeds in Ferrara, gezien hij optrad als getuige bij het doctoraat in de artes en de medicijnen van Gisbertus Ossigonus van Ewick, geboren in Maerkerick (Meerkerk, Holland) met als promotor Antonio Musa Bras(s)avolo (1500-1555).30 We vonden nergens een notitie over een promotie tot arts (licentiaat of doctor) noch aan de Universiteit van Ferrara, noch elders, voor zover deze gegevens daaromtrent beschikbaar waren. Aan de Universiteit van Ferrara heeft Franciscus nooit een leerstoel begeven zoals Alphonse Wauters31, E. Spelkens32, J.-R. Marinus33 en Velarde Perez Fontana34 poneren.

Aangesteld als ‘Magister Sanitatis’ of ‘Pestarzt’ te Wenen Slachtoffer van zijn edelmoedigheid In de zomer van 1552 en dit tot de wintermaanden 1552-1553 toe heerst er in Wenen een pestepidemie. De Medische Faculteit, die verantwoordelijk is voor het gezondheidsbeleid in de stad Wenen, had de functie van ‘Magister Sanitatis’ of ‘Pestarzt’ ingesteld met een jaarwedde van 200 Rijnsgulden. Evenwel vonden zij niemand van het artsenkorps verbonden aan de Faculteit bereid die functie op te nemen.35 Twee geneesheren verklaren zich toch bereid de functie op te nemen: dr. Franciscus Vesalius, benoemd tot ‘Magister Sanitatis’ oftewel ‘Pestarzt’ op 2 juli 1552,36 en dr. Joannes Loeflholz (alias Loeffelholz, Lefflholtz), geïmmatriculeerd aan de Faculteit op 13 oktober 1545 onder rector Stephanus Raiffperger.37

29 30 31 32 33 34 35 36 37

50

Moritz ROTH, o.c., p. 450. Giuseppe PARDI. Titoli dottorali confereti dalla studio di Ferrara nel sec. XV e XVI. Lucca, 1901, pp. 156-157. Alphonse WAUTERS, o.c., p. 17. E. SPELKENS, o.c., p. 69. J.-R.MARINUS. ‘Vésale (François) de Bruxelles’, in Bulletin médical belge, 1836, pp. 122-123. Velarde Perez FONTANA. Andreas Vesalius Bruxellensis y su epoca. Montevideo: Imprenta Nacional, 1963, p. 244. Joseph RITTER VON ASCHBACH. Die Wiener Universität und Ihre Gelehrten 1520 bis 1565. Wien: Alfred Hölder, 1888, pp. 76-77. Moritz ROTH, o.c., p. 451. Franz GALL, Willy SZAIVERT. Die Matrikel der Universität Wien. III. Band 1518/II -1579/I. Wien-Köln-Graz: 1971, p. 76.


Beiden worden slachtoffer van hun edelmoedigheid. Franciscus werd begraven in de ‘Minoritenkirche’ te Wenen. Franciscus was alzo een beter lot beschoren dan de circa 16.000 slachtoffers, die in korte tijd stierven en in de catacomben onder de Stephansdom in ingemetselde zalen begraven werden. Tegenwoordig kan men door een uitgekapt gat in de muur de bergen schedels en botten zien liggen. Ter herinnering aan de pestepidemieën in de 16de eeuw werd de ‘Di Patri Creatori’, Pesttoren (‘Pestturm’) in de ‘Graben’, een straat die loopt naar de Stephansdom, opgericht. Verkeerdelijk wordt bij de grafschriften vermeld dat Franciscus overleden is op 3 november 1550 ("Francisco Vesalio Bruxellensi Medicinae Doctori mortuo a Christo Nato 1550 die 3 Novembris").38 Immers Franciscus had op 6 november 1552 zijn testament opgesteld dat op 30 december 1552 door Mathias Cornax, rector van de Medische Faculteit, geopend werd39 en op 17 januari 1553 door de Faculteitsraad uitvoerbaar werd verklaard. Franciscus Vesalius werd als ‘Magister Sanitatis’ opgevolgd door dr. Martinus Stopius uit Aalst (broer van Nicolas?), die vanaf 1548 in Wenen was, van 1550 tot 1552 in Siebenbürgen als lijfarts van bisschop Georgius Utiesenovic Martinusius, van de minderjarige koning Johannes en van koningin-weduwe Isabella van Hongarije, daarna aan de faculteit geregistreerd op 13 oktober 155240,41 onder rector Mathias Cornax (beroemd geworden om zijn verloskundige geschriften), vanaf 1552 benoemd tot ‘Bürgerspitalarzt’, later decaan en zelfs rector van de Universiteit te Wenen.

Franciscus Vesalius’ laatste wilsbeschikking Langs de dienst Interbibliothecair Leenverkeer van de Centrale Universiteitsbibliotheek te Leuven bekwamen we van het ‘Archiv der Universität Wien’ een scan van het testament van Franciscus Vesalius.42 Gelukkiglijk heeft Moritz Roth, professor in Basel, in 1895 een transcriptie van het testament gepubliceerd.43 De Nederlandse vertaling van het document, opgesteld in 16de eeuwse

38 Giovanni SALVADORI. Die Minoritenkirche und ihre älteste Umgebung. Wien Verlag der Congregation der Italienischen Nationalkirche, 1894, p. 335. 39 Moritz ROTH, o.c., p. 451. 40 Franz GALL, Willy SZAIVERT, o.c., p. 97. 41 Arnold HUTTMANN. ‘De Aalsterse Geneesheer Dr. Martinus Stop[i]us, in Het Land van Aalst, 1974, 29 (1): 146-154. 42 Archiv der Universität Wien. AT-UAW/CA_VA_Fasz_ 52_Nr._37 Vesalius, Franciscus, 1552.11.06 - 1553.01.17 (Akt). 43 Moritz ROTH. ‘Vesaliana’, in Virchows Archiv, 1895, 141 (3): 462-478.

51


Duitse taal en geschrift, werd in onze opdracht uitgevoerd door het Vertaalbureau Alfabet uit Heverlee-Leuven. De vertaling luidt als volgt: "Heden, op de zesde dag van november van het jaar 1552, heb ik, Franciscus Vesalius, Doctor in de Artsenij, alhier te Wenen, naar aanleiding van de omstandigheden en in het vooruitzicht van het uur van mijn ongewisse dood, alsook ter voorkoming van de twisten, de onenigheid en de misvattingen die na mijn overlijden over de goederen uit mijn nalatenschap zouden kunnen ontstaan, ondanks het feit dat mijn lichaam is verzwakt, maar met mijn volle beoordelingsvermogen, met vastberadenheid, volledig bij mijn Afb. 6. Het testament van Franciscus Vesalius, opgesteld te Wenen op 6 november 1552 (Archiv der Universität verstand en bij zinnen, mijn testaWien, AT-UAW/CA_VA_Fasz_52_Nr_37_Vesalius). ment geregeld, gemaakt en opgesteld. Wat hierna volgt, laat ik na wanneer ik alhier te Wenen kom te overlijden. Pas wanneer God de Almachtige over mij beschikt, zal ik mijn ziel aan zijn goddelijke almachtigheid en barmhartigheid toevertrouwen. Het is mijn wens dat mijn lijk hier in Wenen bij de Minorieten met de Vijf Kloosters ter aarde zou worden besteld. Ik beschik bovendien dat men mij op de eerste, zevende en dertigste in de eerder genoemde kerk zou gedenken zoals het behoort. Daarenboven moet aan alle arme mensen die op mijn begrafenisplechtigheid aanwezig zijn en die een aalmoes waardig zijn, twee penningen worden toegekend en overhandigd. Verder beschik ik dat in de kerk een grafsteen te mijner nagedachtenis moet worden opgericht. Naast die twee penningen moet aan de arme lieden ook een stuk doek gegeven worden. • Eveneens vermaak ik aan de vrouw van Larenntz Leicht een vijfvoudig gevlochten ring ter waarde van vijf dukaten. 52


• Eveneens aan Larenntz Leicht een paar armstukken van een wapenuitrusting, een fluwelen lijfrok met een kraag, een lederen rok plus de drie goudguldens die hij aan de houwer in de leemgroeve heeft geleend. En ook de schulden die hij bij de vrouw van Lochner heeft gemaakt, namelijk twee daalders en vier goudguldens. Daarvoor heeft hij bij Lochner gegeten en altijd zijn brood en wijn gekregen bij zijn 35 maaltijden, dit moet van het bedrag afgetrokken worden. • Eveneens aan broeder Sigmundt van de Minorieten zijn nachthemd van vossenpels. • Eveneens aan Leonhardt Puhler zijn lijfrok van kameelhaar met twee lange mouwen en een fluwelen baret. • Eveneens aan zijn huisvrouw twee gouden ringen, waarvan één met een steen en de andere een vroegere trouwring, die hij dagelijks gedragen heeft. • Eveneens aan Wilhalm Ellenbogen een fluwelen baret. • Eveneens aan zijn kleine jongen een wollen hemd en een fijn lijfje. • Eveneens aan Meester Sebastian Schmidt, pelswerker, een zilveren beker, indien de vrouw van Leicht die in haar bezit heeft. • Eveneens aan Piero de Voss zijn paard. • Eveneens aan Meester Sigmund, broekmaker, een dukaat, een kroon en een daalder die hij hem nog schuldig is en die hij bij deze aan hem bezorgt. • Eveneens aan Meester Caspar, de pelswerker van de koningin, drie daalders die hij hem nog schuldig is en die hij aan Albrecht de Post bezorgt. • Eveneens aan Meester Nicolaus van de Landschaftsschule een rok van kameelhaar. • Eveneens aan Meester Wilhalm van de Landschaftsschule zijn lange overjas, een zilveren zalfdoos en een foedraal met allerlei instrumenten. • Eveneens aan zijn metgezel zijn kleine, met fluweel versierde overjas. • Eveneens aan Wolf Stainschneider hetgeen hij nog moet ontvangen 7. Opening van het testament van Franciscus Vesalius op van de boer die hij ge- Afb. 30 december 1552 door Rector Mathias Cornax (Archiv der Universität nezen heeft en daarmee Wien, AT-UAW/CA_VA_Fasz_52_Nr _37_Vesalius). 53


•

•

• •

verdiend heeft de som van 6 daalders die hij hem bezorgt. Eveneens de nieuwe zwarte en met fluweel versierde rok. Ook de fluwelen lijfrok vermaakt hij als zodanig aan Hanns Walhen, Wilhalm Ellenbogen, Larenntz Leicht, Leonnhardt Puhler en Meester Sebastian Schmidt. Indien de vrienden zich voor het einde van het jaar daarvoor niet gemeld hebben, moeten ze dit verkopen en onder elkaar in gelijke delen verdelen of mij daarbij in beste gedachten houden. Eveneens heeft Zijne Koninklijke Majesteit verordend hem voor een jaar als doctor sanitatis als bezoldiging een loon van 200 gulden rijksdaalders te betalen. Daarop heeft hij één kwartaal gediend. Voor dit kwartaal heeft hij recht op vijftig gulden rijksdaalders, die hij niet heeft ontvangen, hoewel hem voor elke maand een bezoldiging had moeten betaald worden. Het is zijn wil dat van dit geld de schulden die hij heeft nagelaten alsook zijn teraardebestelling en andere zaken zouden betaald worden. Wat daarna overblijft, moet onder de arme lieden verdeeld worden. Eveneens is hij nog 3 daalders verschuldigd aan Gattermair. Eveneens nog één daalder aan elk van de opstellers van dit testament.

Als uitvoerder van dit testament en deze laatste wilsbeschikking heeft hij de eerbare en wijze Hanns Kheller, burger alhier te Wenen, aangewezen om zijn laatste wil getrouw uit te voeren. Die heeft hem beloofd dat hij zijn wens zal vervullen. En verzoekt vervolgens de edele hooggeleerden etc., de Rector en de Raad van de Universiteit alhier te Wenen om mijn laatste wilsbeschikking getrouw uit te voeren en niet toe te staan dat iemand in strijd daarmee handelt. - Voor de waarheidsgetrouwe en volledige opmaak van deze akte heb ik met bijzondere zorgvuldigheid en met Gods wil opdracht gegeven aan de eerbare en geleerde Magister Nicolaus Politus, alsook aan Hanns Walhen, Wilhalm Ellebogen, Hanns Keller en Meester Sebastian Schmidt, pelsmaker, die alle vier medeburgers van de stad Wenen zijn. Zij moeten mijn testament met hun onbeschadigde zegels, getrouw en zonder bedrog verzegelen. Waarvan akte. Wenen, op de datum zoals hierboven vermeld." Op de buitenkant van de akte bevindt zich het opschrift: "het testament en laatste wilsbeschikking van wijlen Franciscus Vesalius, Doctor in de Artsenij overleden alhier te Wenen. Anno 1552". 54


Op een bijblad staat nog de volgende vermelding: "het testament en de laatste wilsbeschikking van wijlen Franciscus Vesalius, Doctor in de Artsenij overleden alhier te Wenen werd hier in de Raad [Consistorie] voorgelegd op 17 januari van het jaar 1553, testibus agnoscentibus signeta sua aliisque de jure praemittendis: praemissis (nadat de getuigen hun handtekening hebben bevestigd en nadat gezegd was wat volgens de wet gezegd moest worden) werd dit geopend en nogmaals voor rechtsgeldig Afb. 8. ‘Pestturm’ of ‘Pestsäule’ opgericht te Wenen in de ‘Graben’, een plein erkend en wettelijk dat vlakbij de St Stephan Domkirche ligt, ter herinnering aan de pestepidemieën (foto: Em. prof. dr. Chris Geens). goedgekeurd".

Nabespreking van het testament Uit het testament kunnen als biografische gegevens genoteerd worden dat Franciscus Vesalius zich in korte tijd te Wenen een schare vrienden rond zich verzameld had, dat hij mogelijks gehuwd geweest is of nog is, mogelijks een zoon had, en dat er alleszins opdracht gegeven werd tot het oprichten van een (verdwenen) grafsteen in de Minorietenkerk te Wenen.

55


Ontwikkelingssamenwerking De Prijs Prof. Joseph Vandepitte 2013

www.alumni-ontwikkelingssamenwerking-leuven.be

Laureaten: dr. Armand Van Deun en prof. Jean-Jacques Muyembe

V.l.n.r.: prof. Muyembe met echtgenote en prof. Verdonck

V.l.n.r.: prof. Billiau, prof. Muyembe en prof. Verdonck

Na heel wat visumperikelen met de Belgische ambassade in Kinshasa is prof. J.-J. Muyembe er toch in geslaagd om naar Leuven te reizen en de 'Prijs Prof. Joseph Vandepitte 2013’ in ontvangst te nemen. De Prijs 2013 was een gedeelde prijs en werd onder meer toegekend aan dr. A. Van Deun van het Instituut voor Tropische Geneeskunde te Antwerpen. De officiële prijsuitreiking ging door op 4 december 2013 in aanwezigheid van dr. A. Van Deun, zonder prof. J.-J Muyembe (zie Vesaliustijdschrift 4/2013). Uiteindelijk kon de Prijs 2013 toch overhandigd worden aan prof. J.-J. Muyembe op 14 januari ll., in aanwezigheid van de Raad van Bestuur van Ontwikkelingssamenwerking

V.l.n.r.: prof. Spitz en dhr Lonti

56

V.l.n.r.: prof. Bouillon en prof. J. Verhaegen


V.l.n.r.: mevr. Vandepitte (dochter van prof. Vandepitte), mevr. Muyembe en Chris Mertens

V.l.n.r.: mevr. Vandepitte, prof. Muyembe en prof. Bouillon

Artsen & Apothekers Alumni-Leuven en enkele vrienden van weleer. Voor meer details over dr. A. Van Deun en Prof J.-J. Muyembe: www.alumni-ontwikkelingssamenwerking-leuven.be.

Nieuws uit UZ Leuven Wereldprimeur: gecombineerde transplantatie van lever en longen UZ Leuven-artsen zijn erin geslaagd om donorlongen meer dan elf uur te bewaren vóór transplantatie - een wereldprimeur, want de langste periode ooit gerapporteerd. De lange bewaartijd van de longen was nodig omdat de patiënt vooraf ook nog een levertransplantatie moest ondergaan.

Gecombineerde transplantatie Dankzij de nieuwe bewaartechniek konden de longen langer dan 11 uur buiten het lichaam worden bewaard. Dat gaf artsen tijd om

Een patiënt die leed aan chro- eerst de lever te transplanteren, die essentieel is voor een goede nisch longfalen, ontwikkelde werking van de longen. plots ook acute leverproblemen en ging in coma. Wanneer een patiënt lijdt aan een terminale longziekte én aan een terminale leverziekte, kan alleen een gecombineerde long-levertransplantatie het leven van de patiënt redden.

57


Eerst longen of eerst lever?

De foto toont de bewaring van beide longen op de OCS LUNG™ machine (Transmedics, Andover, MA, USA).

Zo’n dubbele transplantatie stelt artsen voor een timingprobleem, vertelt prof. dr. Dirk Van Raemdonck, die de transplantatie mee uitvoerde: "Normaal moet eerst de longtransplantatie uitgevoerd worden en daarna de levertransplantatie. Een donorlong is immers beperkt houdbaar buiten het lichaam, namelijk maximaal tien uur.

Anderzijds heeft een longtransplantatie maar kans op slagen als de leverwerking nog behoorlijk is. Dus bij deze patiënt moest de lever vóór de longen worden getransplanteerd. Daarom gebruikten de artsen een nieuwe bewaartechniek die de longen lang genoeg in goede toestand kon houden."

Nieuwe bewaartechniek: machine in plaats van ijs De artsen pasten een nieuwe bewaartechniek toe op de donorlongen. De longen werden niet, zoals gewoonlijk, op ijs bewaard maar in een machine (OCS LUNG™), die zorgde voor continue bevloeiing en beademing op kamertemperatuur. Professor Van Raemdonck: "De longen konden zo meer dan elf uur buiten het lichaam verblijven zonder dat de kwaliteit ervan werd aangetast. Tot nu toe is nergens melding gemaakt van een langere bewaarperiode, een primeur dus." De patiënt heeft ondertussen het ziekenhuis verlaten en stelt het wel.

Meervoudig nut Dankzij de nieuwe techniek kunnen longen niet alleen langer bewaard worden buiten het lichaam. De kwaliteit ervan kan ook permanent beoordeeld 58


worden. Het is zelfs mogelijk om hun functie te verbeteren in afwachting van de transplantatie. Voor donornieren bestaat al langer een dergelijke machine. In het verleden werd al aangetoond dat oudere nieren bewaard op zo’n machine - en niet op ijs - onmiddellijk na de transplantatie beter functioneren. Jammer genoeg betaalt de ziekteverzekering deze nieuwe bewaarmethode nog niet terug. Het gebruik van deze bewaartechniek blijft voorlopig beperkt tot uitzonderlijke omstandigheden.

Prof. dr. Dirk Van Raemdonck

UZ Leuven en de fabrikant van de machine staan dan volledig in voor de kosten.

Multidisciplinair transplantatieteam De gecombineerde long-levertransplantatie is afgelopen juli uitgevoerd door het multidisciplinaire transplantatieteam van UZ Leuven, met specialisten uit de diensten hepatologie (onder leiding van prof. dr. Frederik Nevens), abdominale transplantatiechirurgie (onder leiding van prof. dr. Jacques Pirenne), pneumologie (onder leiding van prof. dr. Geert Verleden) en thoraxheelkunde (onder leiding van prof. dr. Paul De Leyn). Bron: website UZ Leuven

sTimul-inleefsessies: je wordt patiënt voor 24 uur Goede zorg is meer dan alleen medisch-technisch correct optreden. Ook de manier waarop met de patiënt wordt omgegaan, bepaalt de kwaliteit van de zorg. Via de inleefsessies van sTimul in Lubbeek krijg je als zorgverlener de kans om zelf te ervaren hoe het voelt om patiënt te zijn. Doel is om stil te staan bij wat goede zorg inhoudt en om inspiratie op te doen voor de omgang met je patiënten. 59


Bezieler en coördinator Katrien Cornette vertelt wat een sTimul-inleefsessie inhoudt: "Twee opeenvolgende dagen en één nacht speel je de rol van een patiënt en word je ondergedompeld in zijn leefwereld. Je patiëntenprofiel bepaal je zelf: de aandoening en bijkomende beperkingen, maar ook de familiaal-sociale context. Je wordt verzorgd door laatstejaarsstudenten verpleegkunde. Zij runnen de afdeling helemaal zelfstandig." "Als patiënt focus je op je ervaringen: hoe voel je je bij de diverse aspecten van de Katrien Cornette, coördinator van sTimul: "Via de inleefsessie ervaar je ten volle wat het betekent om patiënt te zijn. Vanuit dat perspec- verzorging, wat vind je aantief leer je weer met een frisse blik naar je beroep te kijken." genaam, waarmee heb je het moeilijk, voel je je eenzaam, goed begrepen, veilig, gefrustreerd ...? Op het einde van de tweede dag krijg je dan de kans om feedback te geven aan de studenten verpleegkunde. De feedback slaat op wat je ervaren hebt, en dus niet op de technische kwaliteit van de zorg."

Wat steek je er als zorgverlener van op? "Onder andere door de hoge werkdruk en de nadruk op efficiëntie raakt in de dagelijkse routine de aandacht voor de patiënt soms op de achtergrond. Terwijl net het menselijke contact een belangrijke reden is waarom iemand voor een zorgberoep kiest. Via de sTimul-inleefsessie ervaar je ten volle wat het betekent om patiënt te zijn. Vanuit dat perspectief leer je weer met een frisse blik naar je beroep en de invulling ervan te kijken. Vandaar ook de naam sTimul: via het simuleren word je gestimuleerd." "Stel dat je tijdens de inleefsessie ervaart dat het veel aangenamer is dat de verpleegkundige goeiedag zegt en zichzelf voorstelt bij het binnenkomen, dan 60


kun je dat zelf overnemen in je werk. Of neem de ervaring om te moeten bellen en wachten om naar het toilet te kunnen gaan. Dat reikt ideeën aan voor de manier waarop hij zo’n situatie later op de werkvloer zelf zult aanpakken." "Het unieke aan de sTimul-opleiding is de duur van het rollenspel: je bent bijna 24 uur lang patiënt, inclusief ’s nachts, wat de ervaring extra beklijvend maakt. Ongeveer een maand later is er een terugkeermoment. Je blikt er terug op de inleefsessie en de effecten ervan op je job. Er wordt ook bekeken hoe je bepaalde gunstige effecten langdurig kunt vasthouden."

Hoe pak je dat goed aan, ‘patiënt spelen’? "Kies bij voorkeur een profiel waarmee je vertrouwd bent. Speel dus geen patiënt met dementie als je daar nauwelijks mee te maken krijgt. Vermijd ook een profiel dat emotioneel belastend kan zijn. Simuleer dus beter geen aandoening van een naaste. Zorg ook dat je rol voldoende uitdagingen bevat; bouw daarom beperkingen in zoals verminderde mobiliteit of problemen met het eten." "Vooraf ontvang je trouwens een vragenlijst waarmee je je profiel op een geloofwaardige manier kunt ‘samenstellen’. En wees gerust, je krijgt ook de kans om je grenzen aan te geven: wie bijvoorbeeld niet gewassen wil worden, kan dat vooraf eenvoudig aangeven." "Ter ondersteuning van je rol krijgt je heel wat hulpmiddelen. Zo zijn er onder andere ouderdoms-simulatieschoenen waarmee je bewegingsmogelijkheden sterk ingeperkt worden. Met gewichten kun je halfzijdige verlamming simuleren. Er zijn blinddoeken, rolstoelen, aangepast bestek voor hemiplegie enzovoort. Het lab is ook uitgerust met meer specialistische hulpmiddelen, zoals een tillift." 61


sTimul is een zorg-ethisch lab. Wat betekent dat? "In sTimul krijg je geen theorie voorgeschoteld, je kunt er voluit gaan voor de ervaring. Een rollenspel geeft de deelnemer de kans om te experimenteren met diverse situaties. En net zoals in een ‘klassiek’ laboratorium nieuwe theorieën ontwikkeld worden op basis van de experimenten, kan sTimul met de ervaring van de individuele cursist een beter zicht krijgen op wat goede zorg inhoudt. Omgekeerd kunnen we nieuwe theoretische inzichten hier binnen een veilige context verder uitdiepen. Het gaat dan bijvoorbeeld om inzichten rond intake en anamnese, of het voeren van slechtnieuwsgesprekken." "sTimul doet ons ook stilstaan bij zorg in het licht van de menselijke waardigheid. Bijzonder aan onze aanpak is dat we niet vertrekken van ethische principes, maar van de ervaring." "De inleefsessies confronteren je met de vaststelling dat ethiek ook vervat zit in gewone, alledaagse handelingen. Stel dat de zorgverlener je een injectie geeft en je daarbij niet aankijkt of geen uitleg geeft. Wanneer jij ervaart dat je je daardoor niet gerespecteerd voelt, word je dus gewaar dat ook in dat soort handelingen ethiek een rol speelt en dat een kleine handeling - in dit geval uitleggen wat er gebeurt, de patiënt aanspreken - voor de patiënt het verschil kan maken."

Wat brengt de sTimul-inleefsessie de studenten verpleegkunde op? "Zij krijgen na afloop uitgebreide feedback van de simulanten. Ze krijgen zo beter inzicht in het functioneren van patiënten en in de effecten van hun handelingen. Het grote voordeel van deze manier van werken is dat iedereen vrijuit kan praten. Natuurlijk kan ook aan een echte patiënt om feedback gevraagd 62


Zeven partners Het zorg-ethisch lab sTimul bestaat sinds september 2013 en is op 11 december officieel ingehuldigd. Het is een initiatief van zeven partners: behalve UZ Leuven zijn dat Familiehulp, KHLeuven, KHLim, het Sint-Franciscusinstituut, de provincie Vlaams-Brabant en UPC KU Leuven. sTimul bevindt zich in de Binkomstraat 2 in Lubbeek, in hetzelfde gebouw als het psychiatrisch verzorgingstehuis PVT Sint-Andreas.

worden. Maar door de afhankelijkheid binnen de patiënt-verzorgerrelatie en vaak ook door de ziekte zelf blijft die feedback in veel gevallen nogal oppervlakkig." Meer weten? • Contacteer coördinator Katrien Cornette via [email protected], tel. 0486 04 48 82 of 016 21 03 60. • Surf naar www.uzleuven.be/stimul. Daar vind je ook een filmpje over de werking van sTimul. • De inleefsessies staan open voor iedereen die in de zorg werkt - in ziekenhuizen, geestelijke gezondheidszorg, thuiszorg of bejaardenzorg. sTimul richt zich tot zorgkundigen, verpleegkundigen, artsen en paramedici, maar evenzeer tot leidinggevenden en managers. Bron: InfuUZ UZ Leuven jan 2014 63


Kalenders 2014 Klinische Biologie UZL CAT voordrachten / Masterproefverdedigingen / lessen Klinische Biologie Elke CAT voorstelling duurt 35 min waarvan 25 min presentatie en 10 min discussie. Iedereen is van harte welkom! Alle activiteiten vinden plaats in UZ Leuven, Campus Gasthuisberg, Herestraat 49 te 3000 Leuven (info: [email protected], tel. 016 34 70 18), behalve op 03-04-2014 in het Jessa ziekenhuis, campus Virga Jesse (Auditorium gelijkvloers), Stadsomvaart 11, 3500 Hasselt. Info: secretariaat klinisch laboratorium, tel. 011 30 97 40. Accreditatie Klinische Biologie is aangevraagd voor alle activiteiten. Op de RIZIV website worden de aanwezigheden geregistreerd. U kan er, in uw individueel dossier, via uw persoonlijke login, bevestiging van uw deelname vinden. Aanwezigheidsattesten worden enkel op aanvraag verstuurd.

April

Donderdag 03-04-2014 HASSELT Campus Virga Jesse Auditorium

64

14u00 - 14u35

CAT

Jolien De Bie (UZL): Bepaling van peroperatoir PTH bij parathyroïdectomies voor primaire hyperparathyroïdie. Supervisor: J. Billen

14u35 - 15u10

CAT

Niels Graindor (Hasselt): Thyroglobuline in de opvolging van schildkliercarcinoom: belang van de functionele sensitiviteit. Supervisor: S. Vijgen

15u25 -16u00

CAT

Bart Peeters (Bonheiden): De waarde van transcutane bilirubinometrie voor de screening van hyperbilirubinemie bij neonaten. Supervisor: I. Geerts

16u00 - 16u45

LES

Les scheikunde: Leen Mortier (Hasselt) : Measurement of 25 hydroxy vitamin D : LC-MS/MS methodology and standardisation

Koffiepauze


14u00 - 14u35

CAT

Charlotte Trouvé (Brugge): "Comparison of three different staining methods for the detection of mycobacteria in clinical samples: literature and field-work." Vergelijkende studie tussen Ziehl-Neelsen, auramine en acridine kleuring. Supervisor: E. Nulens

14u35 - 15u10

CAT

Sophie Van Aelst (Lier): Optimalisatie van het (selectief) rapporteren van antibiotica. Supervisor: W. Laffut

15u25 -16u10

Masterproef

Ellen Van Even (UZL): Value of PCR in diagnosis and serotyping of S. pneumoniae in pleural effusion samples. Co-promotor: K. Lagrou

16u10 - 16u55

LES

Les microbiologie: Katrien Lagrou: Lyme borreliosis serologie

14u00 - 14u35

CAT

Stefanie Desmet (Roeselare): Diagnostische rol van de MYD88 L265P mutatie bij de ziekte van Waldenstrom. Supervisor: E. Moreau

14u35 - 15u10

CAT

Laetitia Brassinne (UZL): Laboratoriumdiagnostiek van eosinofilie. Supervisor: P. Vandenberghe, C. Brusselmans

Masterproef

An Joosten (UZL): Diagnostiek van hemoglobinopathieën mbv MALDI-TOF. Co-promotoren: D. Kieffer, N. Peersman

April

Donderdag 24-04-2014 Aud.Collen ON1 9deVD

Koffiepauze

Mei


Koffiepauze 15u25 -16u10

65


16u10 - 16u55

Masterproef

Silvie Nickmans (UZL) : Evaluation of the IgE antibody assay for diagnosis of grass-and birch pollen allergy and added value using molecular allergy diagnostics. Co-promotoren: E. Van Hoeyveld, X. Bossuyt


14u00 - 14u35

CAT

Marie-Astrid Van Dievoet (UZL): Optimalisatie van entbodems voor automatische inoculatie. Supervisor: Prof. J. Verhaegen

14u35 - 15u10

CAT

Mathieu Cauchie (Bonheiden): Efficiënte, kwalitatieve en snelle faecesdiagnostiek: zijn moleculaire panels de oplossing? Supervisor: Dr. J. Frans

15u25 -16u00

CAT

Jolien Claessens (UZL): Waarde van PCR voor de diagnose van contactlens gerelateerde keratitis veroorzaakt door Acanthamoeba. Supervisor: Prof. K. Lagrou

16u00 - 16u45

LES

Les hematologie: Peter Vandenberghe : Cytogenetische en moleculaire diagnose van AML

Mei


Koffiepauze

66


Tussentijdse Masterproefpresentaties / Voorstellingen Onderzoekswerk Alle activiteiten vinden plaats in UZLeuven, Dienst Laboratoriumgeneeskunde, CDG 7de, leslokaal 7, Campus Gasthuisberg, Herestraat 49, 3000 Leuven. Info: [email protected], tel. 016 34 70 18.

Juni

Mei

April

Accreditatie Klinische Biologie is aangevraagd voor alle activiteiten. Op de RIZIV website worden de aanwezigheden geregistreerd. U kan er, in uw individueel dossier, via uw persoonlijke login, bevestiging van uw deelname vinden. Aanwezigheidsattesten worden enkel op aanvraag verstuurd. Dinsdag 14u00 - 14u35 01-04-2014

Tussentijdse masterproef presentatie

Yolande Pypen (UZL): Diagnose van primaire en secundaire vitamine B12 deficiëntie. Co-promotoren: P. Vermeersch, J. Billen.

14u35 -15u10

Tussentijdse masterproef presentatie

Delphine Labaere (UZL): Kan de celdifferentiatie in verschillende types body fluids worden geautomatiseerd? Review van de literatuur, benchmark in de regio en voorstel tot optimale workflow. Co-promotoren : M. Van den Driessche, N. Boeckx.

Dinsdag 14u00 - 15u00 27-05-2014

Voorstelling onderzoekswerk

Dieter Ory: PET imaging of neuroinflammation

Dinsdag 14u00 - 15u00 03-06-2014


Glynis Frans: Laboratoriumdiagnose van primaire immuundeficiënties: Defecten in Toll-like receptoren en de NF-kB pathway

Dinsdag 14u00 - 15u00 17-06-2014


Edith Vermeulen: The evolving epidemiology of Aspergillus disease: focus on diversity and resistance of the pathogens involved

67


Programma’s Permanente Vorming Programma 2e semester Pentalfa 27/03/2014 Spierziekten bij kinderen: nieuwe inzichten (Leuven, Antwerpen, Dendermonde, Hasselt, Kortrijk, Oostende) 03/04/2014 Gynaecologische, pelviene kankers - een stand van zaken (Leuven, Aalst, Brugge, Genk, Ronse, Overpelt) 24/04/2014 Wat kan de reumatoloog voor u betekenen? (Leuven, Bonheiden, Brugge, Hasselt, Kortrijk, Turnhout) 08/05/2014 Kinder, lever- en pancreasaandoeningen (Leuven, Aalst, Genk, Oostende, Ronse, Turnhout) 15/05/2014 Functionele beeldvorming: MRI versus CT (Leuven, Antwerpen, Bonheiden, Brugge, Kortrijk, Overpelt) 22/05/2014 Socio-culturele diversiteit in patiëntenzorg (Leuven, Antwerpen, Dendermonde, Hasselt, Oostende, Ronse) Pentalfa Sociale Media

KU Leuven - Faculteit Geneeskunde PENTALFA Onderwijs & Navorsing II Herestraat 49 bus 400 BE - 3000 Leuven Tel. +32 16 33 03 91 - fax + 32 16 33 06 26 e-mail: [email protected] Bijkomende informatie: www.pentalfa.be 68


Vereniging van Alumni van de faculteit Geneeskunde (ALFAGEN) van de KU Leuven Op onze website www.vesaliusonline.be vindt u de laatste berichten en aankondigingen van interimplaatsen en interimkandidaten en aanbiedingen voor associatie of overname. U kunt er het adres opzoeken van oude kameraden, controleren of u uw lidgeld voor de Alumni al betaald hebt en dag voor dag de activiteiten van voortgezet onderwijs opvragen. Onze Alumni, die verspreid over de wereld aan ontwikkelingshulp doen, hebben er nu ook hun eigen stek. Opmerkingen en suggesties i.v.m. deze website zijn altijd welkom. Ons email adres is: [email protected]

Anatomisch Theater, Leuven

69


Vereniging van Alumni van de faculteit Geneeskunde (ALFAGEN) van de KU Leuven O&N2 − Campus Gasthuisberg − Herestraat 49 bus 400 − 3000 Leuven Tel. +32 16 33 06 24 / +32 16 33 06 11 Email: [email protected]

Lidmaatschap 2014: ................................................................................................................................. € 45 Erelid: ................................................................................................................................................................. € 150 Afgestudeerd vóór 1973: ...................................................................................................................... € 30 Afgestudeerd in 2011, 2012 of 2013: .......................................................................................... € 25 Laatste fase basisopleiding arts: ........................................................................................... GRATIS Laatste fase BMW: ............................................................................................................................. GRATIS Werkzaam in een ontwikkelingsland: ................................................................................ GRATIS

Ontwikkelingshulp geneesheren en apothekers Alumni Leuven O&N2 − Campus Gasthuisberg − Herestraat 49 bus 400 − 3000 Leuven Tel. +32 16 33 06 24 / +32 16 33 06 11 Email: [email protected] Website: www.alumni-ontwikkelingssamenwerking-leuven.be Bijdragen voor de actie "Medische Ontwikkelingshulp" zijn steeds welkom op rekening IBAN: BE80 4310 0585 0177 en BIC: KREDBEBB van "Ontwikkelingshulp Geneesheren en Apothekers-Alumni Leuven" Meer info op www.alumni-ontwikkelingssamenwerking-leuven.be ***Stortingen van minimum 40 euro zijn fiscaal aftrekbaar***

70


Hoofdredactie: Chris Geens Redactieraad: Chris Geens, Luc Missotten, Fons Verdonck, Jaak Jaeken, Anouk De Smet, Chris Mertens, Sonja Wuyts en Hilde Terclavers Lay-out & druk: Drukkerij Van der Poorten - Leuven Verantwoordelijke uitgever: Chris Geens, O&N2 − Campus Gasthuisberg Herestraat 49 bus 400 − 3000 Leuven

71

COÖRDINATIE: VERENIGING VAN DE ALUMNI VAN DE FACULTEIT GENEESKUNDE VAN DE KU LEUVEN O&N2, HERESTRAAT 49 BUS 400, B-3000 LEUVEN. TEL. +32 16 33 06 24 / +32 16 33 06 11 V E R A N T W O O R D E L I J K E U I T G E V E R : O & N 2 - C . G E E N S , H E R E S T R A AT 4 9 B U S 4 0 0 , B - 3 0 0 0 L E U V E N

a. vesalius FACULTEIT GENEESKUNDE - PERMANENTE VORMING VERENIGING VAN DE ALUMNI VAN DE FACULTEIT GENEESKUNDE VAN DE KU LEUVEN - ALFAGEN

Recommend Documents