85 GELEIDE
TEN
26e jaargang nr. 85 voorjaar 2007
Een geleidehondenvakantie met FlexChalet
Uitgave van het Koninklijk Nederlands Geleidehonden Fonds
Samenwerken
met de regionale instellingen
Nestenoverzicht 2006
Uitsluitend verkrijgbaar bij gespecialiseerde verkooppunten. Ook beschikbaar: Special Care voor gevoelige spijsver tering, gevoelige gewrichten of overgewicht. Meer info op www.eukanuba.nl. *1 per huishouden, alleen in NL, zolang de voorraad strekt.
Inhoud
Voorwoord
Voorwoord
3
Kruisbestuiving; samenwerking met regionale instellingen
4
Nestenoverzicht 2006
8
Op de hoogte
11
Aan het woord: Frans Heitz over de OV-chipkaartpoortjes
12
Nieuws en wetenswaardigheden
14 16
Honden op school C
O
L
O
F
O
N
Ten Geleide is een uitgave van de Stichting Koninklijk Nederlands Geleidehonden Fonds (KNGF Geleidehonden) en wordt verspreid onder haar geleidehondgebruikers en relaties. Het blad verschijnt periodiek in zwartdruk en - op aanvraag - in Braille, gesproken vorm (Daisy cd-rom) en op diskette.
Redactie Irma Metzger, Monique de Jonge
Vormgeving Bureau Rik van der Heiden Van Diemenstraat 224 1013 CP Amsterdam
Druk Drukkerij Aeroprint, Polderweg 22 - 28 1191 JR Ouderkerk a/d Amstel
Coverfoto Dekreu Orion
Koninklijk Nederlands Geleidehonden Fonds (KNGF Geleidehonden) Postbus 544, 1180 AM Amstelveen Tel. 020 – 496 93 33 Fax 020 – 496 57 76 Internet: www.geleidehond.nl E-mail:
[email protected] Postbanknummer: 275400
Gratis proefverpakking naar keuze? Bel kosteloos 0800-0220930*
T raditiegetrouw publiceren wij in het voorjaarsnummer van Ten Geleide het volledige nestenoverzicht van het vorige jaar. Het aantal is ongeëvenaard. 150 Aspirant-geleidehonden zagen in 2006 het levenslicht. Wanneer je de vertederende foto’s bekijkt, is het moeilijk voor te stellen dat een aantal van deze puppy’s alweer flinke, jonge honden zijn. Sommige zijn zelfs al bijna zover dat ze terugkomen naar school om aan hun opleiding te gaan beginnen. Het nestenoverzicht is een mooi schouwspel, maar ook een hommage aan onze fokgastgezinnen. Wanneer u de begeleidende verhalen bij de foto’s leest, zult u merken dat niet iedere dekking, bevalling of nestperiode van een leien dakje gaat. Het werken met levende have brengt nu eenmaal risico’s met zich mee. Het kan er soms spannend aan toegaan. Dankzij de enorme toewijding en inzet van onze fokgastgezinnen lopen ook de riskante perioden meestal goed af. U kunt zich voorstellen hoe belangrijk de hechte samenwerking met de medewerkers van Puppy- en Pleeggezinnenzorg op zulke momenten is. Wij zijn onze fokgastgezinnen dan ook zeer dankbaar voor deze samenwerking met ons. Een andere belangrijke samenwerking die in dit blad aan de orde komt, is die met de regionale instellingen in ons land. Deze instellingen zijn voor veel visueel gehandicapten de eerste en belangrijkste schakel in het leren zelfstandig te functioneren met hun visuele handicap. Veel van onze aspirant-geleidehondgebruikers zijn ook de cliënten van de zelfstandigheidtherapeuten van de regionale instellingen. Het is dan ook geen toeval dat zij vaak als eerste
geconfronteerd worden met de vraag; ‘zou een geleidehond iets voor mij zijn?” Deze vraag vormt de eerste stap in de samenwerking tussen de zelfstandigheidtherapeut en de geleidehondeninstructeur. De samenwerking bestaat onder meer uit uitwisseling van kennis en informatie. Daarnaast is er intensief overleg over hoe de cliënt het beste voor te bereiden op de komst van de geleidehond. Inmiddels is er bij zes van de tien intakegesprekken die wij voeren met aspirant-geleidehondgebruikers een zelfstandigheidtherapeut aanwezig. In het artikel ‘Kruisbestuiving’ in dit blad verzucht geleidehondeninstructeur Kees Tinga dat wat hem betreft alle intakegesprekken samen met de zelfstandigheidtherapeut gedaan mogen worden. Ik kan me hierbij alleen maar van harte aansluiten. Niemand heeft een beter inzicht in onze toekomstige cliënten dan zij. Immers, onderling bestaat vaak al langer contact en ze weten als geen ander of een geleidehond een goed mobiliteitsmiddel voor de betreffende persoon kan zijn. Zij bewijzen voor ons hun meerwaarde vooral gedurende de voorbereiding op de komst van de geleidehond. Wij zijn zeer gelukkig met deze steeds hechter wordende samenwerking. Mede dankzij de regionale instellingen kunnen wij onze cliënten een betere service en meer maatwerk bieden.
Met vriendelijke groet, Ellen Greve Directeur
3
Voor de voorlichting over, en de voorbereiding op de geleidehond zijn de zelfstandigheidtherapeuten* een onmisbare factor. De vraag ‘zou een geleidehond ook iets voor mij zijn?’ wordt dikwijls als eerste aan hen gesteld. Het is geen toeval dat een groot deel van ‘mensen met een hondenwens’ via de regionale instellingen voor blinden en slechtzienden bij KNGF Geleidehonden belanden. Door een
Kruisbestuiving
hechter wordende samenwerking worden wederzijdse cliënten beter
scholen. Cliënten die helemaal blanco, zonder voorkeur, bij mij komen, wijs ik er wel op dat de samenwerking met KNGF Geleidehonden erg goed is. Bovendien hebben ze daar een groot aantal instructeurs én een groot aanbod aan geleidehonden. Mocht het met de ene hond of instructeur niet klikken, dan kunnen zij een alternatief bieden. Ik vind dat een groot voordeel. Hoewel cliënten soms opzien tegen de twee weken interne training, hoor ik achteraf dat zij het toch heel goed vonden. Ze kunnen alle activiteiten van thuis even loslaten en zich zo volledig concentreren op de training.“
voorgelicht en voorbereid op de komst van de hond. “Als ik vandaag blind werd, zou ik morgen een geleidehond willen.”
“H et gaat lekker”, gnuift José Packbier tevreden. Ze is
4
José Packbier: “De kans van slagen is door samenwerking groter.”
net terug van een bezoek aan een cliënt die niet alleen haar cliënt, maar óók die van KNGF Geleidehonden is. De man heeft nu een maand zijn geleidehond en samen met geleidehondeninstructeur Jaap is ze gaan kijken of alles naar tevredenheid loopt. Mooi, vindt ze het, om het eindresultaat te zien. Tenslotte leverde ook zij een behoorlijke bijdrage aan het welslagen van deze combinatie. José Packbier is zelfstandigheidtherapeut bij Regionale Instelling Sensis in Sittard. Zij begeleidt blinden en slechtzienden bij het hervinden en vergroten van de oriëntatie en mobiliteit. Binnen haar taak valt ook de begeleiding van mensen met een, zoals dat heet, geleidehondenwens. Een wens, die vaak het gevolg is van de toegenomen mobiliteit dankzij de begeleiding van de zelfstandigheidtherapeut. Het is dus logisch dat juist deze groep hulpverleners als eerste geconfronteerd wordt met de vraag: “zou een geleidehond iets voor mij zijn?”
Niet zomaar De uitspraak; “als ik vandaag blind word, zou ik morgen een geleidehond willen”, is van José. Toch weet zij als geen ander dat het zo niet helemaal werkt. Of liever gezegd, dat het zo helemaal niet werkt. “Mensen denken vaak, als ik maar eenmaal een geleidehond heb, komt alles goed”, vertelt José. “Ik denk dat wij daarin een sturende rol moeten spelen. In de praktijk is dat namelijk niet waar. Komt iemand bij mij met de vraag of een geleidehond iets is, dan bereid ik hem of haar al voor op wat daar bij komt kijken. Ik vertel de voordelen, maar ook de beperkingen. Laatst was ik bij een jonge vrouw. Ze wilde erg graag een geleidehond, maar als je het aantal routes zag die zij dagelijks loopt, dan was dat veel te beperkt. Iedere dag vijf minuten naar het dagverblijf en af en toe eens een keertje winkelen, is veel te beperkt. Ze had ook geen behoefte om het aantal routes uit te breiden. Het
Voor zover mogelijk nodigt KNGF Geleidehonden de zelfstandigheidtherapeut van de aspirant-cliënt uit aanwezig te zijn bij het intakegesprek voor de aanvraag van de geleidehond. Zij werken vaak al langere tijd
misverstand was, dat ze dacht dat de hond voor haar zou bepalen wanneer ze veilig kon oversteken. Het bleek dat ze eigenlijk een maatje zocht. Ik gun iedereen een geleidehond, maar je moet voor ogen houden waar hij voor bedoeld is. Er moet een toegevoegde waarde zijn. Deze mevrouw hebben we aangeraden een huishond te nemen.”
Samenwerking José werkt al jaren met KNGF Geleidehonden samen en kan de toegevoegde waarde van een geleidehond voor haar cliënten prima inschatten. Mocht iemand zelf niet op het idee komen, dan gebeurt het ook wel dat zij zelf die mogelijkheid aankaart. De gedachte dat een geleidehond alleen voor blinden is, leeft namelijk nog steeds. José: “Er zijn mensen met een behoorlijke gezichtsscherpte, bijvoorbeeld, omdat ze nog door een kleine koker kunnen zien, maar ze hebben wel een ernstig beperkt gezichtsveld. Voor deze mensen kan een geleidehond een geschenk uit de hemel zijn. Ze kunnen helemaal opbloeien omdat het lopen met een geleidehond ze zoveel minder energie kost. Wij brengen deze mensen dan op het idee een geleidehond aan te vragen, als ze dat zelf niet bedenken.” Mensen die in eerste instantie geschikt lijken voor een geleidehond verwijst ze naar de geleidehondenschool door. Zij geeft de informatie, de keuze van de school is aan de cliënt zelf. José: “Wij werken samen met alle geleidehonden-
Kees Tinga is het daar helemaal mee eens. Als geleidehondeninstructeur van KNGF Geleidehonden werkt hij al jaren samen met zelfstandigheidstherapeuten als José. De vraag is of hij met zijn ervaring niet gewoon zelf kan beoordelen of iemand al dan niet voor een geleidehond in aanmerking komt. Zijn ‘nee’ komt er vastberaden uit. “Wij nemen uiteindelijk wel de beslissing, maar zelfstandigheidtherapeuten werken al jaren met de cliënt, die wij in twee uur moeten beoordelen. Zij weten beter dan wie ook hoe iemand loopt, zich oriënteert, hoever iemand is met zijn revalidatie en wat zijn dagelijkse activiteiten zijn. Mensen kunnen van alles vertellen, maar als de praktijk anders is, prikken wij daar in de twee uur die een intake duurt, niet altijd doorheen. Voor ons is de mening van de therapeut heel erg waardevol.”
5
Mooi voorbeeld
met de cliënt en hebben een goed inzicht in hun kunnen. Dit voorkomt dat de geleidehondeninstructeur later voor verrassingen komt te staan en voor de matching tussen de geleidehondgebruiker en de hond is het een pré. Een ander groot voordeel is dat de zelfstandigheidtherapeut samen met de geleidehondeninstructeur een plan van aanpak kan maken. De voorbereiding op het lopen met de geleidehond is ideaal gesproken de taak van de zelfstandigheidtherapeut.
Een mooi voorbeeld heeft hij ook. Het voorbeeld van de man die gemaakt leek voor een geleidehond. Restvisus, dagelijkse activiteiten, oriëntatie en mobiliteit, alles dik in orde. José had echter zo haar twijfels. Kees: “Zonder de informatie van José had ik deze man zonder meer geschikt bevonden, maar ik was nu voorbereid.” Kees vraagt hem tijdens het intakegesprek of hij de wachttijd wil benutten om alvast met José wat routes te oefenen. De man zegt het nut hier totaal niet van in te zien. Hij deed toch immers altijd alles met begeleiding van zijn vrouw? Veel gezelliger! Als de hond er eenmaal was, zou hij zich daar wel eens in verdiepen.” Helaas, een voorwaarde om een geleidehond te krijgen is dat je zelfstandig routes kunt lopen. Deze man kon dat niet en was ook niet bereid om daarin te investeren.
▲
*Met de term zelfstandigheidtherapeuten worden alle professionals bedoeld die zich bezighouden met de oriëntatie en mobiliteit van visueel gehandicapte mensen.
De kans van slagen
José: “Ik durf zelfs te beweren dat de kans van slagen voor onze cliënt aanmerkelijk groter wordt dankzíj onze samenwerking.”
Kees Tinga: “Liefst zelfstandigheidtherapeuten bij alle intakes.”
Kruisbestuiving Dubbele handicap
6
Kees: “De man is niet op de wachtlijst geplaatst. Dankzij de kennis van José is voorkomen dat er een geleidehond geleverd zou zijn aan iemand die er straks niet mee uit de voeten kan of er geen werkaanbod voor heeft.”
Meerwaarde
De meerwaarde van samenwerking met de regionale instellingen bewijst zich zo mogelijk nog meer voor mensen met dubbele handicaps zoals doofblinde mensen of VVB-clienten, vaktaal voor Verstandelijk, Visueel Beperkte mensen. Mensen dus, die naast hun visuele beperking ook een (lichte) verstandelijke handicap hebben. Degene die daar veel over weet, is Peter Peek, trainer Oriëntatie en Mobiliteit bij Bartiméus in Doorn. In zijn kantoor op het whiteboard staat ‘de Week van Peek’. ‘Donderdag 10.00 uur; interview KNGF Geleidehonden, veel succes, van je jaloerse collega’s’. Jaloers? Hoezo jaloers? Peter Peek, lachend: “Geleidehonden zijn bij ons vrij nieuw en een beetje ‘de krenten in de pap’. Vandaar dat jaloers. Tot een paar jaar geleden heerste de visie dat een geleidehond voor iemand met een verstandelijke beperking onmogelijk was. Drie jaar geleden kwam de omslag. Twee cliënten hadden een hondenwens en in één van onze woongroepen kwam een meisje wonen met een visuele en een verstandelijke beperking én met een geleidehond. Haar komst was een bevestiging dat het niet bij voorbaat uitgesloten was dat zij in aanmerking konden komen voor een geleidehond. Dit viel samen met het verzoek van onze leidinggevende om ons eens in de mogelijkheid te verdiepen.” Het woord ‘hondenwens’ is een vondst van Peter. Hij is er een voorstander van, zoals hij erover praat. Niet voor iedereen. Láng niet voor iedereen. “Maar”, zegt hij “de cliënt staat centraal en die heeft een hondenwens. Ik vind dat we de mogelijkheden dan op z’n minst moeten onderzoeken.”
Gelukkig leidt de samenwerking met zelfstandigheidtherapeuten vaker tot een positief resultaat. Het oordeel dat een geleidehond nú nog niet op zijn plaats is, betekent lang niet altijd dat hij er nooit zal komen. Juist bij mensen die nog niet klaar zijn voor een geleidehond, bewijst de zelfstandigheidtherapeut zijn, of haar, meerwaarde. Het lopen met een geleidehond eist bepaalde vaardigheden. Je moet een goede oriëntatie hebben en je moet vlot kunnen lopen, zónder mense lijke begeleiding. Onder begeleiding van een zelfstandigheidtherapeut krijgt de cliënt dat onder de knie. In heel veel gevallen verandert ‘nu nog niet’ daardoor in ‘nu wel’. Door een hechte samenwerking ontstaat een vorm van kruisbestuiving waarbij de therapeut weet waar de zwakke plekken zitten en wat hij moet oefenen. De instructeur weet dankzij de therapeut veel meer van de cliënt. De intake, de instructie en de matching kunnen zo optimaal zijn. Peter Peek: “Geleidehonden zijn de krenten uit de pap.”
Isolement Is samenwerking tussen de geleidehondeninstructeur en de zelfstandigheidtherapeut bij mensen
met ‘alleen maar’ een visuele handicap een groot voordeel, bij VVB’ers is het een voorwaarde. Zonder de volledige toewijding en inzet van beide partijen is een geleidehond geen haalbare kaart. Peter: “De eerste cliënt die vroeg of ik haar wilde helpen om een geleidehond te krijgen, kon zich goed redden met haar stok. Het probleem was dat ze om een uur of vijf volledig uitgeput was. Zo erg zelfs, dat ze haar vrijetijdsbesteding opgaf omdat ze daar, na haar werk, geen energie meer voor had. Ze dreigde min of meer in een sociaal isolement te raken.”
Succesverhaal Nadat ze zich had aangemeld bij KNGF Geleidehonden liet Peter de vrouw met de DogSim lopen, om haar een idee te geven hoe het zou zijn om je door een geleidehond te laten geleiden. “Dat ging echt voor geen meter”, weet hij nog. Omdat ze met één oog nog best wat zag en ze gewend was zichzelf te redden, kon ze zich totaal niet overgeven aan de leiding van de hond, of de DogSim in dit geval. Ze trok het ding alle kanten op. Conclusie; afgewezen voor een geleidehond tijdens het eerste intakegesprek met KNGF Geleidehonden. Peter: “Ik liet het daar niet bij zitten. Ik wist zeker dat als ze zich eenmaal over zou geven, het zou lukken. Ik vond dat ze een tweede kans verdiende. Ik heb een
plan van aanpak voor haar gemaakt, waarbij ik de training letterlijk stap voor stap opbouwde. Ik heb zelf een DogSim training gevolgd. Bovendien heb ik veel steun gekregen van de mensen van KNGF Geleidehonden. ik ben mee geweest met de instructeurs en ik heb met andere geleidehondgebruikers gepraat. Die informatie heb ik allemaal in mijn training gestopt. Het heeft misschien even geduurd, maar ze heeft nu dan toch een geleidehond. Het loopt als een trein. Ze is niet meer moe en onderneemt weer van alles. Van een dreigend isolement is geen sprake meer. Da’s toch ook mooi meegenomen. Het is een groot succesverhaal geworden.” Het succesvol afleveren van een geleidehond aan de VVB-cliënt De samenwerking met de regionale staat of valt, meer dan bij welke instellingen is met name rond de cliënt ook, met de samenwerking aanvraag van de eerste geleidehond. met de medewerkers van de Sinds de invoering van de regionale instellingen. Kan zorgverzekeringwet in 2006, zijn de iemand voor een hond zorgen? regionale instellingen ook betrokken Als de hond een foute beslissing bij de medische indicatiestelling. neemt, komt de cliënt dan wel Bij vervangende geleidehonden weer op de route terug? is een nieuwe medische indicatie Belangrijke vragen die beantniet altijd noodzakelijk. woord kunnen worden door mensen als Peter Peek en José Packbier. Kees Tinga: “Zonder volledige inzet van beide partijen en de cliënt is de aflevering van een geleidehond aan cliënten met een verstandelijke beperking niet mogelijk. Onze ervaringen zijn tot nu toe positief. Natuurlijk kost het extra inspanning. Met name van de therapeut, maar ook van ons. Als je dan ziet hoeveel profijt iemand heeft van zijn geleidehond en hoe gelukkig hij er mee is, denk ik: ‘een keertje extra langs gaan, is dat zo erg?’ Door onze samenwerking met de regionale centra vloeit onze kennis in elkaar over. We kunnen onze gezamenlijke cliënten zo nog beter maatwerk leveren én we kunnen zo veel meer mensen gelukkig maken met een geleidehond.”
Tien op de tien De samenwerking tussen beide partijen wordt steeds hechter. Op de tien afgeleverde geleidehonden zijn er bij zes honden een zelfstandigheidtherapeut betrokken. Van Kees mogen dat er tien op de tien zijn. “Er melden zich bij ons mensen die nog nooit in contact met een Regionale Instelling zijn geweest. Ik vind dat jammer. Die mensen doen zichzelf zo tekort. Wij zeggen nu vrijwel standaard; ‘neem contact op met je zelfstandigheidtherapeut. Lopen met een geleidehond is echt heel anders dan lopen met een stok. Bereid je daarop voor. Ga routes leren en leer je ‘honds’ te oriënteren, aan de hand van geluiden, geuren, weersinvloeden en zaken als vloeroppervlakten’. Het is een prima manier om de wachttijd op een hond goed te benutten. Als het dan zover is, kun je je volledig op je geleidehond storten. Geloof me, dat is al moeilijk genoeg.”
7
Het L- nest
Het R-nest
Moeder: Hiska Vader: Pops Ras: labrador x golden retriever Geboren: 25 februari, 5 reuen, 3 teven Fokgastgezin: Fam. Van Doesburg, Rotterdam
Moeder: Una Vader: Mexx Ras: Duitse herder Geboren: 30 mei, 5 reuen, 4 teven Fokgastgezin: Fam. Van Andel, Almere
Dit gele kruisingsnest van golden retriever Hiska was het eerste nest van het jaar. In tegenstelling tot haar eerste nest verliep niet alles vlekkeloos. Hiska werd ziek en dat terwijl ze voor acht kleine pups moest zorgen. Gelukkig liep alles goed af en heeft fokgastgezin Van Doesburg na alle zorgen om Hiska toch nog van het nest kunnen genieten.
Het was alweer een tijd geleden dat wee een raszuiver Duitse herder nest fokten. Una met als vader de rustige, langharige Duitse herder Mexx leek ons een ideale combinatie. Una beviel voorspoedig van negen geelzwarte puppy’s.
Het O-nest Moeder: Lian Vader: Pops Ras: labrador x golden retriever Geboren: 15 april, 5 reuen, 4 teven Fokgastgezin: Fam. Degenaars, Ter Aar
Het U-nest Moeder: Zoë Vader: Loffe Ras: labrador retriever Geboren: 6 augustus, 4 reuen, 4 teven Fokgastgezin: Fam. Bouma, Halsteren
Lian beviel van het eerste nest heel vlot. Bij dit nest leek het ’t zelfde te gaan, maar een paar dikkerds vormden de ‘bottle neck’. Alle negen pups wogen meer dan 500 gram, terwijl het gemiddelde op zo’n 350 gram ligt. Eén pup was zelfs 600 gram. Grappig is, dat er zowel lang- als kortharige pups in het nest zaten.
8
Het M-nest Moeder: Odessa Vader: Karch Ras: labrador retriever Geboren: 23 maart, 1 reu, 3 teven Fokgastgezin: Fam. Korringa, Sauwerd
De ‘ontmoeting’ tussen de Amerikaanse Zoë en de Zweedse Loffe leverde een mooi geel labradornest op. Zoë komt van onze samenwerkingspartner Guiding Eyes in New York. Ze is een lieve, soms wat gevoelige moederhond. Loffe is geboren in Zweden en als pup naar Nederland gekomen. Hij heeft zijn baan als dekreu te danken aan zijn intelligente, stabiele karakter.
Nestenoverzicht 2006 Het S-nest
Een eerste nest is voor zowel het fokgastgezin als voor de hond Odessa spannend. Gaat het wel goed met de bevalling? Is een nest pups wel zo leuk als je dacht? En, zal Odessa een goede moeder zijn? Gelukkig ging het allemaal goed. De familie Korringa vond het nest nog leuker dan ze dachten. Ze vonden het geweldig om voor moeder en pups te zorgen. De enige wens voor de volgende keer is een nest met minstens tien pups.
Moeder: Maggie Vader: Orion Ras: labrador x golden retriever Geboren: 3 juli, 4 reuen, 3 teven Fokgastgezin: Fam. Loudon, Aerdenhout
Het N-nest
Het P-nest
Moeder: Voska Vader: Orion Ras: labrador x golden retriever Geboren: 27 maart, 4 reuen, 3 teven Fokgastgezin: Fam. Vorst, Leiderdorp
Moeder: Punk Vader: Chad Ras: labrador retriever Geboren: 23 april, 5 reuen, 3 teven Fokgastgezin: Fam. Van den Hoek, Hoogland
Het tweede nest van Voska met dit keer onze eigen golden retriever dekreu Orion (zie coverfoto van dit blad) als vader. Voska is maar een klein labradortje en ze was dus ook megadik met al die pups in haar buik. Het werd een lastige bevalling omdat ze in haar relatief kleine buikje te weinig ruimte had voor de krachtige persweeën. De laatste pups kwamen via een keizersnede ter wereld. Gelukkig herstelde ze zich vlot en kon al snel voor haar kinderen zorgen.
Sinds de quarantaineregeling in Engeland is versoepeld, is het mogelijk om met onze moederhonden naar de geleidehondenschool daar af te reizen voor een Engelse vader. Op het ‘breedingcenter’ in Leamington Spa hebben ze vele dekreuen. Wij kozen voor Chad als vader van de pups van Punk. Chad bracht al een heleboel geleidehondenkinderen voort. Acht zwarte pups waren het resultaat. Hoewel de familie Van den Hoek een voorkeur heeft voor gele honden, vonden zij hun zwarte ’gezin’ ook erg leuk.
De bruine labrador Maggie werd gedekt door de donkergele golden Orion. De pups uit deze combinatie waren zwart en black en tan (zwart met een bruine aftekening). Black en tan komt voor bij bijvoorbeeld dobermanns en rottweilers. De kleur komt ook voor in het genenpakket van de labrador, maar is zeldzaam. Door kruising met een ander ras kan de kleurstelling naar buiten komen. Het nest werd net voor de zomervakantie geboren. Leuk voor de kinderen van familie Loudon. Daar kan geen pretpark tegenop!
Het T-nest Moeder: Gail Vader: Dax Ras: Duitse herder x labrador retriever Geboren: 18 juli, 2 reuen, 2 teven Fokgastgezin: Fam. De Vries, Heerenveen
Voor de Duitse herder Gail was dit haar eerste nest. Dax daarentegen is inmiddels een ‘oude rot in het vak’. De dekking verliep dan ook voorspoedig. Van de bevalling kon dit helaas niet gezegd worden. De bevalling verliep wel redelijk vlot, maar er werden naast de vier gezonde pups ook een paar dode geboren. De vier hebben geen klagen gehad. Gail was een geweldige moeder.
Het V-nest Moeder: Vaiza Vader: Charley Ras: ¼ Duitse herder x ¾ labrador retriever Geboren: 17 september, 7 reuen, 1 teef Fokgastgezin: Fam. Backx, Havelte Vaiza is een kruising Duitse herder x labrador. Zowel innerlijk als uiterlijk is dat te merken. Ze heeft de lange haren van haar Duitse herder moeder en de zwarte kleur van haar labrador vader. Wat betreft karakter is ze stabiel als de labrador en wakend en beschermend als de herder. Kortom een prima moeder. Vader Charley is een pittige, stabiele labrador. De combinatie leverde ons acht mooie pups op.
9
Op de hoogte
Nestenoverzicht 2006
In de rubriek ‘Op de hoogte’ worden steeds de overzichten van alle afleveringen en overlijdensberichten van geleidehonden in het afgelopen kwartaal gepubliceerd.
Het A-nest
Het W-nest Moeder: Joya Vader: Bruce Ras: labrador retriever Geboren: 24 september, 2 reuen, 8 teven Fokgastgezin: Fam. Kroon, Nieuwegein
10
Joya is gefokt door de Engelse geleidehondenschool ‘Guide Dogs for the Blind Association. Wij hebben haar als pup van hen gekregen. Bruce is een ‘logé’ uit San Rafael, Amerika. Wij mochten hem een poosje lenen om hem in te zetten voor ons fokprogramma. Bruce en Joya schonken ons tien mooie pups. Echter, na zeven weken, vlak voordat de pups naar de pleeggezinnen zouden gaan, ging het mis. De pups werden ernstig ziek en een aantal belandden aan het infuus. Op zulke momenten blijkt eens te meer dat onze fokgastgezinnen goud waard zijn. Dag en nacht heeft de familie voor de pups gestreden. En nu? Ze hebben allemaal een leuk pleeggezin en verkeren in blakende gezondheid.
Het Z-nest Moeder: Emmy Vader: Dax Ras: labrador x golden retriever Geboren: 25 september, 2 reuen, 8 teven Fokgastgezin: Fam. Verstraete, Elburg Eén dag na Joya beviel Emmy van een nest met exact dezelfde samenstelling. Het is maar goed dat er inmiddels vier medewerkers op de afdeling Puppy- en Pleeggezinnenzorg (PPZ) werken die bevallingen en de nesten kunnen begeleiden. ‘Een bevalling doen’ is een heel mooi onderdeel van het werk van PPZ. Het is iedere keer weer een wondertje. Dat neemt niet weg dat het een aanslag op je privéleven is. Bevallingen gebeuren bij voorkeur ’s avonds, ’s nachts en in het weekend. Het is daarom goed dat de taken verdeeld kunnen worden. Niettemin beweren alle consulenten dat het altijd weer leuk is.
Moeder: Uma Vader: Dax Ras: labrador retriever Geboren: 21 oktober, 4 reuen, 3 teven Fokgastgezin: Fam. Van Kuivenhoven, Huizen
Afgeleverde c o m b in a ties cli ë nt / geleide h o nd Eerste hond
Zoals zo vaak, beviel Uma lekker midden in de nacht. Ze is de eerste hond die wij als pup van de Guide Dogs for the Blind in Amerika kregen en hier moeder werd. Het is spannend om te zien hoe de combinatie met onze eigen Dax zal uitgroeien. Uma kreeg zeven pups, een mooi aantal voor zowel moederhond als fokgastgezin om mee te beginnen.
Het B-nest Moeder: Angel Vader: Bruce Ras: labrador retriever Geboren: 24 november, 5 reuen, 4 teven Fokgastgezin: Fam. Roskam, Oudenhoorn Op de 59ste dag vond Angel het welletjes. Vier dagen te vroeg beviel ze, natuurlijk in de nacht, van een tienling. Zo’n groot nest betekent dat je eerder begint met bijvoeren. Eerst met vervangende moedermelk en daarna met geweekte puppybrokjes. De puppy’s staan wat eerder op eigen pootjes, maar het betekent wel meer werk voor het fokgastgezin. Moeder Angel vond het dit keer ook zwaar. Ze at als een dijkwerker, maar bleef superslank. Een groot gezin kost veel energie.
Het C-nest Moeder: Dulcie Vader: Flash Ras: labrador retriever Geboren: 5 december, 6 reuen, 4 teven Fokgastgezin: Fam. Smid, Amsterdam Een Sinterklaasnest met tien pups van Dulcie en de bruine Flash. Jammer genoeg was er één pup niet levensvatbaar. Dulcie ging door met negen pup. In hartje winter heb je daar je handen vol aan. Door het weer kunnen de pups maar mondjesmaat naar buiten. Het is dan aan de moeder en het fokgastgezin om ze binnen te vermaken.
De heer D. Noordzy uit Barendrecht Met Chismo (labrador) Pleeggezin: Fam. De Weerd, Apeldoorn
De heer C.J. Stolp uit Almelo Met Geoffrey (labrador) Pleeggezin: Fam. Vink, Groningen
Mevrouw K. Fidder – van de Velde uit Kampen Met Boyke (lab./golden) Pleeggezin: Fam. Polderman, Leiden
Mevrouw A.J. van der Klooster uit Sint-Annaland Met Benji (lab./golden) Pleeggezin: Fam. Rosier, Maastricht
De heer W.J.M. Groot Zwaaftink uit Heeten Met Cloë (labrador) Pleeggezin: Fam. Miedema, Emmeloord
De heer B. Elshout uit Weert Met Cass (labrador) Pleeggezin: Fam. Janssen, Nieuwstadt
De heer P. Hofland uit Maasdijk Met Chai (labrador) Pleeggezin: Fam. Nagelhout, Enschede Fam. Van der Laan, Stein Familie Klomp, Winterswijk Mevrouw J. Aerts uit Venlo Met Celie (labrador) Pleeggezin: Fam. Van Dijken, Nieuwleusen De heer J.W.A. Kuster uit Gendt Met Digger (labrador) Pleeggezin: Fam. Kersten, Utrecht Fam. Scholte, Schagen
Mevrouw I. Paape uit Aalsmeer Met Dick (labrador) Pleeggezin: Fam. Pansier, Almere Fam. Apeldoorn-Verwaal, Exloo
I n Me m o riam geleide ho nden Is uw hond na zijn pensionering ter adoptie aangeboden, dan zijn wij niet altijd op de hoogte van zijn overlijden. Wilt u toch een vermelding van het overlijden van uw hond? Meldt u de datum van overlijden dan bij het secretariaat. Wij vermelden het overlijden van uw hond dan in de eerstvolgende Ten Geleide. Queeny, moederhond van familie Semeyn, Papendrecht Geboortedatum: 31 maart 1992 Datum overlijden: 21 december 2006 Lundi van de heer Post en adoptiegezin Fam. Schuyt, Purmerend Geboortedatum: 4 maart 1996 Datum overlijden: 12 januari 2007 Whisper van mevrouw Eijkemans en adoptiegezin Fam. De Beer, Amstelveen Geboortedatum: 26 juni 1994 Datum overlijden: 23 januari 2007 Vaduz van de heer Biegel, Amstelveen Geboortedatum: 31 januari 1997 Datum overlijden: 25 januari 2007 Taiga van mevrouw Deenik, Amstelveen Geboortedatum: 21 december 1996 Datum overlijden: 12 februari 2007
Mevrouw T.H.A.G. Hermans uit Beek Met Bramble (lab./golden) Pleeggezin: Fam. Harmans, Dordrecht I.s.m. Geleidenhondenopleiding Ans L’abee
Ulrike van mevrouw Vesseur, Nieuw Vennep Geboortedatum: 6 april 1994 Datum overlijden: 17 februari 2007
Mevrouw N. van Laarhoven uit Tilburg Met Ygor (Duitse herder) Pleeggezin: Fam. Potter van LoonSuermondt, Leersum I.s.m. Geleidehondenopleiding Ans L’abee
Vervangende hond De heer J.M. van der Bie uit Maarn Met Bente (lab./golden) Pleeggezin: Fam. Kalverda, Elburg
De heer J.W.H.M. Ebbing uit Tilburg Met Baron (Duitse herder) Pleeggezin: Fam. Louter, Hellevoetsluis I.s.m. Geleidehondenopleiding Ans L’abee
De heer E.P. Mathijssen uit Halsteren Met Denzel (labrador) Pleeggezin: Fam. Hendriksma, Lekkerkerk Fam. De Jong, Mildam
De heer P.J. van den Maagdenberg uit Sprundel Met Nicci (labrador) Pleeggezin: Fam. Ramaker, Rotterdam I.s.m. Geleidehondenopleiding Ans L’abee
De heer C.W. Leentvaar uit Den Haag Met Dexter (labrador) Pleeggezin: Fam. Spierings, Rotterdam Mevrouw S. Vinju uit Amsterdam Met Ivy (labrador) Pleeggezin: Fam. Postma, Driesum Fam. Kollen, Hattem
11
Aan het woord...
A L G E M E N E I N F O R MA T I E Wanneer gaat het systeem in werking? In 2005 is het systeem als proef geïnstalleerd in Rotterdam. In de loop van dit jaar zullen er steeds meer poortjes op de trein- en metrostations verschijnen door heel Nederland. In 2008 kan iedereen met de OV-chipkaart reizen. In 2009 zal de kaart het enige vervoersbewijs zijn.
In 2005 is in Rotterdam een nieuw systeem geïntroduceerd waarbij reizigers hun trein of metrokaartje afrekenen via een chipkaart. Met de chipkaart open je de poortjes naar de perrons en betaal je voor je reis. In 2008 zullen de chipkaart en de bijbehorende poortjes overal in Nederland
Hoe check je in?
in gebruik genomen worden. Werk aan de winkel dus voor de geleidehonden en hun instructeurs.
Door de chipkaart op 10 centimeter van de incheckpaal te houden, gaat de poort open en betaal je voor het gehele traject, vanaf instappunt tot aan het eindpunt van het traject. Als het goed is, werkt de pas ook door een tas of broekzak heen. Als het systeem doet, wat de vervoersbedrijven zeggen, zou je je pas dus niet uit je jas- of broekzak hoeven te halen.
Het nieuwe commando: “zoek poort.”
Frans Heitz over de nieuwe OV-chipkaartpoortjes Hoe werkt het systeem? “Met de OV-chipkaart hopen de verschillende vervoersbedrijven een eenvoudige manier van betalen in te voeren. Je hebt één chipkaart om te betalen voor het openbaar vervoer. Bij de toegang van de perrons naar de trein en de metro zijn (of worden) poortjes geïnstalleerd waar je doorheen moet. Bij deze poortjes staan palen waar je je chipkaart tegenaan houdt. Je reis wordt zo automatisch afgerekend en de glazen deuren naar de perrons gaan open. Bij de bus of tram worden de poortjes voorlopig nog niet geïnstalleerd.”
12
Hoe weet mijn geleidehond dat hij naar de poortjes moet gaan? “Alle honden die nu de school verlaten zijn bekend met het nieuwe systeem. Ze kennen het commando ‘zoek poort’. Zoals met alle zoekcommando’s moet de hond
Betaal ik dan niet te veel als ik minder dan het hele traject reis?
eerst in het zicht van de poortjes gebracht worden voordat het commando gegeven kan worden. De hond zoekt op dit commando de sluis naar het poortje. Via deze kleine gang kom je bij de glazen deur en de paal waar je je OV-chipkaart voor moet houden.”
Het is belangrijk om niet alleen in te checken, maar ook uit te checken als je het station verlaat. Door uit te checken verrekent het systeem het aantal niet gereisde kilometers vanaf het punt dat je uitstapt tot aan het eindpunt van het traject. Dat bedrag wordt automatische weer bij je saldo geboekt. Check je niet uit, dan betaal je tot aan het eindpunt en dus teveel. Check je herhaaldelijk niet uit, dan wordt de kaart onbruikbaar.
Hoe kan ik het beste door het poortje gaan? “Ik adviseer om eerst tot de glazen deur te lopen en dan pas de chipkaart voor de lezer te houden. Als je deze volgorde aanhoudt, blokkeert de deur voor de tegenligger. Doe je het andersom, dus eerst de chipkaart bij de lezer en dan doorlopen tot de deur, wat eigenlijk logischer is, dan kan de tegenligger ook doorlopen. Het nadeel daarvan is dat je tegen elkaar kunt botsen en dat lijkt me niet prettig als je daar loopt met je geleidehond. De procedure is dus als volgt:
Hoe weet ik dat ik goed in- en uitgecheckt ben? Bij het in- en uitchecken klinkt een duidelijk hoorbaar signaal. Als je dit signaal hoort, weet je dat je goed bent in- of uitcheckt en dat de correcte ritprijs is afgerekend.
Hoe kan ik mijn saldo opladen? n je geeft het commando ‘zoek poort’ n je loopt door totdat de hond de deur aangeeft
met zijn neus n pas dan houd je de kaart voor de lezer n vervolgens loop je door de poort.
Het is goed om te weten dat er een alarm afgaat als er nog iets of iemand achter de persoon aankomt. Zorg er dus voor dat de hond ‘vooraan’ is of dat hij naast je loopt.”
Kunnen mijn hond en ik samen door het poortje? “Ja, hoewel er extra brede poorten zijn voor bijvoorbeeld rolstoelgebruikers, kunnen mens en hond ook samen door de normale poortjes. Die zijn ongeveer een meter breed. De brede poorten zijn uiterst links en rechts van de gewone poortjes te vinden, voor wie dat prettiger vindt.”
Als ik wil dat mijn geleidehond het commando leert, wat moet ik dan doen? “Als je wilt dat uw al eerder opgeleide geleidehond dit commando leert, neem dan contact met de afdeling opleidingen op. Wij kunnen u aanwijzingen geven om het hem zelf te leren, of wij plannen een nazorgbezoek op het station. We kunnen dan samen met u de poortjes en het bijbehorende commando oefenen.”
Er zullen op de stations oplaadpunten komen om het saldo te checken en zonodig op te laden. Helaas zijn deze oplaadpunten niet geschikt voor blinde en slechtziende mensen. Zij kunnen het saldo opladen en controleren bij de verkoop & informatiepunten van de vervoersbedrijven.
Waar kan ik meer informatie krijgen? Meer informatie over de OV-chipkaart en de poortjes kunt u krijgen via de informatie- en klantenservice. Telefoon 0900 – 0980 (10 ct. per minuut) of op de website www.ov-chipkaart.nl
Moeten puppypleeggezinnen hun pup iets nieuws leren? “De afdeling Puppy- en Pleeggezinnenzorg adviseert om de poortjes gewoon lekker onbevangen door te lopen. Als de baas niet moeilijk doet, doet de hond dat meestal ook niet. Ga vooral niet aan de gang met het commando. Net als alle trainingscommando’s leren we die de honden als ze hier op school in training zijn. Mochten er vragen of problemen zijn, neem dan contact op met Puppy-en Pleeggezinnenzorg. Zij zullen u verder helpen.”
13
Nieuws en Wetenswaardigheden D
O
O
R
Blind runner rent voor KNGF Geleidehonden
14
Geleidehondgebruiker Sander van Donk (33) loopt op 15 april de marathon van Rotterdam. Samen met duizenden andere sportievelingen zal hij de legendarische 42 kilometer lange tocht gaan volbrengen. Significant verschil met de andere lopers is dat Sander volledig blind is. Met een touwtje aan zijn linkerpols zit hij verbonden aan steeds wisselende teamgenoten, waardoor hij in staat is deze monstertocht te volbrengen. De marathon is niet zomaar een sportieve prestatie. Sander wil zich door zoveel mogelijk mensen laten sponsoren. De opbrengst is bestemd voor KNGF Geleidehonden. Over het waarom van de onderneming is Sander duidelijk: “Er is geld nodig voor de opleiding van geleidehonden én ik vind het mooi om bij te dragen aan de naamsbekendheid van de organisatie die mij mijn geleidehond Ronja heeft gegeven. Ik ben namelijk heel trots op Ronja en dat draag ik graag uit. Ik vind het fijn om op deze manier iets terug te doen voor KNGF Geleide honden.” De kleding die de mannen dragen met daarop het KNGF Geleidehondenlogo wordt gesponsord door sportkledingfabrikant Asics. Voor de sponsoring van de afgelegde kilometers kan Sander nog wel wat sponsors gebruiken. Neem daarvoor contact op met KNGF Geleidehonden. Wij sturen u dan een flyer met machtigingsformulier. Doe het nu, het is al snel 15 april!
U
Nieuwe helpdeskmedewerker voor de afdeling Opleiding Monique du Pau zal na haar zwangerschapsverlof niet meer terugkeren als helpdeskmedewerker van de afdeling Opleiding. Zij wordt opgevolgd door Diana Kok, die Monique tijdens haar verlof al enige tijd verving. Monique heeft bijna tien jaar bij KNGF Geleidehonden gewerkt, waarvan de langste tijd als afdelingsassistente en helpdeskmedewerker. Zij heeft haar functie op uitstekende wijze vervuld en wij bedanken Monique voor haar grote inzet. Uiteraard wensen wij haar veel succes bij haar nieuwe carrière als dierenhomeopaat. Diana wensen wij veel succes in haar nieuwe functie.
In de rubriek ‘door u’ publiceren wij brieven van lezers. De redactie verwelkomt ingezonden brieven, maar houdt zich het recht voor (te) lange brieven in te korten. Bijvoorkeur zijn inzendingen niet langer dan ½ A4 (getypt) en liever niet door uw hond ‘geschreven’.
Scooby weer op school 17 November is mijn geleidehond Scooby weer even naar school geweest. Lisanne de Jong heeft mij enige tijd geleden benaderd toen zij op weg was naar school. Zij zag ons lopen en vroeg zich af waarom Scooby een bandje om zijn neus had. Ik vertelde haar dat ik dan Scooby beter onder controle kon houden. Af en toe wil hij nog wel eens te snel gaan lopen. Zo raakten wij aan de praat en vertelde zij dat ze een spreekbeurt wilde houden over geleidehonden en dan met name over KNGF Geleidehonden. Zij zou het leuk vinden als Scooby bij die spreekbeurt aanwezig kon zijn. Mijn agenda liet het toe en ik zegde haar toe dat we aanwezig zouden zijn. Op 17 november kwam Lisanne ons ophalen. Gezamenlijk gingen wij op pad naar groep 7a van de Regenboogschool in Voorhout. Eenmaal in de klas mocht het tuig even af. Alle jongens en meisjes van de klas wilden Scooby wel aaien. Lisanne begon haar spreekbeurt. Ze zette heel goed uiteen wat KNGF Geleidehonden doet en wat voor werk er aan vooraf gaat, voordat een hond bij een blinde of slechtziende komt. Door het laten zien van het tuig en de stok, kon zij duidelijk uitleggen hoe één en ander werkt. Na afloop kreeg zij een goede beoordeling voor haar spreekbeurt. Toen waren wij aan de beurt. Wij kregen de nodige vragen op ons afgevuurd. De kinderen waren een hoop wijzer en zij wisten nu wat een geleidehond doet en wat zij niet moeten doen als ze een geleidehond tegenkomen. Na een warm afscheid, stonden wij weer op het schoolplein. Scooby schudde nog even flink met zijn lijf. Hij vond het wel leuk in die klas, maar de plicht riep weer.
Open middagen voor aspirant-geleidehondgebruikers
Scooby en Ruud Warmerdam
Net als voorgaande jaren organiseren wij ook dit jaar de open dagen. Deze dagen zijn speciaal bedoeld voor mensen met een visuele beperking die graag willen weten of een geleidehond ook voor hen iets kan toevoegen. Wat zijn de voor- en nadelen van een geleidehond? Kom ik ervoor in aanmerking? Welke rassen worden gebruikt? Hoe zit de instructie in elkaar en hoelang is de wachtlijst eigenlijk? Dit zijn vragen die onder andere centraal staan.
Gratis ziektekostenverzekering Petplan voor geleidehond Zaffia
Uitgebreide informatie, een rondleiding en het lopen met een echte geleidehond staan onder meer op het programma. Wilt u een open middag bijwonen of kent u iemand die graag meer wil weten over de geleidehond? Aanmelden kan via e-mail, telefonisch of via het aanmeldingsformulier op onze website www.geleidehond.nl onder het kopje ‘visueel gehandicapten’. De open middagen worden georganiseerd op: ● Donderdag 31 mei ● Donderdag 20 september ● Woensdag 28 november
Robinson is de geleidehond van Hans van het Hof. Als geleidehond maakt hij regelmatig bijzondere, grappige, verdrietige of ontroerende gebeurtenissen mee waarvan hij ieder kwartaal verslag doet in Ten Geleide.
Geleidehond Zaffia zit voor de rest van haar leven goed. Zij won een levenslange, gratis ziektekostenverzekering van Petplan, zorgverzekeraar voor honden en katten. Om de recente samenwerking tussen KNGF Geleidehonden en Petplan te vieren, heeft de verzekeraar een gratis verzekering verloot. Nieuwe geleidehondgebruikers die hun hond tussen 1 oktober en 31 december van het vorige jaar aanmeldde voor de verzekering dongen mee naar de prijs. De gelukkige winnares Mirjam Stevens: “Ik had net de verzekering voor Zaffia afgesloten, toen de brief kwam dat ik een levenslange gratis verzekering had gewonnen. Ik win anders nooit iets. Ik ben er heel blij mee. Ik had Zaffia natuurlijk sowieso al wel verzekerd. Ik vind dat heel belangrijk, maar dit is toch leuk meegenomen.”
M ijn baasje praat in SMS-taal met mij. Als we rechtdoor moeten lopen zegt hij “vran”. In vroegere tijden zei hij nog wel eens netjes “vooraan”. Hij slikt zijn woorden in, kort ze af of hij praat dus in SMS-taal. Het is wel even wennen als je baas niet zo goed articuleert. Onlangs liepen we in het winkelcentrum. Ik kreeg een onduidelijk commando waar ik uit opmaakte dat ik moest stoppen, omdat we er waren. Ik bleef dus direct staan. Verbaasd keek hij op en vroeg wat ik van plan was, waarom ik niet doorliep. Zijn commando bleek niet ‘hier is ‘t’ te zijn, maar ‘shit’. Hij was gewoon iets vergeten en gaf daar uiting aan. Zo ontstaan misverstanden. Mijn oren zijn prima, maar de baas moet wel duidelijk zijn commando’s geven. Dat mijn oren nog prima zijn, bleek vorige week. Ik moest namelijk voor mijn jaarlijkse beurt naar de dierenarts. Even luisteren, kloppen, voelen en ten slotte mijn inentingen. Ik had mijn APK weer binnen voor dit jaar. Tot zo ver niets nieuws, ik werd kerngezond verklaard. Ik was dan ook heel verbaasd dat ik een dag later wakker werd met een enorme bult tussen mijn schouders. De jongste mensenpup ontdekte het als eerste en riep enthousiast; “Papa, Robinson krijgt borstjes”. Verbaasd kwam de baas aan mij voelen. Even later had de hele familie de dikke bult ontdekt. Het baasje wist zeker dat het geen borstjes waren. Ik was immers een mannetje. Er wordt natuurlijk wel op grote schaal gekruist bij KNGF Geleidehonden, maar een reef (Reu/teef) is nog nooit gefokt. Voor de juiste conclusie belde mijn baas toch maar even met de dierenarts. De dierenarts kon mij en mijn baas meteen geruststellen. Het was gewoon een veel voorkomend gevolg van de inenting. Een blauwe plek eigenlijk, die je door mijn dikke zwarte vacht niet kunt zien. Na enige dagen zou de bult vanzelf verdwijnen. Was ik even blij dat het geen twee spuiten waren! Dan was ik als geleidekameel door het leven gegaan.
Groetjes, Robinson
15
Abbot
Acton
Baker
Enzo
Femme
Flicka
Foster
Frouke
Gideon
Harm
Hessel
Hidde
OP
Honden SCHOOL
Igor
Hiske
Hugo
Huub
Kenja
Odin
Rosie
Seamus
Senga
Uka
Umai
Vivien
