55-plussers in het S.M.A.K.?

55-plussers in het S.M.A.K.?

Naam Auteur: Studiejaar: Studierichting: Instelling: Datum:

Dominique Weemaes 3 Vrijetijdsmanagement Nationale Hogeschool voor Toerisme en Verkeer, Breda (NL) 2 juni 2003

Onderzoek: 55-plussers in het S.M.A.K.? , 2003

Inhoudsopgave Inleiding

blz. 2

Hoofdstuk 1. Onderzoeksopzet 1.1 De opdrachtgever 1.2 De aanleiding 1.3 Probleem analyse 1.4 Doelstellingen

blz. 3 blz. 3 blz. 3 blz. 4 blz. 5

Hoofdstuk 2. Resultaten uit het vooronderzoek 2.1 Resultaten literatuuronderzoek 2.1.1 Algemene trends en ontwikkelingen vrijetijdsindustrie 2.1.2 Algemene bevindingen 55-plussers 2.2 Manieren van doelgroep segmentatie 2.3 Resultaten diepte- interviews 2.3.1 Beschrijving van de publieksgroep 55-plussers 2.3.2 De (nieuwe) ouderen, trends en ontwikkelingen 2.3.3 Lifestyle beschrijving 2.3.4 55-plussers en de Gentse Cultuursector 2.3.5 Cultuur actief op cultuur passief? 2.4 Gerontologie toegepast op de culturele sector

blz. 6 blz. 6 blz. 6 blz. 6 blz. 8 blz. 9 blz. 9 blz. 9 blz. 10 blz. 12 blz. 13 blz. 14

Hoofdstuk 3. Activiteiten ontwikkeling voor 55-plussers 3.1 De Brug rondleiding 3.2 De vormingsfase 3.2.1 Vorming/ ontwikkeling initiatief 3.2.2 Vorming gidsen 3.2.3 Toegankelijkheid 3.3 Communicatiefase 3.3.1 Communicatie kanalen 3.3.2 Vorming van boodschap

blz. 17 blz. 17 blz. 18 blz. 18 blz. 20 blz. 20 blz. 21 blz. 21 blz. 22

Hoofdstuk 4. SWOT- analyse 4.1 Uitwerking SWOT 4.2 Confrontatie matrix 4.3 Strategie bepaling 4.4 Conclusies en aanbevelingen

blz. 23 blz. 23 blz. 26 blz. 27 blz. 29

Literatuurlijst

blz. 30

Bijlagen Bijlage 1: Diepte interviews Bijlage 2: Communicatie plan Brug rondleiding Bijlage 3: Nuttige adressen en communicatie kanalen

blz. 30 blz. 53 blz. 56 1

Auteur: Dominique Weemaes


Inleiding Het S.M.A.K. profileert zich als een museum met een lage drempel en een grote toegankelijkheid. Alhoewel het S.MA.K. een open houding aanneemt richting haar publiek is het een moeilijke taak om alle publieksgroepen te interesseren voor hedendaagse kunst. Om hierop in te spelen is de afdeling publiekswerking van het S.M.A.K. actief bezig met publiek verruimende projecten. Vorig jaar hebben de diensten publiekswerking van het S.M.A.K. en het Museum voor Schone Kunsten een initiatief uitgewerkt. Het initiatief “de brug rondleiding” is in eerste instantie ontwikkeld voor jongeren. Toen er een variant van dit aanbod werd aangeboden tijdens de Gentse seniorenweek bleek het initiatief goed aan te slaan. Dit was voor het S.MA.K. de aanleiding om meer senioren aan te trekken. Het S.M.A.K. wil zich daarom verdiepen op welke manier ze 55-plussers kunnen aantrekken. Dit onderzoeksrapport speelt op de perceptie, wensen en behoeften van 55-plussers ten aanzien van het culturele product. In dit rapport vindt u een uitgebreide omschrijving deze publieksgroep via diverse invalshoeken. Daarnaast probeer ik u als lezer inzicht te verschaffen in verantwoorde activiteiten ontwikkeling voor 55-plussers. Vervolgens gaat het rapport in op mogelijkheden die leiden tot een open en gerichte communicatie met de publieksgroep 55plussers. Tot slot zal er aandacht geschonken worden aan mogelijke ontwikkelingsstrategieën die moeten leiden tot een bezoekers toename van de publieksgroep 55-plussers in het S.M.A.K. Daarbij wil ik van de gelegenheid gebruik maken om iedereen die een bijdrage geleverd heeft aan dit onderzoek te bedanken. Veel leesplezier toegewenst.

2 Auteur: Dominique Weemaes


Hoofdstuk 1 De onderzoeksopzet 1.1 De opdrachtgever Het stedelijk museum voor actuele kunst heeft sinds 3 jaar een nieuwe locatie die gesitueerd is aan het Citadel park in Gent. De collectie van het museum geeft een beeld van de ontwikkelingen in de actuele kunsten van 1945 tot heden, zo ook de kunst uit eigen regio. Naast de vaste collectie heeft het S.MA.K. doorgaans ook wisselende tentoonstellingen van bekende en minder bekende kunstenaars. Het probeert steeds om - naast de tentoonstellingsdynamiek - een aantal sleutelwerken permanent in de verzameling op te stellen. Het S.M.A.K. probeert haar aanbod bereikbaar en interessant te maken voor een breed publiek. In het huidige aanbod zijn reeds verschillende typen rondleidingen en workshops opgenomen die zorgen voor een duidelijke omkadering van het kernaanbod. Daaruit vloeien weer verschillende initiatieven voort naar specifieke doelgroepen. Omdat de locatie van het S.M.A.K. zich uitstekend leent als locatie voor evenementen worden er in de avonduren regelmatig evenementen en recepties georganiseerd. Het S.M.A.K. is reeds uitgegroeid tot een middelgrote instelling met een internationale bekendheid en allure. Tijdens mijn stage heb ik dit onderzoek uitgevoerd in opdracht van de afdeling publiekswerking. De dienst publiekswerking van het S.M.A.K. wil, via een gedifferentieerde en projectmatige aanpak, een heterogeen publiek bereiken en ontwikkelt hiervoor i.s.m. VZW Kunstatelier een aanbod zowel voor individuele bezoekers als voor groepen.

1.2 De aanleiding 3 Auteur: Dominique Weemaes


Ieder jaar wordt er in Gent de seniorenweek georganiseerd waarin een aantal culturele actoren bijzondere activiteiten organiseren voor senioren. Voor de seniorenweek hebben het S.M.A.K. en het Museum voor Schone Kunsten samengewerkt. Het resultaat was een gecombineerde rondleiding tussen de beide musea waarbij 55-plussers en hun kleinkinderen waren uitgenodigd. Daarnaast werd er ook een workshop gehouden waarvan de resultaten werden tentoongesteld in een senioren buurthuis. Door de positieve reactie van de deelnemers is men gaan inzien dat het belangrijk is om elke publieksgroep op een juiste manier te benaderen. We zien het dan ook als onze taak om meer inzicht te krijgen in de publieksgroep 55–plussers om uiteindelijk een activiteit uit te werken die in het vaste aanbod kan worden opgenomen. Uit het publieksonderzoek voor podia en musea (Letty Ranshuysen, 2002) bleek dat er weinig 55-plussers naar het S.M.A.K. kwamen. Uit dit onderzoek kan worden afgeleid dat 11,4% van de bezoekers in de leeftijdscategorie 55-64 jaar kan worden geplaatst. In de leeftijdscategorie 65-79 jarigen zakt het percentuele bezoekersaantal tot een dieptepunt van 4,5%. Dit was voor de afdeling publiekswerking de aanleiding om specifieke acties te ondernemen om 55-plussers te bereiken. Tevens wordt het aantrekken van moeilijke doelgroepen als een belangrijk item gezien op de agenda. In het beleidsplan van het S.M.A.K., de stad Gent en de Vlaamse overheid komt dit steeds duidelijk naar voren. 1.3 Probleem analyse Om het probleem duidelijk te definiëren worden hieronder verschillende vragen gesteld om zo alle deelaspecten van het probleem aan bod te laten komen Wat is het probleem? In de leeftijdsopbouw van de bezoekers van het S.M.A.K. is er een duidelijke daling bij de bezoekers tussen de 55 en 64 jaar te zien, met een participatiegraad van 11,4% in 2001. De bezoekers tussen de 65 en 79 jaar zijn nog minder vertegenwoordigd, met een participatiegraad van 4,5% in 2001 (Bron: Publieksonderzoek in de Vlaamse musea, Letty Ranshuyzen). Gezien het belang van deze alsmaar groter wordende groep is het ook belangrijk dat het S.M.A.K. hier op een verantwoorde manier op in speelt. Via de huidige communicatiekanalen bereikt het S.M.A.K. een grote groep mensen die zich kunnen meten aan het huidige aanbod. Daarnaast zijn er ook publieksgroepen die op dit moment nog onvoldoende vertegenwoordigd zijn, te weten: allochtonen en 55-plussers. Dit onderzoeksrapport richt zich op 55-plussers. Ondanks het feit dat het S.M.A.K. tal van mogelijkheden biedt blijven de meeste 55-plussers te terughoudend om een bezoek te brengen aan het S.M.A.K., dit terwijl er tal van mogelijkheden zijn om ze te ontvangen en te bedienen. Waarom is dit een probleem? Het S.M.A.K. is een overheidsinstelling, dit verplicht hen om cultuurparticipatie te bevorderen. Samenhang van omgevingsfactoren? We leven in een sterk veranderende maatschappij waarin mensen elkaar niet meer nodig hebben om te overleven. Dit hebben we te danken aan onze welvaart gecombineerd met invloeden van 4 Auteur: Dominique Weemaes


buitenaf. Vrijetijd is in toenemende mate belangrijk geworden, het aanbod stijgt jaarlijks. De mensen die van dit aanbod gebruik maken moeten dus keuzes gaan maken, door deze keuzevrijheid wordt men ook steeds kritischer. Oorzaken van het probleem? Sinds enkele jaren is de publieksgroep 55-plussers in een hoog tempo aan het groeien. De hedendaagse marketeers kunnen met moeite grip krijgen op deze publieksgroep, laat staan dat de culturele sector zich bezighield met specifieke marketing uitgekristalliseerd naar verschillende publieksgroepen. 55-plussers voelen zich minder aangetrokken tot het aanbod van het S.M.A.K.. Ze herkennen zich niet in het huidige aanbod en weten vaak niet wat ze kunnen verwachten, dit heeft een drempel verhogend effect op hen. Daarnaast wordt er te weinig rekening gehouden met hun eisen en wensen. In de culturele sector wordt het belang van gerichte marketing activiteiten in toenemende mate erkend, dit zal voor de toekomst nieuwe wegen gaan openen om het museumpubliek te verruimen. Probleemstellingen - Welke 55-plussers participeren in de culturele sector? - Is de publieksgroep 55-plussers op te delen in verschillende segmenten? - Waar moet een activiteit voor 55-plussers aan voldoen? - Wat missen 55-plussers in het huidige aanbod van het S.M.A.K.? - Via welke communicatiekanalen kunnen we de publieksgroep 55-plussers bereiken? - Waar moet een communicatie boodschap voor 55-plussers aan voldoen? - Waar gaan zij naar op zoek om hun vrije tijd in te delen? Conclusie probleemanalyse Sinds enkele jaren wordt er steeds meer media aandacht aan de publieksgroep 55-plussers besteed en zien velen in dat deze publieksgroep een zeer voorname markt gaat vormen in de nabije toekomst. Het is echter zo dat men op kwalitatieve informatie over deze publieksgroep achterblijft. Voor de culturele actoren is ´publieksverruiming´ een hot item gezien het feit dat men daar in het verleden weinig aandacht voor had. Door het verzamelen van relevante informatie kan er een duidelijker beeld geschetst worden van 55-plussers en hun behoeften op vrijetijdsvlak. Deze gegevens kunnen op hun beurt weer worden toegepast op de culturele sector. Tevens blijkt dat er nog veel culturele instellingen zijn die geen of weinig ervaring hebben met het vormen van activiteiten voor 55-plussers. Hier zal binnen dit rapport dieper op ingegaan worden. Ook worden er grote vraagtekens gesteld als het gaat om de communicatiekanalen, communicatie stijlen en communicatievormen die het beste kunnen worden toegepast om de publieksgroep 55-plussers te bereiken. Het vervolg van dit rapport zal uitkomst bieden op deze vragen 1.4 Doelstellingen Allereerst staat de hoofddoelstelling omschreven die wordt bekrachtigd door de subdoelstellingen. De hoofddoelstelling zodanig vormgegeven dat hij in de praktijk te controleren is. Hij voldoet aan de SMART eis die hieronder beschreven staat. SMART staat voor: Specifiek, duidelijk gedefinieerd. 5 Auteur: Dominique Weemaes


Meetbaar, uit te drukken in een meetbare eenheid. Acceptabel, zowel voor de organisatie als de onderzoeker Realistisch, de doelstelling moet realiseerbaar zijn. Tijdsgebonden, de factor tijd, de periode waarbinnen realisatie van de doelstellingen wordt overeengekomen De hoofddoelstelling voldoet aan de SMART eisen. Hoofddoelstelling: Het realiseren van een stijging van 5% in het aantal museumbezoeken van 55plussers in 2004 ten opzichte van 2002, zowel groepen als individuen. Sub- doelstellingen: Marketing niveau - Het inhoudelijk verbeteren van het huidige aanbod of het creëren van een nieuw aanbod voor deze publieksgroep - Het vergroten van de kwalitatieve kennis over de publieksgroep 55-plussers uitgekristalliseerd in diverse subgroepen Communicatie niveau - Communicatie vertrekkende uit de culturele sector naar de publieksgroep 55-plussers verbeteren en stimuleren

Hoofdstuk 2 Resultaten uit vooronderzoek 2.1 Resultaten Literatuuronderzoek Binnen het vooronderzoek heb ik mij verdiept in websites, artikelen, literatuur en onderzoeken die verband houden met de publieksgroep 55-plussers en hun cultuur. Daarnaast heb ik een achttal interviews afgenomen bij verschillende instanties die direct en indirect veel te maken hebben met 55-plussers. De ervaring van deze mensen geeft een toegevoegde waarde aan dit onderzoek. 2.1.1 Algemene trends & ontwikkelingen in de vrijetijdsindustrie (Culturele Sector): De stad als merk: “De regie van een unieke beleving” , Het creëren van een virtueel museum waarin alle activiteiten, tentoonstellingen en andere evenementen met elkaar in verbinding staan Vrijetijd werkt als energie: Ontplooien van creativiteit - sociale interactie- culturele verrijking Vrijetijdsaanbieders die de dezelfde visie en doelstellingen hebben werken in toenemende mate met elkaar samen Toenemende vraag naar diversiteit in het aanbod Aandacht voor kwaliteit en milieu Toenemende mobiliteit en mobiliteitsproblemen door overbelasting van onze infrastructuur 6 Auteur: Dominique Weemaes


Individualisering Het betrekken van de burgers en bezoekers bij de vrijetijdsontwikkeling van een stad De culturele sector past in toenemende mate marketingtechnieken toe teneinde nieuwe bezoekers te werven (Bron: Het thuis in de stad Project, H. Mommaas) 2.1.2 Algemene bevindingen 55-plussers Extreem rechts heeft grote aantrekkingskracht op senioren (Bron: www.seniorenplanet.be) 55-plussers hebben relatief veel geld en veel vrijetijd (Bron: Het thuis in de stad project) Snel toenemende veroudering van de bevolking (Bron: Het thuis in de stad project) Toenemende betrokkenheid van senioren bij het plaatselijke cultuurbeleid De moderne 55-plusser staat midden in het leven (Bron: www.seniorennet.be) 55-plussers zijn bereid om allerlei zaken bij te leren zoals: omgang met de pc, talen, beleggen (Bron: www.seniorennet.be) Stellen hoge eisen aan comfort, prijs en kwaliteit (Bron: www.seniorennet.be) Senioren ondernemen zelfstandig activiteiten en gaan vaker verder van huis op vakantie (Bron: www.seniorennet.be) Vlaamse overheid pleit voor behoud en uitbreiding van het sociaal cultureel werk voor ouderen, steun van alle overheidsniveaus (Bron: CVP bulletin) Negatieve en onjuiste beeldvorming van senioren in de media leid ertoe dat senioren zich niet serieus genomen voelen en bijgevolg een negatief beeld hebben van de media (Bron: CVP bulletin) De senioren willen samen met de andere generaties een zinvolle en richtinggevende rol blijven spelen in de samenleving en in de samenlevingsopbouw (Bron: CVP bulletin)

Vereenzaming van alleenstaande senioren is een belangrijk gegeven in deze samenleving Het is aan de overheid en media om de plaats in de maatschappij van de senioren op een voetstuk te zetten. De senioren zelf kunnen dit probleem niet alleen aanpakken Ouderen profileren zich terecht en steeds meer als een levendig en volwaardig onderdeel van de samenleving Een transsectorale aanpak van vrijetijdsactiviteiten is zich steeds verder aan het ontwikkelen, ook bij senioren verenigingen worden samenwerkingen met de meest uiteenlopende vrijetijdsaanbieders aangemoedigd en gesteund door de Vlaamse overheid. Het ontwikkelen van gebruiksvriendelijke informatie kan ervoor zorgen dat ouderen zich meer aangesproken voelen tot een bepaald product Actuele kunst tentoonstellen in rusthuizen kan stimulerend werken (Bron: Info ouderenweek 2002) 7



ICT- markt voor 55-plussers is ‘booming’, De markt van senioren internet gebruikers in Nederland zal binnen 2 jaar met 60 % gaan toenemen (Bron: Press Release Netherlands Platform Older People and Europe) De nieuwe senioren (50 tot 55 jaar) beleven nu hun ‘best age’ (Bron: Parool, 31 december 2001) Een moderne senior hecht veel waarde aan persoonlijke aandacht en service, iets waar de moderne consumptiemaatschappij niet op is ingesteld (Bron: Parool, 31 december 2001) Ouderen staan net zo actief in de maatschappij als jongere consumenten, ze delen dezelfde hobbies (Bron: Nieuws Tribune, 17 januari 2002) De nieuwe senioren (babyboomers) zijn actief, kritisch hebben vast omlijnde plannen en genoeg geld te verteren (Bron: Dagblad van Almere, 26 november 2002) Senioren kunnen zichzelf niet herkennen in de huidige media (Bron: Reclameweek, 19 december 2001) Uit onderzoek blijkt dat senioren niet houden van klein lettergebruik, kleur op kleur drukwerk, harde muziek en snelle beeldwisselingen in de media (Bron: eindverslag marktdagen voor senioren bij centra voor de kunsten, 1999) In communicatie naar senioren toe moeten hun interessegebieden centraal staan niet hun leeftijd (Bron: PLUS magazine, visie) De ondergrens van de senioren leeftijd bedraagt 55 jaar Senioren besteden meer tijd aan mediaconsumptie dan jongeren Mediagebruik senioren: 1. televisie, 2. radio, 3, krant TV1 en VTM scoren het beste bij de 55- plussers Programmacategorieën als nieuws, soaps en komedies scoren het beste Vooral het nieuwsblad en ook het Laatste Nieuws worden veel gelezen door de senioren. Senioren uit de hogere milieus verkiezen print media boven tv Senioren komen als personage slecht in 6% van de advertenties voor (scriptie senioren en media,1999-2000, RUG)

2.2 Manieren van doelgroep segmentatie Via doelgroep segmentatie kan een heterogene publieksgroep worden opgedeeld worden in diverse subgroepen die onderling specifieke kenmerken bezitten. De doelgroep 55-plussers is een heterogene publieksgroep die via diverse segmentatie modellen kan worden opgedeeld Model 1, algemene criteria voor de vrijetijdssector: • mensen met geld en vrije tijd • mensen met weinig geld en vrije tijd • mensen met geld en weinig vrije tijd • mensen met weinig geld en weinig vrije tijd (Bron: reader evenementen, NHTV) Model 2: 8 Auteur: Dominique Weemaes


Huidige senioren: Consumenten in de leeftijdsgroep 60 jaar en ouder, opgegroeid met de 2de wereldoorlog, spaarzaamheid en groeiende welvaart en de opbouw van de sociale verzorgingsstaat Babyboomers: De generatie tussen 40-60 jaar, opgegroeid met de groeiende welvaart; de hippiecultuur en het verzet tegen de maatschappelijke structuren Opmerking: De babyboom generatie trekt het toekomstige consumentengedrag; over 5 jaar maken deze ruim 30% van de bevolking uit. Belangrijkste kenmerken: relatief hoge welvaart, houden van comfort, kwaliteit en gewin. (Bron: www.motivaction.nl/media) Model 3: Indeling van de seniorenmarkt in de Verenigde Staten: Severely impaired: ouderen die verzorging nodig hebben in een bejaarden of ziekenhuis Mildly impaired: ouderen die goed functioneren, maar enkele gebreken hebben Well elderly: ouderen die gezond zijn maar zich niet bezighouden met gezondheid Healthseekers:ouderen die vitaal en gezond zijn en er alles aan doen om dit te blijven (Bron: rapport senioren, RUG) Model 4: Indeling senioren markt volgens het Amsterdamse onderzoeksbureau genaamd Motivaction De Vooroorlogse generatie De stille generatie De protestgeneratie

(1910-1929) (1930-1945) (1946-1954)

(Bron: www.motivaction.nl)

België Mannen Vrouwen

Totaal

1 195 015 1 537 991 2 733 906 aantal 55plussers 689 631 1 007 822 1 697 453 aantal 65plussers 46471 135 785 182 256 aantal 85plussers (Bron: Bevolkingsstatistieken van het NIS, 1999)

Oost- Vlaanderen Mannen Vrouwen Totaal 165 866

207 915

373 781

94 696

134 523

229 219

7 097

18 308

25 405



2.3 Resultaten diepte interviews 2.3.1 Beschrijving van de publieksgroep 55-plussers De nieuwe senioren (50-55 jaar) beleven nu hun ‘Best Age’. De moderne 55-plussers staan midden in het leven. Binnen 5 jaar vormen ze samen 33,3% van de Belgische bevolking, en worden ze daarmee de grootste publieksgroep van België. In tegenstelling tot vroeger zijn de senioren veel actiever en zelfstandiger, gezonder en dynamischer geworden. Om die reden is hun deelname binnen het vrijetijdssegment fors toegenomen. 2.3.2 -

De (nieuwe) ouderen, trends en ontwikkelingen toename mobiliteit, vooral ook onder de vrouwelijke ouderen toename individualisering bredere interesse 55-plussers zijn bewust bezig met hun gezondheid verdere vergrijzing van de bevolking die teweeg wordt gebracht door de enorme geboortegolf na de 2de wereldoorlog, tussen 1945 en 1965 (babyboom) toename internet gebruik onder 55-plussers de huidige 55- plusser heeft een druk en actief leven toename sport en beweging (1.fietsen, 2. wandelen, 3. dansen, 4. petanque) veel meer vrijetijdsmogelijkheden dan vroeger, tevens is het aanbod toegankelijker mensen tussen de 50 en 70 jaar bevinden zich in de sandwich generatie. Ze zorgen zowel voor hun kinderen als ouders en zijn heel erg bewust met hun gezondheid bezig totale omkanteling in het imago van 55-plussers, van passieve zorg behoevende mensen naar hele actieve dynamische en gezonde mensen

2.3.3 Lifestyle beschrijving We kunnen de ouderen niet als een homogene groep voorstellen. Ze zijn wel degelijk een heterogene groep. Zo zijn er enerzijds de actieve, jonge en dynamische 55-plussers die geboren zijn net na de 2de wereldoorlog en anderzijds de 69-plussers die de oorlog hebben meegemaakt en ook de nasleep van deze oorlog hebben gekend. Het zijn 2 groepen binnen hetzelfde segment die totaal verschillend zijn. Iedere groep heeft andere kenmerken, normen en waarden. Om tot een goede aanpak te komen in het vormen van een aanbod is het dus voornaam om de verschillende subgroepen beter te leren kennen. In de onderstaande lifestyle- beschrijving gaat het rapport in op de normen, waarden en behoefte patroon van de publieksgroep 55-plussers, toegepast op de culturele sector.

Verklaring keuze segmentatie methode Voor dit plan gebruiken we de segmentatiemethode van Motivaction omdat deze het beste te gebruiken is voor de uiteenzetting van de lifestyle beschrijvingen. Bij deze segmentatie 10 Auteur: Dominique Weemaes


methode wordt de publieksgroep senioren ingedeeld in de vooroorlogse generatie, de stille generatie en de protest generatie. De Vooroorlogse generatie (1910-1929) Hun leven is getekend door de oorlog die een schaduw over deze generatie heeft gebracht. De jongste senioren die tot deze generatie behoren zijn nu minstens 74 jaar. Met een heel leven achter zich hebben ze veel ervaring. Doordat ze tijdens de oorlogsjaren niet dezelfde scholingskansen hadden als die men nu heeft, waren ze vaak genoodzaakt om op hele jonge leeftijd te gaan werken. Aangezien de gezinnen vaak groot waren in die tijd was er niet veel geld voor het ondernemen van vrijetijdsactiviteiten en was men al helemaal niet met cultuur bezig. Zolang men nog in het ouderlijk huis woonde, was het in veel gevallen de gewoonte om het verdiende geld uit de fabriek af te staan aan de ouders. In die tijd was genieten van het leven iets wat enkel was weggelegd voor de elite. Doordat men in de jeugd geen gevarieerd sociaal leven had en weinig hobby’s zien we dat deze generatie geen behoefte heeft aan culturele activiteiten en uitdagende vormen van vrijetijdsbesteding. Verder kunnen ze de hedendaagse ontwikkelingen niet meer volgen. Doordat ze niet actief zijn, worden ze sneller oud en zorgbehoevend. Ze zijn niet mondiaal ingesteld en gaan niet veel op vakantie. Door hun beperkte participatie in vrijetijdsactiviteiten houden ze zich vast aan tradities en herkenbare activiteiten. Ze zijn vaker lid van een politiek getinte vereniging of verbond. Kenmerken: - hebben relatief minder geld te besteden dan jongere senioren - minder mobiel - behoefte aan nieuwe kennis door beperkte scholingskansen in het verleden - ondernemen van activiteiten binnen eigen regio - gehoor en zicht gaan snel achteruit - hebben behoefte aan meer rust momenten op een dag - hollen achter de feiten aan, kunnen de huidige maatschappij niet meer bijbenen - prefereren om activiteiten te ondernemen in groepsverband - houden vast aan tradities en herkenbare activiteiten - hebben relatief minder interesse in het culturele aanbod - zijn voorzichtig in het ondernemen van activiteiten

De stille generatie (geboren tussen 1930-1945) De grootste groep van hen heeft de oorlog nog meegemaakt. De personen binnen deze generatie die na 1940 geboren zijn, hebben meer scholing gehad dan hun voorgangers. Na de oorlog was deze generatie actief betrokken bij de wederopbouw. Ze hebben hun kapitaal vanaf nul moeten opbouwen en hard moeten werken voor hetgeen ze nu bezitten. Ze gunnen zichzelf meer vrijetijd en hebben al geleerd om van het leven te genieten. Daarbij hebben ze kunnen profiteren van de economische groei in de jaren zestig. Ze staan al meer open voor nieuwe ervaringen en ondernemen zelf al steeds meer. Daarbij is het wel zo dat ze zich hoofdzakelijk interesseren voor populaire cultuur waarbij je moet denken aan een bezoek van een stad, bioscoop en een bezoek aan een attractiepark. Dit heeft te maken met het feit dat deze groep nog relatief weinig scholing heeft gehad. 11 Auteur: Dominique Weemaes


De protestgeneratie (geboren tussen 1946-1954) Ze zijn nostalgisch naar hun jeugdjaren en zijn dan ook gevoelig voor alles wat hen hieraan herinnert. Ze hebben goede opleidingsmogelijkheden gehad omdat men de noodzaak van goede educatie ging inzien. Deze generatie heeft mei ’68 door hun aderen voelen stromen. Toen kwamen studenten en hippies in opstand tegen de gevestigde orde waarin alle conservatieve gedachten werden ondergraven. Het kon alleen nog maar beter gaan, dacht men. Toen in het begin van de jaren tachtig de economie onder vuur kwam te liggen, zagen ze hun idealen aan diggelen geslagen en projecteerden ze hun ontgoocheling op hun eigen kinderen. Deze generatie hecht veel waarde aan luxe en comfort en ziet tevens in dat genieten een belangrijk levensaspect is.

-

-

Kenmerken: volledig zelfstandig zijn vaak nog professioneel actief zijn in veel gevallen al tweeverdieners geweest hebben een mondiale instelling en houden van reizen houden van service, comfort en luxe zijn egocentrisch en anarchistisch ingesteld bewust bezig met gezondheid mondige consument toename individualisering zap gedrag binnen hun vrijetijdsbesteding hebben relatief veel geld te besteden brede interesse het gehoor en het zicht kan al wat slechter zijn het volgen van nieuwe ontwikkelingen mondiaal ingesteld ondernemen activiteiten meestal individueel en soms in groep nieuwe senior: assertief, jong, zelfzeker, betrokken in de samenleving en heeft een hoger kennis niveau



2.3.4 55-plussers en de Gentse cultuursector Gent behoort tot de belangrijkste cultuursteden van België. Senioren vormen een sterk groeiend potentieel. Aangezien hun toegenomen vrije tijd gepaard gaat met een hoger opleidingsniveau en frequente uithuizigheid gaan 55-plussers zich steeds meer voor het culturele aanbod interesseren. Oudere senioren kunnen moeilijk hun gading vinden in het huidige aanbod dat gericht is op een jong, dynamisch en hip publiek. Vooral musea en theaters hebben moeite om senioren te bereiken. Slechts 13% waagt zich aan een theaterbezoek en 18,8% bezoekt wel eens een museum. Het S.M.A.K. wordt in veel gevallen niet gesmaakt door 55-plussers. Dit heeft te maken met het feit dat ze niet bekend zijn met actuele kunst, wat maakt dat ze er niet voor open staan. De normen, waarden en opvattingen van 55-plussers liggen verankerd in het verleden. Hierdoor is het extra moeilijk om actuele kunst over te brengen op 55-plussers zonder voorkennis. In veel culturele instellingen krijgen 55-plussers bij het tonen van de plus-3 pas al een ticket tegen een gereduceerd tarief. Dit is in het S.MA.K. ook reeds het geval. Vooral na de 65-jarige leeftijd lijkt het aantal museumbezoekers veel sterker terug te lopen dan in Nederland. De 65-plussers die wel aan cultuur doen, ondernemen activiteiten in groepsverband via een club of vereniging. Patroon in cultuurparticipatie senioren stad Gent - tentoonstellingen in kunsthal St.Pieter worden veelvuldig bezocht door senioren (Titanic, zakenmannen/ zakenvrouwen, Keizer Karel) - Het MIAT en het huis van Alijn zijn de populairste musea in Gent voor 65-plussers - Het filmfestival in Gent wordt druk bezocht door 55-plussers - De Gentse senioren week waarin verschillende culturele actoren een speciaal programma voor senioren aanbieden - Het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst en het Museum voor Schone Kunsten werken nu samen in een initiatief voor 55-plussers, genaamd ‘De Brug rondleiding’. Het initiatief is afgestemd op de wensen van de senior (hier komen we nog op terug in dit rapport)



2.3.5 Cultuuractief of cultuurpassief In het onderzoek voor een potentieel nieuw stadsmuseum in Gent geven senioren hun visie over wat zij verstaan onder cultuuractieve en cultuurpassieve 55-plussers. cultuuractieve 55-plussers zijn “intellectueel actief en geïnteresseerd” en hebben positieve associaties bij het begrip museum, zoals: - Een leerrijke omgeving - Een ontdekkingstocht - Op een ontspannen manier informatie opdoen - Nostalgie en bezinning - Reizen door de tijd - Bekende kunstenaars - Veelzijdigheid van thema’s cultuurpassieve 55-plussers zijn vaak minder mobiel en hebben minder interesse in hetgeen een museum te bieden heeft. Ze hebben meer negatieve associaties zoals: - Saaie bedoening met doffe kamers - Een vermoeiende omgeving - Niet voor ouderen, want het publiek is te jong en te geleerd - Vaak moeilijk te bereiken - Biedt geen mogelijkheid tot contact met anderen - Slecht leesbare teksten - Hoge entreeprijzen (Bron:Een nieuw stadsmuseum voor Gent, 2003, Letty Ranshuysen)



2.4 Gerontologie toegepast op de culturele sector Agogie = strikt gezien leiden, begeleiden De gerontologie en meer bepaald de sociale gerontologie bestudeert naast de maatschappelijke en sociale plaats van de ouderen als groep ook de sociale en psychologische kenmerken van het ouder wordende individu zelf. Dit vormt voor dit rapport een interessante invalshoek om dit proces beter te begrijpen waardoor het behoefte patroon van deze groep duidelijker wordt. Benaderingen: - omgaan met ouderen - vormingswerk met ouderen

Inzicht om tot een open communicatie met ouderen te komen Ouderen vormen in eerste instantie een belangrijke groep omdat deze omvangrijk is en groeiende. Onze gemeenschap evolueert immers naar een gemeenschap waar ruim één op de drie een zestigplusser zal zijn. Naast het feit dat ze talrijk zijn hebben ze een heel leven van ervaring, kennis en wijsheid opgebouwd. Daar kunnen we gewoon niet aan voorbij gaan (Geerts & Messelis, 2000). Oudereneducatie: weggelegd voor een kleine groep van ouderen? Men moet er rekening mee houden dat veel ouderen in het verleden niet de kans kregen om optimaal van het educatieve aanbod gebruik te maken. Uit onderzoek (vrij naar H. Hinnekint, 2001) is namelijk gebleken dat zij die in hun jeugd het meest onderwijs konden genieten en/of in de loop van het leven het meest werden uitgedaagd om te blijven leren, de groep is die op latere leeftijd het meest gebruik maakt van het bestaande aanbod. Voor hen is het dus evident om zichzelf te verrijken met kennis en informatie. We dienen echter ook alert te blijven t.o.v. ouderen voor wie dit minder evident is. Ook de culturele sector kan een belangrijke bijdrage leveren aan deze nog steeds onderbediende groep. Het vormen van activiteiten voor ouderen Het belang van het opzetten van een vormingstraject. Tal van ouderenorganisaties en vormingsinstellingen organiseren geregeld vormingsmomenten voor ouderen waarbij het aanbodsgericht werken nog steeds de bovenhand neemt. Er bestaat echter een behoefte aan vormingsactiviteiten op maat. Dit is anderzijds ook mogelijk door het bestaande aanbod 15 Auteur: Dominique Weemaes


dusdanig om te buigen tot een activiteit voor ouderen. Voor het vormen of ombuigen van een activiteit is het belangrijk om het VTO- traject (vorming, training en opleiding) te doorlopen, dit traject bestaat uit een voor-, een uitvoerings en een natraject. Dit traject lichten we toe.

Het voortraject Het voortraject bestaat uit een behoeften of een probleemanalyse, formuleren van VTOdoelen, programma-ontwikkeling, transfer en evaluatieplan. Pre-senioren of “gezonde genieters”

55-65 jarigen

Jong-senioren of “gezonde zijlijners”

66-75 jarigen

Bedaagde-senioren Of de “zich terugtrekkende generatie” Hoogbejaarden of De “kluizenaars”

76-85 jarigen

86+

Zij leren om bij te blijven

Zijn vooral geïnteresseerd in consumptie/ economie, gebruik van media en technologie, vrijetijdsbesteding, sport en reizen Zij leren om iets in te Zijn vooral geïnteresseerd in cultuur halen of om hun (levens)kunst, gezin/ familie, cultuur te verrijken vrijetijdsbesteding, sport, reizen en maatschappelijke participatie Zij leren om Zij tonen vooral belangstelling voor kwalitatief te gezondheid en gezondheidszorg, overleven huisvesting, zingeving/ levensperspectief Zij leren allicht nog in Geen sterke leerinteresse meer, tenzij functie van de allicht voor gezondheid en eindbalans gezondheidszorg, het opmaken van de eindbalans

(Leirman, 2000)

VTO-behoeften Zowel de VTO-behoeften als de wijze van leren veranderen naarmate mensen ouder worden. Leirman (2000) deelt de ouderen in vier generaties voor wat het leren (van ouderen) betreft, dit elk met hun eigen kenmerken en centrale leerpunten. Overzicht van de 5 verschillende leerbehoeften van ouderen (N.Rögels, 1994) - Transcendence needs: behoefte om zin te kunnen geven aan het leven; behoefte aan levensbeschouwing. - Copying needs:

behoefte aan vaardigheden om te kunnen overleven; behoefte om je bestaan te kunnen organiseren; behoefte om je te kunnen aanpassen aan veranderingen. 16



- Expressive needs

behoefte om eigen mogelijkheden uit te bouwen; behoefte om je uit te drukken;je in allerlei vormen te uiten

- Influence needs

behoeften om belangen van de eigen groep te behartigen; behoeften om eigen visie en ervaringen door te geven

- Contributive needs

behoefte om een bijdrage te leveren aan het welzijn van anderen; behoefte om een maatschappelijke bijdrage te leveren

VTO-doelen Nu we weten wat de behoeftes zijn van ouderen kunnen we doelen stellen bij de ontwikkeling van een activiteit voor ouderen. Aan de hand van de verschillende leerbehoeften kunnen doelen gemakkelijk verwoorden naar een specifieke leersituatie en vervolgens gebruiken voor verdere activiteiten ontwikkeling. Programma/aanbodsontwikkeling De vooraf bepaalde doelen die specifiek van toepassing zijn voor een bepaald gebied kunnen vervolgens gebruikt worden bij de ontwikkeling van nieuwe activiteiten. Gerontagogiek toegepast op het S.M.A.K. Het S.M.A.K. richt zich op de Pre-senioren (gezonde genieters, 55-65 jarigen) en de Jongsenioren (gezonde zijlijners, 66-75 jarigen). Deze theoretische zienswijze kan stapsgewijs worden geïmplementeerd op huidige en nieuwe initiatieven. De publiekswerking van het S.M.A.K. heeft ook als uitgangspunten om groepen op een interactieve manier te ondersteunen en om sleutels aan te reiken die actuele kunst toegankelijker moeten maken. Uit de behoefte generatie theorie van Leirman kan geconcludeerd worden dat ouderen in de leeftijdscategorie 55-65 jarigen minder participeren in de culturele sector, omdat hun interesses niet uitgaan naar ernstige cultuur. De generatie die daarop volgt, 66-75 jarigen zijn juist wel geïnteresseerd in ernstige cultuur. Hierdoor kan worden gesteld dat men een toegankelijker aanbod zou moeten creëren voor 55- 75 jarigen, waarbij de nadruk ligt op toegankelijkheid (zie: 3.1.2 ) van de activiteit.



Hoofdstuk 3 Activiteiten ontwikkeling voor 55-plussers 3.1 De brugrondleiding Om het nog even voor u op een rijtje te zetten heb ik in de inleiding verteld dat het S.M.A.K. actief bezig is in het aantrekken van 55-plussers. De Brug rondleiding is ontwikkeld om linken 18 Auteur: Dominique Weemaes


en verschillen tussen de collectie van het Museum voor Schone Kunsten Gent en de collectie het S.M.A.K. op te helderen. Via deze benaderingswijze willen de beide musea bewijzen dat oude, moderne en actuele kunst meer met elkaar verbonden zijn dan men in eerste instantie denkt. In eerste instantie is deze rondleiding ontwikkeld voor jongeren. Toen de rondleiding in de afgelopen seniorenweek speciaal voor senioren werd aangeboden merkten we al gauw dat deze benadering voor 55-plussers ontzettend interessant kon zijn. We hopen dat 55-plussers via dit initiatief een meer open houding ten opzichte van actuele kunst gaan aannemen. Toen de testcase geslaagd bleek hebben de diensten publiekswerking van het S.M.A.K. en het museum voor Schone kunsten vervolgens een traject uitgestippeld om de rondleiding om te buigen naar de perceptie, wensen en behoeften van 55-plussers. Het traject bestond uit de volgende punten: - Peilen van wensen en behoeften van senioren via diepte interviews - Vorming van de gidsen waarbij men aandacht heeft besteed aan het optimaliseren van de kwaliteit van de rondleiding - Het ontwerpen van promotiemateriaal - Het communiceren van het initiatief via culturele verenigingen, senioren verenigingen, dienstencentra, buurthuizen en senioren magazines - Het versturen van uitnodigingen voor het bijwonen van een introductie rondleiding - Korte evaluatie van reacties op de introductie rondleiding Reactie op Brugrondleiding uit diepte interviews - Reken dat het initiatief een paar jaar nodig heeft om ingeburgerd te raken - Het contrast tussen de beide musea biedt mogelijkheden tot vergelijking waardoor er een interessante wisselwerking ontstaat tussen de beide musea - De toetreding naar actuele kunst via Schone Kunsten opent deuren - Hou de uitleg eenvoudig, gebruik weinig technische termen (uitzonderingen op de regel) - Laat de senioren bepalen in hoeverre ze willen participeren in een interactieve BRUG rondleiding - Zorgen dat de beide musea toegankelijk zijn voor minder validen.

3.2 Vormingsfase 19 Auteur: Dominique Weemaes


Uit literatuur onderzoek en verschillende interviews kwam naar voren dat het ontwikkelen van een activiteit voor 55-plussers bijzondere aandachtspunten behoeft. Ook bij de ontwikkeling van de Brug rondleiding hebben we gezien dat het onontbeerlijk is om goede voorbereidingen te treffen. Dit zowel op inhoudelijk vlak als op het gebied van toegankelijkheid van het aanbod waar we verder in deze paragraaf op terug zullen komen. Ook voor kunstmusea liggen er kansen om een aanbod te creëren voor ouderen. In dit geval zal het accent liggen op het verkrijgen van kennis en persoonlijkheid, het leeraspect vaardigheden speelt hierbij een ondergeschikte rol. Het beste is om een activiteit op een informele manier te benaderen. Zeker bij kunsten omdat ze vaak een dieper liggende boodschap met zich meedraagt die op het eerste gezicht vaak niet te zien is. Het kost dus energie en moeite voor hen om hiermee bezig te zijn. Uit wetenschappelijk onderzoek (Leirman 2000) is tevens gebleken dat ouderen tot hun 75ste levensjaar perfect in staat zijn om nieuwe zaken bij te leren, met even goede resultaten als jongeren. Bij het vormen van een leermoment voor ouderen is het belangrijk dat men uitgaat van de competenties. Een competentie omvat 3 leeraspecten, te weten: kennis, vaardigheden en persoonlijkheid (Pals en Mulder, 1998). 3.2.1 Vorming/ ontwikkeling initiatief Uit de interviews bleek dat men vond dat er weinig rekening werd gehouden met 55-plussers bij de vorming van het huidige aanbod. Als we terugblikken op paragraaf 2.4 kunnen we afleiden dat de onderstaande leerbehoeften belangrijk zijn bij het ondernemen van een culturele activiteiten. Influence needs:

behoeften om belangen van de eigen groep te behartigen; behoeften om eigen visie en ervaringen door te geven

transcendence needs:

behoefte om zin te kunnen geven aan het leven; behoefte aan levensbeschouwing.

leerbehoeften van ouderen (N.Rögels, 1994)

Feedback op brugrondleiding Bij de vorming van de brugrondleiding heeft men rekening gehouden met verschillende aspecten die voor 55-plussers belangrijk zijn. Daarom wordt er getracht om via herkenbare anekdotes de kunst levend te maken. De bezoekers worden daar ook steeds zelf in betrokken omdat het hun ontdekkingsreis is.



De verschillende aspecten die relevant zijn voor de ontwikkeling/ vorming van een culturele activiteit staan hieronder verder uitgewerkt Belangrijke aspecten Inhoudelijke aspecten - Activiteit moet begrijpelijk zijn - Er is een stijgende behoefte aan kennis over actuele onderwerpen - herkenbare onderwerpen en thema´s behandelen die tot de verbeelding spreken vb. Sixties, seventies, opkomst van het canabis gebruik, onstaansgeschiedenis van actuele kunst, het linken van kunst naast bijpassende muziekgenres en periodes - In een activiteit moet een educatief element zitten Praktische aspecten - Maximaal een dagdeel in het S.M.A.K. - Senioren hebben het meeste tijd in de namiddag, het liefst in de week - Voor een concrete programmering zorgen - Senioren verenigingen werken via jaarprogramma´s, tijdig doorgeven van nieuwe activiteiten en initiatieven is de boodschap - Correct taalgebruik in zowel mondelinge als schriftelijke communicatie - Een vlotte en correcte afhandeling bij boekingen - Houdt er rekening mee dat senioren woensdagmiddag op de kleinkinderen passen, pas daar de activiteiten op aan. - prijs/ kwaliteit verhoudingen van een activiteit, 20 euro is een redelijke prijs voor daguitstap (incl. Vervoer, activiteit en een maaltijd in de vorm van een eenvoudige doch voedzame warme maaltijd) Sociale aspecten: - Laat de 55-plussers actief deelnemen aan de rondleiding - Activiteit starten of afsluiten met een sociaal moment - Persoonlijk contact tussen gids en groep Extra service en comfort - Comfort in de activiteit aanbrengen door rustpauzes in te lassen en te zorgen dat men kan zitten wanneer men dat behoeft - Aanschaffen van draagbare museumstoeltjes die tijdens de rondleiding kunnen worden meegenomen - Het verhuren van audioguides - Het aanbieden van dagprogramma´s voor 55-plussers die van buiten Gent komen, aanbieden van een eenvoudige doch voedzame maaltijd. (20 euro is een redelijke prijs voor een volledige dag formule) - De mogelijkheid om te lunchen in het S.M.A.K. - Mogelijkheden tot het bieden van eerste hulp - Groep bestaat maximaal uit 20 personen 21 Auteur: Dominique Weemaes


3.2.2 Vorming Gidsen Naast de inhoudelijke en technische aspecten van het aanbod is het voor een gids belangrijk wat voor publiek hij voor zich heeft staan. Daarom kan het heel nuttig zijn om gidsen daar speciaal voor op te leiden, zij zijn immers de personen die oog in oog met het publiek staan. Tips voor een geslaagde rondleiding - Tijd nemen voor verplaatsing van A naar B - Gids moet zijn looptempo aanpassen aan de groep - Duidelijk articuleren en hard spreken - Mensen uitnodigen om dicht bij het kunstwerk te staan - Gebruik maken van humor - Regelmatig een pauze inlassen - Zoeken naar eenvoudige te verklaren links tussen kunstwerken - Niet te technisch spreken - Benader de groep op een persoonlijke manier - Interactief, in dialoog treden met publiek 3.2.3 Toegankelijkheid Externe en interne infrastructuur De toegankelijkheid kan op diverse manieren worden vergroot. Het S.M.A.K. heeft onvoldoende parkeerruimte maar is daarentegen goed bereikbaar met het openbaar vervoer, zowel vanuit het centrum als vanuit het St. Pieters station. Het gebouw is zeer toegankelijk voor rolstoelgebruikers, de externe en interne infrastructuur is hier volledig op voorzien. Enkel de toiletten zijn moeilijk te bereiken voor invaliden ze bevinden zich namelijk in de kelder van het gebouw. Indien het druk is in het museum is de uitleg van de gids nauwelijks meer verstaanbaar door de holle akoestiek van het gebouw. In het museum zijn onvoldoende rustpunten aanwezig. Een oplossing zou de mobiele museumstoel zijn die de bezoeker kan meenemen. Het kernaanbod Onder het kernaanbod verstaan we de collectie van het S.M.A.K. en de tijdelijke tentoonstellingen die er plaatsvinden. Dit kernaanbod wordt op dit moment onvoldoende ondersteund voor 55-plussers. Binnen een tentoonstelling mist men vaak een duidelijke uitleg waardoor de kunst vaak onduidelijk blijft. De zaalteksten die worden aangeboden zijn vaak te algemeen of zijn te technisch geschreven voor de niet kunstkenner. De dienst publiekswerking organiseert zo nu en dan activiteiten om een tentoonstelling te ondersteunen en interessanter te maken. Dit doen ze voor zowel bezoekers die reeds in het S.M.A.K. geweest zijn maar ook voor de niet participanten, waaronder veel 55-plussers



De diensten Sinds kort heeft het S.M.A.K. de beschikking over audio guides, op deze manier zal de bezoeker beter geïnformeerd zijn over afzonderlijke werken uit de vaste collectie. Het andere voordeel is dat een bezoek met een audioguide op eigen tempo kan worden gedaan. Daarnaast is er de gidsenwerking die op verschillende manieren de kunst probeert levend te maken via diverse formules die tevens gecombineerd kunnen worden met een workshop. Daarnaast kunnen de bezoekers gebruik maken van een lunch in ’t café. Het S.M.A.K. biedt kortom genoeg diensten om een museumbezoek zo comfortabel mogelijk te maken. 3.3 Communicatiefase 55-plussers kunnen zichzelf niet herkennen in de huidige media. Negatieve en onjuiste beeldvorming van 55-plussers (voornamelijk de 70-plussers) in de media zorgt ervoor dat ze zich niet serieus genomen voelen. Het is aan de overheid en de media om de plaats in de maatschappij van de 55-plussers op een voetstuk te zetten. Gezien het feit dat 55-plussers meer tijd besteden aan media consumptie dan jongeren zou het logisch zijn dat men beter gaat inspelen op deze groep. Als we gaan kijken naar de scores van het mediagebruik van 55plussers zien we dat televisie het beste scoort, daarna volgt radio en daarop de kranten. Het nieuwsblad en het laatste nieuws zijn de meest gelezen kranten. Vooral de 55- plussers uit de hogere milieus verkiezen print media boven tv. Het is opvallend dat 55-plussers slechts in 6% van de gevallen als personage voorkomen in advertenties. De bertolli reclame is een uitzondering op de regel, die werd door 55-plussers als leukste spot verkozen in het jaar 2002.

Bertolli reclame wint gouden geranium Als allerleukste spot kozen de ouderen die voor Bertolli olijfolie. Daarin trapt een groepje oudere mannen tijdens een gezellige barbecue met elkaar een balletje. Langs de lijn staan hun dames en over en weer wordt er flink geflirt. ,,Er wordt de suggestie gewekt dat je door het gebruik van olijfolie gezonder eet en dus langer van het leven geniet. Dat slaat dus op alle leeftijdsgroepen, en niet alleen op ouderen. Het feit dat men bovendien vrolijke ouderen laat zien en de sfeer er een is van levensgenieten, waarbij ook op die leeftijd nog flirten kan behoren, is wat de respondenten als zeer positief ervaren'', aldus Muys de Verton

3.3.1. Communicatie kanalen De vraag is natuurlijk via welke kanalen we 55-plussers kunnen bereiken. Dit is afhankelijk van welke groep 55-plussers men wil bereiken (zie 2.3.3. lifestyle analyse). Communicatie kanalen/ mogelijkheden - Website stad Gent, aanbod cel senioren - beurs voor 55 plussers - dagbladen, het 09-magazine, stadsmagazine, de zondag en de streekkrant 23 Auteur: Dominique Weemaes


-

In persoon langsgaan bij verenigingen en buurthuizen om een activiteit/ project te promoten (helaas niet efficiënt) Activiteiten via 55-plus startpagina´s promoten (www.seniorennet.be) Via de landelijke koepelverenigingen (adressen opvragen bij OOK, Ouderen Overleg Comité) Aandacht vragen voor initiatieven via de verschillende senioren magazines

(Uitgebreid overzicht van adressen vindt u in bijlage 2)

Het is zeer belangrijk dat een communicatie boodschap ruim van tevoren wordt gecommuniceerd naar verenigingen omdat zij vaak werken via jaarprogramma’s. Het is raadzaam om de boodschap daarna verschillende malen te herhalen. 3.3.2. Vorming van de boodschap Uit onderzoek blijkt dat senioren niet houden van een klein letter gebruik, kleur op kleur drukwerk, harde muziek en snelle beeldwisselingen in de media. In communicatie naar 55plussers moeten hun interessegebieden centraal staan en niet hun leeftijd. Inhoudelijke aspecten communicatieboodschap - relevantie van de boodschap - pakkende titel die tot de verbeelding van de ´55-plusser´ spreekt - Let op: commerciële marketing trucks werken niet bij senioren - Een informatie/ reservatie nummer die altijd overdag bereikbaar is - Gebruik nooit het woord ´senior´, ´bejaarde´, ´ouderen´ om de aandacht te vragen - Persoonlijke benadering! - 55-plussers moeten zich goed kunnen voelen bij een communicatie boodschap, iets waar ze zichzelf in herkennen - informatie feitelijk/ zakelijk houden - laat 55-plussers zelf aan het woord komen in een boodschap (ervaring met desbetreffende activiteit Technische aspecten van mediaboodschap: - Titel (vet) - Groter lettertype (13 pt.-14 pt.) - Kerntekst - Woord is belangrijker dan beeld - arrangement + prijs - contactgegevens - foutloos taalgebruik 24 Auteur: Dominique Weemaes


Vormgeving van een communicatie boodschap voor 55-plussers - foto (conform aan communicatie boodschap) - lay-out jong houden - herkenbaar logo - geen kleur op kleur gebruik - Contrast in kleurgebruik, niet te druk (less is more) - andere kleur omslag met hetzelfde logo als in brief - watermerk In geval u via een mailing bestand wilt werken - Gepersonaliseerde mailings werken het beste, zorg er dus voor dat de 55-plussers hun gegevens achterlaten na een bezoek, voor het opbouwen van een database - Naast het gebruik van email ook altijd een brief sturen. Veel 55-plussers maken namelijk weinig gebruik van hun email account (Het communicatie plan van de BRUG rondleiding vindt u in bijlage 2)

Hoofdstuk 4 SWOT analyse Het is natuurlijk prachtig om een rapport te publiceren dat begrijpelijk is en een duidelijke boodschap met zich meedraagt. Daarnaast is het niet minder belangrijk om die kennis en visie om te zetten in praktische en direct te implementeren strategieën. Bij de onderstaande SWOTanalyse wordt de huidige situatie van het museum in relatie gebracht met de wensen en behoeften van 55-plussers die het museum bezoeken. 4.1 uitwerking SWOT Sterkten S1. Naamsbekendheid/ imago van het S.M.A.K. S2. Bereikbaarheid met openbaar vervoer S3. Zeer duidelijke en informatieve website S4. Aanbieden van audioguides S5. Aanbod brug rondleiding (55-plussers) S6. Speciale reductie tarieven voor 55-plussers S7. Wisselende tentoonstellingen S8. Uitgebreid aanbod naast de museale activiteiten Toelichting S1: Door de vele media belangstelling en de vooruitstrevende visie van de conservator is het museum een prestigieuze instelling geworden met een internationale uitstraling. S4: Via die audioguides worden er tot nu toe 98 kunstwerken uit de vaste collectie besproken. S5: Rondleiding die wordt aangeboden voor 55-plussers en loopt tussen het Museum voor Schone Kunsten en het S.M.A.K.. Het is een interactieve rondleiding waarbij linken worden gelegd tussen de collecties van de beide musea S6: Aan de brug rondleiding zijn speciale tarieven gekoppeld voor 55-plussers S8: Naast de museale activiteiten worden jaarlijks vele andersoortige activiteiten georganiseerd zoals: muzikale performances, theatrale activiteiten en lezingen 25 Auteur: Dominique Weemaes


Zwakten Z1. Onvoldoende rustpunten in het museum Z2. Informatie bij kunstwerken Z3. Ligging t.o.v. het stadscentrum Z4. Bewegwijzering in het museum Z5. Informatieverspreiding van het S.MA.K. naar 55-plusssers Z6. 55-plussers voelen zich in veel gevallen niet verbonden met het museum en haar collectie Z7. Imago/ bekendheid van het S.M.A..K. Z8. Gerichte communicatie naar 55-plussers Z9. Parkeer problematiek

Toelichting: Z2: Naast de vermelding van de algemene informatie naast een kunstwerk en zaalteksten waarin een algemene uitleg staat van de tentoonstelling wordt er geen specifieke uitleg per kunstwerk verstrekt. Z5: Informatie over tentoonstellingsaanbod en specifieke activiteiten wordt nog in beperkte mate aan informatiekanalen voor senioren verstrekt Z6: 55-plussers kunnen zich vaak niet identificeren met actuele kunst. Het aanbod is hen vaak vreemd Z7: De media aandacht die het S.M.A.K. krijgt roept vaak ook negatieve associaties op bij 55plussers. Zij zijn vaak niet gediend met de confronterende, maatschappelijke en ethisch onaanvaardbare uitingen in de moderne kunst Z8: Er is een gebrek aan kennis om op een juiste en gerichte manier te communiceren met de publieksgroep 55-plussers Kansen K1. Er zijn nog weinig culturele instellingen met een specifiek aanbod voor 55-plussers K2. Plus-3 pas wordt in toenemende mate gebruikt K3. Samenwerking aangaan met culturele verenigingen en senioren organen K4. Samenwerking aangaan met andere culturele instellingen K5. Het aantal 55-plussers is steeds aan het toenemen K6. Er zijn steeds meer cultuur actieve 55-plussers als gevolg van het gestegen opleidingsniveau K7. Aanbod brug rondleiding K8. Het bieden van goede service, kwaliteit en persoonlijke aandacht bij een activiteit K9. Aanbieden van totaal arrangementen K10.Uit onderzoek is gebleken dat senioren in de leeftijdscategorie 65-75 jaar veel interesse hebben voor culturele activiteiten (Leirman, 2000) 26 Auteur: Dominique Weemaes


K11.Toegnomen internet gebruik bij 55-plussers K12. 55-plussers stellen prijs op een goede betaalbare lunch K13. De mobiele museumstoel Toelichting: K1. Culturele instellingen waar 55-plussers geen evidente doelgroep vormen hebben vaak geen specifiek aanbod voor deze groep. K2. De 3-plus pas wordt steeds meer gebruikt in culturele instellingen. Daarnaast is het wel zo dat het gebruikers aantal door gerichte promotiecampagnes snel kan worden vergroot. K3. Grote landelijke senioren verenigingen en culturele verenigingen organiseren veel activiteiten voor hun leden. Het S.M.A.K. kan door een samenwerking een plaats op de jaar activiteiten agenda afdwingen. K4. Een specifiek aanbod kan interessanter worden gemaakt door het aanbod te verbreden of juist uit te diepen. Dit is mogelijk door samenwerking met andere relevante partners uit de culturele sector. Een goed voorbeeld is de BRUG- rondleiding die door het S.M.A.K. en het Museum voor Schone Kunsten ontwikkeld zijn K5. Binnen 5 jaar bedraagt het aantal 55-plussers 30% van de Belgische bevolking K6. Het opleidingsniveau hangt sterk samen met de vorm van cultuurparticipatie, het S.M.A.K. bereikt veelal bezoekers met een hogere of universitaire studieachtergrond. K7. Met het aanbieden van de brug rondleiding heeft het S.M.A.K. de eerste concrete stap gezet om 55-plussers voor actuele kunst te interesseren K9. Het aanbieden van dag arrangementen waardoor men ook 55-plussers bereikt buiten Gent. Vaak kunnen deze arrangementen tegen een scherpe prijs worden aangeboden en ontwikkeld worden door intermediaire instanties zoals toerisme Oost-Vlaanderen. K10. De leeftijdsgroep 55-65 jaar is minder geïnteresseerd in deelname aan ernstige cultuur. (Leirman, 2000) K13. De mobiele museumstoel is speciaal ontwikkeld om de oudere bezoeker extra comfort te bieden tijdens een museumbezoek. Op deze manier is de bezoeker ook niet afhankelijk van vaste rustpunten in het museum Bedreigingen B1. Het nieuwe stadsmuseum dat zeer veel rekening zal houden met haar bezoekers in de leeftijd van 55-75 jaar die een belangrijke doelgroep gaan vormen B2. Bij de bezoekers van 65 jaar en ouder daalt het aantal museumbezoeken opvallend, blijkt uit de leeftijdscurve van de S.M.A.K. bezoekers, zie publieksonderzoek Vlaamse musea B3. Het aantal vrijetijdsmogelijkheden is drastisch toegenomen waarvan vooral het lowculture aanbod een bedreiging kan vormen voor het S.M.A.K. Toelichting B1. Het nieuwe stadsmuseum gaat zich vestigen op de bijloke site aan de stadsrand van Gent. Het museum brengt de geschiedenis van de stad Gent vanuit diverse invalshoeken die 55plussers ook zeker zal aanspreken, zeker gezien het feit er veel rekening gehouden wordt met deze publieksgroep in de diverse thema’s die ze gaan brengen. Het S.M.A.K. zal zich dus moeten differentiëren van dit project door de huidige brugrondleiding zodanig te kneden dat het een blijvende hit wordt 27 Auteur: Dominique Weemaes


B2. De theorie van Leirman spreekt deze cijfers totaal tegen, het S.M.A.K. zal dus manieren moeten vinden om ook de senioren in de leeftijdscategorie 65-75 jaar te bereiken. B3 Onder lowculture verstaat men alle culturele activiteiten met een laag cultureel gehalte, zoals een bioscoopbezoek, bezoek aan een pretpark etc. De opkomst van deze vermaak cultuur vormt een bedreiging voor het S.M.A.K.

4.2 Confrontatie matrix Hieronder zijn er verschillende combinaties gemaakt met kansen, bedreigingen, sterktes en zwaktes. Daaruit worden strategieën gevormd die in de volgende paragraaf zullen worden toegelicht.



Sterkten S1. Imago S.M.A.K. S2. Bereikbaarheid OV S3. Duidelijke website S4. Audioguides S5. Aanbod brugrondleiding S6. Reductietarrieven 55+ S7. Wisselende exposities S8. Uitgebreid aanbod naast de museale activiteiten S9 ´t S.M.A.K. café Zwakten Z1. Onvoldoende rustpunten Z2. Informatie bij kunstwerk Z3. Ligging t.o.v. stadscentrum Z4. Bewegwijzering Z5. Informatieverspreiding Z6. Verbondenheid museum Z7. Imago S.M.A.K. Z8. Gericht communiceren met 55-plussers Z9 Parkeer problematiek

Kansen K1. aanbod voor 55-plussers K2. plus-3 pas K3. samenwerking 55 + org. K4. samenwerking toeristisch K5. toename 55-plussers K6. meer cultuur actieve 55+ K7. aanbod brug rondleiding K8. verbet. service, kwaliteit K9. aanb. dag-arrangementen K10.55-75 jarigen interesse cultuur aanwezig K11.toegenomen internet gebruik bij 55-plussers K12.55-plussers stellen prijs op een goede betaalbare lunch K13.de mobiele museumstoel Strategieën A

Bedreigingen B1. Het nieuwe stadsmuseum B2. Bezoekersdaling 65+ B3. Vervlakking, lowculture

Strategieën B

1. K9 + S5 2. K3 + S5 3. K11 + S5, S7, S8

1. S5 + B2 2. S8, S5, S7 + B3 3. S5 + B1

Strategieën C

Strategieën D

1. Z3 + K9 2. Z6 + K5 3. Z1, Z2, Z4 + K10

1. Z1, Z2, Z4 + B2 2. Z7 + B2

4.3 Strategie bepaling Bij het ontwikkelen van de strategieën moeten we in geen geval van de doelstelling afwijken zoals die in het begin van het rapport geformuleerd staat. 29 Auteur: Dominique Weemaes


Strategieën A: Deze strategieën vormen zuivere groeistrategieën K9 + S5 De brugrondleiding in huidige vorm kan men combineren in de vorm van dag- of weekendarrangementen. Door een afwisselend arrangement samen te stellen die zowel high- culture en lowculture bevat wordt het aanbod ook toegankelijker. K3 + S5 Vanuit verschillende ouderen organisaties worden er vaak culturele activiteiten georganiseerd voor 55-plussers. Het S.M.A.K. zou moeten samenwerken met deze organisaties om zo haar aanbod voor 55-plussers te promoten. K11 + S5, S7, S8 Het toegenomen internet gebruik onder 55-plussers biedt mogelijkheden om hen op een goedkope en doeltreffende manier te informeren over het aanbod. Het S.M.A.K. kan hiervoor gaan samenwerken met startpagina’s voor 55-plussers.

Strategieën B: Hier leiden de strategieën tot verbetering of worden sterktes S5 + B1 Het nieuwe museum zal zich vestigen op de Bijlokesite dat op een steenworp afstand ligt van het S.M.A.K.. Dit biedt mogelijkheden voor een samenwerking. S7, S8, S5 + B3 De afdeling publiekswerking kan de museale en niet museale activiteiten vertalen naar de perceptie, wensen en behoeften van 55-plussers zodat een bezoek aan het S.M.A.K. een plezierige en leerzame belevenis gaat vormen. S5 + B2 De restyling van de brugrondleiding moet ervoor gaan zorgen dat 55-75 jarigen zich meer kunnen voorstellen bij actuele kunst en zich hiervoor gaan openstellen.



Strategieën C: In deze strategieën wordt er verdedigd en geconcurreerd met de sterktes Z1, Z2, Z4 + K10 Aangezien er interesse is voor cultuur bij 55-75 jarigen is het belangrijk dat het S.M.A.K. zich toegankelijk opstelt t.o.v. de wat oudere bezoeker. Dit kan door de bewegwijzering, het aantal rustpunten en de informatievoorziening bij kunstwerken te verbeteren. Z3 + K9 Culturele activiteiten in het stadscentrum kunnen gecombineerd worden met een bezoek aan het S.M.A.K. in de vorm van een dagformule. Toerisme Oost/Vlaanderen is gespecialiseerd in het ontwikkelen en aanbieden van dergelijke arrangementen Z6 + K5 Naast de brugrondleiding kunnen de afwisselende programmering van tentoonstellingen, het educatieve aanbod en de niet museale activiteiten bewuster gebruikt worden als instrumenten om 55-plussers aan het museum te binden.

Strategieën D: De strategieën waarin wordt teruggetrokken of waarin naar samenwerking wordt gezocht Z1, Z2, Z4 + B2 De bezoekersdaling van 65-plussers in het museum heeft minder te maken met het aanbod maar meer met de toegankelijkheid ervan. Het aantal rustpunten in het museum is onder de maat. Tevens is er weinig informatie voorhanden ter ondersteuning van de kunstwerken. Z7 + B2 65-plussers kunnen zich niet meten aan het jonge en hippe imago van het S.M.A.K.. Om die reden is het misschien raadzaam dat het S.M.A.K. nadenkt om haar imago te diversificeren waardoor de drempel lager wordt.



4.4 Conclusies en aanbevelingen Omdat er bij de confrontatie matrix zeer veel strategieën mogelijk zijn moeten we gaan afwegen welke het beste toepasbaar zijn in de praktijksituatie. De verschillende strategieën zijn ook genummerd naar mate van prioriteit. Hieronder staan de conclusies die aan de hand van de SWOT analyse werden gevormd. Hoewel alle strategieën heel erg bruikbaar zijn is er één duidelijke hoofd strategie die het beste correspondeert met de hoofd doelstelling. Strategie:

De afdeling publiekswerking van het S.M.A.K. moet zich verder focussen op het vertalen van de museale en niet museale activiteiten naar de perceptie, wensen en behoeften van de 55-plusser. Dit moet op een dusdanige manier gecommuniceerd worden zodat 55-plussers zich hierdoor aangetrokken voelen

Conclusies Het S.M.A.K. heeft haar eerste stappen ondernomen om de toegankelijkheid van haar aanbod te vergroten voor de publieksgroep 55-plussers. In mei 2003 werd de brug rondleiding geïntroduceerd voor 55-plussers, de reacties zijn tot nu toe erg positief.Het S.M.A.K. is er bij gebaat om de ontwikkelingen van de brug rondleiding goed te volgen. Uit de ervaringen die men heeft opgedaan bij de ontwikkeling, communicatie en uitvoering van het project kan men eventuele nieuwe initiatieven creëren. Het S.M.A.K. heeft nu langzaam maar zeker meer kennis gekregen over de publieksgroep 55-plussers en waar hun wensen en behoeften liggen op cultuur vlak. 55-plussers hebben veel vrije tijd die ze op diverse manieren willen invullen. Daarnaast zoeken ze herkenbaarheid in een activiteit waarmee ze zich kunnen identificeren. Tevens stellen ze hoge eisen aan service en kwaliteit en willen op een juiste manier benaderd worden. In Gent en Oost-Vlaanderen leven veel 55-plussers die weinig gebruik maken van het culturele aanbod. Het S.M.A.K. zal dan ook extra energie moeten steken in het aantrekken van 55-plussers. Dit is mogelijk door op een gerichte manier met hen te communiceren. Aanbevelingen Zorg voor een duidelijke en eenduidige uitleg bij ieder kunstwerk, zowel bij de collectie als een tijdelijke tentoonstelling. Zorg dat de zaalteksten in 3 verschillende niveaus worden aangeboden zodat zowel de kunstkenner als recreant met actuele kunst kunnen worden bevrucht. Aanschaffen van draagbare museumstoeltjes die op vraag van de bezoeker worden verstrekt. Samenwerking aangaan met Toerisme Oost-Vlaanderen voor de opzet van een dagformule voor 55-plussers. Toerisme Oost-Vlaanderen zorgt tevens voor de promotie. Bijvoorbeeld een combinatie van een low-culture met een high-culture activiteit. Op deze manier wordt de minder cultureel onderbouwde 55-plusser ook bediend. Stop extra energie in het aantrekken van socio- culturele excursies voor 55-plussers via de Vlaamse senioren organen die aangesloten zijn bij het OOK (Vlaams Ouderen Overleg Komité). Inspelen op het toegenomen internet gebruik bij 55-plussers door een link met korte uitleg over het museum te plaatsen op de website www.seniorennet.be of www.senioren.start.be 32 Auteur: Dominique Weemaes


Via gerichte campagnes kan het S.M.A.K. er voor zorgen dat 55-plussers lid worden van de museumvereniging, in Brussel wordt jaarlijks het Zenith salon georganiseerd, zij richten zich op de actieve 55-plusser. Communiceren via gerichte databases Het S.M.A.K. zou zich ook meer inhoudelijk op senioren moeten richten door exposities en activiteiten te organiseren die tot de verbeelding spreken van ouderen, de jaren ’50, ’60 en ’70.

Literatuurlijst Publicaties: Prof. Dr. Bronis Verhage, Grondslagen van de marketing, Wolters Noordhoff, Vijfde druk, 2001 Dr. A.C.J.M. Olsthoorn, Drs. J.H. van der Velden, Elementaire Communicatie Letty Ranshuysen, publieksonderzoek Gentse musea, 2001 Letty Ranshuysen, Een nieuw stadsmuseum voor Gent, voorstellen vanuit het beoogde publiek, Gent cultuurstad VZW, 2003 Letty Ranshuysen, Hoe komt een museum tot een breder publieksbereik?, 2002 Sas van Rouveroij (eerste schepen), Cultuur als Dwarsligger, Cultuurbeleidsplan 2002-2007, 2002 Tine Goedhals & Leen Vanhacke, stagerapport Hogeschool Gent, onderzoek naar de tevredenheid van de bezoeker in het S.MA.K., 2003 Els Messelis en Christel Geerts, Gerontagogiek geschetst, wetenschappelijke publicatie, datum onbekend Dienst publiekswerking Muhka, stagerapport, Karel de Grote Hogeschool Antwerpen, senioren in het museum, 2000 Vakgroep communicatiewetenschappen (RUG, Gent), Senioren en media: oud is out, 2000 Lidas vzw, ouderen in de informatiemaatschappij, 1999 OOK (Vlaams Ouderen Overleg Komitee vzw), Cultuur, levenslange rijkdom, 2002

Websites: www.cultuurnet.be www.seniorennet.be www.senioren.start.be 33 Auteur: Dominique Weemaes


www.seniorenplein.nl www.motivaction.nl www.scp.nl

Mediapublicaties Zowel van internet als uit dag/ week/ maand bladen. Bijlage 1: Diepte interviews



Interview: Cel senioren Interviewer: Geïnterviewden: Datum:

Dominique Weemaes Tom Deleu & Marc Poorten donderdag 30 januari 2003

Oriënterende vragen: Functie van geïnterviewde? Ik ben een sociaal consulent binnen de cel senioren van de stad. Ik heb een sturende, stimulerende en ondersteunende functie naar senioren. Welke activiteiten/diensten biedt geïnterviewde aan voor senioren? Ik ben vooral bezig met de organisatie van de senioren week. Dit houdt in dat we een oproep doen naar verenigingen, culturele instellingen en organisaties om activiteiten in te richten naar senioren. Als alle activiteiten bekend zijn worden ze opgenomen in en brochure. We hebben alle senioren clubs en verenigingen samengebracht om uiteindelijk tot een geïntegreerd aanbod te komen voor de senioren week. Daarnaast ben ik bezig met het filmfestival in samenwerking met de dienst kunsten. Vorig jaar hebben we gewerkt rond bepaalde buurten in Gent in de 19de - eeuwse gordel. De buurten Gent-Ledeberg en Nieuw-Gent zijn in aanmerking gekomen om deel te nemen aan het filmfestival. De senioren waren in de leeftijd van ongeveer 65-75 jaar. Eerst hebben we een aantal films gekeken in de buurthuizen om de mensen te laten wennen aan film. Velen waren al 20 jaar niet meer naar de cinéma geweest. Ook de kansarme senioren uit de 2 buurten werden bij het filmfestival betrokken. Uiteindelijk zijn al deze senioren naar de cinéma geweest, na de film zijn ze nog gebleven voor koffie met gebak. Op deze manier leerden de senioren nieuwe mensen uit hun eigen buurt kennen. We hebben geconstateerd dat de huidige cinéma niet echt gericht is op de senior, de huidige cinéma technologie is te geweldig. Het filmfestival vindt plaats in october. Volgend jaar willen we 4 buurten bij het project gaan betrekken wegens het succes van ons proefproject. Het is zo dat de buurten met wij reeds hebben samengewerkt volgend jaar voor een stuk onze rollen zullen overnemen zodat wij ons kunnen richten op de nieuwe buurten. Verder wordt er een luik senioren op de website van de stad Gent gezet, op deze manier kunnen instellingen en organisaties hun aanbod naar senioren brengen. Iets wat door senioren gedaan wordt voor senioren wordt ook als zeer positief ervaren. Ik werk ook met de groep allochtone senioren, het idee was om een senioren platform 35 Auteur: Dominique Weemaes


op te richten. De stad heeft 26 clubhuizen, in elke deelgemeente één. Voor alle culturele initiatieven werken wij samen met de dienst Kunsten. Uit hoeveel personeelsleden bestaat uw werking ? 5 personen, waarvan 2 voltijds wat vrij weinig is. We moeten meer prioriteiten gaan stellen zodat wij projecten die voorrang hebben eerst kunnen aanpakken. Welke evolutie heeft het vrijetijdsgedrag van senioren doorgemaakt de afgelopen 10 jaar? De groep senioren is ontzettend gegroeid de laatste10 jaar, niet alleen in aantal maar ook in leeftijdsverschil. De senior vandaag is veel mondiger en zelfstandiger dan de senior van vroeger, ze trekken hun eigen plan. Ze willen niet meer gebonden zijn aan verenigingen en zelf keuzes maken. Senioren maken verre reizen. Er zijn tegenwoordig speciale lifestyle magazines voor senioren zoals het niet onbekende Plus- magazine. Voor de jongere senioren is een politieke teint van een organisatie onbelangrijk. Het gaat om het aanbod, die kan je vinden in het Zenith salon (beurs voor de actieve 50-plusser), Gijzel (Brussel). Alle belangrijke organisaties voor senioren zijn daar vertegenwoordigd. De activiteit van de senior hangt samen met het beroep en/of opleiding van de senior. Via welke communicatiekanalen bereiken jullie de senioren? Vooral via de dagbladen en het stadsmagazine. Op dat vlak zijn wij nog altijd op zoek naar het geschikte medium om senioren te bereiken. Het beste medium is nog steeds de persoonlijke benadering naar de verenigingen en buurthuizen door in persoon langs te komen. Dit is helaas niet efficiënt. Je moet in de communicatie naar senioren zeer differentieel te werk gaan. Waar richten de dienstencentra zich op? De dienstencentra in Gent richten zich hoofdzakelijk op de jonge actieve senioren. Het is wel zo dat de senioren dan activiteiten ondernemen in hun eigen buurt. Activiteiten buiten de eigen omgeving worden sporadisch ondernomen.

Vragen met betrekking tot cultuur en vrijetijdsgedrag: Kunt u aangeven hoe het vrijetijdsgedrag van senioren zich geëvolueerd heeft de afgelopen 10 jaar? 10 jaar geleden had je de koffietafels en de bekende kaart middagen en een aantal shop uitstappen naar commerciële winkelcentra en dat was het. Nu is het zo dat senioren meer willen. Ze zijn zeer breed ontwikkeld en staan daardoor open voor nieuwe ervaringen/activiteiten. De huidige senior kent zijn markt beter en is mondiger geworden. De generatie van voor de oorlog hadden nog de mentaliteit om tot 65-jarige leeftijd door te werken en daarna waren ze kappot gewerkt. Dus niet meer in staat om veel te doen. De senior is zich er tegenwoordig meer van bewustdat ze van hun laatste jaren moeten genieten. Wat zijn de opmerkelijke trends en ontwikkelingen in het vrijetijdsgedrag van senioren vandaag? Verdere individualisering door hun eigen pad te kiezen en hun markt kennen . Ze voelen zich minder gebonden aan een vereniging. De individualisering trekt zich door in onze activiteiten, 36 Auteur: Dominique Weemaes


dat is beter merkbaar. De senioren zijn geïnteresseerd in een onderwerp, de mensen die aan de activiteit deelnemen komen op de tweede plaats. Er is een enorme link tussen jong en oud vandaag de dag. De modeverschijnselen uit de sixties en seventies herhalen zich weer. De senioren herkennen zichzelf weer een beetje in de hedendaagse jeugd. Zou dit en bewuste zet zijn geweest? Wie zal het zeggen. Het internet gebruik onder senioren vertoont een stijgende lijn. De oudere generatie senioren is een generatie die geleerd heeft om te zwijgen, je merkt nu dat meer en meer senioren open bloeien en gaan spreken. De stem van senioren word steeds belangrijker in onze samenleving, dit komt omdat ze nu in de meerderheid zijn en dit gaat de komende 20 jaar alleen maar toenemen. Verzuiling van verenigingen werkt verstikking in de hand, het belemmerd de vrijheid van de senior, vandaar dat de verenigingen die dit niet erkennen hieraan onderdoor zullen gaan als ze hun beleid niet veranderen. Er is een duidelijk scheidingslijn te constateren tussen 2 totaal verschillende senioren groepen: Vooroorlogse senioren: Naoorlogse senioren:

Senioren willen veel voor weinig geld Senioren willen veel waarbij geld in mindere mate belangrijk is

Interesse senioren cultuursector? De studie van de Waegemaker heeft aangetoond dat senioren minder participeerden in musea zoals het S.M.A.K.. Dit komt omdat de senior zich niet kan herkennen in actuele kunsten. Het is te confronterend en men ziet de waarde van de kunst niet. Herkenbaarheid is dus een vereiste om senioren te bereiken. Bijvoorbeeld, de oorlogen, sixties, seventies, koude oorlog, Viëtnam, de val van de Berlijnse muur, textiel nijverheid, industriële revolutie, De komst van het medium televisie, de wortelen van actuele kunsten, Expo ‘58 enz. Kortom onderwerpen die tot de verbeelding spreken. Activiteiten van voor hun werkperiode zijn de belangrijkste. Hoe moeten culturele instellingen zich opstellen in de maatschappij? Ze moeten een voorbeeldfunctie innemen en zich inzetten voor de maatschappij op gebied van milieu, humaniteit en oorlogsdreiging etc. Daarnaast moeten de instellingen zich toegankelijk opstellen naar de verschillende soorten publiek. Belangrijke sleutelpersonen in de culturele sector hebben een verantwoordelijkheid naar publieksgroepen die minder goed in staat zijn aan cultuur deel te nemen, Jan Hoet heeft ook deze verantwoordelijkheid. Vanuit welke persoonlijke doelstelling/visie bezoeken senioren een museum? Ik denk dat het een bewuste keuze is van de senior om een bezoek te brengen aan een museum. Ze brengen een bezoek uit interesse of om iets bij te leren en om onder de mensen te komen. Als senioren een activiteit appreciëren zullen ze terugkomen. Senioren zijn namelijk niet zo wispelturig. Bezoekt een senior een museum liever in groepsverband of alleen? Een senior zal niet snel alleen een vrijetijdsactiviteit ondernemen. Minimaal met 2 personen of met een groep. Er is ooit een idee geweest om 2 senioren voor de prijs van één binnen te laten. Op dit moment kan een senior een andere senior interesseren om een museum te bezoeken. Welke soort musea worden graag bezocht door senioren? MIAT en het huis van Alijn zijn musea die tot de verbeelding spreken van de senior. Het zijn musea met een zeer toegankelijk aanbod voor senioren. Het Museum voor schone kunsten 37 Auteur: Dominique Weemaes


volgt daarna, dit is wel al meer intellectueel. Het S.M.A.K. is in mindere mate herkenbaar voor senioren, ondanks dit gegeven zijn er wel tentoonstellingen die al meer toegankelijk zijn voor senioren Hoe staan senioren tegenover actuele kunst? De meningen lopen zeer uiteen, vooroordelen in overvloed. Indien een senior zichzelf kan herkennen in actuele kunst zal de interesse uiteraard groter zijn. Er zijn bijvoorbeeld onderwerpen die door veel generaties gesmaakt worden. Indien men rond eerder genoemde thema’s tentoonstellingen gaat organiseren zal het publieksbereik toenemen. Er zijn genoeg kunstenaars die hun inspiratie uit het verleden halen. Over the Edges heeft veel losgemaakt bij de mensen, het was een geniale tentoonstelling want iedereen sprak erover. Wat verwachten senioren aan te treffen in een museum voor actuele kunsten? Ze verwachten een goede uitleg door een gids. Een voorbereidend praatje voor senioren alvorens een tentoonstelling binnen te lopen kan een duidelijke toevoeging zijn. Het brengen van interactie in een tentoonstelling kan ontzettend positief werken, het versterkt de achtergrond van een kunstwerk. Vragen over Mediabenadering? Waar moet een mediaboodschap voor senioren aan voldoen? (advertentie, aankondiging radio, etc.) Via de dienst kunsten. Persoonlijke verhalen van een activiteit opnemen in een brochure van de dienst kunsten of het S.M.A.K Schets brugrondleiding Het S.M.A.K. is bezig met het uitwerken van een initiatief naar senioren, een brugrondleiding waarbij men zowel het S.M.A.K. als het M.S.K. bezoekt, wat vinden senioren van dit initiatief denkt u? Ik denk dat het een goede start is, maar je moet niet verwachten dat ze dit gelijk gaan doen. Het zal nog een tijd duren voordat dit initiatief ingeburgerd is.



Interview: Vlaamse Federatie voor Socialistische Gepensioneerden. Interviewer: Geïnterviewde: Datum:

Dominique Weemaes Alain van den Dungen dinsdag 28 januari 2003

Oriënterende vragen: Functie van geïnterviewde? Ik ben federaal secretaris van de VFSG Gent/Eeklo. De structuur is opgebouwd uit een nationale secretaris, de verschillende regio’s en dan op stadsniveau. Een federatie is een vroegere kieskring. Vroeger hadden Gent en Eeklo dezelfde kieslijst. Vroeger bestond onze federatie dus enkel uit socialistische senioren. De dag van vandaag is de politieke invloed op onze federatie te verwaarlozen. De oudste generatie van onze federatie draagt nog wel dit achterhaalde denkbeeld.

Welke activiteiten/diensten biedt geïnterviewde aan voor senioren? Bestuursleden worden op de hoogte gehouden van onze werking via een nieuwsblad. In Gent heb ik 22 onafhankelijk functionerende afdelingen. Heuvel poort, Brugse poort, Kant UZ, Brugse poort. De Belgische post heeft ook een eigen gepensioneerden bond die ook vallen onder de VFSG. Al die onafhankelijke afdelingen stellen allemaal zelf een jaarprogramma op. Zoals de befaamde koffietafels, feesten, voordrachten en uitstapjes. Deze worden door hen zelf opgevolgd. Bij de clubhuizen zijn senioren aangesloten tussen de 70 tot……. Wij organiseren vanuit onze kantoren ook ondersteuning aan de clubhuizen die bij ons zijn aangesloten. Bij de invoering van de euro heb ik in alle afdelingen een presentatie gegeven over 39 Auteur: Dominique Weemaes


de invoering van de euro gericht op de wensen en behoeften van senioren, presentatie over de gevaren van koolstof monoxide en valpreventie. Als wij vanuit de overkoepelende federatie dag uitstappen organiseren contacteren wij alle afdelingen om deel te nemen. Verder doen wij ook de subsidieafhandelingen van de federatie omdat dit complexe materie is. Binnen de diverse besturen die onze federatie kent zijn er ook leden vertegenwoordigd in de Gentse Cultuurraad. De senioren raad houd zich bezig met problematiek die senioren aanvangt, daaronder staan de lokale senioren raden. Wat is de invloed van de politieke kleur? Vroeger was het zo datje alleen mensen met een socialistisch gedachtengoed in onze federatie had, uitbescherming van het eigen normen, waarden en opvattingen. Politieke rangschikking binnen clubs en verenigingen zijn steeds meer aan het vervagen. Als wij een activiteit organiseren die voor alle senioren bewegingen zijn dan komen ze allemaal maar ze helpen niet mee. De die zeer gebonden is aan het politieke gedachtengoed is de generatie die gestreden heeft Hoeveel leden heeft uw werking ? 35.000 leden

Diverse nieuwe onderdelen van de VFSG: S-academie: 750 leden Organiseert culturele activiteiten zoals: theater, cinéma, musea etc.. Zo hebben wij een voorstelling van ‘Le Petite Prince’ volledig opgekocht om die vervolgens aan te bieden aan de leden van de federatie. Daarnaast organiseert S- academie vele cursussen . Wij zijn in 1996 begonnen met de overkoepelende organisatie van activiteiten. We hebben gekeken naar de interesses van de senioren: een cursus bloemschikken, een dia namiddag over andere culturen, oorlog, musea, stadsbezoek, theater, opera, musical en zo verder. Daarna zijn we gaan puzzelen en hebben uit deze activiteiten een jaarprogramma samengesteld. Na de evaluaties kregen we steeds meer inzicht in de wensen en behoeften van senioren, ondertussen hebben we 7 jaar ervaring in de organisatie van senioren activiteiten. Het is gebleken dat culturele activiteiten in groepsverband goed werken, alleen ondernemen senioren deze niet. Als wij onze activiteiten goed selecteren mogen wij doen wat wij willen als wij maar kwaliteit bieden. Wie zijn nou de ondernemende actieve senioren? Dat zijn de senioren wiens leven niet gebroken is door de tweede wereldoorlog. De leeftijdscategorie die een volledige scholing heeft gekregen en zich vervolgens heeft kunnen ontplooien. De jong senioren ( 1946-1953) zijn vaker hoog opgeleid, hebben betere verdiensten dus meer geld maar zijn daardoor ook veeleisend, de lat moet dus hoog liggen. We hebben ook een aantal keren de St.-Pietersabdij bezocht met jonge senioren. De thema’s van de tentoonstellingen waren; Titanic, Zakenmannen/ Zakenvrouwen, Keizer Karel en Perzische 40 Auteur: Dominique Weemaes


Kunst. De laatste tentoonstelling was geen succes. Wij bieden een totaalpakket aan onze leden waarbij wij alle activiteiten voor hun samenstellen en organiseren. Door deze service vallen de kosten hoger uit maar hier is geen bezwaar tegen als de kwaliteit in orde is. Doordat de nieuwe senior niet meer zo zuil gebonden is gaan ze dus ook bij andere aanbieders activiteiten zoeken. Hieruit kunnen we vervolgens weer afleiden dat de senior wel een individualist is die activiteiten in groep onderneemd. S-sport: Vergelijkbaar met bovenstaande initiatief maar dan op sportgebied. Dit initiatief richt zich ook op de nieuwe senioren (50-plussers). Voor de komende zomer gaan de senior games in Gent door. S-sport heeft als doelstelling om senioren actief te laten deelnemen aan sportactiviteiten. Ook zijn ontmoetingen met andere senioren een belangrijk aspect. We gaan verschillende sportclubs oprichten voor senioren. We hebben al verschillende sportclubs opgericht zoals: een fietsclub, een wandelclub, een petancq club, bowling club, een fitness club en binnenkort een Tai-Chi club. Wat verstaan we onder kwaliteit in deze context? Goede uitleg bij een activiteit goede middagmaaltijd (goede prijs/kwaliteit verhouding en gevarieerd menu) Vlotte en correcte afhandeling van inschrijving en activiteit Je moet snel kunnen anticiperen indien het programma niet meer tijd verloopt Mogelijkheden hebben voor het verlenen van eerste hulp bij ongelukken Mag wat kosten indien de prijs in verhouding met de kwaliteit staat

Via welke communicatiekanalen bereiken jullie de senioren? Via de S-magazine, KRAS magazine en de het bestuurdersblad. Daarnaast hebben we mailbestanden van al onze leden zodat wij ze kunnen bereiken voor grote activiteiten zoals senior games. De uiteindelijke doelstelling is dat senioren binnen de VFSG afdelingen actief worden en hiervoor moet het VFSG een jong imago krijgen. Er is nu een rennisentie spel 1881. Dit spel is vergelijkbaar met een soort ganzenborden. Het is de bedoeling dat de jonge en oude generatie elkaar ontmoet.

Vragen met betrekking tot cultuur en vrijetijdsgedrag: Kunt u aangeven hoe het vrijetijdsgedrag van senioren zich geëvolueerd heeft de afgelopen 10 jaar? 10 jaar geleden had je de koffietafels en de bekende kaart middagen en een aantal shop uitstappen naar commerciële winkelcentra en dat was het. Nu is het zo dat senioren meer 41 Auteur: Dominique Weemaes


willen. Ze zijn zeer breed ontwikkeld en staan daardoor open voor nieuwe ervaringen/ activiteiten. De huidige senior kent zijn markt beter en is mondiger geworden. De generatie van voor de oorlog had nog de mentaliteit om tot 65-jarige leeftijd door te werken en daarna waren ze kappot gewerkt. Dus niet meer in staat om veel te doen. De senior is zich er van bewust dat ze van hunvrije tijd moeten genieten. Wat zijn de opmerkelijke trends en ontwikkelingen in het vrijetijdsgedrag van senioren vandaag? Verdere individualisering door hun eigen pad te kiezen en hun markt kennen . Ze voelen zich minder gebonden aan een vereniging. De individualisering trekt zich door in onze activiteiten, dat is beter merkbaar. De senioren zijn geïnteresseerd in een onderwerp, de mensen die aan de activiteit deelnemen komen op de tweede plaats. Via welk kanalen laat de senior zich informeren over vrijetijdsactiviteiten, noem de belangrijkste? Dat is zeer gevarieerd. Televisie is een veel bekeken medium door senioren, vooral VTM en lokale televisie worden veel door senioren bekeken. Indien je promotie gaat maken via televisie ga je al snel verwarring scheppen voor senioren. Ze zien het wel maar nemen het niet of niet volledig in zich op tenzij het een hele korte krachtige boodschap is. Ik merk dat persoonlijk gerichte mailings het beste werken. Hoe maak je een advertentie of nieuwsbrief voor senioren met een hoge attentie waarde? Zorg voor herkenbaarheid in de communicatie. Door bijvoorbeeld een envelop te sturen in een andere kleur dan het standaard wit of door een watermerk in de brief te plaatsen. Gebruik het symbool die in de brief voorkomt ook op de envelop en dan wordt hij gelezen. Hij moet opvallen en speels zijn en toch moet alle informatie erin staan. Bestaande uit een titel, uitleg van de activiteit met begeleidende foto en eventueel de prijzen van de activiteit. Blijf zo kort mogelijk, een senior zit niet te wachten overbodige informatie. Ze moeten wel weten waar ze aan toe zijn van A tot Z. Maak het je programma daarna ook waar. Sommige senioren volgen strikt het programma op. De regel is: Alle communicatie voor activiteiten per brief ook al hebben ze een emailadres. Het is het beste om per kwartaal een mailing te doen om de kosten te drukken. Het structureel gebruik van email onder 5 % van de S- academie leden is een vooruitgang. Zijn er onderzoeken beschikbaar over de vrijetijdsbesteding van senioren en zo ja, waar kan ik deze vinden? De titel: Onderzoek naar de effecten van langdurig gepensioneerden naar het welzijn, gezondheid en sociale participatie. Ik kan dit onderzoek opvragen bij, Stijn Soberon of Dominique Verté. Zij zijn verantwoordelijk voor verschillende projecten gericht op senioren. Interesse senioren cultuursector? Het merendeel van onze leden heeft aan culturele activiteiten deelgenomen. Sinds wij begonnen zijn met het aanbieden van culturele activiteiten (zo’n 3 jaar geleden) hebben we 3000 keer een informatieaanvraag gehad van geïnteresseerden. We hebben een harde kern van 100 personen in Gent die aan alle culturele activiteiten deelnemen die de S- academie aanbied. Per jaar doen er 3000 verschillende aan culturele activiteiten. 42 Auteur: Dominique Weemaes


Vanuit welke persoonlijke doelstelling/visie bezoeken senioren een museum? Het liefst bezoekt de senior een expositie rond een bepaald thema. Ze willen graag iets zien en bijleren, de voorwaarde is dat een museumbezoek gegidst is of begeleid is met een audioguide. Bezoekt een senior een museum liever in groepsverband of alleen? Hij bezoekt liever een museum in groepsverband, dit houd in dat de activiteit georganiseerd word door een onafhankelijk organisator. Welke soort musea worden graag bezocht door senioren? In principe staan ze voor alles open als het maar op de juiste voor hen toegankelijke manier gebracht word. Het S.M.A.K. is in het verleden al wel regelmatig bezocht door de verschillende afdelingen die dit zelf ondernamen. Ik heb de rage S.M.A.K. bij de afdelingen een beetje laten uitsterven om deze activiteit zelf aan te gaan bieden als overkoepelende dienst. De senior wil wel een vorm van herkenbaarheid terugzien in de cultuur waaraan hij deelneemt. De boodschap is om bepaalde raakvlakken in te bouwen zodat de drempel verlaagd, een senior houdt van vakmanschap. Als er activiteiten zijn georganiseerd waarbij er veel tegenstanders zijn word deze niet meer aangeboden om problemen te voorkomen. Het moment is gekomen om arrangementen in het S.M.A.K. te gaan aanbieden. Hoe staan senioren tegenover actuele kunst? Senioren staan zeer septisch tegenover actuele kunst. Ze zien het als alternatieve kunst die per definitie shockeert. Wat verwachten senioren aan te treffen in een museum voor actuele kunsten? Het is wel zo dat senioren nog heel vaak vooroordelen hebben over actuele kunst waardoor hun interesse minder wordt. Hoe kan de interesse van senioren naar actuele kunst vergroot worden? Door ze op de juiste manier te benaderen en een goede service te beiden, ze zijn dan zeer dankbaar. Als iets goed was keren ze in veel gevallen terug. Senioren zijn verzot op eten, men zou eventueel een lunch kunnen aanbieden voor senioren die ze na de rondleiding nuttigen.

Hoe kan het S.M.A.K. haar toegankelijkheid naar senioren vergroten? Imago te extreem, het moet meer ‘middle off the road’ om toegankelijk te worden voor senioren. Dit kan dus door het aanbieden van een totaalpakket. Rondleiding, eten + wandeling. Uiteraard op aanvraag. Vragen over Mediabenadering? Waar moet een mediaboodschap voor senioren aan voldoen? (advertentie, aankondiging radio, etc.) Het moet leesbaar zijn, minimaal letter grootte 12. Probeer met zo weinig woorden zoveel mogelijk te zeggen, duidelijke informatie en geschreven in vlotte taal. Daarnaast moet er voldoende aandacht worden besteed aan de lay-out, deze moet vlot zijn en eventueel versterkt worden met een foto. Een marketing gerichte benadering werkt niet bij senioren. Ze willen op 43 Auteur: Dominique Weemaes


een persoonlijke manier benaderd worden, dring ze niets op. Tot slot is het belangrijk dat de boodschap taalkundig correct is omdat ze bij de generatie behoren die hun grammatica zeer goed beheersen. Representeer de senior op een realistische wijze, representeer ze in een kader waar ze zichzelf mee kunnen identificeren. Onderdelen in de boodschap: Titel (vetgedrukt) kerntekst arrangement en prijs contactgegevens Foto (groep of individuele senioren in het S.M.A.K die aantrekkelijk zijn) lay-out jong Wat vind u van de website van het S.M.A.K.? Ik vind de website zeer duidelijk en functioneel. Ik denk dat senioren geen problemen gaan ondervinden met het bedienen hiervan. Ook de koppeling van de S.M.A.K. website met de website van de stad Gent is een zeer slimme zet en gaat volgens mij een steeds belangrijker medium vormen. Hoe kan het S.M.A.K. op een toepasselijke wijze senioren kennis laten maken met actuele kunst? Via een boekje. Brochure, korte voordracht van actuele kunst. Een combinatie product die ik hiervoor heb genoemd. Schets brugrondleiding Het S.M.A.K. is bezig met het uitwerken van een initiatief voor senioren, een brugrondleiding waarbij men zowel het S.M.A.K. als het M.S.K. bezoekt, wat vinden senioren van dit initiatief denkt u? Ik ben zeer enthousiast over de combinatie rondleiding. Het lijkt me tevens gepast om senioren en hun kleinkinderen tegelijk een workshop te laten volgen. Op welke manier kunnen wij deze brug rondleidingen het beste communiceren naar senioren? Persoonlijk gerichte mailings hebben de grootste impact om dit arrangement bekend te maken bij senioren. Als jullie kunnen zorgen voor teksten, foto’s of een volledige samengestelde folder kan ik deze gebruiken om in onze brochures op te nemen als activiteit. Alles wordt dan wel aangepast aan onze huisstijl. In welke brochures wordt de activiteit opgenomen? opgenomen in het jaarprogramma in de nieuwsbrieven S- magazine De nationale S- academie



Interview: Senioren Academie KBG Interviewer: Geïnterviewde: Datum:

Dominique Weemaes Anita van Landschoot vrijdag 7 februari 2003



Oriënterende vragen: Functie van geïnterviewde? Ik werk hier als vrijgestelde, dit houd in dat ik mij voornamelijk bezighoud met de senioren academie. De KBG is georganiseerd in plaatselijke afdelingen. In Gent hebben we een 90-tal afdelingen. Wij geven logistieke, administratieve en inhoudelijke ondersteuning aan deze afdelingen. Welke activiteiten/diensten biedt geïnterviewde aan voor senioren? De verschillende afdelingen hebben elk afzonderlijk een programma. Wij organiseren alle activiteiten die voor de afdelingen te duur zijn om zelf te organiseren of omdat er geen publiek genoeg voor is. Wij hebben de beschikking over gespecificeerde mailbestanden, alle interessegebieden hebben we opgedeeld. film tentoonstelling toneel Op deze manier kunnen wij onze mailings zeer gericht versturen. Activiteiten: de intellectuele voordrachten over alle mogelijke onderwerpen culturele activiteiten cursussen die men zelf niet ter plaatse kan organiseren Er is veel vraag naar onderwerpen over actualiteiten. Ook het muziekprogramma van Mozart was een groot succes. We proberen zoveel mogelijk variatie in het programma te brengen. We hebben de gewoonte om ieder jaar en museum in Gent te bezoeken, vorig jaar zijn we naar het S.M.A.K. geweest. Dit jaar brengen we een bezoek aan het MIAT. Daarnaast worden er nog activiteiten georganiseerd voor mensen die interesse hebben in theater, film en tentoonstellingen. Zo zijn we ook naar de tentoonstelling 7000 jaar Perzische kunst geweest. We werken met jaarprogramma’s die we vervolgens in een boekje publiceren. Wat vond men van het S.M.A.K.? Dat is eens een keer een ervaring. Wij hebben een publiek dat daar voor open staat, dat is wel niet de massa. Er waren destijds 2 groepen van 20 personen. De meeste deelnemers bevonden zich in de leeftijdscategorie 55-65 jaar. Wat bedoeld u daarmee? Ons publiek start bij een leeftijd van ongeveer 50 tot .., jonge senioren zijn vaak breder geïnteresseerd. Ze hebben vaak ook een hogere opleidingsachtergrond wat maakt dat ze verschillende interesses hebben. Jong senioren hebben in veel gevallen ook meer te besteden, ze zijn mobiel en gezond. Met de jong senioren (50 tot 69 jaar) doe je dus andere activiteiten als met oudere senioren (70 jaar en ouder). Oude senioren ondernemen alleen activiteiten die binnen eigen gemeente of regio. Ze komen graag naar lezingen met het doel om meerkennis van zaken te krijgen, de oudere senioren hebben een grote behoefte aan nieuwe kennis omdat ze in veel gevallen niet de kans kregen om te studeren. Het zijn mensen die nog kunnen luisteren, ze kunnen gemakkelijk 2 uur 46 Auteur: Dominique Weemaes


de aandacht vasthouden. Ze zijn geïnteresseerd in opleiding, achtergrondinformatie en geschiedenis. De jonge senioren zijn zappers. Ze bemoeien zich niet met de organisatie en worden niet snel lid, ze verkiezen onafhankelijkheid boven gebondenheid. Ze komen wel naar onze activiteiten en zijn bereid om meer te betalen. Ten opzichte van vroeger is de harde kern die onze activiteiten komt veel verminderd. Welke activiteiten worden het best bezocht? Tentoonstellingen, toneel en film worden het best bezocht. Minder populair zijn muziek, geleide wandelingen en leesgroepen. Hoeveel leden heeft uw werking? De KBG heeft nationaal 250.000 leden.

Vragen met betrekking tot cultuur en vrijetijdsgedrag: Kunt u aangeven hoe het vrijetijdsgedrag van senioren zich geëvolueerd heeft de afgelopen 10 jaar? Vroeger waren de senioren trouw aan hun vereniging of club, je ziet nu dat het steeds moeilijker is om hen te binden. Dit heeft o.a. te maken met de toename van vrijetijdsmogelijkheden in de steden. Mensen zijn hierdoor minder afhankelijk geworden van verenigingen. De politieke kleuren van de verenigingen hebben geen invloed meer. Wat zijn de opmerkelijke trends en ontwikkelingen in het vrijetijdsgedrag van senioren vandaag? de nieuwe senior is niet meer zo zuil gebonden toename van de mobiliteit, vooral onder de vrouwelijke senioren toename individualisering huidige jonge senior vertoont zap gedrag, niet meer clubgebonden huidige senior in veel gevallen hoger opgeleid veel geld toename sport (1.fietsen, 2.wandelen, 3.dansen), zeer belangrijk. Petanque is ook zeer populair bij zowel oude als jonge senioren. Zeer sociaal, en men kan het blijven doen. Senioren die van buiten Gent komen zijn niet te lokken met een 2 uur durende activiteit. Een dagprogramma is dan een mooi alternatief. Bij een dag uitstap is het belangrijk om een eenvoudige doch voedzame maaltijd in het arrangement op te nemen. Wat zijn redelijke prijzen voor een daguitstap? 20 euro is een redelijke prijs voor een daguitstap (incl. vervoer, activiteit en een maaltijd)



Via welk kanalen laat de senior zich informeren over vrijetijdsactiviteiten, noem de belangrijkste? Via hun afdeling, ze krijgen een tijdschrift waarin een afdeling dan ook een plaatselijk programma steekt. De KBG heeft verder nog een tijdschrift genaamd: “Eigentijds”, dit is het op één na grootste senioren tijdschrift van België. We zijn tevens ook de grootste senioren vereniging van België. Verder is er nog het KBG parochieblad die nog steeds word gezien als een grote bron van informatie. Het blad van het ACW word ook veel gelezen. Het is een landelijk weekendblad waarin een plaatselijke pagina is opgenomen. Het word zeer goed gelezen. Een positieve ervaring met een activiteit levert goede mond tot mond reclame op. Onze afdelingen functioneren zeer autonoom. Hoe maak je een advertentie of nieuwsbrief voor senioren met een hoge attentie waarde? Dat vragen wij ons ook af. Mensen lezen moeilijk. Gebruik niet teveel informatie, zorg voor contrast in kleurgebruik. Zorg ervoor dat de senior zich kan herkennen in het aanbod. Maak gebruik van een groter lettertype (12pt of 13pt). Zorg dat je een telefoonnummer erbij zet waar de mensen altijd naar kunnen bellen. Zelfs als alle informatie erin staat durven ze nog steeds te bellen. Schrijf de essentie dan houd je het overzichtelijk. Ik denk dat wij op communicatiegebied nog veel kunnen leren van de commerciële sector. Wij proberen een ieder jaar een vaste huisstijl aan te houden in onze communicatiemiddelen, door kleurgebruik en een herkenbaar logo. Wie zijn jullie concurrenten? De dienstencentra van de OC&W omdat ze dezelfde activiteiten aanbieden voor hetzelfde publiek. Het wordt steeds moeilijker om de jonge senioren te binden aan onze bond. We zullen ons moeten aanpassen aan deze tendens door een vrijblijvend karakter uit te stralen. Interesse senioren cultuursector? De beter opgeleide senioren doen meer aan cultuur participatie. Ze nemen deel aan culturele activiteiten om iets bij te leren. Met specifieke onderwerpen bereik je meestal nooit de massa. Er bestaat wel een vaste groep mensen die hiervoor geïnteresseerd is, zij komen telkens terug. De rede van deelname van een bepaalde activiteit komt ook voort uit behoefte aan sociale contacten, de cultuur neemt men erbij. Het omgekeerde kan natuurlijk ook het geval zijn. In welke soort musea is de senior geïnteresseerd? De senior is niet zo zeer geïnteresseerd in musea maar in tentoonstellingen met een specifiek thema wat hen aanspreekt. Wat denkt een senior aan te treffen in het S.M.A.K.? Rare dingen zoals mosselpotten. Objecten die ze zelf ook kunnen maken, dus geen vakmanschap.



Vragen over Mediabenadering Waar moet een mediaboodschap voor senioren aan voldoen? (advertentie, aankondiging radio, etc.) Duidelijke informatie overtijd, plaats, prijs en bereikbaarheid (busdiensten en hoe lang ze moeten lopen). Hoe moet je een senior op een toepasselijke wijze benaderen? Een mondige actieve senior. Senioren moeten zich goed voelen bij een boodschap, iets waar ze zich in willen herkennen.

Schets brugrondleiding Het S.M.A.K. is bezig met het uitwerken van een initiatief naar senioren, een brugrondleiding waarbij men zowel het S.M.A.K. als het M.S.K. bezoekt Wat vinden senioren van dit initiatief denkt u? Ik denk dat dit een interessante benadering zal zijn van actuele en gevestigde kunst, zeker omdat het 2 uitersten bevat. Opletten met het gebruik van moeilijke termen. Wij hebben zelf een cursus aangeboden waarbij de omgang met kunst centraal stond, uiteindelijk was de deelname zeer laag. We denken dat er teveel participatie van de mensen gevraagd werd. Bij de lancering van jullie initiatief is het ook belangrijk dat jullie gebouw toegankelijk is voor minder vallieden. Zorg voor één centraal nummer voor de boekingen en verdere vragen, maak het ze makkelijk. Op woensdag passen veel senioren op hun kleinkinderen, zorg er dus voor dat je daar de activiteiten op aanpast. Op welke manier kunnen wij deze brug rondleidingen het beste communiceren naar senioren? Via de senioren verenigingen. Man bijt Hond heeft laatst een reportage gemaakt van een activiteit in een van de senioren afdelingen in Gent.



Interview: Oost-Vlaamse volkshogeschool

Interviewer: Geïnterviewde: Datum:

Dominique Weemaes Sioncke Robert 11-02-‘03

Oriënterende vragen: Functie van geïnterviewde? Ik ben verantwoordelijk voor de programmering van de Oost Vlaamse volkshogeschool en dat is een onderdeel van de Lodewijk de Raet stichting, deze stichting houd zich bezig met volksontwikkeling. Welke activiteiten/diensten biedt geïnterviewde aan voor senioren? Iedere donderdagnamiddag is er een programma, meestal in de vorm van een lezing. De onderwerpen die behandeld worden zijn zeer verschillend, een voorwaarde is dat de voordracht van niveau is. We werken met seizoensprogramma’s. Wij bevinden ons bij het Sint Pieters station en daardoor zijn we voor iedereen gemakkelijk te bereiken. Lodewijk de Raet heeft ook nog volkshogescholen in Kortrijk, Merelbeke, Antwerpen en Brussel. Het wordt de laatste periode steeds moeilijker om goede sprekers te vinden die voor een redelijk bedrag komen spreken. De volkshogeschool werkt niet met lidkaarten iedereen moet kunnen deelnemen. Ons aanbod is hoogdrempelig en dit is een bewuste keuze geweest. Hoeveel leden heeft uw werking ? De werking heeft geen leden maar wel een vaste kern mensen van ongeveer 35 personen die alle workshops en rondleidingen volgen. Wie zijn nou de ondernemende actieve senioren? De mensen die sociaal zijn ingesteld. Vaak zijn het ook mensen die zelf ook altijd actief waren voordat ze senior waren, dat kan zijn in sport, hobby of carrière. Wat verstaan we kwaliteit? Zorgen voor goed aanbod niveau. Er zijn sprekers die een hele mooie vorm van presentatie hebben maar uiteindelijk weinig inhoud. Bij onze activiteiten draait het om de inhoud, als de presentatie vorm ook goed is dan is dat meegenomen.



Vragen met betrekking tot cultuur en vrijetijdsgedrag: Kunt u aangeven hoe het vrijetijdsgedrag van senioren zich geëvolueerd heeft de afgelopen 10 jaar? Ik denk dat de interesse van senioren in actuele onderwerpen en de behoefte om iets bij te leren de afgelopen 10 jaar is toegenomen.

Wat zijn de opmerkelijke trends en ontwikkelingen in het vrijetijdsgedrag van senioren vandaag? Verenigingen krijgen minder leden. De nieuwe senioren zijn niet meer afhankelijk van hen. Ook onder senioren is de individualisatie aan het toenemen. Er valt een duidelijke ontwikkelingskloof op te merken tussen de jong senioren en de oudere senioren. Politieke invloed binnen senioren verenigingen is aan het afnemen. De nieuwe senior is zelfzeker, jong, assertief, betrokken in de samenleving en heeft een hoger kennisniveau. Interesse senioren cultuursector? De normen en waarden en opvattingen van senioren liggen voor een belangrijk deel verankerd in het verleden. Dit houd in dat senioren heel graag culturele activiteiten ondernemen waarin zij zichzelf in kunnen herkennen.

Bezoekt een senior een museum liever in groepsverband of alleen? Meestal in groepsverband, dan moet men zelf niets organiseren. Welke soort musea worden graag bezocht door senioren? Het huis van Alijn, MIAT en het museum voor schone kunsten zijn musea die veel senioren bereiken. Dit komt doordat deze musea een herkenbaar aanbod hebben voor de senior. Actuele kunst is iets nieuws waar de huidige senioren weinig of geen kennis mee gemaakt hebben. Hoe staan senioren tegenover actuele kunst? Men zal veel sneller het MSK bezoeken dan het S.MA.K. De waarde van de kunst die in het M.S.K. hangt word reeds erkend. Er is veel kennis nodig om kunst echt te gaan begrijpen. Indien men en goede uitleg krijgt zal men het meer kunnen appreciëren. In welke mate voelen senioren zich aangesproken door het S.M.A.K.? Het S.M.A.K. krijgt veel media aandacht door Jan Hoet. In de huidige communicatielijn die het S.M.A.K. voert valt af te leiden dat senioren zich niet kunnen herkennen in het museum. In de achterliggende waarden, normen en opvattingen rond actuele kunst kunnen de meeste senioren zich niet vinden. Hoe kan het S.M.A.K. haar toegankelijkheid naar senioren vergroten? 51 Auteur: Dominique Weemaes


Je moet senioren individueel bereiken, communiceren via kranten.

Schets brugrondleiding Het S.M.A.K. is bezig met het uitwerken van een initiatief naar senioren, een brugrondleiding waarbij men zowel het S.M.A.K. als het M.S.K. bezoekt, wat vinden senioren van dit initiatief denkt u? Ik denk wel dat dit initiatief interessant zal zijn. Daarnaast werken eten en drinken contact bevorderend. Het zou dus een idee zijn om het leerzame met het aangename te combineren.

Op welke manier kunnen wij deze brugrondleidingen het beste communiceren naar senioren? Indien het promotie + folder materiaal verspreid word via de senioren raad word onmiddellijk een brede waaier van senioren bereikt. In de senioren raad zijn meer dan 100 afdelingen van diverse verenigingen vertegenwoordigd. De presentatie van de folders is zeer belangrijk, het moet er aantrekkelijk uitzien en speciaal op hen zijn gericht. Er is laatst een persbericht verschenen in plusmagazine gekoppeld aan een foto. We hadden hier erg veel reactie op. Zouden senioren verenigingen gebruik maken van een lunchaanbod? Men zal hier gebruik van maken indien het aanbod in orde is en duidelijk gecommuniceerd.



Interview: PLUS- magazine Interviewer: Geïnterviewde: Datum:

Dominique Weemaes Ludo Hugaerts donderdag 13 februari 2003

Wat is uw functie binnen PLUS- magazine? Ik ben journalist en maak deel uit van de redactie. Is het zo dat u specifieke onderwerpen behandeld? Alles wat samenleving in de brede zin betreft; agenda pagina’s, de woon en toerisme rubriek. Hoelang bestaat PLUS- magazine? De titel is nieuw, maar het blad is al ouder. Het startte precies 15 jaar geleden onder de naam “onze tijd”, de naam van het blad is in mei 2001 veranderd in PLUS- magazine. Hoe is deze naamsverandering tot stand gekomen? Door de verschrikking van de marketing jongens, die vonden dat “Onze Tijd” een te nostalgisch imago had en zich te weinig richt op de toekomst. Het is pas sinds najaar vorig jaar dat het aantal lezers weer terug op het oude niveau is. Zo zie je maar dat de marketing ook ongelijk kan hebben. Hoe doet PLUS- magazine het in Nederland? In Nederland is PLUS- magazine serieus aan het groeien, men heeft daar nu meer dan 1 miljoen lezers, terwijl het een oplage heeft van 250.000. Hoe doet PLUS- magazine het in België? 53 Auteur: Dominique Weemaes


In België heeft PLUS- magazine een leesbereik van 450.000, met een oplage van 130.000. Voor wie is PLUS- magazine bedoeld? Onze doelgroep is de 50-plusser maar niet de hoogbejaarde. Onze lezers bevinden zich in de leeftijdscategorie 50 tot 75 jaar. We mogen geen jonge mensen afbeelden in het magazine, maar ook niet extreem oud. Wat typeert deze doelgroep? Dat is heel moeilijk te zeggen om dat we echt op een scharnier staan. De magische grens is het jaar 1945, de mensen die de oorlog nog bewust hebben meegemaakt zijn nu op zijn minst 60 jaar. Die zijn heel anders dan de generatie van de babyboomers. De generaties tussen de 50 en 70 behoren tot de sandwich generatie, dit houd in dat deze mensen vaak op hun kleinkinderen passen maar ook op hun eigen ouders. Verder is deze generatie heel bewust met hun gezondheid bezig, veel bewuster dan jonge mensen. Vooral de mannen tussen de 50 en 60 zijn erg met hun lichaam en gezondheid bezig. Men hoopt dat de geneeskunde in staat is hen 150 jaar te laten worden, ieder jaar stijgt de levensverwachting met een maand.

Hoe komt dit? Het verschil ligt bijvoorbeeld dat de degenen die na 1945 geboren zijn waren exact geteld 15 of 16 jaar toen de Beatles begonnen, die hebben mei 1968 (studenten opstand tegen het kapitalisme) meegemaakt. Daarnaast hebben velen onder hen studies gevolgd. Tussen 1963 en 1975 is de hele samenleving gekanteld, deze jaren heeft de babyboom generatie bewust als jonge meegemaakt. De bejaardenhuizen zullen zich moeten aanpassen op een nieuw soort senior. Het zijn zeer anarchistische mensen, maar ook zeer egocentrische mensen maar die ook wel eens graag een jointje roken. Een compleet nieuwe generatie senioren. Het heeft ook te maken met het feit dat de leeftijdsverwachting steeds hoger wordt. Ik ben nu bezig aan een stuk van nieuwe woonvormen voor ouderen, dan spreken we vanaf 75 jaar. Dus dan gaat het eigenlijk om de ouders van onze lezers. Welke doelstelling streeft PLUS- magazine na? We willen ons absoluut positioneren als marktleider voor bladen voor die doelgroep die we net noemden. Wij hebben ook een rubriek waarin we spreken over nieuwe trends in de jongerencultuur maar dat is om uit te leggen aan mensen van middelbare leeftijd. Vorig jaar had het rubriek alles met internet en computer te maken, dit had te maken met een grote inhaalbeweging in België op het gebied van internet en computers. We leren ze nu ook om eigen websites te bouwen, het is een groep die tenslotte veel tijd heeft. In sommige gevallen hebben ze het drukker, ze hebben relatief veel tijd. Hoe heeft het imago van senioren zich ontwikkeld de laatste 10 jaar?



Zeker bij de jongere senioren is het imago compleet omgeslagen. Van hele passieve zorg behoevende mensen, naar hele actieve, dynamische en gezonde 50-plussers. Deze ontwikkelingen zijn op dit moment aan het doordingen in de maatschappij. Wat zijn nou belangrijke trends en ontwikkelingen binnen het segment senioren? Wanneer ben je senior? Vanaf 50 jaar. Dat zullen vele 50-plussers je niet in dank afnemen, ze willen namelijk helemaal geen senior zijn. Voor ons is een senior iemand vanaf 70 jaar. Als het S.M.A.K. mensen tussen de 50 en 69 jaarwillen aanspreken mogen ze zeker het woord senioren niet gebruiken, spreek van 50-plussers. Senioren behoren tot de vierde leeftijd. Dan zit je met de kloof voor en na 1945. In de generatie babyboomers zien we dat ze meestal al tweeverdieners zijn geweest, vaak nog actief op professioneel vlak. De mensen zijn het al gewoon van te reizen. Ze hebben de opkomst van de televisie en verschillende vormen van geluidsdragers zien opkomen en alle andere technologie. De jong senioren zijn veel mondialer ingesteld en zijn daarbij ook een stuk mobieler. Men moet rekening houden met de scheidingslijn tussen de derde en de vierde generatie, het is wel zo dat die scheidingslijn logischerwijs verlegd gaat worden. De vierde generaties is dus een stuk voorzichtiger in het ondernemen van activiteiten. In welke mate doen 50-plussers aan cultuurparticipatie? De groep 50 tot 65 is de belangrijkste groep di aan ernstige cultuur doet, als je kijkt naar hedendaagse kunst en als je ziet wat er rondloopt op documenta in Kassel dan zie je niemand onder de 40 jaar. Ik denk dat de gemiddelde leeftijd van de S.M.A.K. bezoekers zeker niet onder de 40 jaar ligt. Wij zijn nu bezig met een onderzoek naar de samenstelling van de kieslijsten in verhouding in de bevolkingspiramide. Om zo met bewijzen te komen van een overheersende jongeren dictatuur. Hoe staan 50-plussers tegenover actuele kunst? Ze staan zeer positief tegenover actuele kunst. De mensen die nu ouder zijn dan 57 jaar zijn niet gediend van kunst die hen shockeert, ze willen mooi, degelijk vakmanschap. Ze vinden het ook geen kunst, omdat ze het zelf ook kunnen maken. In de jaren van de wederopbouw had men geen tijd om met kunst en cultuur bezig te zijn. Het waren de Beatles die de voorrang kregen op cultuurparticipatie. Hoe wek je de aandacht bij een 50-Plusser? Spreek ze niet betuttelend toe, maar die bedoeling heeft het S.M.A.K. niet. Ik denk niet dat de communicatiemanier zo erg verschilt van de normale. Bijvoorbeeld je niet teveel zakelijk organiseren s’avonds laat. Activiteiten binnen het S.M.A.K. binnen één dagdeel. Houd er rekening mee dat de huidige 50-plussers zeker niet te weinig geld hebben. Ze houden van service, comfort en luxe. Comford: plaatsen om te zitten rustpauzes inlassen Media: vermelding van 55-plus pas in communicatie 55 Auteur: Dominique Weemaes


Informatie feitelijk/zakelijk houden groter lettertype tekst is belangrijker dan beeld. foutloos taalgebruik (deze generatie beheerste de taal nog naar behoren)

Feedback brugrondleiding Ik denk dat u meer succes zou hebben met een dag arrangement, dit kan in samenwerking met toerisme Gent. Je zou dan moeten denken aan een attractie die niet lopend gedaan moet worden. Een tentoonstelling bezoeken is best vermoeiend voor de benen. Alle senioren verenigingen maken voor hun afdelingen suggesties voor dag arrangementen. Hoe denkt dat wij een BRUG- rondleiding het beste kunnen communiceren? Via de lokale dienstencentra, hier zijn veel jonge senioren actief vanaf 50 jaar. Het is eigenlijk een mooie mix, ze zitten altijd verlegen voor het ontvangen van voorstellen voor goede uitstapjes.

Notulen bijeenkomst senioren raad Onderwerp: Discussieleiders: Aanwezigen:

Senioren en Cultuur Bea Verougstraete & Dominique Weemaes Dhr Albert Bigot & afgevaardigden van de Gentse Senioren Raad

Evolutie van het Vrijetijdsgedrag van senioren de afgelopen 10 jaar Als kanttekening werd gesteld dat de senior niet bestaat, het is wel zo dat men hier een bepaalde segmentatie in kan aangeven. Het imago van de huidige senior is aan het veranderen, ze zijn jonger en dynamischer geworden en passen zich gemakkelijker aan. Deze veranderingen kunnen worden afgeleid uit het feit dat er in toenemende mate interactie bestaat tussen de oudere en jongere generatie. Verder werd er gesteld dat senioren in toenemende mate interesse voor het culturele aanbod krijgen alhoewel het soms te hoogdrempelig is. Dit aanbod moet uiteraard ook bereikbaar zijn, er werd gesteld dat de mobiliteit van de senioren de laatste jaren is toegenomen. Het is wel zo dat de jongere senioren mobieler zij dan de oudere. Senioren 1.



prefereren in veel gevallen om activiteiten in groep te ondernemen, dit geeft hen een gevoel van veiligheid en daarbij onderhoud men de sociale contacten. Men gaat er vaak van uit dat senioren per definitie veel geld hebben, dit is een cliché. Tegenwoordig zijn steeds minder senioren verenigd. 2. Waar moet een vrijetijdsactiviteit voor senioren aan voldoen? De stad Gent stelt dat activiteiten een socio- cultureel karakter moeten hebben om in aanmerking te komen voor een subsidie. Het allereerst belangrijk dat een vrijetijdsactiviteit op het goede moment plaatsvind. De informatie van de activiteit moet eenduidig zijn en herhaaldelijk gecommuniceerd worden over een langere periode. Een educatief element mag zeker niet ontbreken. Bij veel activiteiten is er sprake van eenrichtingsverkeer waarbij de deelnemer slechts toehoorder is, laat de deelnemers daarom meedenken en discussiëren (interactief). Gedurende de activiteit moet men de mogelijkheid hebben om ergens te zitten. Tijdens de activiteit kan men eventueel ook nog een kleine onderbreking inlassen, in de vorm van een sanitaire stop, ook een hapje en een drankje kan men erg waarderen. Men verwacht altijd senioren per definitie veel geld hebben, maar niets is minder waar. Ook de senior moet op zijn financiën letten, de boodschap is dan om een activiteit vriendelijk te prijzen.

In welke mate doen senioren aan cultuurparticipatie Senioren voelen een gebrek aan culturele kennis omdat men hier vroeger de mogelijkheid niet toe had. Ze zijn gemotiveerd om bij te leren, de voorwaarde is wel dat men cultuur op een begrijpelijke manier aan de man brengt zodat iedereen kan volgen. 3.

Persoonlijke motieven van senioren voor museumbezoek Een senior bezoekt een museum uit interesse of nieuwsgierigheid. Wat men te zien krijgt moet dan wel vatbaar zijn, eigenlijk zou men zichzelf moeten herkennen in een artefact of thema. Een museumbezoek komt het best tot zijn recht als men een gegidste rondleiding heeft in kleine groepen van maximaal 20 personen. Gedurende de activiteit stellen senioren een persoonlijke benadering op prijs. Men kan senioren het beste benaderen via lokale dienstencentra, senioren verenigingen, buurtwerking en de cel senioren wat men ziet moet vatbaar zijn. 4.

5. Mening senioren over actuele kunst onbekend = onbemind. Men vind dat eigelijk alles wel tot kunst gerekend kan worden. Actuele kunst kan zodanig willen shockeren dat het afstoot, er is dikwijls geen sprake van herkenning. Een gids zou voor dit probleem kunnen instaan.

Reacties BRUG- initiatief Zeer positief

6.

7.

waar moet een mediaboodschap van senioren aan voldoen? Herhalen van boodschap boodschap moet lange tijd op voorhand gecommuniceerd worden. persoonlijk gerichte communicatie 57



8. Via welke mediakanalen kunnen senioren het beste worden benaderd? Via gratis bladen zoals; stadsmagazine, zone 09, De Zondag en De Streekkrant Opmerkingen: herkenbaarheid van de kunstenaars Betalende ledenbladen worden slecht gelezen Senioren hebben het meeste tijd in de namiddag

Bijlage 2: Communicatieplan brugrondleiding



Communicatieplan brugrondleiding Deadline uitvoering: 4 april a.s. 1. Folder verspreiding BRUG initiatief 59 Auteur: Dominique Weemaes


In Gentse instellingen Toerisme Oost-Vlaanderen Dienst Kunsten Stadskantoren Toeristische dienst Huis van Alijn Kunsthal Sint-Pieters abdij Mailing senioren werkingen De mailing zal verspreid worden onder diverse senioren werkingen. Denk hierbij aan senioren clubs, Vlaamse seniorenraden en de verschillende dienstencentra De mailing bevat: Een brief waarin we vragen om het initiatief binnen de stedelijke/ lokale werkingen en onder de leden bekend te maken. Een uitnodiging waarin we de voorzitters van senioren werkingen in Gent en landelijk uitnodigen om een gratis rondleiding te volgen. Afhankelijk van de instelling moeten er 5 tot 30 folders worden toegevoegd Indeling hoeveelheid folders per soort: Stedelijke + regionale afdelingen

5

Senioren raden Landelijke koepels

20 30

Te verspreiden folders: BRUG- folder Tentoonstelling agenda 2003- 2004

-

2. Proef rondleiding Het is de bedoeling dat we 4 tot 6 rondleidingen gaan aanbieden aan voorzitters van Landelijke, regionale (Oost-Vlaanderen) en stedelijke (Stad Gent) senioren organen. Per rondleiding kunnen er 20 mensen deelnemen. Op deze manier kunnen de verschillende werkingen kennis maken met ons vernieuwende aanbod en hen tegelijkertijd enthousiasmeren om het over te brengen naar de leden en afdelingen. Aan de pers moet een aparte uitnodiging worden gestuurd waarin we hen de mogelijkheid bieden om een fotograaf mee te nemen. Het is niet de bedoeling om de pers in een aparte groep in te delen voor de rondleiding, ze zullen zich mengen met de voorzitters van de verschillende afdelingen. Organisatie: Opstellen van een genodigden lijst 60 Auteur: Dominique Weemaes


Vastleggen van de data waarop de proef- rondleidingen gaan plaatsvinden Versturen van de uitnodigingen waarop tevens een uiterlijke inschrijf data vermeldt staat + max. 2 personen Opmaken van de inschrijf lijsten met vermelding van naam, adres, email, telefoonnummer en aantal personen.

3. Persbenadering De pers activiteiten worden opgevolgd door Corine Trop. In de pers promotie zal een selectie worden gemaakt van verschillende media teneinde het initiatief naast de senioren organen ook bekend te maken bij individuele senioren. Naast het normale pers bestand zullen er nog specifieke kanalen gebruikt moeten worden, deze kanalen betreffen verschillende senioren magazines. Eigentijds en PLUS- magazine zijn reeds benaderd en publiceren reeds in de juni/ juli editie. Belangrijke communicatiekanalen die niet in de bijlagen staan zijn: weekbladen 09- magazine streekkrant Radio radio Klara radio Contact

Informatie voor de redacties: begeleidende email • Aandacht vragen voor het bijzondere initiatief • Vraag voor opname in de cultuur bijlage op eventueel redactioneel artikel. • Vermelding dat de uitnodiging voor een proef rondleiding nog volgt • Extra informatie en beeldmateriaal van het initiatief is op te vragen • • • • • •

Persoonlijke uitnodiging redacties Indien u een fotograaf wilt meenemen is dit geen enkel bezwaar Waar ligt het keerpunt in de gevestigde en de actuele kunst We willen aan u bewijzen dat schone kunsten nog altijd actueel zijn Actuele kunst bevat op zijn beurt elementen die in de oude kunsten terugkomen. U krijgt alle antwoorden op uw vragen en die van uw lezers. Info en reserveringen



Bijlage 2: Nuttige adressen en communicatiekanalen



Adressen van Belgische ouderen organisaties Landelijke koepel van senioren verenigingen: Secretariaat OOK Vlaams Ouderen Overleg Komitee vzw Koningsstraat 136 1000 Brussel Tel: 02 / 209 34 51 of 02 / 209 34 52 Fax: 02-209 34 53

Seniorenwerking Vlaams ABVV Hoogstraat 42 1000 Brussel tel: 02-2890130 fax: 02-2890189 ACLVB - Senioren Koning Albertlaan 95 9000 Gent tel: 09-2225751 fax: 09-2210474 CD&V- Senioren Wetstraat 89 1040 Brussel tel: 02-2383813 fax: 02-2383821 CRMvzw, Clubs voor rustenden uit de middengroepen Tweekerkenstraat 29 1000 Brussel tel: 02-238 04 91 fax: 02-2380495 De Grijze Panters Karel Oomstraat 11, bus 9 2018 Antwerpen tel: 03-2162331 e-mail:[email protected] 63 Auteur: Dominique Weemaes


GOSA, Grootouders - en Seniorenactie Troonstraat 125 1050 Brussel tel: 02-5078945 fax: 02-5078949 IMPACT vzw Maastrichtersteenweg 254 3500 Hasselt tel: 011-236828 fax: 011-236780 KBG, Kristelijke Beweging van Gepensioneerden Haachtsesteenweg 579 1031 Brussel tel: 02-246 44 41 fax: 02-246 44 42 LEEFTIJD, Stichting Lodewijk de Raet Liedtstraat 27-29 1030 Brussel tel: 02-240 95 03 fax: 02-242 26 10 LBV, Liberale Beweging voor Volksontwikkeling Livornostraat 25 1050 Brussel tel: 02-5385905 fax: 02-5382082 NLDL, Neutrale Landsbond van de Derde Leeftijd Steenweg op Charleroi 145 1060 Brussel tel: 02-5388300 fax: 02-5385018 SENIORENCENTRUM Leopoldstraat 25 1000 Brussel tel: 02-2100460 fax: 02-2100470 SENIOREN-IN-BEWEGING Floraliënlan 485 2610 Wilrijk 64 Auteur: Dominique Weemaes


tel. en fax: 03-2392807 SENIORENRAAD LANDELIJKE BEWEGING Minderbroederstraat 8 3000 Leuven tel: 016-242117 fax: 016-242149

VFSG, Vlaamse Federatie van Socialistische Gepensioneerden Sint-Janstraat 32 1000 Brussel tel: 02-5150612 fax:02-5142205 VVDC, Vlaamse vereniging van Dienstencentra Begijnhofdries15 9000 Gent tel: 09-2250410 fax: 09-2259113 VvS, Verbond van Senioren Warmoestsraat 13 1210 Brussel tel: 02-2182719 fax: 02-2199843 VVVG, Vlaams Verbond voor Gepensioneerden Carnotstraat 47 bus 1 2060 Antwerpen tel.: 03-233 50 72 fax: 03-234 22 11 WOAS, West- Vlaams Overleg adviesraden van Senioren Koning Leoppold III-laan 41 8200 Sint-Andries tel: 050-403313 fax:050-403107



Nederlandse ouderen organisaties: •

• • • •

ANBO de bond voor 50-plussers 60 Unie KBO, Unie van Katholieke Bonden van Ouderen Protestants Christelijke Ouderenbond PCOB, belangenbehartiging 50-plussers NISBO, Ned. Islamitische Bond voor Ouderen NVOG, Ned. Ver. van Organisaties van Gepensioneerden

tel.

030 322 00

fax. tel.

030 233 00 70 073 612 34 75

tel. tel. tel.

038 422 55 88 010 486 62 90 040 211 02 27

U kunt lid worden van deze organisaties, zij zijn ervoor om de belangen van ouderen te dienen. Heeft u nog vragen of opmerkingen over de Pas-65 dan kunt u bellen naar het CSO, tel. 030 276 99 95 Er is ook een internetsite over de Pas-65. U kunt hier meer informatie vinden over het gebruik van de Pas-65. Ook kunt u hier terecht met vragen en opmerkingen. U kunt de site vinden op: www.ouderenorganisaties.nl Comité Nationale dag van de ouderen Postbus 1999 6801 BZ Arnhem Tel: 026/ 3779733 Fax: 026/ 3779730



Cultureel afgevaardigden van de stad Gent

Vereniging Kristelijke Beweging van Gepensioneerden (KBG)

Adres Peperstraat 6 9000 Gent

Contactpersoon Dirk Van Beveren 09/224.77.29 [email protected]

Vlaams Federatie van Socialistische Gepensioneerden (VFSG)

Vrijdagmarkt 10 9000 Gent

Alain Van Dungen 09/235.24.07 [email protected]

Liberale Bonden van Gepensioneerden (LBG)

Hoogpoort 37 9000 Gent

Aimee De Vos T 09/225.18.17 F 09/223.71.04

Vlaams Verbond voor Gepensioneerden (VVVG)

Martelaarslaan 158 9000 Gent

Ortair Uytersprot 09/224.43.05

Verbond van Senioren (VVS)

Heiveldstraat 252 9040 Sint-Amandsberg

Jean-Marc Beerens 09/228.68.21

Gentse Grijze Geuzen

Willem Van Nassaustraat 16 9000 Gent

Nancy Van Der Vreken 09/221.48.95



Culturele Centrale De Brug

Vrijdagmarkt 9 9000 Gent

Sven De Dobbelaere 09/265.52.63 [email protected]

Seniorenclub Belgacom

Hoge Olm 5 9030 Mariakerke

Raedemaeker 09/227.37.70

Vriendenkring Volkskliniek

Handbalstraat 15 9000 Gent

Francine Van der Graaf 09/220.58.21

LBC-NVK Senioren

Romein Clausstraat 2 9041 Oostakker

de heer Ducazu 09/251.16.85 [email protected]

Clubs voor Rustenden uit de Heerweg-Zuid 222 Middengroepen Afdeling Gent 9052 Zwijnaarde (CRM)

R.

Achiel Matthijs 09/222.79.69

Detailinformatie Senioren tijdschriften

Tijdschrift Eigentijds

Courant

oplage cultuur redacteur rubriek 149 042 zeer uitgebreid Lieve de Meester, Chris van vliet

1 300

zeer uitgebreid Christine Moreau

contact adres Haachtesesteenweg 579 1031 Brussel tel. 02 246 44 33 fax 02 246 44 42 e-mail: [email protected] Livornostraat 25 1050 Brussel tel. 02 538 59 05 fax. 02 538 20 82 e-mail: [email protected] .be



Eigen Aard, maandblad katholiek vormingswerk voor Landelijke vrouwen Kras, Vlaamse Federeratie van Socialistische gepensioneerden

130 000 zeer uitgebreid Annemie Morris

Remybaan 4b 3018 Wijgmaal- Leuven tel. 016 24 39 99 fax. 016 24 39 09 e-mail: [email protected]

20.000

Sint-Jansstraat 32 1000 Brussel tel. 02 515 04 79 E-mail: [email protected]

PLUSmagazine

40.000

Op cultureel vlak biedt het blad niet veel info, publiek is wel potentieel 32.4541 Op cultureel (Lezers vlak biedt het 41.400) blad niet veel info, publiek is wel potentieel Aktief 71.000 Op cultureel (magazine van vlak biedt het de grootouders blad niet veel en info, publiek seniorenactie is wel potentieel Vrouw, 42.000 redelijk (vrouwelijke uitgebreide leden Markant), cultuurbijlage gratis blad op niveau Vrouw & Wereld (Kristelijke Arbeiders Vrouwenbewegi ng Axelle 54, (Waalse editie vrouw & wereld)

161.042 (lezers: 276.600 )

matig, de redactie staat wel open om meer culturele info in het blad op te nemen De teksten zijn inhoudelijk goed

Irene van Humbeeck

Ludo Hugaerts, Redactie Piet Wollaert, Gent Plus Magazine

Brussels Mediacentre (Roularta Mediagroep) Telefoon:02/ 702.46.10 GSM: 0486/ 53 04 85 Telefoon: 09/2256978 email: [email protected] email: [email protected] Chris Gees, Mieke Poststraat 111 Termont 1030 Brussel Tel: 02/2203079 Fax: 02/2203093 Email: [email protected] Bernadette Moreau

111, Rue de la Poste 1030 Brussel Tél: 02/227 13 19 Fax: 02/223 04 42 Email: [email protected]

Gerard Ottenbourgs

Troonstraat 125 1050 Brussel Tel: 02/ 507 89 45 Fax: 02/ 507 89 49 Email: [email protected]

Anne Van Herreweghen

Spastraat 8/2 1000 Brussel Tel: 02/286 93 30 Fax: 02/286 93 69 Email: [email protected] 69



VVVG, vlaams 8000 verbond voor gepensioneerde n

matig

Danny Simons

Algemeen Secretariaat VVVG Carnotstraat 47, bus 1 2060 Antwerpen


55-plussers in het S.M.A.K.?

Recommend Documents