ENQUETE: Groepsgrootte in het basisonderwijs 259 mensen hebben de enquête volledig ingevuld. Dat is bijna een kwart van alle schoolbesturen (22%). 1. Hoeveel scholen vallen er onder uw bestuur? Ingevuld Totaal aantal 1 tot en met 5 (klein) 6 tot en met 15 (middelklein) 16 tot en met 30 (middelgroot) 31 of meer (groot)
105 95
40% 37%
771 286
64% 24%
Percentage ingevuld 14% 33%
53
20%
121
10%
44%
6
2%
20
2%
30%
259
99%
1198
100%
22%
Totaal 2. Hoeveel leerlingen tellen uw scholen voor primair onderwijs momenteel bij elkaar Ingevuld Totaal aantal Percentage ingevuld minder dan of gelijk 24 10% 266 22% 9% aan 200 tussen 201 en 500 52 20% 321 27% 16% tussen 501 en 1.000 29 11% 148 12% 20% tussen 1.001 en 47 18% 177 15% 27% 2.000 tussen 2.001 en 44 17% 111 9% 40% 3.000 meer dan 3.000 63 24% 175 15% 36% 259 100% 1198 100% 22% Totaal De kleine schoolbesturen met 1 tot en met 5 scholen zijn bijna twee derde van alle schoolbesturen. Deze groep is iets achtergebleven in de respons. Bij de middelkleine en middelgrootte schoolbesturen is de respons hoog. Wat betreft het aantal leerlingen ligt het zwaartepunt van de respons bij de scholen met meer leerlingen.
3. Moet u dit schooljaar bezuinigen? - 81% ja - 10% nee ik kon bezuinigingen en stijgende kosten opvangen vanuit reserves - 4% nee wij hebben ongeveer hetzelfde bedrag te besteden - 5% nee om een andere reden
Ja Nee reserves Nee hetzelfde bedrag Nee, anders
74 17
Klein 70% 16%
Middelklein 83 87% 8 8%
Middelgroot 49 92% 1 2%
4 1
Groot 67% 17%
210 27
Totaal 81% 10%
9
9%
1
1%
0
0%
0
0%
10
4%
5
5%
3
3%
3
6%
1
17%
12
5%
105
100%
95
100%
53
100%
6
100%
259
100%
Het overgrote deel van alle schoolbesturen moet dit schooljaar bezuinigen. Slechts enkele kunnen het dit jaar nog opvangen uit eigen reserves. Dat aantal is bij de kleine schoolbesturen iets groter dan bij de rest. Van de scholen die om een andere reden niet hoeven te bezuinigen, geeft een kwart aan dat ze vorige jaren al hebben bezuinigd. 4. Wat zijn de belangrijkste posten waarop u moet bezuinigen? Klein (74)
Middelklein (83)
Middelgroot (49)
Groot (4)
Totaal (210)
Onderwijs gevend personeel Leerlingbegeleiding
69
93%
82
99%
48
98%
3
75%
202
96%
32
43%
24
29%
12
24%
0
0%
68
32%
Huisvesting
14
19%
31
37%
12
24%
4
100%
61
29%
Overhead bestuursniveau Overhead op schoolniveau Leermiddelen
4
5%
29
35%
23
47%
3
75%
59
28%
20
27%
15
18%
23
47%
0
0%
58
28%
21
28%
26
31%
9
18%
0
0%
56
27%
Niet onderwijs activiteiten Anders
2
3%
1
1%
0
0%
0
0%
3
1%
5
7%
9
11%
4
8%
0
0%
18
9%
Totaal
167
226%
217
261%
131
267%
10
250%
525
250%
Deze vraag werd alleen beantwoord door de respondenten die hadden aangegeven dat ze moesten bezuinigen (210). Ze konden bij vraag 4 drie posten aangeven waarop ze bezuinigen (gemiddeld hebben de respondenten 2,5 antwoord gegeven. Aangezien meer dan 80% van de begroting van de schoolbesturen in het primair onderwijs bestaat uit salarissen voor de werknemers, wordt hier ook het meeste op bezuinigd. Vrijwel alle respondenten geven aan dat ze op personeel moeten bezuinigen. Toch proberen de schoolbesturen ook zoveel mogelijk het geld elders weg te halen. Opvallend is dat alle grote schoolbesturen bezuinigen op hun huisvesting. Door het lage aantal respondenten in deze groep is dat niet representatief, maar wel opvallend. Verder bezuinigen de middelgrote en grote schoolbesturen ook veel op de overhead. Enerzijds is het goed dat er zo min mogelijk in de klas wordt bezuinigd, maar in een sector met gemiddeld 3,7% aan overhead is dit ook zorgwekkend. 5. Heeft u dit schooljaar te maken met grotere groepen in vergelijking met vorig jaar?
Ja Nee , ongeveer gelijk Nee, kleiner Weet niet
53 48
Klein 50% 46%
Middelklein 77 81% 16 17%
Middelgroot 46 87% 4 8%
3 2
Groot 50% 33%
179 70
Totaal 69% 27%
3
3%
0
0%
0
0%
0
0%
3
1%
1 105
1% 100%
2 95
2% 100%
3 53
6% 100%
1 6
17% 100%
7 259
3% 100%
Meer dan twee derde van de respondenten heeft te maken met grotere groepen. Bij de middelkleine en middelgrote is dit zelfs meer dan 80%, maar ook de helft van de kleine schoolbesturen heeft met grotere klassen te maken. De volgende vragen zijn alleen beantwoord door de (179) respondenten die hadden aangegeven dat ze te maken hebben met grotere klassen. Bij vraag 6 konden ze weer maximaal drie oorzaken aangeven.
6. Wat zijn de belangrijkste oorzaken van de verandering van de groepsgrootte? Klein (53)
Middelklein (77)
Middelgroot (46)
Groot (3)
Totaal (179)
Bezuinigin gen rijksoverheid Stijgende kosten
40
75%
69
90%
44
96%
3
100%
156
87%
40
75%
64
83%
37
80%
3
100%
144
80%
Autonome ontwikkelingen, zoals krimp Bezuinigin gen andere instanties, zoals gemeenten Ontwikkelingen binnen uw organisatie Anders
16
30%
34
44%
25
54%
0
0%
75
42%
18
34%
33
43%
18
39%
3
100%
72
40%
17
32%
12
16%
8
17%
0
0%
37
21%
6
11%
3
4%
1
2%
0
0%
10
6%
137
258%
219
284%
133
289%
9
300%
494
276%
Totaal
Gemiddeld heeft elke respondent 2,76 antwoorden gegeven op deze vraag. Bij alle schoolbesturen springen er twee oorzaken uit. De cumulatie van de bezuinigingen van de rijksoverheid en de stijgende kosten. Daarna volgen de bezuinigingen van andere instanties, zoals gemeenten en de autonome ontwikkelingen. Ongeveer de helft van de middelkleine en middelgrote schoolbesturen hebben last van die autonome ontwikkelingen, zoals krimp.
7. Hoeveel leerlingen zijn er dit nieuwe schooljaar bij gekomen in de groep die het meest is gegroeid? Klein (53) 1 of 2 kinderen per groep meer 3 of 4 kinderen per groep meer 5 of meer per groep meer Weet niet
16
30%
Middelklein (77) 21 27%
Middelgroot (46) 10 22%
Groot (3)
Totaal (179)
0
0%
47
26%
19
36%
39
51%
17
37%
2
67%
77
43%
17
32%
9
12%
6
13%
1
33%
33
18%
1 53
2% 100%
8 77
10% 100%
13 46
28% 100%
0 3
0% 100%
22 179
12% 100%
Bij de respondenten die te maken hebben met grotere klassen, groeit de klas die het meest gegroeid is met meer dan drie leerlingen. Als we 1 of 2 leerlingen groei, waarderen als 1,5 3 of 4 leerlingen groei, waarderen als 3,5 en 5 of meer leerlingen groei, waarderen als 5,5 Dan is de gemiddelde groei van deze klassen 3,32 leerlingen. We hebben het dan alleen over de klassen die het meest gegroeid zijn en alleen over de schoolbesturen, die de te maken hebben met grotere klassen. 8. Vindt u dat deze groep leerlingen eigenlijk te groot is geworden? Klein (53) Ja Nee Weet niet
45 7 1 53
85% 13% 2% 100%
Middelklein (77) 56 73% 9 12% 12 16% 77 100%
Middelgroot (46) 32 70% 7 15% 7 15% 46 100%
Groot (3)
Totaal (179)
3 0 0 3
136 23 20 179
100% 0% 0% 100%
Zo’n driekwart van de schoolbesturen vindt dat de grootste groep eigenlijk te groot is geworden, als gevolg van de groei dit schooljaar. Toch hebben ze op het onderwijzend personeel moeten bezuinigen om de begroting rond te krijgen. Ze hadden geen andere mogelijkheden.
76% 13% 11% 100%
9. Verwacht u dat door de grootte van de groep de kwaliteit van onderwijs onder druk komt te staan? Klein (53) Ja , enigszins Ja, zeer Nee Weet niet
34
64%
Middelklein (77) 48 62%
12 7 0 53
23% 13% 0% 100%
25 2 2 77
32% 3% 3% 100%
Middelgroot (46) 32 70%
Groot (3)
Totaal (179)
3
100%
117
65%
10 1 3 46
0 0 0 3
0% 0% 0% 100%
47 10 5 179
26% 6% 3% 100%
22% 2% 7% 100%
Meer dan 90% van de respondenten verwacht dat de kwaliteit van het onderwijs door de grootte van de groep enigszins of zeer onder druk komt te staan. 10. Verwacht u dat de druk op leraren hoger wordt? Klein (53) Ja, iets hoger Ja, veel hoger Ja, te hoog Nee Weet niet
22
42%
Middelklein (77) 25 32%
Middelgroot (46) 17 37%
Groot (3)
Totaal (179)
0
0%
64
36%
22
42%
34
44%
24
52%
3
100%
83
46%
7 2 0 53
13% 4% 0% 100%
17 0 1 77
22% 0% 1% 100%
5 0 0 46
11% 0% 0% 100%
0 0 0 3
0% 0% 0% 100%
29 2 1 179
16% 1% 1% 100%
Vrijwel alle respondenten die te maken hebben met grotere klassen verwachten dat de druk op leraren hoger wordt. Het merendeel daarvan geeft aan dat de druk veel hoger wordt.
11. Zijn er op uw scholen meer leerlingen bij gekomen die extra begeleiding nodig hebben (zogenaamde zorgleerlingen)?
Ja Nee Weet niet
69 31 5 105
Klein 66% 30% 5% 100%
Middelklein 77 81% 11 12% 7 7% 95 100%
Middelgroot 35 66% 13 25% 5 9% 53 100%
4 1 1 6
Groot 67% 17% 17% 100%
185 56 18 259
Totaal 71% 22% 7% 100%
Deze vraag is weer door alle respondenten ingevuld. Bijna driekwart van de respondenten ziet dat er meer leerlingen op de scholen zijn gekomen die extra begeleiding nodig hebben.
12. Beschikken uw scholen over voldoende leerkrachtcapaciteit om dit aantal leerlingen die extra begeleiding nodig hebben, te begeleiden? Klein (69) Ja Nee Weet niet
26 40 3 69
38% 57% 4% 100%
Middelklein (77) 13 17% 60 78% 4 5% 77 100%
Middelgroot (35) 6 17% 26 74% 3 5% 35 100%
Groot (4)
Totaal (185)
0 4 0 4
45 130 10 185
0% 100% 0% 100%
24% 71% 5% 100%
Van de schoolbesturen, die aangeven dat ze te maken hebben met meer leerlingen, die extra begeleiding nodig hebben, geeft bijna driekwart aan dat de scholen daarvoor niet over voldoende leerkrachtcapaciteit beschikken. 13. Als u nog vragen of opmerkingen hebt over dit onderzoek, dan kunt u die hier kwijt. Vele respondenten hebben nadere opmerkingen over het onderwerp. Daarbij zijn een paar categorieën te onderscheiden, te weten: - De keuze is gemaakt om de formatie zo veel mogelijk naar de begeleiding van de klassen te laten gaan. Hiermee komen managementtaken en ondersteuning (interne begeleiding) steeds zwaarder onder druk. - Bezuinigingen gaan ten koste van het primaire proces. Dit kan helaas niet anders. Er kan niet verder worden bezuinigd op overhead en huisvesting. - Heb bezuinigingen en grotere groepen nog een jaar kunnen tegenhouden. Volgend schooljaar ontkomen we er echt niet aan. - Bezuinigingen, krimp en een toename van de zorgvraag zorgen voor een opstapeling, waardoor de onderwijskwaliteit in gevaar kan komen. - Dankzij enorme inzet van leerkrachten en management wordt getracht om het belang van het kind centraal te houden. - Directieleden (meer) voor de klas. - De overheid zegt dat onderwijs belangrijk is, maar laat in de praktijk het tegenovergestelde zien. Dat frustreert en kan leiden tot minder motivatie. - Wij zien een sterke stijging van het ziektepercentage. - De gemiddelde groepsgrootte over al onze scholen is gestegen met 2. De gemiddelde groep bestaat echter niet. Groepen van meer dan 30 leerlingen zijn geen uitzondering.
