42 ste GYNAECONGRES. 15 en 16 november Hotel- en Congrescentrum Papendal, Arnhem

42ste GYNAECONGRES 15 en 16 november 2012

Hotel- en Congrescentrum Papendal, Arnhem

Beeld voorkant: ‘Miss Télevision I’ van Olivier Strebelle - Beelden aan Zee te Scheveningen.

Het Gynaecongres is geaccrediteerd met 9 punten Donderdag 15 november 4 punten Vrijdag 16 november 5 punten

15 – 16 NOVEMBER 2012

1

O R G A N I S AT I E G Y N A E C O N G R E S 2 0 1 2

Commissie Gynaecongres Guid Oei, voorzitter Bas Veersema, secretaris Marrije Buist, penningmeester Mireille Bekker Margo Graatsma Alec Malmberg Piet Scholten Ward Hofhuis Delegatie Commissie Wetenschap René Verheijen Marc Spaanderman Pim Teunissen Jubileumcommissie Herman Oosterbaan, voorzitter Anneke Kwee Irene Moolhuizen Jan Nijhuis Piet Scholten Herman van Geijn, redactie jubileumboek Jan de Graaff, redactie jubileumboek Ank Louwes Yvonne Broer Bureau Gynaecongres Informatie Wetenschappelijk Programma Stichting Gynaecongres en Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie Yvonne Broer Ank Louwes Postbus 20075 3502 LB Utrecht Tel: 030-282.38.13 / 282.38.32 E-mail: [email protected] Congres Secretariaat Informatie Registratie en Hotel Status Plus Conferences Daphne Kaaijk Postbus 94 1520 AB Wormerveer Tel: 075-647.63.73 Fax: 075-647.63.71 E-mail: [email protected]

2

G Y N A E C O N G R E S PA P E N D A L

I N H O U D S O P G AV E

Voorwoord Stichting Gynaecongres

4

Voorwoord voorzitter Jubileumcommissie

5

Algemene Informatie

6

Programmaoverzicht onderdag 15 november 2012

9

Programmaoverzicht vrijdag 16 november 2012

10

Avondprogramma donderdag 15 november 2012

11

Galafeest in kasteel de Schaffelaar Barneveld - 16 november 2012

13

Algemene Ledenvergadering - donderdag 15 november 2012

20

Wetenschappelijk programma - vrijdag 16 november 2012

21

Jubileumprogramma NVOG 125 - vrijdag 16 november 2012

23

Sprekers27 Moderatoren29 Dankwoord aan sponsors en exposanten

30

Routebeschrijving31

15 – 16 NOVEMBER 2012

3

VOORWOORD STICHTING GYNAECONGRES

Welkom in Arnhem, Ook in dit jubileumjaar vindt het najaarscongres plaats in het welvertrouwde Papendal. Waar komen we vandaan en waar gaan we naar toe? Van een clubje van tien leden, waarvan één vrouw, is onze vereniging in 125 jaar gegroeid tot 915 gewone, 371 aspirant, 235 rustende en 24 buitengewone leden met een perfect evenwicht tussen mannen en vrouwen. De maatschappij verandert en wij veranderen mee. De gynaecoloog staat midden in het leven en daarmee ook vaak in de belangstelling. De komende dagen zullen de Werkgroep Historie, de Pijler Voortplantingsgeneeskunde, de Koepel Gynaecoloog en Maatschappij, de VAGO en de Commissie Wetenschap ons een spiegel voorhouden. Natuurlijk zal dit alles worden afgewisseld met luchtige momenten en worden afgesloten met een zinderend feest op een prachtige locatie. De lustrumcommissie is erin geslaagd om met veel creativiteit en inzet een fantastisch programma in elkaar te zetten, waarvoor onze grote dank! Guid Oei, voorzitter Stichting Gynaecongres

4


VOORWOORD VOORZITTER JUBILEUMCOMMISSIE

NVOG 125 jaar Het 42e Gynaecongres vormt het sluitstuk van de viering van het 125-jarig bestaan van onze vereniging. In het afgelopen jaar werd op diverse manieren stilgestaan bij de verworvenheden van ons vak in de afgelopen 25 jaar. Er werd gekeken naar onze huidige positie en waar ons specialisme zich de komende periode naar toe zal ontwikkelen. Ook op het huidige congres zal dit wederom het thema zijn voor de zich nu presenterende pijlers en koepels. De officiële viering van ons lustrum vindt plaats op exact de 125e verjaardag van onze vereniging. In de ochtend zullen de werkgroep Historie en de VAGO van zich laten horen. Met name de laatste groep, die de werkelijke toekomst van onze vereniging vormt, doet dit door middel van een interactief programma. Tijdens het meer officiële middagprogramma zal aan onze gasten en de leden van de NVOG het jubileumboek worden aangeboden. Het geheel wordt verluchtigd door een voordracht van collega Mieke Kerkhof, die ons laat zien dat in ons vak de humor voor het oprapen ligt. Uiteraard wordt er ook feest gevierd. Op donderdagavond zal het cabaret, dat eerder in Den Haag zijn première beleefde, door cabaretgroep ‘Clonen et al’, worden geprolongeerd. Tenslotte worden de feestelijkheden afgesloten met een groots Galafeest in Kasteel de Schaffelaar te Barneveld. De jubileumcommissie van de NVOG dankt vele leden en medewerkers van het Bureau voor hun enorme en actieve inzet. Het jubileumjaar is daarmee geworden wat wij hoopten: Een jaar om nooit meer te vergeten! Namens de Jubileumcommissie NVOG 125 jaar Herman Oosterbaan, voorzitter

15 – 16 NOVEMBER 2012

5

A L G E M E N E I N F O R M AT I E

LET OP!! Inschrijven alleen online mogelijk (www.nvog.nl) Congresaccommodatie Het congres vindt plaats in het Hotel Papendal, Papendallaan 3 te Arnhem. U bent tijdens het congres bereikbaar onder telefoonnummer 06-235.692.91 Congresbalie Op donderdag is de congresbalie van 8.00 tot 17.30 uur en op vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur geopend. Gelieve u hier bij aankomst te laten registreren. Zalen De plenaire sessies worden gehouden in zaal Athene B/C. De gehele periode is zaal 10B beschikbaar als bagageruimte. Expositie Gedurende het congres exposeert de (farmaceutische) industrie in de expositieruimte. Uw bezoek aan de stands wordt zeer op prijs gesteld. Pauze Op beide dagen zijn de koffie en de lunches verkrijgbaar in de expositieruimte. Eventuele wensen en/of diëten kunt u kenbaar maken bij het congressecretariaat via het registratieformulier. Mededelingen Bij de congresbalie staan eventuele berichten voor de congresgangers op een flip-over vermeld. Gecombineerde In Opleiding I en In Opleiding II-sessie Gezien het bijzondere karakter van dit congres vindt er slechts IO-sessie plaats. De Wim Schellekens Stichting heeft € 1.200 aan prijzengeld beschikbaar gesteld, dat als volgt zal worden verdeeld: de 1e prijs € 600, 2e prijs € 400 en de 3e prijs € 200. Het bepalen van de winnaars U kunt als toehoorder de voordrachten beoordelen en uw beoordeling middels de interactieve stemkastjes kenbaar maken. Winnaars zijn de 3 sprekers met de hoogst gemiddelde scores. De prijsuitreiking vindt plaats op 15 november, direct na de Algemene Ledenvergadering. Abstracts Het abstractboek treft u aan in de congrestas. Inschrijving en betaalwijze Voor online registratie bezoek onze website www.nvog.nl. In alle gevallen geldt dat uw registratie pas bevestigd zal worden wanneer het inschrijfgeld of geldige creditcard gegevens zijn ontvangen. U wordt vriendelijk verzocht de instructies op het digitale registratieformulier nauwkeurig te volgen. Wanneer u de kosten wilt overschrijven, dan kunt u het verschuldigde bedrag storten op bank nummer 65.27.85.840 t.n.v. Stichting Gynaecongres, ING bank te Utrecht, onder duidelijke vermelding van uw naam (géén maatschapnaam). Bij on-site registratie kunt u met creditcard, contant of pin betalen.

6



Korting voor vroege inschrijvers De commissie Gynaecongres biedt vroege inschrijvers een korting op het inschrijfgeld aan. De regeling hiervoor ziet u op de website en is opgenomen in het registratieformulier. Er wordt hieraan strak de hand gehouden! Annulering Annulering van uw congresinschrijving is alleen schriftelijk mogelijk. Tot en met 22 oktober 2012 ontvangt u uw inschrijfgeld terug, minus € 25,00 administratiekosten. Vanaf 23 oktober 2012 vindt geen restitutie meer plaats en worden de door u voor deze datum gemaakte reserveringen in rekening gebracht. Hotel Zoals u wellicht weet, heeft Hotel Papendal nieuwe hotelkamers, waarmee wij u graag laten kennismaken. Hotelkamer Brons: Kamers in het reeds bestaande 3-sterrenhotel gelegen in een rustige omgeving met lichte, moderne en functionele inrichting. Alle kamers zijn voorzien van twee eenpersoonsbedden, badkamer met douche, bad en toilet, telefoon, kluisje en tv. Hotelkamer Zilver: Kamers zijn gelegen in het nieuwe 4-sterrenhotel. De kamers bieden allemaal een uitstekend bed, veel comfort, rust, licht en ruimte. Grote ramen, uitzicht op een mooie omgeving, veel ruimte in de kamer die praktisch en met veel stijl is ingericht. De kamers zijn ingericht met boxspringbedden, een moderne glazen douche, tv, kluisje en een Internetverbinding. Wanneer u een hotelkamer wilt boeken, kunt u dit aangeven tijdens uw online registratie voor het Gynaecongres. Voor vragen met betrekking tot de hotelkamers en hotelreserveringen, kunt u contact opnemen met het Secretariaat Gynaecongres (via [email protected] of telefoonnummer 075-6476373). Reservering geschiedt op first come - first served basis. SCHRIJF DUS TIJDIG IN. Indien geen kamers meer beschikbaar zijn in de door u gewenste categorie, dan behouden wij ons het recht voor u in een andere categorie te boeken. In geval daar ook geen beschikbaarheid meer is, nemen wij contact met u op. De op het inschrijfformulier vermelde kamerprijzen zijn inclusief ontbijt. Annulering van de hotelreservering dient schriftelijk te gebeuren. Vanaf 23 oktober 2012 vindt geen restitutie meer plaats. Parkeergelegenheid U kunt kosteloos gebruik maken van de parkeerplaatsen rondom Hotel Papendal: - Hoofd parkeerplaats Hotel Papendal - Weg langs Edese Golf Club (500 mtr.) - Weg naar Hotel Papendal (hoofdweg, 650 mtr.) - Parkeerplaats sporthal - Parkeerplaats N.O.C.*N.S.F.

15 – 16 NOVEMBER 2012

7


Routebeschrijving zowel per auto als openbaar vervoer treft u aan op pag 31 van dit programmaboekje. Daar treft u ook informatie over de Papendal taxi aan. Op vrijdagavond 16 november worden de deelnemers aan het Galafeest per bus vervoerd naar Kasteel de Schaffelaar in Barneveld. Vertrek vanaf Papendal om 18.30 en 18.45 uur. Vanaf Barneveld vertrekken de bussen richting Papendal om 23.00, 23.30, 24.00, 00.30 en 00.45 uur. Evaluatieformulier Bij de organisatie van het Gynaecongres is dankbaar gebruik gemaakt van de tijdens voorgaande Gynaecongressen op de evaluatieformulieren ingevulde suggesties. In uw envelop met congresbescheiden treft u ook tijdens dit congres een evaluatieformulier aan. U wordt vriendelijk verzocht dit formulier zo volledig mogelijk in te vullen en na afloop bij de registratiebalie af te geven.

8


PROGRAMMA OVERZICHT

Donderdag 15 november 2012

08.00

Registratie en koffie

Expositieruimte

09.10-09.15

Opening door de voorzitter

Expositieruimte

09.15-10.30

Plenair I: Pijler Voortplantingsgeneeskunde

10.30-11.00

Koffiepauze

11.00-12.15

Plenair II: Koepel Gynaecoloog en Maatschappij

12.15-13.45

Lunch

12.30-13.00 12.15-13.45 12.15-13.45

Richtlijnbespreking VAGO-vergadering Consortium

13.45-14.45

Plenair III: In Opleiding

Athene B/C

14.45-15.15

Plenair IV: Commissie Wetenschap

Athene B/C

15.15-15.45

Koffie/theepauze Expositieruimte

15.45-18.00

Algemene Ledenvergadering vergadering NVOG (alleen leden)

Met aansluitend:

18.00-18.10

Prijsuitreiking In Opleiding sessie

Athene B/C

18.10-20.00

Apéritief en walking dinner

Sydneyzaal

20.15-21.15

Cabaret

Athene B/C

21.30-24.00

Disco

Grand Café

Athene B/C Expositieruimte Athene B/C Expositieruimte Zaal 11 Zaal 6/7 Zaal 14

Athene B/C

15 – 16 NOVEMBER 2012

9

PROGRAMMA OVERZICHT

Vrijdag 16 november 2012 08.00 Registratie en koffie 09.00-10.15 Plenair I: Werkgroep Historie 10.15-10.45 Koffie/theepauze 10.45-12.15 Plenair II: VAGO 12.15-13.30 Lunchpauze

Expositieruimte Athene B/C Expositieruimte Athene B/C Expositieruimte

12.15-13.30 Consortium Zaal 14 13.30-14.15 Plenair III: Hector Treub Lecture Athene B/C 14.15-14.25 Muzikaal intermezzo Athene B/C 14.25-15.00 Donatieproject Ethiopië Athene B/C 15.00-15.30 Koffie/theepauze Expositieruimte 15.30-15.35 Muzikaal intermezzo Athene B/C 15.35-15.50 Toespraak voorzitter NVOG Athene B/C 15.50-16.05 ‘Tussen gemak en genoegen’ Athene B/C 16.05-16.15 Muzikaal intermezzo Athene B/C 16.15-16.30 Toespraak voorzitter Jubileumcommissie NVOG Athene B/C 16.30-16.35 Overhandiging 1e exemplaar Jubileumboek aan prof. dr. A. Klink Athene B/C 16.35-17.00 Toespraak prof. dr. A. Klink Athene B/C 17.00-17.30 Borrel Expositieruimte 18.30 Vertrek bussen naar Kasteel de Schaffelaar te Barneveld 19.00-01.00 Galafeest in Kasteel de Schaffelaar

10


AVON DPROGR AMMA 15 NOVEMBER 2012 PAPEN DAL

Wegens overweldigend succes in de herhaling

‘Kut! Een musical’ Pers verdeeld over nieuw stuk Clonen et al. Van onze verslaggever De voorpremière van het stuk ‘Kut! Een musical’ werd ruim bezocht door de landelijke pers en genodigden. Theatergezelschap Clonen et al. bekend van eerdere controversiële stukken die volle zalen trokken, hebben aan hun theatertak een nieuwe loot, die tot laat in de avond de gemoederen bezig hield. Verslaggever Fransen van het ochtendblad ‘de Micrograaf, de uitslaper krant van Nederland’ was ronduit geschokt. “Platvloersheid afgewisseld door regelrechte beledigingen aan het adres van Henk en Ingrid of in dit geval Annie en Bart”. Zijn collega van het gereformeerde blad ‘Zonde van uw Tijd’ had de voorstelling zelfs niet afgezien en had na het eerste nummer de zaal ontdaan verlaten. Aangenaam verrast was de verslaggever van de progressieve krant ‘Ge-Peepel’: “De diepere laag is in aangename tinten verborgen gehouden en slechts zichtbaar voor diegene die er voor open staat. Uit het stuk blijkt dat de macht van het volk de elitaire laag van specialistisch Nederland wel degelijk monddood kan krijgen. De onverwachte wending geeft een bijzondere betekenis aan een verhaallijn die aanzet tot hogere gedachten, waarbij de dagelijkse sleur onttrokken wordt aan het zicht door een nevel van spiritualiteit”. Ook onze collega van de Rotterdamse ‘Handel- en wandelkrant’ was erg enthousiast. “Het recht zal altijd zegevieren en het commercieel maken van de zorg met introductie van derde geldstromen, transparantie en concurrentie heeft duidelijk zijn weerslag gevonden in kwaliteitsslagen. Clonen et al. zet gynaecologisch Nederland weer op de kaart als belangrijke speler op het internationale veld van de innovatie.” U wilt ook graag meepraten over dit stuk en kon er in Den Haag niet bij zijn? Grijp uw kans en kom dan alleen of samen met uw partner donderdag 15 november naar het optreden van Clonen et al. en laat u (on-)aangenaam verrassen. Na afloop van het optreden kunt u in het Grand Café napraten met de artiesten en alvast de spieren losmaken voor het Galafeest van vrijdagavond op de muziek verzorgd door de Swinging DJ Show.

15 – 16 NOVEMBER 2012

11

GALAFEEST –

IN KASTEEL DE SCHAFFELAAR TE BARNEVELD 16 NOVEMBER 2012

Kasteel de Schaffelaar, Stationsweg 6, 3771 VH Barneveld Wie Kasteel De Schaffelaar betreedt, waant zich al snel in een andere wereld. Een wereld met de stijlvolle allure van een kasteel in neo-tudorstijl. Een wereld vol romantiek waar torentjes, kantelen en marmeren vloeren voor een bijzondere sfeer zorgen. Dit maakt Kasteel De Schaffelaar in Barneveld een droomlocatie voor elk feest. Kasteel De Schaffelaar wordt gezien als het belangrijkste Nederlandse landhuis in neo-tudorstijl. Het staat in de top 100 der Nederlandse Unesco-monumenten. In deze entourage gaan wij 125 jaar NVOG uitbundig vieren. Al vanaf de entree is het feest: dames… wat fonkelt daar onderin uw glas? Is het een diamant of gewoon een strass steentje? Laat de diamantair uw steentje beoordelen.. en wie weet misschien gaat u wel met een echte diamant naar huis! En wat dacht u van de fantastische openingsact verzorgd door de The Exclusive Strings. De vier bloedmooie en getalenteerde vrouwen veroverden in korte tijd Amsterdam, Barcelona, Berlijn, Brussel, Cannes, Caïro, Dubai, Londen, Madrid, Wenen en vele andere wereldsteden. Zij maken furore met een adembenemende mix van klassieke meesterwerken en pop. Moeiteloos schakelen zij over van ingetogen naar meeslepend, van beheerst naar experimenteel. Maar dat is nog niet alles; tijdens het walking dinner kunt u genieten van gerechten uit verleden, heden en toekomst. U bepaalt uw eigen weg: Altijd al meer willen weten over wijn en port? Dan moet u beslist deze avond een bezoekje brengen aan de heer G. van den Brink. Onder zijn leiding betreedt u de wereld van verrassende wijnen. U krijgt een uitgebreide uitleg over tal van wijnen, waarbij het proeven natuurlijk niet zal ontbreken. Later op de avond verdwijnen de wijnen van tafel om plaats te maken voor port & kaas. Een keur aan port en smaakvolle kazen zullen de smaakpapillen verwennen, begeleid met notenbrood en stroop. Zoekt u een wat rustiger plekje, daal dan af naar de ‘fifties’ in de Kasteelkelder en laat u in vervoering brengen door Martijn Schok Boogie & Blues trio, bestaande uit Martijn Schok pianist, zangeres Greta Holtrop en tenorsaxofonist Rinus Groeneveld. Of wilt u echt ‘los’ gaan? Ga dan heerlijk swingen op het brede repertoire van de Sesam Sensation Band. Deze moderne showband bestaat uit zes zeer ervaren topmusici met in de frontlinie zangeres Jantien Bijvoet en zanger Sebastiano Zafarana. Jantien is bekend van o.a. ‘Op zoek naar Evita’ en de musical ‘Joseph’. Sebastiano Zafarana is een ex-musicalster uit de stal van ‘Joop van den Ende’. Hij speelde rollen in de voorstellingen ‘Exit’, ‘Elisabeth’, ‘Titanic’, ‘Jeans 12’ en ‘Assassins’. Kortom 125 jaar NVOG: Een stijlvol feest op een stijlvolle locatie….. daar hoort ook stijlvolle kleding bij. Heren: wij verwachten u in smoking en dames: wij zien u graag op uw allermooist verschijnen!

12


WETENSCHAPPELIJK PROGRAMMA –

donderdag 15 november 2012

09.15-10.30 uur – PLENAIR I – ZAAL ATHENE B/C Pijler Voortplantingsgeneeskunde Moderator:

V. Mijatovic en E.A.H. Knauff

09.15-09.35 S.L. BROER, M. Dolleman, M.J.C. Eijkemans, G.J. Scheffer, I.A.J. van Rooij, A. de Vet, A.P. N. Themmen, J.S.E. Laven, F.H. de Jong, E.R. te Velde, B.C. Fauser, F.J.M. Broekmans UMC, Utrecht AMH en de predictie van menopauze Longitudinale data toont aan dat leeftijdspecifieke AMH waarde de verwachting t.a.v. de menopauze leeftijd aanzienlijk kan bijschaven. Er kan een range van ongeveer 7 jaar worden berekend waarin de menopauze optreedt. Hiermee kan leeftijd ten tijde van infertiliteit ook ingeschat worden. Dit creëert mogelijkheden voor de primaire preventie van leeftijdsgerelateerde infertiliteit.

09.35-09.55

H. OOSTERHOF, M. Geukes, M. Nauta, M. van Aalst Ziekenhuis Nij Smellinghe, Drachten

Hoger ziekteverzuim bij vrouwen tussen de 45 en 60 jaar door overgangsklachten In Nederland werken ruim 1 miljoen vrouwen met een leeftijd tussen 45 en 60 jaar en deze groep is groeiende. In deze leeftijdsgroep is het ziekteverzuim hoger dan bij mannen. Het blijkt dat overgangsklachten mede een oorzaak kunnen zijn voor dit verhoogde ziekteverzuim.

09.55-10.05

M.A.A. VAN TROTSENBURG VUMC, Amsterdam

Benadering van menopausale controversies vanuit de transgenderbehandeling In tegenstelling tot de HT van peri-en postmenopausale vrouwen is de cross-seks hormoonbehandeling van transgenders levenslang nodig om de bereikte feminisatie dan wel virilisatie te behouden en dervingsverschijnselen te vermijden. Follow-up van transgenders biedt een unieke kans om lange termijn effecten van seks steroïden te beoordelen en een bijdrage te leveren aan de discussie over de risico’s van HRT voorschrijving langer dan 5 jaar. Beschikbare follow-up data over een tijdsduur van 20 jaar suggereren geen verhoogde morbiditeit of mortaliteit ten gevolge van een cross-seks hormoonbehandeling.

15 – 16 NOVEMBER 2012

13



10.05-10.30 H.J.T. COELINGH BENNINK, M. Visser, C. Singer Pantarhei Bioscience, Zeist Beschermt het foetale oestrogeen estetrol tegen borstkanker? Het selectief tijdens de zwangerschap van de mens aanwezige steroid hormoon estetrol (E4) antagoneert in vitro oestradiol (E2). In een tumormodel bij de rat wordt het ontstaan van borsttumoren voorkomen en verdwijnen bestaande tumoren. In een preoperatief neoadjuvant onderzoek bij vrouwen met recent gediagnostiseerde borstkanker wordt de proliferatieve ERalpha receptor geremd en de anti-proliferatieve ERbeta receptor gestimuleerd. Deze bevindingen suggereren dat E4 bij borstkanker een remmend effect zou kunnen hebben in tegenstelling tot andere oestrogenen waaronder E2.

14




11.00-12.15 uur – PLENAIR II – ZAAL ATHENE B/C - De gynaecoloog van de toekomst Koepel Gynaecoloog en Maatschappij Moderatoren: C.D de Kroon en P.F. Boekkooi 11.00-11.20

J. KERSTJENS Health Venture Partners, Hilversum

De gynaecoloog als teamspeler Integrale verloskundige zorg, ontschotten, de patiënt centraal: het lijkt een logische stap om de kwaliteit en de efficiëntie van de zorg te verbeteren. Het gaat uit van de complementariteit in capaciteiten van een team: ieder doet waar hij/zij het best in is, dan is het totaal resultaat optimaal. Dat vereist coöperatie: ook bij de 4x 100 meter hardlopen is niet alleen de individuele snelheid, maar juist ook de wissel belangrijk. De benodigde samenwerking dwing je niet af met procedures en regels, maar met bewustwording, vertrouwen en het belang van integraal resultaat.

11.20-11.40

W.R. KASTELEIN KBS Advocaten, Utrecht

De maatschappelijke positie van de gynaecoloog vanuit juridisch perspectief Nederlandse of Amerikaanse toestanden; is de gynaecoloog van de toekomst een juridische schietschijf? Wat moeten we regelen als professional binnen ons werk, wat kunnen we als collectief?

11.40-11.55

K. SPAINK

Hoezo commitment? Luister nou eerst maar eens Natuurlijk wil je als arts je patiënten zo goed mogelijk begeleiden. En zodra de diagnose bekend is, ze die zo netjes & secuur mogelijk vertellen. En je wilt voorkomen dat je patiënt instort wanneer je vertelt wat er loos is. Maar voor je het weet, verzacht je de boodschap dusdanig dat je onbedoeld valse hoop geeft. En hoe komt het toch dat in ongeneeslijke kwesties ‘niet doorbehandelen’ door artsen zo zelden als optie wordt genoemd? En werkelijk elke patiënt die ik ken en die van doorbehandelen wilde afzien vreesde repercussies van zijn/haar arts: word ik de praktijk uit gegooid? Krijg ik nog wel pijnbestrijding? Kortom: commitment begint met luisteren! 11.55-12.15

A.M. VAN DULMEN Nivel, Utrecht/UMC St. Radboud, Nijmegen

De kracht van de dialoog De effectiviteit van medisch-technisch handelen is voor een belangrijk deel afhankelijk van ziekte inzicht en het opvolgen van behandeladviezen aan de kant van de patiënt. Daarom loont het te investeren in de dialoog. Te weten wat daarbij te doen en te laten is echter essentieel.

15 – 16 NOVEMBER 2012

15



13.45-14.45 uur – PLENAIR III – ZAAL ATHENE B/C - IN OPLEIDING - Flitspresentaties Moderatoren: P.W. Teunissen en I. van der Avoort 13.47-13.53 P. SCHENDELAAR1, K.J. Middelburg2, A.F. Bos3, M.J. Heineman2, J.H. Kok4, S. la Bastide-van Gemert5, J. Seggers1, E.R. van den Heuvel5, M. Hadders-Algra1 1 Ontwikkelingsneurologie (Kindergeneeskunde), UMCG, Groningen, 2Obstetrie & Gynaecologie, AMC, Amsterdam, 3Neonatologie (Kindergeneeskunde), UMCG, Groningen, 4Neonatologie (Kindergeneeskunde), AMC, Amsterdam, 5Epidemiologie, UMCG, Groningen Het effect van pre-implantatie genetische screening op de neurologische, cognitieve en gedragsmatige ontwikkeling van vierjarigen: follow-up van een gerandomiseerde trial Bij pre-implantatie genetische screening (PGS) wordt gebruik gemaakt van embryobiopsie, een invasieve handeling die mogelijk de ontwikkeling van het kind kan beïnvloeden. In dit onderzoek wordt de neurologische, cognitieve en gedragsmatige ontwikkeling bestudeerd van vierjarige kinderen geboren na IVF met en zonder PGS. De studie suggereert dat PGS waarschijnlijk geen effect heeft op de ontwikkeling van eenlingen, maar mogelijk wel een lichte invloed heeft op de neurologische en cognitieve ontwikkeling van tweelingen geboren na PGS.

13.54-14.00 H.S. VAN MEURS1, M.C.G. Bleeker2, J. van der Velden1, L.I.H. Overbeek3, G.G. Kenter1, M.R. Buist1 1 AMC, CGOA, Amsterdam, 2AMC, Amsterdam, 3PALGA, Amsterdam Incidentie van endometriumpathologie in 1031 patiënten met een granulosacel tumor Als gevolg van oestrogeenproductie komt bij veel vrouwen met een granulosacel tumor (GCT) endometriumpathologie voor. Het is echter onduidelijk of hysterectomie noodzakelijk is bij vrouwen die geen endometriumpathologie hebben. Het doel van deze studie was evalueren of hysterectomie nodig is, door het bepalen van het voorkomen van endometriumpathologie in follow-up van vrouwen bij wie de uterus in situ is gelaten. Daarnaast hebben we de incidentie van endometriumpathologie ten tijde van de diagnose GCT bepaald.

14.01-14.07

N.M. VAN MELLO AMC, Amsterdam, namens de METEX studiegroep

Methotrexaat of expectatief beleid bij vrouwen met een EUG of een zwangerschap van onbekende locatie? een gerandomiseerde studie Uit deze gerandomiseerde studie blijkt dat behandeling met single dose MTX niet significant beter is dan een expectatief beleid in vrouwen met lage plateauende hCGwaardes en een EUG of zwangerschap van onbekende locatie. Zestig procent van de vrouwen na expectatief beleid hadden een spontane hCG-daling zonder een enkele interventie. Dit betekent dat MTX, een potentieel schadelijk medicijn, deze vrouwen bespaard kan blijven.

16




14.08-14.14 M. DERKS1, M.M. Frijstein1, W.M. Vermeer2, C.D. de Kroon2, J. van der Velden3, G.G. Kenter4 1 CGOA/AMC, Amsterdam, 2LUMC, Leiden, 3CGOA/AMC, Amsterdam, 4 CGOA, Amsterdam Mictieklachten en het effect op kwaliteit van leven na verschillende behandelingen voor het cervixcarcinoom: een multicenter observationele studie Gezien de relatief goede prognose en de leeftijd van vrouwen die worden behandeld voor een cervixcarcinoom, is er in toenemende mate aandacht voor de kwaliteit van leven na de behandeling. Mictieproblemen ontstaan regelmatig door de behandeling van het cervixcarcinoom en hebben effect op de kwaliteit van leven. Het doel van deze studie was om mictieklachten na de behandeling voor een cervixcarcinoom en het effect hiervan op de kwaliteit van leven te evalueren.

14.15-14.21 K.M. HOLWERDA1, S.D. Burke2, M.M. Faas1, I.E. Stillman2, H. van Goor1, S.A. Karumanchi2, A.T. Lely1 1 UMCG, Groningen; 2Israel Deaconess Medical Center and Harvard Medical School, Howard Hughes Medical Institute, Boston, MA, VS Therapeutisch effect van waterstof sulfide op sFlt-1 geïnduceerde hypertensie en proteïnurie: een nieuwe therapie voor preeclampsie? Placenta’s van vrouwen met preeclampsie produceren een grote hoeveelheid van het oplosbare eiwit ‘soluble FMS-like tyrosine kinase’ 1 (sFlt1). sFlt1 levert een belangrijke bijdrage aan het ontstaan van hypertensie en proteïnurie in deze patiënten. De huidige studie toont aan dat het vasodilaterende en pro-angiogene gas waterstofsulfide (H2S) een therapeutisch effect heeft op sFlt1 geïnduceerde hypertensie en proteïnurie in een ratmodel voor experimentele pre-eclampsie. Het effect vindt (deels) plaats door opregulatie van het pro-angiogene eiwit VEGF.

14.22-14.28 P.H. VAN DER HORST, M. van der Zee, C. Heijmans-Antonissen, P. C. Ewing, C.W. Burger, R. Fodde, L.J. Blok Erasmus Universitair Medisch Centrum, Rotterdam Endometrioïd ovarium carcinoom ontstaat vanuit de tuba Het voorloperstadium van ovariumkanker is onbekend, waardoor vroege detectie van de ziekte moeilijk is met als gevolg een onaanvaardbaar hoge mortaliteit. Het huidige muismodel laat voor de eerste maal zien dat activatie van Wnt in het epitheel van de tubae en fimbriae zorgt voor het ontstaan van precursor leasies in de tubae en fimbriae die leiden tot op humaan gelijkend, endometrioïd ovarium carcinoom.

15 – 16 NOVEMBER 2012

17



14.29-14.35 S.C. BRAAM1, J.P. de Bruin1, M. Brandes2, J.M.J. Smeenk3, W.L.D.M. Nelen2, B.W. Mol4, C.J.C.M. Hamilton1 1 Jeroen Bosch Ziekenhuis, ’s-Hertogenbosch, 2UMC St. Radboud, Nijmegen, 3 St. Elisabeth Ziekenhuis, Tilburg, 4AMC, Amsterdam Behandeluitkomsten van cyclusstoornissen uit een multicenter prospectief cohort onderzoek: cumulatief percentage levendgeborenen en wijze van conceptie De effectiviteit van individuele vormen van ovulatie-inductie zijn beschreven in vele studies. Longitudinale cohortstudies naar behandeluitkomsten bij vrouwen met een cyclusstoornis zijn echter schaars. In deze multicenter cohortstudie evalueren we de lange termijnuitkomst van subfertiele vrouwen met een cyclusstoornis. De primaire uitkomstmaat was het aantal levendgeborenen na een follow up van drie jaar. Daarnaast bestudeerden we de wijze van conceptie voor de verschillende subgroepen.

14.36-14.42 A.I. DE NAGELKERKEN1, L.W. van den Haak2, S.A.H.M. van den Tillaart1, M.I.E. van Poelgeest1, K.N. Gaarenstroom1, A.A.W. Peters1, J.B.M.Z. Trimbos1, C.D. de Kroon1 1 LUMC, Leiden, 2MC Haaglanden, Den Haag Zenuwsparende radicale hysterectomie voor stadium IA2 tot IIA cervixcarcinoom: voorlopige vergelijking van korte termijn uitkomst van twee chirurgische technieken Geen verschil in korte termijn uitkomst van twee verschillende chirurgische technieken voor de zenuwsparende radicale hysterectomie voor patiënten met een vroeg stadium cervixcarcinoom.

18




14.45-15.15 uur – PLENAIR IV – ZAAL ATHENE B/C Commissie Wetenschap Moderator:

J.W.M. MAAS

14.45-15.15

E.C.M. NOYONS CWTS, Universiteit Leiden

De NVOG vanuit bibliometrisch perspectief – publicatie, productie en impact van NVOG

15 – 16 NOVEMBER 2012

19

ALGEMENE LEDENVERGADERING –

15.45-18.00


ALGEMENE LEDENVERGADERING NVOG (Alleen toegankelijk voor aspirant, rustende, buitengewone en leden NVOG)

De stukken van de huishoudelijke vergadering kunt u downloaden vanaf de NVOGwebsite (inloggen als lid). Op de welkomstpagina treft u een link naar de betreffende stukken.

20


Sprong vooruit in IVF-therapie De eerste en enige duurzame follikelstimulans

Bewezen effectief • 38,9% doorgaande zwangerschappen per gestarte cyclus1 • Bewezen in de grootste IVF-studie wereldwijd1

Minder complex • Één injectie vervangt 7 dagelijkse injecties met conventionele gonadotrofine1 • ELONVA in het antagonistprotocol vermindert het aantal injecties met 70% vs dagelijks gonadotrofine in een lang agonistprotocol

Bewezen effectief. Minder complex.

Voor meer productinformatie zie SPC elders in dit blad. Raadpleeg de volledige productinformatie (SPC) alvorens ELONVA voor te schrijven. Postbus 581, 2003 PC Haarlem, tel. 0800-9999000, e-mail: [email protected] www.msd.nl, www.univadis.nl

ELO-2010-LSP-1504004-X 1211ELON10NL644J1210

Referentie: 1. Devroey P, Boostanfar B, Koper NP, et al : for the ENGAGE Investigators. A double-blind, non-inferiority RCT comparing corifollitropin alfa and recombinant FSH during the frst seven days of ovarian stimulation using a GnRH antagonist protocol. Hum Reprod. 2009;24(12):3063-3072.

NU BESCHIKBAAR! De eerste 24/4 pil met lichaamseigen hormoon

WOMN-1033724-0004

ZOELY is een anticonceptiepil met een unieke combinatie van twee vrouwelijke hormonen. Het oestrogeen is identiek aan het lichaamseigen hormoon. Het progestageen is sterk selectief en afgeleid van het lichaamseigen progesteron, een hormoon dat van nature in de ovaria wordt aangemaakt.1 Kortom, met ZOELY blijf je dicht bij jezelf.

Voor meer productinformatie zie verkorte SPC elders in dit blad. Raadpleeg de volledige productinformatie (SPC) alvorens ZOELY voor te schrijven.

Postbus 581, 2003 PC Haarlem, Tel. 0800-9999000 www.msd.nl, www.univadis.nl, E-mail: [email protected]

De Pure Pil

Ferring, uw partner in gynaecologie, wenst u een prettig en leerzaam congres!

Advertentie Congres.indd 1

Laagste dosering combinatietherapie HST beschikbaar1 0,5 mg oestradiol / 2,5 mg dydrogesteron

Verkorte productinformatie Femoston (2 april 2012) Naam en samenstelling: 16-07-12 15:22 Femoston continu 0,5mg/2,5mg, Femoston continu 1/5, Femoston 1/10, Femoston 2/10, filmomhulde tabletten Indicaties: Femoston continu 0,5mg/2,5mg en Femoston continu 1/5: Hormoonsuppletietherapie (HST) bij symptomen van oestrogeendeficiëntie bij postmenopauzale vrouwen, die op zijn minst een jaar postmenopauzaal zijn. Femoston 1/10 en Femoston 2/10: Hormoonsuppletietherapie (HST) bij symptomen van oestrogeendeficiëntie bij postmenopauzale vrouwen. Femoston continu 1/5, Femoston 1/10 en Femoston 2/10: Preventie van osteoporose bij postmenopauzale vrouwen die een hoog risico hebben op toekomstige fracturen en die andere producten die goedgekeurd zijn voor de preventie van osteoporose niet verdragen of voor wie deze producten gecontra-indiceerd zijn. Bij alle Femoston producten is ervaring van behandeling van vrouwen ouder dan 65 jaar beperkt. Contra-indicaties: Bekende overgevoeligheid voor de werkzame bestanddelen of voor een van de hulpstoffen, aanwezigheid of verdenking van borstkanker of verleden van borstkanker, aanwezigheid of verdenking van hormoongevoelige tumoren of oestrogeen-gevoelige, kwaadaardige tumoren, aanwezigheid of verdenking van progestageengevoelige neoplasmata, vaginale bloedingen waarvan de oorzaak niet is vastgesteld, onbehandelde hyperplasie van het endometrium, verleden van (idiopathische) veneuze trombo-embolieën, actieve veneuze trombo-embolieën, aanwezigheid van trombofilie, actieve of recent doorgemaakte arteriële trombo-embolische aandoening, acute leveraandoening of een verleden van leveraandoening, zolang de leverfunctiewaarden niet genormaliseerd zijn, porfyrie, zwangerschap. Waarschuwingen: Behandeling met HST dient alleen te worden gestart als de symptomen de kwaliteit van leven nadelig beïnvloeden. Er dient minimaal jaarlijks een afweging van de voor- en nadelen te worden gemaakt en behandeling dient alleen te worden voortgezet als de voordelen opwegen tegen de nadelen. Voor start of hervatting van de behandeling moet een volledige anamnese worden afgenomen en gericht lichamelijk onderzoek te worden gedaan. Periodiek onderzoek van de borsten, waaronder mammografie, uitvoeren conform richtlijnen voor gezonde vrouwen. Aandoeningen waarbij controle noodzakelijk is: uterusmyomen, endometriose, progestageengevoelige neoplasmata, voorgeschiedenis van risicofactoren voor thrombo-embolische aandoeningen, risicofactoren voor oestrogeengevoelige tumoren, hypertensie, leveraandoening, diabetes mellitus met of zonder vasculaire symptomen, cholelithiasis, migraine of (ernstige) hoofdpijn, SLE, voorgeschiedenis van endometrium-hyperplasie, epilepsie, astma, otosclerose, vaginale bloedingen, verminderde hart- of nierfunctie en hypertriglyceridemie. Behandeling staken bij: geelzucht of verslechtering leverfuncties, significante bloeddrukstijging, voor het eerst optredende migraine-achtige hoofdpijn, zwangerschap of ontdekken van een contra-indicatie. Patiënten met zeldzame erfelijke aandoeningen als galactose intolerantie, Lapplactase deficiëntie of glucose-galactose malabsorptie dienen dit geneesmiddel niet te gebruiken. Deze oestrogeen-progestageen combinatie is geen anticonceptiemiddel. Patiënten in de peri-menopauzale fase dienen geadviseerd te worden om niethormonale anticonceptie-middelen te gebruiken. Bijwerkingen: Vaak: hoofdpijn, migraine, misselijkheid, buikpijn, flatulentie, beenkrampen, pijnlijke/gevoelige borsten, metrorragie, postmenopauzale spotting, doorbraakbloedingen en spoting met pijn in bekken, asthenie, abnormaal gewicht, toename/afname in gewicht. Soms: cystitisachtige klachten, vaginale candidasis, vergroting van myomen, depressie, libidoverandering, nervositeit, duizeligheid, hypertensie, perifeer vaatlijden, varicose, veneuze trombo-embolieën, dyspepsie, galblaasproblemen, allergische huidreactie, huiduitslag, urticaria, jeuk, rugpijn, cervicale erosie, verandering in aard en hoeveelheid cervicale secretie, dysmenorroe, menorragie, metrorragie, perifeer oedeem. Zelden: steilere cornea, intolerantie voor contactlenzen, verandering in leverfunctie, groter worden van borsten, premenstruele verschijnselen. Zeer zelden: haemolytische anemie, overgevoeligheid, chorea, progestageenafhankelijke neoplasmata, myocard infarct, beroerte, braken, angiooedeem, erythema multiforma, erythema nodosum, vasculaire purpura, chloasme of melasme die kunnen blijven bestaan na het staken van de behandeling, verergering van porphyria. Andere bijwerkingen geassocieerd met oestrogeen/ progestageen behandeling: benigne en maligne oestrogeen-afhankelijke neoplasmata, vergroting van progesteronafhankelijke neoplasmen, SLE, hypertriglyceridemie, mogelijke dementie, (verergering van) epilepsie, arteriële trombo-emboliën pancreatitis, toename schildklierhormonen. Zie voor de volledige productinformatie de goedgekeurde SmPC teksten. Afleverstatus: U.R. Registratienummers: RVG 103887, 25549, 20311, 17490. Vergoeding en prijzen: Femoston wordt volledig vergoed binnen het GVS. Voor prijzen wordt verwezen naar de Z-index taxe. Registratiehouder: Abbott B.V., Wegalaan 9, 2132 JD, Hoofddorp. Telefoonnummer: 0888 - 222 688. Literatuur: 1) Farmacotherapeutisch kompas online, 2012.

Esmya® is indicated for pre-operative treatment of moderate to severe symptoms of uterine fibroids in adult women of reproductive age. The duration of treatment is limited to 3 months. Naam van het geneesmiddel : Esmya 5 mg tabletten. Fabrikant : Cenexi 17 rue de Pontoise, F-95520 Osny, Frankrijk en Gedeon Richter Plc., Gyömrői út 19-21, 1103 Boedapest, Hongarije. Kwalitatieve en kwantitatieve samenstelling : Elke tablet bevat 5 mg ulipristalacetaat. Farmaceutische vorm : Tablet. Witte tot gebroken witte ronde tablet van 7 mm, aan beide kanten bolrond met aan één kant “ES5” gegraveerd. Therapeutische indicaties: Ulipristalacetaat is geïndiceerd voor preoperatieve behandeling van matige tot ernstige symptomen van vleesbomen in de baarmoeder bij volwassen vrouwen in de vruchtbare leeftijd. De duur van de behandeling is beperkt tot 3 maanden. Contraindicaties : Overgevoeligheid voor het werkzame bestanddeel of voor één van de in rubriek 6.1 van de SPC vermelde hulpstoffen, zwangerschap en borstvoeding, genitale bloeding met onbekende oorzaak of met een andere oorzaak dan vleesbomen in de baarmoeder, baarmoeder-, baarmoederhals-, ovarium- of borstkanker. Aangezien er geen gegevens bekend zijn over de veiligheid van langdurig gebruik, mag de behandeling niet langer dan 3 maanden duren. Belangrijkste waarschuwingen : Ulipristalacetaat mag uitsluitend na een zorgvuldige diagnose worden voorgeschreven. Zwangerschap moet worden uitgesloten voordat met de behandeling wordt gestart. Anticonceptie : gelijktijdig gebruik van orale anticonceptie op basis van alleen progestagenen, e e n spiraaltje dat progestagenen afgeeft of een orale combinatiepil wordt niet aanbevolen (zie rubriek 4.5 SPC). Hoewel bij de meerderheid van de vrouwen die een therapeutische dosis ulipristalacetaat gebruiken geen ovulatie plaatsvindt, wordt een niet-hormonale anticonceptiemethode aanbevolen tijdens de behandeling met ulipristalacetaat. Nierinsufficiëntie : er wordt niet verwacht dat de eliminatie van ulipristalacetaat significant wijzigt door nierinsufficiëntie. Er is geen specifiek onderzoek gedaan naar het gebruik van ulipristalacetaat bij patiënten met ernstige nierinsufficiëntie. Het gebruik van ulipristalacetaat wordt daarom afgeraden voor deze patiënten tenzij de patiënt nauwlettend wordt gecontroleerd (zie rubriek 4.2 SPC). Leverinsufficiëntie : er is geen therapeutische ervaring met ulipristalacetaat bij patiënten met leverinsufficiëntie. Er wordt verwacht dat de eliminatie van ulipristalacetaat verandert door leverinsufficiëntie en een verhoogde blootstelling tot gevolg heeft (zie rubriek 5.2 SPC). Dit wordt als niet klinisch relevant beschouwd voor patiënten met een licht verminderde leverfunctie. Het gebruik van ulipristalacetaat wordt niet aanbevolen voor patiënten met matige tot ernstige leverinsufficiëntie, tenzij de patiënt nauwlettend wordt gecontroleerd (zie rubriek 4.2 SPC). Gelijktijdige behandelingen : ulipristalacetaat wordt niet aanbevolen voor patiënten die P-gp-substraten (P-glycoproteïne) zoals dabigatran etexilaat of digoxine gebruiken (zie rubriek 4.5 SPC). Gelijktijdige toediening van matige tot sterke CYP3A4-remmers en ulipristalacetaat wordt niet aanbevolen (zie rubriek 4.5 SPC). Gelijktijdig gebruik van ulipristalacetaat en sterke CYP3A4-remmers (zoals rifampicine, carbamazepine, fenytoïne of sint-janskruid) wordt niet aanbevolen (zie rubriek 4.5 SPC). Astmapatiënten : gebruik door vrouwen met ernstig astma en onvoldoende reactie op orale glucocorticoïden, wordt niet aanbevolen. Veranderingen in het endometrium : uipristalacetaat heeft een specifieke farmacodynamische werking op het endometrium. Er kan een toename in de dikte van het endometrium optreden. Als de verdikking van het endometrium aanhoudt 3 maanden nadat de behandeling is beëindigd en de menstruatie is teruggekeerd, moet er mogelijk klinisch onderzoek worden verricht om onderliggende oorzaken uit te sluiten. Er kunnen veranderingen in de histologie van het endometrium optreden bij patiënten die behandeld worden met ulipristalacetaat. Deze veranderingen blijken reversibel nadat de behandeling is gestaakt. Deze veranderingen in de histologie worden aangeduid als ”progesteronreceptormodulator-geassocieerde veranderingen in het endometrium” (Progesterone Receptor Modulator Associated Endometrial Changes, PAEC) en moeten niet worden verward met hyperplasie van het endometrium (zie rubriek 4.8 en 5.1 SPC). Er zijn geen veiligheidsgegevens bekend voor gebruik langer dan 3 maanden of herhaald gebruik. Het risico op een negatieve invloed op het endometrium bij langer gebruik is onbekend; daarom mag de gebruiksduur van 3 maanden niet worden overschreden. Bloedingspatroon : patiënten moeten worden geïnformeerd dat behandeling met ulipristalacetaat binnen de eerste 10 dagen van de behandeling meestal leidt tot een significante vermindering in menstrueel bloedverlies of amenorroe. Indien de overmatige bloedingen aanhouden, dan dient de patiënt contact op te nemen met de behandelend arts. De menstruatie keert over het algemeen terug binnen 4 weken na het beëindigen van de behandeling. Belangrijkste bijwerkingen Zeer vaak: amenorroe, verdikking van het endometrium, opvliegers. Vaak : emotionele stoornis, hoofdpijn, vertigo, buikpijn, misselijkheid, acne, hyperhidrose, pijn in spieren en botten, uteriene bloedingen, ovariumcysten, gevoelige/pijnlijke borsten, bekkenpijn, oedeem, vermoeidheid, toename bloedcholesterol. Soms : angst, duizeligheid, neusbloeding, dyspepsie, droge mond, flatulentie, obstipatie, huidlaesies, rugpijn, urine-incontinentie, metrorragie, gerupteerde ovariumcyste, genitale afscheiding, gezwollen borsten, onaangenaam gevoel in de borsten, asthenie, toename bloedtriglyceriden, gewichtstoename. Indeling: receptplichtig.

Newly Approved

tablets


vrijdag 16 november 2012

9.00-10.15 uur – PLENAIR I – ZAAL ATHENE B/C - Geschiedenis van de Foetale bewaking Werkgroep Historie Moderator:

H.P. van Geijn en J. de Graaff

9.00-9.25

J.G. NIJHUIS MUMC, Maastricht

Foetale adem- en lichaamsbewegingen Een historische beschouwing over adem- en lichaamsbewegingen maakt duidelijk dat origineel denkende onderzoekers hun tijd vaak ver vooruit zijn. Zo werden adem bewegingen al in 1888 beschreven en geobserveerd, maar duurde het toch tot 1974 voordat (h)erkenning volgde. Adem- en lichaamsbewegingen zijn sindsdien van cruciaal belang geweest voor het inzicht in de ontwikkeling van het foetale gedrag onder normale en pathologische omstandigheden.

9.25-09.50

S.V. KOENEN UMC, Utrecht

De maternale uterusactiviteit Een Nederlandse gynaecoloog noemde in één van de stellingen van zijn proefschrift de gang door het geboortekanaal de gevaarlijkste reis in een mensenleven als je het risico berekent per afgelegde kilometer. Veelal is (overmatige) weeënactiviteit de boosdoener. Reeds vroeg in de geschiedenis van de foetale bewaking werd daarom het belang van adequate weeënregistratie ingezien. Veel van de fysiologische principes die in de 19e en 20e eeuw werden beschreven zijn nog steeds van onschatbare waarde voor ons begrip van het verloop van de baring in fysiologische en pathofysiologische omstandigheden.

09.50-10.15

H.P. VAN GEIJN

Het foetale hartfrequentiepatroon De geschiedenis van de cardiotocografie, i.c. het foetale hartfrequentiepatroon (FHR-patroon), is het verhaal van de gemiste kansen: introductie op basis van empirie, verzuimde consensusontwikkeling, rammelende randomized trials waardoor imagoschade, beperkt inzicht in technische en (patho)fysiologische achtergronden, te late en onvoldoende gedetailleerde richtlijnen, grote intra- en interobserver variabiliteit en gebrek aan systematiek bij de beoordeling van FHR-patronen, en eenieder een eigen terminologie ondanks 25 jaar (verplicht) onderwijs. En toch …. wordt cardiotocografie in de dagelijkse praktijk toegepast in elk ziekenhuis! Kunnen we leren van het verleden?

15 – 16 NOVEMBER 2012

21



10.45-12.15 uur – PLENAIR II – ZAAL ATHENE B/C VAGO AIOS zijn de toekomst! Een pittig en prikkelend debat over goodwill, parttimers, mannen vs. vrouwen, nieuwe media, NVOG en BOEG. Bovendien zal Tom van ‘t Hek met zijn ervaring als arts, sporter en topcoach, zijn visie geven op opleiden en excelleren….

22


JUBILEUMPROGRAMMA NVOG 125 JAAR –


13.30-14.15 uur – PLENAIR III – ZAAL ATHENE B/C Hector Treub Lecture Moderator:

R.H.M. Verheijen

HECTOR TREUB LEZING 13.30-14.15

E.T.M. LAAN Seksuologie en Psychosomatische Gynaecologie, AMC Amsterdam

Over de noodzaak van seksueel plezier Voor velen is seksualiteit onlosmakelijk verbonden met seksueel plezier, ook al voelen we ons vaak ongemakkelijk bij seksueel plezier als legitiem doel van seksuele activiteit. Vrouwen lijken echter minder seksueel plezier te ervaren bij seks met een partner dan mannen, en hebben meer seksuele disfuncties, waaronder seksuele pijn. In deze lezing wordt de stelling onderbouwd dat seksueel plezier niet moet worden beschouwd als een ‘bonus’ waar men ook van af kan zien, maar als een noodzakelijke voorwaarde voor gezonde seksualiteit. Ceremoniemeester: H.P. Oosterbaan 14.15-14.25

Muzikaal Intermezzo

Steven Bourne - cello en Daniëlle Bourne – piano Steven Bourne (1988) begon op zevenjarige leeftijd met cello spelen. Hij kreeg les van Monique Bartels aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag. Daarna vervolgde hij zijn studie aan het Conservatorium te Amsterdam eveneens bij Monique Bartels en sinds 2008 bij Dimitri Ferschtman. In 2010 studeerde hij hier ‘cum laude’ af voor zijn ‘bachelor’ en momenteel vervolgt hij zijn ‘master’ bij Floris Mijnders.

15 – 16 NOVEMBER 2012

23



Steven won verschillende prijzen op o.a. het Prinses Christina Concours en het Concours van de Stichting Jong Muziektalent Nederland (SJMN). In 2008 werd hij verkozen tot ‘Jonge musicus van het jaar’ waardoor hij Nederland mocht vertegenwoordigen op het concours ‘Eurovision Young Musician of the Year 2008’ te Wenen. Daarmee won hij een solistisch optreden met de ‘Wiener Symphoniker’. Daniëlle Bourne (1986) begon op haar tiende jaar met pianoles. Zij studeerde aan het Conservatorium in Den Haag bij Kamilla Bystrova en daarna in Utrecht bij Paolo Giacometti. Haar Masteropleiding volgde ze bij Klara Würtz eveneens aan het Utrechts Conservatorium, waarbij zij ook onderzoek heeft gedaan naar het effect van musiceren zonder zicht op de speler en de luisteraar. Daniëlle behaalde prijzen op verschillende concoursen, zoals het Prinses Christina Concours, het SJMN concours en het internationale concours ‘ Prix d’Amadeo Jeunesse’. Zij was op TV te zien in het programma van de AVRO ‘Jonge mensen op weg naar het concertpodium’.

14.25

Introduction of Andrew Browning by K.B. Kluivers

14.25-15.00

Donatieproject ‘Mota ziekenhuis, Ethiopië’

24




Mota Hospital has been built 12 years ago. It has a 100-bed capacity and services a population of about one million as a referral center for 6 regional health centres. The hospital is staffed by 3 general practitioners, 2 house officers, 2 trained scrub nurses and 3 graduated midwives. Until June 2010, it was not possible to perform a caesarean sections in Mota Hospital for lack of anaesthetic care and confidence in performing surgery. Since then there is continuous presence of a Dutch, Australian or British obstetrician and midwife resulting in a decrease of maternal mortality by 80%. Ethiopia is one of the poorest countries in the world. Maternal mortality reaches 1 in 16 women and each year 9000 devastating vesicovaginal fistulas occur. Up to 95% of deliveries take place in homes, attended by traditional birth attendants. In case of complications a several days walk may be needed to reach the hospital. The hospitals need to be equipped to resolve these complications. The donation of the NVOG will be used for basic essentialities, such as a reliable water supply and regional ambulance services in Mota hospital.

Dr Andrew Browning is an Australian trained gynaecologist who founded Maternity Africa. He worked in Ethiopia full time from 2001 to 2011 treating women suffering from obstetric fistulae and now lives and works in Tanzania. He is seeking to try and improve obstetric services to try and prevent the suffering of obstetric fistula patients that he sees on a daily basis.

15 – 16 NOVEMBER 2012

25


14.30-15.00


Overhandiging cheque aan Andrew Browning. Voordracht Andrew Browning

15.00-15.30 Koffie/theepauze 15.20-15.35

Muzikaal Intermezzo Steven Bourne - cello en Daniëlle Bourne - piano

15.35-15.50

Toespraak voorzitter NVOG – Sjaak Wijma

15.50-16.05 Tussen gemak en genoegen - Mieke Kerkhof Mieke Kerkhof is 14 jaar gynaecoloog in het Jeroen Bosch Ziekenhuis te ’s-Hertogenbosch. In die hoedanigheid maakt ze nogal wat mee. Zij schrijft haar kwinkslagen op en publiceert ze bij tijd en wijle in de NRC en in het Medisch Contact. In het kader van het jubileum verzamelde ze anekdotes onder de NVOG-leden. De respons was overweldigend. Zij destilleerde een compilatie, die zij vandaag graag met u doorneemt. 16.05-16.15

Muzikaal Intermezzo Steven Bourne - cello en Daniëlle Bourne – piano

16.15-16.30

Toespraak voorzitter Jubileumcommissie – Herman Oosterbaan

16.30-16.35 Overhandigen boek door de redactieleden Herman van Geijn en Jan de Graaff aan prof. dr. Ab Klink 16.35-17.00

Voordracht prof. dr. Ab Klink

17.00-17.30 Borrel

26


SPREKERS

Mw. S.C. Braam Jeroen Bosch Ziekenhuis Centrum Voortplantingsgeneeskunde Postbus 90153 5300 ME ’s-Hertogenbosch Mw. dr. S.L. Broer Gelre, Apeldoorn Afdeling Gynaecologie Albert Schweitzerlaan 31 7334 DZ Apeldoorn Prof. dr. H.J.T. Coelingh Bennink Pantarhei Bioscience Boslaan 11 3701 CH Zeist Mw. M. Derks OLVG Afd. Obstetrie en Gynaecologie Oosterpark 9 1091 AC Amsterdam Mw. prof. dr. A.M. van Dulmen NIVEL Postbus 1568 3500 BN Utrecht Prof. dr. H.P. van Geijn Van Slingelandtlaan 24 2101 BR Heemstede Dhr. T. van ’t Hek Centrum voor Bedrijfsopvolging BV  Tolakkerweg 219 3738 JM Maartensdijk Mw. K.M. Holwerda UMCG Afd. Pathologie en Medische Biologie Hanzeplein 1 9713 GZ Groningen Dhr. P.H. van der Horst Erasmus Universitair Medisch Centrum Afd. Verloskunde en Gynaecologie Postbus 2040 3000 CA Rotterdam

Mw. mr. W.R. Kastelein KBS Advocaten Ramstraat 31-33 3581 HD Utrecht Mw. M.H.H.M. Kerkhof Jeroen Bosch Ziekenhuis Afd. Obstetrie en Gynaecologie Henri Dunantstraat 1 5223 GZ ‘s-Hertogenbosch Ir. J.M. Kerstjens Health Venture Partners Van der Lindenlaan 10 1217 PK Hilversum Dr. S.V. Koenen UMC Utrecht Afd. Obstetrie en Gynaecologie Lundlaan 6 3584 EA Utrecht Mw. dr. E.T.M. Laan Academisch Medisch Centrum Seksuologie en Psychosomatische Gynaecologie Postbus 22660 1100 DD Amsterdam Mw. N.M. van Mello AMC Afd. Verloskunde en Gynaecologie Kamer H4 250, Meibergdreef 9 1105 AZ Amsterdam Mw. H.S. van Meurs AMC Afd. Verloskunde en Gynaecologie Meibergdreef 9 1105 AZ Amsterdam Mw. A.l. de Nagelkerken LUMC Afd. Gynaecologie Postbus 9600 2300 RC Leiden

15 – 16 NOVEMBER 2012

27

SPREKERS

Prof. dr. J.G. Nijhuis MUMC Afd. Obstetrie en Gynaecologie Postbus 5800 6202 AZ Maastricht Dr. E.C.M. Noyons CWTS Leiden University Postbus 905 2300 AX Leiden Dr. H. Oosterhof Ziekenhuis Nij Smellinghe Afdeling Gynaecologie Compagnonsplein 1 9202 NN Drachten Mw. P. Schendelaar UMC Groningen Afd. Ontwikkelingsneurologie/ kindergeneeskunde Hanzeplein 1 9700 RB Groningen Mw. K. Spaink [email protected] www.spaink.net Dr. M.A.A. van Trotsenburg VUMC Center of Expertise on Genderdysphoria De Boelelaan 1117 1081 HV Amsterdam

28


M O D E R AT O R E N

Mw. dr. I. van der Avoort UMC St. Radboud Afd. Obstetrie en Gynaecologie Huispost 791, route 791 Postbus 9101 6500 HB Nijmegen Dr. P.F. Boekkooi St. Elisabeth Ziekenhuis Afd. Obstetrie en Gynaecologie Hilvarenbeekseweg 60 5022 GC Tilburg

Dr. P.W. Teunissen VUMC Vakgroep Gynaecologie De Boelelaan 1117 1081 HV Amsterdam Prof. dr. R.H.M. Verheijen UMC Utrecht Afd. Divisie Vrouw & Baby Gynaecologische Oncologie Heidelberglaan 100 3584 CX Utrecht

Prof. dr. H.P. van Geijn Van Slingelandtlaan 24 2101 BR Heemstede Dr. J. de Graaff Deken Swaenstraat 18 5062 AL Oisterwijk Dr. E.A.H. Knauff Sint Antonius Ziekenhuis Afd. Obstetrie en Gynaecologie Koekoekslaan 1 3435 CM Nieuwegein Dr. C.D. de Kroon LUMC Vakgroep Gynaecologie Albinusdreef 2 2333 ZA Leiden Dr. J.W.M. Maas Máxima Medisch Centrum Afd. Obstetrie en Gynaecologie De Run 4600 5504 DB Veldhoven Dr. V. Mijatovic VUMC Vakgroep Gynaecologie De Boelelaan 1117 1081 HV Amsterdam

15 – 16 NOVEMBER 2012

29

DANKWOORD AAN SPONSOREN

In het bijzonder willen de organisatoren dankzeggen aan de gouden sponsor van de Stichting Gynaecongres: MSD En de zilveren sponsor: Ferring BV Het najaars-Gynaecongres 2012 wordt werkelijkheid dankzij steun van vele kanten. Wij zijn erkentelijk voor de inbreng van onze exposanten: Abbott BV Applied Medical Bayer BV B. Braun Medical BV Biomedic Nederland BV BMA BV Bridea Medical Coloplast BV Conceptus Energetica Natura BV Erbe Nederland BV Fertility Focus Benelux BV GE Healthcare Ultrasound Gedeon Richter Benelux Goodlife HAGA Medical BV Hologic Benelux Johnson & Johnson Medical BV Medical Dynamics Medsim Memidis Pharma BV Nordic Pharma BV Olympus Nederland BV PelviTecBV Sanofi Pasteur MSD Smith & Nephew Nederland CV Titus Healthcare BV Toshiba Medical Systems NL Vifor Pharma Nederland BV VSO Zambon Nederland BV

30


ROUTEBESCHRIJVING

De volgende routebeschrijving begeleidt u vanuit verschillende richtingen naar Hotel Papendal: Vanuit het westen (Amsterdam, Leiden, Den Haag, Utrecht): • A12 richting Arnhem • afslag 25: de N224 • op de N224: rechts af richting Arnhem • na 1,5 kilometer: afrit Papendal Vanuit het noorden/oosten (Groningen, Assen, Zwolle, Apeldoorn): • A50 richting Arnhem • volg de A12 richting Utrecht! • afslag 25: de N224 • op de N224: links af richting Arnhem • na 1,5 kilometer: afrit Papendal Vanuit het zuiden (Rotterdam, Venlo, Eindhoven, ‘s-Hertogenbosch): • A50 richting Arnhem • volg de A12 richting Utrecht • afslag 25: de N224 • op de N224: links af richting Arnhem • na 1,5 kilometer: afrit Papendal Openbaar vervoer vanaf Station Arnhem Centraal: U neemt bus 105 richting Barneveld en stapt uit bij halte Westend. U steekt het kruispunt over en loopt binnen 10 minuten naar de ingang van Hotel Papendal. Van maandag t/m vrijdag neemt u bus 109 naar Papendal. U stapt uit op het terrein van Papendal. U passeert de verharde weg die afgesloten is door een slagboom. Binnen 2 minuten bereikt u Hotel Papendal. Maak gebruik van “9292ov of Breng” voor meer informatie over trein- en bustijden. Taxi Vanaf het station Arnhem kunt u ook een taxi naar Papendal nemen. Als u gebruik wilt maken van deze ‘Papendaltaxi’ dan kunt u reserveren en betalen bij de receptie van ons hotel en congres centrum. De Papendaltaxi rijdt (tussen 07.00-24.00 uur) van en naar de achterzijde (Sonsbeekzijde) van Station Arnhem Centraal. De mogelijkheid bestaat ook om zelf een Papendaltaxi te bestellen bij Taxibedrijf Linsen (telefoonnummer 026-364 00 00). Vermeld dan duidelijk dat het om een ‘Papendaltaxi’ gaat. De kosten zijn € 11,00 per persoon, per rit.

15 – 16 NOVEMBER 2012

31

2012 is een bijzonder jaar...

42 ste GYNAECONGRES. 15 en 16 november Hotel- en Congrescentrum Papendal, Arnhem

Recommend Documents