76 Christophe Depreter

sabam magazine//76

© Thomas dhanens

Felix, Oscar & the broken circle breakdown

p207031

//jANuARI>fEBRuARI>MAART/jAAR 2014// dRIEMAANdElIjkS 1/4 //20dE jAARGANG //AfGIfTEkANTooR BRuSSEl x WWW.SABAM.BE

sabam magazine//76 re d a c ti o nee l

Christophe Depreter CEO

De zomer van 2013 was warm. In plaats van de vrees dat er van het auteursrecht nog slechts een vogelverschrikker zou overblijven, aangetast door de seizoenen die over een steeds moeilijker te onderhouden tuin trekken, is het nu quasi zeker dat het Wetboek van economisch recht of Codex het auteursrecht niet zal ondermijnen. Op het moment van schrijven worden er nog tal van wijzigingen aangebracht die tijdelijk ten koste gaan van de duidelijkheid van de tekst. Toch moet worden vastgesteld dat er dankzij het opportuun aanspreken van culturele referenties en dankzij de waarde van de argumentering die tot stand kwam tijdens ontmoetingen met vertegenwoordigers van de staat op initiatief van SABAM, en uiteraard ook dankzij uw massale steun, aanzienlijke vooruitgang is geboekt ten voordele van de auteurs, componisten en uitgevers die SABAM vertegenwoordigt. Wanneer de Codex dit jaar wordt afgerond, zullen we in het volgende nummer van dit magazine nog in detail hierop terugkomen. Na de ontwerprichtlijn, die zoals reeds gezegd de basis legt voor een modern licentiesysteem van auteursrechten in de interne markt, heeft de Europese Commissie een brede openbare raadpleging over de toekomst van het auteursrecht gelanceerd. Deze raadpleging, waarvoor u zich opnieuw sterk gemobiliseerd heeft en die in juni zal resulteren in het opstellen van een Witboek, zal de lijn uiteenzetten die de Europese Commissie wil aannemen en voorstellen voor de toekomst van het auteursrecht in Europa. De toekomst van de Europese cultuur, scheppende kunstenaars en culturele industrie zal grotendeels afhangen van de keuzes die de beleidsmakers maken. Het kan nooit kwaad om eraan te herinneren dat het auteursrecht voor de auteurs een betrouwbare bron van inkomsten is en verder uiteraard voor de creatie. Al meer dan een eeuw blijken de collectieve beheersvennootschappen in Europa essentieel, zowel voor alle scheppende kunstenaars als voor hen die hun werken gebruiken. Ze zijn tegenwoordig een onmisbare, innovatieve partner geworden tegenover de politieke hoofdrolspelers op nationaal, Europees en internationaal niveau. De sector van het collectief beheer – en SABAM in het bijzonder – boekt al jarenlang duidelijke vooruitgang op het vlak van goed bestuur, transparantie en efficiëntie door zich aan te passen aan de technologische en maatschappelijke veranderingen. Er blijven echter belemmeringen ten aanzien van de waardeverschuivingen op de markt. Het web is uitgegroeid tot de eerste plaats waar beschermde werken geëxploiteerd en gebruikt worden, wat resulteert

in de verschuiving van een fysieke naar een online markt. De online tussenpersonen delen de waarde die ze genereren echter niet, wat ten koste gaat van de auteurs, ook al zijn het net zij die de content leveren. De scheppende kunstenaars worden door de online markt schromelijk over het hoofd gezien. Hoewel de vraag van het publiek naar hun werken toeneemt, kennen de inkomsten die ze uit hun creatieve activiteit halen geen bijzondere evolutie. Het waarborgen van een coherent Europees juridisch kader, dat een correct evenwicht tot stand brengt tussen alle spelers in het systeem, is onmisbaar geworden. Het is absoluut noodzakelijk om een echte Europese ‘creatieve agenda’ uit te werken die de scheppende kunstenaar op alle niveaus centraal stelt (bescherming van de rechten, territorialiteit, thuiskopie, volgrecht, enz.). SABAM dringt er meer dan ooit op aan dat de Europese Unie van cultuur een prioriteit maakt en dat de cultuur haar rechtmatige plaats binnen de Europese economie krijgt. De juridische en economische onzekerheid zijn niet bevorderlijk voor de ontwikkeling of duurzaamheid van de creatie, de garantie op een vrije, democratische en gezonde samenleving. Bovendien heeft SABAM gemerkt dat veel vragen uit de openbare raadpleging niet steunen op solide juridische en economische grondslagen. De implicaties van een aantal voorstellen lijken haar schadelijk en stellen het acquis communautaire ter discussie. SABAM is bezorgd over het feit dat de Europese Commissie niet van plan is om een economische analyse uit te voeren, maar enkel een juridische door externe onderaannemers na de raadpleging. Afgezien van de resultaten die de raadpleging kan opleveren, hebben de auteurs, componisten en uitgevers die SABAM vertegenwoordigt des te meer reden om zich zorgen te maken over een portaal dat op poten werd gezet door een partij die vijandig staat tegenover het auteursrecht. Het portaal is bedoeld om haar sympathisanten op te roepen massaal tegen het auteursrecht te stemmen. Als bewijs van hun gemeenschappelijke visie op de problemen die zich stellen bij de implementering van een dergelijke raadpleging hebben de Europese collectieve beheersvennootschappen samen een portaal ontwikkeld waarop de rechthebbenden – uit alle disciplines – kunnen antwoorden op de raadpleging en een petitie ondertekenen vóór het auteursrecht. Zolang we samen zijn, zal niemand erin slagen het auteursrecht te verstoren!

Haast je naar onze app, telkens je dit tableticoontje

in h o u d

artes

ziet bij onze artikels. je vindt er tal van exclusieve extra’s, gratis aangeboden in de appstore of via googleplay ! Veel kijk, luister en leesplezier !

3

Felix, Oscar & The Broken Circle Breakdown

4

Mathias Sercu beleeft televisievuurdoop met Marsman

5

Deadline nadert voor Deadline 2505 Maarten Moerkerke Dimitri Van Zeebroeck: Fotografie en film, ik heb het beiden nodig

6

W. op het witte doek

7

Een FIPA voor In Vlaamse Velden-regisseur Jan Matthys

8

Jeanne Brabants

9

De negen levens van Sabine De Vos

10 Marie-Jo Lafontaine: “Wereldsteden fascineren me” 11 SABAM ARTES event 12 MyTrax Voor wie, waarom? Een gebruiksvriendelijke interface 13 Nieuw in het beheer van uw rechten: fingerprinting 14 Algemene Vergadering ​Maandag 19 mei 2014 om 14 uur

2//ARTES/SABAM MAGAZINE 76//januari>februari>maart 2014

Felix, Oscar & The Broken Circle Breakdown

© Thomas Dhanens

De gekte rond de award aller filmprijzen wordt stilaan een vaderlandse traditie. Het Dolby Theatre in Los Angeles reserveert sinds Rundskop en Dood van een Schaduw Belgische zitjes met de regelmaat van de oscarklok. Die waren dit jaar voor regisseur Felix van Groeningen en compagnons de route Veerle Baetens, beste Europese actrice (!) en Johan Heldenbergh, naast de mannelijke hoofdrol in The Broken Circle Breakdown tevens het brein achter het gelijknamige theaterstuk, samen met mieke dobbels. Dat Felix, Veerle en Johan, alledrie lid van SABAM overigens, creatieve duizendpoten zijn wisten we al. Maar samen met Menuetproducent Dirk Impens blijken ze een match made in filmheaven.

Hoewel de euforie de afgelopen jaren al flinke proporties aannam, voelde het dit keer toch weer anders aan. In de filmwereld zijn kenners en professionals het alvast roerend eens. De kans om met het beeldje huiswaarts te keren was nooit zo groot als met de nominatie voor beste buitenlandse film van The Broken Circle Breakdown. Het aantal prestigieuze binnen- en buitenlandse prijzen met o.m. César-allure is haast niet meer bij te houden. Toch blijft de sympathieke regisseur nuchter bij zoveel lof en erkenning van zijn bejubelde prent. Na de Academy Awards ging het richting down under en in de herfst beginnen wellicht de opnames van zijn volgende film. De inspiratiebron ligt Felix na aan het hart. Het filmverhaal is losjes gebaseerd op dat van de Charlatan, het beroemde Gentse café dat zijn vader opende, succesvol maakte en later verkocht. Voor Belgica worden alle registers opengetrokken want in de hoofdrol schittert niemand minder dan Mathias Schoenaerts en voor de muziek neemt Felix de broers Stephen en David De Waele in de arm.

Een verklaring voor het succes van The Broken Circle Breakdown ligt in de combinatie van het ontroerend meeslepende verhaal, de straffe vertolkingen, de unieke cinematografie en natuurlijk de aanstekelijke bluegrass die een nooit geziene rage ontketende. Om niets aan het toeval over te laten zetten producent Dirk Impens, Felix en cie in februari een heuse promotour in de V.S. op touw. ARTES powered by SABAM steunde de Oscarcampagne met veel plezier. Felix tekende inmiddels een contract bij het befaamde Creative Artists Agency en bewoog zich in de aanloop naar D-DAY - o.a. voor het Oscar staatsieportret- vlotjes tussen filmgiganten als Meryl Streep en Martin Scorsese. De locals reageerden bijzonder gecharmeerd op enkele blue grass-concerten van Johan en Veerle. “Een unieke ervaring” volgens het duo. (TG) Bij ter perse gaan wonnen we uiteindelijk niet in L.A. maar ook zonder oscarbeeldje gaat TBCBD de geschiedenisboeken in !

De inspiratiebron van belgica ligt Felix na aan het hart. Het filmverhaal is losjes gebaseerd op dat van de Charlatan, het beroemde Gentse café dat zijn vader opende, succesvol maakte en later verkocht.

Ontdek de Broken Circle-extra’s in onze app

ARTES/SABAM MAGAZINE 76//januari>februari>maart 2014//3

Mathias Sercu beleeft televisievuurdoop met Marsman In het theater voelt deze auteur-acteur zich als een vis in het water. Hij droomt ervan een muziekalbum op te nemen en misschien loopt er ooit een film van zijn hand in onze zalen. Om zijn eigenste tv-werk te ontdekken, hoef je echter geen geduld meer te oefenen. Zopas legde duivel-doet-al Mathias Sercu de laatste hand aan Marsman, een reeks die hij volledig in zijn eentje schreef. 45 blz per aflevering om precies te zijn. Mathias: Dit is mijn vuurdoop wat televisie betreft, Marsman is het eerste project waarin ik alles zelf van nul heb opgebouwd. Alle personages en storylines zijn zelf bedacht en de dialogen helemaal alleen geschreven.

©© Sultan Sushi

Is het iets waar je al jaren op aan het broeden bent ? Mathias: Nee hoor (lacht). Ik begin dikwijls met iets waarvan ik na een tijd denk dat het toch niet zal lukken. De aanzet was een theaterstuk dat ik schreef. Frederik gaat over twee gasten met autisme die samen op zoek zijn naar de moeder van één van de twee. Die personages zijn Frederik en Bart. Ik speel Frederik en David Cantens speelde Bart. Tijdens de repetities kwam ik op het idee voor Marsman maar dat had enkel te maken met de manier waarop David zijn personage speelde. Zijn vertolking heeft mij aangezet tot het schrijven. Wat het uiteindelijk geworden is, heeft niets meer met Frederik te maken. Het gaat ook niet over Rudi maar over Nico Marsman, de broer van de autistische Rudi Marsman. Theatervader Jean-Pierre De Decker zorgde voor een

De reeks is dus een soort spin off van je theaterstuk doorbraak aan het begin van Mathias’ prille carrière. geworden ? Hij bezorgde zijn pupil op aanraden van Stef De Paepe een eerste grote theaterrol in Grote Kinderen (naar Les Mathias: Ja, alleen is de spin off veel groter geworden dan het theaterParents Terrible van Jean Cocteau). Auteur en acteur Kurt stuk. (lacht) Enfin, daar lag dus de oorsprong, nu een jaar of drie geleden. Defrancq speelde een belangrijke rol in de De driekwart aflevering die ik af had belandde echter weer in mijn spreekberoepskeuze van Mathias: Zonder zijn tussenkomst was ik waarschijnlijk onderwijzer geworden. woordelijke schuif. Tot een goed gesprek op het productiefeestje van Danni Maar het virus was al vroeg aanwezig. Temidden van Lowinski met Serge Bierset, hoofd fictie bij Sultan Sushi, het project in een broers en zussen en een mama met hetzelfde gen aan stroomversnelling bracht. Ik stond mezelf niet te verkopen, we hadden verteltalent groeide de kleine Mathias op temidden van gewoon een interessante babbel over fictie. boeiende verhalen. De weg naar theater en televisie lag open. Die ene halve aflevering die ik liggen had, heb ik verder uitgeschreven en dat is de basis geworden. De eerste aflevering is voor broer zorgen en nu raakt hij ook nog eens zijn vrouw 85 % gebleven wat ze toen was. Serge was daar heel Marsman is het eerste en zijn job kwijt. enthousiast over en stelde ze voor aan Sultan Sushi. project waarin ik alles Het feit dat alles zich grotendeels afspeelt in de linBij het VAF hebben we scenariosteun aangevraagd zelf van nul heb geriewinkel, creëert een heel apart wereldje. opgebouwd. en gekregen. Vanaf dat gesprek met Serge, het Ontroerend en geestig tegelijkertijd. embryonale stadium zeg maar, zijn we nu in de eindfase van het monteren aanbeland. Leuk dat het zo snel gegaan is. Marsman is een Een-reeks maar toch heb ik een beetje het gevoel dat ik een Canvas-reeks voor Een heb gemaakt (lacht), maar ik ben natuurlijk niet degene die daarover moet oordelen. Niet dat ik liever op Canvas had gezeten, want dan hadden we ook minder middelen gehad. Het verhaal gaat over het surrealisme van het leven, zoals de VRT het omschrijft. Verwacht geen hectische actieserie, integendeel, het verhaal neemt zijn tijd. Het hoofdpersonage is een ware antiheld. Nico Marsman (rol van Jürgen Delnaet) is een innemende figuur. Heel eigenzinnig. Hij krijgt te maken met huwelijksproblemen, raakt zijn job kwijt en is genoodzaakt om zelf voor zijn autistische broer te zorgen. Dat laatste is de leidraad door heel het verhaal. Nu zijn moeder, die een lingeriewinkel runde, er niet meer is, gaat Nico opnieuw in het ouderlijke huis wonen met zijn vrouw Vera. Vera, rol van Maaike Cafmeyer, kan er echter niet aarden en heeft ook geen klik met zijn broer, dus pakt ze in aflevering 1 al haar biezen om terug te keren naar haar appartement. Nico’s moeder is al gestorven, hij moet voor zijn

Muziekscore van Sioen Mathias: Sioen had de muziek gemaakt voor Frederik en vervolgens ook voor Vrijdag, twee theaterstukken van de Spelerij. Ik was daar zo aangenaam door verrast dat ik hem ook vroeg voor Marsman. Ik kende hem daarvoor natuurlijk als muzikant van wat hij maakt voor zijn eigen groep. Voor Frederik componeerde hij echter totaal iets anders. De muziek diende zodanig het verhaal en klonk bijna minimalistisch. Voor Vrijdag maakte hij dan weer iets heel verschillends. Voor de tv-reeks heeft hij echt de sound van Marsman weten te vangen. In het verhaal zit ook een groepje, de Mannen van Mars. Ook daar heeft hij muziekjes voor gemaakt. Zijn debuut om een score te maken voor tv valt samen met mijn debuut als tv-scenarist en dat van Eshref (Reybrouck) als regisseur. Esh en ik regisseren het samen. Drie debutanten bij elkaar, als dat maar goed komt (lacht). Marsman zie je nog dit voorjaar op Eén op dinsdag om 20u40. (TG)

Ontdek de extended versie van dit interview, trailer, videoboodschap en audiofragment in de app: “Mathias over samenwerking, cameratechnieken en aanpak op de set”

4//ARTES/SABAM MAGAZINE 76//januari>februari>maart 2014

Deadline nadert voor Deadline 2505 Maarten Moerkerke

Soms lijkt het of jullie een kristallen bol hebben die exact voorspelt wat er echt gaat gebeuren… Maarten: (lacht) Dat is niet mijn verdienste maar die van de scenaristen. Ed Van der Weyden heeft het trouwens nog eens bevestigd, hij heeft die beruchte bol wel degelijk in zijn bezit. Zelfs de emotionele dip van De Wever zit erin (Peter Vandenbegin geeft de burgemeester van Antwerpen als Bert Coenen gestalte in de reeks nvdr). Net als de kogel die hij heeft ontvangen, en toen hij het in januari over zijn 30% had, stond dat al vier maanden in ons scenario. Maar Ed heeft herhaald dat hij zijn glazen bol niet prijsgeeft, dus… (lacht). Het is natuurlijk allemaal ook een beetje voorspelbaar. Het succes, de controverse… maar ik wil daar geen afbreuk aan doen, blijkbaar hebben ze goeie bronnen in het scenariodepartement. Dankbaar om te regisseren, hoe leg jij daar je audiovisuele ziel in ? Maarten: Je moet het scenario nog altijd vertalen natuurlijk. In dit geval acht keer vijftig bladzijden keuzes maken. De productie is in een heel korte tijdsspanne opgestart, waardoor we nog heel wat in opname moesten oplossen. Scènes in het stadhuis die je plots ergens anders moet draaien omdat het niet beschikbaar is op dat ogenblik bvb. en alternatieven zoeken waarbij alles verhaalsmatig nog klopt, zodat de kijker zich geen vragen stelt. Tijdens het schrijven van de scenario’s waren er enkele meetings waar we onze feedback gaven op de verhaallijnen en het stadium waarin ze zich op dat moment bevonden. Ed Vanderweyden leverde ook het scenario van de eerste reeks. Nicolas Roelandts, Dirk Nielandt, Geert Boeckaert en Rudy Morren schreven Deadline 25.05. Maarten: Ed coördineerde en deed de script editing. Hij was de intermediair tussen de productie en de scenaristen.

©© VTM

Al loopt de waarheid nog zo snel, de fictie achterhaalt hem wel. Deze variant op het gevleugelde spreekwoord is absoluut van toepassing op de gloednieuwe Deadline - reeks. Regisseur Maarten Moerkerke en zijn cast en crew legden as we spoke de laatste hand aan Deadline 25.05. Ook nu weer loopt de serie tijdens de ware verkiezingsstrijd.

Piet De Ridder componeerde de soundtrack. Maarten: Het verhaal bepaalt de richting van de muziek. De toon is heel verschillend omdat het hoofdpersonage Marianne in de tweede reeks veel persoonlijker wordt getroffen dan in de eerste. Als je een tweede reeks kunt maken met grotendeels dezelfde acteurs èn crew, sta je met de ervaring van de eerste altijd iets sterker. Je kan dan nog een stap verder gaan. Het vertrouwen is er, het aftasten is voorbij. Het resultaat zie je vanaf eind maart in acht afleveringen op VTM . (Tania Ghyselinck) Ontdek audio, video, trailer, slideshow en extended interview in onze app.

Dimitri Van Zeebroeck: Fotografie en film, ik heb het beiden nodig Canvas zendt binnenkort zijn nieuwe vierluik Surplace uit.Voor Surplace zoekt Dimitri Van Zeebroeck vier plekken op die onlosmakelijk verbonden zijn met het Vlaamse wielerleven. Dat zijn De lange Munte, de bepalende kasseistrook van de openingskoers van het wielerseizoen, De Oude Kwaremont wat de scherprechter van De Ronde van Vlaanderen is, ‘t Schavel in de druivenstreek van Overijse waar De Brabantse pijl overtrekt, en tot slot de Ertbrandstraat die bepalend is in de sluitingsprijs PutteKappelen, vat Dimitri Van Zeebroeck zijn jaargetijden van het wielerseizoen samen. Surplace is eigenlijk een soort tegenreactie op Elements, legt Dimitri Van Zeebroeck uit. Voor Elements ben ik naar de meest onherbergzame plekken getrokken. Daarom wilde ik nu mijn inspiratie niet verder zoeken dan mijn eigen achtertuin. Ik bel er bij de mensen aan die langs de kant van het parcours wonen. 364 dagen in het jaar leven ze in rust, maar die ene koersdag strijkt er een circus voor hun deur neer. Al decennia lang. Aan de hand van die mensen hun verhaal vertel ik hoe de tijden zijn veranderd. Daarom heb ik ook gefilmd in zwart-wit. Nog niet eens zo lang geleden waren dat de tinten waarin we memorabele wielerbeelden

©©dimitri van zeebroeck

Je moet het Dimitri Van Zeebroeck nageven, hij heeft oog voor bijzondere plekken en mensen. Niet enkel als fotograaf maar ook steeds vaker als documentairemaker.

zagen. Dimitri Van Zeebroeck begon als fotograaf en heeft zichzelf als regisseur ontwikkeld. Zijn dat twee verschillende identiteiten? Nee, ik wou mijn horizon verruimen, op die natuurlijke manier is film erbij gekomen. Ik beschouw het complementair met fotografie. Ik heb beiden nodig. Monteren is als puzzelen voor mij. Het zoeken naar verbanden, dat is mijn ding geworden. (Hans Van Goethem)

ARTES/SABAM MAGAZINE 76//januari>februari>maart 2014//5

w. Op heT wiTTe dOek W. STAAT vooR coMMISSARIS WITSE. hIj BElEEfT MoMENTEEl ZIjN ulTIEME AvoNTuuR op hET WITTE doEk. NAAR oRIGINEEl REcEpT BEdAchT dooR ScENARIST WARd hulSElMANS, GEESTElIjkE vAdER vAN dE QuASI GRIMMIGE INSpEcTEuR. dE SchRIjvER vAN HETERDAAD, STILLE WATERS, DE INDRINGER EN hET BEjuBEldE SALAMANDER kEERT vooR hET fIlMvERhAAl TERuG NAAR dE RooTS vAN WITSE.

ovER dE ploT GAAN WE NIET TEvEEl vERklAppEN, MAAR MISSchIEN Toch EEN klEINE TIp vAN dE SluIER ? WARd: Witse is intussen wat ouder maar wordt via zijn familie gedwongen om terug een zaak op te nemen, die eigenlijk een beetje te hoog gegrepen is voor hem.Hij moet werkelijk tot het uiterste gaan om de zaak op te lossen. Twee verhalen lopen parallel. Zijn persoonlijke evolutie vind ik zelf belangrijker. Hoe hij terug in het reine komt met zijn verleden, zijn zus en zijn omgeving en hoe de oorzaken van zijn karakter aan het licht komen. We gaan helemaal terug naar de bron. En om het wat pathetisch uit te drukken, aan die bron laaft hij zich en geneest hij ook, door oude, pijnlijke zaken uit het verleden terug recht te zetten. Het thema is eigenlijk: “het is nooit te laat om ruzies op te lossen en verstoorde relaties of pijnlijke familiale zaken terug recht te zetten. Dat ziet Witse pas tijdens de herfst van zijn leven in.

regisseur frank van MeChelen (l) Met Dop lou berghMans

dE GlIMlAch IS AlTIjd AANWEZIG IN REEkSEN vAN fRANk EN MIj EN duS ook IN dEZE fIlM. Ik Zou dAT GEEN huMoR NoEMEN MAAR EEN lIchThEId. ook IN WITSE ZIT Zo’N SooRT joNGENSAchTIGE lIchThEId.

© Inge loyens

wel de bagage heeft. Ik las dat rapport en dacht “da’s iets voor Hubert (Damen, de hoofdacteur nvdr)”, ik zeg wel Hubert en niet Witse, al is er natuurlijk een osmose tussen die twee. Maar ik ben dus niet bij Witse vertrokken om een film te maken. Volgens mij is dat de gezondste houding die je tegenover een creatie kunt hebben. Het scenario is geschreven op maat van Hubert maar met die abstractie dat het in theorie door iedereen, elke politieman of zelfs evengoed een andere acteur, - ik zal niemand noemen (lacht)zou kunnen gespeeld worden. Maar de kans om daar Hubert voor te nemen laat je natuurlijk niet liggen. Er is vooral in de Westhoek gefilmd, op de voormalige slagvelden van de Eerste Wereldoorlog. Toepasselijk dit jaar inderdaad. Het verhaal speelt zich bijna tussen de kerkhoven af.

MIjN uITdRukkINGSvoRM GAAT BIjNA AlTIjd vIA EEN MISdAAdvERhAAl. Ik pRoBEER dE REAlITEIT TE vERTEllEN MET dE fIcTIE.

Net zoals ik bij de eerste reeks, krijgt de kijker aan het einde het gevoel dat de cirkel rond is. Witse is geëvolueerd van een asociaal beest naar een man die zelf het initiatief neemt om sociale contacten te leggen en zich openstelt voor de buitenwereld. De wonderen zijn de wereld nog niet uit (lacht)”. (TG) ExENTENd INTERvIEW, ExTRA’S, AudIo’S, SETfoTo’S MET REGISSEuR fRANk vAN MEchElEN, TRAIlER EN SMAAkMAkER vAN dE oRIGINElE MuZIEkScoRE dooR johAN hooGEWIjS IN dE App

© Skyline

WARd hulSElMANS: Er is veel tijd verstreken sinds de witse die ik gecreëerd heb voor de reeks, waarvan ik enkel het eerste seizoen schreef. Intussen zijn we bijna tien jaar verder. Dat had ik toen nooit kunnen denken, niemand overigens. Na de eerste reeks was het voor mij eigenlijk al rond. Maar dan is Witse een eigen leven gaan leiden. Een gelukkig, lang en rijkelijk leven (lacht). De filmplannen zijn louter toevallig ontstaan. Marc De Geest, een regisseur waar ik vroeger veel mee heb samen gewerkt, speelde me een bijzonder politierapport door dat me des te interessanter leek om in handen te leggen van iemand die met pensioen is. Een rechercheur die niets meer met de zaken te maken heeft, maar

warD was 17 Jaar lang werkzaaM als gereChtsJournalist. warD: Dat helpt wel biJ het sChriJven van MisDaaDsCenario’s. Je Doet veel Mensenkennis op en leert het werelDJe beter kennen. “De universiteit van het leven” zeggen ze wel eens.

6//ARTES/SABAM MAGAZINE 76//jANuARI>fEBRuARI>MAART 2014

Jan Matthys: Ik sta niet zo graag in de belangstelling. Daarom vond ik regisseur wel een interessant beroep (lacht). Doorgaans blijf ik liever achter de schermen maar deze prijs kwam totaal onverwacht.

De internationale prijzenregen voor België telt ook een FIPA. Sinds begin

© VRT Lies Willaert

Een FIPA voor In Vlaamse Velden-regisseur Jan Matthys dit jaar is Jan Matthys de trotse bezitter van zo’n Europese carriereaward. De kroon op het werk voor de regisseur van In Vlaamse Velden.

Geldt dat geduldig zijn ook voor the making of ? Dat is een heel paradoxale combinatie. Ik probeer zoveel mogelijk geduld op te brengen. Ook om het op te eisen in fases die relatief betaalbaar zijn. Zoals

Jan Matthys: Ik sta niet zo graag in de belangstelling. Daarom vond ik regisseur wel een interessant beroep (lacht). Doorgaans blijf ik liever achter de schermen maar deze prijs kwam totaal onverwacht. Ik stond in de supermarkt toen ik telefoon kreeg van de voorzitter van het FIPA. Dat was even schrikken. In 2009 won De Smaak van De Keyser al een prijs en nu was er de inzending van In Vlaamse Velden voor het festival. Mijn naam deed bij hen een belletje rinkelen en prompt hebben ze al mijn ander werk ook opgevraagd. Tot Zalm voor Corleone toe, mijn docureeks met Herman Van Molle, één aflevering hadden ze zelfs laten vertalen. Het FIPA prees zich daarbij ook “gelukkig” dat ik geen documentaires ben blijven maken. “Ze zagen dat dat niet goed zou komen, omdat ik de dingen al naar mijn hand wilde zetten” (lacht). Maar bij een concept als Zalm voor Corleone kon dat wel natuurlijk. Wat ik zo fijn vind aan de prijs, is dat je er niet voor kunt lobbyen of je kandidatuur stellen. Het is een bewuste keuze en dan nog vanuit het buitenland, waar ze je eigenlijk niet kennen en ze je werk simpelweg appreciëren. Dat deed heel veel deugd. Net als de bijzonder fijne reacties ginder op de screening van de eerste aflevering van In Vlaamse Velden. Het openen van internationale deuren is de grootste kwaliteit van Dirk Impens, onze producent. Als je ziet wat hij kan, op Europees en internationaal vlak.

de preproductie bvb. Een lange preproductie met veel repetitie (nog zonder kostuums) is goed. Een beetje zoals in het theater. Daarmee en ook met het scenarioproces kun je veel verschil maken. Scenaristen hebben recht op verschillende versies. Het gebeurt vaak dat de tweede of de derde scenarioversie al shooting script heet, terwijl we bij In Vlaamse Velden versie 6 verfilmen. Charles De Weerdt, Geert Vermeulen en Carl Joos leverden dit shooting script. Zowel de zender als het productiehuis hebben hun nek uitgestoken om resoluut te gaan voor een lange preproductie. Aan het scenario is drie jaar gewerkt en zelf ben ik er toch ook twee en een half jaar mee bezig geweest. Da’s tamelijk lang voor een regisseur. Dat deze reeks net samenvalt met de FIPA-Prijs is voor mij geen toeval. Ik ben op een cruciaal punt aanbeland. Ik zie In Vlaamse Velden een beetje als mijn “middeleeuwse meesterproef”. Tot nu heb ik altijd in opdracht gewerkt. Sinds De Smaak van De Keyser, Quiz me Quick en hiermee probeer ik -zelfs in opdracht, lees met andermans scenario- toch auteur te zijn. Omdat ik die verhalen zo graag wil vertellen. Neem nu Quiz me quick bvb, die thematiek dat iedereen ergens goed wil in zijn en dat je elkaar nodig hebt om uiteindelijk jezelf te vinden. Ik wist direct: dit is iets voor mij. Dan VOEL je je auteur. Datzelfde ervaar ik ook bij In Vlaamse Velden. Mee mogen zorgen voor die overlevering naar onze kinderen, zodat de gebeurtenissen uit WO I niet worden vergeten. Ik vind

Maar geduld is het sleutelwoord bij deze reeks. Daar heb ik het ook over gehad in mijn speech en dat bedoel ik op alle niveaus. We zijn aan het professionaliseren met de sector maar ook daarin moeten we geduldig zijn. Vlaamse fictie is booming maar geef het de kans om zich te ontwikkelen. Soms worden er al recensies geschreven na de eerste aflevering. Alsof je een roman al na tien bladzijden beoordeelt. Dan denk ik: een reeks is een formaat op zich, dus even geduld aub.

het een hele eer om dat te mogen vertellen... Ontdek in onze app meer over de toekomstplannen van Jan en beluister onze audiofragmenten. Verneem van de regisseur zelf meer over de casting, de wisselwerking met de scenaristen, de evolutie van de personages tijdens de reeks, de making of en het belang van ondersteuning door de sector.

(Tania Ghyselinck)

ARTES/SABAM MAGAZINE 76//januari>februari>maart 2014//7

Jeanne brabanTs

hOmmage

WWW.koNINklIjkBAllETvANvlAANdEREN.BE 8//ARTES/SABAM MAGAZINE 76//jANuARI>fEBRuARI>MAART 2014

© Gazet van Antwerpen

BEGIN dIT jAAR MoEST vlAANdEREN AfSchEId NEMEN vAN dE MoEdER AllER dANSMuZES. jEANNE BRABANTS WAS EEN BIjZoNdERE dAME, dIE IN hAAR EENTjE dE kAARTEN IN hET BAllETlANdSchAp vooRGoEd hERTEkENdE. IN 1972 SlooT ZE ZIch AAN BIj SABAM. ToT AAN hAAR dood –ZE WERd 93- BlEEf jEANNE IjvEREN vooR hAAR GEESTESkINd; hET BAllET vAN vlAANdEREN. WooRdEN SchIETEN TE koRT. dEZE lAATSTE GRoET vAN “hAAR dANSERS” SpREEkT BoEkdElEN.

de negen levens van sabine de vOs hET cv vAN SABINE dE voS lEIdT AlvAST ToT ééN vASTSTEllING. AAN NEGEN lEvENS hEEfT ZE NIET GENoEG. jAMMER dAT jE AlTIjd hET ééN of hET ANdERE lIjkT TE MoETEN ZIjN, vINdT ZE ZElf.

dAG MEESTER RAvEEl voor het overlijden van de beroemde schilder bracht Sabine in 2012 een inspirerend ‘prenten’boek uit over Raveel. Blij dat ik dat nog heb kunnen maken, samen met hem en zijn vrouw. Drie maanden nadat het uit was, is hij helaas overleden. Maar net als uitgeverij Dragonetti, een sublabel van Ballon Media, was ik verbaasd over de geringe media aandacht voor de publicatie. Jeugd

en kunst, het is nochtans een mooie insteek. Het ging bovendien over “onze” Roger Raveel. Op onze eigen kunstenaars horen we fier te zijn, toch ? Het boek neemt kinderen en volwassenen mee “door het hoofd van de kunstenaar”. Hoe denkt hij ? Als hij een koe ziet, ziet hij iets anders dan wij (lacht). Ik ga in op dat werkproces en geef ook workshops met het boek. Geweldig wat daar uitkomt van dingen die kinderen maken. Alles wat Raveel heeft gedaan maakt het tot een universeel werk. Er staan meer dan 140 werken in van hem, waarvan sommige nog nooit publiek werden vertoond. De bedoeling was om de jeugd te durven laten denken dat ze kunstenaar kunnen worden. Ik vind het jammer dat kunst zo weinig deel uitmaakt van het opgroeiproces. Dus probeer ik jong en oud mee op sleeptouw te nemen in de denkwereld van een kunstenaar. Het einde van het boek is letterlijk een spiegel. Zodat de lezer het kunstenaarspotentieel in zichzelf kan zien, letterlijk. dag meester Raveel is nog steeds te koop isbnnr: 9789491513077 lente en zomer 2014 brengen Sabine veel ongoing projects en gesprekken met productiehuizen over mogelijke nieuwe Tv programma’s en films waar ze als bedenker en/of scenarist aan werkt. Een van haar spreekwoordelijke

potten op het fornuis is een animatiereeks + -film waarin twee muizen de hoofdrol spelen. Ray & Ruby vormen heuse concurrentie voor dreamworks want het gaat om een ambitieus internationaal project ism Eyeworks, creative conspiracy, ketnet, france televisions en Samka productions in frankrijk. Wordt vervolgd. ook een wereldsprookjesboek is in de maak. de inspiratie ? dozen vol boekjes met sprookjes van over de hele wereld, die Sabine op rommelmarkten tweedehands op de kop kon tikken: Die verre verhalen zijn zo mooi en anders dan diegene we allemaal kennen. Ik werk er samen met een bekende tekenaar aan, maar die naam blijft nog eventjes geheim. Nog interessant om weten is dat dirk Brossé zal meewerken aan violino, Sabines project i.s.m. de kidconcerten van defilharmonie en dat ze momenteel werkt aan twee boeken. (TG) oNTdEk dE ExTRA’S RoNd dIT INTERvIEW IN oNZE App

WWW.SABINEdEvoS.coM/ WWW.fAcEBook.coM/SABINE.dEvoS

ARTES/SABAM MAGAZINE 76//jANuARI>fEBRuARI>MAART 2014//9

© Sabine de vos

SABINE: Lezers volgen wel maar het is vooral de pers die dan in de war is (lacht). “Fictie voor de jeugd of non fictie voor de meerwaardezoeker van Canvas ? Hoezo, een prentenboek voor kleuters, een roman voor volwassenen, een kunstboek voor jongeren, non fictie over moeders in gevangenissen en ook nog animatie en allerlei andere dingen ? Je moet wel kiezen hè want het ganse spectrum, dat kan niet.” Sommigen associëren me bovendien nog steeds met mijn werk als omroepster. Van dat beeld raak je in de pers moeilijk af. Traliemama’s heeft wel veel ruchtbaarheid gekregen en daar ben ik blij om. Het idee voor dit boek is gegroeid in samenspraak met mijn uitgevers Ronald Grossey en Sophie Verbist (voormalig Linkeroever, nu Ballonmedia nvdr). Zij vond dat ik als vrouw en mama in de eerste plaats, ook over de journalistieke kwaliteiten en de empathie beschikte om moeders in gevangenschap te interviewen. Door alles samen te leggen vielen de puzzelstukjes op hun plaats. Als gescheiden mama vind ik het al erg als je je kinderen even niet ziet, maar wat als je ze helemaal niet ziet ? Zo is Traliemama’s ontstaan. Het tot stand komen heeft veel langer geduurd dan het schrijven zelf. Een gevangenis loop je immers niet zomaar binnen. Ik ben vooral op zoek gegaan naar langdurig opgeslotenen, Meestal veroordeeld voor moord en drugsfeiten maar ook fraudezaken, waar de vrouw mee zit door de schuld van haar man. Het gaat vaak om schrijnende verhalen, ik heb ook mama’s geïnterviewd die zitten voor de moord op hun eigen kind en daarover ook met de behandelende psychologen gepraat, om het te proberen begrijpen, maar ook met een onderzoeksrechter, de directie, de beambten, de welzijnswerkers enz… Op psychologisch vlak vind ik dit een ongelofelijk interessant boek Dat merk ik ook tijdens mijn vele lezingen die ik met dit boek geef: de reacties zijn vaak hevig maar immer ‘geraakt’.Ik heb er zelf veel door bijgeleerd. Het aandeel met de psychologen is groot en ook de culturele verschillen komen aan bod.

Marie-Jo Lafontaine: “wereldsteden fascineren me” Marie-Jo Lafontaine droomt van een Museum voor Hedendaagse Kunst in Brussel. Er zijn vandaag te weinig mogelijkheden in onze hoofdstad om de Belgische hedendaagse kunst te laten bloeien, ik hoop dat daar verandering in kan komen.

I love the world Skyarena

Les larmes d’Acier

Bestaande musea zitten bovendien in geldnood, er is werk aan de winkel Marie Jo Lafontaine : Hoe grote steden “bewegen” fascineert me. Het voor onze regering op dat vlak verzucht de kunstenares, die er een eigenaardige is dat de mensenstroom verschilt van stad tot stad. Brussel, indrukwekkend palmares op nahoudt. Bombay of Kinshasa “bewegen” totaal anders. Ik wil een juxtapositie maken Toch leek ze er niet voor in de wieg gelegd, ze studeerde rechten maar van diverse wereldsteden om dat verschil aan te tonen. Pas in de eindfase begon later toch als schilderes met een kenmerkende weeftechniek. ga ik ter plaatse. Een precieze voorbereiding en observatie van vooral details Toen ze per toeval in aanraking kwam met video betekende dat een in het hart van circulatie zijn dan heel belangrijk. keerpunt in haar carrière. Ook haar foto’s zijn vermaard. Vorig jaar Ontdekkingen worden vooral ter plaatse gedaan. In Tokyo bvb is het verkeer werd ze gevraagd om het officiële staatsieportret goed omkaderd maar er passeert een enorme menvan het nieuwe koningspaar te maken. We leven vandaag in een senmassa in een waaier aan diverse origines. Marie-Jo ’s kijk op kunst illustreert haar open blik maatschappij die wordt Duizenden zijn er op weg langs kruispunten vanuit op de wereld: Elke kunstenaar heeft een eigen verhaal gedreven door angst verschillende richtingen. Als de voertuigen stilstaan

Marie Jo Lafontaine © SABAM/2014

Murmures

te vertellen. Hij vertoeft in “zijn omgeving” en komt wel en controle. Dat wil ik en de massa moet oversteken is het eigenaardig om ergens ter wereld vandaan. Dat «pakket» genen, opvoe- weergeven in mijn werk. vast te stellen dat ze dat doen zonder elkaar aan te ding, studies en savoir faire zal zich altijd uiten in zijn raken, net zoals een school vissen of een zwerm werk. Dat geldt evenzeer voor zijn geheugen en alles wat hem ooit is verteld. vogels. Zoiets voedt mijn fantasie. Het eindresultaat van de projectie zal de Het begint al in de kindertijd en op een dag komen de dingen er op een andere indruk wekken dat het makkelijk tot stand is gekomen maar dat is het alles manier uit. Bij een muzikant, een schrijver of een kunstenaar gebeurt dat behalve. telkens anders. Haar allereerste video La Batteuse des Palplanches kent zijn oorsprong Sommige kunstwerken zullen vragen oproepen, andere totaal niet maar op weg naar Oostende. liggen goed in de markt omdat de doorsneekoper geen werk in huis wil waarover hij moet nadenken (lacht). Ik hou van wat Michael Borremans doet Marie-Jo Lafontaine: Na een aantal kunstprijzen voor mijn monochrome bijvoorbeeld. Zijn werk roept instinctief vragen op. weefsel wist ik niet goed hoe ik verder moest. Flor Bex (voormalig directeur In de VS heb ik al hedendaagse werken gezien die erg kitsch aandoen maar van het M HKA) raadde me aan om een video te maken en gaf me boeken van we leven nu eenmaal in een economische maatschappij en business is Nam June Paik mee. Langs de autostrade zag ik een heimachine staan en business. ik moest denken aan La Machine Célibataire van Marcel Duchamp. Ik zag In haar jongste “work in progress” brengt Marie-Jo wereldsteden in dat onmiddellijk als een installatie. Gelukkig kreeg ik veel hulp van camebeeld. Die “urban” interesse is niet nieuw voor de kunstenares, die al ramensen bij die eerste realisatie maar mijn loopbaan als videaste was geruime tijd het thema in haar werken behandelt. gelanceerd. 10//ARTES/SABAM MAGAZINE 76//januari>februari>maart 2014

i love the world ! skyarene frankfurt

SABAM ARTES event

Marie Jo Lafontaine © SABAM/2014

Marie Jo: Documenta was voor mij een soort coming out op wereldvlak. Het heeft een grote impact gehad op mijn carrière.

©©SABAM/TG

Les larmes d’acier/Stalen tranen, dat ze in 1987 op Documenta in Kassel toonde is wellicht haar bekendste chef d’oeuvre. Het is een frontale installatie op 27 monitors. Marie Jo: Documenta was voor mij een soort coming out op wereldvlak. Het heeft een grote impact gehad op mijn carrière. De internationale interesse groeide. Vanaf dan begon ik overal te exposeren, van de Verenigde Staten tot Japan. Les larmes d’acier werd ooit bij Christie’s in Londen verkocht voor 800.000 mark. Begin dit jaar is het meesterwerk nog te bekijken in Oostenrijk. Later verhuist het naar Duitsland. Hoewel Marie-Jo de interpretatie van haar werk veeleer aan de verbeelding van de toeschouwer overlaat -“à prendre ou à laisser” formuleert ze het zelf-, toch liegt de symboliek in haar titels er vaak niet om. Een knipoog van de kunstenares. Meer over haar inspiratiebronnen vertelt ze zelf in onze app. In een ander audiofragment vertelt Marie-Jo welk advies ze haar studenten kunstgeschiedenis e.a. meegaf toen ze doceerde aan de Duitse universiteit. Hou uw mailbox in de gaten want later dit jaar organiseert ARTES powered by SABAM een visie van een expo door Marie-Jo Lafontaine in de Grote Hertstraat in Brussel. Ook een tentoonstelling in Luik staat op stapel. (TG)

Belgische Fabels in woord, beeld en klank bij Permeke Afgelopen seizoen mochten we onze ARTES-gasten verwelkomen in een fascinerende wereld van Belgische Fabels, prachtig in beeld gebracht door Klaas Verplancke. Onze pop up expo met zijn tekeningen was een hele maand te bewonderen in de bibliotheek Permeke. Nadien is het de bedoeling om de fraaie collectie ook in andere Vlaamse biblotheken te tonen. De vernissage in februari was gekoppeld aan een voorstelling door Frank Adam, auteur en verteller van vindingrijke vaderlandse vertellingen, en klankkunstenaar Lode Vercampt, die ons publiek alle hoeken van zijn cello liet ontdekken. (TG)

©©SABAM/TG

©©SABAM/TG

Ontdek onze foto- en videoreportage in de app.

vlnr klaas, lode, en frank

5 gelukkige winnaars keerden huiswaarts met een persoonlijk gesigneerd exemplaar van het boek Belgische Fabels.

ARTES/SABAM MAGAZINE 76//januari>februari>maart 2014//11

MyTrax Voor wie, waarom? Een gebruiksvriendelijke interface Bent je componist, auteur of uitgever ? Ontdek dan zeker onze nieuwe eSABAM interface: MyTrax. Sedert 1 maart 2013 kun je dankzij deze applicatie de documentatie van je muziekwerken aanvullen met een digitale opname. Dit initiatief hangt samen met de technologie audiofingerprinting. Lees hieronder het antwoord op je vragen. MyTrax, gebruiksaanwijzing Toegang tot MyTrax krijg je door eerst in te loggen en vervolgens in te schrijven op eSABAM. Ga naar www.sabam.be om het menu eServices voor leden te raadplegen. Klik op de link MyTrax en je krijgt meteen de werkenlijst die je op de gebruikelijke manier hebt aangegeven en gedocumenteerd (handgeschreven formulieren of de interface MyWorx). Je werkenlijst is standaard alfabetisch gerangschikt op titel. Voor elk werk vind je een reeks gegevens waarmee het werk met zekerheid geïdentificeerd kan worden: rechthebbende(n), uitvoerder(s) en code (WIC). Er werd ook een zoek venster voor zien voor specifieke selecties op titel, rechthebbende, code, enz. Het werk waarvoor je een digitale opname wil uploaden gespot? Klik op het icoontje in de kolom “Uploaden”, op dezelfde regel als het werk. Er verschijnt een venster waarmee je de digitale opname kunt selecteren in je persoonlijke bestanden en vervolgens kunt uploaden in MyTrax (alle courante formaten worden aanvaard). Zodra het uploaden voltooid is (dit duurt slechts enkele seconden) vind je naast de titel van het werk de naam van het audiobestand, je naam als rechthebbende die het werk heeft geüpload en de datum. Daarna kunnen de rechthebbenden van het werk dit bestand nog vervangen of verwijderen.

MyTrax, meerdere uploads In twee gevallen kan er sprake zijn van “meerdere uploads”: ofwel zijn er meerdere versies van een van uw werken (covers, remixen, enz.) en wil je meerdere opnames uploaden voor hetzelfde nummer; ofwel wil je in één keer een repertoire van honderd werken en meer uploaden. In het eerste geval moet je gewoon opnieuw op het icoontje in de kolom “Uploaden” klikken. De enige beperking is dat de naam van het bijkomende digitale bestand verschilt van het/de reeds geüploade bestand(en). In het tweede geval hebben we een eenvoudige procedure voor zien: je stuurt simpelweg een digitale drager (cd, dvd) met al je opnames naar onze customer service. Vervolgens zullen onze IT-diensten ze voor jou in MyTrax integreren, op voorwaarde dat de namen van de bestanden de code (WIC) van het werk bevatten. De TRACK in MyTrax Het geleidelijk opbouwen van een database met de digitale opnames van de werken van SABAM leden past in ons streven naar een voortdurende verbetering van onze diensten, meer bepaald de verdeling van de rechten die we ontvangen van de lokale radio’s. De playlists vormen de basis voor de verdeling van de rechten. Om de lokale radio’s te ontzien en onze leden een meer volledige en evenwichtige verdeling te bieden heeft SABAM besloten om beroep te doen op een

onderneming die de technologie ‘audiofingerprinting’ aanbiedt, waarmee uitzendingen op de radio gemonitord kunnen worden: BMAT (www.bmat.com/) De technologie mag dan wel ingewikkeld zijn, het principe is dat niet. Enerzijds wordt van de opname van elk muziekwerk een digitale afdruk (fingerprint) gemaakt en opgeslagen in een database. Aan deze afdruk wordt een reeks metagegevens toegevoegd, zoals de titel van het werk, de uitvoerder, eventuele productiegegevens, enz. Anderzijds wordt de radio voortdurend opgenomen (monitoring). De uitzending wordt constant vergeleken met de audiofingerprints in de database. Wanneer er een match is tussen de content en een afdruk wordt het uitgezonden werk automatisch herkend (tracking). De volledigheid van de playlists die deze technologie genereert is dus recht evenredig met het aantal opgeslagen afdrukken. Met MyTrax willen we de database van BMAT verder aanvullen. Zo kan SABAM de zekerheid dat de werken van haar leden herkend worden, opdrijven van (gemiddeld) 90 tot 100%, wanneer de werken worden uitgezonden op een van de lokale radio’s waarvan de monitoring werd aangevraagd. Mocht je meer informatie willen, aarzel dan niet om onze customer service te contacteren (02/286.82.11- [email protected]).

Het geleidelijk opbouwen van een database met de digitale opnames van de werken van SABAM leden past in ons streven naar een voortdurende verbetering van onze diensten, meer bepaald de verdeling van de rechten die we ontvangen van de lokale radio’s.

12//SABAM/artes MAGAZINE 76//januari>februari>maart 2014

(NR)

nieuw in heT beheer van Je rechTen: FingerprinTing SABAM ZET RESoluuT IN op NIEuWE TEchNoloGIEËN oM dE kWAlITEIT WAARMEE jE REchTEN BEhEERd WoRdEN vooRTduRENd TE vERhoGEN. dANkZIj ‘fINGERpRINTING’ ZullEN WE jE uITGEZoNdEN WERkEN op 20 lokAlE RAdIoZENdERS vooRTAAN AuToMATISch kuNNEN hERkENNEN. WAT IS fINGERpRINTING? Iedereen heeft unieke vingerafdrukken. hetzelfde geldt voor een digitale opname. fingerprinting is de technologie waarmee de afdruk van een opname (wanneer die op de radio komt) in realtime kan vergeleken worden met een internationale database die er miljoenen telt. Aan de hand van deze informatie kunnen we de opname en de bijbehorende rechthebbenden identificeren. WAT vERANdERT ER? door fingerprinting permanent toe te passen op 20 lokale radiozenders (zie bijgevoegde lijst) kunnen we de verwerking van hun playlists automatiseren en verbeteren en tegelijk de kosten verlagen. daarnaast worden ook de playlists van de overige lokale radiozenders die ons hun programma’s in het juiste format bezorgen, altijd integraal verwerkt (365 dagen per jaar, 24 uur op 24). WAARoM hET BElANGRIjk IS oM dE opNAMES vAN uW WERkEN vIA MyTRAx IN dE dATABASE TE uploAdEN de internationale database bevat miljoenen opnames en het Belgische repertoire is er reeds sterk vertegenwoordigd. Toch is het uiterst belangrijk dat je de opnames van je muziekwerken (ook jingles en zenderaankleding) naar MyTrax uploadt om zeker te zijn dat ze geïdentificeerd zullen worden voor de verdeling van de rechten. om je opnames via MyTrax te kunnen uploaden, heb je toegang tot onze eServices nodig. Als je nog geen toegang hebt, kunt je deze aanvragen via [email protected]. WAARoM hET BElANGRIjk IS oM oNS uW ZENdERAANklEdING TE SIGNAlEREN Wanneer je je zenderaankleding via MyTrax hebt geüpload, wordt deze dankzij fingerprinting automatisch herkend wanneer ze op een van de 20 lokale radiozenders uit de steekproef wordt uitgezonden. voor de overige lokale radiozenders raden we je echter sterk aan ons jouw zenderaankleding via Myplaylist te signaleren zodat we ervoor kunnen zorgen dat ze effectief in de programma’s van de zender opgenomen is. Als dit niet het geval is, nemen we contact op met de zender om je signalisatie te valideren. ook om Myplaylist te kunnen gebruiken, heb je toegang tot onze eServices nodig. Als je nog geen toegang hebt, kun je deze aanvragen via [email protected]. WAARoM hET BElANGRIjk IS oM oNS uW NIET-MuZIkAlE WERkEN dIE op dE RAdIo koMEN vIA MyplAylIST TE SIGNAlEREN het fingerprintingsysteem werkt helaas niet voor niet-muzikale werken die op de radio worden uitgezonden (literaire werken, sketches, columns, radiocreaties, enz.).

IEdEREEN hEEfT uNIEkE vINGERAfdRukkEN. hETZElfdE GEldT vooR EEN dIGITAlE opNAME. fINGERpRINTING IS dE TEchNoloGIE WAARMEE dE AfdRuk vAN EEN opNAME (WANNEER dIE op dE RAdIo koMT) IN REAlTIME kAN vERGElEkEN WoRdEN MET EEN INTERNATIoNAlE dATABASE dIE ER MIljoENEN TElT.

het is dus essentieel dat je ons via Myplaylist signaleert wanneer je niet-muzikale werken op gelijk welke lokale radio worden uitgezonden. Zo kunnen we ervoor zorgen dat ze effectief in de programma’s van de zender opgenomen zijn. Als dit niet het geval is, nemen we contact op met de zender om je signalisatie te valideren. ook om Myplaylist te kunnen gebruiken, heb je toegang tot onze eServices nodig. Als je nog geen toegang hebt, kun je deze aanvragen via [email protected]. dankzij fingerprintingtechnologie, je signalisaties via Myplaylist en het uploaden van je opnames via MyTrax wordt de verdeling van je rechten afkomstig van de lokale radiozenders nauwkeuriger en tegelijk goedkoper. (jvW)

SABAM/ARTES MAGAZINE 76//jANuARI>fEBRuARI>MAART 2014//13

Algemene Vergadering ​Maandag 19 mei 2014 om 14 uur De statutaire Algemene Vergadering vindt plaats op maandag 19 mei 2014 om 14 uur in het Thon Hotel EU (Wetstraat 75 – 1040 Brussel). In april zullen de vennoten een oproepingsbrief toegestuurd krijgen. Daarin zullen de agendapunten vermeld staan. Vennoten die de nominale waarde van het maatschappelijk aandeel niet volledig gestort hebben ten laatste op 20 maart 2014, kunnen op de Algemene Vergadering hun stemrecht niet uitoefenen (voor inlichtingen in dat verband kun je terecht bij [email protected] – 02/286.82.11). STATUTAIRE VERKIEZINGEN Het mandaat van de bestuurders duurt vier jaar. De Raad van Bestuur wordt jaarlijks voor een vierde vernieuwd (waarvan de helft van het Nederlandse taalstelsel en de andere helft van het Franse taalstelsel). Aftredende bestuurders zijn herkiesbaar. De Raad van Bestuur is momenteel als volgt samengesteld: Discipline Muziek (Auteur) Daniel Gybels Hans Helewaut John Terra (1) Johan Verminnen

Manuel Hermia (1) Marc Pinilla D’Ignazio Isabelle Rigaux (1) Marc Ysaye

Discipline Muziek (Uitgever) Discipline Muziek (Uitgever) Peermusic PMP Music (vertgw. door Patrick Mortier)

Strictly Confidential (vertgw. door Pierre Mossiat) TEAM FOR ACTION (vertgw. door Claude Martin)

Overige disciplines (Auteur) Stijn Baron Coninx (1) Ignace Cornelissen (1)

Benoît Coppée Laurent Denis

mandaten die verstrijken in mei 2014

De volgende mandaten zijn vacant: RAAD VAN BESTUUR: - Nederlandse taalrol: Discipline muziek: een bestuurdersmandaat voor vier jaar in de hoedanigheid van auteur. Overige disciplines: een bestuurdersmandaat voor vier jaar in de hoedanigheid van auteur. - Franse taalrol: Discipline muziek: twee bestuurdersmandaten voor vier jaar in de hoedanigheid van auteur.

College aan de beurt. De Algemene Vergadering van 19 mei 2014 dient twee toegevoegde leden (één per taalstelsel) van het College voor toneel-, literaire- en audiovisuele rechten en beeldende kunsten te kiezen (mandaten van twee jaar). TE VOLGEN PROCEDURE: De verkiesbaarheidsvereisten zijn terug te vinden in artikel 20 van de statuten (wat de Raad van Bestuur betreft) en in artikel 29 van de statuten (wat de Colleges betreft). De statuten staan te lezen op de website www.sabam.be. Wil je je kandidaat stellen, richt dan je kandidatuur aan de Voorzitter van de Raad van Bestuur van SABAM, Stijn Coninx, Aarlenstraat 75-77, 1040 Brussel, per aangetekende brief met ontvangstmelding uiterlijk dinsdag 1 april 2014. Te vermelden in de brief: - voor welk mandaat je je kandidaat stelt; - tot welke taalrol je behoort; - tot welke discipline je behoort (in geval van dubbel lidmaatschap ben je alleen verkiesbaar in de hoedanigheid waarin je het hoogste quorum aan rechten hebt genoten). Kandidaturen moeten vergezeld gaan van een bewijs van goed zedelijk gedrag (of een uittreksel uit het strafregister). Wij verzoeken de vennoten die zich kandidaat stellen voor een mandaat van bestuurder om onze website te consulteren en het Corporate Governance Charter en de Deontologische Code na te lezen. Bestuurders worden immers verzocht om deze documenten te ondertekenen. In het Charter staan alle beslissingsorganen met hun specifieke bevoegdheden opgenomen. De Deontologische Code bevat een aantal ethische regels en gedragsregels die de bestuurders dienen na te leven bij de uitoefening van hun mandaat.

COLLEGES Overeenkomstig artikel 28 van de statuten kiest de Algemene Vergadering jaarlijks de toegevoegde leden van de Colleges. Ieder jaar is er een ander

Beide documenten staan te lezen op de website www.sabam.be. U kunt ze ook eenvoudig aanvragen via [email protected] – 02/286.82.11.

Overeenkomstig artikel 28 van de statuten kiest de Algemene Vergadering jaarlijks de toegevoegde leden van de Colleges. Ieder jaar is er een ander College aan de beurt.

14//SABAM/artes MAGAZINE 76//januari>februari>maart 2014

© Muziekcentrum en SABAM/lp

sabam magazine

sTrOmiae & cie IN STRoMAES GloRIEjAAR (MET vERlENGINGEN) dEEldE hET GElIjkNAMIG hITWoNdER ooTMoEdIG ZIjN AchTvoudIGE plAATS IN dE MIA-SpoTlIGhTS MET Rocco GRANATA, hoovERphoNIc, clouSEAu, dAAN, ISoldE lASoEN,TRIxIE WhITlEy, chRISToff EN lAST BuT NoT lEAST BESTE NIEuWkoMER SloNGS dIEvANoNGS.

I N h o u d

ook IN oNZE App : MEER ovER dE MuSIcAl 14-18, phIlIppE BoESMANS EN oNS polITIEkE dEBAT ovER dE ToEkoMST vAN dE kuNSTENAAR

16

Stromiae & cie

18

Er kan altijd nog eentje bij... in de Eregalerij

20

Bartje (zoekt het geluk)

21

Gepetto & The Whales Sander Sterkens : Een van de zaligste periodes uit mijn leven lady linn : de liedjes kwamen intuïtief tot stand - hitsville drunks Mauro’s powerpop Triggerfinger neemt nieuw album op in l.A.

22

de apocalyps op muziek gezet ontdek leonore

23

druk 2014 voor SABAM-awardnominee frederik Neyrinck - kunstenloket

24

Marie-jo lafontaine: “Wereldsteden fascineren me”

SABAM MAGAZINE 76//jANuARI>fEBRuARI>MAART 2014//15

sTrOmiae & cie

2/

3/

4/

1/

IN STRoMAES GloRIEjAAR (MET vERlENGINGEN) dEEldE hET GElIjkNAMIG hITWoNdER ooTMoEdIG ZIjN AchTvoudIGE plAATS IN dE MIA-SpoTlIGhTS MET Rocco GRANATA, hoovERphoNIc, clouSEAu, dAAN, ISoldE lASoEN,TRIxIE WhITlEy, chRISToff EN lAST BuT NoT lEAST BESTE NIEuWkoMER SloNGS dIEvANoNGS. hAAR SpRookjE BEGoN MET dE RAdIo 2 ZoMERhIT LACHT NOR MIJ, dAT INTuSSEN dE STATuS vAN volkShyMNE ToT vER BuITEN dE SINjoRENSTAd hEEfT BEREIkT. SyMpAThIEk AlS ZE IS, lAchTE ZE ook NoR oNZE cAMERAAA ! NET AlS STRoMAE hIMSElf, koEN, kRIS, AlEx, NoéMIE EN RAyMoNd. oNTdEk hET IN dE App ! 6/

7/

8/

foto’s © Muziekcentrum en SABAM/lp

5/

16//SABAM MAGAZINE 76//jANuARI>fEBRuARI>MAART 2014

Over één ding waren alle genomineerden het roerend eens, ze gunden de jonge wereldster van bij ons dubbel en dik de triomf van de avond. Quote van de dag kwam van Alex Callier: “Zijn wij blij dat Stromae geen groep is”. De inspiratie voor Hooverphonics jongste parel vond Alex verrassend vlakbij. Alex: De muze van Amalfi ? Mijn vriendin, volledig. Ik heb haar eigenlijk niet bedankt op het podium maar we hebben dan ook niet de hit van het jaar gewonnen (lacht). Het feit dat al die mensen massaal onze plaat en tickets voor onze concerten kopen en alle radio’s ons nummer grijs draaien, voelt pas aan als een echte Award. En dit (wijst naar de Mia voor beste groep) is gewoon de kers op de taart. Amalfi klinkt erg internationaal, hoe doet de single het over de grenzen ? Alex: De single is sinds eind januari uit in het buitenland, en Italië is daarbij ja. Maar het is nog te vroeg om nu al conclusies te trekken. We ‘ll see what happens, je kan dat eigenlijk nooit voorspellen, ik had nooit verwacht dat onze vorige plaat Anger never dies het internationaal zo goed zou doen. Soms denk je dan weer: “dit is ‘em” en dan blijkt het niet zo. Dat je zoiets niet in de hand

1/ stromae 2/ clouseau en stromae 3/ Speciaal voor de Mia’s bracht Life time achievement Rocco Granata een aangepaste versie van zijn Marina in het gezelschap van niemand minder dan Arno. Proficiat Rocco ! 4/ hooverphonic 5/ Slongs die van Ongs 6/ clouseau 7/ ozark henry en amaryllis uitterlinden

Het MIA-palmares: Hit van het Jaar: Formidable (Stromae) Rocco Granata (Lifetime achievement), Hooverphonic (Beste Groep), Clouseau (beste Nederlandstalig), Daan (Alternative), Isolde Lasoen (Muzikant), Trixie Whitley (Solo vrouw), Christoff (Vlaams Populair) Slongs die van Ongs (beste nieuwkomer).

hebt, is nu net wat onze job als auteur-songwriter zo boeiend maakt. Voor het eerst schreef ook zangeres Noémie mee aan enkele nummers op album Reflection, w.o. Copper en Roadblock. Noemie: Door samen te werken met Alex en Raymond is mijn visie op songwriting veranderd. Het leuke aan nummers van Hooverphonic zingen, is dat ze over thema’s gaan waarin iedereen zijn weg kan vinden. Van nummers waaraan ik nooit heb meegewerkt weet ik bijvoorbeeld niet wat de inspiratiebron is. Daar zoek ik dus mijn eigen verhaal achter en da’s ook wat ik probeer te doen als ik nu met Alex samen schrijf. Ideeën genereren waarin iedereen zijn eigen verhaal terugvindt. Dat was alleszins de bedoeling bij Copper en Roadblock. Alex: Die nummers komen niet meteen uit op single nee. Roadblock is een heel catchy nummer dus het zou wel kunnen, who knows. Het probleem is dat we veel catchy nummers hebben (lacht). Op dit moment zijn er een paar in de running, we zien wel. Ook de broers Wauters mochten tussen het Stromae-offensief door het podium op om een award in ontvangst te nemen. Amper twee dagen nadat Radio 2 en SABAM Clouseauklassieker Daar gaat ze bekroonden in de Eregalerij was daar alweer de Mia voor beste Nederlandstalig. Van de Eregalerij naar de Mia’s, niet eens zo’n grote stap volgens Koen Iets totaal anders hè, een liedje in de Eregalerij mogen plaatsen gaf eigenlijk wel een tof gevoel hoor. Al voelt het altijd op één of andere manier een beetje fin de carrière-achtig aan, maar we hebben dat daar met klem ontkend (lacht). Daar gaat ze verdient een bijzonder plaatsje in de Eregalerij. Een pluim voor auteur Jan Savenberg overigens want wij zijn slechts de performers. De stap naar de Mia’s is niet zo groot hoewel totaal verschillend. De eregalerij gaat over een langere periode. Dit is een momentopname en geeft aan hoe de mensen nu over ons denken. Na terug te zijn van “weggeweest” doet het natuurlijk veel plezier om opnieuw omarmd te worden door de fans, die echt weer op nieuwe nummers staan te wachten. Onze toer loopt fantastisch, veel boekingen en vooral veel volk. De meeste concerten zijn uitverkocht. Meer kun je als groepke niet wensen.

Jullie album is pas uit sinds november en nu al een Mia. Da’s knap snel. Koen: We houden uiteraard geen rekening met een releasedatum in functie van de Mia’s. Het enige wat telt is: is dit een goed moment en zijn we klaar ? Ook wat promo-ideeën betreft. Dit is leuk omdat het terug wat extra adem blaast in de plaat die wij graag een heel jaar aan één stuk willen promoten en warm houden. Zo’n Mia helpt daar wel bij natuurlijk. Intussen zingt Vlaanderen single Kan het niet alleen vlotjes mee en spelen “de jonge veulens” van Clouseau weer de pannen van de daken. Ook dat van het Sportpaleis ? is dan de vraag die op ieders lippen brandt. Nog niet, maar wat niet is kan nog komen luidt het cryptische antwoord van Koen. Eerst toeren door Vlaanderen. ontdek meer babbel met Koen in onze app

Monsieur Formidable dan, met zijn acht Mia’s en een handvol Franse Grammy’s (Victoires de la Musique), een wassen beeld in de maak (!), lovende berichten in The New York Times,1,28 miljoen verkochte platen van Racine Carrée alleen al bij onze zuiderburen, blijft het maar crescendo gaan voor de jonge maestro. Toch blijft de superster bovenal bescheiden en dankte hij bij elke prijs manager Dimitri Borrey, broertje Luc Junior (creative director), broer Dati Bendo, verantwoordelijk voor het bekroonde artwork, en het hele team achter zijn monstersucces. Vlak nadat hij de Mia voor beste Auteur Componist in ontvangst nam van John Terra vertrouwde hij onze redactie toe dat zijn entourage heel belangrijk voor hem is en deze award (beste Auteur Componist, “SABAM-categorie bij uitstek”) hem na aan het hart ligt. Restte hem nog één ding tijdens de wervelende show: Music Stromae please ! (TG) Ontdek een exclusief filmpje van de sympathieke winnaar speciaal voor onze lezers in de app! Meer foto’s van optredende artiesten zoals Ozark Henry en Amaryllis Uitterlinden in de app

Over één ding waren alle genomineerden het roerend eens, ze gunden de jonge wereldster van bij ons dubbel en dik de triomf van de avond. Quote van de dag kwam van Alex Callier: “Zijn wij blij dat Stromae geen groep is”.. SABAM MAGAZINE 76//januari>februari>maart 2014//17

Ode aan Paul De Spiegelaere

jimmy Frey

Er kan altijd nog eentje bij... in de Eregalerij

Adamo’s C’est ma vie kreeg een magnifieke versie van Noémie Wolfs (Hooverphonic) cadeau. Kippenvel.

Des belles personnes in de Eregalerij dit jaar. Cent fois merci zong de grote Adamo zijn publiek toe op de tonen van Sans toi Mamie, klassieker onder andere als C’est ma Vie, Mes mains sur tes hanches en Tombe la Neige. Cent fois merci voor een leven vol muziek, het applaus en de miljoenen verkochte platen van hits waarop de wereldster in Oostende gul trakteerde. Gentleman ten voeten uit nodigde hij “les chanteuses de Marblesounds et Hooverphonic” mee uit op het podium. Vous permettez ? Het publiek werd van de sokken geblazen en beloonde Salvatore & Cie met een staande ovatie. De best verkopende Belgische artiest ooit kreeg zijn trofee uit handen van een al even beroemde generatiegenoot. Niemand minder dan Europees president Herman Van Rompuy, die er op zijn beurt een verse haiku bovenop deed. Na meer dan 50 jaar carrière doet de coryfee nog steeds vlotjes zalen vollopen. Inch Allah ! the machines met peter vanlaet

Het geheim van zijn succes over generaties heen? Urbanus: Mijn liedjes zijn net storyboards. Ik vertel iets en je kan er onmiddellijk beelden bij vormen. Eigenlijk “zing ik bijna stripverhaaltjes.“ Jimmy, adamo, will en urbanus

© Foto’s SABAM/JS

Noemie zingt C’est ma vie

18//SABAM MAGAZINE 76//januari>februari>maart 2014

Ook nog lang niet uitgezongen na een halve eeuw muziek is de man die Vlaanderen meezingers als Rozen voor Sandra, Zo Mooi, Zo Blond en Zo Alleen, Duw een beetje en Saragossa schonk. Marva kwam haar spitsbroeder Jimmy Frey persoonlijk bedanken met de Eregalerijtrofee voor een leven vol muziek. (Iets te) vaak bestempeld als eeuwige dandy houdt Jimmy toch liever de nadruk op dat laatste. Jimmy: Over dat andere is al genoeg inkt gevloeid, schrijf liever iets over mijn liefde voor grote chansonniers als Leo Ferré, Charles Brassens, Jean Ferra en Jacques Brel. Fenomenaal die teksten. Dat wilde ik ook zingen. Maar met dat genre ving ik bot bij de platenfirma omdat ze op dat ogenblik naar een antwoord zochten op het succes van Will Tura; een meisjesidool met de juiste looks. Ik hield nog even de boot af omdat ik zo graag Franse chansons wilde zingen. Maar na enkele enkele maanden op mijn mansarde -ik was 25- stond ik voor de keuze:, terug gaan werken of kiezen voor de muziek. Mijn keus was snel gemaakt. Nu kan ik tevreden terugblikken op een mooie carrière. In de lente viert Jimmy zijn 75ste verjaardag. Graag met optredens als zijn nieuwe knie het toelaat. Vanavond concerteer ik op adrenaline en een pijnstiller. lacht Jimmy. Het publiek in de Eregalerij merkte er niets van. Jimmy: Eén nummer zou ik graag nog opgenomen zien in de Eregalerij. Samen Leven haalde platina als themalied voor de eerste Levenslijncampagne waarvan ik het boegbeeld was. In totaal zijn er om en bij de 180.000 exemplaren van verkocht, lp, cd en cassette niet meegerekend. Aan welk nummer ik de beste herinneringen bewaar? Rozen voor Sandra belandde in de top drie van vier Zuid Amerikaanse landen maar ik kies toch voor de ambiance van Zo Mooi, Zo Blond. Op gebied van arrangement was dat een bom, vernieuwend in 1967. Tijdens de hoogdagen van Zo Mooi Zo Blond kreeg Jimmy zowat 250 (!) fanbrieven per dag. In afwachting van

een plaatsje in de Eregalerij kreeg Samen leven alvast een prachtversie van Margriet Hermans en haar dochter Celien cadeau. Jimmy: Celien doet dat geweldig. Het nummer werd voor de gelegenheid in een nieuw kleedje gestopt, een heel ander arrangement van Miguel Wiels. Verloren hart, Verloren droom kreeg jaren geleden een plaatsje in de Eregalerij maar in januari moest Vlaanderen afscheid nemen van de bezieler van de meeslepende ballade. Johnny White werd door Eurosongkrak Udo op gepaste wijze geëerd. Ke Riema, die voor Will Tura o.m. Eenzaam zonder jou schreef, overleed het afgelopen jaar. Tura’s Ik mis je zo kreeg ook een plaats in de Eregalerij. Wills live versie werd meteen een eerbetoon aan twee bijzonder productieve liedjesschrijfsters, Ke Riema en Nelly Byl, de auteur van het nummer. Willy Willy zong zijn Scabskompaan Fons Sijmons vaarwel en Sabien Tiels bracht hulde aan kleinkunstheld Miel Cools. The Machines namen in 2013 afscheid van hun frontman en songwriter Paul De Spiegelaere. Hij was het die het bekroonde I see the lies in your eyes naar de eeuwige roem schreef. Ontdek de hommage en de exclusieve akoestische versie van zijn Machines en Peter Van Laet in onze app.

Daar gaat ze, de song van Jan Savenberg waarin het hese stemgeluid van Koen de Clouseaumania naar ongekende hoogten bracht, is sinds 6 februari weer wat legendarischer geworden. Puur toeval die schorre stem, vertelden de broers op het podium bij Christel Van Dyck, omdat Koen voor de opnames flink was doorgezakt. “Tja, ‘t was allemaal veel te leuk” excuseerde die zich. Overbodige excuses want Daar gaat ze werd een evergreen. (lees ons interview met Koen op blz. 17) Dat Bakske Vol met Stro, nochtans een “zalig geestig” nummer, niet bij iedereen in goede aarde viel ondervond de olijke schepper ervan aan de lijve. Urbanus: Ja ja het is al gebeurd dat er iemand op mij afstapt met de onheilspellende woorden: “Ooit zult u rekenschap moeten geven aan de Heer voor deze spot”. Maar daar trek ik mij niet veel van aan, zoals gewoonlijk. Gelukkig lachen de meesten zich er gewoon te pletter mee. Bakske vol met stro is ontstaan in mijn tuin. Ik was met een dictafoontje in de weer voor een nieuwe single. Dat zou Als

Moeder Zong worden. Jean Blaute vroeg zich meteen af wat ik als B-kant zou nemen want dat vergat ik altijd (lacht). De release zal ongeveer rond Kerst zijn bedacht hij, waarom dan geen kerstliedje ? Ik denk dat ik toen in een uurtje of twee dat nummer geschreven heb. Al die verhaaltjes zaten al in mijn hoofd. Ik ben geboren naast de kerk en hoorde de pastoor in mijn bed zingen, zo dicht woonden wij bij de kerk. Niet dat die pastoor in mijn bed lag hè (lacht) maar ik heb ook op een katholiek internaat gezeten en wist dus heel veel over de Heilige Familie. Ik bekijk in het liedje de dingen met de naïeve blik van een kind dat nog niet alles begrijpt. Neem nu die drie koningen, je zou toch denken dat dat rijke zakken zijn, die toffe kadokes mee hebben. En wat brachten ze mee: wierook, mirre en goud. Wierook, dat is die stinkende damp van begrafenissen, en goud da’s zo’n lelijke broche van tante Irma, “allé daar kan da kind nu toch ni mee spelen.” Vandaar het idee van de linoleum, de zak cement en allerlei andere brol waar dat kind niets mee kan doen. Verder kon je je afvragen wie die Jezus nu eigenlijk was, want Jozef was niet de echte vader en de Heilige Geest was een duif. En dan had je ook nog eens God de Vader, op den duur vraag je je af hoeveel venten er in het spel waren ? (lacht) Een fameus heilig huis waar je toen tegenaan schopte. Ja, toen was dat taboe. Ongeveer even taboe als toen ik drie dagen geleden voor de NVA op hun congres ben gaan spelen (lacht). In het gros van zijn liedjes drijft Urbanus de spot met de goegemeente. Met Franse charmezangers bvb in Quand les josiaux chantent dans le bois. Toen ik een keer in Frankrijk te gast was, wilden ze er daar meer een carnavalsact van maken dan de parodie die het eigenlijk was. Mijn kostuum paste zogezegd niet met de belichting (lacht). Ze wilden gewoon niet dat een Belg met hen lachte. Zij met mij lachen ja, dat wel. Heb dat expres gedwarsboomd om niet gelanceerd te worden in Frankrijk. Ik had trouwens geen goesting om daar om de haverklap te moeten optreden (lacht). Nog Urbanus-hits genoeg voor de Eregalerij de komende jaren. Welke voor hem nog in aanmerking komen en waarom vertelt Urbanus zelf in onze app. (TG) Ontdek de extended versies van onze interviews met Jimmy Frey en Urbanus + uitgebreide fotoreportage in de app !

Leuk weetje:

Zijn eerste muzikale stappen zette Jimmy op Parijse bodem.

Urbanus volgde zes jaar avondschool in St.Lucas en tekende zelf al zijn platenhoesjes, ook dat van Bakske vol met Stro. Urbanus: Toen ze merkten dat de B-kant van de plaat veel beter marcheerde dan de A-kant hebben ze de hoesjes gewoon omgedraaid. Op dit ogenblik toert Urbanus met een Best Offshow rond bij onze noorderburen. Urbanus: Zo komt het dat Bakske vol met stro nog fris in mijn geheugen zit. Want de tekst is een hele boterham. De Nederlandse tournee loopt nog tot in mei. SABAM MAGAZINE 76//januari>februari>maart 2014//19

Bartje (zoekt het geluk) Van odes aan mama en vriend collega Bart Vandenbossche tot een song in Zuidwest-Vlaamsch op zijn sappigst, waar Flip Kowlier jaloers op zou zijn.

Bart in de studio

In Volendam, “het Nashville van de lage landen”, schijnt iets in het grondwater te zitten. Een wijsheid die Bart Herman heeft van de drie J’s, sympathieke noorderburen die meedoen op zijn jongste plaat (cfr. single Man in de Spiegel). Als grondwater er überhaupt voor iets tussen zit, dan vloeide het samen met de inspiratie van deze onvervalste globetrotter zowat overal maar recent toch vooral dichtbij. Zijn echte naam vormt de inspiratie voor zijn nieuwe album Bartje (zoekt het geluk). Bart: Om een lang verhaal kort te maken, ik zat er allang mee in mijn hoofd om mijn echte naam te gebruiken, naar het voorbeeld van Heintje of Elvis. Bartje is immers een originele naam. Er zijn honderden Barten. Bartje zoekt het geluk is het tweede boek van Anne De Vries, waarop mijn ouders zich hebben geïnspireerd. Ik besloot dat als tweede titel te nemen. De vlag dekt de lading, niet zozeer in de zin van “ik zoek het geluk tot ik het gevonden heb” maar eerder als “ik zoek het overal, in alles en iedereen”. Wie het schoentje past, trekke het aan, lezers van Anne De Vries gaan het herkennen. Anderen gaan zich vragen stellen bij de naam Bartje. Dan kan ik het verhaal erbij vertellen dat het eigenlijk mijn echte naam is en dat mijn artiestennaam eigenlijk niet klopt. Best grappig. In mijn eerste nummer verklaar ik trouwens hoe het allemaal gekomen is. Verder heb ik thema’s gebruikt die een leven kunnen omvatten. Bella Puglia is een nummer

Eigenlijk zijn al mijn liedjes autobiografisch maar de oorsprong blijft vaag (lacht). dat ik geschreven had voor mijn In de Mixavontuur met Gianluca Nobile. Op één of andere manier vond ik dat zo’n mooi nummer, dat ik het een nieuw arrangement heb gegeven en op mijn album heb gezet. Het gaat over mensen die uit Zuid-Italië naar hier gekomen zijn. Gianluca zelf voelt zich meer Belg dan Italiaan, maar toch niet helemaal. Een beetje zoals het verhaal in de film Marina maar dan een generatie verder. 13 is de single die begin januari naar de radio’s is gegaan. Toen ik 13 werd, was dat voor mij een kantelmoment. Toch was ik op die leeftijd echt nog niet goed mee. Het eerste liefdesverdriet, die eerste keer dat het “af” raakt, overkwam me maar ik werd er meer op gewezen dan dat ik het zelf voelde. Laat haar gaan gaat dan weer over relaties op latere leeftijd die je niet moet proberen krampachtig in stand te houden. Een andere thematiek is dementie. Dat komt aan bod in het nummer Mama Moeke. Eigenlijk zijn al mijn liedjes autobiografisch maar de oorsprong blijft vaag (lacht). Ik schrijf alleen over dingen die ik werkelijk heb gezien. Ik zou bvb niet zomaar over de oorlog in Syrië kunnen schrijven. Mensen die ermee geconfronteerd worden daarentegen, kunnen me wel inspireren.

Concertinfo: De komende maanden is Bart met zijn nieuwe repertoire live te zien in o.m. Heist-op-den-Bergh, Blankenberge en Kortenaken. 20//SABAM MAGAZINE 76//januari>februari>maart 2014

Bart: Het is een combinatie van liedjes die ik nog had en altijd al op een album wilde plaatsen, maar meer dan de helft zijn nieuwe nummers.

Ik schrijf normaal nooit “politiek getinte” nummers maar nu staat er toch wel één op zeker (lacht). Een liedje over Vlaanderen op mijn manier (Mijn prachtige Vlaanderen). Ik heb nooit willen zingen over mijn “vaderland”, iedereen deed dat. Waarom nu wel ? Omdat ik vaak in het buitenland vertoefd heb en tot de vaststelling ben gekomen dat het hier allemaal zo slecht niet is. We hebben het absoluut niet kwaad in Vlaanderen. Ik heb het niet alleen over de vergelijking met derdewereldlanden maar ook Italië, Spanje of Griekenland bvb. Prachtige landen maar ga er maar eens wonen. Onze welvaart dringt niet altijd tot ons door en dat is de basis en de essentie van dit nummer. Dat IS wat ik daar zing. Want hier hebben we eigenlijk alles. (TG) Ontdek in onze app het audio fragment Over de muzikale genen van de familie Herman en “Een Nieuwe Hemel”

Met hun eerste full-album Heads of Woe maken Geppetto & the Whales een geslaagde indruk. Dromerige songs worden afgewisseld met steviger nummers. Mystieke meeslepende indiefolk van een band die twee jaar na hun finaleplaats in Humo’s Rock Rally nu bevestigen met Heads of Woe, met de uitstekende single 1814. GItarist Sander Sterkens : Het was een van de zaligste periodes uit mijn leven omdat we de kans kregen met een grote producer uit LA samen te werken. Het deed deugd te merken dat we snel op dezelfde

©©Gert-Jan Debaets

Gepetto & The Whales Sander Sterkens : Een van de zaligste periodes uit mijn leven golflengte zaten. Bovendien was ik een paar weken op stap met mijn beste vrienden, gewoon een hele poos weg van de beschaving. Niet te doen! Ontdek de clip die sabam for culture maakte op ons officieel youtube-kanaal youtube.com/sabamofficial

Lady Linn : De liedjes kwamen intuïtief tot stand Vijf jaar na het succes van haar megahit I Don’t Wanna Dance is Lien Degreef aka Lady Linn terug met High, een

www.ladylinn.be

nieuwe plaat opnieuw geproducet door de Fransman Renaud Letang. Die ging de richting uit die hem het beste leek en daarbij integreerde hij ook beats en elektronica. “Meteen na de release van mijn vorige plaat begon ik al nummers te schrijven op gitaar in plaats van op piano. De liedjes kwamen heel intuïtief tot stand. Mijn nieuwe plaat werd zo een heel andere dan mijn vorig werk. Ik geloof dat het meer popmuziek is, het jazzy gehalte zit er niet meer in. Het heeft een andere sound meegekregen en dat is geen toeval want ik had echt zin in iets nieuws. Ik heb gewoon min eigen gevoel gevolgd. Het was één groot avontuur.”

Sincerely Average, zo heet het langverwachte debuut album van Hitsville Drunks, de powerpopband van dEUS-gitarist Mauro Pawlowski. De groep laat krachtige en eigenzinnige power pop horen. Het album telt 10 knappe songs waarvan de roots in de late seventies en vroege eighties liggen. Average, zoals de titel suggereert, is het dus zeker niet. De plaat verscheen overigens zowel op LP (+download card), CD én cassette! De knappe single Clean Adult Fun zette alvast de toon. Het is nu al uitzien naar de liveconcerten van de band die later dit jaar uitgebreid gaat toeren.

©©Tinne Blommaert

Hitsville Drunks Mauro’s powerpop 

Triggerfinger neemt nieuw album op in L.A. De Antwerpse rockers van Triggerfinger zijn voor het nieuwe album opnieuw naar de Sunset Sound Studios in Los Angeles getrokken. Het nieuwe werk zal in april op de wereld worden losgelaten. Drummer Mario Goossens : Voor ons is het gewoon onze volgende cd. Laat ons daarna maar veel spelen. Dat is een vrij normaal gegeven. Waarom moet je lang blijven stilstaan? Je moet niet blijven hangen.

©©Dirk Wolf

“De vorige plaat was heel succesvol, dat zorgt niet voor extra druk maar een soort gezonde stress. De plaat is volgens ons supergoed maar we gunnen onszelf nog altijd een soort groeiproces. We willen rustig op ons tempo de dingen aanpakken. Alleen zo maak je platen die je zelf wil. We denken dat de nieuwe cd een vrij harde plaat is, maar anderzijds vind ik dat er meer melodie in zit. Dat lijkt me een goeie evolutie!” (Steven Verhamme) Ontdek muziek van deze groepen in onze app.

SABAM MAGAZINE 76//januari>februari>maart 2014//21

fRElE look, ZAchTE STEM MAAR vERGIS jE NIET: lEoNoREfRoNTvRouW chloË WEET hEEl GoEd WAT ZE WIl.

© hamilton lake

de apOcalyps Op muziek gezeT OnTdek leOnOre EEN NIEuWE BANd IS opGESTAAN. SpIl vAN lEoNoRE IS hET SyMpAThIEkE duo BRAM vAN dER STockEN EN SINGERSoNGWRITER chloË NolS, dIE hAAR EThERISchE STEMGEluId lAAT oMRINGEN dooR GEvoElIGE SNAREN EN SuBTIElE pERcuSSIEkuNST. dRuMkWAST INcluSIEf; oNTdEk hoE dAT klINkT TIjdENS EEN lIvESESSIE op jIM Tv, INTuSSEN dRukBEkEN op fAcEBook. WWW.fAcEBook.coM/lEoNoREMuSIcBE hoewel Bram en chloë al enkele jaren muzikaal actief zijn, startten ze in de herfst van 2013 een gloednieuwe groep. chloË: Voor ons betekent Leonore inderdaad een frisse start, met nieuwe bandleden en nieuwe songs. Het is begonnen toen we onze nieuwe plaat wilden opnemen, het debuut van Leonore, waar we nu volop aan werken in Stockholm.. Het klikte meteen tussen ons en de Zweedse producer Christian Edgren. Hij heeft onze songs zoveel beter gemaakt, ons gepusht tot het goed zat. Vijf liedjes zijn intussen helemaal afgewerkt. Als we iets hebben geleerd, is het dat mooie arrangementen heel belangrijk zijn. Daarom was met twee spelen geen optie meer en zochten we een band. Zo is Leonore ontstaan. BRAM: We hebben nog drie extra muzikanten: celliste Jasmijn, drummer Joren en pianist Michaël. De overgang naar een grotere band was voor ons heel bevrijdend. Als je met twee op een podium staat, ben je heel “naakt” en beperkt. Elke kleine fout is hoorbaar. Nu kunnen wij gewoon ons ding doen. De band staat er. dat chloë en Bram met producer christian Edgren op dezelfde golflengte zaten bleek al van bij de eerste ontmoeting. BRAM: Hij was enorm gemotiveerd en bleek zelf toe aan nieuwe creatieve ervaringen. Dat was voor ons heel belangrijk. chloë’s eigen creatieve ervaringen ontstaan veelal op haar gitaar.

chloË: Meestal schrijf ik de basis van een liedje met de teksten. Bram en de andere bandleden of de producer helpen me met de arrangementen. Ook belangrijk is dat Bram of Christian een schifting maken. Ik schrijf immers ontzettend veel nummers en het ene is al wat beter dan het andere (lacht). EéN vAN dIE BETERE NuMMERS IS WEllIchT juSTINE. WIE IS “ZIj” EIGENlIjk ? chloË: Een personage uit Melancholia, een film van Lars von Trier. Het verhaal is me altijd bij gebleven. Een depressieve bruid, die op haar eigen trouwfeest neerslachtig is, krijgt te horen dat de wereld diezelfde avond zal vergaan. Ineens reageert ze heel matuur en opgelucht. Ik ben zelf gelukkig nog nooit depressief geweest maar ik kan me er wel in vinden dat je opgelucht kan zijn wanneer al het lelijke in de wereld verdwijnt, als die wereld vergaat. In het liedje vertel ik nog eens dat verhaal op mijn manier. ZoudEN jullIE ZElf ook EEN SoNG WIllEN MAkEN vooR EEN fIlM ? EN WElkE fIlM Zou dAT dAN MoGEN ZIjN ? BRAM: Een film van Lars von Trier (lacht) chloË: Ik denk dat er sowieso regisseurs zijn die iets met onze sound willen doen. Ze mogen altijd bellen! (lacht)

Ik hEB ééN vASTE REGEl. AlS Ik EEN lIEdjE SchRIjf EN Ik kAN dE MElodIE oNThoudEN ZoNdER dAT Ik ZE opNEEM, dAN IS hET EEN GoEd lIEdjE. AlS Ik NA EEN WEEk NoG STEEdS WEET hoE hET GAAT, dENk Ik : ok, dIT WoRdT IETS. (lAchT) 22//SABAM MAGAZINE 76//jANuARI>fEBRuARI>MAART 2014

chloë vertelde onze redactie over de making of van de nummers die alvast het album met stip zullen halen. Toch weet ze het mysterie rond een nummer als geen ander te bewaren. Ik begin altijd redelijk autobiografisch en als ik een idee verder uitwerk komen daar dingen bij van mensen die ik ken, familie, vrienden, filmpersonages.. Een mooie mengeling dus, maar alleen ik ken de waarheid. (lacht) Het liedje The ark, gaat over de Ark van Noah. Da’s geschreven nadat ik het boek de arkvaarders had gelezen van Anne Provoost. Wat ik zo pakkend vond aan dat boek, is dat alle bevolkingsgroepen op de Ark terechtkomen in een wereld waar iets bitters en onmenselijks aanwezig is. Ze vluchten dan wel voor de zondvloed, maar het kwade blijft niet achter en dat vind ik zo schrijnend. dAT klINkT REdElIjk ApocAlypTISch AllEMAAl... WoRdT dAT jullIE uITGANGSpuNT/coNcEpT op hET AlBuM ? chloË (GEhEIMZINNIG): Misschien. festivals als Glimps lonken voor deze band. Tenzij de booker van haar leven -zoals ze het zelf zo leuk omschrijft- intussen is langsgekomen blijft chloë tussen de instant inspiratiemomenten door ook de zakelijke aspecten van leonore beredderen. chloË: Ik doe het graag en dat loopt goed, we krijgen steeds meer aanvragen. We doen al vijf jaar alles in eigen beheer, van schrijven tot opnemen, shows boeken, pers contacteren, social media onderhouden. Momenteel komen nogal wat interessante ontmoetingen op ons pad. Ik denk dat er binnenkort wat puzzelstukken zullen samenvallen. (TG)

Druk 2014 voor SABAM-awardnominee Frederik Neyrinck

Frederik Neyrinck, afgelopen seizoen nog welverdiend genomineerd voor een SABAM-Award in de categorie beste klassieke componist, heeft een druk jaar voor de boeg. Tot de zomer staat zijn agenda vol concerten. Na de creaties van zijn werk door het Symfonieorkest Vlaanderen, Spectra Ensemble en Blow gaat het richting buitenland. Te beginnen met concerten en creaties in Boedapest, Wenen, Graz en Luzern. Frederik: In het najaar staan de creatie van een werk voor stem en symfonieorkest in Lissabon op het programma, de uitvoering van een werk op de World Music Days in Wroclaw en een creatie voor strijkkwar-

©©Jan Stragier

Frederik is o.m. actief in het Odysseia Ensemble. Ook hier is het de bedoeling om klassieke muziek te confronteren met hedendaagse muziek. Frederik: Hiervoor schrijf ik ook vaak arrangementen. In juni 2013 organiseerden we ons eerste festival in het Koninklijk Conservatorium Brussel en ik bewerkte wat muziek van Debussy voor die gelegenheid.

tet op het Transit Festival in Leuven en November Music (den Bosch). Als pianist ben ik ook weer actief en speel ik in het Platypus Ensemble (uit Wenen), verschillende concerten in Oostenrijk (vooral Wenen), maar ook enkele concerten in Tokio in juni 2014. Frederik zette ook zijn schouders onder het festival TIK TAK TOE in kunstengalerij D’Apostrof in Meigem waarin hij samen met zijn kompanen hedendaagse klassieke muziek wil confronteren met rock/popmuziek, ook daar werd nieuw werk voor het eerst aan het publiek voorgesteld: Gestalt VII, voor fluit solo en “gespiegeld ensemble” (strijkkwartet, piano, harmonium, fender rhodes en ondes martenot French Connection).

Kunstenloket Het Kunstenloket geeft zakelijk en juridisch advies aan creatieven. We spraken met de verantwoordelijke voor communicatie en ondersteuning, Laura Wielockx, om na te gaan wat ze kunnen betekenen voor de leden van SABAM. SABAM: Wat is de geschiedenis van het Kunstenloket? Laura: De vzw Kunstenloket werd opgericht in 2004 vanuit de vijf bestaande steunpunten per discipline. Zij hadden toen elk een helpdesk om zakelijk en juridisch advies te geven maar zagen de noodzaak om hiervoor één overkoepelende instantie op te richten. De overheid ging daarop in. In die periode ontstond trouwens ook het kunstenaarsstatuut. Dit jaar viert het Kunstenloket haar tienjarig bestaan en dat onder leiding van Jan Timmermans. We worden gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap (cultuur) en bieden een gratis dienstverlening aan. SABAM: Zitten jullie enkel in Brussel en met hoeveel zijn jullie? Laura: We zetelen inderdaad in Brussel, maar organiseren ook consultaties in Gent en Antwerpen. Onze infosessies worden gegeven over heel Vlaanderen telkens over een bepaald topic, zoals bijvoorbeeld beheersvennootschappen of het kunstenaarsstatuut. De agenda staat op de website. We hebben 7,6 mensen in dienst. SABAM: Wat is jullie missie? Laura: Het Kunstenloket is een neutraal en objectief aanspreekpunt voor alle creatieve disciplines. We proberen wetten en wetswijzigingen op een verstaanbare en heldere manier

over te brengen naar de kunstenaar. En daarnaast helpen we creatieven om zich zakelijk correct te organiseren. SABAM: Wat kan het Kunstenloket voor de leden van SABAM in alle verschillende disciplines betekenen? Laura: Zij kunnen bij ons terecht in verband met eventuele vragen over hun inkomsten uit auteursrechten en wat dit betekent op sociaal en fiscaal vlak. We lezen allerhande contracten na, dat gaat van arbeidscontracten over uitgavecontracten tot alle mogelijke licenties. Welke vergoeding een kunstenaar kan vragen voor een bepaalde dienst en hoe dit te regelen, als zelfstandige in hoofd- of bijberoep, als vzw of als werknemer. Hoe zoiets in het buitenland werkt. Wat met btw,… SABAM: Hoe ziet de toekomst eruit voor het Kunstenloket? Laura: We proberen enkele trends van erg nabij op te volgen zoals bijvoorbeeld nieuwe verdienmodellen, het ondernemerschap, partnerschappen tussen de kunstwereld en de bedrijfswereld en tenslotte de internationalisering van onze kunstenaars. We zijn ook voortdurend bezig om onze website gebruiksvriendelijker en interactiever te maken en onze aanwezigheid op de sociale media te verhogen.

SABAM: Hoe kunnen onze leden jullie bereiken? Laura: We raden in de eerste plaats aan om een kijkje te nemen op www.kunstenloket.be. Hier staat al enorm veel informatie. Vind je toch geen antwoord, vragen we het contactformulier op de website in te vullen. Zo hebben we alle gegevens en kunnen we op een efficiënte manier beslissen welke hulp we zullen bieden en door wie. Dit kan via de telefoon zijn of tijdens een persoonlijke afspraak. Volg zeker ook het Kunstenloket via : www.facebook.com/Kunstenloket en www.twitter.com/Kunstenloket. In de volgende edities van SABAM magazine proberen we telkens een andere speler in het culturele landschap te bekijken hoe zij jullie, de leden van SABAM, kunnen bijstaan. Het Kunstenloket en SABAM hebben de intentie, samen met o.a. Poppunt, t-heater,… samen te werken zodat creatievelingen en studenten bij ons terecht kunnen voor advies en hulp, bijvoorbeeld tijdens workshops. (Siegfried Bakelants)

www.facebook.com/SABAMofficial www.twitter.com/SABAM_Official www.youtube.com/SABAMofficial www.linkedin.com/company/sabam

SABAM MAGAZINE 76//januari>februari>maart 2014//23

Marie jo lafontaine © SABAM/2014

marie-JO laFOnTaine

MeTRonoMe de BaBel, haMbourg

MARIE-jo lAfoNTAINE dRooMT vAN EEN MuSEuM vooR hEdENdAAGSE kuNST IN BRuSSEl. ER ZIJN VANDAAG TE WEINIG MOGELIJkHEDEN IN ONZE HOOFDSTAD OM DE BELGISCHE HEDENDAAGSE kuNST TE LATEN BLOEIEN, Ik HOOP DAT DAAR VERANDERING IN kAN kOMEN. hou uW MAIlBox IN dE GATEN WANT lATER dIT jAAR oRGANISEERT ARTES poWEREd By SABAM EEN vISIE vAN EEN Expo dooR MARIE-jo lAfoNTAINE IN dE GRoTE hERTSTRAAT IN BRuSSEl.

hoofdredacteur christophe depreter / kern-/eindredactie Tania Ghyselinck / redactiecomité johan verminnen, claude Martin, christophe depreter, jérôme van Win, Tania Ghyselinck, Sylvie Godefroid, Marleen francois / werkten eveneens mee aan dit nummer laurent Michel, Tom dumarey, laurent Weinstein, Nicolas Roebben, Siegfried Bakelants, jerome van Win, hans van Goethem en Steven verhamme / vertalingen jens devogelaere, frédéric de vadder / herlezing jens devogelaere / lay out olagil / Druk en verdeling Symeta / foto’s illustraties © Thomas dhanens, Sultan Sushi, dimitri van Zeebroeck, Inge loyens, Skyline, vRT lies Willaert, Gazet van Antwerpen, Sabine de vos, Marie jo lafontaine © SABAM/2014, SABAM/TG, Muziekcentrum en SABAM/lp, SABAM/jS, Gert-jan debaets, Tinne Blommaert, dirk Wolf, hamilton lake, jan Stragier. verantwoordelijke uitgever : johan verminnen, Gedelegeerd bestuurder Coördinatie : Tania Ghyselinck, Aarlenstraat 75-77, 1040 Brussel – [email protected] burgerlijke Coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid sabaM.- Reg. Burg. venn. Brussel Nr. 6 -SABAM lid van cISAc - Aarlenstraat 75-77 - 1040 Brussel - BTWBE-0402.989.270 RpR Brussel - Website : www.sabam.be. Niets uit dit nummer mag opnieuw gepubliceerd worden zonder voorafgaande toestemming van de verantwoordelijke uitgever. coverfoto : felix van Groeningen © Thomas dhanens