Minisymposium
Woord van welkom
‘Meer maatschappelijke waarde met organisch afval’ Efteling - 24 oktober 2012
Pierre Vincent
Openingswoord dagvoorzitter
Biobased grondstoffen
Chantal Verspaille Directrice OVAM te Mechelen
David Strik Wageningen University
Hernieuwbare energie en chemicaliën uit organisch afval
Sectie Milieutechnologie
Dr.ir David Strik
Prof. Huub Rijnaarts
Prof. Cees Buisman
www.wageningenur.nl/ete 6
1
Lab en studenten
C.
WHO 2011
Hughes et al. 2003 Science 301
WEO 2011
2
Onze energiebronnen
Voldoende hernieuwbare bronnen
Source: Energy [R]evolution, Greenpeace, 2010
GFT & tuinafval Nederland
GFT inzameling kan verbeteren!
63.000.000 ton afval in Nederland 1.256.000 ton GFT in Nederland (CBS, 2010)
Composteringsinrichting
Active composting stage
3
668 kTon compost
Rol van recycle bedrijven
7 GFT-Biogasinstallatie in 2011
N ieuwe ontwikkelingen: -Vergis ting -Bioplastics -I nsec tenkweek -..................
4
Prognose biogasinstallaties
Wat kan je met biogas?
1.256.000 ton GFT 18% vergist 22.100.000 m3 biogas Auto in NL 15.000 km per jaar nu 71.236 auto’s op rijden 1% van 8 miljoen auto’s toekomst 405.000 auto’s 5 % van 8 miljoen auto’s
GFT is een biobased grondstof!
Biochemische route CxHZN
amine
Cx HZOy(OCHz)w
Petrochemische route
lignine
CxHZOy
olie/vet
biobasedeconomy.nl
CxHZN CxH y
CxH y
CxHzOyNSv eiwit
CxHZO
CxHZO
koolhydraten
Biomassa
Biologische bouwstenen
Bouwstenen
Fossiele grondstoffen
Waarde piramide
Waarde
Farmaceutische stoffen Fijnchemicaliën
Gezondheid Vezels Bulkchemicaliën (kunststoffen) Papier/karton Chemie Diervoer Voedsel
Voeding
Elektriciteit
Volume
Warmte Transportbrandstoffen Energie
Nutrienten kringlopen sluiten!
5
Plant Research
Food & Biobased Research
Industry
Nieuwe vergisting: ketenverlenging
Food Process Engineering food
Food Chemistry
Agro production
fine chemicals
Bio-Process Engineering
B I O M A S S
P R O D U C T S
Bio-Recovery Technology
bulk chemicals
fuel & energy
fibers & mate rials
Environment & Water Technology
Bio Molecular Sciences Plant Sciences
Agrotechnology & Food Sciences
Society/ Government
GFT kan worden omgezet in chemicaliën voor brandstof of verf
Nieuwe sanitatie
Ethanol CO2
Medium chain fatty acid p roduction
Digestate
Separation
Water
Water, Nutrients, Compost
black water
volume 0,5% 49,5% 50,0%
brown water urine grey water kitchen
washing laundry
rain water 10-10
32 huizen in Sneek vacuüm toiletten en black water pilot plant
Water hergebruik: nieuwe technologieën Micro pollutants Disinfection
biorotor
Ecosystem
sandfiltration
grey water
reuse (in house, agriculture)
helophyte
MBR
Micro pollutants Medicines Disinfection
Methane
kitchen waste
effluent
sludge
black water
Rem oval of salts
nutrient recovery
Rem oval of salts
Reuse in food and non-food agriculture
Valorisation anaerobic treatment
10-10
6
Stagiaireplaats aanbieden
Welke maatschappelijke meerwaarde kan organisch afval voor gemeenten hebben? Effect van innovatieve ontwikkelingen in de verwerking van uw organische afval?
Hoe zelf bijdragen aan deze groene kracht? Stage c oördinator D r.ir. D avid Strik
Milieutechnologie
Compost voor potgrond? Eigenschappen! Rob Scholman RHP – kenniscentrum voor substraten
www.wageningenur.nl/ete www.themabiobasedeconomy.wur.nl Email:
[email protected]
Compost voor teeltmedia
Minisymposium Efteling
Positioneren Kwalificeren
compost grondstof voor teeltmedia Kwantificeren 24 - 31 oktober 2012 – Rob Scholman - Hein Boon
42
7
…even voorstellen: Tuinbouw
NL
43
Ultimate goal
44
…even voorstellen:
Eisen aan teeltmedium
RHP
•Onderzoek en kennis
•funtioneel •Advies
•constant en voorspelbaar
•Keurmerk
•betrouwbaar! 45
Samenwerking
46
Keurmerk
• 65 deelnemers (wereldwijd)
• Grondstoffen en teeltmedia
• 65% NL, 35 % internationaal
• Voldoen aan specificaties
• 350+ locaties
• Nadruk op beheersing van fytosanitaire risico’s
• Collectief onderzoek;
Voorkomen van problemen voor plant en klant!
– jaarlijks programma – praktisch toepasbaar 47
48
8
Onkruiden
Schimmels (plantparasitair) Knolvoet
Perceel raakt voor lange tijd geïnfecteerd
49
50
Schimmel (niet plant-parasitair)
Aaltjes Bladaaltjes - Hosta
Wortelknobbelaaltje - tomaat
51
52
RHP keurmerk
Humaanpathogenen
RHP Product certification scheme •Beheersing kwaliteit in de keten •Producteigenschappen •Normen •Bemonstering, analyses en beoordeling
53
54
9
Veengrondstoffen
55
Nieuwe grondstoffen
56
Gecertificeerde grondstoffen
Kokosgruis en -vezel
+
+
Groencompost
+
+
+
+ +
+
Schors 57
Ultimate goal
Eisen aan teeltmedium
58
Kwalificeren compost levering voedingselementen
•funtioneel •constant en voorspelbaar
basis voor goed bodemleven
buffering van vocht
positie compost kan beter! ... nadelen versus voordelen …
•betrouwbaar! hoog Na + Cl variabel
59
gewicht
ziektewerendheid niet reproduceerbaar 60
10
kwalificeren
Productmonitor Tuinaarde
• Compost heeft goede eigenschappen, maar kent ook beperkingen • Toepassing in een mengsel max 20%, vaak minder • Projectgroep – Compost producenten (grondstof) – Gebruikers (producenten teeltmedia) – RHP 61
kwantificeren
62
Teeltmedia grondstoffen in EU 13 (miljoen m³)
26,8
2,3
3,1 1,8
0,64 Peat Veen
77 %
Other Org. Kokos, org. houtvezel
5%
Org. Schors, co mpost Composts
9%
Mineralemat. prod Min.
voorgevormd Pre-shaped
7%
63
2%
64
perspectief 4.000.000 m3 RHP Horticulture 1.000.000 m3 RHP Consumer 75.000 m3 compost = 1,5% groei aandeel compost naar 10%? actie nodig! 9,1
D
5,3
I
4,0
NL
3,3
3,1
UK F
P
E
B
S
Fi
1.Kwaliteit en eigenschappen 2.Regelmaat en betrouwbaarheid
Ire DK A
65
66
11
Wat kunt u doen?
Grondstof voor teeltmedia
• Aanbieders van organische reststromen: – Kwaliteit leidend, (aanbesteding)prijs is volgend?
• Wijze van inzameling – Zo zuiver mogelijk inzamelen (tuinafval, groen en snoeihout) – Wat niet verontreinigd is hoeft ook niet te worden schoongemaakt
• Transparantie: leveren eindproduct onder keurmerk
67
68
Groengas als brandstof voor mobiliteit
Duurzame mobiliteit: rijden op je eigen afval Erik Kemink CNG Net
Erik Kemink Kaatsheuvel, 24 oktober 2012
Waarom groengas als brandstof voor mobiliteit?
70
Voordelig
• Voordelig • Schoon en duurzaam • Stil
Verb ruik Volkswag en Passat ecofuel. Brandstofprijzen 1 septemb er 2012
12
Schoon en duurzaam
Schoon en duurzaam NOx emissies Europa
• Luchtkwaliteit in steden; gezonde leefomgeving • Klimaatopwarming • Beperken gebruik fossiele energie/brandstof
verkeer industrie consument landbouw bouw
Schoon en duurzaam
67% 22% 5% 3% 3%
Schoon en duurzaam
emissies t.o.v. diesel 133%
99%
66%
33%
0%
• Groengas is de schoonste brandstof van ‘well to wheel’ • Groengas heeft t.o.v. traditionele brandstoffen: • 80 % CO 2 reductie t.o.v. van benzine • 95 % NOx reductie t.o.v. van diesel • nagenoeg geen uitstoot van roet en fijnstof
• Groengas blijft schoon zelfs na jaren intensief gebruik • Volledig duurzaam te produceren
Stil
Productie Groengas samenwerking Attero en CNG Net
• CNG voertuigen zijn stil • Piekgeluiden worden verminderd tijdens laden en lossen
13
Meer dan 100 tanklocaties in heel Nederland
Tanken in de praktijk 79
80
Groengas tankstation
10 tanklocaties in Noord-Brabant 81
Auto’s en bestelwagens
Wat kunt u doen? Gemeentelijk vervoer beoordelen op duurzaamheid • Eigen wagenpark • WMO / leerlingenvervoer • Taxi’s • Huisvuilwagens • Openbaar vervoer bussen
83
14
Wie gingen u voor? Si nds 2011 ri jden 40 taxi ’s het WMO vervoer in Haarlem op groengas
Wie gingen u voor? In de regio Arnhem-Nijmegen rijden va naf 2013 225 OV bussen op groengas
85
Si nds 2011 ri jden 115 ta xi’s het leerlingen vervoer in Rotterda m op groengas
Si nds 2008 ri jden dageli jks huis vuil wa gens in Ri jsenhoute.o. op groengas
86
Wie gingen u in Brabant voor? Vervoerservi ce van Driel in Oss rijdt sinds 2010 met 3 ta xi ’s op groengas
Gemeente Tilburg heeft een wa genpa rk va n 60 voertui gen op groengas
87
Discussie onder leiding van dagvoorzitter
88
Netwerkborrel met aansluitend een bezoek aan Aquanura Hartelijk dank voor uw bezoek en een goede reis naar huis!
15
