A. Hakpark B.V.
Jaaroverzicht 2009
a.hakpark
Succes zet verder door A. Hakpark is een groep bedrijven die zijn gespecialiseerd in de engineering, aanleg, inspectie en het onderhoud van onder- en bovengrondse kabel- en leidingnetwerken. Elk bedrijf opereert zelfstandig maar weet zich, als onderdeel van een groter geheel, financieel geborgen onder de paraplu van A. Hakpark. Alle A. Hakpark-bedrijven zijn specialist op hun vakgebied en in staat tot het uitvoeren van kleine tot zeer grote projecten, met optimale zekerheid voor onze opdrachtgevers. Omdat wij waar nodig onze krachten bundelen en over eigen productiebedrijven beschikken, kunnen de A. Hakparkbedrijven een breed scala van diensten aanbieden aan kleine, middelgrote en zeer grote opdrachtgevers. BEDRIJFSOPBRENGSTEN STIJGEN MET 22%
Het succes van de A. Hakpark-bedrijven heeft in 2009 verder gestalte gekregen. Onze bundeling van krachten werpt steeds meer vruchten af. Niet alleen hebben alle bedrijfsactiviteiten een positieve bijdrage geleverd aan het groepsresultaat, de bedrijven zelf versterken elkaar. Hierdoor hebben omzet en winstgevendheid een meer stabiele en bredere basis gekregen. De bedrijfsopbrengsten van de A. Hakparkbedrijven stegen met 22% van € 302 miljoen naar € 370 miljoen. De nettowinst over 2009 is met 38% gestegen; van € 18,6 miljoen naar € 25,7 miljoen. Ook in 2009 zijn onze solvabiliteit en liquiditeit wederom sterker geworden.
Geconsolideerde winst-en-verliesrekening in duizenden euro’s
2009
2008
Bedrijfsopbrengsten
369.997
302.470
Bedrijfslasten
336.437
277.606
33.560
24.864
Bedrijfsresultaat Financiële baten en lasten
1.039
1.941
Resultaat voor belastingen
32.521
22.923
Belastingen
-7.339
-5.061
Resultaat na belastingen
25.182
17.862
Resultaat deelnemingen Netto-resultaat
504
716
25.686
18.578
Transportleidingbedrijven
Onze bedrijfsonderdelen die zich bezighouden met transportleidingen, nationaal en internationaal, kunnen wederom terugkijken op een voorspoedig jaar. De bedrijfsopbrengsten stegen in 2009 met bijna 30%. Zowel nationaal als internationaal was er ruim voldoende aanbod aan werk. Staan we in eigen land op de shortlist van alle belangrijke opdrachtgevers, buiten onze landsgrenzen worden we met het jaar een belangrijkere speler op het gebied van grote leidingwerken. We voeren projecten uit in Saudi-Arabië, India, Albanië, Polen, Italië en Griekenland. Gegeven de goedgevulde orderportefeuille, de zich aandienende projecten in Europa, het Midden-Oosten en India en de nieuwe markten in Zuid-Amerika zijn de vooruitzichten voor 2010 en verder goed te noemen. Infranetbedrijven
Onze infranetbedrijven, die zich richten op het ontwerp, de aanleg, het onderhoud en het beheer van onder- en bovengrondse kabels en leidingen, zagen de bedrijfsopbrengsten toenemen met ruim 20%. De omzetstijging deed zich over de gehele linie voor. Met diverse netwerkbedrijven zijn bestaande contracten gecontinueerd, terwijl ook veel nieuwe opdrachten werden verkregen. Onze activiteiten en dienstverlening werden verder uitgebreid en verbreed, zodat we ons in 2010 kunnen kwalificeren voor het uitvoeren van zogenoemde railactiviteiten: het aanleggen van kabels en leidingen noodzakelijk voor signalering op het spoor. Mede hierdoor en gegeven een zich gestaag vullende orderportefeuille zullen omzet en rendement in 2010 een nog solidere basis krijgen. Ook staan er grote en aansprekende aanbestedingen voor de deur. Veel verwachten we van A. Hak Drillcon, de jongste loot van A. Hakpark, waar alle booractiviteiten zijn ondergebracht en die sinds 1 januari 2010 een zelfstandig onderdeel is binnen de infranetbedrijven.
1
Geconsolideerde balans ACTIVA
Op de telecommarkt zijn we in 2009 definitief doorgebroken. Efficiencyverbeteringen en nieuwe samenwerkingsverbanden met opdrachtgevers en leveranciers hebben niet alleen gezorgd voor een stijging van de bedrijfsopbrengsten, maar ook voor een structurele verbetering van het resultaat en onze financiële positie. Voor 2010 verwachten onze telecombedrijven een verdere verbetering van de bedrijfsopbrengsten te realiseren, ondanks het onzekere economische klimaat. Veel activiteiten hebben betrekking op de aanleg van directe glasvezelverbindingen naar woonhuizen, het zogenoemde fiber to the home. Deze activiteiten zijn in 2008 gestart en in 2009 tot volle wasdom gekomen. Inmiddels wordt onderzocht of en waar deze activiteiten in het buitenland, waar de aanleg van glasvezelnetwerken grote vormen begint aan te nemen, kunnen worden uitgevoerd.
in duizenden euro’s
31-12-2009
31-12-2008
Materiële vaste activa Financiële vaste activa
98.137 728
74.768 2.935
Voorraden en Onderhanden werk Vorderingen
8.109 76.229
21.720 74.185
Liquide middelen
44.010
8.492
227.213
182.100
Totaal
Ontwikkeling bedrijfsopbrengsten 400.000 350.000
(in duizenden euro's)
Telecom
300.000 250.000 200.000 150.000 100.000
Inspectie en onderhoud
Onze activiteiten op gebied van inspectie- en onderhoud van leidingen zijn wederom verder toegenomen. Ook in 2009 stegen bedrijfsopbrengsten en resultaat. Over de gehele breedte hebben we een gestage groei doorgemaakt. De in 2008 begonnen verschuiving van relatief kleine en kortlopende projecten naar grote en langdurige opdrachten heeft zich in 2009 verder doorgezet. Om aan de sterk groeiende vraag naar chemical cleaning te kunnen voldoen op een manier die onze klanten van ons gewend zijn, is in september 2009 Etics Vichema overgenomen, specialisten op dit gebied. Het accent van onze werkzaamheden komt met het jaar meer en meer buiten Nederland en zelfs buiten West-Europa te liggen. Het Midden-Oosten is één van onze belangrijkste omzetgebieden geworden. In Oost-Europa en Zuid-Amerika zijn we in het verslagjaar gestaag gegroeid. Onze vooruitzichten voor 2010 zijn zonder meer goed. Er is veel geïnvesteerd in personeel, nieuw materieel, inspectietechnologieën en bedrijfsovernames. Productiebedrijven
Ook onze productiebedrijven hebben een positieve bijdrage geleverd aan het groepsresultaat. 2
50.000 0 2006
2007
2008
2009
Bedrijfsopbrengsten en winstgevendheid stonden wel onder druk als gevolg van de wereldwijde economische recessie, maar ook deze groep bedrijven sloot 2009 positief af. Conline-Rhenania
Conline-Rhenania — bekleding van buizen voor de olie-, gas- en waterleidingmarkt — kijkt terug op een goed 2009 waarin volop is geïnvesteerd in nieuwe technieken. De vooruitzichten voor 2010 zijn zonder meer goed te noemen. Er is veel doorlopend werk en opdrachtgevers hebben aangegeven de komende jaren volop te blijven investeren. Kaal Masten
Kaal Masten — productie en installatie van lichten zendmasten en aanverwante constructies — zag de bedrijfsopbrengsten in 2009 nagenoeg gelijk blijven in een sterk concurrerende markt. De onderneming blikt met gemengde gevoelens vooruit. Met een redelijk goed gevulde orderportefeuille, zowel in Nederland als daarbuiten,
PASSIVA
in duizenden euro’s
31-12-2009
31-12-2008
Groepsvermogen Voorzieningen
110.140 7.925
85.335 5.785
26.086 83.062
14.380 76.600
227.213
182.100
Langlopende schulden Kortlopende schulden
Totaal
Ontwikkeling netto-resultaat
(in duizenden euro's)
30.000
INVESTERINGEN
De totale investeringen in 2009 bedroegen € 35 miljoen. In Maassluis is een nieuwe coatinglijn gerealiseerd. Binnen de transportleidingbedrijven is geïnvesteerd in onder meer nieuwe sidebooms, lastractoren, graafmachines, rupskranen en bronneringspompen. Voor onze boorvennootschap zijn 7-, 16- en 100-tons boorrigs aangeschaft. Op het gebied van inspectie en onderhoud zijn een nieuwe stikstofpomp en chemisch reinigingsequipment gekocht. Binnen de groep wordt daar waar noodzakelijk gebruik gemaakt van financiële instrumenten om het renterisico op langlopende financieringen te beperken.
25.000
PERSONEEL EN ORGANISATIE 20.000
15.000
10.000
5.000
0 2006*
2007
2008
2009
* excl. winst verkoop deelnemingen
ondervinden wij steeds meer last van de enorme concurrentie van staalverwerkende bedrijven die normaal nooit in dit marktsegment opereren, maar dat nu wel doen bij gebrek aan werk. Dit zet de prijzen onder druk. Desalniettemin profileert Kaal Masten zich steeds beter als partner in projecten waarbij de inbreng van engineering, projectbegeleiding en installatie essentieel is. Mechanical Contracting Limburg
Mechanical Contracting Limburg — metaalbewerking, apparaten- en ketelbouw — heeft in 2009 een uitzonderlijk project afgerond. Voor Nuon heeft MCL de engineering, bouw en installatie verzorgd van een proefinstallatie voor CO2afvang bij de Willem-Alexander Centrale in Buggenum. Ondanks dit zeer tot de verbeelding sprekende project heeft MCL bedrijfseconomisch een spannend jaar achter de rug. Voor 2010 ziet de onderneming lichtpuntjes. De eerste tekenen van herstel in de petrochemische industrie dienen zich voorzichtig aan.
Ons personeelsbeleid is gericht op het motiveren van onze werknemers. Dit begint met luisteren naar hun ideeën. Van hieruit en met het besef dat medewerkers zich thuis moeten voelen in de organisatie, is ons beleid op het gebied van arbeidsomstandigheden, veiligheid, gezondheid en welzijn opgezet en heeft het zijn huidige transparantie gekregen. In totaal werkten in 2009 bij de A. Hakparkbedrijven 3075 mensen (2807 in 2008). Dit aantal is inclusief werknemers die in 2009 via onderaannemers aan onze projecten hebben gewerkt en inclusief tijdelijke arbeidskrachten. Het aantal medewerkers met een vast dienstverband bedroeg 1688 in 2009, (1515 in 2008). Het personeelsverloop is laag bij al onze bedrijven. Dit danken wij grotendeels aan het unieke, geheel eigen karakter van de bedrijven en de familiaire werksfeer. Bijna de helft (48%) van onze werknemers heeft een dienstverband van tien jaar of langer. Het aantal werknemers dat vijf jaar of langer bij onze bedrijven in dienst is, bedraagt 61%. Het aantrekken van voldoende goed geschoolde en gemotiveerde medewerkers is niet altijd een-
Diensttijdopbouw 0-4 jaar 5-9 jaar 10-14 jaar 15-19 jaar 20> jaar
39% 13% 11% 12% 25%
3
voudig. In de komende jaren zal dit extra aandacht krijgen. Met de ondernemingsraden en vakbonden wordt regelmatig constructief overleg gevoerd. MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN
Maatschappelijk verantwoord ondernemen is voor de A. Hakpark-bedrijven een vanzelfsprekend onderdeel van ondernemen. Het is volledig opgenomen in ons dagelijks doen en laten. Met succes: verantwoord ondernemen, veiligheid, welzijn en gezondheid liggen verankerd in onze arbeidsmoraal. Wij beschouwen het als een opdracht en tegelijkertijd als de normaalste zaak van de wereld om uiterst zorgvuldig om te gaan met ieders belangen en duidelijk te zijn over de keuzes die we daarbij maken. Dit komt tot uitdrukking in de manier waarop wij ons werk doen: G Onze bedrijven streven naar een maximale bijdrage aan de duurzame ontwikkeling in de regio’s waarmee wij verbonden zijn. G We voelen ons verantwoordelijk voor de effecten van onze bedrijfsvoering op de kwaliteit van leven en de natuurlijke omgeving. G Onze manier van werken is integer en rechtvaardig. G Wij respecteren de wet en de universele rechten van de mens en verwachten van partners en leveranciers hetzelfde. G Wij eisen veilige, gezonde en rechtvaardige arbeidsomstandigheden voor de mensen die werken aan de totstandkoming van producten en diensten die we gebruiken en leveren. Onze bedrijven voldoen aan de vereisten van de arbo-wetgeving en waar nodig aan de specifieke eisen van onze opdrachtgevers. VEILIGHEID
Ons veiligheidsbeleid is in de eerste plaats gericht op het voorkomen van ongelukken. Hierin spelen onze medewerkers een cruciale rol. Zij moeten risicovolle situaties herkennen en durven melden. Wij stimuleren nadrukkelijk onze werknemers om voorvallen en fouten te melden. Daar begint veiligheid, want op die manier worden risicovolle situaties ogenblik4
kelijk herkend, waardoor ongelukken kunnen worden voorkomen. Deze manier van invulling geven aan veiligheid vormt een belangrijk onderdeel van ons personeelsbeleid en werpt steeds meer vruchten af. In 2009 steeg het aantal risicomeldingen van 94 naar 124. Het totaal aantal ongevallen met verzuim daalde in 2009, mede door de stijging van het aantal risicomeldingen, van 13 naar 9. Het ziekteverzuim bleef met 4% in 2009 op hetzelfde niveau als dat van 2008, waarmee het nog steeds onder het landelijk niveau ligt. MILIEU
Bij elke investering besteden wij veel aandacht aan de nieuwste ontwikkelingen die bijdragen aan een minder negatief effect op het milieu en die de veiligheid van de medewerkers ten goede komt. Tevens hebben onze bedrijven in de afgelopen jaren een inhaalslag gemaakt op het gebied van het vervangen van milieuvervuilend materieel. De hoeveelheid afvalstoffen die wij als bedrijf produceren, is in 2009 substantieel afgenomen. Dit blijkt uit het onderzoeksrapport Sustainable Development van studenten van de AVANS University te ’s-Hertogenbosch. Deze daling is vooral een gevolg van een gewijzigd inkoopbeleid waarbij duurzaamheid nu een medebepalende factor is. VOORUITZICHTEN
Nadat de afgelopen twee jaar de funderingen zijn neergezet van een groep elkaar versterkende ondernemingen, zullen de A. Hakpark-bedrijven zich meer en meer op het buitenland richten. Dit is noodzakelijk om onze groeidoelstelling te kunnen vasthouden. Sommige bedrijven zijn al internationaal actief, maar dit zullen er de komende jaren alleen maar meer worden. A. Hak Industrial Services, dat inmiddels op alle continenten actief is, wijst de andere A. Hakpark-bedrijven wat dit betreft de weg. Onze plannen en doelstellingen kunnen nimmer worden verwezenlijkt zonder de inzet van onze medewerkers; elk jaar opnieuw. Inzet die bewondering verdient en waarvoor een woord van dank hier meer dan op zijn plaats is.
5
A. Hak Leidingbouw houdt zich bezig met de aanleg van transportleidingen voor onder meer gas, olie, (afval)water en warmte, zowel onder als boven de grond. Daarbij kan het gaan om nieuwbouw, vervanging en verlegging van leidingen. Opdrachtgevers zijn onder andere Gasunie, de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), de energiebedrijven Essent, Nuon, Eneco en Delta Energy, de waterbedrijven Vitens en Evides en de onafhankelijke operator van het aardgasnet in België, Fluxys. Het werkterrein is de Benelux.
6
A. HAK LEIDINGBOUW
EEN BIJZONDER GOED JAAR
Voor A. Hak Leidingbouw was 2009 een bijzonder goed jaar waarin een extreem hoge werkdruk zich dankzij een tomeloze inzet van onze medewerkers, vertaalde in goede rendementen. Veel werk werd verricht voor het Noord-Zuid-project van de Nederlandse Gasunie. Daarbij ging het niet alleen om de aanleg van pijpleidingen, maar ook om compressorstations, afsluiterlocaties en ondergrondse gasopslagen. Eén van de projecten was de aanleg van een 88 km lange 48'' leiding van Meeden naar Ommen. Ook zijn wij in het verslagjaar in opdracht van Gasunie begonnen met de aanleg van een 35 km lange 48'' leiding van Angerlo naar Beuningen. Dit project loopt door in 2010. Nieuwe opdrachtgever was Northern Petroleum Nederland (NPN), een onderdeel van de Britse olie- en gasmaatschappij Northern Petroleum. In opdracht van NPN zijn leidingen aangelegd om diverse gasputten te ontsluiten. Daarbij ging het om 8'' en 10'' leidingen over een lengte van 15 km. Voor energiemaatschappij Essent is in 2009 in het Duitse Epe begonnen met de aanleg van leidingen voor ondergrondse gasopslag. Fluxys, de onafhankelijke beheerder van de infrastructuur voor het transport van aardgas in België, ontwikkelt zich tot een belangrijke opdrachtgever met jaarlijks enkele projecten voor A. Hak Leidingbouw. Ook voor de toekomst is dat van belang. Fluxys wil vanaf 2012 vergelijkbaar met de Noord-Zuid Route van de Nederlandse Gasunie zo’n 600 km leidingen met grote diameters aanleggen. VOORUITZICHTEN
Wij verwachten ook in 2010 volop in het werk te zitten, al zal het moeilijk zijn een topjaar als 2009
te evenaren. Voor de Nederlandse Gasunie staan diverse projecten als onderdeel van de NoordZuid Route op het programma, onder andere de aanleg van een 37 km lange 48'' leiding voor het tracé Ommen-Esveld en een nieuw compressorstation in Wijngaarden. Ook zijn wij betrokken bij de bouw van een stikstoffabriek in Heiligerlee. Een interessant project is de aanleg van een 10 km lange 48'' leiding nabij Oostvoorne, waarbij wij een direct pipe boring van zo’n 800 meter moeten uitvoeren. Het zal één van de eerste keren zijn dat deze boortechniek wereldwijd wordt toegepast. Naast deze werken hebben wij diverse aanbiedingen lopen, voor onder meer Gasunie, Essent, waterleidingbedrijf Evides, Fluxys en de NAM. Een bijzondere aanbieding is die voor energiebedrijf TAQA Energy, onderdeel van de Abu Dhabi National Energy Company PJSC. TAQA heeft plannen om bij Alkmaar gasopslagfaciliteiten te bouwen. Het project zal in 2011 starten. Voor 2011/2012 staat de aanleg van een 40 km 48'' leiding voor de NAM gepland. Bij dit project, NorGron (Norg-Groningen) genaamd, wordt een leiding gelegd van het Drentse Norg naar het Groningse Sappemeer. Wij zijn reeds betrokken bij het ontwerp van dit project. Behalve in Nederland heeft de Nederlandse Gasunie ook grote plannen in het noorden van Duitsland (Niedersachsen, MecklenburgVorpommern en Schleswig-Holstein). Het gaat hierbij om de aanvoer van gas uit Rusland. Gasunie wil daarvoor het bestaande gasnetwerk custom made maken en uitbreiden. In de loop van 2010 moet duidelijk worden of Gasunie haar plannen kan realiseren. Het gehele project zal van 2011 tot 2015 zijn beslag moeten krijgen. Het is niet onwaarschijnlijk dat Gasunie hiervoor haar vaste samenwerkingspartners, waartoe wij behoren, zal meenemen.
7
A. Hak International Contractors houdt zich bezig met management, engineering, procurement, financing en construction van omvangrijke en risicovolle leidingprojecten voor olie, gas en water. Het hoofdkantoor bevindt zich in Tricht. Daarnaast houden wij kantoor in Dubai, van waaruit het megaproject in India wordt begeleid. Voor de uitvoering van onze projecten werken we voornamelijk met superspecialisten, die de goed opgeleide, maar nog jonge en onervaren lokale werknemers ondersteunen.
8
A. HAK INTERNATIONAL CONTRACTORS
MEGAPROJECT INDIA KENT VERVOLG
In 2009 heeft A. Hak International Contractors managementondersteuning verleend aan opdrachtgever Reliance Industries bij het met gas vullen van de in 2007 en 2008 aangelegde leiding en het starten van de tien compressor- en boosterstations. Daarnaast hebben we technische en organisatorische ondersteuning verleend bij anti-erosiemaatregelen in de Bhipuri Ghat-vallei. Op een helling van 45° is met behulp van een kabelbaan over een lengte van 700 meter een bescherming aangebracht die zware tropische regenbuien kan
doorstaan, zodat de aangelegde gasleiding op zijn plaats blijft liggen. Deze gasleiding werd in 2009 in gebruik genomen. Aan het eind van het jaar werd per dag 60 miljoen kubieke meter gas door de leiding vervoerd; 75% van de maximale capaciteit. VOORUITZICHTEN
Wat 2010 betreft, verwachten we te worden betrokken bij de volgende fase van dit megaproject. Er zijn nog duizenden kilometers in de planning tussen Calcutta in het noordoosten tot Bangalore en Mangalore in het zuiden.
9
A. Hak International houdt zich bezig met de aanleg van transportleidingen voor olie, gas en water, alsook met outfalls en shore approaches. Veelal gaat het om grote projecten waarbij de werkzaamheden in partnership worden uitgevoerd. Door toenemende concurrentie uit het Verre Oosten is onze betrokkenheid steeds meer toegespitst op samenwerking met sterke, lokaal goed ingeburgerde partijen voor het binnenhalen van complexe EPCcontracten, (Engineering, Procurement, Construction). Ons hoofdkantoor is gevestigd in Tricht. We hebben vestigingen in Frankrijk, Saudi-Arabië, Albanië, Italië, Polen, Cyprus en Brazilië. Onze opdrachtgevers zijn olie- en gas- en drinkwaterbedrijven.
10
A. HAK INTERNATIONAL
VOORSPOEDIG 2009
Ook 2009 kan in de boeken als een voorspoedig jaar voor A. Hak International. Diverse projecten werden afgerond, terwijl nieuwe werden gestart en spraakmakende aanbestedingen werden gewonnen. De werkzaamheden op het in 2006 door het consortium RTCC/Hak/SSEM verkregen project Shoaiba Phase 3 Water Transmission System zijn gedurende 2009 nagenoeg afgerond. Het ging hierbij om de aanleg van waterleidingen met verschillende diameters — tussen 44'' en 80'' — en met een totale lengte van 350 km in opdracht van de Saline Water Conversion Corporation (SWCC). De leidingen van 60'' en 80'' zijn inmiddels in bedrijf genomen. De 44'' en 76'' leidingen zullen in het eerste halfjaar 2010 worden opgeleverd. Onderdeel van deze megaklus is de installatie van een pijp door een 13 km lange tunnel onder een berg. Geen alledaagse bezigheid, omdat in de tunnel met een diameter van nog geen zes meter en een hellingshoek van 4,6% al een leiding ligt. Met behulp van een speciaal voor dit project gebouwde trein kan de leiding worden aangelegd. De in 2008 begonnen aanleg van een nieuw waterdistributiesysteem voor de Albanese stad Vlore werd in 2009 grotendeels afgerond. Het project omvat de bouw van een nieuw leidingsysteem, twee waterreservoirs, twee nieuwe pompstations en de revisie van een bestaand pompstation. Het werk zal medio 2010 worden opgeleverd. Dit verslagjaar zijn we begonnen aan een nieuwe opdracht in Saudi-Arabië waarvoor de contracten in mei werden getekend. A. Hak International gaat wederom een watertransportleiding aanleggen. Totale lengte bedraagt 380 km en de maximale doorsnede is 72''. De opdracht is weer afkomstig van SWCC en is onderdeel van een megaproject,
dat erop is gericht de hoofdstad Riyad van 900 miljoen liter extra water per dag te voorzien. De geplande opleverdatum is oktober 2012. VOORUITZICHTEN
Onze huidige lopende opdrachten maken 2010 nu al tot een goed jaar. Wat betreft de middellange termijn kijken we met spanning uit wat er in de landen om ons heen gaat gebeuren. In West-Europa moeten grote pijpleidingcontracten worden afgesloten en wij verwachten bij meerdere ervan betrokken te worden. Het gaat om de Nordstream-leiding (van Leningrad naar Duitsland), de Southstream-leiding (van Rusland – door de Zwarte Zee en via de Balkan – naar Italië) en de Nabucco-leiding (van Turkije door de Balkan naar Oostenrijk). Grote projecten kondigen zich ook aan in Frankrijk. Daar zullen in opdracht van GRT (voorheen Gaz de France) een paar duizend kilometer gastransportleidingen worden aangelegd. Inmiddels is de prekwalificatie gestart. Naar verwachting zal over de werkzaamheden voor dit project in 2011–2012 meer duidelijkheid ontstaan. Er liggen ook grote kansen in Brazilië. Dit land heeft evenals andere landen in Zuid-Amerika veel natuurlijke rijkdommen, waaronder olie en gas. Dankzij de aanwezigheid van A. Hak Industrial Services in Brazilië weten we ons verzekerd van een eerste vaste voet aan de grond in een moeilijk te bewerken markt. In Saudi-Arabië zijn we gekwalificeerd bij Aramco en de eerste aanvragen voor de bouw van pijpleidingen zijn inmiddels binnen. In Irak beginnen westerse oliemaatschappijen voorzichtig weer te investeren. Het betekent voor ons nieuwe kansen in het Midden-Oosten. Al met al blikken we uitermate positief de toekomst tegemoet.
11
12
A. HAK INFRANET
NOORD-OOST
GRONINGEN
ZUID FRIESLAND
WEST
Assen
Heerenveen
RIJNMOND
DRENTHE NOORDHOLLAND
ZWOLLE
PURMEREND
FLEVOLAND OVERIJSSEL
Rijssen
ZUIDHOLLAND
UTRECHT
GELDERLAND
Doetinchem
TRICHT
Hoogvliet
HEERJANSDAM
NOORD-BRABANT
VEGHEL
ZEELAND
LIMBURG
Geleen
A. Hak Infranet bestaat uit vier regionaal georganiseerde bedrijven. Deze bedrijven zijn vooral actief voor netwerkbedrijven en richten zich op het ontwerp, de aanleg, het onderhoud en het beheer van onder- en bovengrondse kabels en leidingen. Deze kabels en leidingen verzorgen het transport van vloeistoffen, gas, warme en koude systemen, data, telecom en energie. Elk van deze vier bedrijven heeft een of meer specialismen. Het verder ontwikkelen van horizontaal gestuurde boringen binnen A. Hak Infranet is zeer
succesvol gebleken. In één jaar tijd heeft deze nieuwe loot zich ontwikkeld tot een volledig zelfstandig onderdeel binnen A. Hakpark. Inmiddels werken er dertig man bij A. Hak Drillcon, zoals het boorteam officieel heet. Niet meer vanuit Veghel, maar vanuit Helmond. Het specialisme horizontaal gestuurde boringen maakt ons volledig selfsupporting. Alle ondergrondse boringen kunnen nu in eigen beheer worden uitgevoerd zonder tussenkomst van derden.
13
A. Hak Noord-Oost haalt haar omzet voor het merendeel uit het leggen van kabels en leidingen bij nieuwbouw-, uitbreidings- en reconstructieprojecten. Onze organisatie is flexibel en reageert proactief op ontwikkelingen in de markt. Op die manier zijn wij bij uitstek een partner in business voor de water-, energie-, data-, telecom- en industriële bedrijven. Wij hebben ons hoofdkantoor in Zwolle en vestigingen in Heerenveen, Delfzijl, Assen, Rijssen en Doetinchem. Ook hebben we projectlocaties in Leeuwarden, Enschede en Halle.
14
A. HAK NOORD-OOST
PRIMA JAAR
A. Hak Noord-Oost zag een prima jaar aan zich voorbij gaan. Omzet en rendement stegen zowel bij de netwerkbedrijven als bij de industriebedrijven. Veel contracten werden gecontinueerd, terwijl ook veel nieuwe opdrachten werden verkregen. In 2009 is de dienstverlening verder uitgebreid en verbreed, zodat wij ons in 2010 kunnen kwalificeren voor het uitvoeren van railactiviteiten: het aanleggen van kabels en leidingen voor signalering op en langs het spoor. Een nichemarkt met specifieke eisen waaraan wij inmiddels voldoen. Daarnaast richten wij ons op ontwerp en engineering. Hierdoor kunnen wij onze opdrachtgevers ook in het voortraject adviseren. Zo zijn we in een nóg vroeger stadium bij een project betrokken en kunnen we onze dienstverlening beter afstemmen op de wensen van onze opdrachtgevers. VOORUITZICHTEN
In 2010 moeten omzet en rendement een nog solidere basis krijgen en verder worden vergroot door het uitbouwen van onze activiteiten, waarmee we in 2009 zijn begonnen. Hierbij dient met name ook te worden genoemd de start van onze activiteiten op het vlak van drinkwater- en afvalwaterbehandeling. Tegelijkertijd staat een aantal belangrijke aanbestedingen op de agenda. Het gaat hier om combicontracten in de provincies Friesland en Gelderland, waarbij werkzaamheden worden uitgevoerd voor meerdere opdrachtgevers. Bij deze werken worden kabels en leidingen gecombineerd aangelegd voor elektra, telecom, gas en water. Daarnaast hebben we onder meer een design- en constructopdracht van Twence, een groot afvalverwerkingsbedrijf in het hart van Twente, verworven voor de aanleg
PROJECTEN IN 2009 In opdracht van WBG vervingen wij de hoofd- en dienstleidingen van circa 700 woningen in de Groninger woonwijk De Hoogte. In opdracht van Ziggo, KPN en WMD verwijderden wij oude leidingen en legden nieuwe leidingen (400 PE) aan voor de uitbreiding van het Provinciaal Museum Assen. Wij vervingen 7,5 kilometer 4" gasleiding (8 bar) in een PE 100-leiding in opdracht van Rendo Meppel. In Leeuwarden stalen in oktober de drie nieuwe boormachines (12 tot 100 ton) de show bij de inzet van boorwerkzaamheden, noodzakelijk voor de reconstructie van het Oostergoplein. Opdrachtgevers en omwonenden werden uitgenodigd voor een demonstratie en presentatie. Iedereen was onder de indruk hoe in kort tijdsbestek 24 boringen (50 tot 600 meter) werden uitgevoerd. Voor havenbedrijf Groningen Seaports legden we een stoomdistributienetwerk aan. Het gaat om een stoom- en condensaatleiding van elk drie kilometer. Het netwerk transporteert oververhitte stoom, afkomstig van afvalverbrander ‘E.ON Energy from Waste’ naar bedrijven op het industrieterrein Farmsum. Een uniek project op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen vanwege de reductie van de CO2-uitstoot met 95.000 ton per jaar en vanwege de inzet van langdurig werklozen. In de provincies Friesland en Gelderland werden in opdracht van Vitens 80.000 watermeters verwisseld. Voor Cogas, Joulz en Enexis hebben wij 2500 gasaansluitingen in de regio Noord-Oost vervangen.
van ondergrondse stadsverwarmingsbuizen. De warmte die vrijkomt bij de afvalverwerking, wordt gebruikt om water te verwarmen. Ook wordt zo de uitstoot van CO2 dat door afvalverwerking vrijkomt, aanzienlijk verminderd. Hierdoor kunnen wij bijdragen aan de ontwikkeling van duurzame energie. Het is slechts één van de voorbeelden van ons beleid op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen.
15
A. Hak Zuid richt zich naast de boven- en ondergrondse infrastructuur op verlichting. Bij dit specialisme gaat het om: G openbare verlichting (in opdracht van gemeenten, provincies en Rijkswaterstaat); G sportvelden- en objectverlichting, zoals hockey-, tennis- en voetbalvelden en verlichting van gebouwen, fonteinen, bomen et cetera (in opdracht van verenigingen, gemeenten, investeringsmaatschappijen en bedrijven); G verkeersregelinstallaties (in opdracht van gemeenten en Provinciale Waterstaat). A. Hak Zuid heeft haar kantoor in Veghel en een vestiging in Geleen.
16
A. HAK ZUID
OMZET STIJGT MET RUIM 10%
Voor A. Hak Zuid was 2009 een redelijk jaar waarin de omzet met ruim 10% steeg. Een deel van deze stijging is te danken aan de uitbreiding van de booractiviteiten, die vanaf 2010 als zelfstandig onderdeel onder de naam A. Hak Drillcon verdergaan. Wat onze infrastructurele werkzaamheden betreft, hebben we alert ingespeeld op de verwachte verschuiving van nieuwbouw naar onderhoud, reconstructie en vervanging. Op het gebied van de aanleg van stadsverwarming hebben we in 2009 de eerste fase afgesloten van een groot project in de Eindhovense wijk Meerhoven, waarbij een groot aantal woningen werd aangesloten en een gedeelte van het hoofdnet is gerealiseerd. VOORUITZICHTEN
A. Hak Zuid gaat in 2010 omzet en resultaat opnieuw verbeteren. Dit doen we door ons nog meer te focussen op de huidige markten en door onze activiteiten verder te verbreden. Zo genereren we een nog grotere diversiteit aan opdrachtgevers. Zonder onze bestaande klanten ook maar een ogenblik uit het oog te verliezen, gaan we ons nog meer richten op mobiliteit, waarbij samenwerking met andere partijen, zoals civiele aannemers, een belangrijk onderdeel zal worden.
PROJECTEN IN 2009 Als partner van Ballast-Nedam Infra Zuid hebben wij de infrastructuur op en rond de uitbreiding van de Clauscentrale in Maasbracht aangebracht, waarbij alle disciplines aan de orde kwamen, van brandblusleiding, glasvezel, middenspanning, gas en water tot verlichting. Terwijl dit werk nog in volle gang is, zijn we gestart met een gelijksoortig project voor een nieuwe centrale van Essent in Moerdijk. In opdracht van de vastgoedafdeling van Cello, een grote regionale organisatie voor geestelijk en lichamelijk mindervaliden in Vught, zijn we een multidisciplinair project gestart voor de aanleg van glasvezel, gas, water, elektra, verlichting, riolering en wegen. Voor Enexis hebben we tussen Bergen op Zoom en Steenbergen bijna 120 km MS-kabel aangelegd. In negen weken was dit werk geklaard, waarbij in eigen beheer verschillende boringen werden uitgevoerd. In de verlichtingssector hebben we heel veel projecten gerealiseerd, waaronder diverse met LEDarmaturen. Totale waarde: bijna € 8 miljoen. We verwachten de komende jaren een sterke groei van projecten met energiezuinige LED-armaturen.
Onze werkzaamheden op gebied van infra en sportveldverlichting willen we uitbreiden. In de openbare verlichting staan voor 2010 diverse aanbestedingen op de rol, waaronder het driejarig onderhoud voor de provincie Brabant.
17
A. Hak West richt zich op de aanleg van de ondergrondse infrastructuur met als specialiteit de levering, engineering, aanleg en onderhoud van warmtedistributieleidingen voor stadsverwarming. Ons werkgebied is Noord- en delen van ZuidHolland en Utrecht. Van daaruit willen we gecontroleerd groeien. Opdrachtgevers zijn Nederlandse energiemaatschappijen, waterdistributiebedrijven, overheidsinstellingen en internationale ondernemingen. Onze thuisbasis bevindt zich in Purmerend.
18
A. HAK WEST
DRUK EN ENERVEREND 2009
Het jaar 2009 was druk en enerverend voor A. Hak West. De orderportefeuille was het hele jaar goed gevuld. We hadden een constante stroom van projecten voor verschillende opdrachtgevers. De eerste maanden stonden in het teken va de afbouw van het combicontract Ypenburg. De realisatie van het project NUON Amsterdam fase 3 sprong in het oog. Dit werk, dat zich kenmerkte door een hoog technisch niveau, haalde vele dag- en vakbladen. Zelfs internationaal werd aandacht besteed aan dit project. Ook het project Transportleiding ZuiderdijkEnkhuizen voor opdrachtgever PWN is in aard, omvang en techniek vermeldenswaardig. Vooral omdat we samen met PWN alternatieven hebben ontwikkeld waarbij alle betrokken partijen voordeel hebben. Een primeur was de renovatie van inpandige warmteleidingen door middel van kunststof. Een eerste proefproject met deze nieuwe techniek hebben we succesvol uitgevoerd voor Stadsverwarming Purmerend. Daarnaast hebben we een ander technisch hoogstandje voor dezelfde opdrachtgever gerealiseerd: vervanging van vier afsluiters in een bestaande leiding met een diameter van 500 mm door vier zogenaamde stoppelingen. In het verslagjaar namen we voor het eerst een warmteproject van HVC Alkmaar aan. Voor deze nieuwe energieleverancier zijn wij bezig met de aanleg van een transportleiding van circa 3 km.
De leiding loopt van de huisvuilcentrale naar de binnenstad van Alkmaar. We zijn in 2009 doorgegaan met het optimaliseren van onze organisatie. Meest in het oog springend was de overname van een bedrijfslocatie in Opmeer inclusief vijftien medewerkers. Door de overname is ook het aantal opdrachtgevers uitgebreid. Zo konden we in het verslagjaar onder meer Hoogheemraadschap NoordHollands Noorderkwartier, Corus en diverse gemeenten als nieuwe opdrachtgevers verwelkomen. Daarnaast hebben we weer voor Waternet Amsterdam gewerkt. In 2009 waren we actief betrokken bij een bodemsanering. Deze activiteit hebben we aangegrepen om ons te certificeren voor het BRLSIKB 7000-certificaat. Vanaf februari 2010 zijn we hiervoor officieel gecertificeerd. Daarnaast werken we elk jaar aan verbetering van het kwaliteitsniveau van onze medewerkers. Alle uitvoerders en hoofduitvoerders hebben in 2009 een cursus Lastechniek gevolgd. Een aantal talentvolle medewerkers heeft deelgenomen aan managementcursussen. VOORUITZICHTEN
Mede door de overname van de bedrijfslocatie in Opmeer hebben we onze omzetdoelstellingen voor 2010 naar boven bijgesteld. Gegeven de langdurige vorstperiode zal dit een behoorlijke uitdaging zijn. Toch zien we de toekomst met vertrouwen tegemoet. De markt biedt voldoende kansen. Het aantal aanvragen voor de eerste maanden van 2010 is aanmerkelijk hoger dan een jaar geleden.
19
Het werk van A. Hak Rijnmond is in vier categorieën onder te verdelen: ondergrondse infrastructuur, offshore, tankonderhoud en projecten. G Ondergrondse infrastructuur betreft ondergrondse kabel- en leidingprojecten, met als opdrachtgevers onder anderen Eneco (Nieuw Energie, Joulz en Steding), Evides en Dunea. G
G
G
Bij offshore gaat het om regiewerkzaamheden en serviceverlening voor bedrijven zoals Wintershall en Petrocanada. Tankbouw omvat een breed scala aan reparatie- en onderhoudswerk met het accent op leidingaanleg en onderhoud, met als opdrachtgevers de tankparkbeheerders. De categorie projecten heeft betrekking op de engineering, voorbereiding, aanleg en instandhouding van onder- en bovengrondse kabel- en leidingbouwprojecten voor zowel energie- en waterbedrijven als ook voor de industrie. Wij verzorgen de voorbereiding en de volledige uitvoering van het project, waarbij montage en prefab een belangrijk onderdeel vormen.
Onze werkzaamheden concentreren zich in Zuidwest-Nederland. Ons hoofdkantoor bevindt zich in Heerjansdam. Daarnaast hebben wij een vestiging op de Venkelweg in het Rotterdamse Botlekgebied.
20
A. HAK RIJNMOND
EEN GOED JAAR
Voor A. Hak Rijnmond was 2009 een goed jaar waarin de omzet zeer sterk toenam, vooral in de industrie, en met een mooi rendement. De inspanningen uit voorgaande jaren waarin het bedrijf nadrukkelijk op de kaart is gezet als specialist en partner voor netwerkbedrijven, heeft zijn vruchten afgeworpen. Onze prefabshop, waar buizen en hulpstukken worden gelast voor zowel A. Hakpark-bedrijven als voor derden, zag in 2009 het werk verder aantrekken. Het begin van een eigen engineeringafdeling is een groot succes gebleken. Zo groot dat het bij A. Hak Rijnmond begonnen team in 2010 ‘verzelfstandigd’ is om zo alle A. Hakpark-bedrijven van dienst te kunnen zijn. Vooral nutsbedrijven laten de engineering steeds vaker aan ons over. In samenwerking met het boorteam van A. Hak Drillcon is in opdracht van Tennet de kabelroute Bleiswijk aangelegd. Het gaat hier om hoogspanningskabels van 380 kilovolt, waarbij veertien boringen zijn uitgevoerd van 200 t/m 500 meter. De boringen zijn in een bundel van zeven buizen van 250 mm uitgevoerd. In opdracht van Dunea, producent en leverancier van drinkwater, zijn wij samen met serviceprovider Joulz in 2009 gestart met het realiseren van twee nieuwe pompgebouwen in Scheveningen. Bij deze nieuwe pompgebouwen horen ook nieuwe pompinstallaties en een nieuwe energie-
voorziening. Het project is eind 2009 begonnen en loopt tot en met februari 2011. A. Hak Rijnmond neemt de werktuigbouwkundige activiteiten en de energievoorzieningen voor haar rekening. Voor Gate Terminal, de eerste Nederlandse LNGimportterminal op de Maasvlakte, leggen wij alle ondergrondse kabels en leidingen aan. Ook dit project gebeurt in samenwerking met Joulz, die het onderhoud zal verzorgen. VOORUITZICHTEN
A. Hak Rijnmond blikt positief vooruit. De orderportefeuille telt mooie en langlopende (industriële) projecten. Onze prefabshop ziet zijn orderportefeuille met de week groeien en onze infra-afdeling gaat de stadsverwarming in de Rotterdamse wijk Crooswijk en de gemeente Pijnakker aanleggen. Onze engineeringafdeling, heeft de plannen ontwikkeld voor de uit te voeren werkzaamheden. Het merendeel daarvan — alle kabel- en booractiviteiten — zal door A. Hakpark-bedrijven worden gedaan. Daarnaast zijn nieuwe contracten gesloten met waterbedrijf Evides voor het verwisselen van watermeters, zoals dit in 2009 op grote schaal (30.000) in Rotterdam is gebeurd. Ook is het zogenoemde Eenheidsprijzenbestek voor Joulz verlengd. Wij verwachten ook voor 2010 veel van onze samenwerking met Joulz, die elk jaar voor beide ondernemingen meer vruchten afwerpt.
21
A. Hak Telecom is specialist op het gebied van ontwerp, aanleg en beheer van koper- en glasvezelnetwerken, zowel boven- als ondergrondse. Daarnaast zijn wij één van de weinige bedrijven die kabelwerkzaamheden langs het spoor kunnen realiseren. Dit maakt ons een betrouwbare partner die de specifieke wensen van zijn opdrachtgevers optimaal vervult. Ons werkgebied breidt zich gestaag uit over geheel Nederland, vanuit een sterke positie in Noordoost-Nederland. We zijn gevestigd in Zwolle en hebben een werklocatie in Assen.
22
A. HAK TELECOM
AANZIENLIJKE TOENAME VAN OMZET EN RENDEMENT
Omzet en rendement van A. Hak Telecom zijn in 2009 aanzienlijk gestegen. De structurele verbetering van ons resultaat en onze financiële positie danken we aan het programma ter verbetering van onze efficiency. Deze is niet alleen verbeterd door het optimaliseren van interne processen, maar zeker ook door samenwerkingsverbanden met klanten en leveranciers te realiseren. Samen maken we het gewenste product tegen de juiste prijs. Verbeteringen hebben we ook kunnen noteren in de kwaliteit van onze opgeleverde werken. In de kwaliteitsbeoordelingen van onze belangrijkste klanten scoren we onverminderd hoog en veelal het hoogst. De omzetgroei is vooral het gevolg van een sterke uitbreiding van onze klantenportefeuille. De omzetstijging deed zich nagenoeg voor in al onze activiteiten. Vooral in de fiber to the home-activiteiten zijn we sterk gegroeid. In Zeewolde hebben we ons eerste grote project gerealiseerd. Begin 2010 ronden we dit project af. Dan hebben we ruim 7000 huishoudens aangesloten op een glasvezelverbinding. Met deze verbinding zijn hoge internetsnelheden mogelijk. Tevens beschikt de gebruiker van glasvezel over up-to-date televisieen telefonieverkeer. De activiteiten voor de ALL IP- en FTTO-programma’s van KPN betroffen met name het afronden van in 2008 opgestarte opdrachten. VOORUITZICHTEN
Voor 2010 verwachten we een verdere uitbreiding van onze activiteiten, ondanks een in algemene zin slecht economisch klimaat, dat onzekerheden oplevert over het niveau en de timing van investeringen in koper- en glasnet-
werken. De positieve ontwikkelingen wat betreft het verkrijgen van nieuwe opdrachten, de uitbreiding van ons werkterrein en klantenportefeuille en de groei in de aanleg van directe glasvezelverbindingen in de consumentenmarkt vormen de belangrijkste redenen waarom wij voor 2010 op een uitbreiding van onze activiteiten rekenen. Zo zijn de voorbereidingen voor de aanleg van een fiber to the home-netwerk in Leeuwarden begin 2010 gestart en is met de uitvoering begonnen. Vanuit een sterke positie in Noordoost-Nederland wordt ons werkgebied steeds groter en breidt onze klantenportefeuille zich gestaag uit over heel Nederland. Medio 2010 kunnen we ons volledige dienstenpakket in West-Nederland aanbieden. Onze bovengrondse activiteiten, zoals het plaatsen van kasten met actieve apparatuur, worden inmiddels over geheel Nederland aangeboden. Ook in Europa doen zich concrete omzetkansen voor. Momenteel hebben we een fiber to the homenetwerk in Engeland in onderzoek en hebben we in Roemenië in 2010 A. Hak Telecom TEC SRL, een 100% dochtermaatschappij, opgezet. Zo weten we kwalitatief goede engineering aan ons te binden, maar benaderen we eveneens de Roemeense markt actief. Intern gaan we verder met het optimaliseren van onze processen. Een nieuw systeem van productiebesturing wordt hiertoe medio 2010 geïmplementeerd. Ons in 2009 opgeleverde opleidingscentrum zal intensief worden gebruikt voor het trainen en scholen van onze medewerkers. Dit zal de kwaliteit van onze werkzaamheden en producten ten goede komen en ons in staat stellen optimaal in te spelen op de wensen van onze klanten.
23
A. Hak Industrial Services is een industriële dienstverlener voor met name de chemie, petrochemie en pijpleidingindustrie. Wij bieden opdrachtgevers een totaalpakket aan diensten van inspecteren, drogen, koelen tot en met het schoonmaken van leidingen, vaten en componenten. Reparaties, leidingbeheer en het in bedrijf stellen van complete installaties vormen onderdeel van het dienstverleningsprogramma. A. Hak Industrial Services heeft twee business units: G industrial services (met stikstof drogen, reinigen et cetera van vaten, leidingen en componenten); G inspection services en pipeline services (inspectie van non-piggable leidingen, het testen, leegmaken, repareren en beheren van leidingen). Wij rekenen de wereld tot ons werkterrein. Binnen Europa wordt het totaalpakket aan activiteiten geleverd. Buiten Europa spitsen de activiteiten zich hoofdzakelijk toe op inspectie. De onderneming heeft vestigingen in Abu Dhabi, Brazilië, Duitsland, Engeland, Frankrijk, Italië, Spanje, Roemenië, Verenigde Staten en Zuid-Afrika.
24
A. HAK INDUSTRIAL SERVICES
ÉÉN VAN ONZE BESTE JAREN
A. Hak Industrial Services heeft het verslagjaar 2009 afgesloten als één van de beste jaren. Zowel wat betreft omzet als bedrijfsresultaat. Over de gehele breedte hebben we een gestage groei gezien, minder renderende activiteiten gereduceerd en een aantal eenmalige grote projecten uitgevoerd. Daarnaast hebben we medio september 2009 de activiteiten van Etics Vichema overgenomen. Deze zullen verder worden ontwikkeld als A. Hak Industrial Services B.V.-Vichema. De werkzaamheden omvatten onder andere het decontamineren: het koolwaterstofvrij maken van installaties. Onze business unit Industrial Services zag een stabilisatie binnen Europa. Mede door de recessie stelden chemische en petrochemische installaties hun shutdownwerkzaamheden uit, of ze werden niet uitgevoerd.Dankzij ons brede dienstenpakket konden andere werkzaamheden, waaronder enkele grote LNG-projecten, worden uitgeverd waardoor de activiteiten per saldo gelijk bleven. Door betere planning en controle zijn binnen deze disciplines de marges gestegen. Ook Chemical Cleaning, met Vichema aan boord, groeit nu snel. Pipeline Services groeide gestaag: veel langlopende pijpleidingprojecten werden niet verstoord door een gewijzigd investeringsklimaat. We hebben een goede positie verworven bij een aantal internationale on- en offshorecontractors, wat duidelijk zijn vruchten heeft afgeworpen. Ook is veel energie gestopt in het ontwikkelen van nicheactiviteiten, zoals black powder, gel pigging en furnace inspection. Dit heeft tot positieve resultaten geleid.
Inspection Services heeft volop geïnvesteerd in het ontwikkelen van andere ultrasone meettechnieken, afgeleid van onze piglet, als antwoord op het doorschuiven van projecten door veel opdrachtgevers. Een aanpak die langzaam maar zeker een prima rendement oplevert. Het accent van onze activiteiten komt in toenemende mate buiten Nederland en zelfs buiten West-Europa te liggen. In Oost-Europa zien we een gestage groei, ofschoon de economische crisis fors heeft toegeslagen. Het Midden-Oosten is één van onze key areas. We hebben zwaar geïnvesteerd om hier het complete HIS-pakket te kunnen aanbieden. In Zuid-Amerika, een groeimarkt voor ons, hebben we een prima organisatie ingericht, met goede contacten. Inspectiewerk wordt uitgevoerd van Zuid-Argentinië tot Guadalupe, met het zwaartepunt in Brazilië. In Noord-Amerika kenden we een moeilijk jaar. Voor 2010 zien we een snelle opleving. China en India lonken. VOORUITZICHTEN
De vooruitzichten voor 2010 zijn zonder meer goed. We hebben veel geïnvesteerd in personeel, nieuw materieel, inspectietechnologieën en aankoop van bedrijven en/of activiteiten. We verwachten dat deze investeringen hun vruchten zullen afwerpen. Inspectie in het algemeen wordt een hot issue, aangezien wet- en regelgeving stringenter worden en opdrachtgevers meer worden verplicht om de integriteit van hun systemen te garanderen. Ook verwachten we veel van het chemisch reinigen binnen Europa We zullen een kantoor openen in Mexico. Wellicht ook één in Canada, van waaruit het volledige Noord-Amerikaanse continent kan worden bediend.
25
Conline-Rhenania is actief op het gebied van in- en uitwendige bekleding van buizen voor de olie-, gasen waterleidingmarkt, zowel on- als offshore. Opdrachtgevers zijn gas-, olie- en watermaatschappijen zoals Gasunie, NAM, Fluxys, GRTgaz, Ruhrgas, C4Gas, Wingas en Wintershall en buisfabrikanten zoals Bender-Ferndorf, Vallourec & Mannesmann, US Steel, Corus Tubes, Eisenbau Krämer en Erndtebrücker Eisenwerk. Het merendeel van de producten vindt zijn bestemming in het buitenland, zowel in als buiten Europa. Wij hebben vestigingen in Maassluis en Nijmegen en beschikken over een productieafdeling in Dordrecht.
26
CONLINE-RHENANIA
EEN JAAR WAARIN VOLOP IS GEÏNVESTEERD
Conline-Rhenania kan terugkijken op een goed 2009 waarin volop is geïnvesteerd in nieuwe productiemiddelen. In Maassluis was uitbreiding van de productiecapaciteit noodzakelijk en er werd geïnvesteerd in een nieuwe drielagen-extrusie-PE/PP-productielijn, een inwendige straallijn en een inwendige verfinstallatie. De machines hebben we grotendeels in eigen beheer geplaatst. Het werk voor de productie-unit in Maassluis omvatte naast lopende orders ook twee grote projecten. Deze projecten, die doorlopen in 2010, betreffen de Noord-Zuid Gasrotonde (Gasunie) en het tracé Epe-Bornerbroek (Gasunie). Voor 2010 komt daar nog bij het tracé Wilsele-Loenhout (Fluxys). In totaal gaat het om meer dan 500 km buizen met meer dan 1,8 miljoen m2 te bekleden buisoppervlak. Hiervoor is 7,5 miljoen kilo PPPE-materiaal nodig. Voor het Noord-Zuid-project verzorgen wij de volledige buizenopslag. Hierbij maken we gebruik van vier opslagdepots. Voor de productie-unit in Dordrecht zijn we eind 2009 druk in de weer geweest met het verkrijgen van een opdracht van Entrepose/Geocean. Het betreft het bekleden van ruim 4,6 km 24" buizen met betoncoating. Begin van 2010 is deze opdracht verkregen. Onze productie-unit in Nijmegen kan positief terugblikken op 2009 dankzij een aantal bijzondere projecten, zoals de bekleding van 55,5 km 8" en 10" duplexbuizen met een PP-systeem voor hoge temperaturen (130°C)voor PDO Oman; de HDPE-coating van ruim 52 km 8" buizen (EBLAgasproject in Syrië); de bekleding van ruim 56 km 12"-buizen (het ROM-BRN-project van Sonatrach in Algerije) en de bekleding van 20 km 8"-buizen (het Faregh-project in Libië in opdracht van Waha Oil Company).
CERTIFICERING ESSENTIEEL Voor de verwerving van opdrachten zijn kwalificaties en certificaten essentieel. In het verslagjaar hebben diverse gas- en oliemaatschappijen ons geauditeerd, gekwalificeerd of geherkwalificeerd en gecertificeerd. Die organisaties zijn Gasunie, Shell Global Solutions International, RWE Service, SNAM Rete Gas (ENI), GRTgaz (voorheen Gaz de France) en Total. Het herkwalificeren was nodig, omdat de certificeringsmethode van bovenstaande bedrijven per product en per productielijn is gewijzigd. Naast bovenstaande kwalificeringen zijn begin 2010 het ISO 9001:2008-certificaat en de certificering voor drinkwatertoepassing van onze cementlining verlengd. Deze certificeringen zullen zeker een positieve bijdrage leveren aan de verwerving van orders.
VOORUITZICHTEN
Dankzij het lopende werk op de drie grote projecten, onze kwalificatie voor Total en de investeringsplannen bij veel van onze opdrachtgevers ziet Conline-Rhenania 2010 met vertrouwen tegemoet. Voor Total, waarvoor we ons met steun van buizenfabrikant en partner Vallourec & Mannesmann hebben gekwalificeerd, verwachten we in 2010 een eerste project in Maassluis te kunnen uitvoeren. De coating van een 155 km leiding (uitwendig PP en inwendig Flowcoat) van 10", 12", 14" en 16", bedoeld voor het CLOVproject in Angola. Een ander belangrijk project is de betonbekleding van een 23 km lange 16" offshoreleiding in opdracht van Chevron Exploration & Production Netherlands. Voor PDO Oman bekleden we 54 km 6" en 8" duplexbuizen met polypropyleen. De leidingen zijn bedoeld voor de ontwikkeling van het Burhaan Gathering Field. Een voor ons zeer prestigieus project is Rhourde Nouss voor Sonatrach in Algerije. Daarvoor bekleden we met ons drielagenpolypropyleensysteem in totaal 163 km duplexbuizen van 6", 8", 12" en 16".
27
Kaal Masten is toonaangevend producent van diverse soorten masten en aanverwante constructies, onder andere voor openbare verlichting, reclame, telecommunicatie, bewaking, rail- en wegverkeer en scheepvaart. Daarnaast bieden wij diensten op het gebied van onderhoud, engineering en advisering. Opdrachtgevers zijn onder andere elektriciteitsmaatschappijen, gemeenten, ministeries, telecombedrijven, installateurs en havenbedrijven. Ons hoofdkantoor staat in Oss. Ons werkterrein omvat behalve Nederland, België, Luxemburg, Italië, Frankrijk, Oostenrijk, Zwitserland en Duitsland.
28
KAAL MASTEN
OMZET EN RENDEMENT BLIJVEN GELIJK
Kaal Masten heeft in 2009 de mondiale economische crisis aan den lijve ondervonden. De sterk fluctuerende staalprijs maakte een marktconforme prijsstelling welhaast onmogelijk. Doordat wij hierop adequaat wisten te reageren, bleven in 2009 omzet en rendement gelijk aan het niveau van 2008. Hoe ziet de weg van de toekomst eruit? Hoe wordt de N329 het toonbeeld van duurzaamheid? Dat vroegen de gemeente Oss en de provincie Noord-Brabant op zoek naar creatieve en vooral innovatieve ideeën op het gebied van milieu, mobiliteit, infrastructuur, ruimtebesparing en ecologie voor de provinciale weg van Oss naar Megen, een struikelblok voor automobilisten. Onze ideeën over deze weg van de toekomst hebben wij samengevat in een animatiefilm. In deze film wordt de volledige weg gesimuleerd, inclusief een aantal verrassende elementen zoals verlichtingsmasten met wind- en zonne-energie, digitale informatieborden, een transferium en een compleet nieuwe entree voor Oss. De film en vooral de daarin getoonde vernieuwende elementen zijn met groot enthousiasme ontvangen. In 2009 hebben wij een handboek voor openbare verlichting uitgegeven. In dit handboek — OV2 — wordt in woord en beeld duidelijk gemaakt dat vormgeving van lichtmasten en armaturen in openbare ruimten grotere aandacht verdient dan tot nu toe het geval is. Het handboek geeft tal van voorbeelden die gemeenten op ideeën kunnen brengen over het verlichten van openbare ruimten. Veel foto’s van verschillende locaties laten
zien welke sfeer met steeds weer andere masten en armaturen kan worden gecreëerd. Bij het handboek wordt een cd geleverd met daarop een programma waarmee masten en armaturen kunnen worden gevisualiseerd in eigen foto’s. Onze ideeën over ‘de weg van de toekomst’ en bovengenoemd handboek zullen zeker bijdragen aan de verdere ontwikkelingen van ons bedrijf. Eind december ontvingen wij van de OCO2foundation het certificaat CO2-neutraal. De CO2uitstoot waarvoor wij verantwoordelijk zijn, wordt volledig door ons gecompenseerd door via de OCO2-foundation te investeren in CO2-reducerende projecten. VOORUITZICHTEN
De markt waarop wij opereren, is momenteel erg instabiel en wordt gekenmerkt door veel concurrentie. Wij zullen het net als in 2009 ook in 2010 vooral moeten hebben van onze service, onze kwaliteit en ons klantgerichte werken. Hoewel we een redelijk goed gevulde orderportefeuille hebben, zowel in Nederland als daarbuiten, ondervinden we steeds meer last van de enorme concurrentie van staalverwerkende bedrijven die normaal nooit op dit marktsegment opereren. Echt zenuwachtig hoeven we hiervan echter niet te worden, omdat wij ons steeds beter profileren als partner in projecten waarbij de inbreng van engineering, projectbegeleiding en installatie essentieel is. En daarnaast worden de eerste tekenen van een schuchter herstel zichtbaar: de investeringen voor reclamezuilen trekken langzaam weer aan na een totale terugslag in 2009. Dit geldt ook voor de markt voor afspanmasten.
29
Mechanical Contracting Limburg (MCL) richt zich op het ontwerpen en produceren van apparaten, alsook op het aanleggen van leidingsystemen (onder- en bovengronds), nieuwbouw en onderhoud van productie-installaties en delen daarvan. Opdrachtgevers zijn de chemie (petrochemie, fijnchemie en de farmacie), energiebedrijven, olie- en gasondernemingen, offshore- en engineeringcontractors. Daarbij gaat het om Nederlandse en buitenlandse ondernemingen, zoals DSM, Q8, Rolls Royce, Dayton, Sabic, BP, Weir Minerals, Nuon, Frames Technologies, Jacobs en Tebodin. Wij bieden opdrachtgevers een totaalpakket aan diensten, van ontwerp en bouw tot montage en onderhoud. Daartoe hebben wij behalve jarenlange ervaring en gespecialiseerde kennis een geheel eigen engineeringafdeling. Wij zijn gevestigd in het Limburgse Born.
30
MECHANICAL CONTRACTING LIMBURG (MCL)
SPANNEND JAAR MET MOOI PROJECT
MCL kende door de gevolgen van de mondiale economische crisis geen gemakkelijk jaar. Dit laat onverlet dat het bedrijf in 2009 een bijzonder mooi project wist binnen te slepen. Voor energieleverancier Nuon verzorgden wij de engineering, bouw en installatie van een proefinstallatie voor CO2-afvang bij de Willem-Alexander Centrale in Buggenum. Met de opgedane kennis wil Nuon de installatie op termijn grootschalig opzetten. Dit project was zo groot dat vanaf het begin is gezocht naar een samenwerkingspartner die de engineering van de installatie zou kunnen verzorgen, terwijl wij voor de detailengineering en fabricage van alle 31 apparaten zorgden. Daarnaast zijn de vijf skids waaruit de proefinstallatie bestaat, bij MCL opgebouwd en getest. De bouw is eind 2009 grotendeels afgerond. In 2009 zijn we met drie andere bedrijven, in samenwerking met het Arcus College (het Regionaal Opleidingen Centrum voor oostelijk Zuid-Limburg), een versnelde opleiding gestart
voor lasser en constructiebankwerker. MCL faciliteert deze opleiding in eigen huis, terwijl de overige bedrijven de docenten leveren. Zij die met goed gevolg deze stoomcursus afleggen, ontvangen een officieel diploma. Dit initiatief heeft er mede toe bijgedragen dat MCL over voldoende gespecialiseerd personeel kan blijven beschikken. VOORUITZICHTEN
Ondanks een moeilijke markt — veel van onze afnemers zijn petrochemische bedrijven — waarin de prijzen onder druk staan, zien wij lichtpuntjes. De eerste tekenen van herstel dienen zich aan. Voor een bedrijf als MCL is dat echter na zo’n zes maanden pas merkbaar. We hebben te maken met projecten die een langdurig voortraject kennen en pas na drie tot zes maanden tot uitvoering komen. Dankzij de opgedane ervaringen in de afgelopen jaren en onze zorg voor goed opgeleide jonge medewerkers, mogen we vol vertrouwen de toekomst tegemoet zien.
31
32
Our world, your future
www.a-hak.nl
