4.4.
DE G AP - AN AL Y S E
Nu de onderzoeksvragen zijn beantwoord kan de Gap-analyse, uit het theoretisch kader, worden ingevuld. Dit is een korte beschrijving van de gevonden verschillen tussen imago en identiteit. In feite behandeld de Gap-analyse de hoofdvraag van het onderzoek: ‘In hoeverre sluit het imago onder internationale studenten aan bij de gewenste identiteit van de stad?’ Deze hoofdvraag wordt echter in de conclusie beantwoord. Deze paragraaf geeft daarom een korte opsomming van de onderdelen van de Gap-analyse. De gewenste identiteit van Rotterdam Om de gewenste identiteit van Rotterdam vast te stellen zijn in de vorige deelvraag de visie, de missie, de kerncompetenties, de waarden en de persoonlijkheidskenmerken van Rotterdam vastgesteld. In deze paragraaf worden deze begrippen wederom kort behandeld, om vervolgens een vergelijking te kunnen maken met het imago van Rotterdam onder internationale studenten. De gewenste Rotterdamse identiteit luidt volgens het Chief Marketing Office: “Rotterdam is een jonge internationale stad aan het water met een nuchtere en daadkrachtige mentaliteit”.
162
De visie hierbij
luidt: “Rotterdam: stad van de toekomst”. De volgende persoonlijkheidskenmerken zouden Rotterdam moeten
definiëren
film/audiovisueel”.
163
als
stad:
“water,
haven,
internationaal/multicultureel,
jong,
architectuur,
Rotterdam wil zich door middel van haar enthousiasme en haar internationale
netwerkenonderscheiden van andere steden.
164
Daarvoor heeft zij Unique Buying Points vastgesteld:
•
“Het internationale, kosmopolitische karakter, intercultureel, 169 nationaliteiten;
•
Rotterdam: The Gateway to Europe. Slimme haven, logistiek knooppunt, uitstekend bereikbaar: weg, spoor lucht, water en glasvezel;
•
De beste ligging in de Randstad: het Holland gebied;
•
Meer dan 400 jaar ervaring in handel en scheepsvaart;
•
Moderne architectuur, stedenbouw, design, fotografie;
•
Stad van aanpakken en doen met ruimte voor initiatieven en ideeën;
•
Aantrekkelijke prijs/kwaliteit verhouding, budgetvriendelijk;
•
Dynamisch, hip, trendy, jong, innovatief aanbod;
•
Aanwezige (internationale) kennis(instellingen);
•
Sport- en culturele evenementen; de evenementenstad van Nederland”.
165
162
EDBR, (2005). De economische visie 2020, Rotterdam: stad van de toekomst, pagina 11. (Moerman in Noordman 2004:297 ) Opsomming uit: Rotterdam Chief Marketing Office. (2007). Merkstrategie Rotterdam compilatie, Rotterdam is een sterk merk, pagina 19. 165 Rotterdam Chief Marketing Office. (2007). Merkstrategie Rotterdam compilatie, Rotterdam is een sterk merk, pagina 12. 163 164
63
Gewenste imago (Gemeenschappelijke vertrekpunten) Gemeente Rotterdam wil dat haar doelgroepen de stad associëren met de rivier de Maas, de Erasmusbrug, de skyline van hoge en moderne gebouwen, vriendelijke personen en de multiculturele inwoners van de stad.
166
Gap 3 – Verschillen tussen de gewenste identiteit en het imago In het onderzoek onder internationale studenten worden de volgende begrippen geassocieerd met betrekking tot de stad Rotterdam: multicultureel, internationaal, gastvrij, jong, dynamisch, modern en cultureel. Dit sluit aan op de verschillende positioneringen van Rotterdam als : “Culturele hoofdstad 2001”, “Sportstad 2005” en “Europese Jongerenhoofdstad 2009”. Rotterdam beschrijft in haar identiteit tevens het internationale en jonge aspect van de stad. In haar GVP’s komt dynamisch terug, net zoals skyline, brug en rivier. Bovendien komen in haar persoonlijkheidskenmerken de begrippen water, haven, internationaal, multicultureel en jong terug. Een grote meerderheid van de respondenten maakt een ‘foto’ van de Erasmusbrug. De GVP’s komen hier in terug net zoals de persoonlijkheidskenmerken water en architectuur. Respondenten vinden Rotterdam echter over het algemeen geen veilige, geen sportieve en geen groene stad. Dit sluit niet aan op de positioneringen van Rotterdam als “Rotterdam kleurt groen”, een milieubewuste stad met veel parken en bomen of bij de positionering van Rotterdam als “Sportstad 2005”. De top 5 van belangrijke factoren met betrekking tot een studentenstad, is: 1. Aanbod van opleidingen 2. Accommodatiemogelijkheden 3. Veiligheid en prijsniveau 4. Schone straten, schone voorzieningen, etc. 5. Infrastructuur De top 5 van factoren waar de studenten tevreden over zijn met betrekking tot Rotterdam luidt: 1. Openbaar vervoer 2. Infrastructuur 3. Parken 4. Schone straten, voorzieningen, et cetera 5. Winkelcentra De factoren ‘infrastructuur’ en ‘schone straten, et cetera’ komen overeen. Deze leiden tot een positief imago met betrekking tot Rotterdam. Factoren die kunnen leiden tot een negatief imago zijn de veiligheid en het prijsniveau. Deze factoren worden als belangrijk ervaren, maar uit de enquête blijkt dat de respondenten “de prijzen hoog” vinden. 166 Opsomming uit: Rotterdam Chief Marketing Office (2007). Merkstrategie Rotterdam compilatie, Rotterdam een sterk internationaal merk, pagina 13.
64
Dit sluit tevens niet aan op de Unique Buying Point van Rotterdam als een stad met een “aantrekkelijke prijs/kwaliteitverhouding, budgetvriendelijk”. Bovendien blijkt dat maar 34 procent Rotterdam een veilige stad vindt. De internationale studenten geven aan op de hoogte te zijn van datgene wat Rotterdam als stad te bieden heeft, voordat zij naar de stad toekwamen. Deze verwachtingen komen bij het merendeel tevens overeen met de werkelijkheid. Rotterdam wil een variatie in aanbod van producten en diensten aanbieden dat overeenkomt met de ervaringen van de respondenten uit de gegeven antwoorden van de vraag: ‘Wat vond je verrassend in het aanbod van Rotterdam? Veel winkels, goede uitgaansmogelijkheden, goede infrastructuur en de goede kwaliteit van de cursussen zijn voorbeelden van deze antwoorden. Laatstgenoemde sluit bovendien aan op de Unique Buying Point van Rotterdam: “Aanwezige (internationale) kennis(instellingen)”. De scholen voldoen, volgens de internationale studenten, aan kwaliteit en zijn een punt waarop Rotterdam de concurrentie met andere steden aan kan gaan. Dit hoofdstuk zal kort worden samengevat, waarna in de conclusies van dit rapport de hierboven gevonden verschillen nader worden toegelicht.
65
4.5.
SAMENVATTING
In dit hoofdstuk is duidelijk geworden dat de internationale studenten vooral op universitair niveau studeren. Daarbij zijn rechten en managementstudies de meest voorkomende studierichtingen. De meeste internationale studenten zijn in de leeftijd van 20 tot 24 jaar. In Rotterdam ligt de herkomst van de internationale student voornamelijk in het continent Europa (52,8 %). De overige continenten waar de internationale student vandaan komt zijn: Azië (27%), Noord-Amerika (11,9 %), Zuid-Amerika (3,8 %) en Afrika (3 %). De landen van herkomst lopen uiteen van buurtlanden België en Duitsland tot verre landen als Cuba en Indonesië. Het grootste percentage studenten blijft 0 tot 2 jaar in Rotterdam en reizen over het algemeen alleen. Het aanbod van opleidingen en het opdoen van een nieuwe ervaring zijn de belangrijkste redenen om naar buitenland te vertrekken. Voordat zij weggaan zoekt een grote meerderheid van de internationale studenten informatie met betrekking tot studeren in het buitenland op internet. De identiteit wordt door het Chief Marketing Office omschreven als: “Rotterdam is een jonge internationale stad aan het water met een nuchtere en daadkrachtige mentaliteit”. Met de merkstrategie van Rotterdam proberen zij het merk Rotterdam te versterken en het imago en de (inter) nationale uitstraling te vergroten om daarmee méér bezoekers, bedrijven, bewoners en studenten naar de stad te trekken en voor de stad te behouden. Het imago van de stad onder internationale studenten is met behulp van de enquête resultaten geanalyseerd. Hieruit blijkt dat de internationale studenten de volgende begrippen associëren met Rotterdam: multicultureel, internationaal, gastvrij, jong, dynamisch, modern en cultureel. Het merendeel van de respondenten vindt Rotterdam geen veilige, geen sportieve en geen groene stad. In de Gap-analyse zijn de verschillen naar voren gekomen tussen het imago van Rotterdam onder internationale studenten en de gewenste identiteit van de stad. In het volgende hoofdstuk worden conclusies getrokken uit deze gevonden verschillen.
66
HOO F D S TU K 5 – CO N CLU S I E S UI T D E O N D ER ZO EK S R E SUL T AT E N ‘In hoeverre sluit het imago van Rotterdam onder internationale studenten aan op de gewenste identiteit van Rotterdam?’, is de centrale vraag van dit rapport. Alvorens deze vraag wordt beantwoord, worden de conclusies uit de verschillende onderzoeksvragen toegelicht. De karakteristieken van de internationale studenten De meeste internationale studenten zijn in de leeftijd van 20 tot 24 jaar en studeren met een overgroot merendeel op universitair niveau. De herkomst van de internationale student ligt voornamelijk in het continent Europa en Azië. De landen van herkomst lopen zeer uiteen. De internationale studenten hebben diverse beweegredenen om in het buitenland te studeren. Zij vinden een nieuwe ervaring en het aanbod van opleidingen in het gastland echter de belangrijkste redenen. Bij de selectie van een studentenstad spelen de volgende factoren het meeste mee in de keuze: opleiding waarvoor ze naar het buitenland gaan, accommodatievoorzieningen, openbaar vervoer, veiligheid, prijsniveau, schone stad, en infrastructuur. De factoren die weinig tot geen rol spelen bij de keuze zijn: leisure mogelijkheden, imago van Rotterdam, bereikbaarheid en financiële bijdrages. Wat relevant is om aan te stippen is dat maar 40 procent van de respondenten het imago van Rotterdam (zeer) belangrijk vindt bij de keuze voor een studentenstad. Het merendeel van de internationale studenten zoekt vervolgens informatie over deze studentenstad op het internet. Naast internet zijn het international office op de thuis universiteit en familie en vrienden een belangrijke informatiebron. Geconcludeerd kan worden dat mond-tot-mond reclame een belangrijke rol speelt bij het beeld van de student met betrekking tot Rotterdam. In sommige gevallen reizen de internationale studenten met familie, vrienden of studiegenoten, maar het merendeel van de respondenten is alleen naar Rotterdam gekomen. De gewenste identiteit van Rotterdam Rotterdam wil tot de kopgroep van merksteden behoren en positioneert zichzelf als “Rotterdam, een sterk internationaal merk”. Het Chief Marketing Office heeft een merkstrategie voor Rotterdam ontwikkeld, waarbij de Rotterdamse identiteit omschreven wordt als: “Rotterdam is een jonge internationale stad aan het water met een nuchtere en daadkrachtige mentaliteit”. De volgende kenmerken definiëren de stad: “water, haven, internationaal/multicultureel, jong, architectuur, film/audiovisueel”. Met de merkstrategie richt Rotterdam zich dus bewust op haar bewoners, bedrijven, bezoekers en nationale studenten en probeert via een city marketingbeleid de stad aantrekkelijker te maken voor deze doelgroepen. Zij benut haar sterke punten door haar Unique Buying Points tot uiting te brengen in haar promotie. De huidige city marketingcampagne ‘Rotterdam Durft’ is alleen Nederlandstalig. Er ontbreekt dus nog een Engelstalige campagne. Voorlopig wordt in de internationale positionering “Rotterdam: Gateway to Europe” gebruikt. Deze is echter niet op alle doelgroepen toepasbaar.
67
Internationale studenten die Rotterdam bezoeken zullen zich minder kunnen identificeren met deze slogan dan bijvoorbeeld personen die werken in de haven van Rotterdam, aangezien met toegangspoort gerefereerd wordt naar de haven. Naast bovenstaande campagnes bestaan er tevens themajaren zoals “Culturele Hoofdstad van Europa”, “Sportstad”, “Stad van de Architectuur” en “Europese Jongerenhoofdstad”. Laatstgenoemde is de aanleiding van het lectoraat om dit onderzoek uit te voeren. Rotterdam positioneert zich hierin namelijk niet specifiek bij internationale studenten. De Gemeente Rotterdam wil dit overlaten aan de markt. De gemeente gaf hiervoor als reden dat deze instellingen meer betrokken zijn bij de internationale studenten en zo beter kunnen inspelen op de wensen en behoeften van deze doelgroep. Elke hogeschool en universiteit dient een eigen beleid op te stellen om internationale studenten aan te trekken. Uit gesprekken met diverse international offices blijkt dat elke hogeschool en de universiteit zo’n beleid heeft. De Erasmus Universiteit is in dit beleid zeer betrokken bij de internationale studenten, daar zij veel activiteiten organiseert. Dit is positief omdat zo een ontmoetingsplaats wordt gecreëerd tussen zowel nationale als internationale studenten. INHOLLAND organiseert alleen een introductieweek. Wel hebben zij het zogenaamde ‘buddie-systeem’ bedacht. Dit systeem is tevens een positief punt, aangezien dit het contact tussen nationale en internationale studenten bevorderd. Het blijkt tevens dat internationale studenten de drempel lager vinden als er iemand van een partnerschool op de universiteit in eigen land een voorlichting komt geven. Bovengenoemde instellingen werken niet samen in hun beleid. Indien zij dit beleid integreren kunnen eventueel meer internationale studenten worden bereikt. Het enige promotie materiaal dat Gemeente Rotterdam uitgeeft voor internationale studenten bevat een verwijzing naar Nederlandstalige websites met kleine kopjes ‘international students’ of ‘international visitors’. De Engelse kopjes op Nederlandstalige websites kan een belemmering voor de internationale student zijn, omdat zij hier overheen kunnen lezen. Op deze sites staat echter wel degelijk relevante informatie voor deze doelgroep met betrekking tot subsidie, opleidingen, et cetera die misschien van invloed kan zijn op de keuze om naar Rotterdam te komen. Het imago van Rotterdam onder internationale studenten Als de Rotterdamse internationale studenten een foto maken van het beeld dat zij hebben van Rotterdam, staan op deze foto voornamelijk de Erasmusbrug, de Kubuswoningen en de Euromast. De persoonlijkheidskenmerken brug, rivier en skyline komen hierin terug. De internationale studenten geven tevens aan op de hoogte te zijn van datgene wat Rotterdam als stad te bieden heeft, voordat zij naar de stad toekwamen. Deze verwachtingen komen bij het merendeel tevens overeen met de werkelijkheid. Toch zijn er enkele aspecten van de stad die zij verrassend vonden: “Nederlanders zijn attent”,
“veel
musea
in
Rotterdam”,
“multiculturele
aspect
van
de
stad”,”er
zijn
goede
uitgaansmogelijkheden”, “het is modern en oud op hetzelfde moment”, “goede infrastructuur”, “het studentengevoel in de stad”, “goede kwaliteit van de cursussen”, “veel winkels”, “praatgrage mensen die bijna allemaal Engels praten” en “de mooie architectuur”.
68
Deze ervaringen sluiten aan op de culturele, multiculturele en moderne aspecten waarmee de stad zich positioneert. Rotterdam wil een variatie in aanbod van producten en diensten aanbieden dat overeenkomt met de ervaringen van de respondenten uit de gegeven antwoorden: veel winkels, goede uitgaansmogelijkheden, goede infrastructuur en de goede kwaliteit van de cursussen. Laatstgenoemde sluit bovendien aan op de Unique Buying Point van Rotterdam: “Aanwezige (internationale) kennis(instellingen)”. De scholen voldoen, volgens de internationale studenten, aan kwaliteit en zijn een punt waarop Rotterdam de concurrentie met andere steden aan kan gaan. Daarentegen waren er tevens verwachtingen van de stad die niet overeenkwamen met de realiteit. Volgens de respondenten zijn “de prijzen hoog” en is er “weinig contact met Nederlanders”. In eerste instantie hadden zij dus verwacht dat Rotterdam goedkoper was dan het in werkelijkheid is. Dit sluit niet aan op de Unique Buying Point van Rotterdam als een stad met een “aantrekkelijke prijs/kwaliteitverhouding, budgetvriendelijk”. Ten tweede vinden de respondenten dat er weinig contact is met de lokale bevolking. In de toekomst komt daar eventueel verandering in door een initiatief van Stadswonen. Zij willen bepaalde stadswijken, zogenaamde kennisassen, voor zowel nationale als internationale studenten in gaan richten. Niet alle studenten zijn op dit moment echter tevreden over de accommodatievoorziening, die in de meeste gevallen geregeld wordt door Stadswonen. Als verbeterpunten geven de internationale studenten aan dat de prijzen van accommodaties te hoog zijn, de accommodatie niet schoon is en de buurten niet veilig zijn. Een slechte woonbuurt brengt een negatief imago met zich mee. De mogelijkheid bestaat echter dat deze ontevredenheid verdwijnt met het creëren van de zogenaamde kennisassen. De internationale studenten krijgen tevens waarschijnlijk meer contact met nationale studenten, waardoor ook de verwachtingen hiervan in de toekomst wellicht voldoen. Het merendeel van de internationale studenten voelt zich dan ook op dit moment niet thuis in de stad. Toch raadt het merendeel van de respondenten Rotterdam wel aan als internationale studentenstad. Internationale studenten raden ze stad wellicht aan vanwege de vele aspecten die de stad biedt. Ten eerste bevestigt 80 procent van de internationale studenten de stelling ‘Rotterdam is een internationale stad’. Dit sluit aan bij de gewenste identiteit van de stad: “Rotterdam is een jonge internationale stad aan het water met een nuchtere en daadkrachtige mentaliteit”. Maar liefst 84 procent van de respondenten is het tevens eens met de stelling ‘Rotterdam is een multiculturele stad’. Multicultureel komt terug in de Unique Buying Point van Rotterdam “169 nationaliteiten” en in haar persoonlijkheidskenmerk. Rotterdam ziet haar culturele diversiteit als kracht, die wordt benadrukt in haar city marketingbeleid. Wederom sluit het imago aan op de identiteit. Ten derde de stelling “Rotterdam is een gastvrije stad”, waar 66 procenten van de respondenten het mee eens is. De stad wil haar bezoekers, bewoners, bedrijven en studenten tevreden houden door service en gastvrijheid te bieden. Imago en identiteit lijken hier redelijk overeen te komen. Ten vierde vindt 65 procent van de respondenten Rotterdam een studentenstad. De positionering van Rotterdam als ‘Studentcity’ en het feit dat Rotterdam een “onderscheidende carrièrestad” wil zijn lijkt zo redelijk aan te sluiten op de perceptie van de respondenten over de stad.
69
In 2001 positioneerde Rotterdam zichzelf vervolgens als ‘Culturele Hoofdstad’. Echter maar een kleine meerderheid, met 52 procent, ziet Rotterdam als culturele stad. Deze positionering van de stad ‘leeft’ dus niet meer zo onder de respondenten. Rotterdam heeft tevens in haar Unique Buying Points “culturele evenementen” genoemd. Wellicht gaan internationale studenten Rotterdam hierdoor meer als culturele stad zien. Imago en identiteit sluiten hier minimaal op elkaar aan. Als zesde, de stelling ‘Rotterdam is een jongerenstad’. 69 Procent van de respondenten is het met deze stelling eens. De positionering van Rotterdam als ‘Europese Jongerenstad 2009’ lijkt redelijk aan te sluiten op de perceptie van de internationale student over Rotterdam. Tevens komt in de Unique Buying Point van de stad en de identiteit van de stad het aspect ‘jong’ letterlijk terug. Vervolgens ziet 62 procent van de respondenten Rotterdam als een dynamische stad. Het aspect ‘dynamisch’ komt terug in de Unique Buying Point van Rotterdam. Ten achtste is 77 procent van de respondenten het eens met de stelling: ‘Rotterdam is een moderne stad’. Zoals eerder vermeld, profileerde Rotterdam zich in 2007 als ‘Moderne architectuur stad’. Tevens komt “moderne architectuur” letterlijk terug in een Unique Buying Point van Rotterdam. Kijkend naar de hierboven besproken stellingen, lijkt het imago van de stad onder internationale studenten overeen te komen met de gewenste identiteit van de stad. Er zijn echter ook stellingen waaruit blijkt dat het imago en de identiteit niet in elk opzicht overeen komen. Deze stellingen kunnen bijdrage aan een negatief imago van de stad. Zoals in het theoretisch kader is vermeld, brengen hoge criminaliteitscijfers van een stad minder bezoekers naar een stad. Veiligheid is dus cruciaal voor het imago van een stad en het aantrekken van internationale studenten. Veiligheid staat op de derde plaats van meest belangrijke factoren van een internationale studentenstad, echter maar 43 procent van de respondenten vindt Rotterdam een veilige stad. Bovendien vindt 34 procent van de internationale studenten Rotterdam een sportieve stad. De Unique Buying Point van Rotterdam als: “Sport- en culturele evenementen; de evenementenstad van Nederland” sluit hier niet geheel aan op het beeld van de respondenten. Een relatief laag percentage, namelijk 33 procent, is het eens met de stelling dat Rotterdam een groene stad is. In de Folder “Rotterdam kleurt groen” profileert Rotterdam zich als milieubewuste en groene stad. Een groot percentage is het dus niet eens met deze positionering van de stad. Als echter de resultaten met betrekking tot de tevredenheid over “parken” hiermee wordt vergeleken, wordt duidelijk dat 61 procent van de internationale studenten hier tevreden over zijn. Imago en identiteit lijken hier niet op elkaar aan te sluiten. Geconcludeerd kan worden dat het imago van Rotterdam onder internationale studenten grotendeels overeen komt met de identiteit van de stad.
70
HOO F D S TU K 6 – AAN BE V E L I NG E N Ondanks het feit dat het imago van de stad onder internationale studenten grotendeels overeenkomt met de identiteit van de stad, zijn er verbeterpunten aan te wijzen met betrekking tot het aantrekken van internationale studenten. Gemeente Rotterdam Uit het onderzoek is gebleken dat Gemeente Rotterdam zich niet wilt positioneren bij internationale studenten alhoewel Rotterdam zich wel profileert als ‘internationaal’. City marketing is echter een taak van de gemeente en door niet in te spelen op de groeiende trend van internationale studenten blijven verschillende kansen onbenut. Gebleken is dat het trekken van de internationale studenten namelijk wel degelijk een toegevoegde waarde heeft voor de stad, daar zij diversiteit en kennis met zich meenemen. Het samenkomen van de kennis van zowel nationale als internationale studenten zal het onderwijs ten goede komen, daar interactie leidt tot creativiteit; een stimulerende factor voor economische groei. Bovendien leidt de diversiteit ook tot creativiteit en innovatie. Het is dus een kans voor de stad om, zonder al te veel extra kosten, zich meer te richten op deze doelgroep. Hiervoor zijn verschillende mogelijkheden. Allereerst is er de mogelijkheid een Engelstalige website te openen, waaraan alle hogescholen en de universiteit van Rotterdam meewerken. Op deze website dient verschillende informatie te staan, te weten: aanbod van opleidingen en mogelijkheden van subsidies, et cetera. Informatie die de internationale student belangrijk acht bij zijn of haar keuze met betrekking tot studeren in het buitenland. Op deze website kan een forum worden geopend waarop internationale en nationale studenten met elkaar in contact kunnen komen, daar internationale studenten hebben aangegeven hier behoefte aan te hebben. Om het bedrijfsleven uit Rotterdam tevens bij de website te betrekken kunnen bedrijven hier bijvoorbeeld personeelsadvertenties in plaatsen specifiek gericht op de (internationale) studenten. De tweede mogelijkheid heeft betrekking op de gewenste identiteit van Rotterdam. Gemeente Rotterdam is zich zeer bewust van de positionering van haar stad. De stad dient zich niet te positioneren als ‘budgetvriendelijk’ en ‘veilig’ als zij dit in werkelijkheid niet is. Het beeld en de werkelijkheid kunnen hierdoor namelijk niet overeenkomen, waardoor de geloofwaardigheid van de stad zal doen dalen. De stad moet proberen af te komen van haar onveilige imago onder internationale studenten. Doordat Stadswonen woonwijken gaat creëren die speciaal voor studenten worden ingericht kan de veiligheid worden bevorderd door bijvoorbeeld meer camera’s op te hangen en meer politie te laten patrouilleren in deze buurten. Vervolgens is het raadzaam om het aantal internationale studenten van de stad per jaar bij te houden. Momenteel wordt dit namelijk niet gedaan, waardoor grote verwarring ontstaat over het precieze aantal. Indien elke hogeschool en universiteit twee keer per jaar deze cijfers doorgeeft ontstaat er een beter beeld over deze doelgroep. Tevens kunnen de instellingen gegevens verzamelen als herkomst, leeftijd, opleidingsrichting, et cetera.
71
Stadswonen Stadswonen dient mee te werken aan de eerder genoemde website, door haar kameraanbod hierop te plaatsen. Zo zijn de internationale studenten zich beter bewust van de mogelijkheden en de plaats waar zij terecht komen. De initiatieven van Stadswonen voor speciale studentenbuurten bieden zeker een positief toekomstperspectief. De woningcorporatie dient daarbij te streven naar een goede prijs kwaliteit verhouding, daar veel internationale studenten hier momenteel ontevreden over zijn. Bovendien dient Stadswonen er voor te zorgen dat nationale en internationale studenten gezamenlijk in huizen worden geplaatst, om zo het contact tussen de studenten te bevorderen. De hogescholen en de universiteit van Rotterdam De derde mogelijkheid om meer internationale studenten naar te stad te trekken heeft betrekking op het integreren van het beleid van elke hogescholen en de universiteit. Door samenwerking kunnen meer internationale studenten worden bereikt. Bovendien kunnen de hogescholen en universiteit van elkaar leren met betrekking tot het beleid dat zij voeren. Erasmus Universiteit biedt bijvoorbeeld veel georganiseerde activiteiten aan voor de internationale studenten gedurende het verblijf, terwijl Hogeschool INHOLLAND alleen een introductieweek organiseert. Anderzijds kan de Erasmus Universiteit bijvoorbeeld haar nationale studenten gaan betrekken bij de internationale studenten door het zogenaamde ‘buddy’ systeem van Hogeschool INHOLLAND over te nemen. Naar voren is gekomen dat internationale studenten namelijk het contact missen met nationale studenten, hetgeen het ‘buddy’ systeem bevorderd. Door gezamenlijk bijvoorbeeld feesten te organiseren wordt het contact tussen de studenten bevorderd, waardoor internationale studenten zich wellicht meer thuis gaan voelen in Rotterdam. Bovendien dienen hogescholen en universiteit tussentijdse bijeenkomsten voor de internationale studenten te organiseren, zodat de instellingen op de hoogte zijn van de (on)tevredenheden van de studenten. Eventueel kunnen de ontevredenheden op deze manier op tijd worden opgelost. Door de eventuele concurrentie die gaat ontstaan bij het integreren van het beleid wordt de kwaliteit van de opleidingen gehandhaafd of wellicht verbeterd. De website zou dus een samenwerking moeten zijn tussen de hogescholen en universiteit van Rotterdam, Stadswonen en de Gemeente Rotterdam. Laatstgenoemde kan de activiteiten rond deze website coördineren. Op de website dient een forum, personeelsadvertenties, aanbod van opleidingen, evenementen in Rotterdam, et cetera te worden vermeld. De website van Studentcity kan hier eventueel voor worden gebruikt: www.rotterdamstudentcity.nl, voor Nederlandse studenten, www.rotterdamstudentcity.com, voor internationale studenten. Het opzetten en bijhouden van één website levert kosten- en tijdsbesparingen op. Wellicht kunnen voor het opzetten en het bijhouden van deze website nationale studenten worden aangenomen. Zowel bewoners, bezoekers en bedrijven hebben zodoende profijt bij deze website; een echt city marketingbeleid!
72
Aanbevelingen voor verder onderzoek De beslissing van de internationale student om naar Rotterdam te komen hangt mede af van het imago van Rotterdam in vergelijking tot andere steden. Een stad kan aantrekkelijk zijn, maar wat als een andere stad aantrekkelijker is? Uit de resultaten blijkt dat Rotterdam zich niet positioneert bij internationale studenten, maar hoe denken andere Nederlandse steden hierover? Positioneren deze steden zich wel specifiek bij de internationale studenten of laten zij dit tevens aan de markt over? Om Rotterdam als internationale studentenstad in de markt te zetten dient onderzocht te worden wat de grootste concurrenten van Rotterdam als internationale studentenstad zijn. Zo kunnen de sterke punten van Rotterdam worden geaccentueerd in vergelijking met haar concurrenten en de zwakke punten worden verbeterd. Wegens het korte tijdsbestek van dit onderzoek is het echter niet mogelijk de concurrentie van Rotterdam te onderzoeken. Het lectoraat kan hier eventueel verder onderzoek naar doen. Aanbevolen wordt om bovendien onderzoek te doen naar Gap 1 en Gap 2 van de Gap-analyse. Wellicht zijn er verschillen in de gewenste identiteit van Rotterdam in vergelijking tot de fysieke of werkelijke identiteit van de stad. Dit zou tevens invloed kunnen hebben om het imago van de stad, vanwege het wisselende beeld dat de bezoeker krijgt van de stad. Een eenduidig beeld zorgt voor geloofwaardigheid. Indien het beeld en de werkelijkheid overeenkomen is de kans op een herhalingsbezoek van de internationale studenten groter. Tot slot is in dit onderzoek het imago onder internationale studenten tijdens het verblijf van deze doelgroep gemeten. Het kan van belang zijn een imago-onderzoek uit te voeren onder internationale studenten die niet in Rotterdam studeren. Zo komen de redenen waarvoor zij wellicht niet voor Rotterdam als studentenstad hebben gekozen naar voren. Wellicht zijn hierin tevens verbeterpunten te vinden. Al met al is Rotterdam een aantrekkelijke internationale studentenstad en kan deze aantrekkelijkheid met verschillende mogelijkheden worden geoptimaliseerd. De vraag is of Rotterdam in de toekomst de concurrentie aan wilt gaan met andere grote internationale studentensteden. Rotterdam, laat zien dat je dit Durft! Zodat internationale studenten hun grenzen naar Rotterdam durven te verleggen!
73
BE GR I P P E NL IJ S T Hieronder volgt een lijst met relevante begrippen voor dit onderzoek en de gehanteerde definitie van deze begrippen in dit rapport. Aantrekkelijkheid •
De motivatie van een persoon om een stad te bezoeken.
Behoeften •
“Iets dat een persoon graag wil of nodig heeft”.
167
Belanghebbenden •
Organisaties die baat hebben bij de aanbevelingen van het onderzoek.
Beleving •
“De wijze waarop iemand iets ervaart”.
168
City marketing •
“City marketing is een manier om, met de inzet van belangrijke partijen en aansluitend bij het beleid van de stad, de aantrekkelijkheid van de stad voor de bezoeker te vergroten”.
Deskresearch •
“Een inhoudsanalyse van de gevonden literatuur of het lezen van stukken, het bekijken van bandopnames, et cetera die eventueel relevant kunnen zijn voor het onderzoek”.
169
Doelgroep •
“Het deel van de markt waarop de stad haar marketingbeleid richt en dat zij tot klant wil maken”.
170
In dit onderzoek is de doelgroep de internationale student met als minimaal
opleidingsniveau hoger beroeps- of wetenschappelijk onderwijs. Enquête: •
“Een steekproefonderzoek waarbij men – met behulp van een vragenlijst interviews bij een groep mensen afneemt om van hen voornamelijk kwantitatieve gegevens te verkrijgen”.
171
167
Wijsman, E. (2001). Psychologie en sociologie, pagina 93. Nijs, D. en Peters, F. (2002). Imagineering, het creeren van belevingswerelden, pagina 53. Verhoeven, N. (2004).Wat is onderzoek?Praktijkboek methoden en technieken voor het hoger beroepsonderwijs, pagina 108. 170 Verhage, B. (2004). Grondslagen van marketing, pagina 241. 171 Verhoeven, N. (2004). Wat is onderzoek? Praktijkboek methoden en technieken voor het hoger beroepsonderwijs, pagina 87. 168 169
74
Half gestructureerd interview •
“Type onderzoek met een vragenlijst of een lijst met onderwerpen. Veel eigen inbreng van de respondent is wenselijk”. 172
Infrastructuur •
“Mogelijkheden om je te verplaatsen, door bijvoorbeeld met de tram, bus, metro te reizen.”
Internationaal •
“Een (internationaal) visitor is iedereen die een land bezoekt dat niet zijn gewone verblijfplaats is”.
173
‘Visitor’ wordt in de adviesrapport afgebakend als bezoeker (de
internationale student). Internationalisering •
“Activiteiten die gericht zijn om contacten en netwerken met buitenlandse instellingen op te zetten en/of te intensiveren”.
174
Imago •
“Het beeld dat de bezoeker van de stad heeft zoals deze gevormd is door kennis, gevoelens en gedrag dat zij koppelt aan de stad”.
175
Identiteit •
“Datgene dat de stad werkelijk is” 176
Kenmerken •
Bepaalde eigenschappen van een persoon, zoals bijvoorbeeld demografische gegevens; opleidingsniveau, leeftijd, geslacht, et cetera
Keuze •
Een besluit.
172 Verhoeven, N. (2004) Wat is onderzoek? Praktijkboek methoden en technieken voor het hoger beroepsonderwijs, pagina 104 en 127. 173 Egmond, T. van (1999). Het verschijnsel toerisme Verleden, Heden, pagina 19. 174 http://www.let.vu.nl/cms/cache/internationalisering/vragen.htm 175 Gebaseerd op verschillende definities uit het theoretisch kader, zie hoofdstuk 2 van dit rapport. 176 (Pellenbarg in Lombarts:2008:19)
75
Kwalitatieve methode •
“Kwalitatief onderzoek is een vorm van onderzoek waarbij gebruik gemaakt wordt van gegevens van kwalitatieve aard en dat als doel heeft onderzoeksproblemen in of van situaties, gebeurtenissen en personen te beschrijven en te interpreteren.”
177
Kwantitatieve methode •
“Een manier van onderzoek doen waarbij wordt gekeken naar cijfermatige informatie, gegevens in cijfers over objecten, organisaties en personen
”. 178
Leisure of vrije tijd •
“Activiteiten waarbij ontspanning of vermaak, entertainment en persoonlijke ontwikkeling centraal staan”.
179
Literatuuronderzoek •
Een manier van onderzoek waarbij gezocht wordt naar informatie dat reeds bekend is over het onderzoeksonderwerp.
180
Marktonderzoek •
“Marktonderzoek is het systematisch verzamelen en analyseren van gegevens die van belang zijn voor het vaststellen en oplossen van marketingproblemen.”181
Minor en Master •
Programma’s binnen een opleiding ter verdieping of verbreding van een onderwerp.
Motivatie •
“Het totaal van beweegredenen of motieven dat op een bepaald ogenblik werkzaam is binnen een individu”.
182
Normen •
“Concrete gedragsregels die gekoppeld zijn aan waarden.”
183
177
Reulink, N. en Lindeman, L. (2005) Kwalitatief onderzoek, pagina 4. Verhoeven, N. (2004). Wat is onderzoek? Praktijkboek methoden en technieken voor het hoger beroepsonderwijs, pagina 22. 179 (Dumazedier in Lombarts 2008:23) 180 Verhoeven, N. (2004) Wat is onderzoek?Praktijkboek methoden en technieken voor het hoger beroepsonderwijs, pagina 105. 181 http://www.leren.nl/cursus/ondernemen/marketing/wat-is-marktonderzoek.html, bezocht op 20 mei 2008 182 Wijsman. E. (2001). Psychologie en sociologie, pagina 88. 183 Wijsman. E. (2001). Psychologie en sociologie, pagina 244. 178
76
Perceptie •
“Het proces waarin mensen informatie selecteren, indelen en interpreteren om zich een zinvol beeld van de wereld te vormen”.184
Respondenten •
Internationale studenten die, ten tijde van de onderzoeksperiode februari – mei 2008, in Rotterdam studeren aan een hogeschool of universiteit.
Rotterdam In dit onderzoek wordt gesproken onderscheid gemaakt tussen ‘Rotterdam’ als stad en als gemeente. De stad (met haar aanbod van producten, diensten, bedrijven, et cetera) wordt aangeduid als ‘Rotterdam’ of ‘de stad’. De gemeentelijke organisatie wordt aangegeven als ‘Gemeente Rotterdam’ oftewel de gemeentelijke organisatie. Dit onderscheid is van belang, vanwege het feit dat het bij city marketing gaat om het promoten van de stad en niet om het promoten van de gemeentelijke organisatie.
185
Student •
Iemand die studeert in het tertiaire onderwijs. In dit onderzoek gaat het om de internationale student die voor zijn of haar studie naar Nederland komt om een gedeelte of de gehele opleiding op een universiteit (WO) of hogeschool (HBO) te volgen.
UNESCO •
United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. Een organisatie met als doel vrede en duurzame ontwikkeling door middel van onder andere onderwijs.
186
Unique Buying Points (U.B.P.’s): •
“Unieke kenmerken van een stad die een koopargument vormen”.
187
Waarden •
“Datgene wat (bijna) iedereen goed of juist vindt en nastreeft”.
188
Wensen •
Iets dat een persoon graag wil hebben, doen of worden.
184
Kotler, P. e.a. (2003). Principes van de marketing, pagina 190. Database HBO scriptiebank: Wijn, J. en Thiart, L. (2006). City marketing Helmond, Oorsprong naar de toekomst. (geen pagina nummer definieerbaar) 186 http://www.unesco.nl/node/1 187 Mulders, M. (2007). 75 Management-modellen, pagin 215. 188 Wijsman. E. (2001). Psychologie en sociologie, pagina 244. 185
77
LI T ER ATU U RLI J S T Boeken: •
Berg,
L.
van
der
e.a.
(1990).
Strategische
city-marketing,
bedrijfskundige
signalementen. Schoonhoven : Academic Service •
Brandt, H.P. (2005). De Expressieve organisatie, werken met identiteit.Den Haag: Stichting Maatschappij en Onderneming.
•
Egmond, T. van (1999). Het verschijnsel toerisme: Verleden, Heden, Toekomst. Leiden: Toerboek.
•
Floor, J.M.G. & Raaij, W.F.van (2002). Marketingcommunicatiestrategie. Groningen: Stenfert Kroese.
•
Grinten, J. van der, (2004). Mind the Gap stappenplan identiteit en imago. Amsterdam: Boom.
•
Judd, D. & Fainstein, S.S. (1999). The tourist city. New Haven: Yale University Press.
•
Kolb, Bonita M. & Kolb, A. (2006). Tourism marketing for cities and towns, using branding and events to attract tourist. Oxford: Butterworth-Heinemann
•
Kotler, P. e.a. (2003). Principes van de marketing. Benelux: Pearson Education.
•
Lombarts, A. (2008). De hunkerende stad. Amsterdam: Hogeschool INHOLLAND.
•
Michels. W.J. (2005). Basisboek Communicatie. Groningen/Houten: Wolters Noordhoff.
•
Mulders, M. (2007). 75 Management-modellen. Groningen/Houten: Noordhoff Wolters.
•
Meier, U. & Mandemakers, M. (2002). Kwalitatief marktonderzoek, op zoek naar voorkeuren en oordelen. Groningen/Houten: Noordhoff Uitgevers B.V.
•
Nijs, D & Peters, F. (2004). Imagineering, het creëren van belevingswerelden. Amsterdam: Boom.
•
Noordman, Th.B.J. (2004). Cultuur in de city marketing. ’s-Gravenhage: Elsevier Overheid.
•
Patteeuw, V. (2002). City branding Image Building & Building Images. Rotterdam : NAi Uitgevers.
•
Riel, van C.B.M. (1997). Identiteit en imago, grondslagen van corporate communication. Schoonhoven: Acedemic Service.
78
•
Rotterdam Chief Marketing Office. (2007). Merkstrategie Rotterdam compilatie, Rotterdam is een sterk merk. Pijnacker: Telstar Media.
•
Stichting Rotterdam 2001, Culturele Hoofdstad van Europa(2001). Programmaboek Rotterdam 2001, Culturele Hoofdstad van Europa. Amsterdam: Uitgeverij Bis.
•
Verhoeven, N. (2004). Wat is onderzoek? Praktijkboek methoden en technieken voor het hoger beroepsonderwijs. Amsterdam: Boom.
•
Verhage, B. (2000). Inleiding tot de marketing. Groningen/Houten: Wolters-Noordhoff.
•
Wijsman, E. (2001). Psychologie en sociologie. Groningen/Houten: Wolters-Noordhoff.
Internet: Inleiding http://www.inholland.nl/Voor+bedrijven+en+organisaties/Kennisontwikkeling+en+onderzoek/front page.htm http://www.inholland.nl/Voor+bedrijven+en+organisaties/Kennisontwikkeling+en+onderzoek/Leis ure+Management/Het+lectoraat/frontpage.htm http://www.inholland.nl/Amsterdam/Voor+bedrijven+en+organisaties/Kennisontwikkeling+en+ond erzoek/Over+lectoraten/frontpage.htm http://www.inholland.nl/Voor+bedrijven+en+organisaties/Kennisontwikkeling+en+onderzoek/RIC+ Global+City/Leisure+Management/Het+lectoraat/ http://www.inholland.nl/Voor+bedrijven+en+organisaties/Kennisontwikkeling+en+onderzoek/RIC+ Global+City/Leisure+Management/Leden+Kenniskring/frontpage.htm Theoretisch kader http://www.obr.rotterdam.nl/smartsite2131880.dws?Menu=746100&MainMenu=746100 http://www.krachtigestad.nl/v2/trends_voor_de_randstad_in_2040.php http://igitur-archive.library.uu.nl/student-theses/2006-0324-082443/museumstukken.doc http://www.rotterdamdurft.nl/Home/OverDurft/tabid/1784/Default.aspx http://www.rotterdamsportjaar2005.nl/?ct=tekst&page=xml/beleidenorganisaties/sportjaar2005.x ml&nav_active=940, http://www.rotterdam2007.nl/ http://www.vvv.rotterdam.nl/over/rotterdamMarketing.asp
79
http://www.kennisportal.com/ShowImage.asp?ImageID=1211, bezocht op 17 december 2007 Bijlagen http://www.allesovermarktonderzoek.nl/Extra/Steekproef.aspx http://www.inholland.nl/Voor+bedrijven+en+organisaties/Kennisontwikkeling+en+onderzoek/Leis ure+Management/Leden+Kenniskring/frontpage.htm Internetartikelen: •
Gemeente Rotterdam, (2007). Gateway to Europe, De koers naar 2030.
•
EDBR, (2005). De economische visie 2020, Rotterdam: stad van de toekomst; sterke stad in een welvarende regio.
•
Reulink, N. en Lindeman, L. (2005) Kwalitatief onderzoek.
•
Ondernemersfederatie Rotterdam City. (2008). City nieuws.
•
Vork, J. (2006). Onderzoek naar Amsterdam als gay toeristische bestemming in de 21ste eeuw.
•
Nuffic. (2005). International Mobility in Education in the Netherlands 2005.
•
American Council on Education (2006). Summary of Students on the Move: The Future of International Students in the United States.
Krantenartikelen: •
Halkes, J. (2007). Stad in trek bij studenten. Metro, 13 december 2007.
•
Boer, de. A. (2007). Welcome to Australia, student. Metro, 13 december 2007
•
Metro (2008). Rotterdam moet echt studentenstad zijn. Metro, 2 april 2008.
•
Boer, de. A.(2007). Welcome to Australie, Student. Metro, 13 december 2007.
Folders •
Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam. (2008). Rotterdam kleurt groen.
•
Gemeente Rotterdam. (2007). International Education in Rotterdam.
Databanken: •
HBO Scriptie databank: Wijn, J. en Thiart, L. (2006). City marketing Helmond, Oorsprong naar de toekomst.
80
Word documenten: •
Lombarts, A (2007). Rotterdam Jongerenhoofdstad 2009.
•
Onderzoeksvoorstel Patricia Wortelboer
•
Onderzoeksvoorstel Mariska van Toledo
•
Wolvers, M (2007). ANWB Fonds.
•
Afstudeerhandleiding 2007/2008
•
HTRO minor Cultural Tourism, Powerpoint City marketing en City branding.
•
HTRO minor Cultural Tourism door Vermeulen, S, Powerpoint City marketing
Personen: •
Angelique Lombarts, lector van het lectoraat City Marketing & Leisure Management
•
Marieke Wolvers, docente van het HTRO en tevens opdrachtgever namens het lectoraat City Marketing & Leisure Management
•
Judith Logger, afstudeerbegeleidster namens de opleiding HTRO, Hogeschool INHOLLAND
•
Beatriz Cueva, manager van Stichting Studentcity en medewerker bij Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam.
•
Linda de Vries, hoofd international office Erasmus Universiteit.
•
Thea de Jager-Kemmere, medewerker International office Hogeschool Codarts.
•
Mariska van Toledo, onderzoeker naar de markt van internationale studenten.
•
Marion van Tilborg, medewerker international office Hogeschool INHOLLAND.
81
BI J L AG E N Hieronder is schematische een overzicht weergegeven van de informatie die terug te vinden is in de bijlagen.
Bijlage I
Overzicht Research & Innovation Centers
Bijlage II
Organogram Lectoraat City Marketing & Leisure Management
Bijlage III
Gesprekverslagen
Bijlage IV
Promotie materiaal gemeente Rotterdam
Bijlage V
Stappenplan Gap-analyse
Bijlage VI
Voorbeeld brief/e-mail voor international offices
Bijlage VII
Overzicht cijfers populatie en steekproef
Bijlage VIII
Enquête
Bijlage IX
Grafische weergave van de enquête resultaten
82
BI JL AG E I – O V E RZI CH T R E S E AR CH & I NNO V ATI O N CE N T E R S
Business & Technology, met de lectoraten: E- Business | Integrale Voedsel- en Productieketens | Duurzaam Inrichten Education & Learning, met de lectoraten: Educatieve Dienstverlening | Maatschappelijk Ondernemerschap | E-Learning | Geïntegreerd Pedagogisch Handelen | Grootstedelijk Onderwijs en Jeugdbeleid | Ontwikkelingsgericht Onderwijs Entrepreneurship, met de lectoraten: Communicatie- en Designmanagement | Digital World | HRM & Persoonlijk Ondernemerschap | Intellectual Capital | Ondernemen in het MKB | Microfinance & Small Enterprise Development | Global City, met de lectoraten: City Marketing & Leisure Management | Dynamiek van de Stad | Leefwerelden van Jeugd | Media & Entertainment Management | Publieke Meningsvorming | Public Reassurance | Governance, met de lectoraten: Boards & Governance | Controlling | Corporate Finance & Governance | Democratie | Quality of Life, met de lectoraten: GGZ-Verpleegkunde | Medische Technologie in de Oncologie | Verslavingszorg | Figuur 17 – Overzicht van de ‘Research & Innovations centers’
189
189
http://www.inholland.nl/Voor+bedrijven+en+organisaties/Kennisontwikkeling+en+onderzoek/frontpage.htm (bezocht op 02/02/2008)
83
BI JL AG E
II
–
O RG AN O G R AM
L E C TO RAAT
C I TY
M AR KE T TII NG
&
L EI S URE UR E
M AN AG E M E N T Om de organisatiestructuur van de opdrachtgever lectoraat lec City Marketing & Leisure Management nader toe te lichten wordt in deze bijlage een organogram orga weergegeven.
Figuur 18 – Organogram van het lectoraat City Marketing & Leisure Leisure Management
190
190
http://www.inholland.nl/Voor+bedrijven+en+organisaties/Kennisontwikkeling+en+onderzoek/Leisure+Management/Leden+Ke http://www.inholland.nl/Voor+bedrijven+en+organisaties/Kennisontwikkeling+en+onderzoek/Leisure+Managem nniskring/frontpage.htm (bezocht op 17/12/2007)
84
BI JL AG E III – G E S P R EK V E R SL AG E N Op 11 maart jl. vond er een gesprek plaats in het World Trade Centrum van Rotterdam. Bij dit gesprek waren Remco Ossendrijver, Mariska van Toledo, Patricia Wortelboer en Beatriz Cueva aanwezig. In gesprek met… Naam: Beatriz Cueva Bedrijf: Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam (OBR) Bezoekadres: WTC, Beursplein 37, 3 etage Sector: Economie Medisch Cluster, Creatieve Economie en Vrijetijdseconomie Functie: Projectmanager Studentcity Studentcity is een stichting die samenwerkt met Hogeschool INHOLLAND, Hogeschool Rotterdam, Hogeschool Codarts, Erasmus Universiteit en Stadswonen. Doel van de stichting is om meer studenten naar de stad Rotterdam te trekken en aan zich te binden. Rotterdam wil zich als stad blijven vernieuwen om zo meer personen aan te stad te binden. De strategie van Rotterdam is gericht op het aantrekken van internationale toeristen. In haar city marketing richt zij zich dus niet alleen op nationaal gebied, maar ook op internationaal gebied. Deze strategie uit zich in de slogan “Rotterdam is een jonge dynamische stad aan het water…”. Alle instanties van Rotterdam moeten deze identiteit van Rotterdam kennen. “Dit is ons visitekaartje”. Voor een uitgebreid boekje over de merkstrategie en positionering van Rotterdam contact opnemen met Regina Roseboom. Tel. 010-2052802. Zij is van het Chief Marketing Office en zit tevens in het WTC gevestigd. Rotterdam wil zich niet in kaart brengen voor de internationale student, maar wil dat de markt de internationale student probeert aan te trekken. Onder de markt wordt verstaan; de instanties die dichter bij de internationale studenten staan dan Rotterdam als gemeente. Bijvoorbeeld de hogescholen of universiteit van Rotterdam Stadswonen, een bedrijf dat gericht is op het verhuren van kamers onder studenten, heeft een ‘International House’ die speciaal voor de internationale student is. In de toekomst gaat Stadswonen de huisvesting van internationale studenten van verschillende hogescholen en de universiteit van Rotterdam op zich nemen.
85
Vanuit de gemeente gezien is het geen gemiste kans dat zij zich niet richten op internationale studenten. Zij willen wel eventueel helpen met initiatieven die worden ondernomen met betrekking tot het aanstellen van deze internationale studenten, maar de gemeente ziet dit niet als kerntaak. Beatriz Cueva benadrukt: “Advies van ons onderzoek moet gericht zijn op de instanties van Rotterdam en moeten niet gericht zij aan de gemeente. De gemeente wil deze taak aan de markt overlaten.” Op dit moment is de gemeente Rotterdam een positionering onderzoek aan het doen met betrekking tot andere Nederlandse steden. Eind dit jaar zal dit onderzoek afgerond zijn. Brand Capital doet tevens op dit moment een onderzoek naar de positionering van Rotterdam. Dit adviesrapport is gericht op 3 positioneringstrategieën van Rotterdam, te weten:
(
Rotterdam als 7-up stad;
(
Rotterdam als wereldse stad;
(
Rotterdam als stad ‘On the move’.
Sommige positioneringstrategieën slaan niet aan. Zoals Rotterdam is een wereldse stad. Veel mensen konden zich hiermee niet identificeren. Het onderzoek is echter nog in volle gang en zal tevens aan het einde van dit jaar worden afgerond. “Rotterdam is geen studentenstad, maar ziet wel toekomst om meer studentenstad te worden.” In gesprek met… Op 18 maart jl. vond er een gesprek plaats op de Erasmus Universiteit van Rotterdam. Bij dit gesprek waren Mariska van Toledo, Patricia Wortelboer en Marianne de Jong aanwezig. Naam: Marianne de Jong Bedrijf: Erasmus Universiteit Rotterdam Bezoekadres: Gebouw M Functie: Coördinator International Office van de Faculteit der Sociale Wetenschappen aan de Erasmus Universiteit Wanneer: 18 maart 2008 De Erasmus Universiteit heeft voor iedere faculteit een eigen International Office. Vergeleken met de Rotterdam School of Management (RSM) van de Erasmus Universiteit heeft de Faculteit der Sociale Wetenschappen maar weinig internationale studenten. De Faculteit der Sociale Wetenschappen werkt vooral met uitwisselingen. Dit betekent dat er voor elke student die naar een universiteit in het buitenland gaat, een internationale student daarvoor in de plaats op de Faculteit der Sociale Wetenschappen komt. 86
Marianne de Jong gaat soms naar partnerscholen om voorlichting te geven, hetgeen helpt om de drempel te verlagen om in het buitenland te gaan studeren en/of naar Rotterdam te komen. De ondersteuning die de internationale studenten krijgen tijdens hun verblijf in Rotterdam verschilt per student, de ene student heeft meer begeleiding nodig dan de andere. In gesprek met… Op 18 maart jl. vond er een gesprek plaats in het International Office kantoor op INHOLLAND Rotterdam. Bij dit gesprek waren Mariska van Toledo, Patricia Wortelboer en Yvonne Uphoff aanwezig. Naam: Yvonne Uphoff Functie: Coördinator bij het International Office van Hogeschool INHOLLAND Rotterdam Bedrijf: Hogeschool INHOLLAND De meeste internationale studenten die op Hogeschool INHOLLAND komen studeren zijn uitwisselingstudenten en blijven voor ongeveer 5 maanden. Het komt ook voor dat ze hun volledige opleiding aan Hogeschool INHOLLAND volgen. Elke locatie van Hogeschool INHOLLAND heeft eigen contacten met partnerscholen in het buitenland. Nieuwe partnerscholen zijn overkoepelend voor alles verschillende locaties. Nieuwe internationale studenten krijgen een zogenaamde ‘buddy’ toegewezen die hen wegwijs maakt in Rotterdam. Deze buddies zijn studenten van de Hogeschool INHOLLAND. Tevens wordt er een introductieweek voor hen georganiseerd met daarin een rondleiding door Rotterdam. Bij deze rondleiding krijgen zij de opdracht om een fotoreportage te maken van wat zij ‘typisch Rotterdams’ vinden. Hierin komen vaak de stereotype beelden van Nederland naar voren. Yvonne Uphoff denkt dan ook dat de internationale studenten geen goed beeld hebben van Rotterdam als ze naar Rotterdam toe komen en dat ze de stad echt moeten leren kennen. Een veel gehoorde klacht van internationale studenten is de kwaliteit van de huisvesting. Over het algemeen vinden ze de huisvesting die wordt aangeboden prijzig en gelegen in onveilige buurten. Hogeschool INHOLLAND biedt in samenwerking met Stadswonen tijdelijke woningen aan gelegen in het Afrikaanderplein te Rotterdam.
87
In gesprek met… Op 25 maart jl. vond er een gesprek plaats bij de Rotterdam School of Management (RSM). Bij dit gesprek waren Mariska van Toledo, Patricia Wortelboer en Linda de Vries aanwezig. Naam: Linda de Vries Functie: Coördinator het International Office van Rotterdam School of Management Bedrijf: Erasmus Universiteit Aan de Rotterdam School of Management (RSM) studeren veel internationale studenten. Zowel uitwisselingsstudenten die voor ongeveer 5 maanden komen, als studenten die hun bachelor in Rotterdam halen of studenten die naar Rotterdam komen voor het behalen van een Master diploma. Linda de Vries denkt dat de internationale studenten vooral voor de Erasmus Universiteit kiezen vanwege de kwaliteit van de opleidingen en de goede reputatie van de school. De RSM biedt veel service en gastvrijheid; er worden bijvoorbeeld veel activiteiten georganiseerd. Bovendien staat het volgen van een cursus op het RSM goed op een CV. Linda denkt dat mond-tot-mond reclame ook zeer belangrijk is; als positieve ervaringen worden gedeeld kan dit een (extra) motivatie zijn voor internationale studenten om te kiezen voor de RSM. Voor internationale studenten worden verschillende activiteiten, zoals bijvoorbeeld een rondleiding en een kroegentocht, georganiseerd om hen kennis te laten maken met de stad. Tevens krijgen ze toeristische informatie over Rotterdam van de VVV en een informatieboekje over Rotterdam dat speciaal voor internationale studenten wordt uitgegeven, het zogenaamde ‘Little Black Book’. Bovendien worden er tijdens hun verblijf speciale avonden georganiseerd, zodat internationale studenten hun ervaringen kunnen delen. Huisvesting wordt geregeld via Stadswonen en gaat sinds kort buiten de Erasmus Universiteit om. Door nieuwe afspraken kunnen internationale studenten direct bij Stadswonen terecht.
191
191 Vanwege het feit dat Mariska van Toledo heeft genotuleerd tijdens de besprekingen en Patricia Wortelboer de vragen stelde aan de respondenten, zijn de gesprekverslagen geschreven door Mariska van Toledo.
88
BI JL AG E IV – P ROM O T I E M AT E R I AAL G E M E EN TE RO TT E RD AM
Figuur 19 – Folder “International Education in Rotterdam”192
192
Folder van Gemeente Rotterdam
89
Figuur iguur 20 – Folder “Rotterdam kleurt groen”
193
193
Folder van Gemeente Rotterdam
90
BI JL AG E V – S T AP P E NP L AN G AP - AN AL YS E
Figuur 21 – Gap-analyse
194
194
Grinten, J. van der (2004). Mind the Gap stappenplan stappenpla identiteit en imago, pagina 5.
91
BI JL AG E VI – VO O RB E EL D BR I EF/ E - M AI L VO O R IN TE RN ATI ON AL O F FI C E S 1 maart, 2008 Onderwerp: Internationale studenten Geachte mevrouw van Tilborg, Wij zijn Patricia Wortelboer en Mariska van Toledo, beide 4de jaars studenten van de opleiding Hoger Toeristisch & Recreatief Onderwijs (HTRO) te Hogeschool INHOLLAND Rotterdam. Voor de laatste fase van onze opleiding zijn wij bezig met een onderzoek voor het lectoraat City Marketing & Leisure Management met betrekking tot internationale studenten in Rotterdam. Wij willen de markt voor deze studenten in kaart brengen en het imago van Rotterdam onder internationale studenten onderzoeken. Met als doel de aantrekkelijkheid van de stad Rotterdam voor deze doelgroep te vergroten. Natuurlijk kunnen wij dit niet alleen en dat is waar wij u hulp kunnen gebruiken. Door met verschillende instanties samen te werken kunnen wij zoveel mogelijk gegevens met betrekking tot de internationale studenten verwerven. Graag zouden wij met behulp van uw database gegevens van de internationale studenten ons onderzoek willen optimaliseren. Wij zouden u dan ook het volgende willen vragen; -
Hoeveel internationale studenten heeft INHOLLAND? Het gaat hierbij om internationale studenten die op dit moment in Rotterdam studeren.
-
Welke nationaliteiten hebben deze studenten?
Tevens willen wij vragen of het mogelijk is om u een enquête te sturen, welke u verspreid onder uw internationale studenten? Het is namelijk voor ons bijna onmogelijk de internationale student zonder jullie hulp te bereiken. Wij zorgen voor een mooie prijs voor één internationale student als beloning voor het invullen van deze enquête. Mocht u vragen hebben zijn wij natuurlijk bereid een afspraak met u te maken voor een nadere toelichting van het onderzoek. Met vriendelijke groeten,
Patricia Wortelboer en Mariska van Toledo
92
BI JL AG E VI I – O V ER ZIC H T CI JF E R S PO P UL AT I E E N S T E E K PR O EF Naam hogescholen/Universiteit
Aantal internationale studenten
Enquête verspreid
Hogeschool voor de Kunsten, Codarts
506
Nee, bezig met eigen onderzoek
Institute for Housing and Urban Development Studies
Onbekend
Nee
Eurocollege
Onbekend
Nee
HBO Nederland
0
Nee
Europort
Ongeveer 20
Nee
Hogeschool Inholland
59
Ja
Hogeschool Rotterdam (RBS)
Ongeveer 300
Nee, wegens privacybeleid
Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR)
2200 (onderverdeeld in verschillende faculteiten, zie figuur 21)
Verschillend per faculteit
Netherlands Maritime University
7
Ja
Totaal populatie:
3092
Figuur 22 – Overzichtstabel van aantal internationale studenten per universiteit of hogeschool.
195
195
De cijfers in de tabel zijn verkregen van de international offices van de verschillende instanties.
93
EUR faculteiten
Aantal internationale
Enquête verspreid
studenten RSM Erasmus University (voorheen
+-/ 1500
Ja
+/- 130
Ja
Onbekend
Nee
+/- 27
Ja
+/- 31
Ja
Onbekend
Nee
Faculteit der Rechtsgeleerdheid
+/- 190
Ja
Faculteit der Sociale Wetenschappen
Onbekend
Nee
Faculteit der Wijsbegeerte
+/- 15
Ja
Institute for Housing and Urban
Onbekend
Nee
Faculteit der Bedrijfskunde) Faculteit der Economische Wetenschappen Faculteit der Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen Netherlands Institute for Health Sciences Instituut voor Beleid en Management in de Gezondheidszorg Faculteit der Historische en Kunstwetenschappen
Development Figuur 23 – Overzicht verschillende faculteiten Erasmus Universiteit
196
Bovenstaande gegevens zijn, zoals eerder vermeld, vernomen van de verschillende hogescholen en faculteiten van de universiteit. Vanwege het feit dat de populatie niet compleet is en de precieze steekproef niet kon worden berekend is er uitgegaan van een populatie van 3500 internationale studenten. Hierbij is uitgegaan van de maximale aantallen die door de hogescholen en universiteit gegeven zijn (bijvoorbeeld Hogeschool Rotterdam gaf aan tussen de 200-300 internationale studenten te hebben, is er uitgegaan van 300 internationale studenten).
196
Via de e-mail gekregen van Mariska van Toledo.
94
Bij marktonderzoek is een betrouwbaarheidspercentage van 95 procent gangbaar.
197
Echter het
steekproefaantal voor dit onderzoek zou hierdoor op 347 respondenten uitkomen. Daar deze steekproef niet is behaald is de volgende berekening op dit onderzoek van toepassing: Normaal marktonderzoek
Dit onderzoek
Steekproef marge:
5 procent
6,5 procent
Betrouwbaarheidspercentage:
95 procent
90 procent
Populatie:
3500 studenten
3500 internationale studenten
Totaal aantal respondenten:
347 respondenten
154 respondenten
Figuur 24 - Steekproefberekening
197 198
198
http://www.allesovermarktonderzoek.nl/Extra/Steekproef.aspx, bezocht op 12/02/2008 en op 15/04/2008. http://www.allesovermarktonderzoek.nl/Extra/Steekproef.aspx, bezocht op 12/02/2008 en op 15/04/2008.
95
BI JL AG E VI II – E NQ U E TE
Questionnaire international students in Rotterdam ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Are you an international student? Are you studying in Rotterdam? Then we are looking for you! Fill out the questionnaire and win a theatre voucher of 50 Euros! It will only take 7 minutes of your time! Fill out the questionnaire or click on the link provided: http://www.thesistools.com/?qid=47860&ln=eng
This survey is important to optimize the stay in Rotterdam for international students in the future. The survey will provide the research centre City Marketing & Leisure Management with information on what is going well (and must therefore be maintained) and what is going less well (and must therefore be improved) during your stay in Rotterdam. We guarantee your anonymity. Please help us to optimize our thesis. Without your help, we are not be able to do this research and graduate! Regards, Patricia Wortelboer and Mariska van Toledo For more information send us an e-mail:
[email protected]
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Deze enquête behelst ook vragen uit het onderzoek naar de markt van internationale studenten van Mariska van Toledo. Niet alle vragen zijn dus gerelateerd aan het onderzoek naar het imago van Rotterdam onder internationale studenten.
96
Characteristics 1. E-mail address: (You only have to fill this in if you want to participate in winning the price)
5.
Age:
6.
Gender: o
Male
o
Female
7.
Nationality:
8.
Name of your university in Rotterdam:
9.
Aim of education:
199
o
Law
o
Education
o
Agriculture
o
Music and Dance
o
Tourism and Leisure
o
Language and Culture
o
Mathemetics and Computer Sciences
o
Medical and Health Sciences
o
Social and Behavourial Sciences
o
Business Administration and Management
o
Other,
10. How long are you already in Rotterdam? 11. How long will you be staying in Rotterdam?
_____ months _____ months
Please continue on the next page.
199
Mobiliteitsmonitor 2006, Nuffic 2006
97
Before your stay in Rotterdam
12. What was the most important reason for you to study abroad? Choose maximum 1 answer. o
To learn another languages
o
To meet new people
o
To get a new experience
o
Offer of education programs
o
To learn about another culture
o
Other,
13. Please indicate the level of importance of the following factors regarding to your choice of a student city. Not important at all
Not important
Neutral
Quite Important
Very important
University demands Education program Accommodation facilities Financial support from scholarship and grants Image of Rotterdam Personal safety in Rotterdam Accessibility of Rotterdam Recommendations from other people Interesting partner university Leisure facilities (sports, clubs, events, catering, et cetera) Please continue on the next page.
98
Information
14. Where did you look for information about studying in Rotterdam? o
International office of your home university
o
International office of your university in Rotterdam
o
Teachers of your home university
o
Family and friends
o
Internet
o
Library
o
Fairs and information meetings, et cetera
o
Other,
15. What kind of information did you look for before your departure? o
Accommodation facilities
o
Scholarships and grants
o
Education program
o
University
o
Sights
o
Catering (restaurants, cafés, et cetera)
o
Clubs and discotheques
o
Shopping center
o
Events and festivals
o
Concerts and theatre
o
Cinemas
o
Art and culture (museum, et cetera)
o
Parks
o
Sports facilities
o
Architecture
16. Where did you find the information you were looking for?
o International office of your home university o International office of your university in Rotterdam o Teachers of your home university o Family and friends o Internet o Library o Fairs and information meetings, et cetera o Other,
99
17. The information I found was…. I strongly
I disagree
disagree
Neutral
I agree
I agree strongly
Sufficient Easily found Accurate Useful Interesting
18. Was there any information missing? o
Yes, the information I missed was about
o
No
o
No opinion
19. Where would you like to find information about Rotterdam? Choose maximum 1 answer. o
At your university in Rotterdam
o
At www.studentcity.com
o
At www.nuffic.com
o
At www.vvv.rotterdam.nl
o
At www.rotterdam.nl
o
At another website, namely
Please continue on the next page.
100
Identity and image of Rotterdam
20. If you had to make a picture of Rotterdam, according to your vision, what sight would you see in the picture? o
Erasmusbrug
o
Willemsbrug
o
Euromast
o
Kubus apartements Blaak
o
Hotel New York
o
Montevideo
o
Blijdorp, the zoo
o
The Kuip stadium, Feyenoord
o
Spido boats
o
Van Nelle factory
o
Other,
21. What do you think is most typical of Rotterdam? Mark the following answers from 1 till 10. Mark 1 is most typical, mark 10 is least typical. Harbor (water, Maas, et cetera) Architecture (high rise blocks, skyline, et cetera) Shops Art & culture (museum, multicultural, et cetera) Catering Events and festivals Parks International city Sports city Student city 22. Were you aware of what Rotterdam has to offer, before you came to Rotterdam? o
Yes, continue with question 20
o
No
o
No opinion
23. What surprised you in the offer of Rotterdam?
101
24. Did your expectations of Rotterdam meet the reality?
o
Yes, continue with question 22
o
No
o
No opinion
25. Why didn’t Rotterdam meet your expectations?
26. With whom did you come to Rotterdam? Choose maximum 1 answer. o
Alone
o
With friends
o
With family
o
Other,
27. Do you feel at home in Rotterdam? o
Yes, because
o
No, because
o
No opinion
28. Please read the statements below and indicate the level of agreement or disagreement. I strongly disagree
I disagree
Neutral
I agree
I strongly agree
Rotterdam is an international city Rotterdam is a multicultural city Rotterdam is a hospitable city Rotterdam is a safe city Rotterdam is a student city Rotterdam is a cultural city Rotterdam is a young city Rotterdam is a sportive city Rotterdam is a green city Rotterdam is a dynamic city Rotterdam is a modern city Please continue on the next page.
102
Free time
29. Please indicate the level of importance of the following factors for a student city. Not important at all
Not important
Neutral
Quite important
Very important
Monthly
Yearly
Accommodation facilities Sights Sport facilities Infrastructure Public transport Catering (restaurants, cafés, et cetera) Clubs and discotheques Shopping centers Events and festivals Concerts and theatre Cinemas Arts and culture (museum, et cetera) Parks Clean streets, public facilities et cetera Price level Safety 30. In my free time I visit…… Daily
Weekly
Events and festivals Sport facilities Cinema Catering facilities Art and Culture (museum, et cetera) Shopping centers Theatre and concerts Architecture Harbor Parks Clubs and discotheques Sights Please continue on the next page.
103
Facilities 31. Please indicate the level of satisfaction of the following factors for Rotterdam. Not satisfied at all
Not satisfied
Neutral
Quite satisfied
Very satisfied
Accommodation facilities Sights Sport facilities Infrastructure Public transport Catering (restaurants, cafés, et cetera) Clubs and discotheques Shopping centers Events and festivals Concerts and theatre Cinemas Arts and culture (museum, et cetera) Parks Clean streets, public facilities et cetera Price level Safety Please continue on the next page.
104
Accommodation
32. Please indicate the level of importance of the following factors important concerning accommodation facilities. Not important
Not very important
Neutral
Quite Important
Very important
Close to your university Costs Roommates Close to facilities Close to the centre Price-quality ratio Availability Cleanliness
33. Please read the statements below and indicate the level of agreement or disagreement. I strongly disagree
I disagree
Neutral
I agree
I strongly agree
My accommodation is close to the university The accommodation is affordable My accommodation is close to facilities There is a good price-quality ratio I had a lot of choice The accommodation is clean 34. How did you find your accommodation?
o
With the help of my university in Rotterdam
o
I looked for accommodation myself
o
Other,
35. Did you want to receive more help?
o
Yes, because it was difficult to find accommodation
o
No, not necessary
o
No opinion
o
Other,
36. What should be improved in relation to accommodation?
105
University
37. What do you think is important for a university to international students? Please indicate the level of importance. Not important
Not very important
Neutral
Quite Important
Very important
Level of education Support Information Organization Content of your program Facilities (computers et cetera) Activities organized outside the program Meeting new students Accessibility 38. Please read the statements below and indicate the level of agreement or disagreement. I strongly disagree
I disagree
Neutral
I agree
I strongly agree
I am satisfied with the level of education The course is affordable When I have questions I get the support I need The university is well organized I am satisfied with the content of the program The university offers enough facilities (computers et cetera) There were enough activities organized by the university outside the program There are enough possibilities to meet other students The university is easily accessible International students get enough attention from the university 39. What should be improved?
40. Would you recommend Rotterdam as a student city to other students? Why would you, or why wouldn’t you? o
Yes, because
o
No, because
o
No opinion We thank you for your cooperation! Enjoy your stay!
106
BI JL AG E IX – G R AF I SC H E W WE E E RG AV E V AN DE EN Q QU U E TE T E R E S UL U L T AT ATE EN
-"%
9"# 6!"# - :% ;! 5""# *# -"< 2 5! . &"
Figuur 25- Geslacht van de respondenten
Figuur 26 – Herkomst van de internationale studenten naar land
Figuur 28 - Naam van de school van de respondenten
" =," .8>$44&8;
Figuur 27 – Herkomst van de internationale studenten naar continent
Figuur 29 – Redenen voor een studie in het buitenland
107
Onderstaande staafdiagrammen hebben betrekking op de vraag: Welke factoren zijn belangrijk bij de keuze voor een studentenstad?
Figuur 30 – Invloed van eisen van de school
Figuur
31
–
op keuze studentenstad
accommodatiemogelijkheden
Invloed
van
op
keuze
studentenstad
Figuur 32 – Invloed van financiële support en
Figuur 33 – Invloed van het imago van
beurzen op keuze studentenstad
Rotterdam op keuze studentenstad
Figuur 35 – Invloed van persoonlijke Figuur 34 – Invloed van de bereikbaarheid van Rotterdam op keuze studentenstad
veiligheid met betrekking tot de keuze van studentenstad
Figuur 36 – Invloed van andere personen met betrekking tot de keuze van
Figuur 37 – Invloed van partnerschool op keuze
studentenstad
Figuur 38 – Invloed van vrijetijdsaanbod van
Figuur 39 – Invloed van schone straten, et
de stad op keuze van studentenstad
cetera van n de stad op keuze studentenstad
Figuur 41 – Invloed van sportfaciliteiten op Figuur 40 – invloed van prijsniveau op keuze
keuze studentenstad
studentenstad
Figuur 43 – invloed horecavoorzieningen Figuur 42 – Invloed van veiligheid op keuze studentenstad
109
Figuur 44 – Invloed van discotheken, bars
Figuur 45 - Invloed winkelmogelijkheden op
op keuze studentenstad
keuze studentenstad
Onderstaande gegevens hebben betrekking op de vraag: raag: Welke bezienswaardigheid zou je fotograferen als je e een foto van Rotterdam maakt? maakt
Figuur 46- Erasmusburg op de foto?
Figuur 47 - Willemsbrug op de foto? 7
7 8
Figuur 48 - Euromast op de foto?
Figuur 49- Hotel New York op de foto?
7
7
8
8
Figuur 50- Kubuswoningen op de foto?
Figuur 51- Montevideo op de foto?
7
7
8
8
110
Figuur 52 - Blijdorp op de foto?
Figuur 53- Van Nelle fabriek op de foto?
7
7
8
8
Figuur 54 - De Kuip op de foto?
Figuur 55 - Spido boot op de foto?
7
7
8
8
Onderstaande staafdiagrammen zijn stellingen waarbij waarbi de respondent spondent aan diende te geven of hij of zij het er (1) zeer mee oneens, (2) oneens, (3) neutraal, (4) eens of (5) zeer mee eens was.
" "!
Figuur 46 – Stelling: Rotterdam is een
"
Figuur 47 – Stelling: Rotterdam is een gastvrije stad
internationale stad
" "!
"
Figuur 49 – Stelling: Rotterdam is een Figuur 48 – Stelling: Rotterdam is een multiculturele stad
veilige stad
111
Figuur 50 – Stelling: Rotterdam is een
Figuur 51 – Stelling: Rotterdam is een
studentenstad
culturele stad
Figuur 53 – Stelling: Rotterdam is een sportieve stad
Figuur 52 – Stelling: Rotterdam is een jongerenstad
Figuur 54 – Stelling: Rotterdam is een
Figuur 55 – Stelling: Rotterdam is een moderne stad
dynamische stad
Figuur 56 – Stelling: Rotterdam is een groene stad
112
De onderstaande grafieken hebben betrekking op de vraag: vraag: Bent u tevreden met de faciliteiten van Rotterdam met betrekking tot:
Figuur 57 – Tevredenheid van internationale
Figuur 58 - Tevredenheid van internationale
student m.b.t. accommodatie faciliteiten
student m.b.t. schone straten, et cetera in Rotterdam
Figuur 59 - Tevredenheid van internationale
Figuur 60 - Tevredenheid van internationale
student m.b.t. de infrastructuur van
student m.b.t. prijslevel in Rotterdam
Rotterdam
Figuur 61 - Tevredenheid van internationale
Figuur 62 - Tevredenheid van internationale
student m.b.t. het openbaar vervoer in
student m.b.t. veiligheid in Rotterdam
Rotterdam
Figuur 63 - Tevredenheid van n internationale student m.b.t. sportfaciliteiten in Rotterdam 113
Figuur 64 - Tevredenheid van internationale
Figuur 65 - Tevredenheid van internationale
student m.b.t. catering in Rotterdam
student m.b.t. parken,etc. in Rotterdam
Figuur 66 - Tevredenheid van internationale
Figuur 67 - Tevredenheid van internationale
student m.b.t. discotheken en bars in
student m.b.t. evenementen in Rotterdam
Rotterdam
Figuur 68 – Tevredenheid mbt winkelmogelijkheden
114