Overvalpreventie Overval; Het door middel van geweld, of dreiging met geweld, wegnemen of dwingen tot afgifte van enig goed. (of een poging daartoe). In dit hoofdstuk beperken wij ons tot overvalpreventie m.b.t. winkels en horeca. Het omgaan met kasgeld is een eerste vereiste voor overvalpreventie. Het Nationaal Centrum voor Preventie heeft een infoblad over dit onderwerp. Ook kunt u terecht bij de plaatselijke politie.
Daders Uit onderzoek blijkt dat de daders vaak recidivisten zijn. Het aanhouden van daders is daarom een zeer effectief middel om het totaal aantal overvallen terug te dringen. Een overvaller houdt van werken op bekend terrein, dus als hij niet bekend is met de situatie, zal hij voorafgaand aan de overval de lokatie eerst verkennen. Het is dus lonend om video-opnames enige tijd te bewaren. De daadwerkelijke buit is over het algemeen zeer gering, dus echt lonend is het plegen van een overval meestal niet. T.a.v. de directe financiele schade is het nemen van preventieve maatregelen niet lonend. Anders wordt dit als u kijkt naar de persoonlijke gevolgen bij de slachtoffers.
Slachtoffers Een overval is een ingrijpende gebeurtenis. Bijna alle slachtoffers van een overval vertonen nadien stress- en verwerkingsreacties. De ondernemer moet zorgdragen voor de veiligheid van het personeel in de werkomgeving. De Arbo-wet heeft hiertoe onder meer de verplichting opgenomen om aandacht te schenken aan opvang en nazorg van slachtoffers van agressie en geweld. Uit onderzoek is gebleken dat werknemers die voorbereid zijn op een overval, minder risico lopen op langdurige psychische schade. Training op dit gebied kan dan ook zeer zinvol zijn.
Kasgeld Stimuleer het gebruik van pin en chip. Beperk de hoeveelheid geld in kas, door deze regelmatig af te romen, afhankelijk van de situatie gebruikt u hiervoor een kassa-box, afstortkluis, of buizenpost.
Geldtransport Afhankelijk van uw omzet, en de toegestane waardeberging van uw kluis, zal er op bepaalde momenten geld naar de bank getransporteerd moeten worden. Dit dient bij voorkeur door een gespecialiseerd geldtransportbedrijf te worden uitgevoerd. Indien u er toch voor kiest dit transport zelf te verzorgen, hieronder enkele tips: Transporteer op verschillende tijdstippen, via verschillende routes. Gebruik een auto, met autotelefoon. Ga altijd met 2 personen (Indien u te voet gaat, loopt de begeleider vanwege het overzicht op enige afstand achter de geldtransporteur) Voor het verlaten van het pand, tijdens het transport en voor het uitstappen van de auto let u op onregelmatigheden. Indien u het niet volledig vertrouwd, verlaat u het pand niet of rijdt u door bij de bank. Geld vervoert u bij voorkeur in een speciale geldkoffer. U gebruikt geen "onopvallend" plastic tasjes! (vooral niet met uw bedrijfsnaam) Ziet u iets bijzonders aan de nachtkluis, of indien er een mededelingen is geplaatst om het geld elders te storten, vertrouw dit dan niet en waarschuw de politie!
Omgaan met een overval U doet er alles aan om een overval te voorkomen, maar toch dient u uwzelf en uw personeel voor te bereiden op een daadwerkelijke overval. Wat moet u doen:
Vooraf:
Bespreek regelmatig met uw personeel hoe gehandeld moet worden in geval van een overval.
Tijdens de overval:
Blijf rustig. Aanvaard de bevelen en volg deze snel en kalm op. Geef het geld waarom gevraagd wordt. Observeer de overvallers; kleding, huidskleur, grootte, taalgebruik, dialect, enz. Kijk waarheen ze vluchten.
Na de overval:
Alarmeer de politie en evt. medische hulp. Kom nergens aan. (sporen) Zorg dat niemand weg gaat. (getuigen) Een medewerker wacht buiten op de politie
Overvalknoppen Het is handig om in een winkel of horeca gelegenheid overvalknoppen te hebben. Door het indrukken van een knop wordt in stilte de politie gealarmeerd. We kennen 2 soorten knoppen: vaste knoppen: dit zijn vast gemonteerde knoppen, hiervan dienen er bij voorkeur een paar geplaatst te worden, bijv: bij de kassa (hier staat u enige tijd tijdens de overval), in het magazijn (indien er tijdens de overval een medewerker achter is, kan deze tijdens de overval rustig de knop indrukken), onder de toonbank op ruime afstand van de kassa (de aandacht van de overvaller zal hoofdzakelijk op de kassa gericht zijn). draadloze knoppen: dit zijn overvalmelders met een zender; ze worden gedragen om de hals, aan een broekriem of in een jas- of broekzak, oid. Indien de politie een overvalmelding ontvangt is de reaktie in de meeste regio's: acties met mindere prioriteit staken. met meerdere voertuigen en personen richting object gaan. omgeving van het pand afzetten. pand observeren. telefonisch contact maken met het object. indien de telefoon wordt opgenomen: betreffende personeelslid verzoeken naar buiten te komen. indien telefoon niet word opgenomen, of indien er niemand uit het pand komt: pand onopvallend in burger benaderen, observeren en evt. als "klant" het pand betreden. U zult begrijpen dat de politie veel waarde hecht aan de betrouwbaarheid van de melding, vandaar de volgende punten: Het personeel moet goed geïnstrueerd zijn over het gebruik van de knoppen. Men moet ook weten wanneer de knoppen niet gebruikt moeten worden! Overvalmeldingen mogen alleen worden doorgegeven via een door een Borg gecertificeerd installateur geleverd alarmsysteem en een Borg gecertificeerde particuliere Alarmcentrale. De knoppen moeten dusdanig zijn geconstrueerd en geplaatst, dat per ongeluk indrukken vrijwel niet mogelijk is.
Eigenhandig optreden Onderwerp Mag iemand die getuige is van een misdrijf de verdachte aanhouden? Op grond van artikel 53 van het Wetboek van Strafvordering is bij ontdekking op heterdaad iedereen bevoegd een verdachte aan te houden. De aangehoudene moet wel ‘meteen’ aan de politie worden overgedragen. Er zijn echter nog wat eisen en voorwaarden voor een zogeheten burgerarrest. Zo moet de aangehoudene ‘meteen’ aan de politie worden overgedragen. Om te voorkomen dat de verdachte de benen neemt, mag de aanhouder dwang uitoefenen, bijvoorbeeld door hem tegen de grond te houden. Het gebruikte geweld mag niet verder gaan dan nodig is om te bereiken dat de verdachte er niet vandoor gaat. Er is echter een duidelijke grens waar de geweldstoepassing moet ophouden. Zodra de verdachte zich heeft overgegeven of weerloos is, dan is het doel bereikt en is er geen geweld meer nodig. Dat geldt voor een aanhouding door de politie maar ook voor een aanhouding door burgers. Wanneer het geweld doorgaat nadat iemand is aangehouden, slaat het om in redeloos/ zinloos geweld. Een aanhouding door een burger is prima, maar wat niet mag is dat de aangehoudene vervolgens een paar flinke klappen na krijgt. Of dat nou is omdat iemand stoom moet afblazen of omdat hij het idee heeft dat hij zelf de verdachte moet straffen, zulk geweld is niet toelaatbaar. Ingrijpen In Nederland heeft de politie het geweldsmonopolie. Dat houdt in dat niemand anders dan een politiefunctionaris mag schieten, peperspray gebruiken of iemand met een knuppel slaan. Toch zijn er situaties dat ook burgers geweld mogen gebruiken. Bijvoorbeeld als je zelf wordt aangevallen of als je zelf iemand aanhoudt (burgerarrest). Het geweld moet ‘gepast’ zijn en ophouden zodra een verdachte zich overgeeft of weerloos is. Maar je mag de geweldplegers ook aanhouden en daarbij gepast (!) geweld gebruiken. Altijd geldt overigens: je eigen veiligheid staat voorop. Wat gebeurt er als je ingrijpt In veruit de meeste gevallen van ingrijpen bij een vechtpartij, zal de politie een verklaring opnemen en het adres en telefoonnummer noteren. Als buiten kijf staat dat het toegepaste geweld proportioneel was, gebeurt er verder niets. Dat is bijvoorbeeld zo wanneer een vechtersbaas door een omstander tegen de grond wordt gehouden, een duw krijgt, of door één of twee mensen wordt vastgehouden. Als er echter iemand gewond is of mensen zeggen dat degene die ingreep wel heel erg tekeer ging tegen een weerloze man of vrouw, zal de politie proces-verbaal opmaken. In dat geval kan de omstander worden aangemerkt als verdachte van een strafbaar feit. Beoordeling Openbaar Ministerie Als de omstander aangemerkt is als verdachte, onderzoekt de politie alle feiten en omstandigheden van het gebruikte geweld. De Officier van Justitie beoordeelt vervolgens of het geweld gepast is geweest in die situatie. Hij kijkt dan naar proportionaliteit en subsidiariteit. De Officier bekijkt of het geweld proportioneel was. Dat betekent dat de het soort geweld dat je gebruikt, in verhouding moet staan tot het gepleegde strafbare feit. Zo is het buiten alle proporties als je iemand doodschiet als hij appels uit je tuin steelt. Je mag geen riskanter middel gebruiken dan strikt genomen vereist. Ook de wijze waarop het geweld wordt gebruikt is wordt beoordeeld. Je mag niet meer geweld gebruiken dan noodzakelijk is. Je mag dus geen geweld meer gebruiken als de belager zich heeft overgegeven of weerloos is. Als de Officier van Justitie op basis van het onderzoek oordeelt dat sprake is geweest van gepast geweld, zal hij de zaak seponeren. Als hij vindt dat er teveel of te lang geweld is gebruikt, zal hij de zaak voorleggen aan de rechter. De verdachte wordt dan gedagvaard. Deze verdachte zal in de meeste gevallen een beroep doen op noodweer of noodweerexces. Als het gebruikte geweld in redelijke verhouding staat tot het gevaar, is er sprake van noodweer. Er is sprake van “noodweerexces” als iemand van de aanval zó schrikt, dat hij de grenzen van de noodzakelijke verdediging overschrijdt.
OVERVALFORMULIER Beschrijving overvallers Vul dit formulier zo volledig mogelijk in zonder iemand anders te raadplegen.
Aantal overvallers:_______________ Tijdstip: __________ Ingevuld door:_________________ [ ] man [ ] nederlander [ ] vrouw [ ] buitenlander
Adres: ________________________ Plaats: ________________________ Telefoon: _____________________
Leeftijd plm ___ jaar Uiterlijke kenmerken dader Lengte ……………………………… _______________________________________________________ Postuur (normaal, mager, gezet)…. _______________________________________________________ Huidskleur (blank bruin, zwart) …… _______________________________________________________ Kleur haar (licht, bruin, zwart) …… _______________________________________________________ Model haar (kort, lang, krullend) …. _______________________________________________________ Baard [ja] [nee] ……………………. _______________________________________________________ Bril [ja] [nee] ……………………. … _______________________________________________________ Littekens [ja] [nee] waar …………. _______________________________________________________ Tatoeages [ja] [nee] waar………… _______________________________________________________ Sieraden [ja] [nee] wa t …………… _______________________________________________________ Hoofddeksel [ja] [nee] soort ……… _______________________________________________________ Vermomming [ja] [nee] welke: . ….. _______________________________________________________ Andere bijzonderheden …………… _______________________________________________________
Kleding dader(m.n. opvallende kleding / type / kleuren / staat / schoeisel) ______________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________
Wat zeiden de overvallers: __________________________________________________________ Bagage:
Koffer
Zak
Tas
Doos
Overige: ____________
Wapens [ja] [nee] Omschrijving ______________________________________________________________________
Vervoermiddel [ja] [nee] Lopend Fiets Bromfiets Motorfiets Auto: Merk: ________________________________ Kenteken: ___________________ Kleur: ___________
Vluchtroute/richting ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ Naam ____________________________________________________ Datum _ _ - _ _ - 20 _ _
Handtekening __________________________________
